Content uploaded by Masoumeh Khanzadeh
Author content
All content in this area was uploaded by Masoumeh Khanzadeh on Apr 19, 2024
Content may be subject to copyright.
Sağlık Yapılarının Mimari
Tasarım Kalitesini
Yükselten Ögeler
Editör: Masoumeh KHANZADEH
Editör: Dr. Öğr. Üyesi Masoumeh KHANZADEH
SAĞLIK YAPILARININ MİMARİ TASARIM KALİTESİNİ YÜKSELTEN ÖGELER
ISBN 978-625-6357-86-0
Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© 2023, PEGEM AKADEMİ
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi,
manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür
ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten
uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan
yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu
erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından
yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını
bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden
ulaşılabilmektedir.
1. Baskı: Mayıs 2023, Ankara
Yayın-Proje: Şehriban Türlüdür
Dizgi-Grafik Tasarım: Tuğba Kaplan
Kapak Tasarımı: Pegem Akademi
Baskı: Ay-bay Kırtasiye İnşaat Gıda Pazarlama ve Ticaret Ltd. Şti.
Çetin Emeç Bulvarı 1314. Cadde No: 37A-B Çankaya/ANKARA
Tel: (0312) 472 58 55
Yayıncı Sertifika No: 51818
Matbaa Sertifika No: 46661
İletişim
Macun Mah. 204. Cad. No: 141/A-33 Yenimahalle/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
İnsanlar zamanlarının çoğunu iç mekânlarda geçirdikleri için mekânsal kalite
oldukça önemlidir. Kullanıcı için herhangi bir işlevin kullanım değeri iç mekânın
tasarım kalitesi ile belirlenmektedir. Mimari tasarımda mekânsal olarak Sağlık Ya-
pıları; sanat ve tıp alanının kesiştiği noktada yer almaktadır. Aynı zamanda sağlık
yapılarının farklı kategorilerde hizmet verilebilmesi, iş akışının düzgün olması ve
süreçlerin doğru yürütülmesinin yanında, mekânsal bağlantıların da doğru kurul-
masını gerektirir. Günümüz hastane tasarımında teknik niteliklerin yanı sıra tasarım
kriterleri mekânsal kurguyu oluşturmaktadır. Teknik nitelikler teknoloji, bilimdeki
gelişmeler, çevresel etmenler ve hastaların tedavi sürecinin hızlandırılması, tasarım
nitelikleri ise tasarım yaklaşımı, düşüncesi ve sürecini kapsar. Ayrıca tasarım kalitesi
hastalar, personel ve tüm kullanıcılara rahatlık ve esneklik sağlar, hizmetlerin üret-
kenliğini ve verimliliğini etkiler ve hastaların iyileşme sürecini hızlandırır.
Bir şehirdeki en önemli kamu yapılarından olan hastaneler, insan sağlığı ile
doğrudan ilişkili olması nedeniyle yüksek standartlara sahip olması gerekir. Gü-
nümüzde Sağlık Yapıları Tasarımı, mimar ve diğer disiplinlerin karşılaştığı ana
zorluklardan biri olarak kabul edilmektedir. Bilim ve teknolojideki gelişmeler, sağ-
lık yapıları tasarımını daha karmaşık hale getirme eğilimindedir. Gerçekte günü-
müz Sağlık Yapıları Tasarımı, hastalar, aileler, çalışanlar ve yöneticiler dahil olmak
üzere çeşitli insan gruplarının ihtiyaçlarını ve sağlık yapılarından beklenen işlevini
dikkate almak zorundadır. Ancak, tedavi alanlarını tasarlarken hastaların ve refa-
katçilerin memnuniyetine dikkat etmek bir önceliktir. Sağlık Yapıları Tasarımının
engellerinin yanı sıra, kullanıcılara uygun bir tedavi ortamı yaratmanın olumlu
etkisi olan yöntem ve teknikler mevcuttur. Bu kitapta öncelikli ve yaygın olan bazı
tasarım yöntem ve tekniklerine değinilecektir.
Bu kitap, sağlık yapılarının tasarımı üzerine geniş bir perspektif sunmaktadır.
