Zawartość wybranych składników odżywczych w różnych częściach liści aloesu zwyczajnego (Aloe vera (L.) Burm. f.)

Abstract

Celem pracy była ocena zawartości: suchej masy, popiołu, białka oraz błonnika pokarmowego w całych liściach oraz skórce i miąższu liści aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.) Burm. f. Najwięcej suchej masy występowało w skórce liści aloesu (średnio 3,41%), a najmniej było jej w miąższu (średnio 0,62%). Odwrotnie było w przypadku wody – najwięcej zanotowano jej w miąższu aloesu, najmniej zaś w skórce liści. Zawartość popiołu w liściach aloesu zależała od części liścia: najwięcej popiołu stwierdzono w skórce (0,6 g·100 g-1), zaś najmniej w miąższu (0,16 g·100 g-1). Zawartość białka w badanych częściach liścia wynosiła w całych liściach 20,9 g·100 g-1, w miąższu 10,8 g·100 g-1, a w skórce 18,8 g·100 g-1. Średnia zawartość błonnika pokarmowego w próbkach całych liści aloesu wynosiła 24 g·100 g-1.

Full text

17
Streszczenie
Celem pracy była ocena zawartości: suchej masy, popiołu, białka oraz błonnika po-
karmowego w całych liściach oraz skórce i miąższu liści aloesu zwyczajnego Aloe
vera (L.) Burm. f. Najwięcej suchej masy występowało w skórce liści aloesu (średnio
3,41%), a najmniej było jej w miąższu (średnio 0,62%). Odwrotnie było w przy-
padku wody – najwięcej zanotowano jej w miąższu aloesu, najmniej zaś w skórce
liści. Zawartość popiołu w liściach aloesu zależała od części liścia: najwięcej po-
piołu stwierdzono w skórce (0,6 g·100 g
-1
), zaś najmniej w miąższu (0,16 g·100 g
-1
).
Zawartość białka w badanych częściach liścia wynosiła w całych liściach 20,9 g·100 g
-1
,
w miąższu 10,8 g·100 g
-1
, a w skórce 18,8 g·100 g
-1
. Średnia zawartość błonnika pokar-
mowego w próbkach całych liści aloesu wynosiła 24 g·100 g
-1
.
Summary
e purpose of this study was to evaluate the content of: dry matter, ash, protein
and dietary ber contained in the whole leaves and in the skin and pulp of the leaves
of Aloe vera (L.) Burm. f. Aloe vera leaf peel had the highest dry weight (average
3,41%), while the esh had the lowest (average 0,62%). Conversely, the greatest
amount of water was recorded in aloe vera pulp, and the least in leaf peel. e ash
content of aloe leaves depended on the part of the leaf: the most ash was found in the
peel (0,6 g·100 g
-1
), while the least in the pulp (0,16 g·100 g
-1
). e protein content
of the tested parts of the leaf was 20,9 g·100 g
-1
in the whole leaves, 10,8 g·100 g
-1
in the esh, and 18,8 g·100 g
-1
in the peel. e average content of dietary ber in the
samples of whole aloe leaves was 24 g·100 g
-1
.
Zawartość wybranych składników odżywczych w różnych
częściach liści aloesu zwyczajnego (Aloe vera (L.) Burm. f.)
The content of basic nutrients in leaves of aloe vera
(Aloe vera (L.) Burm. f.)
Jolanta Różańska
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie, Rynek 1, 38-400 Krosno, e-mail: jolanta.
rozanska@vp.pl
Słowa kluczowe: aloes zwyczajny, sucha masa, popiół, białko, błonnik pokarmowy
Keywords: Aloe vera, nutrients, dry matter, ash, protein, dietary ber
https://doi.org/10.12775/HERB.2024.002

