BookPDF Available

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia w roku szkolnym 2019/2020 i 2020/2021. Doświadczenia trzech fal pandemii.

October 2023

Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
ISBN: 978-83-67385-47-3

Authors:

Grzegorz Humenny

Instytut Badan Edukacyjnych / Educational Research Institute

Małgorzata Kłobuszewska

Educational Research Institute

Tomasz Płachecki

Instytut Badań Edukacyjnych

Bartłomiej Płatkowski

Educational Research Institute

Show all 6 authorsHide

Poznanie doświadczeń z pandemii COVID-19 jest warunkiem ich wykorzystania do lepszego przygotowania systemu edukacji do zdalnego nauczania. Taka wiedza pomaga we wspieraniu uczniów szczególnie narażonych na konsekwencje podobnych kryzysów. Raport opiera się na wynikach badań ankietowych z osobami, które w okresie pandemii kończyły naukę w technikach i w branżowych szkołach I stopnia. Jak nauczanie zdalne wpłynęło na czas poświęcany na naukę? Na ile sprzyjające były warunki uczenia się zdalnie? Czy potrzeby uczennic i uczniów były zaspokojone w tym samym stopniu? Czego najbardziej im brakowało? Który tryb nauki, w szkołach czy zdalny, bardziej im odpowiadał? Lektura raportu pozwala na lepsze zrozumienie potrzeb uczniów, którzy mierzyli się z wyzwaniami nauki zdalnej. Wyniki pokazują, jak system edukacji powoli przystosowywał się do nowej sytuacji. Okazuje się, że w miarę upływu czasu nauczyciele i uczniowie lepiej odnajdywali się w nowej sytuacji. Zgromadzona wiedza może być źródłem rekomendacji w obszarze doskonalenia systemów edukacji zdalnej. Może również pomóc w wyznaczeniu kierunków wsparcia uczniów, którzy ponoszą większe ryzyka w przypadku podobnych kryzysów.

Content uploaded by Małgorzata Kłobuszewska

Content may be subject to copyright.

Nauka zdalna ipraktyczna nauka zawodu

wtechnikach ibranżowych szkołach Istopnia

wroku szkolnym 2019/2020 i2020/2021

Doświadczenia trzech fal pandemii

III raport analityczny

czerwiec 2023

Nauka zdalna ipraktyczna nauka zawodu

wtechnikach ibranżowych szkołach Istopnia

wroku szkolnym 2019/2020 i2020/2021

Doświadczenia trzech fal pandemii

III raport analityczny

Autorzy:

Grzegorz Humenny

Małgorzata Kłobuszewska

Tomasz Płachecki

Bartłomiej Płatkowski

Michał Sitek

Jędrzej Stasiowski

Redakcja językowa: Iwona Stachowicz

Zdjęcie na okładce: Shutterstock

Skład: Wojciech Maciejczyk

ISBN 978-83-67385-47-3

Wzór cytowania:

Humenny, G., Kłobuszewska, M., Płachecki, T., Płatkowski, B., Sitek, M. i Stasiowski, J. (2023).

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia w roku

szkolnym 2019/2020 i 2020/2021. Doświadczenia trzech fal pandemii. Warszawa: Instytut Badań

Edukacyjnych.

Wydawca:

Instytut Badań Edukacyjnych

ul. Górczewska 8, 01-180 Warszawa

tel. (22) 241 71 00; www.ibe.edu.pl

Egzemplarz bezpłatny

Niniejszy raport został opracowany zposzanowaniem standardów rzetelności naukowej.

Prezentowane wnim opinie istanowiska odzwierciedlają indywidualne perspektywy autorów,

anie ocjalne stanowiska MEiN oraz IBE.

Raport powstał w ramach projektu „Monitorowanie losów absolwentów szkół zawodowych –

etap II realizowanego w ramach działania 2.15. Kształcenie i szkolenie zawodowe dostosowane

do potrzeb zmieniającej się gospodarki II osi priorytetowej Efektywne polityki publiczne dla

rynku pracy, gospodarki i edukacji Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój (PO WER)”.

Spis treści

Najważniejsze wyniki..............................................................................................................................................................................5

Wprowadzenie ..........................................................................................................................................................................................18

Rozdział 1. Nauka zdalna wtechnikach ................................................................................................................................23

1.1. Dostępne formy zajęć wczasie zdalnej edukacji ................................................................................................................................. 23

1.2. Czas poświęcany na naukę przez uczniów techników podczas zdalnego nauczania ...................................25

1.2.1. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych ....... 25

1.2.2. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

apłeć .............................................................................................................................................................................. 28

1.2.3. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

awielkość miejscowości zamieszkania .............................................................................................................30

1.2.4. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

aplany edukacyjne izawodowe .......................................................................................................................... 34

1.2.5. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

aukończenie szkoły ipodjęcie pracy ................................................................................................................. 37

1.3. Czas poświęcany na naukę wposzczególnych formach .............................................................................................................. 40

1.3.1. Czas poświęcany na naukę apłeć iszanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny ........... 40

1.3.2. Czas poświęcany na naukę adostępność różnych form zajęć .................................................................. 44

1.4. Obecność na zajęciach on-line ............................................................................................................................................................................... 50

1.5. Uwarunkowania uczestnictwa wnauce zdalnej ..................................................................................................................................52

1.6. Porównanie nauki on-line istacjonarnej ..................................................................................................................................................... 64

Rozdział 2. Nauka zdalna wbranżowych szkołach Istopnia ................................................................................67

2.1. Dostępne formy zajęć wczasie zdalnej edukacji ................................................................................................................................. 67

2.2. Czas poświęcany na naukę przez uczniów branżowych szkół Istopnia podczas zdalnego

nauczania ..................................................................................................................................................................................................................................... 69

2.2.1. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych ....... 69

2.2.2. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

apłeć .............................................................................................................................................................................. 71

2.2.3. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

awielkość miejscowości zamieszkania .............................................................................................................74

2.2.4. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

aplany edukacyjne izawodowe .......................................................................................................................... 77

2.2.5. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

aukończenie szkoły ipodjęcie pracy ................................................................................................................. 80

2.3. Czas poświęcany na naukę wposzczególnych formach .............................................................................................................. 83

2.3.1. Czas poświęcany na naukę apłeć isytuacja nansowa rodziny ucznia ................................................ 83

2.3.2. Czas poświęcany na naukę adostępność różnych form zajęć .................................................................. 87

3. Obecność na zajęciach on-line ...............................................................................................................................................94

4. Uwarunkowania uczestnictwa wnauce zdalnej .......................................................................................................97

5. Porównanie nauki on-line ze stacjonarną ..................................................................................................................110

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Najważniejsze wyniki

Informacje obadaniu

Wybuch pandemii stanowił szok dla systemów edukacyjnych na całym świecie. WPolsce

11 marca 2020r. zawieszono zajęcia wszkołach wcałym kraju. 20 marca uregulowano zasady

kształcenia na odległość, czyniąc naukę zdalną pełnoprawnym odpowiednikiem kształcenia

stacjonarnego na wszystkich poziomach nauczania. Wszkołach ponadpodstawowych nauka

odbywała się zdalnie również przez większość kolejnego roku szkolnego. Natomiast kształcenie

praktyczne przez większą część roku szkolnego 2020/2021, wodróżnieniu od początkowego

okresu pandemii, odbywało się stacjonarnie.

Raport przedstawia wyniki badania dotyczącego nauki uczniów techników oraz branżowych

szkół Istopnia (BSI). Pierwszą grupą respondentów były osoby, które uczyły się wostatnich

klasach techników oraz BSIwroku szkolnym 2019/2020. Tę grupę zbadano dwukrotnie – po

raz pierwszy jako uczniów ostatniej klasy, anastępnie, gdy zostali absolwentami. Wanalizie

uwzględniono odpowiedzi 1679 absolwentów branżowych szkół Istopnia oraz 5592

absolwentów techników, którzy wzięli udział wobu falach badania. Drugą grupę respondentów

stanowiły osoby, które były uczniami ostatniej klasy technikum lub BSIwroku szkolnym

2020/2021. Ankiety wypełniło 8571 uczniów BSIoraz 22348 uczniów techników. Ze względu na

nielosowy dobór próby oraz przypuszczalnie mniejsze prawdopodobieństwo udziału wbadaniu

niektórych grup uczniów (mających wokresie nauki zdalnej mniejszy kontakt ze szkołą, atakże

zniższymi kompetencjami cyfrowymi) podczas interpretowania wyników należy zachować

ostrożność.

Technika

Formy nauki

Po wybuchu pandemii, wroku szkolnym 2019/2020, początkowo nauczyciele przeważnie

ograniczali się do zadawania uczniom prac iwskazywania zakresu materiału, zktórym uczniowie

powinni się zapoznać, anastępnie stopniowo zaczęli wdrażać nauczanie on-line. Wkolejnym

roku szkolnym, 2020/2021, zajęcia prowadzone on-line stały się dominującą formą realizacji

kształcenia. Ponad połowa uczniów ostatniej klasy technikum (59%) wskazała, że wszyscy ich

nauczyciele przynajmniej raz wtygodniu prowadzili grupowe zajęcia zwykorzystaniem platform

internetowych. Grupa uczniów, których wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli

prowadzili takie zajęcia, była prawie trzykrotnie większa niż wśród uczniów zpoprzedniego

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

rocznika, którzy kończyli naukę wtechnikum podczas pierwszej fali pandemii. Jednocześnie

wykonywanie samodzielnej pracy, zadawanej przez nauczycieli, pozostało bardzo częstą formą

nauki wskazywaną przez uczniów. Aż 73% uczniów zadeklarowało, że wszyscy nauczyciele

lub większość ich nauczycieli zadawali im prace domowe lub przekazywali materiały do

samodzielnej nauki. Najrzadszą formą kształcenia podczas okresów zdalnej nauki, podobnie jak

wpoprzednim roku szkolnym, były indywidualne konsultacje znauczycielami.

Wpływ zdalnego nauczania na czas poświęcany nauce

Podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020r.) zdalny tryb nauki wwiększym

stopniu wpłynął na czas poświęcony przez uczniów na naukę zawodu niż na naukę przedmiotów

ogólnych. Sprawił, że przeszło połowa (53%) uczniów przeznaczyła mniej czasu na naukę

przedmiotów teoretycznych, aprawie trzy piąte (59%) poświęcało mniej czasu na praktyczną

naukę zawodu. Natomiast niespełna dwie piąte uczniów (38%) przez krótszy czas uczyło się

przedmiotów ogólnych, niż gdyby nauka odbywała się stacjonarnie. Wkolejnym roczniku

(2020/2021) obniżył się odsetek uczniów, którzy wzwiązku znauką zdalną poświęcali mniej

czasu na teoretyczne przedmioty zawodowe (38%) oraz na praktyczną naukę zawodu (49%),

wzrósł natomiast udział tych, którzy przez krótszy czas – wporównaniu zsytuacją, gdyby nauka

odbywała się stacjonarnie – uczyli się przedmiotów ogólnych (46%).

Wobu badanych rocznikach kobiety nieco częściej, niż mężczyźni, pomimo zdalnego trybu

nauki nie ograniczyły czasu poświęcanego na naukę zarówno przedmiotów ogólnych,

jak izawodowych. Różnica dotyczyła przede wszystkim przedmiotów ogólnych, na które

większy odsetek kobiet, niż mężczyzn, poświęcał więcej czasu, niż gdyby nauka odbywała się

stacjonarnie. Tryb nauki wymuszony przez pandemię wnajwiększym stopniu ograniczył czas

poświęcany na teoretyczną ipraktyczną naukę zawodu przez uczniów zdużych miast, natomiast

wnajmniejszym – przez uczniów zmałych miejscowości izobszarów wiejskich. Uczniowie

zrocznika 2019/2020 planujący kontynuowanie edukacji (na studiach, wszkole policealnej

lub na kursie) częściej niż pozostali – pomimo zdalnego trybu nauki – nie zmniejszyli czasu

poświęcanego na opanowanie zarówno przedmiotów ogólnych, jak izawodowych. Wkolejnym

roczniku różnica pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu na plany edukacyjne była

już nieznaczna. Czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izarazem przedmiotów

zawodowych rzadziej niż pozostali uczniowie zrocznika 2019/2020 ograniczały również osoby,

które nie planowały podjęcia pracy wciągu 12 miesięcy od zakończenia nauki wtechnikum.

Wykorzystanie danych zbadania absolwentów zrocznika 2019/2020 pozwoliło sprawdzić, jakie

strategie wobec swojego czasu na naukę wobliczu zdalnej edukacji obierały osoby oróżnym

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

późniejszym statusie edukacyjno-zawodowym. Absolwenci technikum, którzy przystąpili do

matury izdali ją wpierwszym terminie, najczęściej spośród wszystkich absolwentów techników

wtrybie nauki zdalnej poświęcali (gdy byli uczniami) na oba rodzaje przedmiotów co najmniej

tyle samo czasu, ile przeznaczaliby na nie wówczas, gdyby nauka odbywała się stacjonarnie.

Zkolei wśród pracujących absolwentów grupa, która nie ograniczyła czasu na naukę zżadnego

typu przedmiotów, była nieco mniejsza niż wśród osób, które nie podjęły pracy jako absolwenci

(odpowiednio 31% i36%).

Czas poświęcany na naukę wposzczególnych formach

Podczas zdalnego nauczania wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020r.)

uczniowie ostatniej klasy technikum według swoich deklaracji średnio wciągu tygodnia

poświęcali na naukę około 40 godzin. Wartość mediany była zbliżona: co najmniej połowa

uczniów poświęcała na naukę nie więcej niż 39 godzin, apozostali – 39 godzin lub więcej.

Najwięcej czasu uczniowie przeznaczali na samodzielną naukę wdomu: średnio 21 godzin

tygodniowo. Stanowiło to średnio ponad połowę deklarowanego przez nich całkowitego

czasu nauki (53%). Drugie miejsce zajmowały zajęcia prowadzone on-line przez nauczycieli,

na które uczniowie poświęcali średnio około 13 godzin, co stanowiło około jedną trzecią (33%)

całkowitego czasu przeznaczanego na naukę. Średni czas przeznaczany na indywidualne

konsultacje znauczycielami wynosił około 3 godzin ibył nieco krótszy od średniego czasu

przeznaczanego na pobieranie korepetycji (około 3 ipół godziny). Czas poświęcany na naukę

różnił się znacznie pomiędzy kobietami imężczyznami.

Wkolejnym roku szkolnym, 2020/2021, podczas okresu zdalnej edukacji uczniowie ostatniej

klasy poświęcali na naukę znacznie więcej czasu niż osoby zpoprzedniego rocznika.

Deklarowana średnia tygodniowa liczba godzin przeznaczona na naukę wynosiła 51 godzin

(mediana 50 godzin). Największą część czasu poświęconego na naukę uczniowie spędzali na

lekcjach on-line (średnio około 31 godzin, mediana 32 godziny). To ponad dwukrotnie więcej

niż wpoprzednim roku szkolnym. Zmniejszyła się natomiast średnia liczba godzin samodzielnej

nauki do około 14 godzin (mediana 10 godzin).

Wobu rocznikach średni tygodniowy czas spędzany na nauce przez uczennice był dłuższy niż

czas nauki uczniów. Różnica ta wynika przede wszystkim zpoświęcania przez kobiety dłuższego

czasu na samodzielną naukę wdomu.

Czas spędzany przez uczniów na zajęciach on-line zależał bezpośrednio od dostępności

takich zajęć, awięc tego, jak wielu zich nauczycieli prowadziło takie zajęcia. Wroku szkolnym

2019/2020 uczniowie ostatnich klas, których wszyscy nauczyciele co najmniej raz wtygodniu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

prowadzili lekcje on-line, uczyli się wtej formie średnio przez 26 godzin tygodniowo. Dłuższy

udział wzajęciach on-line szedł wparze zwiększą ilością czasu spędzanego na indywidualnych

konsultacjach znauczycielami. Zkolei im mniejsza część nauczycieli prowadziła naukę on-line,

tym więcej czasu uczniowie poświęcali na samodzielną naukę wdomu: od średnio 17 godzin

tygodniowo wprzypadku uczniów, których wszyscy nauczyciele prowadzili zajęcia on-line, do

23 godzin wprzypadku uczniów, których żaden nauczyciel nie prowadził zajęć wtej formie. Nie

rekompensowało to jednak wpełni krótszego udziału wlekcjach on-line. Uczniowie, których

wszyscy nauczyciele prowadzili takie lekcje, łącznie we wszystkich formach uczyli się średnio

przez 51 godzin tygodniowo (był to co dziesiąty uczeń technikum), natomiast uczniowie,

których żaden nauczyciel nie prowadził takich lekcji – przez 33 godziny (dotyczyło to co piątego

ucznia). Także podczas nauki zdalnej wtrakcie drugiej itrzeciej fali pandemii (wroku szkolnym

2020/2021) czas poświęcany przez uczniów na naukę również był istotnie uzależniony od

dostępności zajęć prowadzonych przez nauczycieli wtrybie on-line. Dostępność tych zajęć

znacząco wzrosła.

Frekwencja na zajęciach on-line

Uczniowie ostatnich klas techników zrocznika 2019/2020 deklarowali udział średnio w78%

zajęć prowadzonych on-line przez ich nauczycieli. Blisko połowa uczniów (45%) wskazała udział

we wszystkich zajęciach. Zkolei 8% uczniów zadeklarowało, że nie uczestniczyli wżadnych

zajęciach. Różnice pod względem frekwencji pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu

na płeć, wielkość zamieszkiwanej miejscowości oraz szanse otrzymania od rodziny wsparcia

nansowego, które wrazie potrzeby pozwoliłoby się respondentowi utrzymać bez zarabiania

przez rok od zakończenia nauki wszkole1, były nieznaczne (nie przekraczały 5 p.p.). Uczniowie

zkolejnego rocznika brali udział wśrednio 86% zajęć on-line.

Stosunkowo często absencja na zajęciach on-line nie wynikała zbraku warunków do nauki

zdalnej ani zpowodu choroby (te przyczyny wskazało po 13% uczniów), lecz zpreferencji

uczniów, którzy negatywnie oceniali tę formę zajęć lub wokresie nauki zdalnej zajęli się innymi

aktywnościami. Opuszczanie zajęć on-line wprzypadku trzech na dziesięciu (30%) uczniów

wynikało zprzekonania, że podczas takich zajęć niewiele można się nauczyć. Przeszło co

piąty (22%) uczeń nie brał udziału we wszystkich zajęciach, ponieważ uważał formę on-line

za uciążliwą, ataki sam odsetek dlatego, że nieobecność na zajęciach on-line nie wiązała się

1 Można zakładać, że szanse te zależą od sytuacji ﬁnansowej gospodarstwa domowego ucznia – jakkolwiek prawdopodobnie

nie tylko od niej. W badaniu nie zadano wprost pytania o sytuację ﬁnansową gospodarstwa domowego respondenta

ze względu na zastosowaną technikę CAWI (badanie prowadzone bez udziału ankietera, który mógły odpowiedzieć

na ewentualne wątpliwości respondenta, przypomnieć, że odpowiedzi nie będą udostępniane w sposób pozwalający

przypisać je do konkretnych osób, i zachęcić do udzielenia odpowiedzi).

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

zkonsekwencjami. Prawie jedna czwarta (24%) uczniów rezygnujących zudziału wzajęciach

on-line jako przyczynę podała obciążenie nowymi obowiązkami.

Osoby, które wostatniej klasie technikum uczyły się wroku szkolnym 2020/2021, zdecydowanie

(3,5-krotnie) częściej, niż absolwenci zpoprzedniego rocznika, jako przyczynę opuszczania zajęć

on-line wskazywały problemy zdrowotne. Również nieco częściej jako przyczynę nieobecności

wymieniały brak czasu spowodowany nowymi obowiązkami (32%) oraz brak warunków

wdomu do nauki on-line (20%). Rzadziej natomiast, niż wprzypadku poprzedniego rocznika,

deklarowanym powodem opuszczania zajęć on-line było przekonanie, że wtej formie niewiele

można się nauczyć (21%), oraz brak konsekwencji za nieobecność na zajęciach on-line (8%).

Wdalszym ciągu blisko jedną piątą uczniów ostatnich klas techników do opuszczania zajęć

on-line skłaniało poczucie, że nauka on-line jest uciążliwa (20%).

Uwarunkowania uczestnictwa wnauce zdalnej

Blisko 9 na 10 spośród uczniów, którzy byli wostatniej klasie technikum wroku szkolnym

2019/2020, dysponowało (całkowicie lub raczej) wystarczającymi do nauki zdalnej

możliwościami korzystania zpołączenia zinternetem (88%). Wprzybliżeniu tyle samo uczniów

oceniło jako wystarczające możliwości korzystania ze sprzętu komputerowego – komputera

stacjonarnego, laptopa lub tabletu (87%), aniewiele mniej – ze spokojnego miejsca do nauki

(84%). Natomiast zdecydowanie mniej uczniów, nieco ponad połowa (56%), jako całkowicie lub

raczej wystarczające oceniło możliwości korzystania zczyjejś pomocy wnauce wprzypadku

trudności. Wprzybliżeniu 3 na 10 uczniów (29%) uznało dostępność takiej pomocy za (wogóle

lub raczej) niewystarczającą. Wprzypadku każdego zpozostałych uwarunkowań odsetek takich

odpowiedzi był co najmniej dwukrotnie niższy. Wkolejnym roczniku wyniki dotyczące poziomu

zaspokojenia poszczególnych potrzeb związanych znauką zdalną były podobne.

Wprzypadku uczniów ostatnich klas zroku szkolnego 2019/2020 większość warunków

nauki zdalnej była sprzyjająca wprzypadku mężczyzn. Zarówno pod względem sprzętu

komputerowego, jak ipołączenia zinternetem wkorzystniejszej sytuacji byli mężczyźni.