Sağlık sektöründe çalışanlar, mimarlar, mühendisler ve tasarımcılar için önemli
bir kaynak olabilir. Kitapta ele alınan konular, sağlık yapılarının tasarımında kali-
teyi arttırmak ve hasta memnuniyetini sağlamak için faydalı olabilir. Ayrıca, kitap-
ta yer alan örnek çalışmalar, sağlık yapılarının tasarımı konusunda öğrencilere ve
araştırmacılara da fikir verebilir. Sağlık yapılarının tasarımı, insanların hayatlarını
doğrudan etkileyen bir konudur ve bu kitap, sağlık yapılarının tasarımına yapılan
katkıların önemini vurgulamaktadır.
Birinci bölümde sağlık yapılarının tasarım geçmişi ele alınarak yapıların tari-
hi süreçlerini ve dönemlerindeki hizmet amaçları incelenmiştir. Hastane sosyal bir
kurumdur; yaşamı sürdürmek, sağlıklı insanın hayatta kalması ve hastaların teda-
visi amaçlarına hizmet eden insanların sosyal yaşam tarihinde gelişen bir yapıdır.
iv Sağlık Yapılarının Mimari Tasarım Kalitesini Yükselten Ögeler
Bu yapılar yıllar içinde bilim, teknoloji, beceri ve yaşam tarzlarının evrimi ve geli-
şimi ile birlikte toplum ihtiyacı olarak ortaya çıkmıştır. “Anadolu’nun Sağlık Yapı-
ları” başlığı altında Anadolu topraklarında bulunan sağlık yapıları incelenip özgün
mimarisi araştırılmıştır. Sağlık yapıları tarih öncesinden itibaren inşa edildikleri
dönemin tarihi, ekonomisi, toplum yapısı, dönemin hastalıkları ve salgınlarından
etkilenmiştir. Bu bağlamda sağlık yapıları işlev ve dönemine bağlı çeşitli isimler
verilmiştir. Anadolu Selçuklu yapılarının görüldüğü kentler de sağlıkla ilgili yapı-
larda tıp eğitimi verilen medreseler, Darüşşifalar ve Bimarhaneler bulunmaktadır.
Daha sonraki dönemlerde bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkmasıyla Tephirhaneler,
Tahauzhaneler, Bakteriyolojihaneler gibi mekânsal olarak sağlık yapılarının bi-
çim ve mimari özellikleri açıklanmıştır. Anadolu mimarisi bütün uygarlıkların
mimarlık anlayışını taşımasının yanısıra özgün sağlık yapılarını da barındırmıştır.
“Hastane Tasarımlarının Geçmişten Günümüze Değişiminin Hasta Odaları Üze-
rinden İncelenmesi” başlığında Avrupa ve Türkiye’deki hasta odasının gelişim sü-
reci ve nedenleri açıklanmıştır. Orta çağ döneminde Avrupa’da sağlık hizmetleri,
dini yapılar bünyesinde yürütülmüştür. Avrupa’da Hekim Evleri, ibadet yapılarına
eklenen sağlık yapıları olarak tanımlanmıştır. Hasta odalarının oluşum sürecinde
kare planlı iç avlulu, ana kütle içerisinde simetrik bölmeler, düz veya ışınsal kori-
dorlardan oluşmuştur. Anadolu’da ise hasta odalarının diğer birimler ile bağlantı
şekli ve etkenleri açıklanmıştır. “İyileştiren Mimarlık ve Tarihi Yapıların Biyofi-
lik Niteliklerinin İncelenmesi: Divriği Turan Melek Darüşşifası” başlıkta doğanın
insanlar üzerinde olumlu etkiler bıraktığı ele alınarak sağlık yapılarının tasarımı
incelenmiştir. Doğa deneyiminin doğrudan ve dolaylı şekillerde tasarımı şekillen-
diren yaklaşımları ve mimari yorumu incelenmiştir. Bu başlıkta biyofilik tasarım
ilkeleri ve deneyimleri tarihi sağlık yapıları özelinde oluşturulurken, ilaç odaklı
tedavinin yerine biyofilik tasarımının iyileştiren özelliğini sürdürülebilir bir yön-
tem olarak önerilmiştir.