Herbalism nr 1(10)/2024
18
Wstęp
Aloes zwyczajny (Aloe vera (L.) Burm. F.) znany jest od dawna jako niezwykła rośli-
na kosmetyczno-lecznicza. Pierwsze wzmianki na temat aloesu zwyczajnego sięgają
1750 r. p.n.e., czego dowodem są zapiski na tabliczkach glinianych. W starożytności
o niezwykłej mocy aloesu pisali uczeni w Papirusie Ebersa, pochodzącym z 1550 r. p.n.e.
Opis aloesu stworzył także w I w. n.e. słynny grecki zielarz Pedanius Dioskurydes
z Anazarby [1]. Miąższ liści aloesu zwyczajnego wykazuje działanie lecznicze oraz
prozdrowotne, stanowi źródło składników mineralnych, aminokwasów, polisacha-
rydów, enzymów, witamin oraz innych substancji mających korzystny wpływ na
zdrowie człowieka. Liście aloesu charakteryzują się właściwościami buforującymi,
dzięki czemu są regulatorem równowagi kwasowo-zasadowej [2]. Ekstrakty z liści
tej rośliny stosuje się zarówno w ziołolecznictwie, przemyśle farmaceutycznym, ko-
smetologii, jak i przetwórstwie spożywczym. W ziołolecznictwie i przemyśle far-
maceutycznym aloes zwyczajny został szczególnie doceniony ze względu na sku-
teczność leczenia ran, oparzeń, odmrożeń, a nawet łuszczycy [2]. Aloes zwyczajny
wykorzystywany jest na szeroką skalę w kosmetologii oraz dermatologii. Kosmetyki
na jego bazie wykazują działanie antyseptyczne, przeciwbakteryjne i przeciwzapal-
ne [3]. Aloes używany jest także jako dodatek do produktów spożywczych w celu
zwiększenia ich wartości odżywczej oraz poprawienia odporności organizmu,
wspomaga on także trawienie oraz podnosi atrakcyjność sensoryczną gotowych
produktów [4]. Aloes zwyczajny stanowi bogate źródło substancji bioaktywnych.
Są to m.in.: witaminy, związki mineralne, cukry, kwasy, enzymy, białka i tłuszcze.
Wodny wyciąg z liści aloesu zawiera stymulatory biologiczne zwane biostyminą,
które wpływają na odporność organizmu [5]. Aloe vera spośród wszystkich gatun-
ków aloesu posiada najwyższą aktywność biologiczną [6]. Z liści aloesu otrzymuje
się dwa całkowicie odmienne produkty. Pierwszym z nich jest mleczko aloesowe
pozyskiwane z komórek perycyklicznych. Z mleczka aloesowego po wysuszeniu
otrzymuje się aloinę – substancję silnie przeczyszczającą. Żel aloesowy otrzymy-
wany jest z komórek parenchymalnych, które tworzą miąższ, lub po wcześniejszej
ekstrakcji świeżych liści [7]. Optymalny czas zbiorów liści Aloe vera przypada na
trzeci rok jego wegetacji. Liście w tym czasie zawierają najwyższą ilość polisacha-
rydów (około 6,55 g·kg
-1
) oraz awonoidów (4,7 g·kg
-1
) [8]. Węglowodany zawarte
w miąższu liści aloesu pełnią funkcję energetyczną. Podstawowymi wielocukra-
mi zawartymi w żelu aloesowym są glukomannany i acemannany [9, 10]. Aloes
zwyczajny zawiera ponad dwadzieścia składników mineralnych, m.in.: wapń, fos-
for, żelazo, magnez, chrom, mangan, potas, miedź, selen, sód i cynk [9]. Roślina ta
bogata jest także w witaminy, które wpływają pozytywnie na organizm człowieka,
takie jak: prowitamina A, witamina B1, B2, B3, B6, B12, C, E. W liściach aloesu
zwyczajnego występuje również karboksypeptydaza, która odpowiedzialna jest za