Całkowicie wystarczającym do nauki zdalnej sprzętem komputerowym dysponowało

69% mężczyzn i52% kobiet, natomiast całkowicie wystarczające do tego celu połączenie

zinternetem miało 61% mężczyzn i52% kobiet. Ponadto mężczyźni nieco częściej, niż

kobiety, mieli całkowicie wystarczające możliwości korzystania ze spokojnego miejsca do

nauki (odpowiednio: 57% i50%). Różnice pomiędzy płciami wzakresie uzyskania czyjejś

pomocy wnauce wprzypadku trudności nie były znaczące. Wroczniku, który był wostatniej

klasie technikum wroku szkolnym 2020/2021, mężczyźni byli wkorzystniejszej sytuacji,

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

niż kobiety, pod względem wszystkich warunków nauki zdalnej – przede wszystkim, tak jak

wprzypadku poprzedniego rocznika, wzakresie wyposażenia wsprzęt komputerowy oraz

dostępu do internetu.

Wśród uczniów kończących naukę wtechnikach wroku szkolnym 2020/2021 występowały

znaczne różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu na szanse otrzymania od

rodziny wsparcia nansowego, które wrazie potrzeby pozwoliłoby im utrzymać się przez rok

od ukończenia szkoły. Uczniowie, którzy zdużym prawdopodobieństwem mogli na nie liczyć,

częściej niż uczniowie, uznający je za nieprawdopodobne, mieli całkowicie wystarczające

do nauki zdalnej możliwości korzystania zinternetu (odpowiednio: 61% i46%), ze sprzętu

komputerowego (66% i45%), spokojnego miejsca do nauki (58% i40%) oraz zpomocy wnauce

(16% i11%).

Od uczniów, którzy mieli możliwość uczestniczenia co najmniej raz wtygodniu wzajęciach

on-line, zebrano opinie otym, jak nauczyciele radzili sobie zprowadzeniem zajęć wtej formie.

Absolwenci z2020 roku byli przy tym proszeni opominięcie początkowego okresu nauki zdalnej,

wktórym zarówno uczniowie, jak inauczyciele musieli opanować nowe narzędzia do zdalnej

edukacji. Respondenci najczęściej oceniali, że zprowadzeniem zajęć zdalnie dobrze radziła sobie

większość nauczycieli, zktórymi mieli zajęcia on-line – taką odpowiedź wybrały ponad dwie

piąte badanych (43%). Odsetek badanych, którzy uznali, że nowemu zadaniu sprostali wszyscy

nauczyciele, zktórymi mieli zajęcia on-line, wynosił 15%. Zarazem tylko 2% uczniów było zdania,

że żaden znauczycieli, zktórymi mieli zajęcia on-line, nie radził sobie dobrze zprowadzeniem

lekcji wten sposób. Opinie uczniów wskazują, że poziom kompetencji nauczycieli

zposzczególnych szkół wzakresie prowadzenia zajęć on-line jest przeważnie zróżnicowany.

Wdrugim roku szkolnym objętym badanien kompetencje nauczycieli wzakresie prowadzenia

zajęć on-line nieco się poprawiły. Wporównaniu zsytuacją wroku szkolnym 2019/2020 wroku

2020/2021 wzrósł przede wszystkim odsetek opinii, że zprowadzeniem zajęć on-line dobrze

radziła sobie większość nauczycieli (o13 p.p.).

Opinie uczniów onauce stacjonarnej ion-line

Zdecydowana większość spośród uczniów, którzy byli wostatniej klasie technikum wroku

szkolnym 2019/2020, porównując naukę on-line znauką wszkole, wskazywała, że nauka

wszkole była lepsza pod różnymi względami: tempa przyswajania wiedzy inabywania

umiejętności, możliwości aktywnego udziału wlekcji, komunikowania się zinnymi uczniami

oraz mobilizowania się do nauki. Wprzypadku każdego ztych aspektów blisko dwie trzecie

respondentów na siedmiopunktowej skali wskazywało skrajny punkt, który oznaczał

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

maksymalną przewagę nauki wszkole nad nauką on-line. Odnosząc się do tego, która forma

nauki pozwala szybciej zdobywać wiedzę, naukę wszkole wskazało około dwóch trzecich

respondentów (68%), podobnie jak przy ocenie, który sposób pozwala aktywniej uczestniczyć

wlekcji (67%) oraz lepiej „dogadywać się” zrówieśnikami. Nieco mniej badanych (63%) wybrało

odpowiedź oznaczającą maksymalną przewagę nauki wszkole nad nauką zdalną pod względem

mobilizowania do nauki – jednak również wtym przypadku była to zdecydowana większość

respondentów.

Kobiety, częściej niż mężczyźni, wskazywały przewagę stacjonarnej nauki wszkole nad

nauką zdalną pod względem każdego zomawianych aspektów. Największa różnica wystąpiła

wprzypadku oceny szybkości zdobywania wiedzy lub umiejętności: skrajną preferencję

nauki wszkole wyraziło prawie trzy czwarte kobiet (74%) iblisko trzy piąte mężczyzn (61%).

Wśród uczniów zkolejnego rocznika również dominowały opinie, że nauka wszkole jest

korzystniejsza pod poszczególnymi względami od nauki on-line. Jednak wprzypadku każdego

zuwzględnionych wbadaniu aspektów odsetek osób wnajwyższym stopniu preferujących

naukę wszkole nieco się zmniejszył – najbardziej (o20 p.p.) wodniesieniu do możliwości

aktywnego udziału wzajęciach.

Branżowe szkoły Istopnia

Formy nauki

Podczas pierwszej fali pandemii ipierwszego okresu nauki wtrybie zdalnym dominującą

formą nauki wBSIbyła samodzielna praca wdomu zadawana przez nauczycieli. Aż 74%

uczniów deklarowało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli przynajmniej raz

wtygodniu zadawali im prace domowe iwskazywali materiały do samodzielnego opracowania.

Zdecydowanie rzadziej nauka polegała na indywidualnych konsultacjach znauczycielami.

Około 22% uczniów BSIzadeklarowało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli

prowadzili takie konsultacje przynajmniej raz wtygodniu. Prawie 40% uczniów wskazało, że

wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli przynajmniej raz wtygodniu prowadzili

zajęcia on-line zgrupą uczniów za pomocą internetowych platform komunikacyjnych.

Jednocześnie dość duża grupa uczniów (28%, awięc niemal jedna trzecia) wskazała, że żaden

zich nauczycieli nie prowadził zajęć grupowych oraz indywidualnych konsultacji. Wkolejnym

roku szkolnym (2020/2021) dominującą formą nauki stały się zajęcia on-line prowadzone

przez nauczycieli zwykorzystaniem platform internetowych. Aż 83% uczniów ostatniej klasy

BSIwskazało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli prowadzili takie lekcje

przynajmniej raz wtygodniu. To dwukrotnie więcej niż wczasie pierwszej fali pandemii. Spadł

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

też znaczenie odsetek uczniów, którzy wskazali, że żaden zich nauczycieli nie prowadził

takich zajęć (do 2%). Praca zadawana przez nauczycieli do samodzielnego wykonania wdomu

pozostała bardzo częstą formą nauki – 65% uczniów wskazało, że wszyscy nauczyciele lub

większość ich nauczycieli zadawali takie prace lub przekazywali materiały do samodzielnej nauki

przynajmniej raz wtygodniu.

Wpływ zdalnego nauczania na czas poświęcany nauce

Podczas pierwszej fali pandemii izdalnego nauczania niemal połowa badanych (48%)

wśród uczniów ostatniej klasy BSIograniczyła czas poświęcany na naukę przedmiotów

zawodowych, ale nie skróciła czasu nauki przedmiotów ogólnych wporównaniu zsytuacją,

gdyby nauka odbywała się stacjonarnie. Co czwarty uczeń (24%) zmniejszył ilość czasu

poświęcanego na przedmioty ogólne, ale nie zrobił tego wprzypadku przedmiotów

zawodowych. Tylko 16% uczniów nie ograniczyło czasu wzakresie wszystkich przedmiotów.

Podobnej wielkości (12%) była grupa uczniów, którzy zmniejszyli ilość czasu poświęcanego

zarówno na naukę przedmiotów ogólnych, jak izawodowych. Wkolejnym roku szkolnym

(2020/2021) aż 47% uczniów ostatnich klas (trzykrotnie więcej niż podczas pierwszej fali

pandemii) nie ograniczyło ani czasu poświęcanego na naukę przedmiotów zawodowych,

ani ogólnych. Jednocześnie wzrósł udział uczniów (do 28%, azatem ponaddwukrotnie),

którzy skrócili czas przeznaczany na oba typy przedmiotów wporównaniu znauką wtrybie

stacjonarnym.

Podczas nauki zdalnej wokresie pierwszej fali pandemii odsetek osób, które ograniczały

czas na naukę obu rodzajów przedmiotów, atakże osób, które poświęcały im co najmniej

tyle samo czasu, był zbliżony wśród kobiet imężczyzn. Wkolejnym roku szkolnym

(2020/2021) różnice pomiędzy kobietami amężczyznami uległy zmianie. Kobiety częściej

niż mężczyźni poświęcały nauce przedmiotów ogólnych izawodowych co najmniej tyle

samo czasu, co wstacjonarnym trybie nauki. Było to odpowiednio 53% kobiet i44%

mężczyzn. Jednocześnie mężczyźni częściej niż kobiety ograniczali swój czas na oba rodzaje

przedmiotów. Wielkość miejscowości zamieszkania uczniów nie przekładała się znacząco na

zmiany ilości czasu poświęcanego przez nich na naukę podczas okresów zdalnej edukacji

podczas pierwszej fali pandemii.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) uczniowie BSIze wsi imałych miast nieco się wyróżniali

na tle uczniów zdużych oraz średnich miast. Uczniowie ci rzadziej zmniejszali czas na naukę

przedmiotów ogólnych oraz zawodowych, natomiast nieco częściej niż pozostali poświęcali

nauce obu rodzajów przedmiotów tyle samo czasu, co wczasie nauki stacjonarnej.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Różne plany uczniów dotyczące kontynuacji nauki nie wpływały znacząco na różnice

wpodejściu do czasu poświęcanego nauce wokresie zdalnej edukacji podczas pierwszej fali

pandemii oraz wśród uczniów ostatniej klasy wroku szkolnym 2020/2021.

Wykorzystując dane zbadania absolwentów, zbadano także, jak różniło się podejście do zmiany

czasu poświęcanego na naukę wczasie zdalnego nauczania wśród osób oróżnym późniejszym

statusie edukacyjno-zawodowym. Absolwenci BSIkończący naukę wroku szkolnym

2019/2020, którzy uzyskali świadectwo ukończenia szkoły, od tych, którzy go nie zdobyli,

odróżniali się przede wszystkim wyższym odsetkiem osób, które wostatniej klasie poświęcały

co najmniej tyle samo czasu na przedmioty ogólne izawodowe, co gdyby nauka odbywała się

stacjonarnie. Pośród absolwentów osób, które uzyskały świadectwa, było dwukrotnie więcej

(32%) niż osób, które świadectw nie otrzymały (16%). Uczniowie, którzy uzyskali dyplom

potwierdzający uzyskanie kwalikacji zawodowych, oraz uczniowie bez takiego dyplomu

nie różnili się istotnie pod względem zmian ilości czasu poświęcanego nauce przedmiotów

ogólnych izawodowych wzwiązku znauką wtrybie zdalnym. Różnice nie wystąpiły także

wśród osób, które kontynuowały iktóre nie kontynuowały nauki. Osoby, które po ukończeniu

nauki wBSIwokresie prowadzenia badania absolwentów pracowały zarobkowo, jako

uczniowie częściej ograniczały swój czas na naukę przedmiotów ogólnych, ale nie przedmiotów

zawodowych.

Czas poświęcany na naukę wposzczególnych formach

Uczniowie ostatniej klasy BSIwpierwszym okresie pandemii (od marca do czerwca 2020 roku)

według swoich deklaracji poświęcali na naukę średnio 32 godziny i24 minuty wtygodniu.

Mediana liczby godzin poświęconych nauce wyniosła około 27 godzin. Największą ich liczbę

uczniowie przeznaczali na samodzielną naukę wdomu – średnio 15 godzin i17 minut,

co stanowiło około 50% ich całkowitego czasu przeznaczonego na naukę. Drugie miejsce

zajmowały zajęcia prowadzone on-line przez nauczycieli, na które uczniowie poświęcali średnio

prawie 12 godzin tygodniowo. Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) uczniowie ostatniej klasy

BSIwczasie zdalnej edukacji według swoich deklaracji poświęcali na naukę średnio

38 godzin i47 minut wtygodniu – więcej ookoło 6 godzin niż uczniowie zpoprzedniego

rocznika. Mediana wyniosła 36 godzin. Najwięcej czasu uczniowie przeznaczali na udział

wzajęciach on-line prowadzonych przez nauczycieli. Było to średnio prawie 21 godzin

tygodniowo. Tym samym ta forma nauki stała się dominująca wporównaniu zsytuacją uczniów

zwcześniejszego rocznika. Samodzielna nauka wdomu zajmowała uczniom mniej czasu,

nieco ponad 12 godzin (3 godziny mniej niż wśród uczniów ostatniej klasy zroku szkolnego

2019/2020), ale nadal była ważną formą nauki zdalnej.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wśród uczniów obu roczników to kobiety poświęcały na naukę więcej czasu niż mężczyźni.

Jednak ta różnica zmniejszyła się od 8 godzin wroku szkolnym 2019/2020 do około 1,5 godziny

wroku szkolnym 2020/2021. Uczennice zobu roczników spędzały więcej czasu na samodzielnej

nauce wdomu niż uczniowie.

Podczas pierwszej fali pandemii (wroku szkolnym 2019/2020) czas poświęcany przez uczniów na

naukę różnił się pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu na szanse otrzymania wsparcia

nansowego od rodziny, które pozwoliłoby uczniowi utrzymać się przez rok po ukończeniu

szkoły. Uczniowie, którzy mieli niewielkie szanse na otrzymanie takiej pomocy, zdecydowanie

mniej czasu (około 3 godzin) spędzali na nauce podczas grupowych zajęć prowadzonych on-line

niż uczniowie oprzeciętnych iwiększych szansach otrzymania takiego wsparcia. Wkolejnym

roku pandemii różnice wczasie poświęcanym na naukę wposzczególnych formach pomiędzy

grupami uczniów wyodrębnionymi ze względu na szanse wsparcia nansowego od swojej

rodziny były już zdecydowanie mniejsze.

Łączny czas nauki oraz czas poświęcany na poszczególne jej formy był uzależniony od

dostępności różnych form prowadzenia edukacji zdalnej. Wroku szkolnym 2019/2020 uczniowie,

którzy zadeklarowali, że wszyscy ich nauczyciele przynajmniej raz wtygodniu prowadzili zajęcia

grupowe dla uczniów, spędzali na nich średnio 22 godziny i14 minut tygodniowo. Łączny

czas ich nauki był najwyższy iwynosił średnio aż 40 godzin i36 minut tygodniowo. Uczniowie

ci spędzali jednocześnie najmniej czasu na samodzielnej nauce wporównaniu zuczniami,

których mniejsza część nauczycieli lub żaden znich nie prowadzili zajęć on-line. Wkolejnym

roku szkolnym dostępność zajęć on-line prowadzonych przez nauczycieli wzrosła. Uczniowie,

których wszyscy nauczyciele prowadzili zajęcia on-line, uczyli się średnio 40 godzin i51 minut

tygodniowo – oblisko godzinę i40 minut więcej niż uczniowie, których większość nauczycieli

prowadziła zajęcia on-line.

Im większa część nauczycieli co najmniej raz wtygodniu zadawała prace domowe, tym

więcej czasu uczniowie spędzali na nauce we wszystkich jej formach łącznie. Wroku

szkolnym 2020/2021, wczasie zdalnej edukacji, prace domowe imateriały do samodzielnej

nauki były bardzo częstą formą przekazywania wiedzy wykorzystywanej przez nauczycieli.

Jednak już nie tak częstą jak wpoprzednim roku szkolnym izdecydowanie ustąpiła ona

miejsca zajęciom on-line. Uczniowie, którzy zadeklarowali, że wszyscy ich nauczyciele

zadawali pracę domową lub przekazywali materiały do samodzielnej nauki, spędzali średnio

na nauce 41 godzin i49 minut tygodniowo. Istotnie więcej niż pozostałe grupy uczniów.

Ci uczniowie spędzali również istotnie statystycznie więcej czasu na samodzielnej nauce

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

iindywidualnych konsultacjach znauczycielami niż uczniowie, których większość lub

połowa nauczycieli zadawała prace do domu.

Frekwencja na zajęciach on-line

Uczniowie ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2019/2020 uczestniczyli średnio w70% zajęć

prowadzonych on-line. Nieco mniej niż jedna trzecia uczniów (31%) wskazała, że brała udział we

wszystkich zajęciach on-line, aco dziesiąty uczeń (11%) nie uczestniczył wżadnych zajęciach

on-line prowadzonych przez nauczycieli. Różnice pod względem obecności na zajęciach między

grupami uczniów wyodrębnionymi ze względu na wielkość miejscowości zamieszkania oraz

szanse na otrzymanie wsparcia nansowego nie były znaczne. Większe różnice dotyczące

frekwencji odnotowano pomiędzy kobietami amężczyznami, wśród których obecność na

zajęciach była niższa niż wśród uczennic. Wkolejnym roku szkolnym wzrosło uczestnictwo

uczniów wgrupowych zajęciach on-line. Uczniowie brali udział średnio w78% wszystkich zajęć.

Różnice pomiędzy kobietami amężczyznami się zmniejszyły.

Bardzo częstą przyczyną absencji na zajęciach on-line uczniów ostatniej klasy BSIzroku

szkolnego 2019/2020 były nowe obowiązki wokresie pandemii. Dość często (wskazywał tak co

piąty uczeń) powodem było także przekonanie, że podczas nauki on-linie niewiele można się

nauczyć. Wkolejnym roku szkolnym uczniowie częściej jako przyczynę nieobecności na zajęciach

on-line podawali zły stan zdrowia. Dotyczyło to prawie co trzeciego ucznia (31%). Spadł także

odsetek uczniów wskazujących na nowe obowiązki, brak konsekwencji za opuszczanie zajęć oraz

argument, że podczas zdalnej edukacji niewiele można się nauczyć. Wzrósł nieco odsetek osób,

które jako powód opuszczania zajęć wskazywały brak warunków wdomu do nauki on-line.

Uczennice zobu roczników częściej niż uczniowie jako powód opuszczania zajęć podawały zły

stan zdrowia oraz brak odpowiednich warunków wdomu. Mężczyźni częściej wskazywali na

nowe obowiązki wtrakcie pandemii oraz argumenty, że za pośrednictwem sieci komputerowej

niewiele można się nauczyć ita forma nauki jest uciążliwa. Inne cechy (status młodocianego

pracownika, wielkość miejscowości) tak znacząco nie różnicowały głównych powodów

opuszczania zajęć. Uczniowie, którzy nie mogli spodziewać się wystarczającego wsparcia

nansowego od rodziny, jako powód opuszczania zajęć dwukrotnie częściej, niż uczniowie

mogący liczyć na duże wsparcie, wskazywali brak odpowiednich warunków do nauki.

Uwarunkowania uczestnictwa wnauce zdalnej

Wroku szkolnym 2019/2020 około 88% uczniów ostatniej klasy dysponowało (całkowicie lub

raczej) wystarczającymi do nauki zdalnej możliwościami korzystania zpołączenia internetowego.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Podobny odsetek ocenił jako wystarczające możliwości korzystania ze sprzętu komputerowego –

komputera stacjonarnego, laptopa lub tabletu (84%) oraz spokojnego miejsca do nauki (88%).

Zdecydowanie mniej uczniów, bo 63%, jako całkowicie lub raczej wystarczające oceniło

perspektywę korzystania zczyjejś pomocy wnauce wprzypadku trudności. Jednocześnie

około 16% uczniów uznało, że możliwość korzystania zpomocy wnauce była raczej lub wogóle

niewystarczająca. Co dziesiąty uczeń wskazywał, że brakowało mu spokojnego miejsca do

nauki wczasie zdalnej edukacji. Podobny odsetek uczniów (10%) wskazał raczej lub „wogóle”

niewystarczające do nauki zdalnej połączenie zinternetem, a14% – brak odpowiedniego

sprzętu komputerowego. Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) sytuacja uczniów ostatniej

klasy BSIpod względem warunków nauki zdalnej znacząco się nie zmieniła.

Wprzypadku uczniów ostatniej klasy BSI, zarówno wroku szkolnym 2019/2020, jak iwroku

szkolnym 2020/2021, uwarunkowania nauki nie różniły się znacząco wzależności od płci

ucznia. Różnice pomiędzy kobietami amężczyznami wocenie możliwości korzystania wczasie

znauki zdalnej ze spokojnego miejsca do nauki, odpowiedniego sprzętu komputerowego oraz

dobrego połączenia zinternetem były niewielkie (nie przekraczały 6 p.p.). Ale to mężczyźni byli

zazwyczaj wnieco lepszej sytuacji. Podobnie ani status młodocianego pracownika, ani wielkość

miejscowości zamieszkania nie różnicowały bardzo istotnie możliwości uczniów wkorzystaniu

zpowyższych udogodnień podczas nauki zdalnej. Uczniowie zdużych miast nieco częściej

niż uczniowie ze wsi wskazywali na całkowicie wystarczające do nauki zdalnej połączenie

zinternetem. Wśród uczniów obu roczników można zaobserwować zróżnicowanie warunków

do nauki zdalnej ze względu na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny. Uczniowie

wtrudniejszej sytuacji nansowej częściej oceniali różne uwarunkowania zdalnej nauki jako

raczej lub całkowicie niewystarczające. Jednak odsetek uczniów oceniających wten sposób

dostępność odpowiedniego sprzętu komputerowego, dobre połączenie zinternetem, spokojne

miejsce do nauki oraz czyjąś pomoc wprzypadku trudności zmniejszył się wśród uczniów

kończących szkołę wroku szkolnym 2020/2021.

