Narzędzia mobilne w planowaniu i monitoringu aktywności fizycznej i w promocji zdrowia/ Mobile devices in planning and monitoring physical activity and in promoting health

Abstract

The vast majority of Poles have modern smartphones or smartwatches. These devices are equipped with a number of sensors that can provide a lot of information interesting from a biomedical point of view. According to the concept of Marc Lalond, the most important factor affecting human health is their lifestyle. The purpose of this article is to present widely available and easy-to-use mobile tools that can be utilised to monitor health and the level of physical activity. Dedicated applications tracking physical activity, diet and the calorie intake, sleep patterns or helping to control or stop using stimulants should be an important element of health promotion. The authors
postulate the deliberate use of devices owned by majority of the society to improve habits, the general condition of the body and their self-awareness.

Zdecydowana większość Polaków posiada nowoczesne urządzenia typu smartfon czy smartwatch. Sprzęty te wyposażone są w liczne czujniki, które mogą dostarczyć wielu informacji interesujących z biomedycznego punktu widzenia. Zgodnie z koncepcją Marca Lalonda najistotniejszym czynnikiem wpływającym na zdrowie człowieka jest jego styl życia. Celem niniejszego artykułu było przedstawienie szeroko dostępnych i prostych w użyciu narzędzi mobilnych, które mogą być wykorzystane do kontroli stanu zdrowia oraz poziomu aktywności fizycznej. Aplikacje śledzące tę aktywność, dietę i jej kaloryczność, sen czy pomagające w kontrolowaniu bądź zaprzestaniu korzystania z używek powinny stanowić ważny element promocji zdrowia. Autorzy postulują wykorzystanie posiadanych przez większość osób urządzeń do poprawy nawyków, ogólnego stanu organizmu i ich samoświadomości.

Full text

71
ARTYKUŁY TEORETYCZNE I PRZEGLĄDOWE
THEORETICAL AND REVIEW ARTICLES
Paweł Kurowski, Adrian Blok
Sztuka Leczenia
2023, tom 38, nr 2, ss. 71–80
https://doi.org/10.4467/18982026SZL.23.015.18591
https://www.ejournals.eu/SL/
Paweł Kurowski1, Adrian Blok2
1Akademia Wychowania Fizycznego im.Bronisława Czecha wKrakowie, Instytut Rekreacji iSportów Prze-
strzeni, Zakład Rekreologii iOdnowy Biologicznej
2Absolwent kierunku zjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego im.Bronisława Czecha wKrakowie
Narzędzia mobilne w planowaniu i monitoringu
aktywności zycznej i w promocji zdrowia
Mobile devices in planning and monitoring physical acvity
and in promong health
STRESZCZENIE
Zdecydowana większość Polaków posiada nowoczesne urządzenia typu smartfon czy smartwatch.
Sprzęty te wyposażone są wliczne czujniki, które mogą dostarczyć wielu informacji interesują-
cych zbiomedycznego punktu widzenia. Zgodnie zkoncepcją Marca Lalonda najistotniejszym
czynnikiem wpływającym na zdrowie człowieka jest jego styl życia. Celem niniejszego artykułu
było przedstawienie szeroko dostępnych iprostych wużyciu narzędzi mobilnych, które mogą być
wykorzystane do kontroli stanu zdrowia oraz poziomu aktywności zycznej. Aplikacje śledzące
tę aktywność, dietę ijej kaloryczność, sen czy pomagające wkontrolowaniu bądź zaprzestaniu
korzystania zużywek powinny stanowić ważny element promocji zdrowia. Autorzy postulują
wykorzystanie posiadanych przez większość osób urządzeń do poprawy nawyków, ogólnego stanu
organizmu iich samoświadomości.
Słowa kluczowe: aktywność zyczna, promocja zdrowia, monitoring, e-zdrowie
ABSTRACT
e vast majority of Poles have modern smartphones or smartwatches. ese devices are equipped
with anumber of sensors that can provide alot of information interesting from abiomedical point
of view. According to the concept of Marc Lalond, the most important factor aecting human
health is their lifestyle. e purpose of this article is to present widely available and easy-to-use
mobile tools that can be utilised to monitor health and the level of physical activity. Dedicated
applications tracking physical activity, diet and the calorie intake, sleep patterns or helping to
Adres do korespondencji / Address for correspondence: pawel.kurowski@awf.krakow.pl,
adrian.blok1996@gmail.com
ORCID: Paweł Kurowski  https://orcid.org/0000-0002-3025-8630
Adrian Blok  https://orcid.org/0009-0000-0182-5862
Licencja/License: CC BY 4.0

72
Paweł Kurowski, Adrian Blok
control or stop using stimulants should be an important element of health promotion. e authors
postulate the deliberate use of devices owned by majority of the society to improve habits, the
general condition of the body and their self-awareness.
Keywords: physical activity, health promotion, monitoring, m-health
Wstęp
Do tej pory stworzono bardzo wiele denicji
zdrowia. Najbardziej popularną znich jest ta
zaproponowana przez WHO (Światową Orga-
nizację Zdrowia): „Zdrowie– to pełny dobrostan
zyczny, psychiczny ispołeczny, anie tylko brak
choroby lub niepełnosprawności” (WHO, 2023).
Denicję tą, wodróżnieniu od biomedycznej,
możemy określić mianem holistycznej, ponie-
waż bierze pod uwagę przenikające się aspekty
zdrowia zycznego, psychicznego, społecznego
iduchowego. Pomimo dość szerokiego ipo-
zytywnego rozumienia zdrowia nie tylko jako
braku choroby propozycja WHO spotkała się
zkrytyką. Spowodowane jest to głównie faktem,
że zdrowie ukazano wniej jako stan, anie ciągły
proces zmieniający się niejednokrotnie wdy-
namiczny sposób. Precyzyjne zdeniowanie
zdrowia przysparza problemów ido tej pory
nie zapanował wśród naukowców konsensus co
do jednoznacznego, wspólnego stanowiska (Do-
maradzki, 2013). Dominuje jednak wśród nich
przekonanie, że to styl życia człowieka odgrywa
kluczową rolę wkwestii zachowania zdrowia
(Kasperczyk, 2018).
