Content uploaded by Duygu Güleç Şatır
Author content
All content in this area was uploaded by Duygu Güleç Şatır on Aug 12, 2016
Content may be subject to copyright.
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1)
36
Gebelerin Yaşadıkları Doğum Korkusu ile
Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki
İlişki
ÖÖZZEETT AAmmaaçç:: Araştırma, gebelerin yaşadıkları doğum korkusu ile algıladıkları sosyal destek ara-
sındaki ilişkiyi belirlemek amacı ile tanımlayıcı olarak yapılmıştır. GGeerreeçç vvee YYöönntteemmlleerr:: Araş-
tırma, İzmir’de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi obstetri polikliniğine başvuran, herhangi
bir gebelik komplikasyonu olmayan, gebeliğin 28-40. haftaları arasında olan ve araştırmaya ka-
tılmaya gönüllü 214 gebe ile yürütülmüştür. Veriler, “Gebe Tanıtım Formu”, “Çok Boyutlu Algı-
lanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ)” ve “Wijma Doğum Beklentisi/Deneyimi Ölçeği (W-DEQ)”
ile toplanmıştır. BBuullgguullaarr:: Gebelerin yaş ortalaması 26,99±5,18 olup, %59,3’ü ilköğretim mezunu,
%82,7’si herhangi bir işte çalışmamakta, %58,4’ü primipardır. Gebelerin ÇBASDÖ puan ortala-
malarının 64,3±17,9 olduğu belirlenmiştir. ÇBASDÖ’nün alt gruplarının puanları incelendiğinde
ise; aile desteğinin 25,0±5,3, arkadaş desteğinin 20,4±8,6 ve özel birinin desteğinin 19,0±9,2 ol-
duğu, W-DEQ puan ortalamasının ise 46,4±31,2 olduğu bulunmuştur. Gebelerin sosyal destek
puan ortalamaları ile doğum korkusu arasında negatif yönde oldukça anlamlı ilişki saptanmıştır
(r=-0,385, p<0,001). SSoonnuuçç::Bu araştırma sonucunda, gebelerin sosyal destek düzeyleri arttıkça
doğum korkularının azaldığı saptanmıştır. Gebelerin sosyal destek kaynaklarının arttırılması ile
doğum korkusunun azaltılabileceği düşünülmektedir. Böylelikle sezaryen doğum oranları ve
doğum korkusunun yol açtığı anne ve yenidoğan sağlığındaki olumsuz sonuçlar da azalmış ola-
caktır.
AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr::Korku; sosyal destek; gebelik; doğal çocuk doğurma
AABBSSTTRRAACCTT OObbjjeeccttiivvee:: The research was conducted descriptively in order to determine the cor-
relation between fear of birth and perceived social support by pregnant women. MMaatteerriiaall aanndd
MMeetthhooddss:: Research was conducted with 214 pregnant women who were attending the outpatient
department of obstetrics of Ege University Faculty of Medicine Hospital, without any complica-
tion of pregnancy, the weeks between 28-40 of pregnancy and who accepted to take part in the
study. The data were collected using “Pregnant Description Form”, “Multidimensional Scale of
Perceived Social Support (MSPSS)”, and “The Wijma Delivery Expectancy/Experience Ques-
tionnaire (W-DEQ)”. RReessuullttss::The pregnant women mean age was 26.99±5.18, 59.3% were pri-
mary school graduates, 82.7% were not working, 58.4% were primiparous. MSPSS mean scores
of pregnant women, is determined as 64.3±17.9. MSPSS the scores of sub-groups were exam-
ined; family support was 25.0±5.3, friend support was 20.4±8.6 and support for someone special
was 19.0±9.2, W-DEQ mean scores was found to be 46.4±31.2. There was a negative, fairly sig-
nificant relationship between mean scores of social support and fear of childbirth (r=-0.385,
p<0.001). CCoonncclluussiioonn::It was determined that, as pregnant women’s levels of the social support
increased, fear of childbirth decreased. Increasing resources of social support for pregnant women
can reduce fear of childbirth. In this way cesarean birth rates and negative health outcomes in
mother and newborn caused by the fear of childbirth can reduce.