Uczniowie ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2019/2020 dość dobrze ocenili przygotowanie

nauczycieli do prowadzenia zajęć on-line. 67% znich uznało, że wszyscy naczyciele lub

większość ich nauczycieli dobrze radzili sobie zprowadzeniem takich zajęć. Wkolejnym roku

szkolnym (2020/2021) ich ocena nauczycieli znacząco wzrosła. Aż 76% uczniów ostatniej

klasy BSIuznało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli dobrze radzili sobie

zprowadzeniem grupowych zajęć on-line. Spadł też odsetek uczniów, którzy deklarowali, że

mniej niż połowa ich nauczycieli dobrze była przygotowana do prowadzenia takich zajęć.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Opinie uczniów onauce stacjonarnej ion-line

Większość uczniów ostatniej klasy wroku szkolnym 2019/2020, porównując naukę on-line

wpierwszym okresie pandemii znauką wszkole przed pandemią, wskazywała, że nauka

wszkole była lepsza pod względem: tempa przyswajania wiedzy inabywania umiejętności,

możliwości aktywnego udziału wlekcji, komunikowania się zinnymi uczniami oraz

mobilizowania się do nauki. Ocena nauki zdalnej inauki wszkole nie różniła się znacząco między

płciami. Kobiety imężczyźni preferowali naukę wszkole. Jedynym wynikiem odróżniającym

preferencje kobiet była ocena możliwości mobilizacji do nauki. Co dziesiąta uczennica (11%)

uważała, że pod względem mobilizacji do nauki odpowiedniejsza jest nauka on-line, podczas

gdy taką odpowiedź wybrało 6% uczniów.

Wśród uczniów ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2020/2021 zmniejszył się udział uczniów

oceniających najwyżej we wszystkich aspektach naukę wszkole. Jednocześnie spadł też odsetek

uczniów, dla których nie było różnicy pomiędzy nauką wszkole anauką on-line. Wzrósł nieco

odsetek uczniów, którzy wskazywali naukę on-line jako najlepszy sposób działania szkoły.

Tak jak wprzypadku starszego rocznika kobiety nieco częściej najwyżej oceniały naukę

wszkole pod względem możliwości zdobywania wiedzy, aktywnego uczestnictwa wzajęciach,

porozumiewania się zrówieśnikami iłatwości mobilizowania się do nauki. Jednocześnie częściej

wskazywały także naukę on-line jako najlepszy sposób, by aktywnie uczestniczyć wzajęciach

oraz mobilizować się do nauki.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wprowadzenie

Pandemia COVID-19 stanowiła szok dla systemów edukacyjnych na całym świecie. WPolsce

11 marca 2020r. – tydzień po zidentykowaniu pierwszego przypadku zakażenia wPolsce –

zawieszono zajęcia wszkołach iplacówkach edukacyjnych wcałym kraju. Władze oświatowe

zaapelowały do pracodawców mających umowy ze szkołami zawodowymi, by zwolnili

praktykantów zobowiązku stawiania się wzakładach pracy. 20 marca 2020r. uregulowano

zasady kształcenia na odległość, czyniąc tym naukę zdalną pełnoprawnym odpowiednikiem

kształcenia stacjonarnego na wszystkich poziomach nauczania. Wpraktyce wypełnianie

obowiązku szkolnego przez uczniów poprzez naukę zdalną irealizowanie wtej formie przez

nauczycieli podstaw programowych, których zakres nie został zmieniony, było wpierwszej fali

pandemii ogromnym wyzwaniem. Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) wszyscy uczniowie

1 września rozpoczęli naukę wtrybie stacjonarnym. Sytuacja epidemiologiczna związana

znadejściem drugiej fali pandemii wymusiła jednak kolejne zamknięcie szkół iprzejście do

zdalnego trybu nauczania. Nauka wszkołach ponadpodstawowych odbywała się wyłącznie

zdalnie wcałym kraju od 24 października 2020r. do 16 maja 2021r., awięc przez zdecydowaną

większość roku szkolnego. Do końca maja 2021r. obowiązywało nauczanie hybrydowe, podczas

którego część uczniów realizowała naukę wdomach, aczęść wszkole. Od 31 maja 2021r.

wszyscy uczniowie powrócili do nauki stacjonarnej. Kształcenie praktyczne przez większą

część roku szkolnego odbywało się wsposób tradycyjny. Dotyczyło to również młodocianych

pracowników, których zajęcia praktyczne były realizowane upracodawców. Kształcenie

praktyczne zostało zawieszone lub przeniesione do trybu zdalnego dwukrotnie, na okresy

kilku tygodni. Podobnie jak wpoprzednim roku szkolnym zmieniono sposób zaliczania praktyk

zawodowych. Uczniowie mogli je zaliczyć, wykazując doświadczenie wdanym zawodzie:

wramach wolontariatu, stażu zawodowego wramach projektów współnansowanych

ze środków UE oraz realizując praktyki zawodowe wformie projektu edukacyjnego lub

wirtualnego przedsiębiorstwa (tzw. rmy symulacyjnej). Ze względu na wielość różnego

rodzaju form kształcenia oraz specykę kształcenia zawodowego opisanie doświadczeń

pierwszej fali oraz kolejnych fal pandemii jest bardzo trudne. Doświadczenia uczniów, których

sytuacja pandemiczna dotknęła wdrugim semestrze ostatniej klasy technikum lub BSI,

mogą być inne niż tych, którzy kończyli swoją edukację wkolejnym roku szkolnym. Ci drudzy

doświadczyli zmiany sposobu nauczania ze stacjonarnego na zdalny dwukrotnie. Uczyli się

wten sposób również przez dłuższy czas iprzez większą część całej swojej edukacji wszkole

ponadpodstawowej.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Nauka wtrakcie pandemii – kluczowe wydarzenia

Nauka podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020r.)

4 marca 2020r. Pierwszy przypadek COVID-19 wPolsce.

11 marca 2020r. Ogłoszenie tzw. lockdownu: zamknięcie wszystkich szkół iplacówek

oświatowych na dwa tygodnie, od 16 marca.

12–24 marca 2020r. Okres czasowego zawieszenia prowadzenia działalności dydaktycznej,

wychowawczej iopiekuńczej wszkołach oraz placówkach oświatowych.

20 marca 2020r. Uregulowanie prawne kształcenia na odległość: umożliwienie prowadzenia

nauki zdalnej wokresie zamknięcia szkół iplacówek oświatowych, określenie zasad nauki

zdalnej oraz oceniania uczniów.

Od 25 marca 2020r. Realizacja zadań edukacyjnych za pomocą metod itechnik kształcenia na

odległość; duża elastyczność wsposobach iformach nauczania.

Od 25 marca 2020r. Zajęcia praktyczne uczniów – młodocianych pracowników zaplanowane

do zrealizowania wokresie, wktórym wprowadzono czasowe ograniczenie funkcjonowania

jednostek systemu oświaty, mogą być, wuzgodnieniu zpracodawcą, zrealizowane do końca

roku szkolnego 2019/2020 lub wklasach programowo wyższych.

9 kwietnia 2020r. Przedłużenie obowiązywania rozporządzenia oobligatoryjnym kształceniu

na odległość wszkołach do 26 kwietnia 2020r.

10 kwietnia 2020r. Zgodnie ze zmianą rozporządzenia uczniowie klas programowo

najwyższych branżowych szkół Istopnia, będących młodocianymi pracownikami, którzy

nie będą mogli kontynuować nauki zawodu upracodawcy zprzyczyn leżących po stronie

pracodawcy, uzyskują roczną ocenę klasykacyjną zzajęć za faktyczny okres nauki zawodu.

24 kwietnia 2020r. Przedłużenie obowiązywania rozporządzenia oobligatoryjnym

kształceniu na odległość wszkołach do 24 maja 2020r. Ogłoszenie terminów egzaminu

ósmoklasisty (16–18 czerwca 2020r.), matur (początek 8 czerwca), egzaminów zawodowych

(22 czerwca – 9 lipca) oraz odwołanie matur ustnych.

Od 4 maja 2020r. Uczniowie techników isłuchacze szkół policealnych mają możliwość

skorzystania zdodatkowych form odbywania praktyk zawodowych iuznania wybranych form

doświadczenia zawodowego jako zaliczenia praktyk.

Od 18 maja 2020r. Zniesienie części obostrzeń, m.in. decyzja ostopniowym powrocie do

stacjonarnego funkcjonowania szkół iwybranych placówek oświatowych. Przywrócenie

możliwości prowadzenia części zajęć praktycznych oraz odbywania praktyk zawodowych

wszkolnictwie branżowym.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Od 25 maja 2020r. Uczniowie III klas techników, aod 1 czerwca uczniowie wszystkich

klas techników, mają możliwość odbywania praktyk zawodowych upracodawców lub

windywidualnych gospodarstwach rolnych po wyrażeniu zgody przez ucznia, awprzypadku

niepełnoletniego ucznia – przez jego rodzica.

Od 25 maja 2020r. Uczniowie klas programowo najwyższych branżowych szkół Istopnia

iklas III techników mogą odbywać staże uczniowskie.

Od 1 czerwca 2020r. Umożliwienie uczniom III klas branżowych szkół Istopnia, wtym uczniów

będących młodocianymi pracownikami, odbywanie zajęć praktycznych. Warunkiem realizacji

tych zajęć jest uzyskanie zgody ucznia, awprzypadku ucznia niepełnoletniego – jego rodzica.

8 czerwca 2020r. Początek egzaminów maturalnych.

22 czerwca 2020r. Początek egzaminów zawodowych.

25 czerwca 2020r. Przywrócenie zajęć praktycznych dla młodocianych pracowników.

Nauka podczas drugiej itrzeciej fali pandemii, wroku szkolnym 2020/2021

1 września 2020r. – wszyscy uczniowie powrócili do nauki stacjonarnej. Rozpoczęto

kształcenie wbranżowej szkole II stopnia dla absolwentów branżowej szkoły Istopnia

wzawodach, wktórych wyodrębniono kwalikację wspólną dla zawodu nauczanego

wbranżowej szkole IiII stopnia.

24 października – 8 listopada 2020r. – zajęcia zzakresu kształcenia zawodowego wformie

zajęć praktycznych były możliwe do prowadzenia wyłącznie zwykorzystaniem metod itechnik

kształcenia na odległość.

24 października – 29 listopada 2020r. – zawieszenie odbywania zajęć praktycznych

upracodawców przez młodocianych pracowników.

24 października 2020r. – 16 maja 2021r. – uczniowie szkół ponadpodstawowych przeszli na

kształcenie na odległość.

11 stycznia 2021r. – początek egzaminów zawodowych wsesji zimowej.

29 marca – 18 kwietnia 2021r. – zajęcia zzakresu kształcenia zawodowego wformie zajęć

praktycznych były możliwe do prowadzenia wyłącznie zwykorzystaniem metod itechnik

kształcenia na odległość. Zawieszenie realizacji zajęć praktycznych upracodawców przez

młodocianych pracowników.

4 maja 2021r. – początek egzaminów maturalnych. Egzaminy były przeprowadzane wyłącznie

wformie pisemnej.

17 maja – 30 maja 2021r. – nauka wtrybie hybrydowym.

31 maja 2021r. – uczniowie powrócili do nauki wtrybie stacjonarnym.

7 czerwca 2021r. – początek egzaminów zawodowych wsesji letniej.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykorzystane dane

Aby przybliżyć doświadczenia uczniów, wykorzystano internetowe badanie (CAWI)

zrealizowane przez rmy PBS oraz Danae2. Zbadano dwie grupy respondentów. Pierwszą były

osoby, które uczyły się wostatnich klasach techników oraz branżowych szkół Istopnia (BSI)

wroku szkolnym 2019/2020. Tę grupę respondentów zbadano dwukrotnie – po raz pierwszy

jako uczniów iponownie jako absolwentów. Pytania związane zdoświadczeniem nauki

podczas pandemii skierowano do absolwentów (badanie obejmujące uczniów rozpoczęto

jeszcze przed wybuchem pandemii). Zaproszenie do pierwszej fali badania zostało skierowane

do wszystkich BSIoraz techników, które wroku szkolnym 2019/2020 miały uczniów

wostatniej klasie. Do szkół, których dyrekcja przyzwoliła na przeprowadzenie badania, zostały

wysłane ankiety adresowane do uczniów zainteresowanych udziałem wbadaniu. Pierwsza

fala badania została przeprowadzona wokresie od lutego do czerwca 2020r. Zaproszenia

do udziału wdrugiej fali skierowano do wszystkich respondentów, którzy wzięli udział

wpierwszej. Druga fala badania została zrealizowana od października 2020r. do stycznia

2021r. Wanalizie uwzględniono odpowiedzi 1679 absolwentów BSIoraz 5592 absolwentów

techników, którzy uczestniczyli wobu falach badania.

Drugą grupą respondentów, których doświadczenia uwzględniono wniniejszej analizie,

byli uczniowie ostatniej klasy technikum lub BSIwroku szkolnym 2020/2021. Podobnie jak

wprzypadku wcześniejszego rocznika ankiety za zgodą szkół wysłano do uczniów, którzy

wyrazili gotowość wzięcia udziału wbadaniu. Badanie zostało przeprowadzone od lutego do

lipca 2021r. Ankiety wypełniło 8571 uczniów BSIoraz 22 348 uczniów techników. Wodróżnieniu

od danych uzyskanych od respondentów zpoprzedniego rocznika zebrane od nich informacje

dotyczące nauki wpandemii nie są retrospektywne. Blok pytań dotyczących pandemii był

natomiast krótszy niż we wcześniejszej rundzie badania.

Ze względu na nielosowy dobór próby oraz przypuszczalnie mniejsze prawdopodobieństwo

udziału wbadaniu niektórych grup uczniów (mających wokresie nauki zdalnej mniejszy

kontakt ze szkołą, zniższymi kompetencjami) podczas interpretacji wyników należy

zachować ostrożność.

Badania stanowią część projektu „Monitorowanie losów absolwentów szkół zawodowych –

edycja II”3. Tworzony wramach projektu ogólnopolski system monitoringu karier absolwentów

docelowo będzie opierał się przede wszystkim na danych administracyjnych.

2 W projekcie „Monitorowanie losów absolwentów szkół zawodowych – edycja II”, doﬁnansowanym ze środków

Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.

3 Projekt doﬁnansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza

Edukacja Rozwój.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wniniejszym raporcie skupiono się na sytuacji uczniów iabsolwentów techników oraz BSI. Ze

względu na różną specykę tych szkół oraz inny sposób realizowania praktycznej nauki zawodu

zdecydowano się przyjrzeć doświadczeniom uczniów iabsolwentów każdego typu szkół

i przedstawić wnioski w osobnym rozdziale.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

1. Nauka zdalna wtechnikach

1.1. Dostępne formy zajęć wczasie zdalnej edukacji

Początkowo nauczyciele przeważnie ograniczali się do zadawania uczniom prac iwskazywania

zakresu materiału, zktórym uczniowie mieli się zapoznać, anastępnie stopniowo

zaczęli wdrażać nauczanie on-line. Później, zależnie od dostępności różnych narzędzi

komunikacyjnych wszkole, atakże wdomach nauczycieli iuczniów, zaczęto sukcesywnie

wprowadzać różne formy zdalnych lekcji.

Tuż po ogłoszeniu stanu pandemii, wokresie od marca do czerwca 2020r., formy nauki

zdalnej były bardzo zróżnicowane. Uczniów ostatnich klas zroku 2019/2020 zapytano,

jaka część ich nauczycieli wokresie pierwszej fali pandemii przynajmniej raz wtygodniu

wykorzystywała poszczególne formy zdalnej edukacji: zadawali zadania, prowadzili zajęcia

on-line lub indywidualne konsultacje. Najczęściej wskazywaną przez uczniów techników

formą nauki było wykonywanie przez nich samodzielnej pracy zadawanej im przez

nauczycieli. Blisko dwie trzecie uczniów (65%) co najmniej raz wtygodniu otrzymywało

zadania domowe lub materiały do nauki od wszystkich lub od większości swoich nauczycieli.

Natomiast tylko 3% uczniów nie miało żadnego nauczyciela, który regularnie wyznaczałby

im takie zadania lub wskazywał materiały.

Zdecydowanie rzadziej nauczyciele prowadzili zajęcia on-line, wykorzystując internetowe

platformy komunikacyjne (takie jak Microsoft Teams, Zoom, Skype czy Google Meet). Dla około

jednej trzeciej (34%) uczniów grupowe zajęcia on-line prowadzili przynajmniej raz wtygodniu

wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli. Zkolei ponad jedna piąta (22%) uczniów nie

miała żadnych tego rodzaju zajęć przynajmniej raz wtygodniu.

Spośród różnych form nauki zdalnej najrzadziej wskazywano indywidualne konsultacje.

Wprzybliżeniu co piąty uczeń (19%) mógł brać udział wtakich konsultacjach co najmniej raz

wtygodniu ze wszystkimi nauczycielami lub zwiększością swoich nauczycieli, ale również

blisko jedna piąta uczniów (21%) wogóle nie miała takiej możliwości. Podobnie liczna grupa

uczniów (23%) nie była pewna, czy takie konsultacje były przez ich nauczycieli prowadzone4.

4 Trudności części uczniów z odpowiedzeniem na pytanie dotyczące poszczególnych form prowadzenia zajęć mogą wy-

nikać z tego, że nie uczęszczali na wszystkie lekcje. Jednak w przypadku indywidualnych konsultacji odsetek odpowiedzi

„trudno powiedzieć” jest wyraźnie wyższy niż w przypadku innych form nauki. Można przypuszczać, że do grupy respon-

dentów udzielającej takiej odpowiedzi należą między innymi uczniowie, którzy nie brali udziału w takich konsultacjach,

natomiast nie wiedzą, czy taką możliwość miały ich koleżanki i koledzy z klasy.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 1. Formy nauki zdalnej podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) –

odpowiedzi uczniów techników dotyczące udziału nauczycieli, którzy co najmniej raz wtygodniu

zadawali pracę do domu, prowadzili zajęcia on-line, przeprowadzali indywidualne konsultacje

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Wkolejnym roku szkolnym, 2020/2021, zajęcia prowadzone on-line stały się dominującą formą

realizacji kształcenia (por. wykres 2). Ponad połowa uczniów ostatniej klasy technikum (59%)

wskazała, że wszyscy ich nauczyciele przynajmniej raz wtygodniu prowadzili grupowe zajęcia

dla uczniów zwykorzystaniem platform internetowych. Grupa uczniów, których wszyscy

nauczyciele lub większość ich nauczycieli prowadzili takie zajęcia, była prawie trzykrotnie

większa niż wśród uczniów zpoprzedniego rocznika, którzy kończyli naukę podczas pierwszej

fali pandemii. Udział uczniów, którzy wskazali, że żaden zich nauczycieli nie prowadził tego

typu zajęć przynajmniej raz wtygodniu, znacząco spadła (z22% do niespełna 1%). Jednocześnie

wykonywanie samodzielnej pracy, zadawanej przez nauczycieli, pozostało bardzo częstą

formą nauki wskazywaną przez uczniów. Aż 73% uczniów wskazało, że wszyscy nauczyciele

lub większość ich nauczycieli zadawali im prace domowe lub przekazywali materiały do

samodzielnej nauki. Najrzadszą formą kształcenia podczas okresów zdalnej nauki, podobnie jak

wpoprzednim roku szkolnym, były indywidualne konsultacje znauczycielami.

Wykres 2. Formy nauki zdalnej podczas drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) –

odpowiedzi uczniów techników dotyczące udziału nauczycieli, którzy co najmniej raz wtygodniu

zadawali pracę do domu, prowadzili zajęcia on-line, przeprowadzali indywidualne konsultacje

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

13%

26%

14%

21%

39%

13%

31%

30%

15%

20%

22%

23%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

prowadzili indywidualne konsultacje

Wszyscy Nikt

59%32%

28%45%13%10%

4% 12%7% 32%18%27%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

prowadzili indywidualne konsultacje

Wszyscy

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

1.2. Czas poświęcany na naukę przez uczniów techników

podczas zdalnego nauczania

Zdalny tryb nauczania skutkował brakiem konieczności przemieszczania się do ize szkoły, ale

też ograniczał czas spędzany przez młodzież zrówieśnikami. Ułatwiał uczniom opuszczanie

lekcji, zmieniał organizację dnia iwymagał większej samodzielności wzarządzaniu czasem.

Wtym podrozdziale omówiono wpływ zdalnego nauczania na czas poświęcany na

naukę wporównaniu ztradycyjnym trybem nauki. Przeanalizowano czas poświęcany na

przedmioty ogólne oraz, osobno, na przedmioty zawodowe. Uwzględniono także różnice

pod względem czasu poświęcanego na naukę pomiędzy grupami uczniów wyróżnionymi

ze względu na: płeć uczniów, wielkość zamieszkiwanych przez nich miejscowości oraz plany

edukacyjno-zawodowe.

1.2.1. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych

Wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020r.) nauczanie zdalne było nowością.

Uczniowie po raz pierwszy mieli znim do czynienia iich pierwsze decyzje dotyczące czasu

poświęcanego nauce mogły nie być przemyślane. Znaczenie prawdopodobnie miała również

dostępność zajęć on-line prowadzonych przez nauczycieli. Szczególnym wyzwaniem była także

realizacja praktycznej nauki zawodu.

Biorąc pod uwagę czas poświęcany na przedmioty ogólne iprzedmioty zawodowe,

możemy dostrzec dwie podobnie liczne grupy uczniów5. Jedna trzecia uczniów (33%)

pomimo zmiany formy nauki na zdalną nie zmniejszyła ani czasu poświęcanego na

naukę przedmiotów ogólnych, ani na naukę przedmiotów zawodowych. Również jedna

trzecia uczniów (33%) ograniczyła czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych,

ale na przedmioty zawodowe poświęcała co najmniej tyle samo czasu, co gdyby nauka

odbywała się stacjonarnie. Ponad jedna czwarta badanych odwrotnie: poświęcała na

naukę przedmiotów zawodowych mniej czasu, ana przedmioty ogólne co najmniej tyle

samo czasu (27%). Natomiast zaledwie 7% uczniów poświęcało mniej czasu na oba rodzaje

przedmiotów. Szczegółowe informacje przedstawia wykres 3.