İkinci bölüm de tasarım kriterleri adı altında sağlık yapılarının tasarım ölçüt-
leri ele alınarak farklı açılardan incelenmiştir. Sağlık yapılarının mekânsal organi-
zasyonu; iklim koşulları ve bölgesel ihtiyaçları gibi etmenlere bağlı birtakım deği-
şiklikler göstermiştir. Ancak ekonomi ve işlevselliğe bağlı etmenlerinde mekânsal
organizasyonun şekillenmesini etkisini göstermiştir. Genel olarak bu tür yapılarda
mekanlar arası ilişkileri genel bir sisteme tabiidir. “Sağlık Tesislerinin Tasarımında
Doğal ve Kültürel Değerler” başlığında tatil bölgelerinde kullanıcılarına sağlık hiz-
metleri sunan mekânların tasarımında bölgesel, doğal ve kültürel potansiyellerin
önemine vurgu yapılmıştır. Bu bağlamda sağlık temalı modern ve sürdürülebilir
turizm anlayışı incelenmiştir. Bu mekânlar işlev ve tedavi türüne bağlı doğa te-
melli uygulamaları barındırmaktadır. “Çocuk Hastanelerinde Biyofilik Tasarım
v
Ön Söz
Parametrelerinin Önemi ve Örnekler Üzerinden Değerlendirilmesi” başlığında
çevresel sistemde günlük deneyimlerin çocukların fiziksel ve zihinsel gelişim-
lerindeki etkisi üzerinde durulmuştur. Bu çalışma kapsamında, Türkiye dışında
bulunan çocuk hastanelerinde yer alan biyofilik tasarım özellikleri araştırılmıştır.
Biyofilik tasarımı ile doğa-sağlık ilişkisi; “mekân içinde doğa”, “doğal analoglar”
ve “mekânın doğası” olarak üç ayrı başlık altında sınıandırılarak incelenmiştir.
Böylece biyofilik tasarım parametreleri üzerinden örnek yapıların tasarım karar
ve uygulamaları irdelenmiştir. “Hastane Tasarımında Okunabilirlik ve Yön Bulma”
başlığında ise yön bulma ve okunabilirlik ile ilgili tanım ve kavramlar açıklanmış
ve ona bağlı olan mekânsal özellikler araştırılmıştır. Hastanelerde mekânsal oku-
nabilirlik ve yön bulmayı etkileyen faktörler olarak; biçim özellikleri, plan kurgu-
su ve mekânsal organizasyonu belirlenmiştir. İç mekan tasarım öğeleri olarak ta
aydınlatma, renk, doku, akustik ve bilgilendirme-işaretleme sistemi ele alınmıştır.
Üçüncü bölüm de sağlık yapılarının tasarımında kullanılan bazı yöntem ve
yaklaşımlara değinerek tasarım kriterleri adı altında sağlık yapılarının tasarım
ölçütleri ele alınıp farklı açılardan incelenmiştir. Tasarım yöntem ve yaklaşımla-
rının çeşitlilik nedeni; tasarım sürecini etkileyen faktörlerin sayısının artması ve
yapımındaki artışı söyleyebiliriz. Sonraki zamanlarda Tasarım ürününün kullanı-
cıları, tasarım sürecini izleme veya en azından sürecin yasal ve değerlendirilebilir
olmasını sağlama hakkına sahiptirler. “Sağlık Tesislerinde Mekansal Deneyim ve
İyi Olma Hali” başlığında insanların doğanın sağlık üzerine olan olumlu etkisini
keşfettikten sonra doğal kaynakların, özellikle de suyun kullanım çeşitliliği de-
nenmiştir. Geleneksel mimaride Kaplıcalar bunun bir örneğidir bu tesisler termal
turizmi oluşturmuştur. Bu çalışmayla iyi olma halinin sağlayan bileşenleri açık-
layarak sürekliliğini sağlayan gereklilikler açıklanmıştır. İyi olma verilerini elde
ederek bu durumu koruma, geliştirme ve sürekliliğini sağlamak adına bağlı olan
mekânsal özellikleri tespit edilmiştir. Mekanların iyileştirici etki sağlamasında el-
verişli atmosfer etkili olurken keyif veren deneyimler ile iyileştiren mekan özelliği
sağlanmıştır. Bu atmosferin oluşumunda aydınlatma, akustik, havalandırma, do-
nanım, malzeme gibi teknik bileşenler ve renk, doğa manzarası, sanat eserleri gibi
görsel bileşenler ve mekanı duymak, görmek, koklamak ve dokunmak gibi duyu-
sal bileşenler yer almaktadır. Sağlık yapılarının deprem risk analizi, kriz yöneti-
minin ve yöneticilerinin en önemli adımlarından biridir. “Güçlendirilen Hastane
Binalarında Mekânsal Dizim Analizi” başlığında binaların olası depremlere karşı
güvenliğini ölçen farklı durumlar vardır. İlkinde deprem performansı yeterliliği
durumunda binaların mevcut hali ile kullanımına devam edilir. İkinci durumda
deprem performansının yetersiz olduğu binalar için ekonomik ve mimari koşul-
ların uygunluğuna göre güçlendirme kararı verilebilir. Son olarak taşıyıcı siste-
vi Sağlık Yapılarının Mimari Tasarım Kalitesini Yükselten Ögeler
min deprem performansı yetersizliğine sebep olduğu için yıkım kararı verilebi-
lir. Hastaneler ve sağlık ocakları deprem sonrasında sürekliliği sağlayabilmelidir.