KKeeyy WWoorrddss:: Fear; social support; pregnancy; natural childbirth
TTuurrkkiiyyee KKlliinniikklleerrii JJ GGyynneeccooll OObbsstt 22001144;;2244((11))::3366--4411
Duygu GÜLEÇ,a
Ruşen ÖZTÜRK,a
Ümran SEVİL,a
Mert KAZANDIb
aKadın Sağlığı ve
Hastalıkları Hemşireliği AD,
Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi,
bKadın Hastalıkları ve Doğum AD,
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzmir
Ge liş Ta ri hi/Re ce i ved: 29.07.2013
Ka bul Ta ri hi/Ac cep ted: 30.10.2013
Bu çalışma, 1.Ulusal (Uluslararası Katılımlı)
Doğum sonrası Bakım Kongresi
(20-22 Haziran 2013, İzmir)’nde
poster bildiri olarak sunulmuştur.
Ya zış ma Ad re si/Cor res pon den ce:
Duygu GÜLEÇ
Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi,
Kadın Sağlığı ve
Hastalıkları Hemşireliği AD, İzmir,
TÜRKİYE/TURKEY
duygu.gulec@ege.edu.tr
Cop yright © 2014 by Tür ki ye Kli nik le ri
ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1) 37
GEBELERİN YAŞADIKLARI DOĞUM KORKUSU İLE ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEK ARASINDAKİ İLİŞKİ Duygu GÜLEÇ ve ark.
Gebelik, doğurgan çağa gelen her kadının ya-
şayabileceği fizyolojik bir olay olmasına
rağmen kadının hayatında kaygı ve stres
yaratan bir geçiş dönemidir. Doğum ise doğal ol-
makla birlikte, sonucu önceden tahmin edilemeyen,
ağrılı ve hem anne hem de bebek için ciddi morbi-
dite, hatta mortalite riski taşıyan bir süreçtir.1-3
Gebelik boyunca kadınlar fizyolojik ve psiko-
lojik değişiklikler yaşar. Gebeliğin ilk trimesterinde
yaşanan psikolojik değişikliklerden en baskın olanı,
kadının gebe olmaya ilişkin yaşadığı ambivalan
duygulardır. İkinci trimesterde bu duygular azalır
ve son trimesterde kadın yeniden ambivalan duy-
gular yaşamaya başlar. Gebelikten sıkıntı duyar, be-
beği ister fakat doğumdan korkar ve yakında olacak
doğuma yönelik diğer trimesterlere göre daha
yoğun kaygı yaşar.1,4
Gebelerin %5-25’i doğum korkusu yaşamakta
ve bunun anne ve yenidoğan sağlığı için ciddi so-
nuçları olabilmektedir.5-7 Doğum korkusunun is-
temli infertilite, gebelik ve doğum komplikas-
yonları, doğumda artmış analjezi kullanımı, artmış
doğum müdahaleleri, acil ve isteğe bağlı sezaryen,
postpartum depresyon, posttravmatik stres bozuk-
luğu, anne bebek bağlanmasında gecikme, eş ile
ilişkide sorun yaşamaya neden olabileceği litera-
türde belirtilmiştir.7-11
Gebelikte yaşanan doğum korkusunun ne-
denleri, biyolojik (ağrı), psikolojik nedenler
(bireysel, geçmişte yaşanan travmatik olaylar,
ebeveyn olmaya ilişkin korku) ve sosyal destek
yetersizliği olarak belirtilmiştir.7,12-16 Timur ve
Şahin, çalışmalarında; arkadaş, aile, diğer özel bir
insan ve çevreden algılanan sosyal desteğin olumlu
doğum deneyimi üzerinde anlamlı etkisi olduğunu
saptarken, Saisto ve ark., sosyal destek yetersizliği
ve eş ile sorun yaşıyor olmanın doğum korkusuna
neden olduğunu saptamıştır.4,17
Sosyal destek doğumdan ölüme kadar birçok
yaşam değişikliğinde, bireye çevresindeki insanlar
tarafından yapılan yardım olarak tanımlanmıştır.18
Bu yardım aile, arkadaşlar ve birey için anlamlı
diğer kişilerden (akraba, komşu, doktor vb.) elde
edilebilir.19 Sosyal destek maddi, duygusal ve biliş-
sel destek şeklinde olabilir ve bireyin sosyolojik ve
psikolojik sorunlarının çözümü, önlenmesi ve teda-
visinde güçlü bir kaynak oluşturabilir.20 Gebelik ve
doğum da anne ve bebek için sosyal desteğe en çok
ihtiyaç duyulan dönemlerden biridir. Gebelikte ye-
terli sosyal destek ve iyi psikolojik durum hem anne
hem de fetüsün sağlığı açısından önemlidir.11
Ülkemizde sosyal desteğin doğum deneyimine
etkisini belirleyen çalışmalar olmasına karşın, ge-
belerin gebelik sürecinde algıladıkları sosyal deste-
ğin doğum korkusuna etkisini belirleyen çalışmaya
rastlanmamıştır. Sağlık profesyonelleri, gebelerin
sosyal destek kaynaklarını daha etkili bir şekilde
kullanmalarını sağlayarak kadınların doğum kor-
kusunu azaltmada ve böylelikle olumsuz sonuçların
azaltılmasında daha etkin rol oynayabilirler. Bu ne-
denle bu araştırma, gebelerin yaşadıkları doğum
korkusu ile algıladıkları sosyal destek arasındaki
ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEMLER
Araştırma, gebelerin yaşadıkları doğum korkusu ile
algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişkiyi belir-
lemek amacı ile tanımlayıcı olarak yapılmıştır.