Biorąc pod uwagę tematykę związaną znim
ijego promocją, należy przyjrzeć się czynnikom
warunkującym prawidłowe działanie ludzkiego
ustroju. Posłużyć można się tutaj klasykacją Mar-
ca Lalonda, twórcy tzw. pól zdrowotnych. Autor
wyróżnił cztery pola, wśród których wymienił:
styl życia (53%), środowisko (21%), genetykę
(16%) iopiekę medyczną (10%). Największą
rolę wkwestii zachowania zdrowia iprawidło
-
wego funkcjonowania organizmu przypisał zatem
stylowi życia (Szumiec, 2016). Do tej pory nie
wypracowano jednoznacznego stanowiska odno-
śnie czynników warunkujących zdrowie, panuje
jednak ogólna zgoda co do przekonania Lalonda:
wpływ stylu życia na zachowanie prawidłowego
funkcjonowania organizmu jest kluczowy.
Ryc. 1. Kluczowe elementy stylu życia wpływające na zdrowie człowieka
Źródło: opracowanie własne.
Na rycinie 1zaprezentowano te elementy stylu
życia, które, zdaniem autorów, wznacznej mierze
warunkują kształtowanie izachowanie zdrowia
przez człowieka.
Aktywność ruchowa stanowi ważny element
prolaktyki przeciw wielu schorzeniom, zmniejsza
ryzyko chorób serca, nadciśnienia tętniczego,
otyłości czy cukrzycy typu drugiego (Warburton,

73
Narzędzia mobilne wplanowaniu imonitoringu aktywności zycznej iwpromocji zdrowia
2006; Reiner et al., 2013). Regularny udział wre-
kreacji zycznej nie tylko sprzyja zachowaniu zdro-
wia, ale także wpływa pozytywnie na odporność
iopóźnia procesy inwolucyjne (Rodziewicz-Gruhn
et al., 2007). Ponadto wiele doniesień naukowych
potwierdza, że ćwiczenia ruchowe przyczyniają się
do zachowania ipoprawy zdrowia psychicznego,
zmniejszając m.in. objawy depresyjne czy zaburze-
nia lękowe (Gieroba, 2019). Celem podejmowania
treningu prolaktycznego jest kształtowanie ijak
najdłuższe zachowanie zdrowia. Aktywność ma
być ukierunkowana na korzyści zdrowotne, które
zniej płyną. Wyspecjalizowany trening sportowy,
nastawiony na osiąganie jak najlepszego wyniku
wdanej dyscyplinie, może prowadzić do wczesnego
wyeksploatowania organizmu zawodnika. Trening
zawodowy wygasa wraz zperspektywą zakończe-
nia kariery zawodniczej. Prolaktyczny trening
prozdrowotny, wodróżnieniu od specjalizacji
sportowej, prowadzony może być niemal do końca
życia. Powinien być adaptowany do wieku, stanu
zdrowia czy ograniczeń danej osoby. Tak pojmo-
wana aktywność zyczna wpisuje się wkoncepcję
health realated tness. Zgodnie znią są to cechy
sprawności organizmu bezpośrednio związane ze
zdrowiem człowieka. Ten konstrukt teoretyczny
obejmuje nie tylko motoryczne komponenty, ale
także składniki morfologiczne, krążeniowo-od-
dechowe czy metaboliczne (Britton et al., 2020).
Istotną rolę wutrzymywaniu prawidłowego
stanu zdrowia odgrywają nawyki żywieniowe.
Odpowiednio skomponowana dieta pozytywnie
wpływa na dobrostan człowieka, przyczyniając
się do zapobiegania powszechnym chorobom
niezakaźnym (Locke et al., 2018). Pełnowarto-
ściowa iodpowiednio zbilansowana jest jednym
zelementów koniecznych dla zachowania zdrowia.
Wysoce przetworzony pokarm, bogaty wzłej jako-
ści tłuszcze iwolne rodniki oraz spożywany wzbyt
dużej ilości niesie ze sobą szereg niebezpieczeństw.
Konsekwencją nieprawidłowej diety są problemy
takie jak: nadwaga iotyłość; nadciśnienie tętnicze;
choroba niedokrwienna serca; insulinooporność;
cukrzyca typu drugiego; otłuszczenie wątroby;
hiperlipidemia; odkładanie się wnaczyniach
krwionośnych blaszki miażdżycowej; bóle kostno-
-stawowe wywołane zbyt dużą masą ciała. Również
wprzypadku niektórych chorób nowotworowych
nadwaga iotyłość stanowią znaczny czynnik ryzyka
(WHO, 2022). Ponadto nieprawidłowa dieta ma
znaczny wpływ na ogólne pogorszenie jakości
życia, wzrost stresu iwpływa niekorzystnie na
zdrowie psychiczne (Bremner et al., 2020). Oskali
problemu może świadczyć fakt, że, zgodnie zra-
portem WHO wydanym w2022roku, aż 59%
dorosłych mieszkańców Europy ma nadwagę lub
jest otyła. Problem ten dotyczy również 7,9%
europejskich dzieci do 5roku życia (WHO, 2022).
Kluczowym elementem zpunktu widzenia
regeneracji organizmu, oprócz zapewnienia pełno-
wartościowego pożywienia, jest sen. Optymalna
ilość snu powinna być ustalana indywidualnie do
potrzeb iwoparciu oliczne parametry biozjolo-
giczne (Chaput et al., 2018). Zgodnie zogólnymi
rekomendacjami można przyjąć, że osoby dorosłe
powinny poświęcać na sen siedem godzin na
dobę, natomiast wokresach rekonwalescencji
pochorobowej do dziewięciu godzin na dobę. Jego
odpowiednia ilość wpływa nie tylko na regenerację
sił, ale przyczynia się także do poprawy odporności
(Watson et al., 2015). Niedostatki snu skutkują
obniżeniem możliwości organizmu zarówno pod
względem zycznym, jak ipsychiczno-emocjo-
nalnym. Wtakich momentach niemożliwa jest
pełna restytucja powysiłkowa, asprawność sen-
somotoryczna ireaktywność na bodźce stają się
coraz słabsze ( Janocha et al., 2023; Chennaoui
et al., 2021). Nie bez znaczenia dla skutecznego
wypoczynku jest balans pomiędzy fazami snu.