Zawartość wybranych składników odżywczych w różnych częściach...
19
hamowanie przepuszczalności błon komórkowych oraz hydrolizację bardykininy,
będącej mediatorem odczynu alergicznego i stanu zapalnego [7]. Aloe vera zawiera
aż siedem spośród ośmiu egzogennych aminokwasów, czyli takich, które muszą być
dostarczone wraz z pożywieniem, ponieważ organizm człowieka nie jest w stanie sam
ich wyprodukować. Są to: leucyna, izoleucyna, walina, treonina, metionina, fenylo-
alanina, lizyna. W liściach aloesu zawartych jest również dziewięć z dwunastu endo-
gennych aminokwasów, czyli takich, które organizm jest w stanie sam syntetyzować.
Liście tej rośliny posiadają szereg właściwości pozytywnie wpływających na organizm
człowieka. Wykazują działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwwirusowe,
przeciwgrzybiczne, przeciwbólowe [11]. Aloes zwyczajny powszechnie wykorzysty-
wany jest do leczenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jest on skuteczny
w leczeniu wrzodów żołądka, ponieważ działa antybakteryjnie wobec Helicobacter py-
lori, a szczep ten przyczynia się do ich powstawania. Wykazuje także działanie hepa-
toprotekcyjne [12]. Polisacharydy obecne w żelu aloesowym działają protekcyjnie na
ścianę żołądka oraz dwunastnicy, chroniąc je przed drażniącym działaniem występu-
jącego w żołądku kwasu solnego oraz pepsyny. Polisacharydy aktywują również barie-
ry ochronne śluzówki żołądka przez zwiększenie sekrecji śluzu w nim zawartego. Żel
aloesowy wspomaga normalizację pH soku żołądkowego, gdyż wykazuje pH na po-
ziomie 5,0–5,5; co przyczynia się do zwalczania zgagi [13]. Wykazano również, że za-
równo żel aloesowy, jak i ekstrakt z całych liści tej rośliny poprawia biodostępność wi-
taminy C i E [14]. Ekstrakt z liści aloesu potęguje także działanie witaminy B12 [15].
Aloes zwyczajny wykorzystywany jest w pielęgnacji każdego typu skóry. Chętnie
sięgają po niego osoby zmagające się z problemami trądzikowymi, przebarwie-
niami, atopowym zapaleniem skóry czy egzemą. Roślina ta jest skuteczna w walce
z łuszczycą, alergiami skóry oraz oparzeniami. Działa również łagodząco po uką-
szeniach owadów [16]. Antrachinony zawarte w aloesie wykorzystywane są podczas
leczenia przebarwień skóry, gdyż wykazują zdolność pochłaniania promieni UV,
inhibują tyrozynazę i ograniczają wytwarzanie melaniny, dzięki czemu są szeroko
stosowane w preparatach rozjaśniających przebarwienia [17]. W leczeniu trądziku
nieocenione właściwości mają saponiny, które działają bakteriobójczo na bakterie
Staphylococcus aures, Streptococcus pogenes, Escherichia coli i Proponibacterium acne
[3]. Ekstrakty z liści aloesu wykorzystywane są podczas procesu gojenia się ran.
Związki w nim zawarte ograniczają wazokonstrykcję, dzięki czemu przepływ krwi
przez rozszerzone naczynia włosowate jest zwiększony. Skutkuje to zwiększoną pro-
dukcją kolagenu oraz lepszym dotlenieniem tkanek [18]. Enzymy proteolityczne
występujące w Aloe vera wspomagają usuwanie martwych komórek naskórka, czego
efektem jest wygładzona oraz zregenerowana skóra [19–22]. W ostatnim czasie ry-
nek produktów spożywczych opanowała moda na produkty zawierające aloes. Pro-
ducenci żywności często umieszczają hasło „zawiera aloes” na opakowaniach, co