Araştırmanın örneklemini, Ege Üniversitesi Tıp Fa-
kültesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum
Anabilim Dalı obstetri polikliniklerine 01.09.2012-
01.05.2013 tarihleri arasında izlem amacıyla baş-
vuran, 28-40. gebelik haftalarında olan 214 sağlıklı
gebe oluşturmuştur. Örneklem seçimi, olasılıksız
örnekleme yöntemi ile yapılmıştır. Kronik sistemik
bir hastalığı olan, şimdiki gebeliğinde komplikas-
yon öyküsü olan, sezaryen doğum öyküsü olan,
cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon hastalığı olan,
fetüste komplikasyon saptanmış olan gebeler araş-
tırmaya alınmamıştır.
Araştırma verilerinin toplanmasında, örnek-
leme alınan gebelerin sosyo-demografik ve diğer de-
ğişkenlerin özelliklerini belirleyen “Gebe Tanıtım
Formu”, doğum korkusunu belirleyen “Wijma
Doğum Beklentisi/Deneyimi Ölçeği (W-DEQ)” ve
algıladıkları sosyal desteği belirlemeye yönelik “Çok
Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ)”
kullanılmıştır.
Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği
1988 yılında Zimet ve ark. tarafından, üç farklı
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1)
38
Duygu GÜLEÇ ve ark. GEBELERİN YAŞADIKLARI DOĞUM KORKUSU İLE ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEK ARASINDAKİ İLİŞKİ
kaynaktan alınan sosyal desteğin yeterliliğinin
öznel değerlendirilmesi amacıyla kullanımı kolay,
kısa bir ölçek olarak geliştirilmiştir. Ülkemizde
Eker ve Arkar tarafından ölçeğin faktör yapısı, ge-
çerlilik ve güvenilirliği yapılmış, güvenilirlik kat-
sayıları 0,80-0,95 arasında değişen yüksek tutarlılık
düzeylerine sahip olduğu bulunmuştur.21Yaptık-
ları gözden geçirme çalışmasında da aile ve özel
insan ile ilgili kavramlar üzerinde çalışılarak bazı
değişiklikler yapılmıştır.19 ÇBASDÖ, 12 maddeden
oluşan bir ölçektir. Her biri dört maddeden oluşan,
desteğin kaynağına ilişkin üç grubu içerir. Bunlar;
aile (3, 4, 8. ve 11. maddeler), arkadaşlar (6, 7, 9. ve
12. maddeler) ve özel bir insandır (1, 2, 5. ve 10.
maddeler). Her bir madde 1-7 arasında puanlan-
mıştır. Ölçeğin tamamından alınabilecek en düşük
puan 12 ve en yüksek puan 84’tür. Elde edilen
puanın yüksek olması algılanan sosyal desteğin
yüksek olduğunu ifade etmektedir, düşük puanlar
ise desteğin algılanmadığını ya da destekten yok-
sun olduğunu belirtmektedir.19,21
Wijma Doğum Beklentisi/Deneyimi Ölçeği
(W-DEQ), doğum esnasındaki stres ve korkuyu
ölçen 33 ifadeden oluşan likert tipte bir ölçektir.