Wliteraturze wyróżnia się dwie główne składowe
cyklu snu: tzw. NREM, czyli faza powolnych
ruchów gałek ocznych, oraz REM, czyli faza
szybkich ruchów gałek ocznych. Pierwsza znich
odpowiada za sen głęboki izasadniczo pojawia
się wpierwszej połowie nocnego odpoczynku
(Carley, Farabi, 2016). Warto tutaj wspomnieć
ocodziennych nawykach związanych ze snem,
zaobserwowano bowiem, iż późne zasypianie
może przyczyniać się do obniżenia wydajności
(Gallego-Gómez et al., 2021).
Cel
Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie
ogólnodostępnych iprostych wużyciu technologii,
które pomagają wplanowaniu oraz kontroli wy-
mienionych wcześniej komponentów stylu życia,
wpływających bezpośrednio na zdrowie człowieka.

74
Paweł Kurowski, Adrian Blok
Możliwości technologiczne
Zgodnie zwynikami badania konsumenckiego,
przeprowadzonego przez Urząd Komunikacji
Elektronicznej w2021roku, 96,9% Polaków
korzysta ztelefonu komórkowego, zczego aż 78%
znowoczesnych smartfonów. Odsetek ten wzrasta
do ponad 95% wśród osób poniżej 44roku życia.
Prawie 75% Polaków biorących udział wbadaniu
potwierdziło, że korzysta zinternetu wtelefonie,
aaż 66,6% znich używa go wcelu korzystania
zaplikacji mobilnych (Urząd Komunikacji Elek-
tronicznej, 2021).
Przyglądając się powszechności tak zwanych
urządzeń typu wearables, do których zaliczane są
smartwatche oraz opaski tness (monitory aktyw-
ności), zgodnie zraportem zbadań za 2022rok
przygotowanym przez rmę Deloitte, co trzeci
Polak deklaruje posiadanie smartwatcha, a24%
opaski tness, co łącznie daje 59%. Zatem można
uznać, że 6na 10Polaków posiada obecnie urzą-
dzenie typu wearables (Deloitte, 2022).
Dostępność nowoczesnych technologii, dzięki
którym można kontrolować iplanować zachowa-
nia prozdrowotne, jest wPolsce na bardzo wyso
-
kim poziomie. Zaawansowane technologicznie
urządzenia mobilne wyposażone są bardzo często
wliczne czujniki, takie jak moduł GPS (System
Nawigacji Satelitarnej), akcelometr, pulsometr czy
pulsoksymetr. Odpowiednie aplikacje pozwalają
zbierać oraz analizować dane zwymienionych na-
rzędzi. Świadome korzystanie zrozwijających się
technologii może przyczynić się do wzrostu po-
tencjału zdrowotnego isamoświadomości wśród
Polaków.
E-zdrowie
Możliwości, które niesie ze sobą wykorzystanie
technologii, doprowadziły do powstania nowej
kategorii, wjakiej rozumiane jest zdrowie imoż-
liwość jego zachowania. WHO obecnie opisuje
e-zdrowie jako wykorzystanie wielorakich środ-
ków elektronicznych, które dostarczają informacji,
zasobów iusług związanych ze zdrowiem. Można
wymienić tutaj wiele domen, choćby elektroniczną
dokumentację medyczną czy szczególnie intere-
sujące zpunktu widzenia niniejszej pracy mobilne
zdrowie ianalitykę zdrowotną (WHO, 2005).
Wśród głównych zalet stosowania narzę-
dzi wramach e-zdrowia jest ich szeroka dostęp-
ność wnowoczesnych społeczeństwach. Monitory
zdrowia wpostaci smartfonów czy smartwatchy
dostarczają informacji zarówno na temat wie-
lu wskaźników zjologicznych (puls, ciśnienie
krwi, jakość snu), jak iskładowych stylu życia
(dokumentacja treningów, liczba przebytych ki-
lometrów czy spożytych kalorii). Bardzo znaczną
zaletą opisywanego monitoringu jest możliwość
ciągłego zbierania danych, co pozwala na ob-
serwację zachodzących zmian psychozycznych
(Kruczek, 2019).
Aby przybliżyć skalę wykorzystania techno-
logii, należy wspomnieć, że w2017roku aplikacje
poświęcone opiece medycznej, zdrowiu iszeroko
pojętemu tnessowi zostały pobrane przez użyt-
kowników 3,7mld razy, ałączna ich ilość wyniosła
325tysięcy (Research2Guidance, 2017).
Aplikacje śledzące aktywność fizyczną
Rynek aplikacji mobilnych oferuje wiele narzędzi,
które pozwalają na śledzenie, planowanie czy
zapisywanie aktywności zycznej. Aplikacje te
łączą się zmodułami, wktóre wyposażone są
urządzenia mobilne. Do najpopularniejszych
obecnie zaliczyć można Stravę, SportsTrackera czy
Garmin Connect. Posiadają wiele trybów spor-
towych ipomagają analizować aktywności takie,
jak: bieganie, marsz, jazda na rowerze, pływanie,
jazda na nartach, wędrówki górskie, kajakarstwo,
treningi typu tness, uczestnictwo wsportach
drużynowych. Aplikacje łączą się znadajnikiem
GPS wsmartfonie lub urządzeniu typu wear ables,
dzięki czemu pozwalają na precyzyjną ocenę
dystansu przebytego wczasie wysiłku, ponadto
można odczytać różnicę wzniesień, wysokość nad
poziomem morza czy prędkość (średnią, najwyż
-
szą, średnią na kilometr itd.), zjaką poruszała się
dana osoba. Dane dostarczone ze smartwatcha
wyposażonego wpulsometr pozwalają na ob-
serwację tętna wczasie wysiłku. Dodatkowym
atutem wymienionych aplikacji jest możliwość
wyliczenia wydatku energetycznego wczasie trwa-
nia aktywności zycznej, wyliczenie to może być
oparte odane zebrane przez urządzenia mobilne
(ślad GPS, średnie tętno, czas trwania wysiłku),
dodane ręcznie lub opochodzące zwagi smart

75
Narzędzia mobilne wplanowaniu imonitoringu aktywności zycznej iwpromocji zdrowia
informacje personalne użytkownika (wiek, płeć,
wzrost, masa ciała).