Herbalism nr 1(10)/2024
20
gwarantuje im większe zainteresowanie konsumentów (jego dodatek można znaleźć
m.in. w napojach, jogurtach czy lodach) [23]. Mając na względzie chęć ulepszenia
swoich wyrobów, chętnie sięgają oni po ekstrakt z aloesu ze względu na jego bogaty
skład. Regularne spożywanie produktów zawierających aloes przyczynia się bezpo-
średnio do lepszego stanu odżywienia organizmu głównie dzięki dostarczaniu wita-
min oraz składników mineralnych. Szczególnie ważne w diecie wegetariańskiej jest
dostarczanie witaminy B12, której źródłem jest właśnie aloes [13]. Asortyment do-
stępny na rynku umożliwia zakup aloesu w postaci żelu czy soku, można także na-
być sproszkowany aloes zamknięty w kapsułkach. Choć roślina ta ma wiele zalet, jej
stosowanie wywołuje także skutki uboczne. Podstawowym przeciwwskazaniem do
stosowania produktów z aloesem lub czystego aloesu jest okres ciąży oraz karmienia
piersią. Istnieją doniesienia, że Aloe vera może pobudzać skurcze macicy u kobiet
ciężarnych, a u dzieci karmionych mlekiem matki spożywającej aloes mogą wystą-
pić biegunki oraz ogólny niepokój. Aloes może być również niebezpieczny dla osób
wykazujących alergię na rośliny z rodziny liliowatych. Długotrwałe przyjmowanie
aloiny może doprowadzić do atonii jelita grubego oraz zaburzeń elektrolitowych ze
względu na silne właściwości przeczyszczające rośliny [16]. Permanentne stosowa-
nie soku aloesowego może być powodem hipokaliemii, a co za tym idzie – nasila się
wówczas działanie glikozydów nasercowych (leków stosowanych przy chorobach
układu krążenia). Przyjmowanie leków moczopędnych i steroidów nadnerczowych
wraz z dużą ilością soku z aloesu może skutkować niedoborem elektrolitów [24].
Współczesne badania naukowe potwierdziły właściwości prozdrowotne i leczni-
cze aloesu, które roślina ta zawdzięcza wyjątkowemu bogactwu substancji bioak-
tywnych [11–15]. Wykazano pozytywne działanie aloesu w leczeniu wielu chorób
przewlekłych, jednakże bardzo mało jest doniesień naukowych dotyczących tego,
w których częściach liścia występuje największa kumulacja substancji odżywczych.
Dlatego też celem pracy była ocena zawartości wybranych składników odżywczych
w całych liściach oraz skórce i miąższu liści aloesu zwyczajnego.
Materiały i metody
Materiał badawczy stanowiły liście, skórka oraz miąższ aloesu zwyczajnego, kupio-
nego w 2019 r. w wyspecjalizowanej placówce ogrodniczej w Krakowie. Przed przy-
stąpieniem do analiz chemicznych liście aloesu płukano w jałowej wodzie destylo-
wanej przez 30 min, aby oczyścić ich powierzchnię z zanieczyszczeń. Po upływie
wyznaczonego czasu materiał osuszono w temp. 80°C w suszarce z wymuszonym
obiegiem powietrza. Następnie materiał badawczy dzielono na części (liść, miąższ
i skórka). Tkankę aloesu przygotowywano do badania poprzez homogenizację po
pozbawieniu skóry. Do oddzielenia skórki od miąższu wykorzystano nóż kuchenny.

Zawartość wybranych składników odżywczych w różnych częściach...
21
Następnie wszystkie próbki dokładnie rozdrobniono mechanicznie przy użyciu blen-
dera. W przygotowanych próbkach, stanowiących różne części liścia aloesu zwyczaj-
nego, oznaczono: zawartość suchej masy, popiołu, białka oraz błonnika pokarmowe-
go. Zawartość suchej masy oznaczono zgodnie z metodą suszarkową według normy
PN-ISO 712:2012 [24]. Zawartość popiołu wykonano według Procedury Badawczej
PB-19 [25]. Zgodnie z tą metodyką tygle kwarcowe wyprażono w piecu muowym,
wystudzono w eksykatorze i dokonano pomiaru ich masy. Następnie odważono po
około 3 g badanej próbki i materiał ten umieszczono w tyglach, które wstawiono na
8 godz. do pieca muowego nagrzanego do temp. 525°C. Następnie tygle schłodzono
w eksykatorze i dokonano pomiaru masy tygli wraz z zawartością przy użyciu wagi
analitycznej. Zawartość białka w analizowanym materiale oznaczono metodą Du-
masa według procedury badawczej MCMiAŻ/PB-02, zgodnie z metodą AOAC [26].
Oznaczenie wykonano za pomocą analizatora azotu TruSpec. Próbkę umieszczono
w szczelnej kapsule, z której usunięto gazy atmosferyczne. Następnie próbka została
automatycznie przeniesiona do tygla, gdzie nastąpiło jej spopielenie w temp. 950°C
w obecności czystego tlenu, a produkty spalania uległy utlenieniu w piecu wtór-
nym. Utleniony materiał umieszczono w piecu katalitycznym, gdzie z tlenków azotu
powstał azot cząsteczkowy. Mieszanina gazów została wprowadzona do detektora
termoprzewodnościowego mierzącego zawartość azotu. Zawartość białka obliczo-
no metodą pośrednią przy wykorzystaniu odpowiednich równoważników. Przyjęto
ujednolicony współczynnik 6,25.
Zawartość błonnika pokarmowego (BP) oznaczona została podczas równo-
czesnej analizy białka oraz popiołu w każdej z analizowanych próbek, na podsta-
wie których obliczono zawartość błonnika. Każdą próbkę o masie 1 g poddano
gotowaniu w środowisku buforu MES/TRIS oraz termostabilnej α-amylazy. Na
dalszych etapach próbki inkubowano w obecności enzymów proteazy oraz amylo-
glukozydazy. Po zakończeniu inkubacji działanie enzymów przerwano działaniem
ogrzanego do 60°C etanolu o stężeniu 95%. Po godzinie inkubacji w probówkach
wytrącił się osad, który przesączano trzykrotnie, przemywając go kolejno 78%
etanolem, 95% etanolem oraz acetonem [27]. Zawartość błonnika pokarmowego
[%] obliczono na podstawie wzoru:
gdzie:
m – masa naważki [g],
ms – masa sączka [g],
mss – masa sączka po przesączeniu [g],
B – zawartość białka [g],
P – zawartość popiołu [g].
BP = [(ms – mss) – (BP + P)]
m× 100% [%],