5 Nie uwzględniono respondentów, którzy nie byli w stanie ocenić wpływu zdalnego trybu nauki na czas, jaki na nią

poświęcali. Odnosząc się do nauki przedmiotów ogólnych, odpowiedź „trudno powiedzieć” wybrało 5%, przedmiotów

teoretycznych 16%, a praktycznej nauki zawodu 19%. Trudności z oceną czasu poświęcanego na przedmioty zawodowe

ogółem (teoretyczne lub praktyczne) miało 21% badanych uczniów techników.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 3. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych wokresie

zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) wporównaniu

zsytuacją, gdyby nauka odbywała się stacjonarnie

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Uczniowie ostatniej klasy technikum wroku szkolnym 2020/2021 inaczej rozkładali swój

czas nauki na różne rodzaje przedmiotów (por. wykres 4). Grupa uczniów, która poświęcała

co najmniej tyle samo czasu na przedmioty ogólne izawodowe (jak podczas nauczania

stacjonarnego), była wprawdzie równie liczna jak wprzypadku osób ze starszego rocznika

wpoprzednim roku szkolnym. Wzrósł jednak znacząco udział uczniów, którzy poświęcali

mniej czasu zarówno na przedmioty zawodowe, jak iogólne (ponad jedna trzecia uczniów –

35%). Zmniejszył się udział uczniów, którzy przeznaczali mniej czasu na naukę przedmiotów

zawodowych, jednocześnie nie zmniejszając czasu poświęcanego na naukę przedmiotów

ogólnych (o8 p.p.), oraz uczniów, którzy ograniczyli swój czas poświęcany przedmiotom

ogólnym, ale nie zawodowym (o21 p.p.).

Wykres 4. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych wokresie

zdalnego nauczania podczas drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) wporównaniu

zsytuacją, gdyby nauka odbywała się stacjonarnie

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

7% 27%33%33%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

35%19%12%34%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Spośród osób, które oceniały wpływ zdalnego trybu nauki na czas poświęcony przedmiotom

ogólnym podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020r.), blisko dwie piąte

(38%) uczniów stwierdziło, że uczyli się tych przedmiotów krócej, niż gdyby nauka

odbywała się wszkole (wykres 5). Zkolei blisko jedna trzecia uczniów (34%) przeznaczyła

na naukę przedmiotów ogólnych więcej czasu. Zdalny tryb nauki wywarł większy wpływ

na czas poświęcony przez uczniów na naukę zawodu niż na naukę przedmiotów ogólnych.

Sprawił, że przeszło połowa (53%) uczniów poświęciła mniej czasu na naukę przedmiotów

teoretycznych, aprawie trzy piąte (59%) przeznaczało mniej czasu na praktyczną naukę

zawodu. Wprzybliżeniu co trzeci uczeń (34%) – niezależnie od trybu nauki – poświęcał na

naukę przedmiotów teoretycznych tyle samo czasu, ana praktyczną naukę przedmiotów

zawodowych co czwarty (27%). Wprzypadku obu rodzajów przedmiotów zawodowych

odsetek uczniów, którzy poświęcili na naukę więcej czasu, niż gdyby odbywała się

stacjonarnie, wynosi zaledwie 14%.

Wykres 5. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, teoretycznych przedmiotów

zawodowych ipraktyczną naukę zawodu wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii

(marzec – czerwiec 2020 r.) wporównaniu zsytuacją, gdyby nauka odbywała się stacjonarnie

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Podczas kolejnych fal pandemii, wroku szkolnym 2020/2021, deklaracje uczniów dotyczące

poświęcania przez nich czasu na poszczególne rodzaje przedmiotów różnią się nieco od

wskazań zpoprzedniego roku szkolnego (por. wykres 6). Uczniowie częściej zwracali uwagę,

że na teoretyczne ipraktyczne przedmioty zawodowe przeznaczali więcej czasu podczas

zdalnego nauczania (blisko po 20%). Jednocześnie zmniejszył się udział uczniów (o13 p.p.),

którzy wydłużyli czas na naukę przedmiotów ogólnych. Udział uczniów, którzy zmniejszyli

swój czas na naukę teoretycznych oraz praktycznych przedmiotów zawodowych, zmniejszył

się (odpowiednio o15 p.p. i10 p.p.). Wzrósł natomiast udział uczniów, którzy ograniczyli czas

na naukę przedmiotów ogólnych (o8 p.p.).

59%

53%

38%

27%

34%

28%

14%

34%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Praktyczna nauka zawodu

zawodowe

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 6. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, teoretycznych przedmiotów

zawodowych ipraktyczną naukę zawodu wokresie zdalnego nauczania podczas drugiej itrzeciej fali

pandemii (rok szkolny 2020/2021) wporównaniu zsytuacją, gdyby nauka odbywała się stacjonarnie

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

1.2.2. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych apłeć

Ilość czasu poświęcanego na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych wzdalnym trybie

nauczania wporównaniu ztrybem stacjonarnym wpierwszym okresie pandemii była zróżnicowana.

Reakcja na nauczanie zdalne była nieco inna wzależności od płci uczniów, co przedstawia

wykres 7. Wśród kobiet największa grupa (37%) nie zmniejszyła czasu poświęcanego na naukę

żadnego rodzaju przedmiotów. Wśród mężczyzn najczęstszą reakcją było zaś ograniczenie czasu

przeznaczonego na naukę przedmiotów ogólnych, jednocześnie przy poświęcaniu co najmniej takiej

samej ilości czasu przedmiotom zawodowym. Postępowało tak około 39% wszystkich uczniów płci

męskiej. Grupa uczniów, która zmniejszyła swoje zaangażowanie czasowe woba typy przedmiotów,

była nieco mniejsza wśród uczennic (ok. 5%) niż wśród uczniów (ok. 8%).

Wykres 7. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych podczas

nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Podczas kolejnych fali pandemii, wroku szkolnym 2020/2021, czas poświęcony przez

uczniów obu płci poszczególnym przedmiotom wczasie zdalnego nauczania był zbliżony.

46%33%21%

38%40%22%

49%31%20%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

zawodowe

Praktyczna nauka zawodu

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

25%

29%

39%

28%

37%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kobieta

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Zarówno wśród uczniów, jak iuczennic zwiększył się udział osób, które zmniejszyły swój

czas na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych. Wprzypadku kobiet o24 p.p.,

awprzypadku mężczyzn o31 p.p. Wśród uczniów płci męskiej wzrósł też nieco udział

osób, które poświęcały obu rodzajom przedmiotów co najmniej tyle samo czasu (do 32%),

wprzypadku uczennic zaś nastąpił niewielki spadek (o1 p.p.) udziału tej grupy. Szczegółowe

informacje przedstawia wykres 8.

Wykres 8. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych podczas

nauki zdalnej wdrugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Wpierwszym okresie pandemii, wroku szkolnym 2019/2020, wprzypadku kobiet częściej, niż

wprzypadku mężczyzn, zdalna forma nauki skutkowała zwiększeniem czasu poświęcanego na

naukę przedmiotów ogólnych (39% kobiet i28% mężczyzn), kobiety też rzadziej ograniczały

czas na naukę takich przedmiotów (odpowiednio: 33% i46%). Natomiast wpływ zdalnego trybu

nauki na czas poświęcany na opanowanie wiedzy iumiejętności zteoretycznych przedmiotów

zawodowych oraz na praktyczną naukę zawodu był podobny niezależnie od płci (por. wykres 9).

Wykres 9. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz praktycznych

iteoretycznych przedmiotów zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii

(marzec – czerwiec 2020 r.) wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

39%

30%

17%

22%

12%

32%

36%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kobieta

58%27%15%

61%27%13%

54%34%13%

52%34%14%

46%27%28%

33%28%39%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Praktyczna

nauka

zawodu

Teoretyczne

zawodowe

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Wroku szkolnym 2020/2021, podczas okresu zdalnej edukacji, kobiety częściej niż

mężczyźni zwiększały czas na naukę przedmiotów ogólnych, teoretycznych przedmiotów

zawodowych oraz praktyczną naukę zawodu. Wśród uczniów obu płci zaobserwować

można spadek liczby osób, które poświęcały przedmiotom ogólnym więcej czasu,

natomiast wzrost liczby osób, które przeznaczały więcej czasu na naukę teoretycznych

ipraktycznych przedmiotów zawodowych. Jednocześnie spadł odsetek osób, które

poświęcały obu rodzajom przedmiotów zawodowych mniej czasu niż podczas nauczania

stacjonarnego. Wśród kobiet udział uczennic, poświęcających mniej czasu przedmiotom

teoretycznym, spadł o18 p.p., awśród mężczyzn o12 p.p. Wprzypadku przedmiotów

praktycznych ten spadek wśród kobiet wyniósł 14 p.p., awśród mężczyzn 8 p.p. Ponad

połowa uczniów płci męskiej (51%) ograniczyła swój czas na naukę przedmiotów ogólnych–

było to nieco więcej niż wprzypadku uczniów ostatniej klasy poprzedniego rocznika.

Wśród uczennic również odnotowano wzrost odsetka osób ograniczających czas na

przedmioty ogólne (do 42%). Szczegółowe informacje przedstawia wykres 10.

Wykres 10. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz praktycznych

iteoretycznych przedmiotów zawodowych podczas nauki zdalnej wczasie drugiej itrzeciej fali

pandemii (rok szkolny 2020/2021) wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

1.2.3. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych awielkość miejscowości zamieszkania

Wpływ zdalnego trybu nauki na czas poświęcany na nią przez uczniów różnił się pomiędzy grupami

wyodrębnionymi ze względu na wielkość miejscowości, wktórej mieszkali. Oczywiście wielkość

miejscowości nie przekładała się bezpośrednio na czas poświęcany nauce. Znaczenie miało wiele

czynników. Jednym znich mógł być czas potrzebny na dotarcie do szkoły. Wczasie zdalnego

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Praktyczna

nauka

zawodu

Teoretyczne

zawodowe

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

50%31%19%

47%31%21%

42%40%18%

34%40%26%

51%34%16%

42%32%26%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

nauczania dojazdy nie były już potrzebne. Dlatego wprzypadku uczniów zterenów wiejskich

imniejszych miast, którzy przed pandemią spędzali istotną część swojego czasu na dojazdach, czas

na naukę iinne aktywności mógł się zwiększyć. Innym czynnikiem, który mógł mieć znaczenie, jest

różna struktura społeczno-ekonomiczna ludności zamieszkującej różne typy miejscowości.

Podczas zdalnego nauczania wpierwszej fali pandemii, od marca do czerwca 2020r.,

we wszystkich typach miejscowości odsetek uczniów, którzy ograniczyli czas na naukę

przedmiotów ogólnych izawodowych, był zbliżony idość niski (około 6% – por. wykres

11). Wśród uczniów znajwiększych miast najliczniejszą grupą (36%) byli uczniowie, którzy

poświęcali na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych co najmniej tyle samo czasu, co

wtrybie stacjonarnym. Wśród uczniów zmiast średnich oraz zamieszkujących wieś imałe

miasta grupa ta stanowiła około 30%. Istotne różnice wzmianie proporcji poświęcanego czasu

na oba typy przedmiotów uwidaczniają się pomiędzy uczniami pochodzącymi ze wsi imałych

miast oraz zmiast dużych. Wśród uczniów znajwiększych miast osoby, które wzwiązku

znauką zdalną ograniczyły wyłącznie czas poświęcany na przedmioty zawodowe, stanowiły

niespełna jedną czwartą (24%), natomiast wśród uczniów znajmniejszych miejscowości już

ponad jedną trzecią (35%).

Wykres 11. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz praktycznych

iteoretycznych przedmiotów zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii

(marzec – czerwiec 2020 r.) wpodziale na wielkość miejscowości zamieszkania

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Wkolejnym roku szkolnym, 2020/2021, uczniowie ostatnich klas techników zróżnych typów

miejscowości nie różnili się znacznie pod względem związanych znauką zdalną zmian ilości

24%

28%

35%

34%

35%

28%

36%

31%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

czasu poświęcanego na różne rodzaje przedmiotów. Uczniowie ze wsi imałych miast, nieco

częściej niż pozostali, poświęcali na przedmioty ogólne izawodowe co najmniej tyle samo

czasu, co podczas nauki wtrybie stacjonarnym: 36% uczniów ze wsi imałych miast, 33%

uczniów zmiast średnich i30% uczniów zdużych miast (por. wykres 12). Uczniowie zdużych

miast, nieco częściej niż pozostali, ograniczali swój czas na naukę zarówno przedmiotów

ogólnych, jak izawodowych (37%).

Wykres 12. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz praktycznych

iteoretycznych przedmiotów zawodowych podczas nauki zdalnej wdrugiej itrzeciej fali pandemii

(rok szkolny 2020/2021) wpodziale na wielkość miejscowości zamieszkania

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Tryb nauki wymuszony przez pandemię wnajwiększym stopniu ograniczył czas

poświęcany na teoretyczną ipraktyczną naukę zawodu przez uczniów zdużych miast,

natomiast wnajmniejszym – przez uczniów zmałych miejscowości izobszarów wiejskich.

Zmniejszenie czasu przeznaczanego na praktyczną naukę zawodu wporównaniu zczasem

przed rozpoczęciem pandemii wskazało aż 63% uczniów znajwiększych miast. Czas

przeznaczony na naukę przedmiotów praktycznych ograniczyła zaś nieco ponad połowa

uczniów (52%) zamieszkujących wsie imałe miasta. Nieco mniejsza, ale nadal bardzo

znacząca grupa uczniów zdużych miast (56%) zmniejszyła też czas poświęcany na naukę

teoretycznych przedmiotów zawodowych. Natomiast wśród uczniów mieszkających

wmałych miejscowościach lub na obszarach wiejskich odsetek takich osób był o10 p.p.

niższy (46%). Wprzypadku nauki przedmiotów ogólnych różnice pomiędzy grupami

wyodrębnionymi ze względu na miejsce zamieszkania były mniejsze (nie przekraczały 6 p.p.).

37%

35%

34%

22%

19%

18%

11%

13%

12%

30%

33%

36%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 13. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz praktycznych

iteoretycznych przedmiotów zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii

(marzec – czerwiec 2020 r.) wpodziale na wielkość miejscowości zamieszkania

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Wodróżnieniu od uczniów ostatniej klasy poprzedniego rocznika wroku szkolnym

2020/2021 uczniowie ostatnich klas techników rzadziej zwiększali swój czas na naukę

przedmiotów ogólnych, ale częściej na naukę praktycznych oraz teoretycznych przedmiotów

zawodowych bez względu na wielkość miejscowości zamieszkania. Mniej więcej co piąty

uczeń zkażdego typu miejscowości poświęcał więcej czasu na naukę każdego ztypów

przedmiotów, niż przeznaczałby wtrakcie nauki stacjonarnej. Uczniowie zdużych miast

nieco częściej ograniczali swój czas na naukę każdego zrodzajów przedmiotów, ale różnice

nie były znaczne. Największa różnica pomiędzy osobami ograniczającymi czas nauki

dotyczyła praktycznej nauki zawodu iwystąpiła między uczniami zdużych miast auczniami

ze wsi izmałych miast (8 p.p.). Ogólnie uczniowie ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2020/2021, wporównaniu zuczniami ostatniej klasy poprzedniego rocznika,

mniej różnili się pod względem czasu przeznaczanego na naukę wzależności od wielkości

miejscowości zamieszkania. Informacje te przedstawia wykres 14.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

63%24%13%

58%28%14%

52%33%16%

56%32%13%

52%34%14%

46%40%15%

39%26%35%

39%29%32%

33%30%37%

Praktyczna nauka

zawodu

Teoretyczne

zawodowe

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 14. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz praktycznych

iteoretycznych przedmiotów zawodowych podczas nauki zdalnej wdrugiej itrzeciej fali pandemii

(rok szkolny 2020/2021) wpodziale na wielkość miejscowości zamieszkania

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

1.2.4. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych aplany edukacyjne izawodowe

Uczniowie planujący kontynuowanie edukacji (na studiach, wszkole policealnej lub

na kursie) częściej niż pozostali nie zmniejszyli, pomimo zdalnego trybu nauki, czasu

poświęcanego na opanowanie zarówno przedmiotów ogólnych, jak izawodowych (wykres

15). Odsetek osób, które na oba rodzaje przedmiotów poświęcały co najmniej tyle czasu,

co gdyby nauka odbywała się stacjonarnie, okazał się wśród planujących kontynuowanie

edukacji o10 p.p. wyższy niż wśród tych, które tego nie planowały (odpowiednio: 36%

i26%). Wśród osób, które zamierzały kontynuować naukę, odsetek tych, które ograniczyły

swój czas poświęcony obu rodzajom przedmiotów, był niewielki iwyniósł około 6%.

Wgrupie uczniów, która nie miała dalszych planów związanych zkontynuowaniem nauki,

ten odsetek był nieco wyższy iwyniósł około 8%.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

54%28%18%

49%31%19%

46%32%21%

41%38%21%

39%40%20%

37%41%22%

48%31%22%

47%33%20%

45%34%21%

zawodowych zawodowych

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 15. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) wpodziale

na plany dotyczące kontynuowania edukacji wciągu 6 miesięcy od zakończenia nauki wtechnikum

Źródło: Zbiór zbadania uczniów izbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Uczniowie ostatniej klasy technikum planujący kontynuowanie edukacji (na studiach, wszkole

policealnej lub na kursie) wkolejnym roku szkolnym 2020/2021 częściej, niż ich odpowiednicy ze

starszego rocznika, ograniczali swój czas wtrakcie zdalnego nauczania na naukę przedmiotów

ogólnych izawodowych (32% wporównaniu z6% zpoprzedniego rocznika – por. wykres 16).

Odsetek osób, które poświęcały co najmniej tyle samo czasu na naukę przedmiotów ogólnych,

wgrupie uczniów planujących kontynuację nauki wyniósł 57%, natomiast wgrupie bez takich

planów – 50%. Było to nieco mniej niż wprzypadku uczniów ze starszego rocznika (odpowiednio

o5 p.p. i7 p.p.). Wśród uczniów, którzy nie zamierzali kontynuować nauki, nieco większy ich

odsetek nie ograniczył swojego czasu na naukę przedmiotów zawodowych, niż było to wśród

planujących kontynuację nauki (odpowiednio 48% i44%).

Wykres 16. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wdrugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) wpodziale

na plany dotyczące kontynuowania edukacji wciągu 6 miesięcy od zakończenia nauki wtechnikum

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

31%

26%

35%

32%

26%

36%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nie

Tak

Nastawienie na

100%

37%15%13%35%

32%24%11%33%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nie

Tak

Nastawienie na

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Rzadsze ograniczanie czasu poświęcanego na naukę współwystępowało także

zpóźniejszym planowanym momentem wejścia na rynek pracy. Odsetek osób,

które pomimo nauki zdalnej nie ograniczyły czasu poświęcanego na naukę zarówno

przedmiotów ogólnych, jak izawodowych, był najwyższy wśród uczniów nieplanujących

podjęcia pracy zawodowej wciągu 12 miesięcy po ukończeniu technikum (41%

wporównaniu z28% wśród planujących pracę wwyuczonym zawodzie i35% wśród

zamierzających pracować winnym zawodzie). Osoby, które planowały podjąć pracę

wwyuczonym zawodzie, najczęściej, wporównaniu zpozostałymi grupami uczniów,

ograniczyły swój czas poświęcony obu typom przedmiotów (było ich niemal 10%).

Szczegółowe informacje przedstawia wykres 17.

Wykres 17. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.)

wpodziale na plany dotyczące pracy wciągu 12 miesięcy od zakończenia nauki wtechnikum

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Pytanie oplany zawodowe skierowane do uczniów, którzy uczęszczali do ostatniej klasy technikum

wroku szkolnym 2020/2021, było sformułowane nieco inaczej. Respondentów zapytano, czy

po ukończeniu szkoły zamierzają podjąć pracę, ajeśli tak, to czy wbranży, wktórej się kształcili,

czy poza nią. Szczegółowe informacje przedstawiono na wykresie. Uczniowie, którzy nie

planowali podjęcia pracy, wokresie zdalnej edukacji nieco częściej niż pozostali ograniczali swój

czas poświęcony nauce przedmiotów zawodowych (56% uczniów). Zaledwie o1 p.p. więcej

niż uczniowie, którzy planowali podjąć pracę poza branżą, iaż o11 p.p. więcej niż uczniowie,

którzy zamierzali pracować wbranży, wktórej się kształcili. Uczniowie planujący pracę wbranży

związanej zzawodem szkolnym rzadziej niż pozostali ograniczali swój czas na naukę obu rodzajów

przedmiotów. Udział uczniów, którzy ograniczyli czas na naukę przedmiotów ogólnych, oraz udział

10%

27%

25%

34%

28%

35%

29%

41%

35%

28%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

w zawodzie

Nie planował

pracować w zawodzie

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

tych, którzy nie zmniejszyli swojego czasu nauki tych przedmiotów, nie różnił się znacznie ze

względu na plany podjęcia pracy. Różnice między grupami uczniów nie przekraczały 5 p.p.

Ze względu na inną treść pytania pomiędzy poszczególnymi rundami badania nie można

porównać wszystkich odpowiedzi uczniów obu roczników. Porównanie możliwe jest tylko

wgrupie uczniów, którzy nie planowali podjęcia pracy po zakończeniu nauki wtechnikum.

Uwagę zwraca znacznie większy udział osób, które ograniczyły swój czas na naukę obu rodzajów

przedmiotów wroczniku kończącym naukę wroku szkolnym 2020/2021 (31 p.p. różnicy).

Wykres 18. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020)

wpodziale na plany dotyczące pracy wciągu 12 miesięcy od zakończenia nauki wtechnikum

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

1.2.5. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych aukończenie szkoły ipodjęcie pracy

Wykorzystanie danych zbadania absolwentów pozwoliło sprawdzić, jakie strategie wobec

swojego czasu na naukę wobliczu zdalnej edukacji obierały osoby oróżnym późniejszym

statusie edukacyjno-zawodowym. Analizy przedstawione wtej części dotyczą zatem jedynie

uczniów ostatniej klasy technikum wroku szkolnym 2019/2020, awięc wpierwszej fali pandemii.

Dane dotyczące osób, które ukończyły szkołę wkolejnym roku, nie są jeszcze dostępne.

Absolwenci, którzy uzyskali świadectwo ukończenia szkoły, od tych, którzy go nie zdobyli,

odróżniali się przede wszystkim wyższym odsetkiem osób, które wostatniej klasie poświęcały

co najmniej tyle samo czasu na przedmioty ogólne, co gdyby nauka odbywała się stacjonarnie,

natomiast przeznaczały go mniej na naukę przedmiotów zawodowych (27% wpierwszej grupie

i20% wdrugiej).

