Tuba Çengelci Köse’s research while affiliated with Anadolu University and other places

Kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılmasında kültürel farkındalık oluşturma ve bilinçlendirme önem taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı, çocuklarda kültürel miras konusunda farkındalık ve duyarlılık oluşturmak amacıyla geliştirilen elektronik rehber sistemleri destekli oyun temelli uygulamanın ilkokul öğrencilerinin kültürel mirasa duyarlılık ve kültürel mirasa ilişkin başarı düzeyine etkisini belirlemektir. Araştırmada deneysel desenlerden tek grup öntest-sontest desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Eskişehir’de ilkokul 3. ve 4. sınıfa devam eden 134 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında kültürel mirasa duyarlılık ölçeği ile kültürel miras başarı testi kullanılmıştır. Verilerin analizinde Wilcoxon İşaretli Sıralar Testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda TOY uygulama sürecinin öğrencilerin kültürel mirasa olan duyarlılıklarını ve akademik başarılarını artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara dayalı olarak öneriler getirilmiştir.

Sürdürülebilirlik, çevre ile insan etkileşiminde çevrenin en doğal haliyle korunması, insanın çevre üzerindeki olumsuz etkilerini çevreyi geri kazanabilmek adına düzenlemesi biçiminde tanımlanabilir. Çevresel konuların ele alınmasında ve çevreye yönelik bilinç kazandırılmasında önemli bir yere sahip olan sosyal bilgiler dersi öğrencilerde çevreye karşı bilgi, tutum ve katılım sağlamayı amaçlamaktadır. Sosyal bilgiler dersinin bu amaçlarını gerçekleştirmesinde önemli materyallerden biri de ders kitaplarıdır. Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışma ile sosyal bilgiler dersinde eğitim materyallerinden olan ders kitaplarının sürdürülebilirlik bilincine yer verme durumu açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın veri kaynağını 2020-2021 eğitim öğretim yılında okutulmak üzere basılmış 4., 5., 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları oluşturmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği bu araştırmada doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları sosyal bilgiler 4., 5., 6. ve 7. sınıf ders kitaplarında sürdürülebilirlik bilincine yönelik ünite ve konulara yer verildiğini ancak bu içeriğin sürdürülebilirlik bilinci kazandırma bağlamında sınırlı olduğunu göstermektedir. 4., 5., 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında sürdürülebilirlik bilincini kazandırmayı amaçlayan çalışmaların ise açık uçlu sorular, okuma parçaları, proje çalışmaları, çoktan seçmeli sorular ve araştırma soruları olarak çeşitlendirildiği görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayalı olarak sosyal bilgiler ders kitaplarında sürdürülebilirlik bilincini kazandırmaya yönelik ünite, konu ve çalışmaların sayısının artırılması ile sosyal bilgiler ders kitaplarının diğer derslerin kitapları ile karşılaştırılarak incelenmesi önerilmiştir.

Bu araştırmanın amacı ilkokul öğrencilerinin kültürel mirasa duyarlılık düzeyini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Kültürel mirasa duyarlılık ölçeğinin üç alt faktörü toplam varyansın %47.335’ini açıklamaktadır. Ölçeğin KMO değeri, .85 olup, Bartlett Küresellik Testi sonucunun .01 düzeyinde anlamlı olduğu görülmektedir (X^2=1090.218.sd =78.p < .001). Ölçeğin güvenirlik analizleri sonucunda tamamına ilişkin alpha katsayısı .79’tur. Yapılan geçerlik ve güvenirlik analizleri kapsamında üç boyutlu dörtlü likert tipi bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Elde edilen Kültürel Mirasa Duyarlılık Ölçeği “Merak Duyma”, “Geleceğe Aktarma” ve “Koruma” alt boyutlarından oluşmaktadır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 52 iken, en düşük puan 13’dür. Ölçekten alınan puan yükseldikçe kültürel mirasa duyarlılık yükselmektedir. Ayrıca Kültürel Mirasa Duyarlılık Ölçeği’nin açımlayıcı faktör analizi sonucunda ortaya konulan yapısının doğrulayıcı faktör analizi ile doğrulandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Hukuk, toplum yaşamını düzenleyen temel unsurlardan biridir. Hukuk okuryazarlığı ise hukuk sistemi, hukukla ilgili temel kavramlar ve hukuki sistemin işleyişi ile ilgili bilgi sahibi olarak bu bilgileri kullanmayı içeren çok boyutlu bir yapı sergilemektedir. Hukuk okuryazarlığı 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan temel becerilerden biridir. Bu çalışmanın amacı Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlığına ilişkin algılarını belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kapsamında olgubilim deseni kullanılmıştır. Çalışmaya 2017-2018 öğretim yılında bir devlet üniversitesinde Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programında öğrenim gören 12 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler tümevarım analizi yoluyla analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğretmen adayları hukuk kavramını kurallar, hak ve düzen temaları çerçevesinde tanımlamaktadır. Araştırma sonuçları Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlığını hukukla ilgili temel kavramları bilme, hukuki işleyişi bilme ve haklarını kullanabilme biçiminde tanımladıklarını göstermektedir. Araştırma verileri Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlığı konusundaki görüşlerini biçimlendiren üç temel kaynak olduğunu göstermektedir. Bu kaynaklar öğretmen adaylarının öğrenim yaşamlarında aldıkları dersler, yaşam deneyimleri ve güncel olaylardır. Sosyal Bilgiler öğretmen adayları Sosyal Bilgiler dersinin öğrencilere hukuk okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması açısından önemli bir rol oynadığını düşünmektedirler.