Osobną grupę aplikacji szeroko wykorzy-
stywanych wtrakcie aktywności zycznej sta-
nowią dzienniki iplanery treningowe. Posiadają
rozbudowane bazy aktywności, gotowe plany
treningowe dostosowane indywidualnie do po-
trzeb użytkownika zarówno pod kątem jego stanu
zdrowia, wieku, płci, jak iwyznaczonych celów. Ich
atutem są również dostępne lmy instruktażowe
zwykonaniem poszczególnych ćwiczeń. Wśród
najpopularniejszych obecnie na rynku można
wymienić Jet, Strong iFitbod.
Aplikacje monitorujące dietę
Współczesne społeczeństwa mogą korzystać
zwirtualnych narzędzi do planowania diety wce-
lach prozdrowotnych. Aplikacje oferują funkcje
pozwalające nadzorować jakość, kaloryczność
oraz skład pożywienia, regulować jego dzienne
spożycie, atakże analizować ilość wypitej wody.
Ponadto zawierają również wskaźniki cech bio-
metrycznych użytkownika, co umożliwia kontrolę
jego zycznego stanu wkorelacji zzarządzaniem
nawykami żywieniowymi.
Jedną zpopularniejszych aplikacji umożliwia-
jących monitorowanie diety jest Fitatu. Narzędzie
pozwala stworzyć indywidualny plan modelo-
wania wagi ciała zuwzględnieniem parametrów
osobistych iaktywności zycznej. Wcelu pro-
gramowania progresu wykorzystywane są także
informacje odziennym rozkładzie żywienia użyt-
kownika iplanowanych efektach. Realizowanie
założonego celu odbywa się przez dodawanie do
kalkulatora żywieniowego spożytych produktów,
który na tej podstawie wylicza ilość kalorii do-
starczonych wciągu dnia. Taka funkcjonalność
pozwala regulować nawyki związane zdietą na
podstawie kontroli ilości przyjmowanego po-
karmu. Do podobnych aplikacji zaliczyć można
m.in. iEatBetter czy FatSecret.
Kolejnym jej przykładem jest aplikacja Zdro-
we Zakupy. Mechanizm działania tego narzędzia
opiera się na analizowaniu składu produktów
dostępnych wsklepach po przeskanowaniu kodu
kreskowego za pomocą aparatu urządzenia mo-
bilnego. Użytkownik otrzymuje informacje na
temat składników wraz zwyszczególnieniem,
które znich są korzystne, aktóre szkodliwe.
Dodatkowo program przelicza zawartość węglo-
wodanów, tłuszczy oraz białka w100 g produktu,
co pozwala na dostosowanie zakupów do obo-
wiązującej diety.
Obecnie dużą rolę na rynku żywieniowym od
-
grywają produkty typu fast food, których spożywa-
nie wiązane jest zotyłością. Jako główne przyczyny
sięgania po tego typu żywność można wymienić
brak umiejętności gotowania, ich łatwą dostęp-
ność oraz walory smakowe (Al-Otaibi, Basuny,
2015). Ciekawą propozycją dla osób sięgających
po niezdrowe posiłki mogą stanowić narzędzia,
które zawierają przepisy ze zdrową żywnością.
Przykładem może być aplikacja Yummly. Funkcje
tego oprogramowania pozwalają wybrać przepisy
na zdrowe posiłki przyrządzane samodzielnie.
Aplikacje przeznaczone do kontroli snu
Wcelu poprawy jakości snu można posłużyć
się wirtualnymi aplikacjami, pozwalającymi ob-
serwować ikorygować jego codzienną rutynę.
Narzędzia wykorzystują wtym celu sensory
wbudowane wurządzenia typu wearables oraz
mikrofony urządzeń mobilnych. Zbierają one dane
dotyczące snu na podstawie wykrytych ruchów
oraz odgłosów odbiorcy wtrakcie nocnego odpo-
czynku. Następnie tworzone są statystyki, które
służą do monitorowania jakości oraz ilości snu. Do
popularniejszych aplikacji tego typu należą Pillow
oraz Sleep Cycle. Wśród rozmaitych funkcji tego
ostatniego jest inteligentny alarm, który wybudza
odbiorcę wmomencie najbardziej optymalnym dla
regeneracji isamopoczucia. Wpołączeniu zzegar-
kiem typu smartwatch aplikacja ta oferuje także
rozwiązanie nastawione na zwalczanie chrapania.
Jeśli wyczuje ona wspomniane dźwięki, zegarek
rozpoczyna delikatne wibracje, które mają na celu
zmusić użytkownika do zmiany pozycji, jednak
bez wybudzenia. Stanowi to ciekawe narzędzie
do walki zchrapaniem, które to może wiązać się
zpoważnymi problemami medycznymi, zwłaszcza
jeśli prowadzi do obturacyjnego bezdechu sennego
związanego zróżnymi chorobami, np. układu
krążenia, nerek lub cukrzycą (Kaur et al., 2015).
Należy tutaj wspomnieć również oproblemie
bezsenności. Dolegliwość ta polega na trudno-
ściach wzasypianiu lub utrzymaniu snu. Wiąże się

76
Paweł Kurowski, Adrian Blok
również zupośledzeniem funkcjonowania wciągu
dnia iniepokojem. Do stwierdzenia bezsenności
objawy powinny pojawiać się co najmniej trzy
razy wciągu tygodnia iwpostaci przewlekłej
trwać trzy miesiące, awepizodycznej mniej niż
trzy miesiące. Kryteria tego schorzenia spełnia
6–15% społeczeństwa (Krystal et al., 2019). Jedną
zgłównych form pomocy wprzypadku bezsen-
ności jest terapia poznawczo-behawioralna, która
stanowi skuteczny sposób leczenia (Trauer et al.,
2015). Na rynku dostępne są obecnie właśnie
takie aplikacje mobilne, należy do nich Sleepio.
Aplikacje do globalnej oceny
stanu zdrowia
Wplanowaniu imonitorowaniu trybu życia
znaczną rolę odgrywają kompleksowe aplikacje.
Zbierają iprzetwarzają dane dotyczące wielu
aspektów codziennego funkcjonowania zarówno
na podstawie własnych analiz, jak ipo synchro-
nizacji wpołączeniu zinnymi wcześniej wymie-
nionymi narzędziami.