35%

30%

37%

21%

15%

18%

10%

18%

13%

34%

37%

33%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nie

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 19. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) –

podział ze względu na uzyskanie świadectwa ukończenia szkoły

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Wśród posiadaczy dyplomu potwierdzającego nadanie kwalikacji zawodowej grupa osób,

które ucząc się wostatniej klasie, wzwiązku ze zdalnym trybem nauki poświęcały mniej czasu

na naukę przedmiotów zawodowych, była nawet nieco liczniejsza niż wśród absolwentów bez

dyplomu (odpowiednio 28% i24%).

Wykres 20. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) –

podział ze względu na uzyskanie dyplomu potwierdzającego nadanie kwalikacji zawodowej

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Absolwenci technikum, którzy przystąpili do matury izdali ją wpierwszym terminie,

najczęściej spośród wszystkich absolwentów techników poświęcali (jako uczniowie) na oba

rodzaje przedmiotów co najmniej tyle samo czasu, co gdyby nauka odbywała się stacjonarnie.

Wśród nich odnotowano również najniższy odsetek osób, które ograniczyły czas na naukę

zarówno przedmiotów ogólnych, jak izawodowych (ok. 5%). Wśród osób niepodchodzących

20%

27%

38%

33%

35%

33%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nie

Tak

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

5% 24%35%36%

Nie

7% 28%33%33%

Tak

Czy uzyskał(a) dyplom

potwierdzający

kwaliﬁkacje zawodowe?

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

do matury odsetek osób, które ze względu na zdalne nauczanie ograniczyły czas poświęcany

na oba rodzaje przedmiotów, był najwyższy iwyniósł niemal 13%. Jednocześnie udział

osób, które nie zmniejszyły czasu, jaki poświęcały na oba typy przedmiotów wporównaniu

zokresem przed rozpoczęciem pandemii, był najniższy iwyniósł około 14%.

Wykres 21. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) –

podział ze względu na zdawalność matur

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Jak można było się spodziewać, odsetek osób, które wostatniej klasie ze względu na zdalny tryb

nauczania nie ograniczyły czasu poświęcanego przedmiotom ogólnym oraz zawodowym, okazał

się wyższy wśród absolwentów kontynuujących edukację (37% wporównaniu z27% wśród

niekontynuujących – por. wykres 22).

Wykres 22. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) –

podział ze względu na podjęcie decycji okontynuacji nauki po ukończeniu technikum

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

5% 26%33%36%

8% 24%37%32%

poprawkowej

10%30%35%25%

13%45%29%14%

30%

25%

35%

32%

27%

37%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nie

Tak

Kontynuacja nauki

w jakiejkolwiek

formie

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Badanie absolwentów umożliwiło sprawdzenie, czy ich status na rynku pracy wiązał się zilością

czasu poświęcanego na naukę wtrybie zdalnym. Absolwenci, którzy wmomencie badania pracowali

zarobkowo, jeszcze jako uczniowie nieco częściej ograniczali czas zarówno na przedmioty ogólne, jak

izawodowe wporównaniu zosobami, które nie podjęły później pracy zarobkowej (odpowiednio 8%

i5%). Konsekwentnie wśród osób pracujących jako absolwenci grupa, która nie ograniczyła czasu na

naukę zżadnego typu przedmiotów, była nieco mniejsza niż wśród osób, które nie podjęły pracy jako

absolwenci (odpowiednio 31% i36%). Szczegółowe informacje przedstawia wykres 23.

Wykres 23. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych oraz przedmiotów

zawodowych podczas nauki zdalnej wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.)

wpodziale wg statusu na rynku pracy po ukończeniu technikum

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

1.3. Czas poświęcany na naukę wposzczególnych formach

1.3.1. Czas poświęcany na naukę apłeć iszanse otrzymania wsparcia nansowego

od rodziny

Podczas zdalnego nauczania wpierwszym okresie pandemii (marzec – czerwiec 2020r.)

uczniowie ostatniej klasy technikum według swoich deklaracji średnio wciągu tygodnia

poświęcali na naukę około 40 godzin (tabela 1). Wartość mediany była zbliżona: co najmniej

połowa uczniów poświęcała na naukę nie więcej niż 39 godzin, apozostali – 39 godzin lub

więcej. Najwięcej czasu uczniowie przeznaczali na samodzielną naukę wdomu: średnio

21 godzin tygodniowo, co stanowiło średnio ponad połowę całkowitego czasu ich nauki (53%).

Drugie miejsce zajmowały zajęcia prowadzone on-line przez nauczycieli, na które uczniowie

poświęcali średnio około 13 godzin, co stanowiło blisko jedną trzecią (33%) całkowitego czasu

przeznaczanego na naukę. Należy pamiętać, że nie wszyscy uczniowie mieli możliwość udziału

wtakich zajęciach. Odsetek uczniów, którzy potwierdzili, że co najmniej część ich nauczycieli

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

8% 27%34%31%

Tak

5% 28%31%36%

Nie

Czy obecnie

pracuje Pan(i)

zarobkowo?

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

prowadziła zajęcia on-line przynajmniej raz wtygodniu, wynosił 71%. Średni czas przeznaczany

na udział windywidualnych konsultacjach znauczycielami wynosił blisko 3 godziny ibył nieco

krótszy od średniego czasu przeznaczanego na udział wkorepetycjach (około 3 ipół godziny).

Czas poświęcany na naukę różnił się znacznie pomiędzy kobietami imężczyznami. Średni

tygodniowy czas spędzany na nauce przez uczennice był oponad jedną piątą dłuższy niż

czas nauki uczniów (odpowiednio: około 43 ipół godziny dla kobiet iokoło 35 ipół godziny

dla mężczyzn). Różnica ta wynika przede wszystkim zpoświęcania przez kobiety dłuższego

(średnio o5 godzin) czasu na samodzielną naukę wdomu. Również na pozostałe formy nauki,

zwyjątkiem udziału wzajęciach on-line prowadzonych przez nauczycieli (wtym przypadku

różnica nie była istotna statystycznie), kobiety poświęcały więcej godzin niż mężczyźni.

Tabela 1. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 –

wpodziale ze względu na płeć (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na: Kobieta Mężczyzna Ogółem

udział wgrupowych zajęciach on-line Średnia 13:30 12:57 13:16

Mediana 10:00 10:00 10:00

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 3:20 2:20 2:53

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu Średnia 23:05 17:32 20:40

Mediana 20:00 14:00 19:00

udział wkorepetycjach Średnia 3:41 2:47 3:17

Mediana 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu Średnia 43:35 35:36 40:06

Mediana 43:00 32:00 39:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Wkolejnym roku szkolnym, 2020/2021, podczas okresu zdalnej edukacji uczniowie ostatniej klasy

poświęcali na naukę znacznie więcej czasu niż osoby zpoprzedniego rocznika (tabela 2). Deklarowana

średnia tygodniowa liczba godzin przeznaczona na naukę wynosiła 51 godzin (mediana 50

godzin) – to o10 godzin więcej poświęcanego czasu na naukę wporównaniu zuczniami ostatniej

klasy wroku szkolnym 2019/2020. Wpływ na to mogło mieć wiele czynników. Zdalna edukacja na

początku pandemii była nowością, zarówno dla uczniów, jak inauczycieli, ipotrzeba było czasu na

przystosowanie się do nowej rzeczywistości. Zdalne nauczanie objęło wroku szkolnym 2019/2020

część ostatniego semestru nauki, która wpraktyce jest już mniej obciążająca dla uczniów. Wroku

szkolnym 2020/2021 zdalny tryb nauczania objął zdecydowanie większą część roku. Zwiększyła się

również dostępność zajęć on-line. Wśród uczniów ostatniej klasy zroku szkolnego 2020/2021 zaledwie

1% zadeklarował, że żaden zich nauczycieli nie prowadził zajęć on-line dla uczniów ztygodniową

częstotliwością, podczas gdy wpierwszym okresie pandemii ta sytuacja dotyczyła aż 22% uczniów.

Największą część swojego czasu poświęconego nauce uczniowie spędzali na lekcjach on-line

(średnio około 31 godzin, mediana 32 godziny). To ponad dwukrotnie więcej niż wpoprzednim

roku szkolnym. Zmniejszyła się natomiast średnia liczba godzin samodzielnej nauki do około 14

godzin (mediana 10 godzin). Oznacza to, że zajęcia on-line prowadzone przez nauczycieli zastąpiły

przekazywanie wiedzy za pomocą zadawania prac domowych iwskazywania materiałów do

samodzielnej nauki. Choć samodzielna praca nadal stanowiła istotną część całkowitego czasu

poświęcanego nauce. Czas przeznaczany na indywidualne konsultacje znauczycielami oraz na

korepetycje był bardzo zbliżony wśród obu roczników ostatnich klas technikum.

Tak jak wprzypadku poprzedniego rocznika uczennice poświęcały więcej czasu na naukę niż

uczniowie. Różnica ta wyniosła około 4 ipół godziny ibyła nieco mniejsza niż wprzypadku

uczniów zpoprzedniego rocznika. Tak jak wpoprzednim roku szkolnym wynikała przede

wszystkim zwiększej ilości czasu poświęcanego przez uczennice na samodzielną naukę wdomu.

Tabela 2. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 –

wpodziale ze względu na płeć (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na: Kobieta Mężczyzna Ogółem

udział wgrupowych zajęciach on-line

Średnia 31:25 30:54 31:09

Mediana 33:00 32:00 32:00

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 2:32 2:36 2:34

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu

Średnia 15:36 12:17 13:56

Mediana 14:00 10:00 10:00

udział wkorepetycjach

Średnia 3:44 3:04 3:24

Mediana 1:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu

Średnia 53:19 48:52 51:04

Mediana 54:00 48:00 50:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Czas poświęcany przez uczniów na naukę różnił się także pomiędzy grupami wyodrębnionymi

ze względu na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny (tabela 3). Jest to miara,

która przybliża sytuację nansową imaterialną rodziny ucznia. Do jej konstrukcji wykorzystano

pytanie oto, jak bardzo jest prawdopodobne, że wrazie potrzeby wsparcie od rodziny

pozwoliłoby respondentowi utrzymać się przez rok od zakończenia nauki wtechnikum bez

konieczności zarabiania6. Wpierwszym okresie pandemii uczniowie ostatniej klasy, którzy

mieli duże szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny, poświęcali łącznie na naukę

mniej czasu niż pozostali. Było to średnio 38 godzin 52 minuty, czyli oponad 2 godziny mniej

niż pozostali uczniowie. Wporównaniu zosobami, które miały małe szanse na uzyskanie takiej

pomocy, mniej godzin poświęcali również na korepetycje. Zkolei wporównaniu zuczniami,

wprzypadku których szanse uzyskania wsparcia od rodziny były umiarkowane, krócej (oblisko

1 godzinę i20 minut) brali udział wgrupowych zajęciach on-line prowadzonych przez

nauczycieli oraz windywidualnych konsultacjach znauczycielami (oblisko 40 minut).

Tabela 3. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 –

podział ze względu na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na:

Szanse wsparcia nansowego od rodziny

ucznia

Niskie Przeciętne Wysokie

udział wgrupowych zajęciach on-line

Średnia 13:07 14:10 12:47

Mediana 10:00 10:00 10:00

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 2:52 3:21 2:39

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu

Średnia 21:28 20:39 20:23

Mediana 19:00 19:00 18:00

udział wkorepetycjach

Średnia 3:43 3:31 3:02

Mediana 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu

Średnia 41:09 41:41 38:52

Mediana 40:00 41:00 35:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

6 Respondenci oceniali prawdopodobieństwo uzyskania takiego wsparcia na skali od 1 „to absolutnie niemożliwe” do 7

„to całkowicie pewne”. Odpowiedzi z zakresu 1–3 zostały przekodowane na „nieprawdopodobne”, odpowiedź 4 oznacza

„średnio prawdopodobne”, a odpowiedzi z zakresu 5–7 zostały przekodowane na „prawdopodobne”.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wkolejnym roku szkolnym wśród uczniów ostatniej klasy technikum nie wystąpiły istotne

statystycznie różnice wczasie poświęconym na zdalne lekcje oraz samodzielną naukę wdomu,

atakże włącznym czasie nauki, ze względu na szanse otrzymania wsparcia nansowego od

rodziny. Wkażdej zgrup wyodrębnionych wodniesieniu do szansy otrzymania takiego wsparcia

czas nauki był dłuższy niż wśród uczniów zpoprzedniego rocznika wpierwszym okresie

pandemii. Szczegółowe informacje przedstawia tabela 4.

Tabela 4. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 –

podział ze względu na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na:

Szanse wsparcia nansowego od rodziny

ucznia

Niskie Przeciętne Wysokie

udział wgrupowych zajęciach on-line

Średnia 30:51 31:13 31:17

Mediana 32:00 32:00 32:00

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 2:46 2:42 2:24

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu

Średnia 13:58 14:03 13:51

Mediana 10:00 11:00 10:00

udział wkorepetycjach

Średnia 3:36 3:26 3:17

Mediana 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu

Średnia 51:13 51:25 50:50

Mediana 51:00 51:00 50:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

1.3.2. Czas poświęcany na naukę adostępność różnych form zajęć

Czas spędzany przez uczniów na zajęciach on-line zależał bezpośrednio od dostępności takich

lekcji, awięc tego, jak wielu ich nauczycieli je prowadziło. Wroku 2019/2020 uczniowie ostatnich

klas, których wszyscy nauczyciele co najmniej raz wtygodniu prowadzili lekcje

on-line, uczyli się wtej formie średnio przez 26 godzin tygodniowo (tabela 5). Dłuższy udział

wzajęciach on-line szedł wparze zwiększą ilością czasu spędzanego na indywidualnych

konsultacjach znauczycielami. Zkolei im mniej nauczycieli prowadziło naukę on-line, tym więcej

czasu uczniowie poświęcali na samodzielną naukę wdomu: od średnio 17 godzin tygodniowo

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

wprzypadku uczniów, których wszyscy nauczyciele prowadzili zajęcia on-line,

do 23 godzin wprzypadku uczniów, których żaden nauczyciel nie prowadził zajęć wtej formie.

Nie rekompensowało to jednak wpełni krótszego udziału wlekcjach on-line. Uczniowie, których

wszyscy nauczyciele prowadzili takie lekcje, łącznie we wszystkich formach uczyli się średnio

przez 51 godzin tygodniowo (był to co dziesiąty uczeń technikum), natomiast uczniowie, których

żaden nauczyciel nie prowadził takich zajęć – przez 33 godziny (dotyczyło to co piątego ucznia).

Tabela 5. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 –

wpodziale na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie zajęć on-line (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy wpierwszym okresie pandemii przynajmniej raz wtygodniu

prowadzili zajęcia on-line zgrupą uczniów

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 26:26 22:23 17:48 10:34 0:00 11:32

Mediana 25:00 20:00 18:00 8:00 0:00 8:00

indywidualne

konsultacje

znauczycielami

Średnia 3:39 3:19 3:31 2:16 1: 56 5:11

Mediana 0:00 0:00 0:00 9:00 0:00 1:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 17:13 18:28 20:07 21:10 23:09 23:35

Mediana 16:00 16:00 19:00 19:00 20:00 20:00

udział

wkorepetycjach

Średnia 3:26 3:07 3:30 3:13 3:22 3:22

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 50:56 47:17 44:56 37:13 28:26 43:40

Mediana 51:00 46:00 45:00 33:00 21:00 42:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Podczas nauki zdalnej wtrakcie drugiej itrzeciej fali pandemii (wroku szkolnym 2020/2021)

czas poświęcany przez uczniów na naukę również był istotnie uzależniony od dostępności

zajęć prowadzonych przez nauczycieli on-line. Dostępność tych zajęć znacząco wzrosła.

Przypomnijmy, że wpoprzednim roku szkolnym 34% uczniów deklarowało, że wszyscy

nauczyciele lub większość ich nauczycieli prowadzili takie zajęcia przynajmniej raz wtygodniu,

aaż 22% uczniów ostatniej klasy wskazało, że żaden zich nauczycieli nie prowadził zajęć on-line.

Wroku szkolnym 2020/2021 sytuacja znacznie się poprawiła. Aż 91% uczniów zadeklarowało,

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli prowadzili zajęcia on-line. Interpretując

dane zamieszczone wtabeli 6, należy mieć zatem na uwadze, że odpowiedzi: „połowa”, „mniej

niż połowa”, „nikt” oraz „trudno powiedzieć” były wskazywane przez bardzo niewielki odsetek

uczniów ostatniej klasy. Uczniowie, których wszyscy nauczyciele prowadzili zajęcia on-line,

uczestniczyli wnich średnio 33 godziny i9 minut tygodniowo. Uczniowie, których większość

nauczycieli prowadziła takie zajęcia, uczyli się wtej formie prawie 2 godziny krócej. Łączny czas

nauki różnił się między tymi dwiema grupami uczniów. Uczniowie, których większość nauczycieli

prowadziła zajęcia on-line, uczyli się średnio ponad 1,5 godziny krócej niż uczniowie, których

wszyscy nauczyciele prowadzili zdalne lekcje. Jednocześnie poświęcali oni o25 minut więcej

czasu tygodniowo na samodzielną naukę wdomu.

Tabela 6. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 –

podział ze względu na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie zajęć on-line (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy wpierwszym okresie pandemii przynajmniej raz wtygodniu

prowadzili zajęcia on-line zgrupą uczniów

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 33:09 31:21 25:24 20:52 0:00 0:00

Mediana 34:00 31:00 24:00 20:00 0:00 0:00

indywidualne

konsultacje

znauczycielami

Średnia 2:39 2:26 3:09 2:31 2:29 1:01

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 13:30 13:55 15:01 16:54 17:58 19:50

Mediana 10:00 10:00 11:00 13:00 11:00 17:00

udział

wkorepetycjach

Średnia 3:15 3:07 3:32 4:08 9:05 10:09

Mediana 0:00 0:00 1:00 1:00 1:00 1:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 52:35 50:51 47:07 44:26 29:32 31:02

Mediana 52:00 50:00 45:00 44:00 20:00 22:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Wroku szkolnym 2019/2020 większa dostępność indywidualnych konsultacji znauczycielami

wiązała się zpoświęcaniem większej ilości czasu na tę właśnie formę nauki. Uczniowie, którzy

deklarowali, że wszyscy ich nauczyciele prowadzili indywidualne konsultacje przynajmniej

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

raz wtygodniu (dotyczyło to 5% uczniów), przeznaczali na nie średnio około 6 ipół godziny

tygodniowo (tabela 7). Wprzypadku uczniów, których mniej niż połowa nauczycieli

organizowała indywidualne konsultacje, czas ten był ponad połowę krótszy iwynosił

około 3 godzin tygodniowo. Większa dostępność indywidualnych konsultacji znauczycielami

nie ograniczała czasu poświęcanego na naukę wwiększości pozostałych form nauczania.

Wszczególności uczniowie, którzy mieli większy dostęp do takich konsultacji, spędzali również

więcej czasu na grupowych zajęciach on-line. Brak możliwości korzystania zkonsultacji

zmniejszał liczbę godzin samodzielnej nauki wdomu, zwiększając zarazem udział tej formy

nauczania wpuli czasu poświęconego na naukę (co wiąże się zfaktem, że młodzież, której

nauczyciele nie prowadzili konsultacji, poświęcała łącznie mniej czasu na naukę).

Tabela 7. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 –

podział ze względu na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie indywidualnych konsultacji

(godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu prowadzili

indywidualne konsultacje

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 17:25 16:33 15:19 11:52 9:38 14:52

Mediana 19:00 15:00 14:00 8:00 3:00 12:00

indywidualne

konsultacje

znauczycielami

Średnia 6:27 5:23 5:11 2:59 0:00 2:22

Mediana 3:00 3:00 2:00 1:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 21:08 21:17 21:09 21:12 19:15 20:33

Mediana 20:00 20:00 18:00 19:00 15:00 19:00

udział

wkorepetycjach

Średnia 3:46 3:37 3:20 3:14 3:52 2:33

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 48:46 46:51 44:59 39:17 32:45 40:20

Mediana 50:00 47:00 45:00 36:00 28:00 39:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Wkolejnym roku szkolnym 2020/2021 większa dostępność indywidualnych konsultacji

znauczycielami również wiązała się zpoświęcaniem większej ilości czasu na tę właśnie formę

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

nauki. Uczniowie, którzy deklarowali, że wszyscy ich nauczyciele prowadzili indywidualne

konsultacje przynajmniej raz wtygodniu (dotyczyło to 4% uczniów), poświęcali na nie średnio

nieco ponad 6 ipół godziny tygodniowo. Prawie jedna trzecia uczniów ostatniej klasy technikum

wskazała, że mniej niż połowa zich nauczycieli prowadziła indywidualne konsultacje. Ta grupa

uczniów spędzała na tej formie nauki średnio 3 godziny i48 minut tygodniowo. Szczegółowe

dane przedstawiono wtabeli 8.

Tabela 8. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 –

podział ze względu na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie indywidualnych konsultacji

(godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu prowadzili

indywidualne konsultacje

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 28:42 30:36 29:45 31:07 31:48 31:48

Mediana 30:00 31:00 30:00 32:00 33:00 33:00

indywidualne

konsultacje

znauczycielami

Średnia 6:40 5:41 5:31 3:48 0:00 0:00

Mediana 4:00 3:00 3:00 2:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 13:39 14:06 14:18 13:53 14:07 13:43

Mediana 11:00 12:00 12:00 10:00 10:00 10:00

udział

wkorepetycjach

Średnia 5:12 3:55 3:52 2:58 3:22 3:15

Mediana 1:00 1:00 1:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 54:14 54:20 53:28 51:47 49:18 48:48

Mediana 56:00 55:00 54:00 51:00 48:00 49:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Wroku szkolnym 2019/2020 im większa część nauczycieli co najmniej raz wtygodniu

zadawała prace domowe, tym więcej czasu uczniowie spędzali na samodzielnej nauce

oraz na nauce we wszystkich formach łącznie. Wyjątkiem była sytuacja, wktórej żaden

nauczyciel nie zadawał prac domowych ztaką regularnością – wówczas liczba godzin

przeznaczanych przez uczniów na samodzielną naukę nie różniła się istotnie od tej, jaką

poświęcali, jeżeli prace domowe zadawali im niektórzy (mniej niż połowa) nauczyciele.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Zależności pomiędzy tym, jaka część nauczycieli zadawała prace domowe, atym, jaki udział

miały poszczególne formy uczenia się wpuli czasu przeznaczanego przez uczniów na naukę,

nie były jednoznaczne. Wynika to ztego, że ilość zadawanego materiału mogła być różna

ioróżnym stopniu trudności – co mogło wpływać na konieczność lub brak potrzeby np.

indywidualnych konsultacji ikorepetycji (por. tabela 9).

