Selin BAŞER’s scientific contributions

Soykırım suçunun uluslararası hukukta kabul edilen tanımı çerçevesinde, ulusal, etnik, ırksal veya dini bir grubu “tamamen veya kısmen yok etme kastı” şeklinde ortaya çıkan suçun manevi unsuru (mens rea), diğer unsurlardan bir adım öne çıkmaktadır. Zira manevi unsur, soykırım suçunun adam öldürme suçundan veya insanlığa karşı suçlar altında incelenebilecek diğer suçlardan ayrılmasını sağlayan öğesidir. Bu öneminden dolayıdır ki; öğretide soykırım suçu “mens rea suçu” olarak da anılmaktadır. Bununla birlikte, manevi unsurun somut olayda ispat edilmesi, failin suç işlediği sırada taşıdığı amacın, diğer bir deyişle zihinsel durumunun, ortaya konulmasını gerektirdiğinden çoğu zaman son derece güçtür. Buna ek olarak, niteliği gereği belli bir organizasyon ve belli bir yapılanma dahilinde, her seviyeden failin katılımını gerektiren soykırım suçu açısından, ilgili failin taşıması gereken grubu yok etme kastının içerik ve yoğunluğu da, bu fail için kabul edilecek standart bakımından manevi unsurun yorumlanmasını gerektirmekte olup, uygulama ve öğretide bu konuda çeşitli yaklaşımlar ortaya konulmuştur. Bu çalışmada, soykırım suçunun şüphesiz en ayırıcı özelliği olan manevi unsura ve bu unsurun yorumlanmasına dair yaklaşımlara daha yakından bakılmıştır.

Bu çalışmanın konusu, Ruanda Soykırımı’nın uluslararası hukuktaki soykırım suçu kapsamında değerlendirilmesi olarak belirlenmiştir. Söz konusu değerlendirme, soykırım suçunun uluslararası hukuktaki tanımında yer alan unsurların, Ruanda Soykırımı’nda ne şekilde somutlaştığını ortaya koymak suretiyle yapılmıştır. Tutsi etnik grubunu hedef alan Ruanda Soykırımı, yakın tarihin en çarpıcı ve yıkıcı şiddet olaylarından biridir. Soykırım olayları sırasında, çoğunluğu Tutsi grubuna mensup olan pek çok kişi katledildiği gibi, fiziksel şiddet, işkence ve tecavüz gibi, suç tanımında belirtilen diğer ihlâllerin örnekleri de fazlaca yaşanmıştır. Bu kapsamda Ruanda Soykırımı, soykırım suçunun çerçevesinin çizilebilmesi bakımından çok çeşitli örnek olayları ihtiva etmektedir. Bu suça ilişkin hukuki çerçevenin doğru şekilde çizilmesi, gerekli hukuki mekanizmaların işletilebilmesi ve suçluların en ağır şekilde cezalandırılabilmesi için önemli bir başlangıç noktasıdır. Diğer yandan, insanlığın temel değerlerini derinden zedeleyen bu en ağır suç ile etkin şekilde mücadele edilebilmesi için, konunun yalnızca uluslararası hukuk perspektifinden ele alınması yeterli olmayıp, disiplinler arası bir yaklaşım şarttır.