ArticlePDF Available

Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych. Jednostki tekstu prawnego w ustawie „Prawo własności przemysłowej”

December 2023
Polonica 43:145-167

DOI:10.17651/POLON.43.8

License
CC BY-NC-ND 4.0

Authors:

W artykule omówiono badanie, którego celem było sprawdzenie przydatności aplikacji webowej Korpusomat do analizy warstwy leksykalnej tekstu prawnego. Ramę metodologiczną badania stanowiła koncepcja jednostki tekstu prawnego, odwołująca się do teorii jednostki języka i gramatyki operacyjnej A. Bogusławskiego. Materiałem do badań była ustawa „Prawo własności przemysłowej”, zapisana w postaci cyfrowego korpusu. Ustalono, które narzędzia aplikacji Korpusomat i w jakim zakresie można wykorzystać do wydobycia informacji o właściwościach gramatycznych i statystycznych badanego tekstu prawnego oraz identyfikacji występujących w nim pięciu typów specjalistycznych jednostek leksykalnych. Opracowano zasady badania tekstu prawnego łączące analizę wspomaganą narzędziami cyfrowymi z analizą językoznawczą. Uzyskane wyniki w przyszłości zostaną wykorzystane do opracowania „Słownika jednostek tekstu prawnego”.

Available via license: CC BY-NC-ND 4.0

Content may be subject to copyright.

POLONICA XLIII

PL ISSN 0137-9712

https://doi.org/10.17651/POLON.43.8







Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach

problemów prawnych. Jednostki tekstu prawnego w ustawie

„Prawo własności przemysłowej”

1. Wprowadzenie







2.

1.1. Koncepcja JTP – podstawy teoretyczne oraz zastosowanie







1





2



















 Małgorzata Gębka-Wolak

signiantsignié



































5









































narzędzie

działanie na narzędziu









Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 

6









1.2. Przedmiot i cel badania pilotażowego



   



















7

    







8































8









 Małgorzata Gębka-Wolak































































10.

2. Badanie korpusowe





    

10





Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 





































2.1. Ogólna charakterystyka materiału



11

   

 





czassposóbto

czas trwania patentusposób badania tych właściwościsprawozdanie to zostanie zło-

żone do aktmowao których mowa w art.



owniosek

złożonych wnioskach o ustaleniesprawarozstrzyga sprawy o: 1) unieważnienie

patentuza

Urząd Patentowy uzna sprzeciw za wycofany



chyba 

chyba, żejako nazwy handlowej lub nazwy przedsiębiorstwa albo







 Małgorzata Gębka-Wolak

jako części tych nazw, chyba że pozostaje ono bez wpływu na możliwość odróżnienia

towarów w obrociemoże

Pracownik, który złożył egzamin wymagany zgodnie z ust. 3, może uzyskać

uprawnienia eksperta z pominięciem okresu asesury. i 

Roszczenia dotyczące wynalazków, wzorów użytkowych,

wzorów przemysłowych i topograi układów scalonych



12











prawo

znakurządwynalazekwzór



kara

sądpostępowanieosobaprzestępstwoprzepis.













działDZIAŁ II Przepisy

przejściowe i końcowe





lubbądźwzór jest zawarty bądź zastosowany prawa

ochronnego lub odpowiednio prawa z rejestracjisprawdo spraw

prawoprzewidujących ochronę praw do odmiany roślin

możnatosposób

czasmożna

byćbyć



przysługiwaćwykorzystywaćprowadzićużywać

będzie dochodzonebędą brane pod uwagębędzie ograniczony

12











Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 

Typy form

czasownikowych

Liczba

wystąpień

w korpusie Pwp

Liczba form

podstawowych

(lematów)