Tabela 9. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 –

wpodziale na udział nauczycieli zadających pracę do domu (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu zadawali pracę do

domu (zadania domowe, materiały do samodzielnej nauki)

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 12:05 13:55 14:47 12:16 9:35 13:55

Mediana 7:00 10:00 12:00 10:00 5:00 10:00

indywidualne

konsultacje

znauczycielami

Średnia 3:44 3:00 2:45 1:48 1:14 2:20

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 24:11 20:30 19:50 17:20 18:00 16:54

Mediana 20:00 19:00 17:00 12:16 14:00 11:00

udział

wkorepetycjach

Średnia 3:36 3:01 3:22 3:35 3:17 2:46

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 43:55 40:26 40:44 34:59 32:07 35:55

Mediana 44:00 39:00 40:00 30:00 27:00 34:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów techników z2020r.

Wroku szkolnym 2020/2021 im większa część nauczycieli co najmniej raz wtygodniu zadawała

prace domowe, tym więcej czasu uczniowie ostatniej klasy technikum przeznaczali na

samodzielną naukę wdomu (tabela 10). Uczniowie, których wszyscy nauczyciele zadawali pracę

do domu przynajmniej raz wtygodniu, samodzielnie uczyli się średnio ponad 15 ipół godziny

tygodniowo. Co dziesiąty uczeń wskazał, że mniej niż połowa nauczycieli zadawała prace

domowe ztaką regularnością. Wśród tej grupy uczniów przeciętny czas na samodzielną naukę

wynosił nieco mniej niż 11 ipół godziny tygodniowo. Większy udział nauczycieli zadających

prace domowe wiązał się też zdłuższym łącznym czasem nauki.

Tabela 10. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy technikum wczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 –

wpodziale na udział nauczycieli zadających pracę do domu (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu zadawali pracę do

domu (zadania domowe, materiały do samodzielnej nauki)

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 30:58 31:50 31:24 31:48 24:42 22:29

Mediana 32:00 33:00 32:00 33:00 29:00 26:00

indywidualne

konsultacje

znauczycielami

Średnia 3:18 2:26 2:20 1:46 2:54 1:15

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 15:43 13:41 12:31 11:21 13:25 15:07

Mediana 14:00 10:00 10:00 10:00 10:00 11:00

udział

wkorepetycjach

Średnia 3:47 3:04 3:01 2:53 8:22 6:26

Mediana 1:00 0:00 0:00 0:00 2:00 1:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 53:48 51:03 49:17 47:50 49:24 45:20

Mediana 55:00 50:00 48:00 46:00 55:00 46:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

1.4. Obecność na zajęciach on-line

Badanych absolwentów zapytano, wjakim procencie zajęć – prowadzonych on-line przez

nauczycieli wokresie epidemii – uczestniczyli, dając im możliwość zaznaczenia miejsca na skali

od 0% (wżadnych) do 100% (we wszystkich). Uczniowie ostatnich klas techników zrocznika

2019/2020 deklarowali udział średnio w78% zajęć prowadzonych on-line przez ich nauczycieli.

Blisko połowa uczniów (45%) wskazała udział we wszystkich zajęciach. Zkolei 8% uczniów

zadeklarowało, że nie uczestniczyło wżadnych zajęciach7.

Różnice pod względem frekwencji pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu na płeć,

wielkość zamieszkiwanej miejscowości oraz szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny

były nieznaczne (nie przekraczały 5 p.p.). Odsetek uczniów, którzy przyznali, że nie uczestniczyli

wżadnych zajęciach on-line, wkażdej zporównywanych grup wynosił 7% lub 8%. Większe

7 Pominięto uczniów, którzy odpowiedzieli „trudno powiedzieć” (6%).

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

różnice odnotowano pod względem odsetka osób, które brały udział we wszystkich zajęciach.

Rozpiętość różnic pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu na szanse otrzymania

wsparcia nansowego od rodziny sięgała 10 p.p. – obecność na wszystkich zajęciach on-line

była najczęstsza wśród osób, które miały największe szanse na otrzymanie takiego wsparcia.

Szczegółowe dane zaprezentowano wtabeli 11.

Tabela 11. Frekwencja na zajęciach on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum

wroku szkolnym 2019/2020 wpodziale ze względu na płeć, wielkość miejscowości zamieszkania oraz

szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny (wproc.)

Średni odsetek

zajęć, wktórych

uczestniczyli

uczniowie

Odsetek uczniów

deklarujących, że

nie uczestniczyli

wżadnych zajęciach

on-line

Odsetek uczniów

deklarujących, że

uczestniczyli we

wszystkich zajęciach

on-line

Płeć

Kobieta 80 7 47

Mężczyzna 77 8 43

Wielkość

miejscowości

zamieszkania

Wsie imałe miasta 79 8 44

Średnie miasta 78 7 46

Duże miasta 79 8 47

Szanse wsparcia

nansowego od

rodziny ucznia

Niskie szanse

wsparcia 75 8 39

Przeciętne szanse

wsparcia 78 8 43

Wysokie szanse

wsparcia 80 7 49

Ogółem 78 8 45

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z 2020 r.

Uczniowie zkolejnego rocznika brali udział średnio w86% zajęć on-line. Wporównaniu

zwcześniejszym rocznikiem znacznie zmalał odsetek osób uczestniczących we wszystkich

zajęciach (do 23%), atakże osób, które nie uczestniczyły wżadnych (do 1%). Nie jest to zaskakujące,

biorąc pod uwagę, że osoby, które uczęszczały do ostatniej klasy wroku szkolnym 2020/2021,

dłużej uczyły się zdalnie wtechnikum wokresie pandemii niż osoby zpoprzedniego rocznika.

Wśród osób, które uczyły się wostatniej klasie technikum wroku szkolnym 2020/2021,

frekwencja podczas zajęć była podobna wgrupach wyróżnionych ze względu na płeć, wielkość

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

zamieszkiwanej miejscowości, atakże zuwagi na szanse uzyskania wsparcia nansowego od

rodziny. Różnice pomiędzy tymi grupami wnawiązaniu do średniej frekwencji, atakże odsetka

osób nieuczestniczących wżadnych zajęciach on-line iosób uczestniczących we wszystkich

zajęciach nie przekraczały 6 p.p.

Tabela 12. Frekwencja na zajęciach on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum

wroku szkolnym 2020/2021 wpodziale ze względu na płeć, wielkość miejscowości zamieszkania oraz

szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny (wproc.)

Średni odsetek

zajęć, wktórych

uczestniczyli

uczniowie

Odsetek uczniów

deklarujących, że

nie uczestniczyli

wżadnych zajęciach

on-line

Odsetek uczniów

deklarujących, że

uczestniczyli we

wszystkich zajęciach

on-line

Płeć

Kobieta 87 1 26

Mężczyzna 85 1 20

Wielkość

miejscowości

zamieszkania

Wsie imałe miasta 87 1 24

Średnie miasta 86 2 22

Duże miasta 85 1 21

Szanse wsparcia

nansowego od

rodziny ucznia

Niskie szanse

wsparcia 83 2 20

Przeciętne szanse

wsparcia 86 2 22

Wysokie szanse

wsparcia 88 1 25

Ogółem 86 1 23

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

1.5. Uwarunkowania uczestnictwa wnauce zdalnej

Zdalna forma edukacji ułatwiła opuszczanie zajęć wporównaniu zsytuacją, kiedy lekcje były

prowadzone stacjonarnie wszkole. Wniniejszej sekcji przyjrzymy się powodom, dla których

uczniowie opuszczali zajęcia on-line. Wśród tych przyczyn absencji, wskazywanych przez

absolwentów z2020 r., dominowały „powody losowe” – wskazała je ponad połowa (55%)

spośród uczniów, którzy nie mieli stuprocentowej frekwencji (wykres 24). Wkategorii tej

mogły się mieścić wszystkie powody, których badani nie zdecydowali się wskazać lub które

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

nie zostały uwzględnione wśród odpowiedzi zaproponowanych respondentom do wyboru

wkwestionariuszu. Stosunkowo często absencja na zajęciach on-line nie wynikała zbraku

warunków do nauki zdalnej ani zchoroby (te powody wskazało po 13% uczniów), lecz była

następstwem preferencji uczniów, którzy negatywnie oceniali tę formę zajęć lub wokresie

nauki zdalnej zajęli się innymi aktywnościami. Opuszczanie zajęć on-line wprzypadku

trzech na dziesięciu (30%) uczniów wynikało zprzekonania, że podczas takich zajęć niewiele

można się nauczyć. Przeszło co piąty (22%) opuszczał zajęcia, ponieważ uważał formę on-

line za uciążliwą, ataki sam odsetek dlatego, że za opuszczanie zajęć on-line nie groziły

konsekwencje. Prawie jedna czwarta (24%) uczniów opuszczających zajęcia on-line jako

przyczynę podała obciążenie nowymi obowiązkami.

Wykres 24. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

technikum wroku szkolnym 2019/2020

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Osoby, które wostatniej klasie technikum uczyły się wroku szkolnym 2020/2021,

zdecydowanie (3,5-krotnie) częściej, niż absolwenci zpoprzedniego rocznika, jako

przyczynę opuszczania zajęć on-line wskazywały problemy zdrowotne (por. wykres 25).

Również nieco częściej jako powód nieobecności podawały brak czasu spowodowany

nowymi obowiązkami (32%) oraz brak warunków wdomu do nauki on-line (20%). Rzadziej

natomiast, niż wprzypadku poprzedniego rocznika, deklarowanym powodem opuszczania

zajęć on-line było przekonanie, że wtej formie niewiele można się nauczyć (21%), oraz brak

konsekwencji za opuszczanie zajęć on-line (8%). Wdalszym ciągu blisko jedną piątą uczniów

ostatnich klas techników do opuszczania lekcji on-line skłaniało poczucie, że nauka on-line

jest uciążliwa (20%).

13%

21%

22%

24%

30%

56%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

brak konsekwencji za

powody losowe

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 25. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

technikum wroku szkolnym 2020/2021

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Wśród absolwentów z2020 roku kobiety częściej niż mężczyźni jako przyczynę nieobecności

na zajęciach on-line wskazywały powody losowe, problemy zdrowotne oraz brak wdomu

odpowiednich warunków do nauki wtej formie. Pozostałe powody były częściej podawane przez

mężczyzn. Największe różnice pomiędzy kobietami amężczyznami wystąpiły wprzypadku trzech

przyczyn opuszczania zajęć on-line: przekonania, że wtej formie niewiele można się nauczyć,

braku konsekwencji za opuszczanie zajęć oraz nowych obowiązków. Każdy ztych powodów był

wskazywany częściej przez mężczyzn niż przez kobiety, aróżnice wynosiły 8–9 p.p. (wykres 26).

Wykres 26. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

technikum wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

67%

powody losowe

44%

21%

20%

brak konsekwencji za opuszczanie zajęć on-line

32%

brak czasu ze względu na nowe obowiązki w okresie pandemii

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

10%

15%

11%

16%

25%

18%

26%

18%

brak konsekwencji za

29%

20%

35%

26%

53%

58%

powody losowe

Kobieta

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Pomiędzy kobietami imężczyznami, którzy do ostatniej klasy technikum uczęszczali wroku

szkolnym 2020/2021, nie wystąpiła procentowa różnica wzakresie opuszczania zajęć on-line

zpowodów losowych. Natomiast tak jak wpoprzednim roczniku wprzypadku kobiet częściej niż

wprzypadku mężczyzn absencja była spowodowana problemami zdrowotnymi oraz brakiem

warunków wdomu do nauki on-line. Zkolei mężczyźni częściej opuszczali zajęcia on-line

zpozostałych powodów (wykres 27).

Wykres 27. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

technikum wroku szkolnym 2020/2021 – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Różnice pod względem powodów opuszczania zajęć on-line pomiędzy grupami uczniów

wyodrębnionymi ze względu na typ zamieszkiwanej miejscowości były przeważnie mniejsze

niż pomiędzy kobietami amężczyznami (wykres 28). Największa spośród takich różnic

(wynosząca około 8 p.p.), odnotowanych wśród absolwentów z2020 roku, polegała na

częstszym opuszczaniu zajęć przez uczniów zdużych miast ze względu na brak związanych

ztym konsekwencji – zwłaszcza wporównaniu zuczniami zmałych miejscowości izobszarów

wiejskich. Wprzypadku pozostałych powodów rozpiętość różnic pomiędzy grupami

wyodrębnionymi ze względu na typ miejscowości nie przekraczała 5 p.p.

10%

26%

24%

17%

37%

34%

67%

16%

25%

28%

54%

68%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

brak konsekwencji za

powody losowe

Kobieta

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 28. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

technikum wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale na typ zamieszkiwanej miejscowości

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Wśród uczniów zkolejnego rocznika (wykres 29) nie odnotowano również bardzo znaczących

różnic ze względu na wielkość miejscowości, wktórej zamieszkiwali. Pomiędzy grupami uczniów

wyodrębnionymi ze względu na typ zamieszkiwanej miejscowości największe różnice między

grupami to 6 p.p.

Wykres 29. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

technikum wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale na typ zamieszkiwanej miejscowości

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

13%

14%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

12%

14%

11%

18%

23%

21%

16%

22%

24%

brak konsekwencji za

25%

22%

26%

32%

30%

56%

54%

57%

powody losowe

18%

20%

19%

32%

44%

68%

22%

20%

24%

32%

45%

68%

24%

21%

25%

34%

43%

65%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

powody losowe

Wsie i małe miasta

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Prawie wszystkie powody opuszczania zajęć on-line wostatniej klasie były wskazywane

podobnie często przez absolwentów z2020 roku różniących się szansami otrzymania od rodziny

wsparcia, które pozwoliłoby im się utrzymać przez rok od zakończenia nauki. Wyjątkiem wśród

powodów absencji był brak warunków wdomu do nauki on-line. Wśród uczniów, którzy mieli –

według własnej oceny – duże szanse na uzyskanie wsparcia, brak warunków jako powód

opuszczania zajęć wskazał tylko co dziesiąty (10%). Natomiast wśród uczniów, którzy nie mogli

liczyć na podobne wsparcie, odsetek takich wskazań był ponad dwukrotnie wyższy (22%).

Wykres 30. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum

wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020 r.

Wśród uczniów, którzy byli wostatniej klasie technikum wroku 2020/2021, odnotowano

więcej znacznych różnic pod względem częstości występowania poszczególnych powodów

opuszczania zajęć on-line niż wprzypadku poprzedniego rocznika. Uczniowie, którzy mogli

liczyć na wysokie wsparcie od swojej rodziny, istotnie rzadziej jako powód absencji na zajęciach

on-line podawali brak czasu ze względu na nowe obowiązki wokresie pandemii niż uczniowie,

którzy mogli liczyć na niewielkie wsparcie. Różnica ta wynosiła 9 p.p. Uczniowie, którzy mieli

małe szanse na otrzymanie wsparcia nansowego, częściej jako powody opuszczania zajęć

wskazywali także, że nauka on-line była dla nich uciążliwa iże niewiele można wten sposób się

nauczyć. Różnice wporównaniu zuczniami, którzy mieli wysokie szanse otrzymania wsparcia

nansowego, wynosiły 6–7 p.p. Największa różnica pomiędzy tymi dwiema grupami uczniów

(11 p.p.) wliczbie wskazań dotyczyła braku warunków wdomu do nauki on-line (por. wykres 31).

13%

21%

22%

24%

33%

55%

13%

21%

15%

21%

28%

31%

53%

12%

22%

10%

21%

23%

29%

56%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

powody losowe

Wysokie szanse wsparcia Niskie szanse wsparcia

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 31. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum

wroku szkolnym 2020/2021 – wpodziale na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Do uczestnictwa wzdalnych zajęciach niezbędny jest sprzęt komputerowy ipołączenie

zinternetem. Blisko 9 na 10 spośród uczniów, którzy byli wostatniej klasie technikum wroku

szkolnym 2019/2020, dysponowało (całkowicie lub raczej) wystarczającymi do nauki zdalnej

możliwościami korzystania zpołączenia zinternetem (88%).

Wykres 32. Warunki do nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2019/2020

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Podobny odsetek uczniów ocenił jako wystarczające możliwości korzystania ze sprzętu

komputerowego – komputera stacjonarnego, laptopa lub tabletu (87%), aniewiele

25%

27%

25%

38%

43%

64%

19%

21%

33%

43%

66%

18%

16%

19%

29%

44%

69%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

powody losowe

Wysokie szanse wsparcia Niskie szanse wsparcia

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

24%32%18%12%15%

53%31%10%5%

56%32%9%

60%27%9%

laptop lub tablet

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

niższy – ze spokojnego miejsca do nauki (84%). Zdecydowanie mniejsza część uczniów,

nieco ponad połowa (56%), jako całkowicie lub raczej wystarczające oceniła możliwości

korzystania zczyjejś pomocy wnauce wprzypadku trudności. Wprzybliżeniu 3 na 10

uczniów (29%) uznało dostępność takiej pomocy za (wogóle lub raczej) niewystarczającą.

Wprzypadku każdego zpozostałych uwarunkowań odsetek takich odpowiedzi był co

najmniej dwukrotnie niższy (wykres 32).

Również wśród uczniów zkolejnego rocznika ponad cztery piąte uznało, że ma (zdecydowanie

lub raczej) wystarczający do nauki zdalnej sprzęt komputerowy (88%), połączenie zinternetem

(87%) oraz spokojne miejsce do nauki (85%), natomiast zdecydowanie mniej uczniów miało

możliwość korzystania zczyjejś pomocy wnauce wprzypadku trudności. Pod tym ostatnim

względem potrzeby przeszło jednej czwartej uczniów (28%) nie były zaspokojone. Wyniki

dotyczące poziomu zaspokojenia poszczególnych potrzeb związanych znauką zdalną były

zbliżone do wyników uzyskanych wpoprzednim roczniku (wykres 33).

Wykres 33. Warunki do nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2020/2021

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Wprzypadku uczniów ostatnich klas zroku szkolnego 2019/2020 zarówno pod względem

sprzętu komputerowego, jak ipołączenia zinternetem wkorzystniejszej sytuacji byli mężczyźni.

Całkowicie wystarczającym do nauki zdalnej sprzętem komputerowym dysponowało

69% mężczyzn i52% kobiet, natomiast całkowicie wystarczające do tego celu połączenie

zinternetem miało 61% mężczyzn i52% kobiet. Ponadto mężczyźni nieco częściej, niż kobiety,

mieli całkowicie wystarczające możliwości korzystania ze spokojnego miejsca do nauki

(odpowiednio: 57% i50%). Różnice pomiędzy płciami wprzypadku dostępu do czyjejś pomocy

wnauce wprzypadku trudności nie były znaczące (wykres 34).

0% 20% 40% 60% 80% 100%

23%34%17%11%15%

44%43%10%

51%34%10%

57%31%8%

laptop lub tablet

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 34. Warunki do nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2019/2020 – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Wroczniku, który był wostatniej klasie technikum wroku szkolnym 2020/2021, mężczyźni byli

wkorzystniejszej sytuacji niż kobiety pod względem wszystkich warunków nauki zdalnej –

przede wszystkim, tak jak wprzypadku poprzedniego rocznika, wodniesieniu do wyposażenia

wsprzęt komputerowy oraz dostępu do internetu. Znacznie częściej uznawali te uwarunkowania

zdalnej nauki jako całkowicie wystarczające.

Wykres 35. Warunki do nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2020/2021 – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

26%31%17%10%15%

22%32%18%13%15%

Kobieta

57%29%9% 4%

50%32%11%

Kobieta

61%28%8%

52%36%9%

Kobieta

69%22%6%

52%32%11%

Kobieta

w nauce

w przypadku

do nauki

odpowiedni

laptop lub tablet

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

20%35%18%12%14%

Kobieta

26%33%15%9% 16%

47%36%12%5%

Kobieta

55%32%9%

36%50%12%

Kobieta

51%36%9%

nauce w przypadku

do nauki

odpowiedniego

lub tabletu 49%36%10%

Kobieta

65%26%6%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wśród uczniów kończących naukę wtechnikach wroku szkolnym 2020/2021 występowały

znaczne różnice pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu na szanse otrzymania od

rodziny wsparcia finansowego, które wrazie potrzeby pozwoliłoby im się utrzymać przez rok

od ukończenia szkoły (por. wykres 36). Uczniowie, którzy zdużym prawdopodobieństwem

mogli na nie liczyć, częściej niż uczniowie uznający je za nieprawdopodobne, mieli

całkowicie wystarczające do nauki zdalnej możliwości korzystania zinternetu (odpowiednio:

61% i46%), ze sprzętu komputerowego (66% i45%), spokojnego miejsca do nauki

(58% i40%) oraz zpomocy wnauce (16% i11%).

Przejawem tego, że warunki do uczestniczenia wnauce zdalnej wiążą się zsytuacją nansową

rodzin, jest także zróżnicowanie odsetka uczniów, którzy ocenili swoje możliwości korzystania

zposzczególnych zasobów jako („wogóle” lub „raczej”) niewystarczające. Spośród uczniów,

którzy mieli niewielkie szanse na wsparcie nansowe od rodziny, aż dwie piąte (40%) nie

miało wystarczających możliwości do korzystania zczyjejś pomocy wrazie trudności wnauce,

wprzybliżeniu co czwartemu uczniowi brakowało spokojnego miejsca do nauki (26%) lub

komputera (24%), a17% – połączenia zinternetem wystarczającego do nauki zdalnej. Każdy ztych

decytów występował rzadziej wśród uczniów, którzy mieli średnie lub – zwłaszcza – duże szanse

na wsparcie od rodziny, pozwalające im utrzymać się przez rok od zakończenia nauki wtechnikum.