Ölçeğin Türkçeye uyarlaması Körükçü ve Kukulu
tarafından yapılmış ve ölçeğin Cronbach alfa de-
ğeri 0,89 olarak bulunmuştur. Ölçekteki yanıtlar
0’dan 5’e kadar numaralandırılmış olup, altılı likert
tiptedir. 0 “tamamen”, 5 ise “hiç” seklinde ifade
edilmektedir. Ölçekte minimum puan 0 iken, mak-
simum puan 165’tir. Puanların yüksek olması
kadınların yaşadığı doğum korkusunun yüksek ol-
duğunu göstermektedir.22
Araştırmanın verileri, belirtilen hastanenin po-
likliniğine rutin izlem amacıyla başvuran araştırma
kriterlerine uyan, araştırmaya katılmaya gönüllü
olan gebelerle yüz yüze görüşme tekniği kullanıla-
rak araştırmacılar tarafından toplanmıştır. Gebelere
görüşme öncesi, araştırmanın amacı, araştır-
madan sağlanacak yararlılıklar, görüşme için harca-
yacağı zaman konusunda açıklamalar yapılmış ve
sözlü onamları alınmıştır. Daha sonra, Gebe Tanı-
tım Formu, W-DEQ ve ÇBASDÖ uygulanmıştır.
Veriler SPSS 15 paket programında analiz edil-
miştir. Araştırma kapsamına alınan gebelere ilişkin
sosyo-demografik özellikler ve tanıtıcı bilgiler sayı
ve yüzde dağılımı olarak verilmiştir. Örneklem da-
ğılımının normal olup olmadığını test edebilmek
amacıyla normallik varsayımının sınanmasında
Kolmogorov Smirnov (K-S) testinden faydalanıl-
mıştır. Verilerin karşılaştırılmasında normal dağı-
lım göstermeyen parametrelerin iki grup arası
karşılaştırmalarda Mann Whitney U testi, ikiden
fazla gruplar arası karşılaştırmalarında Kruskal
Wallis H testi ve farklılığa neden olan grubun tes-
pitinde Tukey HDS testi kullanılmıştır. Korelasyon
analizinde, ölçekler normal dağılım gösterdiği için
Pearson korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. So-
nuçlar %95’lik güven aralığında, anlamlılık p<0,05
düzeyinde değerlendirilmiştir.
Araştırmada kullanılan ölçeklerin yazarları ile
görüşülmüş ve gerekli izinler alınmıştır. ÇBAS-
DÖ’nün geçerlilik ve güvenilirliğini yapan yazar-
lara mail yolu ile ulaşılamamış, ancak ölçek Türk
Psikiyatri Dergisi’nde, 2001 yılında kullanıma açık
olarak yayımlanmıştır. Araştırma Helsinki Dekla-
rasyonu 2008 Prensiplerine uygun olarak yapılmış
ve Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Bilimsel
Etik Kurulundan onay alınmıştır. Çalışmanın yü-
rütüleceği kurumdan gerekli izinler alınmıştır. Ay-
rıca gebelere görüşme öncesi, araştırmanın amacı,
araştırmadan sağlanacak yararlılıklar, görüşme için
harcayacağı zaman konusunda açıklamalar yapıla-
rak sözlü onamları alınmıştır.
BULGULAR
Gebelerin yaş ortalaması 26,99±5,18 olup, %59,3’ü
ilköğretim mezunu, %82,7’si herhangi bir işte ça-
lışmamakta, %66,8’inin gelir durumu orta düzey
olarak değerlendirmiş olup, %58,4’ü primipardır.
Gebelerin %57’si, gebelik ve doğuma ilişkin her-
hangi bir eğitim almadıklarını belirtmiştir (Tablo 1).
Gebelerin W-DEQ ölçeğinden ortalama
46,4±31,2 (min: 0, max:165) puan aldıkları (Tablo
2), eğitim durumuna (X2:0,110, p:0,946), çalışma
durumuna (Z:-0,800, p:0,424), doğum sayısına
(Z:-0,461; p:0,644) ve gebelikte eğitim alma duru-
muna göre (Z:-1,043, p: 0,297) doğum korkusunun
etkilenmediği saptanmıştır. Sadece gelir durumu-
nun doğum korkusunu etkilediği, gelir durumunu
iyi olarak değerlendiren gebelerin doğum korkula-
rının daha düşük (X2:7,11, p:0,05) olduğu belirlen-
miştir (Tablo 3).