Przykłady lematów, których

formy mają najwyższą

frekwencję

 1864 

10013





 503  





 327 67 



winien  1 powinien





47 27 



 43 4 

 30 14 



 20 5 

być 7 1 





1 1 

być 0 0

























sprawca działał w dobrej wierze

tłumaczenia zostały złożone

dochodze-

nia byłyby należnekorzystanie

wkraczałoby w zakres patentu

13

 Małgorzata Gębka-Wolak

























14











Lista frekwencyjna z Pwp Lista słów kluczowych

z Pwp

Lista frekwencyjna

rzeczowników z Pwp

artykuł prawo prawo

prawo patentowy znak

ustęp znak urząd

patentowy urząd wynalazek

znak towarowy wzór

urząd ochronny zgłoszenie

towarowy wynalazek patent

ochronny wzór przepis

mowa zgłoszenie osoba

móc patent sprawa

wynalazek przepis rejestracja

wzór udzielić wniosek

zgłoszenie rejestracja postępowanie

patent postępowanie termin

przepis stosować decyzja



14



Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 



















byćmowadzieńmócpracasprawaprzepis

osobawłaściwyminister 



























16



Wyrażenia z listy „Słownictwo charakterystyczne”

relewantne dla prawa własności

przemysłowej

nierelewantne dla prawa własności

przemysłowej

urząd patentowy kancelaria sejmu

znak towarowy Rzeczpospolita Polska

prawo ochronne ponowne rozpatrzenie sprawy

wzór przemysłowy osoba trzecia

wzór użytkowy wydanie decyzji

15





16





 Małgorzata Gębka-Wolak

Wyrażenia z listy „Słownictwo charakterystyczne”

relewantne dla prawa własności

przemysłowej

nierelewantne dla prawa własności

przemysłowej

dodatkowe prawo ochronne prezes Rady Ministrów

prezes Urzędu Patentowego wyznaczony termin

oznaczenie geograczne

udzielone prawo

udzielenie patentu

uzyskanie patentu

rejestracja wzorów przemysłowych

zgłoszenie wynalazku

układ scalony

topograa układu scalonego

udzielone prawo ochronne

wcześniejszy znak towarowy

zgłoszenie wynalazku









2.2. Identykacja poszczególnych klas JTP

2.2.1. Procedura falsykacyjna















 





wyna-wcześ-niejszego

sygnpóźn   



Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 

     



    























































2.2.2. LJT

      





 





 

 Małgorzata Gębka-Wolak



byćjest

17











wynalazek tajnykara dyscyplinarna

 



rozumieć

rozumienirozumie się przez tonależy rozumieć przez … należy rozu-

mieć …w rozumieniu czego, np. przepisów, ustawy, ust.pod pojęciem … rozumie się



projekt racjonalizatorski

osoba zagranicznaprzedsiębiorcaprojekt wynalazczystan technikikonwencja pary

skaprojekt racjonalizatorskipostać elektroniczna zgłoszeniatowarzwykłe używanie

topografia układu scalonegoznak towarowymiędzynarodowy znak towarowymiejsce

zamieszkania

 







 



ilekroć w … jest mowa o … 



rozumieć







np. … znaczy tyle, coznaczy… oznacza



17







Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 















znak towarowywzór przemysłowywzór użytkowyoznaczenie

geograficznetopografia układu scalonego

prawo ochronnedodatkowe prawo ochronne















stan techniki



jest w staniestan majątkowystan rodzinnystan praw

nystan zdrowiastan zatrudnieniastan towarówstan zagrożenia bezpieczeństwa

Państwastan zagrożenia ważnych interesów Państwadziedzina technikinowoczes-

ne technikitechniki naboru

stantechnika

stan techniki











prawo



















 Małgorzata Gębka-Wolak

2.2.3. SJT



       



















w dobrej wierze



   18





















badanie stanu techniki 

badaniestan technikibadanie stanu technikisprawozdanie o sta-

nie technikiposzukiwanie w stanie technikibadanie zgłoszeń dotyczących wynalazków

badanie takiego zgłoszenia





prawo wyłączne

erga omnes 





20

18









Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 



 





prawo wyłączne   prawo wyłącz-

nego korzystania z wynalazkuprawo wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego

prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowegoprawo do wyłącznego korzy-

stania z topograiprawo wyłącznego używania znaku towarowego



wynalazekwzór użytkowywzór przemysłowytopograaznak towarowy

prawo do wyłącznego korzystania zużywania



















prawo.