Jednym znich jest Google Fit. Narzędzie
wspomaga podejmowanie aktywności zycznej
poprzez zbieranie tzw. punktów kardio, które
użytkownik otrzymuje po wykonaniu wysiłku.
Pozwala na ustawienie swoich codziennych celów
dotyczących m.in. minut przeznaczonych na ak-
tywność zyczną czy liczby kroków do przejścia.
Na podstawie sensorów wurządzeniach mobil-
nych (smartfon, wearables) ipo synchronizacji
zinnymi aplikacjami dostarcza informacji na
temat aktywności zycznej, wydatku energe-
tycznego, ilości przebytych kilometrów, tętna,
snu, masy ciała czy nawodnienia organizmu.
Odbiorca uzyskuje zatem wjednym programie
wielo wymiarowe informacje dotyczące swojego
trybu życia, organizmu, samopoczucia, nawyków
oraz możliwości poprawy funkcjonowania.
Użytkownicy urządzeń zsystemem ope-
racyjnym iOS mają dostęp do aplikacji Apple
Zdrowie, która systematycznie zbiera dane ze
smartfona ismartwatcha tej samej rmy. Zli-
cza takie parametry jak ilość kroków, czas snu,
średnią ilość spalanych kalorii czy poziom głoś-
ności wsłuchawkach, co sprzyja kontroli zdro-
wia narządu słuchu. Ciekawym rozwiązaniem
jest obserwacja stabilności chodu, szczególnie
wprzypadku starszych osób. Według szacunków
30–40% ludzi wwieku powyżej 65lat upadnie
przynajmniej raz wciągu roku, co może prowadzić
do wielu poważnych konsekwencji (Ambrose et
al., 2013). Zasada działania tej funkcji polega na
monitorowaniu stabilności chodu użytkownika
przy pomocy sensorów wbudowanych wtelefon
iwrazie wykrycia zwiększonego ryzyka upadków
wysyłania powiadomień. Odbiorca może także
skongurować listę przyjmowanych leków iich
dawek, śledząc przy okazji możliwe interakcje.
Praktyczną funkcją jest również personalizowana
karta medyczna. Uzupełnia się wniej informacje
dotyczące trwających lub przebytych chorób, ob-
serwacji medycznych, alergii izażywanych medy-
kamentów. Wyświetlenie karty możliwe jest przy
zablokowanym telefonie, co pozwala na pomoc
wnagłych przypadkach.
Aplikacje do kontroli i zwalczania
nałogów
Analizując temat zdrowego stylu życia, należy
wspomnieć odestrukcyjnych nawykach przyjmu-
jących niejednokrotnie formę nałogu. Jak wynika
zOgólnopolskiego Badania Nałogów zainicjo-
wanego przez psychologów Polskiej Akademii
Nauk przeprowadzonego na grupie 15 482osób,
najczęściej występującym uzależnieniem jest al-
koholizm. Na kolejnych miejsca odnotowano
kolejno nikotynizm, objadanie się, pornograę,
marihuanę, gry komputerowe, amfetaminę iinne
(Bałabuch et al., 2022). Problemy alkoholowe
mogą prowadzić do schorzeń wielu narządów,
szczególnie wątroby (Osna et al., 2017). Zkolei
nałogowe palenie papierosów stanowi główny
czynnik ryzyka występowania raka płuc (Ozlü,
Bülbül, 2005). Wcelu zwalczania nałogów oprócz
fachowej porady specjalisty sięgnąć można po
narzędzia oferujące pomoc wzwalczaniu uzależ-
nień. Przykładem takiej aplikacji jest IAm Sober.
Oprogramowanie zachęca do przezwyciężania
różnych nałogów poprzez zaangażowanie się
wsieć wsparcia osób zmagających się zpodob-
nym problemem, codzienne hasła motywacyjne
ipracę nad wyrażaniem swoich myśli iemocji.
Aplikacja odmierza czas od momentu zerwania
zuzależnieniem, pozwalając osiągać kamienie
milowe. Wirtualne narzędzia oparte na podobnych

77
Narzędzia mobilne wplanowaniu imonitoringu aktywności zycznej iwpromocji zdrowia
mechanizmach mogą stanowić ciekawą formę
wsparcia.
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę fakt, że prawie 80% Polaków
posiada nowoczesne urządzenie typu smartfon,
zdolne do obsługi większości opisywanych wtej
pracy aplikacji, zdaniem autorów można wykorzy-
stać ten fakt wcelu podniesienia samoświadomości
zdrowotnej wnaszym społeczeństwie. Połączenie
właściwych nawyków dotyczących diety, higieny
snu iaktywności zycznej niesie ze sobą pozytyw-
ne, prozdrowotne zmiany. Doniesienia naukowe
sugerują, że interwencje zawierające trzy wcześniej
wspomniane składowe wywierają pozytywne
efekty na gruncie wielu parametrów związanych
ze zdrowiem zycznym oraz mentalnym (Wilson
et al., 2022). Intuicyjność wymienionych wtekście
aplikacji oraz wykorzystanie itak posiadanego już
sprzętu mobilnego nie powinny stanowić proble-
mu dla większości społeczeństwa. Zgodnie zza-
łożeniami pól zdrowotnych proponowanych przez
Marca Lalonda styl życia stanowi najważniejszy
element kształtujący życie człowieka, wzwiąz-
ku ztym wykorzystywanie szeroko dostępnych
technologii zkorzyścią dla niego powinno stać
się powszechne ibyć jednym zzadań wszyst-
kich specjalistów szeroko rozumianego sektora
medycznego. Postulowane stanowisko doskonale
wpisuje się wzałożenia m-health proponowane
przez WHO. Wykorzystanie zdobyczy techno-
logicznych XXI wieku wcelu promocji zdrowia
wydaje się jednym zzadań wszystkich specjalistów
szeroko rozumianego sektora medycznego.
Zgodnie zbadaniami przeglądowymi Sou-
sy et al. można stwierdzić, że urządzenia typu
wearables stanowią przydatne urządzenia do kon
-
troli ipomiaru aktywności zycznej udzieci oraz
młodzieży wwieku przedszkolnym iszkolnym.