Gebelerin ÇBASDÖ puan ortalamalarının
64,3±17,98 (min:12 max:84) olduğu belirlenmiştir.
ÇBASDÖ’nün alt gruplarının puanları incelendi-
ğinde ise; aile desteğinin 25,0±5,3, arkadaş desteği-
nin 20,4±8,6 ve özel birinin desteğinin 19,0±9,2
olduğu, gebelerin yaşadığı doğum korkusu ile algı-
ladıkları sosyal destek puan ortalamaları arasında
negatif yönde zayıf düzeyde anlamlı ilişki saptan-
mıştır (r=-0,385, p<0,001) (Tablo 2).
TARTIŞMA
Bu araştırma, gebelerin yaşadıkları doğum korkusu
ile algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişkiyi
incelemek amacıyla yapılmış olup, ülkemizde bu
konuda yapılan sınırlı sayıda çalışma olması nede-
niyle önem taşımaktadır. Doğum korkusu, gebelik
komplikasyonları, kötü doğum deneyimi ve post-
partum duygusal sorunlarla olan ilişkisi nedeniyle
anlaşılması gereken önemli bir konudur.23
Bu araştırmada gebelerin yaşadıkları doğum
korkusunu değerlendiren W-DEQ puan ortalama-
ları 46,4±31,2 olarak bulunmuştur (Tablo 2). Ülke-
mizde Şahin ve ark. aynı ölçekle yaptıkları çalış-
mada, 85,63±13,76 olarak daha yüksek bulmuştur.16
Yurt dışında ise Norveç’te Adams ve ark. yaptıkları
çalışmada, 56,66±19,49, Storksen ve ark. 56,8±20,1,
Rouhe ve ark. Finlandiya’da 68,3±21,1, Hall ve ark.,
Kanada’da 52,87±19,66 olarak saptamışlardır.6,14,24,25
Ülkemizde ve yurt dışındaki çalışmalara göre, bu
araştırmada gebelerin daha düşük düzeyde korku
deneyimledikleri görülmektedir. Bu farklılığın, araş-
tırmaya alınan örneklem sayısı ve kültürel faktör-
lere bağlı değişiklik gösterdiği düşünülmektedir.
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1) 39
GEBELERİN YAŞADIKLARI DOĞUM KORKUSU İLE ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEK ARASINDAKİ İLİŞKİ Duygu GÜLEÇ ve ark.
TABLO 1: Gebelerin tanıtıcı özelliklerine göre dağılımları.
TABLO 2: Gebelerin W-DEQ ve ÇBASDÖ puanlarının
ilişkisel dağılımı.
TABLO 3: Gebelerin W-DEQ ölçeği puan ortalamaları
ve bazı değişkenlerle olan ilişkisi (n:214).
ÇBASDÖ: Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği; W-DEQ: Wijma Doğum Bek-
lentisi/Deneyimi Ölçeği.
*: Kruskal Wallis Testi; **: Mann Whitney U Testi.
Sayı Yüzde
Yaş X: 26,99±5,18(min:18 max:41)
Eğitim
İlköğretim 127 59,3
Lise 59 27,6
Üniversite 28 13,1
Çalışma durumu
Çalışmayan 177 82,7
Çalışan 37 17,3
Gelir durumu
Düşük 24 11,2
Orta 143 66,8
İyi 47 22,0
Doğum sayısı
Multipar 89 41,6
Primipar 125 58,4
Eğitim alma durumu
Alan 92 43,0
Almayan 122 57,0
Toplam 214 100
nXSS rP
ÇBASSDÖ 64,3 17,9
Aile 214 25,0 5,3
Arkadaş 20,4 8,6
Özel bir insan 19,0 9,2 -0,385 0,000
W-DEQ 214 46,4 31,2
Sosyo-demografik değişkenler W-DEQ±SD İstatistiksel analiz
Eğitim
İlköğretim 108,49 p: 0,946
Lise 106,86 X2:0,110*
Üniversite 104,38
Çalışma durumu
Çalışmayan 109,05 p:0,424
Çalışan 100,09 Z:-0,800**
Gelir durumu
Düşük 133,42 p:0,003
Orta 111,12 X2:11,894*
İyi 83,27
Doğum sayısı
Multipar 109,81 p:0,644
Primipar 105,85 Z:-0,461**
Eğitim alma durumu
Alan 112,58 p: 0,297
Almayan 103,67 Z:-1,043**
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1)
40
Duygu GÜLEÇ ve ark. GEBELERİN YAŞADIKLARI DOĞUM KORKUSU İLE ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEK ARASINDAKİ İLİŞKİ
Doğum korkusunu etkileyen faktörler ince-
lendiğinde; sadece gelir durumunu iyi olarak de-
ğerlendiren gebelerin doğum korkularının daha
düşük olduğu bulunmuştur (Tablo 2). Saisto ve