Bu merkezler, personelin, müşterilerin, ekipmanın ve mülkün sağlığını, mevcut
performanslarını ve bunlara yanıt verme yeteneğini sürdürecek şekilde tasarlan-
malı ve inşa edilmelidir. “Şifa Bahçelerinde Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanı-
mı; Isparta Örneği” yazısında tıbbi bitkilerin iyileştirme özelliğinin öneminden
bahsedilmiştir. Doğanın güzelliğini anlamak için en güçlü insan duyusu görme
duyusu olduğundan, görsel kalitenin değerlendirilmesi doğada estetik biliminde
bir dönüm noktası olarak bilinmektedir. Maslow, insan ihtiyaçlarını tanımlarken
“güzellik” ihtiyacını en bilinmeyen insan ihtiyaçlarından biri olarak görür. Güzel-
lik ihtiyacı duyan insanlar bir şekilde çirkinliği görerek hastalanırlar ve güzel bir
ortamda bulunarak iyileşirler. Her iklim şartlarına özgün bitki türleri ve kullanım
yer ve amacına göre çeşitlilik göstermiştir. Bu bağlamda yazıda Isparta ikliminde
yetişen tıbbi ve aromatik bitkilerin türlerini tespit ettikten sonra peyzaj mimarlık
alanındaki kullanımına göre incelenmiştir. Bu bölgede yetiştirilen tıbbi ve aroma-
tik ağaç türleri, çalı, yerörtücü ve çiçeklerin ayrı ayrı tespiti yapılarak bitkisel tasa-
rımda kullanımı ölçülmüştür.
Dördüncü bölüm de tasarım performansı temasıyla tasarım dokunuşlarıyla
bina performansı ve yapı hizmet kalitesindeki olumlu etkisini gösteren örnekler
sunulmuştur. “Yeşil Hastanelerde Bir Tasarım Aracı Olarak Yeşil Yapı Sertifika
Sistemleri” başlığında; yapı üretiminde çevre dostu arayışlarda yeşil, çevresel ve
sürdürülebilir tasarımların açılımı, çıkış noktası ve amacı açıklanmıştır. Bu kap-
samda hastaneler için kullanılan güncel yeşil yapı sertifika sistemleri incelenmiş-
tir. Değerlendirmeler; yapı/yapı dışı kategorileri, kategorilerin değerlendirme ana
ve alt ölçütleri, ölçütlerin çevresel-sosyal-ekonomik sürdürülebilirlik açılardan
karşılaştırılmıştır. “Sağlık Hizmeti Amaçlı Binalarda Yangından Korunma” baş-
lığı ile sağlık yapıları başta olmak üzere yapı ve kullanıcılarına zarar vermemesi
amacıyla yangına karşı önlemler alınmalıdır. Yangın maddesi ve etkilerine göre
müdahale yöntemleri gelişmiş ve uygulanmıştır. Etkileyici müdahale adına sağlık
yapılarında kullanıcı profilinin sınıandırılması yapılarak yöntemler geliştirilmiş-
tir. Sonuç olarak tasarımın mekânsal organizasyonundaki değişiklik, yangın em-
niyeti dönemsel mekan ve malzeme kontrolü vb. önlemler önerilmiştir. Yangın
emniyet önlenmesi, yangının gelişimi ve etkileri açısından pasif ve aktif önlemler
ele alınmıştır. Mekan tahliye hiyerarşisi ve yangın anındaki uygulanan strateji-
ler tasarım ve inşasından itibaren düşünmeli buna bağlı olarak yangın açısından
güvenli mekana hızlı ve planlı bir şekilde ulaşılması gerekir. “Hasta Odalarının