Herbalism nr 1(10)/2024
22
Wyniki i dyskusja
Najwięcej suchej masy znajdowało się w skórce liści aloesu (średnio 3,41%), a naj-
mniejszą zawartość suchej masy zaobserwowano w miąższu (średnio 0,62%). Śred-
nia zawartość suchej masy w całym liściu aloesu wynosiła 2,01% (Rysunek 1).
Rysunek 1. Zawartość suchej masy w różnych częściach liści aloesu [%].
Figure 1. Dry matter content in various parts of aloe leaves [%].
Źródło: badania własne.
Source: own research.
Badania opublikowane przez Matejczyk i wsp. [11] wykazały niższy poziom su-
chej masy w całych liściach aloesu – kształtował się on na poziomie 1,5%. Wyższą
zawartość suchej masy w całych liściach aloesu podają w swych badaniach Cie-
ślik i Turcza [28]. Wyniki badań tych autorów potwierdzają także Liu i wsp. [29].
Również efektem badań Di Scala i wsp. [30], dotyczących zawartości suchej masy
w miąższu liści aloesu, były wartości wyższe w porównaniu do tych uzyskanych
w badaniach własnych. Stwierdzone różnice w wynikach badań innych autorów
mogą być spowodowane wieloma czynnikami, m.in. różnym wiekiem rośliny, tech-
nologią uprawy, a także warunkami klimatyczno-glebowymi. Wilgotność poszcze-
gólnych części liścia aloesu zwyczajnego była zróżnicowana. Największą wilgotno-
ścią charakteryzował się miąższ aloesu, najmniejszą zaś stwierdzono w skórce liści
rośliny (Rysunek 2).

Zawartość wybranych składników odżywczych w różnych częściach...
23
Rysunek 2. Zawartość wilgoci w różnych częściach liści aloesu [%].
Figure 2. Moisture content in various parts of aloe leaves [%].
Źródło: badania własne.
Source: own research.
Uzyskane wyniki dotyczące wilgotności całych liści aloesu mieszczą się
w zakresie wyników badań innych autorów [12, 29–32]. Zawartość wody w ca-
łych liściach aloesu oznaczona przez Matejczyk i wsp. [11] wynosiła 98,5%, a przez
Di Scala i wsp. [30] – 98,93%. Niższe wartości – na poziomie 96% – odnotowali
w swych badaniach Cieślik i Turcza [28]. Porównując otrzymane wyniki zawarto-
ści wody z uzyskanymi przez innych autorów, można stwierdzić, iż wartości te są
homologiczne. Potwierdzają to również badania Radha i Laxmipriya [31], którzy
podają, że zawartość wody w miąższu aloesu waha się od 99 do 99,5%.
Przeprowadzone badania własne wykazały, że zawartość popiołu w liściach alo-
esu wynosiła od 0,16 g·100 g
-1
do 0,6 g·100 g
-1
, przy czym poziom popiołu zależał
od części liścia aloesu. Najwięcej popiołu stwierdzono w skórce liści aloesu, zaś naj-
mniej w próbkach z miąższem. Średnia zawartość popiołu w całych liściach aloesu
wynosiła 0,37 g·100 g
-1
(Rysunek 3).
Uzyskane w niniejszej pracy wyniki dotyczące zawartości popiołu w próbkach
miąższu z liścia aloesu zwyczajnego są zbliżone do wartości uzyskanych przez in-
nych autorów [30], a w niektórych badaniach takie same [32]. Analiza zawartości
popiołu w całych liściach aloesu ukazała, że wartości otrzymane w niniejszej pracy
są znacznie niższe od stwierdzonych przez Matejczyk i wsp. [11] oraz Cieślik i Tur-
czę [28]. Duża rozbieżność porównywanych wyników może świadczyć o wpływie
wielu czynników na skład chemiczny materiału roślinnego. Ma tu zatem znaczenie
wielość odmian aloesu, różne warunki uprawy oraz to, czy materiał badawczy był
jednorodny.