Halmesmäki, yayımladıkları bir derlemede düşük
sosyo-ekonomik düzeyin de doğum korkusunu art-
tırdığını belirtmişlerdir. Araştırma bulgusu litera-
türle benzerlik göstermektedir.26
Araştırmada gebelerin algıladıkları sosyal des-
tek puan ortalamaları 64,3±17,9 olarak, alt boyutla-
rın puanları incelendiğinde ise; aile desteğinin
25,0±5,3, arkadaş desteğinin 20,4±8,6 ve özel biri-
nin desteğinin 19,0±9,2 olduğu saptanmıştır (Tablo
2). Ülkemizde Mermer ve ark., gebelikte algılanan
sosyal destek ölçeği puan ortalamasını 66,70±15,54,
aile desteği puanı ortalamasını 25,08±4,88, arkadaş
20,41±7,74 ve özel insanı 21,20±7,25 olarak bul-
muştur.20 Şen ve ark., sosyal destek ölçeği puan
ortalamasını 50,50±19,00, aileyi 17,25±7,71, ar-
kadaşı 15,81±8,22 ve özel insanı 17,43±7,96 olarak
saptamıştır.27 Vırıt ve ark., sosyal destek puan or-
talamasının 52,81±13,32 olduğunu belirlemişler-
dir.28 Destek kavramı kendi içinde duygusal,
zihinsel ve maddi destek sistemi olarak ayrıldığın-
dan ve her bireyin algıladığı desteğin farklı olma-
sından dolayı her çalışma bulgusu kendi içinde
farklılık gösterebilmektedir. Bu araştırmada, gebe-
lerin sosyal destek puan ortalamalarının diğer ça-
lışmalara göre daha yüksek olması nedeniyle
gebelerin sosyal destek düzeyinin iyi olduğu düşü-
nülmektedir.
Araştırmada gebelerin yaşadıkları doğum
korkusu ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri
arasında negatif yönde, zayıf ancak istatistiksel
olarak ileri düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu sap-
tanmıştır (Tablo 2). Gebelerin sosyal destekleri
arttıkça, doğum korkuları azalmaktadır. Sosyal
destek, stres olsun ya da olmasın kişinin sağlığını
doğrudan olumlu yönde etkilemektedir ve stres
oluşturacak yaşam olaylarının yarattığı zararları
azaltarak ya da dengeleyerek ruh sağlığını koru-
maktadır.27 Çeşitli faktörlerin doğum korkusu ile
ilişkili olduğu, bunlar arasında sosyal destek ek-
sikliğinin de olabileceği literatürde belirtilmekte-
dir.23,25 Yurt dışında yapılan çalışmalara bakıl-
dığında; Elsenbruch ve ark., gebelikte eş, aile
ve/veya arkadaşlar tarafından sağlanan sosyal des-
teğin, gebeleri duygusal ve bilişsel olarak rahat-
lattığı, sosyal kaynaklardan daha fazla yararlan-
malarına, stres etkenleri ve kaygı ile daha kolay
baş etmelerine yardımcı olduğu ve annelik rolüne
geçişlerini kolaylaştırdığını belirlemiştir.29 Wal-
denström ve ark., eşlerinden az destek gören ya
da hiç destek görmeyen kadınların daha sık do-
ğumla ilişkili negatif duygular yaşadığını, Saisto
ve ark., sosyal destek eksikliği ve eşle olan ilişkide
memnuniyetsiz olmanın doğum korkusuna neden
olabileceğini belirtmiştir.5,17 Eş ve aile üyelerinin
desteğinden yoksun kadınların gebeliklerinin
daha sorunlu olduğunu belirten çalışmalar da bu-
lunmaktadır.28,30 Ülkemizde yapılan çalışmalara
bakıldığında ise; Şen ve ark. gebelerde sosyal des-
tek alma durumları ile depresyon ve kaygı ara-
sında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki
olduğunu, Çalık ve Aktaş, yaptıkları bir derle-
mede sosyal destek eksikliği ya da yokluğunun ge-
belik depresyonuyla anlamlı ölçüde ilişkili
olduğunu belirtmiştir.27,31 Aile, eş, arkadaş gibi et-
kili psikososyal kaynakların gebenin duygusal iyi-
lik hali üzerinde önemli koruyucu etki sağladığı
araştırma bulgularıyla desteklenmektedir.