Wykorzystanie dostępnych technologii moż-
na wykorzystać do poprawy ogólnego stanu jej
zdrowia, atakże wcelu zaszczepienia zdrowego
trybu życia, opartego opodejmowanie niezbędnej
ilości aktywności zycznej (Sousa et al., 2023).
Przeglądowe badania Vasqueza et al. potwier-
dziły, że nowoczesne technologie mogą stanowić
ważny element zachęcający seniorów do podej-
mowania imonitorowania aktywności zycznej.
Rozwój technologiczny może się przyczynić do
poprawy samopoczucia oraz jakości życia osób
starszych. Ważnym problemem poruszanym przez
autorów jest wskazanie, że technologie projek-
towane dla osób starszych powinny być bardzo
proste wobsłudze (Vasquez et al., 2022).
Warto przytoczyć obserwacje Keats et al.,
którzy zauważyli, że wykorzystanie urządzeń
mierzących aktywność zyczną spowodowało
zwiększenie jej ilości wśród osób, które zostały
wyleczone zchoroby nowotworowej. Znaczna
liczba dowodów wskazuje, że regularna aktywność
zyczna prowadzi do poprawy zarówno wkwe-
stiach zycznych, jak ipsychicznych upacjentów
wpierwszej fazie po wyjściu zraka. Technologie
zaś stanowiły dodatkową formę motywacji do jej
podejmowania (Keats et al., 2023).
Zgodnie zdoniesieniami Guerrero-Jime-
neza et al. wykorzystanie aplikacji promujących
aktywność zyczną, umożliwiających kontrolę
iplanowanie treningu jest pomysłem odużym
potencjale klinicznym wśród pacjentów zchoro-
bami psychicznymi. Autorzy twierdzą, że aktyw-
ność zyczna mająca dobry wpływ na pacjentów
psychiatrycznych często bywa przez nich zanie-
dbywana. Podkreślają, że znacznym ułatwieniem
byłoby przystosowanie aplikacji bezpośrednio do
pacjentów iich potrzeb. Postulują też interdy-
scyplinarną współpracę pomiędzy personelem
medycznym aspecjalistami projektującymi apli-
kacje mobilne (Guerrero-Jimenez et al., 2023).
Istnieją jednak pewne ważne ograniczenia,
których nie wolno zbagatelizować. Opisywane
aplikacje służące do śledzenia aktywności zycznej
zpewnością nie są tak dokładne inie dostarczają
tak precyzyjnych danych jak profesjonalny sprzęt
wykorzystywany wzawodowym sporcie. Moduł
GPS zamontowany wsmartfonie czy urządzeniu
typu wearables nie dostarcza równie precyzyjnych
informacji na temat przyspieszeń, kierunków
czy innych specycznych parametrów biegu, co
specjalne czujniki montowane wobuwiu sportow-
ca. Podobnie algorytmy używane waplikacjach
mobilnych pozwalają na szacunkowe określenie
ilości spalonych kalorii podczas wysiłku zycznego
inie są tak dokładne jak metody kalorymetryczne
(Kusy, Zieliński, 2017). Wydaje się jednak, że na
potrzeby sportu amatorskiego irekreacji wpisanej
wkoncepcję health related tness podstawowy

78
Paweł Kurowski, Adrian Blok
monitoring oparty omożliwości ogólnodo-
stępnych urządzeń wpostaci smartfonów czy
smartwatchy jest zupełnie wystarczający. Jego
wykorzystanie nie wiąże się obecnie ze znacznymi
nakładami nansowymi oraz pozwala gromadzić
przydatne dane, do których dostęp jeszcze kil-
kanaście lat temu był wręcz niemożliwy dla mas.
Jeżeli chodzi oaplikacje do kontroli ilości
spożywanych kalorii iplanowania racjonalnej diety,
Scarry et al. wswoim przeglądzie systematycznym
konkludowali, iż część aplikacji jest bardzo przy-
datna, jednak niektóre znich po pewnym czasie
wręcz odrzucają użytkowników. Wszystko zależy
od dostosowania do indywidualnych preferencji.
Te zaplikacji, które ułatwiały codzienność poprzez
proponowanie zdrowych przepisów, łatwe liczenie
kalorii czy bezproblemowe odnajdywanie składu
wybranych produktów, przynoszą długotrwałe
korzyści zdrowotne ipoprawę diety. Natomiast
te powodujące frustrację– ponieważ jedynie
wskazują kaloryczność posiłków izakładane cele,
najczęściej związane zutratą nadmiarowych ki-
logramów– mogą odnosić przeciwny skutek
(Scarry et al., 2022).
Wkontekście aplikacji monitorujących sen
warto rozważyć ich wiarygodność. Tradycyj-
na polisomnograa wwarunkach klinicznych
stanowi skomplikowane badanie, do którego
używa się wielu zaawansowanych elementów,
min. elektroencefalograi, elektrookulograi
czy elektromiograi (Rundo, Downey, 2019).
Wbadaniu z2015roku Bhat et al. porównu-
jąc jedną zaplikacji mobilnych służących do
monitorowania snu stwierdzili, że parametry
oraz statystyki generowane za jej pomocą słabo
korelują zinformacjami uzyskanymi wramach
konwencjonalnej polisomnograi (Bhat et al.,
2015). Biorąc jednak pod uwagę aplikacje oparte
na terapii poznawczo-behawioralnej, istnieją do-
niesienia, że omawiane powyżej narzędzie Sleepio
oferuje akceptowalny iefektywny sposób leczenia
zaburzeń snu dla młodych ludzi, atakże stanowi
nansowo najbardziej opłacalny wybór terapii
(Clie et al., 2020; Darden et al., 2021). Wirtualne
narzędzia oparte na terapii poznawczo-behawio-
ralnej nakierowanej na bezsenność mogą mieć
wpływ na zarządzanie zdrowym trybem życia,
bowiem zaburzenia snu powiązane są zwieloma
negatywnymi skutkami zdrowotnymi, jak np.
otyłość, cukrzyca, choroba wieńcowa lub udar
(Grander et al., 2012).
Wnioski
1. Ogólnodostępne narzędzia mobilne pozwalają
na monitoring aktywności zycznej, diety, jakości
snu iwielu innych podstawowych parametrów
zdrowotnych.