Wykres 36. Warunki do nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2019/2020 – wpodziale na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

17%27%22%18%16%

niskie szanse wsparcia

19%36%19%13%14%

przeciętne szanse wsparcia

27%32%16%10%15%

wysokie szanse wsparcia

40%32%16%10%

niskie szanse wsparcia

48%34%13%

przeciętne szanse wsparcia

58%30%8%

wysokie szanse wsparcia

46%36%13%

niskie szanse wsparcia

49%39%9%

przeciętne szanse wsparcia

61%30%8%

wysokie szanse wsparcia

45%30%15%9%

niskie szanse wsparcia

53%32%11%

przeciętne szanse wsparcia

66%26%6%

wysokie szanse wsparcia

czyjaś pomoc

w nauce

w przypadku

trudności

spokojne

miejsce

do nauki

dobre

połączenie

z Internetem

odpowiedni

komputer,

laptop

lub tablet

Całkowicie wystarczające do nauki zdalnej Raczej wystarczające do nauki zdalnej

Raczej niewystarczające do nauki zdalnej W ogóle niewystarczające do nauki zdalnej

To nie było potrzebne do nauki zdalnej

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Podobne zróżnicowanie pod względem warunków do nauki zdalnej wystąpiło pomiędzy

grupami uczniów ostatnich klas technikum z2020/2021r., wyróżnionych na podstawie szans

otrzymania wsparcia od rodziny. Wprzypadku każdego uwarunkowania nauki zdalnej poziom

zaspokojenia potrzeb tym był mniejszy, im były mniejsze szanse danej grupy na otrzymanie od

rodziny pomocy, która wrazie potrzeby pozwoliłaby im utrzymać się bez pracy przez rok od

ukończenia szkoły. Podobnie jak wprzypadku poprzedniego rocznika największa dysproporcja

pod względem odsetka osób, których potrzeby wdanym zakresie wogóle nie były zaspokojone,

wystąpiła wprzypadku możliwości korzystania zpomocy wnauce (wykres 37).

Wykres 37. Warunki do nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2020/2021 – wpodziale na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Od uczniów, którzy mieli możliwość uczestniczenia co najmniej raz wtygodniu wzajęciach

on-line, zebrano opinie otym, jak nauczyciele radzili sobie zprowadzeniem zajęć wtej formie.

Absolwenci z2020 roku byli przy tym proszeni opominięcie początkowego okresu nauki zdalnej,

wktórym zarówno uczniowie, jak inauczyciele musieli opanować nowe narzędzia do zdalnej

edukacji. Zapoznając się zwynikami, należy pamiętać, że uczestnictwo uczniów wzajęciach

on-line prawdopodobnie zależało również od ich kompetencji cyfrowych.

czyjejś pomocy

w nauce

w przypadku

trudności

spokojnego

miejsca

do nauki

dobrego

połączenia

z Internetem

odpowiedniego

komputera,

laptopa

lub tabletu

Całkowicie wystarczające do nauki zdalnej Raczej wystarczające do nauki zdalnej

Raczej niewystarczające do nauki zdalnej W ogóle niewystarczające do nauki zdalnej

To nie było potrzebne do nauki zdalnej

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

16%30%20%18%16%

niskie szanse wsparcia

21%37%18%10%15%

28%35%14%8% 15%

wysokie szanse wsparcia

36%37%16%9%

niskie szanse wsparcia

46%38%11%

60%30%7%

wysokie szanse wsparcia

34%47%15%

niskie szanse wsparcia

40%46%11%

50%40%8%

wysokie szanse wsparcia

44%36%12%7%niskie szanse wsparcia

53%35%9%

66%26%6%

wysokie szanse wsparcia

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Respondenci najczęściej oceniali, że zprowadzeniem zajęć on-line dobrze radziła sobie większość

nauczycieli, wktórych zajęciach brali udział – taką odpowiedź wybrały ponad dwie piąte badanych

(43%). Odsetek badanych, zdaniem których nowemu zadaniu sprostali wszyscy nauczyciele, wktórych

zajęciach uczestniczyli, wynosił 15%. Zarazem tylko bardzo niewielki odsetek (2%) uczniów był zdania,

że żaden znauczycieli, zktórymi mieli zajęcia on-line, nie radził sobie dobrze zprowadzeniem zdalnych

lekcji wten sposób. Opinie uczniów wskazują, że poziom kompetencji nauczycieli zposzczególnych

szkół wzakresie prowadzenie zajęć on-line jest przeważnie zróżnicowany.

Wykres 38. Opinie uczniów ostatniej klasy technikum wroku szkolnym 2019/2020 okompetencjach

nauczycieli wzakresie prowadzenia grupowych zajęć on-line

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Opinie uczniów zkolejnego rocznika przemawiają za wnioskiem, że pomiędzy pierwszym

adrugim rokiem szkolnym, wktórym nauka odbywała się podczas pandemii, kompetencje

nauczycieli wzakresie prowadzenia zajęć on-line generalnie nieco się poprawiły. Wporównaniu

zsytuacją wroku szkolnym 2019/2020 wroku 2020/2021 wzrósł przede wszystkim odsetek

opinii, że zprowadzeniem zajęć on-line dobrze radziła sobie większość nauczycieli (o13 p.p.).

Wprawdzie zarazem zmniejszył się odsetek respondentów, według których dobrze radzili

sobie wszyscy nauczyciele, wktórych zajęciach on-line uczestniczyli (o3 p.p.), jednak bardziej

zmniejszył się odsetek opinii, że zprowadzeniem takich zajęć radziła sobie dobrze mniej niż

połowa nauczycieli (o7 p.p.). Szczegółowe informacje przedstawia wykres 39.

Wykres 39. Opinie uczniów ostatniej klasy technikum wroku szkolnym 2020/2021 okompetencjach

nauczycieli wzakresie prowadzenia grupowych zajęć on-line

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

15%43%16%18% 6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

line

Wszyscy Nikt

12%56%18%11%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Wszyscy

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

1.6. Porównanie nauki on-line istacjonarnej

Zdecydowana większość spośród uczniów, którzy byli wostatniej klasie technikum wroku

szkolnym 2019/2020, porównując naukę on-line znauką wszkole, wskazywała, że nauka

wszkole była lepsza pod różnymi względami: tempa przyswajania wiedzy inabywania

umiejętności, możliwości aktywnego udziału wlekcji, komunikowania się zinnymi uczniami

oraz mobilizowania się do nauki. Wprzypadku każdego ztych aspektów blisko dwie trzecie

respondentów wskazywało na siedmiopunktowej skali8 skrajny punkt, który oznaczał

maksymalną przewagę nauki wszkole nad nauką on-line. Odnosząc się do tego, która forma

nauki pozwala szybciej zdobywać wiedzę, taką odpowiedź wskazało blisko dwie trzecie

respondentów (68%), podobnie jak przy ocenie, który sposób pozwala aktywniej uczestniczyć

wlekcji (67%) oraz lepiej „dogadywać się” zrówieśnikami. Nieco mniej badanych (63%) wybrało

odpowiedź oznaczającą maksymalną przewagę nauki wszkole nad nauką zdalną pod względem

mobilizowania ich do nauki – jednak również wtym przypadku była to zdecydowana większość

respondentów. Natomiast uczniowie, których zdaniem nauka on-line nie była gorsza niż

stacjonarna9, stanowili od około jednej piątej do około jednej czwartej badanych wzależności

od branego pod uwagę aspektu (od 19%, pod względem szybkości zdobywania wiedzy

iumiejętności, do 26% wzakresie mobilizowania się do nauki).

Średnia odpowiedzi wskazywanych na siedmiopunktowej skali (od 1 „nauka wszkole”, przez 4

„bez różnicy”, do 7 „nauka on-line”) tylko wprzypadku mobilizowania się do nauki przekroczyła

(nieznacznie) wartość 2.

Wtabeli 13 pokazano rozkład odpowiedzi na pytanie osposób działania szkoły, który pozwalał

uczniom na efektywniejszą naukę.

Tabela 13. Porównanie nauki wszkole znauką on-line przez uczniów ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2019/2020 (wproc.)

Który sposób działania szkoły pozwalał:

szybciej

zdobywać wiedzę

iumiejętności

aktywniej

uczestniczyć

wzajęciach

Lepiej

porozumiewać,

„dogadywać się”

zrówieśnikami

łatwiej mobilizować

się do nauki

1 – nauka wszkole 68 67 70 63

2 8 7 5 6

8 Na skali opisano punkty: 1 – „nauka w szkole”, 4 – „bez różnicy” i 7 „nauka on-line”.

9 Odpowiedzi z zakresu 4–7 na siedmiopunktowej skali.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Który sposób działania szkoły pozwalał:

szybciej

zdobywać wiedzę

iumiejętności

aktywniej

uczestniczyć

wzajęciach

Lepiej

porozumiewać,

„dogadywać się”

zrówieśnikami

łatwiej mobilizować

się do nauki

3 5 4 4 5

4 – bez różnicy 13 16 18 17

5 2 2 1 2

6 1 1 1 2

7 – nauka on-line 3 3 2 5

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów technikum z2020r.

Kobiety, częściej niż mężczyźni, wybierały przewagę stacjonarnej nauki wszkole pod względem

każdego zomawianych aspektów wporównaniu z nauką zdalną. Największa różnica wystąpiła

wprzypadku oceny szybkości zdobywania wiedzy lub umiejętności: skrajną preferencję

nauki wszkole wyraziło prawie trzy czwarte kobiet (74%) iokoło trzy piąte mężczyzn (61%).

Wprzypadku możliwości aktywnego udziału wzajęciach różnica wynosiła 10 p.p. (wskazania

71% kobiet i61% mężczyzn), awprzypadku mobilizowania się do nauki (67% i58%) oraz

„dogadywania się” zkolegami ikoleżankami (73% i66%) była niewiele mniejsza. Mężczyźni,

częściej niż kobiety, nie widzieli większej różnicy między nauką wszkole anauką on-line pod

względem tempa zdobywania wiedzy iumiejętności, aktywnego uczestnictwa wzajęciach czy

mobilizacji do nauki.

Wśród uczniów zkolejnego rocznika również dominowały opinie, że nauka wszkole jest

korzystniejsza pod poszczególnymi względami od nauki on-line. Jednak wprzypadku każdego

zuwzględnionych wbadaniu aspektów, odsetek osób wnajwyższym stopniu preferujących

naukę wszkole nieco się zmniejszył – najbardziej (o20 p.p.) odnośnie do możliwości aktywnego

udziału wzajęciach (por. tabela 14). Zarówno pod tym względem, jak iwzakresie szybkości

zdobywania wiedzy lub umiejętności zmniejszyła się również grupa osób, które wybrały

odpowiedzi zzakresu 1–3, tj. preferujących (wróżnym stopniu) naukę wszkole.

Średnia odpowiedzi również wzrosła wporównaniu zodpowiedziami uczniów zpoprzedniego

rocznika. Średnia dla wszystkich wskazań przekroczyła 2. Średnia odpowiedzi dla uczennic była

wyższa niż dla uczniów wkażdym zaspektów, poza jednym. Uczennice częściej stwierdzały,

że nauka stacjonarna jest korzystniejsza dla lepszego „dogadywania się” zgrupą rówieśniczą.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Również wtym względzie uczennice częściej wybierały przewagę nauki stacjonarnej nad nauką

on-line (66% kobiet wporównaniu z61% mężczyzn). Wprzypadku pozostałych aspektów

różnice były już minimalne. Kobiety nieco częściej wybierały także maksymalną przewagę nauki

on-line wtrzech ujęciach (poza łatwością „dogadywania się” zkoleżankami ikolegami), zwłaszcza

wprzypadku łatwości aktywnego uczestniczenia wzajęciach (zadawania pytań, zgłaszania się do

odpowiedzi).

Tabela 14. Porównanie nauki wszkole znauką on-line przez uczniów ostatniej klasy technikum wroku

szkolnym 2020/2021 (wproc.)

Który sposób działania szkoły pozwalał:

szybciej

zdobywać wiedzę

iumiejętności

aktywniej

uczestniczyć

wzajęciach

Lepiej

porozumiewać,

„dogadywać się”

zrówieśnikami

łatwiej mobilizować

się do nauki

1 – nauka wszkole 55 47 64 57

2 11 10 8 9

3 9 9 6 8

4 – bez różnicy 11 12 9 10

5 5 6 4 4

6 3 5 3 4

7 – nauka on-line 6 11 6 8

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy technikum zroku szkolnego 2020/2021.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

2. Nauka zdalna wbranżowych szkołach Istopnia

Wniniejszym rozdziale przeanalizowano sytuację uczniów ostatniej klasy BSIpodczas pierwszej

fali pandemii (marzec – czerwiec 2020r.) oraz wczasie drugiej itrzeciej fali pandemii wroku

szkolnym 2020/2021. Wtych okresach uczniowie głównie uczyli się wtrybie nauki on-line.

2.1. Dostępne formy zajęć wczasie zdalnej edukacji

Podczas pierwszej fali pandemii ipierwszego okresu nauki wtrybie zdalnym dominującą

formą nauki wBSIbyła, według ich absolwentów, własna praca wdomu zadawana przez

nauczycieli. Aż 74% uczniów wskazało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli

przynajmniej raz wtygodniu zadawali im prace domowe (wykres 40). Udział tej grupy był

nieco większy niż wprzypadku techników (różnica niemal 10 p.p.). Zdecydowanie rzadziej

uczniowie korzystali zindywidualnych konsultacji znaczycielami. Około 22% uczniów

BSIzadeklarowało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli prowadzili je

przynajmniej raz wtygodniu. Prawie 40% uczniów wskazało, że wszyscy nauczyciele lub

większość ich nauczycieli przynajmniej raz wtygodniu prowadzili zajęcia on-line zgrupą

uczniów za pomocą internetowych platform komunikacyjnych.

Jednocześnie dość duża grupa uczniów wskazała, że żaden zich nauczycieli nie prowadził zajęć

grupowych oraz indywidualnych konsultacji. Było to 28% uczniów, awięc niemal jedna trzecia.

Co dziesiąty (11%) uczeń BSInie potrał stwierdzić, jaka część jego nauczycieli prowadziła

grupowe zajęcia on-line, aco piąty (23%) nie potrał oszacować, jaka część nauczycieli

prowadziła indywidualne konsultacje. Bardzo prawdopodobne, że wynikało to zbraku

uczestnictwa wtego typu zajęciach.

Ponad dwie trzecie uczniów branżowych szkół Istopnia, którzy wzięli udział wbadaniu,

miało status młodocianego pracownika. Wskazania tej grupy uczniów dotyczące dostępnych

form zdalnej nauki były bardzo podobne do wskazań uczniów, którzy nie mieli statusu

pracownika młodocianego. Większe różnice dotyczyły tylko dostępności indywidualnych

konsultacji znauczycielami. Wśród młodocianych pracowników aż 31% znich wskazało,

że żaden zich nauczycieli nie prowadził przynajmniej raz wtygodniu indywidualnych

konsultacji. Wśród uczniów, którzy nie byli młodocianymi pracownikami, tę odpowiedź

wskazało 23% badanych.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 40. Formy nauki zdalnej podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) – deklaracje

uczniów branżowych szkół Istopnia dotyczące udziału nauczycieli, którzy co najmniej raz wtygodniu

zadawali pracę do domu, prowadzili zajęcia on-line, przeprowadzali indywidualne konsultacje

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) dominującą formą nauki stały się zajęcia on-line

prowadzone przez nauczycieli zwykorzystaniem platform internetowych. Aż 83% uczniów

ostatniej klasy BSIwskazało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich nauczycieli prowadzili

takie lekcje przynajmniej raz wtygodniu (wykres 41). To dwukrotnie więcej niż wczasie

pierwszej fali pandemii. Spadł też znaczenie odsetek uczniów, którzy wskazali, że żaden zich

nauczycieli nie prowadził takich zajęć (do 2%), oraz uczniów, którzy nic nie wiedzieli na ten temat

(do 5%). Praca zadawana przez nauczycieli do samodzielnego wykonania wdomu pozostała

bardzo częstą formą nauki – 65% uczniów wskazało, że wszyscy nauczyciele lub większość ich

nauczycieli zadawali takie prace lub przekazywali materiały do samodzielnej nauki przynajmniej

raz wtygodniu. To nieco mniej niż wczasie pierwszej fali pandemii. Jednocześnie spadł odsetek

uczniów, którzy wskazali, że żaden zich nauczycieli nie zadawał prac domowych (do 2%).

Różnice we wskazaniach uczniów mających status młodocianego pracownika itych, którzy

takiego statusu nie mieli, były niewielkie.

Wykres 41. Formy nauki zdalnej podczas drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) –

odpowiedzi uczniów branżowych szkół Istopnia dotyczące udziału nauczycieli, którzy co najmniej raz

wtygodniu zadawali pracę do domu, prowadzili zajęcia on-line, przeprowadzali indywidualne konsultacje

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

8% 14%7% 19%28%23%

prowadzili indywidualne konsultacje

20%19%5% 17%28%11%

40%34%10%8% 5%

Wszyscy Nikt

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

54%29%5% 5% 5%

27%38%15%11% 7%

8% 12%6% 13%25%36%

prowadzili indywidualne konsultacje

Wszyscy

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

2.2. Czas poświęcany na naukę przez uczniów branżowych

szkół Istopnia podczas zdalnego nauczania

Zdalny tryb nauczania wpierwszym okresie pandemii był całkowitą nowością dla nauczycieli

iuczniów BSI. Wtym podrozdziale omówiono wpływ tego rodzaju edukacji na czas poświęcany

na naukę przez uczniów wporównaniu ztradycyjnym trybem kształcenia zarówno podczas

pierwszej, jak ikolejnych dwóch fal pandemii.

2.2.1. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych

Wwyniku wybuchu pandemii podjęto decyzję ozmianie sposobu kształcenia uczniów. Szkoły

przeszły wzdalny tryb nauczania, co mogło wpłynąć na czas poświęcany przez uczniów na naukę.

Wśród uczniów ostatniej klasy BSIdominującą grupą byli uczniowie, którzy ograniczyli czas

przeznaczany na naukę przedmiotów zawodowych, ale nie ograniczyli go na naukę przedmiotów

ogólnych wporównaniu zsytuacją, gdyby nauka odbywała się stacjonarnie. To niemal połowa

uczniów (48%). Co czwarty uczeń (24%) ograniczył czas poświęcany na przedmioty ogólne, ale nie

na przedmioty zawodowe. Tylko 16% uczniów nie skróciło czasu wprzypadku żadnego ztypów

przedmiotów. Podobnej wielkości (12%) była grupa uczniów, którzy ograniczyli czas poświęcany na

naukę zarówno przedmiotów ogólnych, jak izawodowych (por. wykres 42).

Wykres 42. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020)

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) aż 47% uczniów ostatnich klas (trzykrotnie więcej

niż podczas pierwszej fali pandemii) nie ograniczyło czasu poświęcanego na naukę ani

przedmiotów zawodowych, ani ogólnych. Jednocześnie wzrósł udział uczniów (do 28%, azatem

ponad dwukrotnie), którzy ograniczyli czas poświęcany na oba typy przedmiotów wporównaniu

znauką wtrybie stacjonarnym (wykres 43).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

12%48%24%16%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 43. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021)

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Wpierwszym okresie pandemii ponad jedna trzecia uczniów (36%) poświęcała na naukę

przedmiotów ogólnych mniej czasu, wzwiązku ze zdalnym trybem nauki, wporównaniu

zokresem kształcenia wtrybie stacjonarnym. Wprzypadku praktycznej nauki zawodu inauki

teoretycznych przedmiotów zawodowych to odpowiednio 32% i24% uczniów. Największa grupa

uczniów poświęcała na naukę przedmiotów ogólnych tyle samo czasu, co przed rozpoczęciem

pandemii. To 46% uczniów. Mniej niż co piąty uczeń (17%) zwiększył swój czas poświęcany nauce

przedmiotów ogólnych. Częściej uczniowie wydłużali czas poświęcony praktycznej nauce zawodu

(30%) inauce teoretycznych przedmiotów zawodowych (29%) (por. wykres 44).

Niemal połowa uczniów (47%) poświęcała teoretycznym przedmiotom zawodowym tyle samo

czasu, co przed rozpoczęciem pandemii iprzejściem szkół wzdalny tryb nauczania. Duża

grupa, bo 39% uczniów, poświęcała tyle samo czasu na praktyczną naukę zawodu. Podczas gdy

wprzypadku techników dominującą grupą dla każdego rodzaju przedmiotów byli uczniowie,

którzy ograniczyli czas przeznaczony na naukę (wykres 44).

Wykres 44. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną naukę

zawodu iteoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej

fali pandemii (marzec – czerwiec 2020)

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

28%7% 17%47%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

24%47%29%

zawodowe

32%39%30%

Praktyczna nauka zawodu

36%46%17%

Tyle samo czasu Więcej czasu

Mniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wśród uczniów ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2020/2021, wporównaniu zpoprzednim

rocznikiem, wzrósł udział uczniów, którzy wzwiązku ze zdalną nauką ograniczyli czas nauki

przedmiotów ogólnych (o10 p.p.). Wprzypadku nauki przedmiotów teoretycznych oraz

praktycznych przedmiotów zawodowych odsetek tej grupy uczniów lekko spadł lub się nie

zmienił. Wzakresie wszystkich rodzajów przedmiotów zmniejszył się odsetek osób, które

wzwiązku ze zdalną edukacją zwiększyły czas nauki (wykres 45).

Wykres 45. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną naukę

zawodu iteoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania podczas drugiej

itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021)

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

2.2.2. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych apłeć

Wokresie pierwszej fali pandemii osoby, które pomimo przejścia na zdalny tryb nauki nie

ograniczyły czasu poświęcanego na przedmioty ogólne izawodowe, stanowiły 16% zarówno

wśród kobiet, jak iwśród mężczyzn uczęszczających wówczas do ostatniej klasy BSI(por.

wykres 46). Kobiety częściej niż mężczyźni uczyły się krócej – niż podczas nauki stacjonarnej

– przedmiotów zawodowych, nie ograniczając czasu poświęconego nauce przedmiotów

ogólnych. Ponad połowa (55%) uczennic wybierała taką strategię wzwiązku ze zdalną nauką,

podczas gdy podobnych wyborów dokonało dwie piąte (41%) uczniów płci męskiej. Zkolei

mężczyźni nieco częściej zmniejszali czas na naukę przedmiotów ogólnych (30%), niż kobiety

(18%), wporównaniu zczasem przed rozpoczęciem pandemii. Jednocześnie grupa, która

ograniczyła czas zarówno na naukę przedmiotów ogólnych, jak izawodowych, wśród obu płci

stanowiła podobny odsetek (11–13%).