Gebelik döneminde kadınlar destek gereksi-
nimi öncelikli olarak yakın çevrelerinden karşıla-
salar da sağlık personelinin desteğine de önemli
ölçüde gereksinim duyarlar. Klinikte sağlık perso-
neli tarafından desteklenen gebelerin daha fazla öz-
yeterlilik hissettiği, memnuniyetlerinin arttığı ve
doğum korkularının azaldığı belirtilmektedir.16 Sa-
isto ve Halmesmäki, sağlık profesyoneline karşı
güven eksikliğinin doğum korkusu oluşmasında
önemli bir etken olduğunu belirtmiştir.26 Bu amaçla
gebelerde önceden var olan şartlanmalar ve korku-
ları gidermede sağlık personelinin desteği ve pre-
natal eğitim programları oldukça önemlidir.
SONUÇ
Araştırmada, gebelerin yaşadıkları doğum korkusu
ile algıladıkları soysal destek arasında anlamlı bir
ilişkinin olduğu saptanmıştır. Doğum korkusunun
gebelik ve doğum komplikasyonları, isteğe bağlı se-
zaryen ve doğum sonrası anne ve yenidoğan sağlığı
üzerine ciddi olumsuz sonuçları göz önünde bu-
lundurulduğunda yeterli sosyal desteğin doğum
korkusunu azaltarak bu sonuçların giderilmesinde
önemli olduğu söylenebilir. Bu süreçte destekleyici
ilişkilerin kurulması, kadında iyilik hissinin artma-
sını ve bu süreci daha az stresli algılamasını sağla-
yabilir.
1. Daş Z. [Psychosocial and culturel dimensions
of pregnancy]. Taşkın L, editör. Doğum ve
Kadın Sağlığı Hemşireliği. 8. Baskı Ankara:
Sistem Ofset Matbaacılık; 2007. p.211-23.
2. Green JM, Kafetsios K, Statham HE, Snow-
don CM. Factor structure, validity and reliabil-
ity of the Cambridge Worry Scale in a
pregnant population. J Health Psychol 2003;
8(6):753-64.
3. Hofberg K, Ward MR. Fear of pregnancy and
childbirth. Postgrad Med J 2003;79(935):505-
10, quiz 508-10.
4. Timur S, Şahin HN. [Women’s social support
preferences and experiences during labor].
Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi
2010;12(1):29-40.
5. Waldenström U, Hildingsson I, Ryding EL. An-
tenatal fear of childbirth and its association
with subsequent caesarean section and ex-
perience of childbirth. BJOG 2006;113(6):638-
46.
6. Hall WA, Hauck YL, Carty EM, Hutton EK,
Fenwick J, Stoll K. Childbirth fear, anxiety, fa-
tigue, and sleep deprivation in pregnant
women. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs
2009; 38(5):567-76.
7. Zar M, Wijma K, Wijma B. [Pre-and postpar-
tum fear of childbirth in nulliparous and parous
women]. Scand J Behav Ther 2001;30(2): 75-
84.
8. Fisher C, Hauck Y, Fenwick J. How social
context impacts on women's fears of child-
birth: a Western Australian example. Soc Sci
Med 2006;63(1):64-75.
9. Bewley S, Cockburn J. Responding to fear of
childbirth. Lancet 2002;359(9324):2128-9.
10. Waldenström U, Hildingsson I, Rubertsson C,
Rådestad I. A negative birth experience:
prevalence and risk factors in a national sam-
ple. Birth 2004;31(1):17-27.
11. Fenwick J, Gamble J, Nathan E, Bayes S,
Hauck Y. Pre- and postpartum levels of child-
birth fear and the relationship to birth out-
comes in a cohort of Australian women. J Clin
Nurs 2009;18(5):667-77.