Performanslarında Kullanıcı Memnuniyet Durumunun İncelenmesine Yönelik
Örnek Çalışma: Erü Gevher Nesibe Hastanesi” başlığında sağlık yapılarının kul-
vii
Ön Söz
lanıcı profili sadece hasta ve yakınlarından oluşmadığından dolayı memnuniyet
düzeyinin yükseltilmesi için Erü Gevher Nesibe Hastanesi kullanıcı profilinin be-
lirlenmesi gerekir. Bu hastane mekansal açıdan işlev, estetik, konfor ve güvenlik
alt başlıklar altında incelenmiştir. Mekânsal kalitenin kullanıcı memnuniyeti ile
doğrudan orantılı olduğunun sonucu olarak klinik hizmetinin yanı sıra fiziksel
ve ruhsal iyilik halinin yükselmesine sebep olmuştur. İşlevsel açısından, oda do-
laşımı, boyutu, malzeme seçimi ve kullanımı gibi başlıklar altında mekansal orga-
nizasyon, kullanım ve ulaşılabilirlik başlıkları altında analiz edilmiştir. Kullanıcı
memnuniyeti işlev sürdürülebilirliği ve sağlık yapılarının mekânsal kalite kavra-
mına katkı başlıklarını incelemiştir. “Ameliyathane Performanslarının İç Kullanıcı
Memnuniyeti Açısından İncelenmesi; ERÜ Gevher Nesibe Hastanesi” başlığında
sağlık yapıların en önemli birim olan ameliyathanelerin bilim ve teknoloji ile bir-
likte değişim ve dönüşümü açıklanmıştır. Ameliyat odaları işlevsel ve mekansal
özellikleri, mahremiyet, kullanılan farklı teçhizat ve teknolojik cihazları, steril
ortam vb. başlıklar sebebiyle diğer mekanlara göre farklılıklar oluşturur. Mimari
açıdan performans değerlendirmeleri; işlev, kullanıcı profili, yaş, cinsiyet, mekân
algı, kullanım zamanı gibi başlıklar altında incelenmiştir.
COVID-19 pandemisi, sağlık sistemlerini önemli ölçüde etkiledi. Enfekte
olan ve kritik durumda olan hastaların sayısındaki artış, sağlık alt yapısının ve
tesislerinin kapasitelerini test etti ve kuruluşları hızla acil çözümlere uyum sağla-
maya zorladı. Bu kitap, günümüzde sağlık mimarisi alanında ele alınması gereken
öncelikli konuları ve yeni yaklaşımları incelemekte ve mevcut durum ile arasında-
ki uçurumu kapatmak için sağlık mimarisi alanında gözden geçirme yapmayı he-
deemektedir. Uzun vadeli tasarım stratejileri, pandemi sonrası yaşamda fiziksel
yakınlığın yeniden sağlanması gerektiğini göz önünde bulundurarak, ortak yemek
yeme, sosyalleşme ve yüz yüze çalışma alanları gibi alanlarda esnekliğe izin ver-
mek için sağlık alanında değişiklikler yapılmasını gerektirmektedir. Bu bağlamda,
kitap mevcut yapıları yeniden organize etmek, tasarlamak ve gelecekteki sağlık
yapılarına hazırlamak için önemli bilgiler sunmaktadır.
Tüm toplumların fiziksel, psikolojik ve sosyal ağlığını korumak, devletlerin te-
mel amaçlarındandır. Dünya sağlık standartlarına göre toplum sağlığını iyileştirip
yükseltmek ve standartlara uygun hale getirmek sağlıkla ilgilenenlerin görevidir.