Herbalism nr 1(10)/2024
24
Rysunek 3. Zawartość popiołu w różnych częściach liści aloesu [g·100 g
-1
].
Figure 3. Ash content in various parts of aloe leaves [g·100 g
-1
].
Źródło: badania własne.
Source: own research.
Zawartość białka w badanych częściach liścia aloesu zwyczajnego była zróżnicowa-
na i wynosiła odpowiednio: w całych liściach 20,9 g
·
100 g-1, w miąższu 10,8 g
·
100 g-1,
a w skórce 18,8 g
·
100 g
-1
(Rysunek 4).
Rysunek 4. Zawartość białka w różnych częściach liści aloesu [g·100 g
-1
].
Figure 4. Protein content in various parts of aloe leaves [g·100 g
-1
].
Źródło: badania własne.
Source: own research.

Zawartość wybranych składników odżywczych w różnych częściach...
25
Badania Cieślik i Turczy [28] wykazały, że zawartość białka w całości liści aloesu
jest na poziomie 6,86 g
·
kg
-1
. Wartość ta jest dużo niższa od uzyskanej w badaniach
własnych, co może świadczyć o innym wieku rośliny, jak również o odmiennych
warunkach klimatyczno-glebowych jej uprawy. W badaniach opublikowanych
przez Sierra-García i wsp. [33] zawartość białka w miąższu aloesu wynosiła średnio
7,3 g
·
100
-1
, zaś w skórce 6,3 g
·
100 g
-1
. W opinii Achama i wsp. [34] różnica w za-
wartości białka w liściach aloesu może wynikać z odmiennych cech środowiska,
w którym roślina była uprawiana.
Średnia zawartość błonnika pokarmowego w badaniach własnych była zróżnico-
wana i kształtowała się na poziomie: w całych liściach aloesu 24,1 g
·
100 g
-1
, w
miąż-
szu 8,4 g
·
100 g oraz w skórce 6,4 g
·
100 g
-1
(Rysunek 5).
Rysunek 5. Zawartość błonnika pokarmowego w różnych częściach liści aloesu [g·100 g
-1
].
Figure 5. Fiber content in various parts of aloe leaves [g·100 g
-1
].
Źródło: badania własne.
Source: own research.
Uzyskane w badaniach własnych wyniki zawartości błonnika pokarmowego
były znacznie niższe niż wykazane w badaniach opublikowanych przez Cieślik
i Turczę [25], w których zawartość błonnika pokarmowego w liściach oznaczono
na poziomie 73,35%. Podobnie wysokie wartości błonnika pokarmowego w li-
ściach aloesu oznaczono w badaniach przeprowadzonych przez Matejczyk i wsp.
[11]. Różnice w zawartości błonnika pokarmowego mogą wynikać z różnic od-
mianowych materiału roślinnego, a także wskazywać na bardzo duży wpływ wie-
ku zjologicznego rośliny na zawartość błonnika. Podobne zdanie na ten temat
mają Liu i wsp. [29], w opinii których skład chemiczny liści aloesu zależy od wie-
ku rośliny.