2. Szeroka dostępność ikompleksowa funkcjo-
nalność aplikacji mobilnych służących do nadzoru
prozdrowotnego trybu życia pozwalają na wybór
narzędzi dostosowanych do potrzeb jednostki.
3. Postulowane przez autorów wykorzystanie
możliwości technologicznych wpisuje się wkon-
cepcję health related tness, denicję m-health
zaproponowaną przez WHO ijest doskonałym
narzędziem promocji zdrowia.
4. Kontrolując parametry związane ze stanem
zdrowia, należy mieć świadomość wyższości za-
awansowanej aparatury medycznej oraz standa-
ryzowanych procedur klinicznych wzestawieniu
zogólnodostępnymi aplikacjami mobilnymi.
5. Badania doświadczalne zwykorzystaniem
wymienionych wpracy mobilnych narzędzi są
potrzebne do zmierzenia ich potencjalnego wpły-
wu na rzeczywistą poprawę jakości życia oraz
parametrów zdrowotnych użytkowników.
Bibliografia
Al-Otaibi H.H., Basuny A.M. (2015). Fast food con-
sumption associated with obesity/overweight risk
among university female student in Saudi Arabia.
Pakistan Journal of Nutrition, 14(8), 511–516.
AmbroseA.F., PaulG., HausdorJ.M. (2013). Risk
factors for falls among older adults: areview of the
literature. Maturitas, 75(1), 51–61.
Urząd Komunikacji Elektronicznej (2021). Badanie
opinii publicznej wzakresie funkcjonowania ryn-
ku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji
konsumentów, raport zbadania klientów indy-
widualnych, 9–13.
BałabuchJ., BińkowskaA., ObarskaK., RedełA.,
SolichK., NowickaM., NajmanK.(2022). Raport
zOgólnopolskiego Badania Nałogów. Warszawa:
Wydawnictwo PAN.
BhatS., FerrarisA., GuptaD., MozafarianM., De-
BariV.A., Gushway-HenryN., GowdaS.P.,

79
Narzędzia mobilne wplanowaniu imonitoringu aktywności zycznej iwpromocji zdrowia
PolosP.G., RubinsteinM., SeiduH., Chokrover-
tyS.(2015). Is there aclinical role for smartphone
sleep apps? Comparison of Sleep Cycle detec-
tion by asmartphone application to polysomno-
graphy. Journal of Clincal Sleep Medicine, 15(11),
709–715.
BremnerJ.D., MoazzamiK., WittbrodtM.T., NyeJ.A.,
LimaB.B., GillespieC.F., Rapaport M.H.,
Pearce B.D., Shah A.J., VaccarinoV.(2020). Diet,
Stress and Mental Health. Nutrients, 12(8), 1–27.
BrittonÚ., IssartelJ., FaheyG., ConynghamG.,
BeltonS.(2020). What is health-related tness?
Investigating the underlying factor structure of
tness in youth. European Physical Education Re-
view, 26(4), 782–796.
CarleyD.W., FarabiS.S. (2016). Physiology of sleep.
Diabetes Spectrum, 29(1), 5–9.
ChaputJ.P., DutilC., Sampasa-KanyingaH.(2018).
Sleeping hours: what is the ideal number and how
does age impact this? Nature and Science of Sleep,
27(10), 421–430.
ChennaouiM., VanneauT., TrignolA., ArnalP.,
Gomez-MerinoD., BaudotC., PerezJ., Pochet-
tinoS., EiraleC., ChalabiH.(2021). How does
sleep help recovery from excercise- induced muscle
injuries. Journal of Science and Medicine in Sport,
24(10), 982–987.
ClieB., CrokerA., DenneM., SmithJ., StallardP.(2020).
Digital cognitive behavioral therapy for insomnia for
adolescents with mental health problems: feasibility
open trial. JMIR Mental Health, e14842, 3–7.
DardenM., EspieC.A., CarlJ.R., HenryA.L.,
KanadyJ.C., KrystalA.D., MillerC.B. (2021).
Cost-eectiveness of digital cognitive behavioral
therapy (Sleepio) for insomnia: aMarkov simu-
lation model in the United States. Sleep, 44(4).
Deloitte (2022). Digital Consumer Trends, 9–13.
DomaradzkiJ.(2013). Odenicjach zdrowia ichoroby.
Folia Medica Lodziensia, 40(1), 5–29.
Fat Secret, https://www.fatsecret.pl/ (dostęp: 12.04.2023).
Fit, https://www.google.com/t/ (dostęp: 12.04.2023).
Fitatu, https://www.tatu.com/ (dostęp: 12.04.2023).
Fitbod, https://tbod.me/ (dostęp: 12.04.2023).
Gallego-GómezJ.I., González-MoroM.T.R.,
González-MoroJ.M.R., Vera-CatalánT., Balan-
zaS., Simonelli-MuñozA.J., Rivera-CaravacaJ.M.
(2021). Relationship between sleep habits and aca-
demic performance in university nursing students.
BMC Nursing, 20(1), 100.
Garmin, https://www.garmin.com/pl-PL/p/125677
(dostęp: 12.04.2023).
GierobaB.(2019). Wpływ aktywności zycznej na
zdrowie psychiczne ifunkcje poznawcze. Medycyna
Ogólna iNauki oZdrowiu, 25(3), 153–161.
GrandnerM.A., JacksonN.J., PakV.M., GehrmanP.R.
(2012). Sleep disturbance is associated with cardi-
ovascular and metabolic disorders. Journal of Sleep
Research, 21(4), 427–433.
Guerrero-JimenezM., RuizM., Gutierrez-RojasL.,
Jimenez-MunozL., Baca-GarciaE., Porras-Sego-
viaA.(2023). Use of new technologies for pro-
motion of physical activity in patients with mental
illness: Asystematic review. World Journal of Psy-
chiatry, 13(4): 182–190.
IAm Sober, https://iamsober.com/ (dostęp: 12.04.2023).
iEatBetter, https://www.ieatbetter.com/discount.html
(dostęp: 12.04.2023).
JanochaA., MolędaA., SebzdaT.(2023). Wpływ
deprywacji snu na procesy poznawcze studentów
medycyny wczasie sesji egzaminacyjnej. Medycyna
Pracy, 74(1), 1–14.