This study was carried out to examine the relationship between preservice social studies teachers’ democratic values and their attitudes towards today’s world problems. In this study, a survey design was used based on quantitative research methodology. The research sample consisted of 174 preservice teachers who were studying at the Social Studies Education Program of Anadolu University in the 2017–2018 academic year. During the study, the “Democratic Values Scale” developed by Selvi (2006) was administered to determine the preservice social studies teachers’ levels of democratic values. The “Attitude Scale for Today’s World Problems,” developed by Kılıçoğlu, Karakuş and Öztürk (2012), was employed to determine the preservice social studies teachers’ attitudes towards today’s world problems. In conclusion, it was found that there was a significantly moderate positive correlation between the preservice social studies teachers’ levels of democratic values and their attitudes towards today’s world problems.

İnsanlığın ürünü olarak kültür toplumsal ve tarihi nitelik taşımaktadır. Kültürel miras ise toplumların en önemli zenginlik unsurlarından birini oluşturur. Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin kültürel miras ve kültürel mirasın korunması konusundaki görüşlerini belirlemektir. Araştırma nitel verilere dayanan ve betimsel nitelik taşıyan bir çalışmadır. Araştırmaya beşinci ve altıncı sınıfa devam eden 186 ortaokul öğrencisi katılmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda kültürel mirasın tanımı, kültürel mirasın korunmasının nedenleri ve kültürel mirasın korunmasının önemi konularında bulgulara ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar bağlamında kültürel miras eğitimine yönelik öneriler getirilmiştir.

Okul dışı öğrenme ve öğretme ortamları denilince akla ilk gelenlerden yerlerden birisi de müze ve tarihi mekânlardır. Alanyazın incelendiğinde bu mekânların öğrencilerin birçok kazanım elde etmesine olanak sağladığı, özellikle de soyut konuları somutlaştırarak öğrencilerde kalıcı izli öğrenmeler sağladığı üzerine araştırmalarda vurgu yapıldığı görülmektedir. Günümüzde bilgiye ulaşmanın, formal ya da informal ortamlarda, görece kolay olduğu düşünüldüğünde öğrencilere değer ve beceri kazandırmanın daha da önemli bir hale geldiği düşünülmektedir. Ancak alanyazında sosyal bilgiler dersinde müze ve tarihi mekânların değer ve beceri öğretiminde kullanılabileceğine dair çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu bağlamda araştırmanın amacı Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının müze ve tarihi mekânlarda öğrencilere değer ve beceri kazandırılmasına ilişkin düşünce ve deneyimlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden temel nitel araştırma kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programında öğrenim gören, ilk aşamada (görüş formu) 44, ikinci aşamada (görüş formu) 27, üçüncü aşamada (görüşme) 17 öğretmen adayından elde edilmiştir. Nitel veriler Nvivo 11 paket programı yardımıyla betimsel analiz tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde müzede vatanseverlik, dayanışma, sorumluluk, saygı, yardımseverlik, özgürlük, bağımsızlık, bağımsızlık, çalışkanlık, bilimsellik, estetik, duyarlılık, hoşgörü, dürüstlük, sevgi, barış ve aile birliğine önem verme gibi değerlerin; empati, mekânı algılama, gözlem, sosyal katılım, zaman ve kronolojiyi algılama, iletişim, yaratıcı düşünme ve Türkçeyi doğru ve güzel kullanma gibi becerilerin kazandırılabileceğini düşündükleri belirlenmiştir.