Senem TEZCAN’s scientific contributions

Düzenlendikleri ilk günden itibaren EXPO’lar, kentlerin tarihlerinde önemli izler bırakan etkinlikler olmuşlardır. İlk sergi olan 1851 Londra Dünya Sergisinden başlayarak dört farklı kategoride düzenlenen EXPO’ların çoğu miras niteliğinde vurgularla anılmaktadır. Hatırlanabilir olmalarının yanı sıra birer deneysel alan olan sergiler, mimarlığın da içinde bulunduğu pek çok alan için arayışın yeri olmuştur. Yeni buluşların tanıtıldığı, dönemine göre yenilikçi bir tavrın sergilendiği, günümüzde kentlerin ve ülkelerin sembolü haline gelen ikonik yapıların üretildiği sergiler, uluslararası arenada birer gösteri mekânı halini almışlardır. Edinilen deneyimle birçok kent, sonrasında başka büyük organizasyonlara da ev sahipliği yapma fırsatına sahip olmuşlardır. EXPO’ların belki de en somut mirası kente bıraktığı mimari eserlerdir. Bu çalışma 1851 Büyük Sergiden günümüze kadar düzenlenmiş EXPO etkinliklerinin kentlere ve uluslara sağladığı mimari katkıları ortaya koymaya çalışmıştır. Yapısal ve mimari yenilikler, konut çalışmaları ve ikonik yapılar olmak üzere üç başlıkta incelenen bu katkılar düzenlenmiş Sergiler üzerinden anlatılarak tartışmaya açılmıştır.

Kentler rekabetçi süreçler içerisinde marka değerini olumlu etkileyecek stratejiler üretmeye çalışmaktadır. Küresel ölçekli, tanıtım değeri yüksek, çok sayıda ziyaretçinin ilgisini çekecek bu etkinlerden birisi EXPO’lardır. Adaylık sürecinden başlayarak EXPO sonrası süreç de dahil olmak üzere kentlere önemli katkıları bulunmaktadır. Küresel katılımlı ancak her dönem bir kentte düzenlenen bu etkinliğin amacı, konuları, kentler üzerindeki yansımaları değişmektedir. Düzenlendiği dönem özelliklerine bağlı olarak çeşitlenmekte; buluşlar, gelişmeler, yeni mimari yaklaşımlar, sanat akımları dünya ile paylaşılmaktadır. Çalışma EXPO etkinliklerini özellikle iki nedenle çalışma ihtiyacı duymuştur. İlki kente dair etkileri bakımından önemi diğeri ise bir mega etkinliğin küresel ölçekte yarattığı etkiyi ölçmektir. Diğeri ise sergilerin kendi karakteristik özellikleridir. EXPO’lar farklı kategorilerde ve tematik bağlamlı sergilerdir. Her sergi kendi döneminin araştırmasını yansıtır ve o günün küresel sorunlarına ve araştırmalarına yoğunlaşır. Yüz yıldan fazla geçmişiyle insanoğlunun gelişiminde ne gibi bir iz bıraktığı ve zamansal düzlemde bu değişkenliğin nasıl olduğu bu etkinlik ile gözlemlenebilmektedir. Bu da onu özel kılmaktadır. Bunu okuyabilmek için etkinliğin geçmişine bakmak önemli çıktılar vermektedir. Çalışmada bunları gözlemleyebilmek ve ölçebilmek için tüm EXPO’lar temalarına, ziyaretçi sayılarına, yapıldıkları ülkelere göre tespit edilmiştir. Ardından kente kazandırdıkları belirli başlıklar altında gruplanmıştır. Sonuç kısmında ise kentsel strateji olarak nasıl ele alınabileceği üzerine görüşler geliştirilmiştir. Görülmektedir ki her bir yeni EXPO, kendinden öncekilerin başarılarından faydalanmak istemektedir. Bu nedenle etkinliğe ev sahipliği yapmak özellikle günümüz rekabetçi süreçlerinde daha arzu edilebilir hale gelmiştir.