prawo do wyłącznego korzystania

zużywania

prawo







Lp. Wyrażenie przyimkowe Frekwencja w korpusie Pwp

1. prawo z 160

2. prawo do 23

3. prawo o 4

4. prawo w 3

5. prawo przez 2

6. prawo na 1

prawo

prawo przez



 Małgorzata Gębka-Wolak



Patent wygasa na skutek  zrzeczenia się prawa przez uprawnionegoprzez

zrzeczenia się przez uprawnionego

zrzeczenia sięprawoprawo o



prawopowiadomienia







 



prawo z czegoprawo

na czym

prawo ochronne lub prawo

z rejestracjiuzyskanie prawa z rejestracjiwydanie decyzji o udzieleniu prawa z reje-

stracji wzoru przemysłowegonaruszenie prawa z rejestracjiprawo z rejestracji topo-

grafii może być udzielonezgoda osóbktórym służą prawa na patencie

prawo do czegotwórca

wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego ma prawo do wynagrodze-

nia za korzystanie z tego wynalazkuzgłaszający, który nabył prawo do korzystania

z uprzedniego pierwszeństwa przysługującego ze zgłoszenia

prawo do czego_







prawo

prawo z rejestracji czego_prawo na patencie







prawem z rejestracji

prawo ochronne na znak towarowyprawo

na patencie















Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 

2.2.4. SWJJ

 





 

 

   





Klasa

gramatyczna

Formuła

wyszukiwawcza

Liczba

przykła-

dów

Liczba

lematów

czasowni-

kowych

Przykładowe

formy o najwyższej

frekwencji







 560  





















1121 

100























205 56 





















1328 

100























 

100





















 Małgorzata Gębka-Wolak











signifiantsignifié











wystawienie

daty wystawienia wynalazku, wzoru użyt-

kowego albo wzoru przemysłowego na wystawiedaty wystawienia towaru oznaczonego

tym znakiem w Polsce lub za granicąprawo do korzystania z uprzedniego pierwszeń-

stwa przysługującego ze zgłoszenia bądź wystawienia wynalazku dokonanego przez inną

osobędołączyć dowód potwierdzający zgłoszenie wynalazku we wskazanym państwie

bądź wystawienie go na określonej wystawie

wystawienie czego





wystawienie

21

wystawić



wystawienie czego

















doktor habilitowany

zgłoszenieczegowygaśnięcie czego_chronionykorzystający z czego

uczestniczący w czym_zajmujący się czym_uprawniony z cze-

go_zespół orzekającyzgłaszający







Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 







pierwszeństwo z czego_



23



2.2.5. PSWJJ





































dodatkowy do czego_











dodat-

kowy



dododatkowy

       



23

 Małgorzata Gębka-Wolak

patent dodatkowy



24

zgłoszenie o co_









zgłoszenie o czym_



zgłoszenie o awarii zgłoszenie o napadziezgłoszenie o kradzieży

zgłoszenie

zgłoszenie wzoru zdobniczegozgłoszenie wzoru prze-

mysłowegozgłoszenie

o udzielenie patentu

zgłoszenie czego_o co_













3. Wnioski

       





3.1. Zastosowane narzędzie













  



24

Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 



















































3.2. Koncepcja JTP i procedura badawcza















    