Herbalism nr 1(10)/2024
26
Podsumowanie
Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że zawartość składników od-
żywczych w różnych częściach liści Aloe vera była zróżnicowana. Największą suchą
masą charakteryzowała się skórka liści aloesu, a najmniejszą miąższ. Odwrotnie
było w przypadku wody – najwięcej zanotowano jej w miąższu aloesu, najmniej
zaś w skórce liści. Zawartość popiołu w liściach aloesu zależała od części liścia: naj-
więcej popiołu stwierdzono w skórce, zaś najmniej w miąższu. Zawartość białka
w badanych częściach liścia wynosiła (od wartości największej do najmniejszej):
w całych liściach > w miąższu > skórce. Podobny udział w poszczególnych częściach
liścia aloesu zwyczajnego odnotowano również w przypadku zawartości błonnika
pokarmowego. Podsumowując uzyskane wyniki, można stwierdzić, że całe liście
aloesu stanowią dobre źródło błonnika pokarmowego oraz białka. Zawartość błon-
nika pokarmowego w badanych próbkach aloesu zwyczajnego predysponuje go do
tego, aby był wykorzystywany w przemyśle spożywczym jako surowiec do produkcji
produktów zawierających włókno pokarmowe. Aloes jest rośliną o wielopłaszczy-
znowym działaniu, co sprawia, iż jest szeroko wykorzystywany w medycynie oraz
kosmetologii. Skutecznie wspomaga pracę układu pokarmowego, układu odporno-
ściowego, reguluje poziom cukru i cholesterolu. Wzbogaca składy produktów pielę-
gnacyjnych do twarzy, włosów i ciała. Bazując na badaniach innych autorów, należy
stwierdzić, że mimo wszechstronnego działania nie wszyscy mogą stosować aloes,
a jednym z najważniejszych przeciwwskazań jest ciąża i okres laktacji.
Literatura
[1] Zamiara K., Aloes – jego tajemnicza moc, Historia Farmacji, 2010, 7, s. 495–497.
[2] Czerwonka W., Aloes w kosmetologii i dermatologii, Kosmetologia Estetyczna, 2016,
5, s. 263–266.
[3] Kaźmierska A., Bolesławska I., Przysławski J., Wpływ diety oraz toterapii w leczeniu
trądziku pospolitego, Terapia i Leki, 2020, 76(7), s. 373–380.
[4] Kukułowicz A., Steinka I., Aloes – możliwość wykorzystania jako suplementu diety,
Problemy Higieny i Epidemiologii, 2010, 91(4), s. 632–636.
[5] Lamer-Zarawska E., Chwała C., Gwardys A., Rośliny w kosmetyce i kosmetologii
przeciwstarzeniowej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
[6] Kukułowicz A., Wiedza konsumentów o aloesie i produktach aloesowych, Przemysł
Spożywczy, 2018, 72, s. 38–42.
[7] Jambor J., Horoszkiewicz-Hassan M., Krawczyk A., Znaczenie aloesu w dermatologii
i kosmetyce, Postępy Fitoterapii, 2020, 3, s. 50–52.
[8] Hęś M., Dziedzic K., Górecka D., Jędrusek-Golińska A., Gujska E., Aloe vera (L.)
Webb., Natural Sources of Antioxidants – A Review, 2019, 74(3), s. 255–265.