Bunun yanı sıra vatandaşlar için standartlara yaklaşmanın ve kaliteye ulaşmanın
bir yolu bu standartların devlet tarafından denetlenmesinden geçer WHO(2010).
Dünya Sağlık Örgütü’nün (2010) “Sağlığın Sosyal Belirleyicileri: Kesin Ger-
çekler” çalışmasının amacı, sosyal faktörlerin sağlık ve refah üzerindeki etkilerini,
bireysel ve toplumsal sağlık sonuçlarına olan etkilerini kapsamlı bir şekilde ele
almak ve bu faktörlerin sağlık eşitsizliklerini nasıl etkilediğini ve sağlık eşitliği için
viii Sağlık Yapılarının Mimari Tasarım Kalitesini Yükselten Ögeler
nasıl mücadele edilebileceğini politika yapıcılar, sağlık çalışanları ve genel halk
arasında farkındalık yaratmak, harekete geçirici tavsiyeler sunmaktır. Bu yayın,
kanıta dayalı bilgi ve eylem önerileri sunarak sağlık sonuçlarını iyileştirmek ve
sağlık eşitsizliklerini azaltmak için adımlar atılmasını amaçlamaktadır. “İnsan,
ruh ve bedenin bir karışımı olarak çevresel faktörlerden ve hayatı boyunca yaşadı-
ğı iniş çıkışlardan büyük ölçüde etkilenir. Bu etkileşim sonucunda, tedavi ve tıbbi
bakım arayan hastaların beden ve ruhu bütünüyle ele alan bir sağlık sistemine yö-
nelmeleri önem arz eder. Ayrıca sağlık sisteminin geliştirilmesi; iyileştirme, tedavi
ve erken tanı gibi sağlık hizmetlerinin sağlanması için uygun bir fiziksel ortam
şarttır. Bu ortamın sağlanması için sağlık yapıları tasarım ve uygulamada gerek
karmaşıklık, çeşitlilik, mekânların fonksiyonel esnekliği ve mekânlar arasındaki
ilişkiler; gerekse hastaya verilen hizmet türü, sosyal, kültürel ve coğrafi özellik-
ler önem taşımaktadır. Teknoloji ve çağın getirdiği yeniliklerle hastalıklara çözüm
aranırken sağlık sistemi de geliştirilmektedir. Bu anlamda sağlık yapıları mekansal
olarak bilim ve teknoloji açısından güncel olup ve kullanıcı için hizmet kalitesinin
yükselmesi önem arz etmektedir. Sağlık yapıları genelde geçmiş klinik uygulama
biçimlerine ve içinde biçimlendirildikleri alanlara atıa bulunularak ifade edilir-
ken günümüzde ithal ve tercüme edilen işlevsel beklentiler ve bakım modelleri
tarafından şekillenmektedir. Geleceğe yönelik vizyonlar, uygulamalar, mekân kul-
lanımı ve sağlık hizmetleri geçmişin izlerini eşzamanlı olarak içeren tüm tasarım
ve kenti şekillendiren diğer bilim dalları için öğretici olabilir. Sağlık yapıları, pro-
fesyonel uzmanlık ve çağdaş eğilimleri kapsamaktadır. Hocam son cümle de biraz
akışı bozdu okurken.
Fütürsüz tüketim nedeniyle insan yaşam alanın bozulması, hava kirliliği, su
kıtlığı, trafik kazaları ve diğer sorunlar doğmuştur. Tıp merkezlerinin ve hastane-
lerin insanların yeni sorunlarıyla daha fazla ilgilenerek çözüm üretmeleri gerek-
mektedir. Hastane tasarımı günümüzde bilim ve teknoloji gelişmelerin yanısıra
daha farklı etmenler etkisinde gelişmelidir. Bu nedenle sağlık sektörü ile direk ve
ya dolaylı bağlantılı olanlar eskisinden daha ağır görevleri var. Bu bağlamda en
önemli görevi toplum sağlığını geri kazanmak adına fiziksel ve zihinsel sağlığı-
na önem gösterilmelidir. Sağlığın bu boyutu acil durumlar ve vakalarda daha da
önem arz etmektedir. Acil durumlarda sağlık sistemlerin artıları ve eksileri acı bir
şekilde denenmiş olmuştur. Ne yazık ki çoğu hastane sistemleri, kadro ve yapısal
olarak ortalama hasta yükleri için tasarlanmış işlevselliktedir. Böylece Afet ve sal-
gın gibi acil durumlarda hastanelerin ani hasta artışlarına uyum sağlama esnekli-
ğinden yoksun olmasının bir ülke için ne kadar tehlikeli olmuştur.