Jet, https://www.jet.com/ (dostęp: 12.04.2023).
KasperczykT.(2018). Pola zdrowotne Lalonde’a– mity
czy rzeczywistość. Promocja Zdrowia iEkologia,
1–2, 16–20.
KaurS., BaslasV., AggarwalH., KumarP., ChandP.
(2015). Snoring: an annoyance or aserious health
problem (obstructive sleep apnea)? Indian Journal
of Community Medicine, 40(2), 143–144.
KeatsM.R., YuX., Sweeney MageeM., ForbesC.C.,
GrandyS.A., SweeneyE., DummerT.J.B. (2023).
Use of wearable activity-monitoring technologies
to promote physical activity in cancer survivors:
challenges and opportunities for improved cancer
ca re. International Journal of Environmental Research
and Public Health, 20(4784), 1–23.
KruczekA.(2019). E-health– modern technologies
in menatl health care. Advances in Psychiatry and
Neurology, 28(2), 135–144.
KrystalA.D., PratherA.A., AshbrookL.H. (2019).
e assessment and management of insomnia: an
update. World Psychiatry, 18(3), 337–352.
KusyK., ZielińskiJ.(2017). Diagnostyka wsporcie,
podręcznik nowoczesnego trenera. Poznań: Wy-
dawnictwo AWF wPoznaniu.
LockeA., SchneiderhanJ., Zick SM. (2018). Diets
for health: goals and guidelines. American Family
Physician, 97(11), 721–728.

Paweł Kurowski, Adrian Blok
OsnaN.A., DonohueT.M.Jr, KharbandaK.K. (2017).
Alcoholic liver disease: pathogenesis and current
management. Alcohol Research: Current Reviews,
38(2), 147–161.
OzlüT., BülbülY.(2005). Smoking and lung cancer.
Tuberculosis and orax, 53(2), 200–209.
PaoliA., TinsleyG., BiancoA., MoroT.(2019). e
inuence of meal frequency and timing on health
in humans: the role of fasting. Nutrients, 11(4), 719.
ReinerM., NiermannC., JekaucD., WollA.(2013).
Long-term health benets of physical activity–
asystematic review of longitudinal studies. BMC
Public Health, 13, 813.
Research2Guidance 2017– mHealth Economics
(2017/2018).
Rodziewicz-GruhnJ., GłazyrinaL., PilisW.(2007).
Zdrowotne znaczenia współczesnych form rekreacji
ruchowej podejmowanych przez ludzi wróżnym
wieku wPolsce. Prace Naukowe Akademii im.Jana
Długosza wCzęstochowie, seria Kultura Fizyczna,
wyd. VII, 107–117.
RundoJ.V., DowneyR.3rd (2019). Polysomnography.
Handbook of Clinical Neurology, 160, 381–392.
Scarry A., Rice J., O’Connor E.M., Tierney A.C.
(2022). Usage of mobile applications or mobile
health technology to improve diet quality in adults.
Nutrients, 14, 2437.
Sleep Cycle, https://www.sleepcycle.com/ (dostęp:
12.04.2023).
Sleepio, https://www.sleepio.com/sleepio/wel-
come/352#1/1(dostęp: 12.04.2023).
SousaA.C., FerrinhoS.N., TravassosB.(2023). e
use of wearable technologies in the assessment of
physical activity in preschool- and school-age youth:
systematic review. International Journal of Environ-
mental Research and Public Health, 20(3402), 1–21.
Sports Tracker, https://www.sports-tracker.com/
(dostęp: 12.04.2023).
Strava, https://www.strava.com/mobile (dostęp:
12.04.2023).
Strong, https://www.strong.app/ (dostęp: 12.04.2023).
SzumiecM.(2016). Aktywność zyczna jako istotny
czynnik wzmacniania potencjału zdrowotnego–
wyzwania dla edukacji zdrowotnej. Annales Univer-
sitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia de Securitate et
Educatione Civili, wyd. VI (224), 133–157.
TrauerJ.M., QianM.Y., DoyleJ.S., RajaratnamS.M.,
CunningtonD.(2015). Cognitive behavioral the-
rapy for chronic insomnia: asystematic review
and meta-analysis. Annals of Internal Medicine,
163–3, 191–204.
VasquezB.A., BetrianaF., NemenzoE., Inaban-
ganA.K., TaniokaR., GarciaL., JuntasopeepunP.,
TaniokaT., LocsinR.C. (2022). Eects of health -
-care technologies on the promotion of physical
activities in older persons: asystematic review.
Informatics for Health and Social Care, 1–15.
WarburtonD.E.R. (2006). Health benets of physical
activity: the evidence. Canadian Medical Association
Journal, 174(6), 801–809.
WatsonN.F., BadrM.S., BelenkyG., BliwiseD.L.,
BuxtonO.M., BuysseD., DingesD.F., Gang-
wischJ., GrandnerM.A., KushidaC., Malho-
traR.K., MartinJ.L., PatelS.R., QuanS.F., Tasa-
liE.(2015). Recommended amount of sleep for
ahealthy adult: ajoint consensus statement of the
American Academy of Sleep Medicine and Sleep
Research Society. SLEEP, 38(6), 843–844.
WHO.Constitution, https://www.who.int/about/
accountability/governance/constitution (dostęp:
23.06.2023).
WHO (2005). WHO e-Health Resolution.
WHO (2022). WHO European Regional Obesity Report,
16–19.
WilsonD., DrillerM., WinwoodP., ClissoldT., John-
stonB., GillN.(2022). e eectiveness of acom-
bined healthy eating, physical activity and sleep
hygiene lifestyle intervention on health and tness
of overweight airline pilots: acontrolled trial. Nu-
trients, 14(9), 1988.
Yummly, https://www.yummly.com/ (dostęp:
12.04.2023).
© Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego & Autorzy / Jagiellonian University Press & Authors
Wkład Autorów / Authors’ contributions: Paweł Kurowski 60%, Adrian Blok 40%
Konikt interesów / Conict of interest: brak koniktu / no conict of interest
Otrzymano / Received: 18.04.2023
Zaakceptowano / Accepted: 30.05.2023