12. Serçekuş P, Okumuş H. Fears associated with
childbirth among nulliparous women in Turkey.
Midwifery 2009;25(2):155-62.
13. Nerum H, Halvorsen L, Sørlie T, Oian P. Ma-
ternal request for cesarean section due to fear
of birth: can it be changed through crisis-ori-
ented counseling? Birth 2006;33(3): 221-8.
14. Størksen HT, Garthus-Niegel S, Vangen S,
Eberhard-Gran M. The impact of previous
birth experiences on maternal fear of child-
birth. Acta Obstet Gynecol Scand 2013;92(3):
318-24.
15. Alehagen S, Wijma K, Wijma B. Fear during
labor. Acta Obstet Gynecol Scand 2001;
80(4): 315-20.
16. Şahin N, Dinç H, Dişsiz M. [Pregnant women’s
fear of childbirth and related factors]. Zeynep
Kamil Tıp Bülteni 2009;40(2):57-62.
17. Saisto T, Salmela-Aro K, Nurmi JE, Halmes-
mäki E. Psychosocial characteristics of
women and their partners fearing vaginal
childbirth. BJOG 2001;108(5):492-8.
18. Ardahan M. [Social support and the nursing].
Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu
Dergisi 2006;9(2):68-75.
19. Eker D, Arkar H. [Factorial structure, validity,
and reliability of revised form of the multidi-
mensional scale of perceived social support].
Turkish Journal of Psychiatry 2001;12(1):17-
25.
20. Mermer G, Bilge A, Yücel M, Çeber E. [Eval-
uation of perceived social support levels in
pregnancy and postpartum periods]. Journal
of Psychiatric Nursing 2010;1(2):71-6
21. Eker D, Arkar H, Yaldız H. [Factorial Structure,
Validity and Reliability of Revised Form of the
Multidimensional Scale of Perceived Social
Suppor].Türk Psikiyatri Dergisi 2001; 12(1):
17-25.
22. Korukcu O, Kukulu K, Firat MZ. The reliability
and validity of the Turkish version of the Wijma
Delivery Expectancy/Experience Question-
naire (W-DEQ) with pregnant women. J Psy-
chiatr Ment Health Nurs 2012;19(3):193-202.
23. Hofberg K, Brockington I. Tokophobia: an un-
reasoning dread of childbirth. A series of 26
cases. Br J Psychiatry 2000;176:83-5.
24. Adams SS, Eberhard-Gran M, Eskild A. Fear
of childbirth and duration of labour: a study of
2206 women with intended vaginal delivery.
BJOG 2012;119(10):1238-46.
25. Rouhe H, Salmela-Aro K, Halmesmäki E,
Saisto T. Fear of childbirth according to par-
ity, gestational age, and obstetric history.
BJOG 2009;116(1):67-73.
26. Saisto T, Halmesmäki E. Fear of childbirth: a
neglected dilemma. Acta Obstet Gynecol
Scand 2003;82(3):201-8.
27. Şen S, Cetişli NE, Saruhan A. [The relation-
ship between migration and depression, anx-
iety level and social support in pregnancy].
International Journal of Human Sciences
2012; 9(2):1-13.
28. Vırıt O, Akbaş E, Savaş HA, Sertbaş G, Kan-
demir H. [Association between the level of de-
pression and anxiety with social support in
pregnancy]. Archives of Neuropsychiatry
2008;45(1):9-13.
29. Elsenbruch S, Benson S, Rücke M, Rose M,
Dudenhausen J, Pincus-Knackstedt MK, et al.
Social support during pregnancy: effects on
maternal depressive symptoms, smoking and
pregnancy outcome. Hum Reprod 2007;22(3):
869-77.
30. Roos A, Faure S, Lochner C, Vythilingum B,
Stein DJ. Predictors of distress and anxiety
during pregnancy. Afr J Psychiatry (Johan-
nesbg) 2013;16(2):118-22.
31. Çalık Yeşilçiçek K, Aktaş S. [Depression in
pregnancy: Prevalence, risk factors and treat-
ment]. Current Approaches in Psychiatry
2011;3(1):142-62.
KAYNAKLAR
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1) 41
GEBELERİN YAŞADIKLARI DOĞUM KORKUSU İLE ALGILADIKLARI SOSYAL DESTEK ARASINDAKİ İLİŞKİ Duygu GÜLEÇ ve ark.