Zawartość wybranych składników odżywczych w różnych częściach...
27
[9] Raiser U., ALOE VERA. Proprietà e impiego terapeutico, Edizioni del Baldo, 2013,
s. 20–22.
[10] Gupta V., Malhotra S., Pharmacological attribute of Aloe vera: Revalidation through
experimental and clinical studiem, An International Quarterly Journal of Research in
Ayurveda, 2012, 33(2), s. 193–196.
[11] Matejczyk M., Golonko A., Chilmon E., Aloe vera – wybrane właściwości biologiczne,
Budownictwo i Inżynieria Środowiska, 2017, 8, s. 191–195.
[12] Stankiewicz J., Steinka I., Grajewska M., Wpływ dodatków pochodzenia roślinnego
na wybraną cechę sensoryczną serków twarogowych, Nauka Przyroda Technologie,
2009, 3, s. 1–11.
[13] Vinson J., Kharrat H Al., Andreoli L., Eect of Aloe vera preparations on the human
bioavailability of vitamins C and E, Phytomedicine, 2005, 12(10), s. 760–765.
[14] Różański H., Naturalne metody podnoszenia odporności na infekcje. Immunożywie-
nie, Herbalism, 2021, 1(7), s. 153–174.
[15] Wierzbicka I., Aloes – sukulent o leczniczych właściwościach, Food Forum, 2016,
4(14), s. 97–102.
[16] Wyszkowska-Kolatko M., Koczurkiewicz P., Wójscik K., Pękala E., Rośliny lecznicze
w terapii chorób skóry, Postępy Fitoterapii, 2015, 3, s. 184–192.
[17] Szałek E., Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – istotny problem terapeutyczny
w onkologii, Farmacja Współczesna, 2018, 11, s. 8–14.
[18] Dąbrowska D., Zawadzka P., Zavyalova O., Rola substancji łagodzących w prepara-
tach przeznaczonych do pielęgnacji skóry w trakcie oraz po zakończeniu radioterapii,
[w:] Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce: choroby, red. J. Leśny, J. Nyć-
kowiak, Wydawnictwo Młodzi Naukowcy, Poznań 2017, s. 73–78.
[19] Reynolds T., Dweck A.C., Aloe vera leaf gel: a review update, Journal of Ethnopharma-
cology, 1999, 68, s. 3–37.
[20] Habeeb F., Shakir E., Bradbury F., Cameron P., Taravati M., Drummond A., Gray A.,
Ferro V., Screening methods used to determine the anti-microbial properties of Aloe
vera inner gel, Methods, 2007, 42, s. 315–320.
[21] Alves D., Perez-Fons L., Estepa A., Micol V., Membrane – related eects underly-
ing the biological activity of the anthraquinones emodin and barbaloin, Biochemical
Pharmacology, 2004, 68, s. 549–561.
[22] Eick van Elke., Aloes dla zdrowia i urody, Wydawnictwo RM, Warszawa 2010.
[23] Rogowska M., Giermaziak W., Wpływ roślin leczniczych na farmakokinetykę i meta-
bolizm leków syntetycznych, Postępy Fitoterapii, 2018, 19(4), s. 274–282.
[24] Polska Norma PN-EN ISO 712:2012. Ziarno zbóż i przetwory zbożowe – Oznaczanie
wilgotności – Metoda odwoławcza.
[25] Procedura Badawcza PB-19 „Oznaczanie zawartości popiołu całkowitego w żywności
metodą wagową”, wyd. I z dnia 22.08.2003 r.
[26] AOAC. 1995. Ocial methods of analysis of the association of ocial analytical che-
mists, 16th ed. AOAC, Arlington, method 990.03 (Dumas).

Herbalism nr 1(10)/2024
28
[27] AOAC-Ocial Methods of Analysis 18 th Ed. 2005; Met. 985.29.
[28] Cieślik E., Turcza K., Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.)
Webb. (Aloe barbadensis Mill.), Postępy Fitoterapii, 2015, 16(2), s. 117–124.
[29] Liu Ch., Wang CH., Xu Z., Wang Y., Isolation, chemical characterization and anti-
oxidant activities of two polysaccharides from the gel and the skin of Aloe barbadensis
Miller irrigated with sea water, Process Biochemistry, 2007, 42(6), s. 961–970.
[30] Di Scala K., Vega-Galvez A., Ah-Hen K., Nunez-Mancilla Y., Tabilo-Munizaga G.,
Perez-Won M., Giovagnoli C., Chemical and physical properties of Aloe vera (Aloe
barbadensis Miller) gel stored aer high hydrostatic pressure processing, Food Science
and Technology, 2013, 1(33), s. 52–59.
[31] Radha M.H., Laxmipriya N.P., Evaluation of biological properties and clinical eecti-
veness of Aloe vera: A systematic review, Journal of Traditional and Complementary
Medicine, 2014, 5(1), s. 21–26.
[32] Kamble S.D., Gatade A.A., Sharma A.K., Sahoo A.K., Physico-chemical composition
and mineral content of Aloe vera (Aloe barbadensis Miller) gel, International Journal
of Multidisciplinary Educational Research, 2022, 11(5), s. 73–79.
[33] Sierra-García G.D., Castro-Ríos R., González-Horta A., Acemannan, an extracted po-
lysaccharide from Aloe vera: A literature review, Natural Product Communications,
2014, 9(8), s. 1217–1221.
[34] Ahmad N., Sarfraz M., Akhtar N., Hussain K., Ahmad W., Sadique A.B., Eect of se-
asonal variation on the recovery and composition of Aloe vera (Aloe barbadensis) gel,
Journal Agriculture Research, 2020, 58(4), s. 253–259.