Editör
Masoumeh Khanzadeh
Sakarya 2020
İÇİNDEKİLER
Ön Söz .................................................................................................................................... iii
1. BÖLÜM
SAĞLIK YAPILARININ TASARIM GEÇMİŞİ
Anadolu’nun Sağlık Yapıları ������������������������������������������������������������������������������������ 3
Prof. Dr. Nur URFALIOĞLU, Yıldız Teknik Üniversitesi
2. BÖLÜM
TASARIM KRİTERLERİ
Sağlık Tesislerinin Tasarımında Doğal ve Kültürel Değerler ���������������������������������25
Doç. Dr. Aslı SUNGUR, Yıldız Teknik Üniversitesi
Arş. Gör. Mine BATAL, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi
Hastane Tasarımında Okunabilirlik ve Yön Bulma �����������������������������������������������45
Doç. Dr. Reyhan MİDİLLİ SARI, Karadeniz Teknik Üniversitesi
Dr. Seyyedeh Asal HOJJATI, Karadeniz Teknik Üniversitesi
3. BÖLÜM
YÖNTEM VE YAKLAŞIMLAR
Sağlık Tesislerinde Mekânsal Deneyim ve İyi Olma Hali ���������������������������������������77
Doç. Dr. Aslı SUNGUR, Yıldız Teknik Üniversitesi
Arş. Gör. Mine BATAL, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi
Güçlendirilen Hastane Binalarında Mekânsal Dizim Analizi �����������������������������119
Doç. Dr. Hatice Derya ARSLAN, Necmettin Erbakan Üniversitesi
Burak KÖKEN, Yüksek Mimar
xSağlık Yapılarının Mimari Tasarım Kalitesini Yükselten Ögeler
4. BÖLÜM
TASARIM PERFORMANSI
Hasta Odalarının Performanslarında Kullanıcı Memnuniyet Durumunun
İncelenmesine Yönelik Örnek Çalışma: ERÜ Gevher Nesibe Hastanesi ��������������139
Prof. Dr. Z. Özlem PARLAK BİÇER, Erciyes Üniversitesi
Arş. Gör. Nur Selcen KARAASLAN, Erciyes Üniversitesi
Prof. Dr. Cihangir BİÇER, Erciyes Üniversitesi
Emine YILDIRIM, Mimar
Doç. Dr. Günhan GÖKAHMETOĞLU, Sağlık Bilimleri Üniversitesi
Yeşil Hastanelerde Bir Tasarım Aracı Olarak Yeşil Yapı Sertifika Sistemleri �����165
Arş. Gör. Melda ÖZDEMİR, İstanbul Arel Üniversitesi
Doç. Dr. Gökçe TUNA TAYGUN, Yıldız Teknik Üniversitesi
Sağlık Hizmeti Amaçlı Binalarda Yangından Korunma ��������������������������������������197
Arş. Gör. Furkan ERUÇAR, İstanbul Medeniyet Üniversitesi
Doç. Dr. Nuri SERTESER, İstanbul Teknik Üniversitesi
Ameliyathane Performanslarının İç Kullanıcı Memnuniyeti Açısından
İncelenmesi; ERÜ Gevher Nesibe Hastanesi ���������������������������������������������������������217
Prof. Dr. Z. Özlem PARLAK BİÇER, Erciyes Üniversitesi
Prof. Dr. Cihangir BİÇER, Erciyes Üniversitesi
Prof. Dr. Adnan BAYRAM, Erciyes Üniversitesi
Arş. Gör. Fatma BOZDOĞAN, Erciyes Üniversitesi
Mimar Sümeyye BOZDOĞAN
Editör Hakkında ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 257
Yazarlar Hakkında ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 258
1. BÖLÜM
SAĞLIK YAPILARININ TASARIM
GEÇMİŞİ