 Małgorzata Gębka-Wolak

































Bibliografia

Leksykon prawa własności intelektualnej. 100 podstawowych

pojęć

  Zadania z semantyki językoznawczej



Polonica13

Semantyka, pragmatyka. Leksykografa głos demarkacyjny



Verba Polona Abscondita. Sonda słownikowa III



Polszczyzna, jaką znamy. Nowa sonda słownikowa



W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne



Struktura i znaczenie eksklamatywów. Na materiale współczesnej polszczyzny



Dosięgnąć przedmiotu. Rzecz o Ferdynandzie de Saussurze



Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi. Rozszerzanie i inte-

gracja wiedzy

Zjawiska percepcji wzrokowej. Studium semantyczne



Poradnik Językowy

9

Powtórzenie jako zjawisko tekstowe i systemowe. Repetycje, reduplikacje i quasi-

-tautologie w języku polskim

Korpusy i narzędzia cyfrowe w lingwistycznych analizach problemów prawnych… 

Słownik reduplikacji i powtórzeń polskich. Od zlek-

sykalizowanych podwojeń do regularnych układów repetycyjnych



Jednostka tekstu prawnego w ujęciu teoretycznym i praktycznym



Zarys leksykologii i leksykografii

Tekst

i zdanie

Studia Linguistica Polono-

-Jugoslavica5

Konwencje semantyczne a definiowanie wyrażeń językowych



Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne





Frazeografia słowiańska





Problemy frazeologii europejskiej V



Horyzonty humanistyki 





Terminologia

specjalistyczna w teorii i praktyce językoznawców słowiańskich



Inny słownik języka polskiego



Język Polski 2

Polski język prawny. Wybrane zagadnienia

Polski tekst prawny



Język Polski1

Ochrona własności intelektualnej

Poznańskie Studia

Polonistyczne. Seria Językoznawcza1

 Podstawy prawa

Narodowy Korpus Języka Polskiego



Wielki słownik języka polskiego PAN



Języki prawne i prawniczePolszczyzna 2000. Orędzie o stanie

języka na przełomie tysiącleci 

Język –

prawo – społeczeństwo 

 Małgorzata Gębka-Wolak

STRESZCZENIE

Słowa kluczowe:





















SUMMARY

Digital corpora and digital tools in linguistic analyses of legal problems. Legal text units

in Industrial Property Law

Keywords:



















ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication.

O pojęciu jednostki tekstu prawnego

Article

Full-text available

Dec 2018

The article discusses the linguistic status of specialist vocabulary, as well as the procedures used for its identification and description. Our theoretical analysis is based on a selection of penal law texts. The purpose of the article is to define the notion of legal text unit and to prove its relevance for linguistic research. The paper presents the relationships between a legal text unit, a language unit, a collocation and a term. We sug-gest that in order to identify specialist language units, the analysis should be based on a corpus consisting only of texts representing each particular field. Finally, the article discusses the basic mechanisms used for transforming general language units into legal language units.

Automatyczne wydobywanie terminologii dziedzinowej z korpusów tekstowych

Article

Mar 2017

Każda dziedzina wiedzy czy forma komunikacji posiada własne, charakterystyczne dla niej, słownictwo. Słowniki zawierające słowa i wielowyrazowe terminy dziedzinowe służące identyfikacji istotnych pojęć i ich leksykalnych odpowiedników w tradycyjnym podejściu tworzone były przez zajmujących się tą dziedziną specjalistów. Metoda ta jest jednak bardzo czasochłonna, a zatem, zwłaszcza dla szybko zmieniających się dziedzin, niewystarczająca. W artykule zaprezentowany został program pozwalający na automatyczną identyfikację fraz rzeczownikowych będących potencjalnymi terminami dziedzinowymi oraz ich uporządkowanie według miary przybliżającej stopień ich istotności.

Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi. Rozszerzanie i integracja wiedzy

Book

Jan 2021

Magdalena Danielewiczowa

The monograph concerns Polish relativizing expressions, i.e. exponents of different aspects of objects that are spoken about. The author discusses two types of expressions which have such functions in contemporary Polish: lexical units (expressions such as pod względem, w aspekcie, jako) and operational (thematic adverbs, relativizing expressions, prepositional phrases and selected repetitive operations). Purely linguistic issues, related to signalling from which point of view and in what respect a given subject is to be characterized, introduce the researcher to the broad area of fundamental ontological and epistemological problems.

Gerundialne jednostki tekstu prawnego – problem identyfikacji

Article

Sep 2021

Andrzej Moroz

This text is an attempt to apply the concept of a legal text unit to the description of strictly defined structures of legal texts, namely the gerund strings. The main attention is focused on the methods used to identify multi-segment terminological structures and on distinguishing them from strings that constitute a combination of linguistic expressions. The overall conclusion of such analysis is based on the indication of the mechanism used for connecting and limiting gerund structures in this scope. Therefore, this work includes, among others, the formal procedure of verification, which allows for distinguishing, with significant precision, the syntactic constructions with gerund forms and similar sequences of terms.

Korpusomat – stan obecny i przyszłość projektu

Article

Sep 2021

The article presents the Korpusomat web application for creating user’s own annotated linguistic corpora. The application offers an automatic annotation of texts and the ability to search it based on the annotation of inflectional and syntactic features of words and named entities. All annotation layers are presented along with examples of their application in linguistic analysis. The Korpusomat also offers statistical summaries of the collected data, as well as the possibility of sharing the created corpora with other users.

Dosięgnąć przedmiotu. Rzecz o Ferdynandzie de Saussurze

Book