46%44%9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

29%53%18%

zawodowe

24%49%27%Praktyczna nauka zawodu

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 46. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną naukę

zawodu inaukę teoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania podczas

pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BSIwroku 2020.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) różnice pomiędzy kobietami amężczyznami ze względu

na płeć się zmieniły. Kobiety częściej niż mężczyźni poświęcały nauce przedmiotów ogólnych

izawodowych co najmniej tyle samo czasu, co wstacjonarnym trybie nauki. To odpowiednio

53% kobiet i44% mężczyzn (por. wykres 49). Jednocześnie mężczyźni częściej ograniczali swój

czas na oba rodzaje przedmiotów. To 32% uczniów i22% uczennic. Grupy osób, które ograniczały

jeden zrodzajów przedmiotów, poświęcając drugiemu przedmiotowi co najmniej tyle samo

czasu, wśród kobiet imężczyzn były takie same.

Wykres 47. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną naukę

zawodu inaukę teoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania podczas

drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Jak można zauważyć na wykresie 48 uczniowie, którzy nie zmienili ilości czasu poświęcanego na

naukę poszczególnych typów przedmiotów wzwiązku zwprowadzeniem zdalnego nauczania,

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

13%41%30%16%

11%55%18%16%

Kobieta

100%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

32%7% 17%44%

22%8% 17%53%

Kobieta

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

nie różnili się istotnie pomiędzy płciami. Różnice te wynosiły nie więcej niż 5 p.p. Wprzypadku

przedmiotów ogólnych oraz praktycznych przedmiotów zawodowych niemal połowa mężczyzn

ikobiet poświęcała im tyle samo czasu, co wtrybie stacjonarnym. Wzakresie praktycznej nauki

zawodu było ich nieco mniej – 41% uczennic i37% uczniów. Nieco inaczej było wprzypadku

techników – zarówno kobiety, jak imężczyźni skrócili czas poświęcany nauce tych przedmiotów.

Wśród uczniów ostatniej klasy BSIto uczennice wyraźnie częściej zwiększały czas poświęcany

nauce każdego ztypów przedmiotów, amężczyźni częściej go ograniczali. Wprzypadku

przedmiotów ogólnych swój czas poświęcony nauce zwiększyło 23% kobiet i13% mężczyzn.

Natomiast aż 43% mężczyzn, wporównaniu z29% kobiet, zmniejszyło swój czas przeznaczony

na naukę tych przedmiotów. Na praktyczną naukę przedmiotów zawodowych swój czas

zwiększyło aż 37% kobiet wporównaniu z22% mężczyzn. Podobne proporcje można

zaobserwować wzakresie teoretycznych przedmiotów zawodowych. Jedna trzecia (34%)

uczennic zwiększyła czas nauki tych przedmiotów, podczas gdy spośród uczniów płci męskiej

wydłużył go co czwarty (26%).

Wykres 48. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną naukę

zawodu inaukę teoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania podczas

pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Podczas kolejnych fal pandemii iokresu zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021

wśród uczniów obu płci zostatniej klasy BSIwzrósł odsetek osób, które ograniczały

czas, jaki poświęcały na naukę przedmiotów ogólnych oraz teoretycznych przedmiotów

zawodowych. Wśród kobiet imężczyzn spadł natomiast odsetek osób ograniczających czas

100%

37%

25%

29%

19%

43%

29%

37%

41%

49%

44%

45%

48%

26%

34%

22%

37%

13%

23%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Kobieta

Praktyczna

nauka zawodu

Teoretyczne

zawodowe

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

na naukę praktycznych przedmiotów zawodowych wczasie zdalnej nauki. Wprzypadku

praktycznych iteoretycznych przedmiotów zawodowych zarówno uczniowie, jak

iuczennice poświęcali im tyle samo czasu, co gdyby nauka odbywała się stacjonarnie (por.

wykres 49). Na przedmioty ogólne połowa uczniów płci męskiej poświęcała mniej czasu

nauce niż wtrybie stacjonarnym.

Wykres 49. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną naukę

zawodu inaukę teoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania podczas

drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) – wpodziale ze względu na płeć

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

2.2.3. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych awielkość miejscowości zamieszkania

Wielkość miejscowości zamieszkania miała bardzo nieznaczny wpływ na zmianę ilości czasu

poświęcanego nauce wzwiązku zkształceniem wtrybie zdalnym (wykres 50). Wporównaniu

zokresem nauki wtrybie stacjonarnym uczniów, którzy ograniczali swój czas zarówno na

naukę przedmiotów ogólnych, jak izawodowych, było najmniej wśród uczniów ze wsi imałych

miejscowości (11%). Największy udział tych osób odnotowano wśród uczniów ze średnich miast,

ale tylko nieznacznie większy niż wśród uczniów zpozostałych typów miejscowości. Uczniowie

zdużych miast nieco częściej, niż zinnych miejscowości, poświęcali więcej czasu zarówno na

przedmioty ogólne, jak izawodowe – co piąty uczeń (18%). Największą grupą wśród uczniów

zkażdego typu miejscowości byli uczniowie, którzy ograniczyli czas poświęcany przedmiotom

zawodowym, nie zmniejszając go na naukę przedmiotów ogólnych. Wśród uczniów zmałych

miast iwsi to nieco ponad połowa uczniów (52%), awśród uczniów zdużych iśrednich miast

nieco poniżej połowy (odpowiednio 46% i47%).

100%

Praktyczna

nauka zawodu

Teoretyczne

zawodowe

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

26%

20%

32%

24%

50%

40%

49%

50%

53%

52%

42%

49%

25%

30%

15%

24%

12%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Kobieta

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 50. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) –

wpodziale na wielkość zamieszkiwanej miejscowości

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wroku szkolnym 2020/2021, podczas okresu zdalnej edukacji, czas przeznaczany przez

uczniów ze średnich oraz dużych miast na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

kształtował się podobnie jak podczas nauki odbywającej się wszkole. Wyróżniali się

natomiast uczniowie ze wsi imałych miast. Nieco mniejszy ich odsetek (27%) ograniczył

swój czas na naukę obu rodzajów przedmiotów wporównaniu zokresem, kiedy nauka

odbywała się stacjonarnie (por. wykres 51). Wśród uczniów zamieszkujących wsie imałe

miasta również większy odsetek (49%) nie ograniczał czasu nauki na żaden zrodzajów

przedmiotów.

Wykres 51. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) –

wpodziale na wielkość zamieszkiwanej miejscowości

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

11%52%22%15%

14%47%25%15%

12%46%25%18%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

31%8% 18%43%

31%9% 18%43%

27%7% 17%49%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Analizując zmiany czasu poświęcanego nauce poszczególnych typów przedmiotów, wzależności

od miejsca zamieszkania uczniów BSI, można zauważyć, że najczęściej przeznaczali na ich

naukę tyle samo czasu, co przed rozpoczęciem pandemii. Inaczej było wprzypadku uczniów

techników, którzy raczej decydowali się na ograniczenie czasu poświęcanego nauce (zwłaszcza

teoretycznym ipraktycznym przedmiotom zawodowym).

Wprzypadku przedmiotów ogólnych połowa (50%) uczniów ze wsi izmałych miast oraz nieco

poniżej połowy uczniów zmiast średnich idużych (odpowiednio 46% i44%) poświęcała nauce

tyle samo czasu, co wtrybie stacjonarnym. Wprzypadku tych przedmiotów uczniowie najrzadziej

decydowali się na zwiększenie swojego czasu nauki. To 16% uczniów ze wsi izmałych miast oraz

zmiast średnich oraz co piąty (21%) uczeń zdużych miast. Mniej więcej co trzeci uczeń zkażdego

typu miejscowości decydował się ograniczyć swój czas poświęcany nauce przedmiotów ogólnych.

Najrzadziej uczniowie, we wszystkich typach miejscowości, ograniczali swój czas na naukę

teoretycznych przedmiotów zawodowych. To 23–24% uczniów. Co czwarty uczeń (26%) ze

wsi izmałych miast zwiększał swój czas na teoretyczne przedmioty zawodowe ze względu na

kształcenie zdalne, natomiast wśród uczniów zmiast średnich idużych to około 30% uczniów.

Wprzypadku praktycznych przedmiotów zawodowych najrzadziej swój czas nauki ograniczali

uczniowie ze wsi imałych miast (27%), anajczęściej uczniowie zmiast dużych (35%).

Wykres 52. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną naukę zawodu

inaukę teoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali

pandemii (marzec – czerwiec 2020 r.) – wpodziale na wielkość zamieszkiwanej miejscowości

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Taka sama część uczniów zdużych miast nie zmieniła swojego czasu poświęcanego przedmiotom

praktycznym ze względu na zdalny tryb nauczania. Informacje te przedstawiono na wykresie 52.

27%

32%

35%

24%

23%

34%

38%

36%

44%

38%

35%

51%

45%

47%

50%

46%

44%

29%

30%

26%

31%

30%

16%

21%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wroku szkolnym 2020/2021 nie było istotnych różnic między uczniami zmiast dużych

iśrednich dotyczących czasu przeznaczanego na naukę przedmiotów ogólnych, teoretycznych

przedmiotów zawodowych ipraktyczną naukę zawodu. Uczniowie ze wsi imałych miast,

rzadziej niż ci zmiast dużych lub średnich, ograniczali swój czas na naukę wszystkich typów

przedmiotów, choć różnice nie były duże (największa wynosiła 5 p.p.). Jednocześnie odsetek

uczniów, którzy zdecydowali się zwiększyć czas poświęcany na naukę, były dość zbliżone wśród

uczniów zamieszkujących wszystkie typy miejscowości (różnice dla poszczególnych rodzajów

przedmiotów nie przekroczyły 3 p.p.). Szczegółowe dane przedstawia wykres 53.

Wykres 53. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych, praktyczną

naukę zawodu inaukę teoretycznych przedmiotów zawodowych wokresie zdalnego nauczania

podczas pierwszej drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) – wpodziale na wielkość

zamieszkiwanej miejscowości

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

2.2.4. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych aplany edukacyjne izawodowe

Plany związane zkontynuacją edukacji po ukończeniu szkoły BSInie wpłynęły wznaczący

sposób na proporcje między ilością czasu poświęcanego przedmiotom ogólnym

izawodowym (wykres 54). Nieco większa część uczniów zwiększyła czas przeznaczany na

wszystkie rodzaje przedmiotów wśród uczniów, którzy nie mieli planów kontynuowania

swojej edukacji (18%), niż wśród tych, którzy zamierzali ją kontynuować (14%). Wśród

obu grup udział osób, które zdecydowały się ograniczyć czas na naukę przedmiotów

zawodowych, ale nie ogólnych, był równie duży istanowił niemal połowę uczniów. Wśród

22%

28%

27%

28%

32%

45%

50%

49%

50%

48%

49%

55%

49%

50%

46%

42%

28%

25%

18%

19%

18%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Tyle samo czasu Więcej czasuMniej czasu

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

uczniów planujących kontynuację nauki iwśród tych, którzy nie mieli takich planów,

udział osób, które poświęcały mniej czasu na naukę zarówno przedmiotów ogólnych, jak

izawodowych, był taki sam iwyniósł 12%.

Wykres 54. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych wokresie

zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) – wpodziale na plany

dotyczące kontynuowania edukacji wciągu 6 miesięcy od zakończenia nauki wBS I

Źródło: Zbiór zbadania uczniów izbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) można zaobserwować nieco większe różnice pomiędzy

uczniami, którzy planowali kontynuować naukę po zakończeniu BSI, atymi, którzy takich

planów nie mieli (por. wykres 55). Uczniowie, którzy zamierzali kontynuować naukę, nieco

rzadziej (4 p.p. różnicy) decydowali się na ograniczenie swojego czasu na naukę zarówno

przedmiotów ogólnych, jak izawodowych. Uczniowie, którzy planowali dalszą naukę, częściej też

nie ograniczali swojego czasu na naukę przedmiotów zawodowych. To 66% tej grupy uczniów

wporównaniu z62% uczniów nieplanujących kontynuacji nauki.

Wykres 55. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych wokresie

zdalnego nauczania podczas drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) – wpodziale na

plany dotyczące kontynuowania edukacji wciągu 6 miesięcy od zakończenia nauki wBS I

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

100%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

12%47%23%18%Nie

12%48%26%14%Tak

Nastawienie na

100%

Nastawienie na

30%

26%

16%

20%

48%

46%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nie

Tak

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Plany dotyczące dalszej edukacji nie różnicowały znacząco wpływu nauki zdalnej na czas

poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych. Natomiast zamiary dotyczące

podjęcia pracy po ukończeniu szkoły oraz łączenie pracy inauki wostatniej klasie wyróżniały

różne podejścia uczniów do zmiany czasu przeznaczanego na naukę poszczególnych

przedmiotów (wykres 56).

Uczniowie, którzy nie planowali podjęcia pracy po ukończeniu szkoły, częściej niż inni

decydowali się na ograniczenie swojego czasu na przedmioty zawodowe, jednocześnie nie

zmniejszając czasu na naukę przedmiotów ogólnych. To 60% wśród tej grupy uczniów, podczas

gdy wśród zamierzających podjąć pracę wzawodzie wyuczonym wszkole tak rozplanowało swój

czas 51% uczniów, awśród planujących pracę winnym zawodzie – 36%.

Grupa uczniów, która zadeklarowała, że wzwiązku znauką zdalną poświęcała więcej czasu

zarówno na przedmioty ogólne, jak izawodowe, stanowiła najmniejszy udział wśród uczniów

niezamierzających podjęcia pracy po ukończeniu szkoły. To mniej niż co dziesiąty uczeń (7%).

Wśród uczniów planujących pracę winnym zawodzie, niż wyuczony wszkole, co czwarty

(27%) decydował się na zwiększenie swojego czasu na naukę obu typów przedmiotów (ponad

trzykrotnie częściej niż uczniowie nieplanujący pracy). Wśród planujących pracę wzawodzie było

16% uczniów.

Udział uczniów, którzy zadeklarowali ograniczenie czasu nauki przedmiotów ogólnych oraz

zawodowych, był podobny wśród uczniów planujących pracę wzawodzie wyuczonym lub

innym oraz wśród uczniów niezamierzających podjąć pracę (różnice nie przekraczały 3 p.p.).

Wykres 56. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) –

wpodziale na plany dotyczące podjęcia pracy wciągu 12 miesięcy od zakończenia nauki wBS I

Źródło: Zbiór zbadania uczniów izbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

6% 60%28%7%

7% 36%31%27%

nie w zawodzie

9% 51%25%16%

w zawodzie

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Kolejnemu rocznikowi absolwentów pytanie oplany podjęcia pracy zadano winny sposób.

Pytano oto, czy po zakończeniu szkoły planują podjąć pracę. Jeśli tak, to czy wbranży, wktórej

się kształcili, czy poza nią. Wzwiązku ztym nie można porównywać ich odpowiedzi dotyczących

ilości czasu poświęcanego nauce różnych rodzajów przedmiotów zodpowiedziami uczniów ze

starszego rocznika. Porównanie możliwe jest wyłącznie między grupami uczniów, którzy wogóle

nie planowali podjęcia pracy po ukończeniu BSI.

Wśród uczniów, którzy uczęszczali do ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2020/2021, można

zauważyć nieco większy udział osób ograniczających czas nauki zarówno na przedmioty ogólne,

jak izawodowe. To 30% uczniów, podczas gdy wśród zamierzających podjąć pracę poza branżą –

26%, awśród planujących pracę wbranży – 27%. Jednocześnie wśród nieplanujących podjęcia

pracy odsetek tych, którzy zmniejszyli czas na naukę przedmiotów zawodowych, był największy

(38%), o4–6 p.p. dłuższy niż wpozostałych grupach uczniów. Zdecydowanie jednak krótszy niż

wśród analogicznej grupy uczniów kończących naukę w2020 roku (por. wykres 56 iwykres 57).

Wykres 57. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas drugiej itrzeciej fali pandemii (rok szkolny 2020/2021) –

wpodziale na plany dotyczące podjęcia pracy wciągu 12 miesięcy od zakończenia nauki wBS I

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia wroku szkolnym 2020/2021.

2.2.5. Wpływ nauki zdalnej na czas poświęcany na naukę przedmiotów ogólnych

izawodowych aukończenie szkoły ipodjęcie pracy

Plany dotyczące dalszej edukacji ipracy mogły wpływać na decyzje dotyczące rozplanowania

swojego czasu na naukę przedmiotów zawodowych oraz przedmiotów ogólnych wtym bardzo

specycznym czasie, jakim był pierwszy okres pandemii iwprowadzenie zdalnej edukacji.

Dane pochodzące zbadania absolwentów dostarczają informacji, jak oswoim czasie nauki

decydowały osoby oróżnym późniejszym statusie edukacyjno-zawodowym.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

30%8% 15%47%

26%8% 17%48%

27%5% 22%46%

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Absolwenci branżowych szkół Istopnia, którzy uzyskali świadectwo ukończenia szkoły, od tych,

którzy go nie zdobyli, odróżniali się przede wszystkim wyższym odsetkiem osób poświęcających

wostatniej klasie co najmniej tyle samo czasu na przedmioty ogólne izawodowe, co gdyby nauka

odbywała się stacjonarnie. Udział takich osób wśród absolwentów, którzy uzyskali świadectwo,

wyniósł 32% ibył dwukrotnie wyższy niż wśród osób, które świadectwa nie otrzymały (16%).

Jednocześnie niemal połowa znich nie ograniczyła czasu poświęcanego przedmiotom ogólnym

(48%), ale zmniejszyła czas na naukę przedmiotów zawodowych. Wśród uczniów, którzy otrzymali

świadectwo, co trzeci (32%) znich decydował się na podobne rozplanowanie czasu.

Wykres 58. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) –

podział ze względu na uzyskanie świadectwa ukończenia szkoły

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Uczniowie, którzy uzyskali dyplom potwierdzający uzyskanie kwalikacji zawodowych, oraz

uczniowie bez takiego dyplomu nie różnili się istotnie pod względem zmian czasu poświęcanego

nauce przedmiotów ogólnych izawodowych wzwiązku znauką wtrybie zdalnym (wykres 59).

Wykres 59. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) –

podział ze względu na uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalikacje zawodowe

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

100%

11%32%26%32%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

12%48%24%16%Nie

Tak

13%

10%

47%

48%

24%

26%

16%

15%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Nie

Tak

Czy uzyskał(a)

dyplom potwierdzający

kwaliﬁkacje zawodowe?

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Podobnie nieznaczne różnice wystąpiły między osobami, które po ukończeniu szkoły podjęły

dalszą naukę wjakiejkolwiek formie. Różnice nie przekroczyły 3 p.p. (wykres 60).

Wykres 60. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) –

podział ze względu na podjęcie decyzji okontynuacji nauki po ukończeniu branżowej szkoły Istopnia

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Podjęcie decyzji okontynuacji nauki po ukończeniu BSInie różnicowało istotnie związanych

ze zdalnym trybem nauki zmian czasu poświęcanego nauce poszczególnych typów

przedmiotów. Natomiast fakt podjęcia pracy po ukończeniu szkoły jest roztrzygnięciem, które

wiązało się znieco innym podejściem do zmian ilości czasu nauki (por. wykres 61). Osoby,

które po ukończeniu nauki wszkole BSI, wczasie objęcia badaniem absolwentów, pracowały

zarobkowo, jako uczniowie częściej ograniczały swój czas na naukę przedmiotów ogólnych, ale

nie przedmiotów zawodowych. To 27% uczniów wporównaniu z18% wśród tych, którzy po

ukończeniu szkoły nie podjęli pracy.

Wykres 61. Czas przeznaczany przez uczniów na naukę przedmiotów ogólnych izawodowych

wokresie zdalnego nauczania podczas pierwszej fali pandemii (marzec – czerwiec 2020) –

podział ze względu na status na rynku pracy po ukończeniu branżowej szkoły Istopnia

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

13%48%23%16%Nie

12%47%26%15%Tak

Kontynuacja nauki

w jakiejkolwiek

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

11%52%18%19%Nie

13%45%27%14%Tak

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Niemal połowa osób, które jej nie podjęły, wpierwszym okresie pandemii ograniczyły czas

nauki przedmiotów zawodowych, ale nie ogólnych, podczas gdy wśród pracujących to 45%,

awięc nieco poniżej połowy. Wśród tej grupy osób, które nie pracowały po ukończeniu

szkoły, udział tych, którzy zwiększyli swój czas na naukę obu typów przedmiotów, był

większy niż wśród pracujących (odpowiednio 19% i14%).

2.3. Czas poświęcany na naukę wposzczególnych formach

2.3.1. Czas poświęcany na naukę apłeć isytuacja nansowa rodziny ucznia

Uczniowie ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia wpierwszym okresie pandemii (od marca

do czerwca 2020 roku) według swoich deklaracji poświęcali na naukę średnio 32 godziny

i24 minuty wtygodniu (przeciętnie o8 godzin krócej niż uczniowie techników). Mediana liczby

godzin poświęconych nauce wyniosła około 27 godzin (tabela 15).

Największą liczbę godzin uczniowie przeznaczali na samodzielną naukę wdomu – średnio

15 godzin i17 minut, co stanowiło około 50% ich całkowitego czasu przeznaczonego na

naukę. Drugie miejsce zajmowały zajęcia on-line prowadzone przez nauczycieli, na które

uczniowie poświęcali średnio prawie 12 godzin tygodniowo. Udział wnich zajmował nieco

ponad jedną trzecią całkowitego czasu nauki (36%). Uczestnictwo windywidualnych

konsultacjach znauczycielami zajmowało uczniom branżowych szkół Istopnia przeciętnie

3 godziny i19 minut (9% całkowitego czasu nauki), awkorepetycjach nieco poniżej 2 godzin

tygodniowo (4% całkowitego czasu nauki).

Mimo że uczniowie branżowych szkół Istopnia uczyli się przeciętnie krócej niż uczniowie

techników, to poszczególne formy nauki zajmowały im podobną część czasu przeznaczonego

na edukację.

Kobiety poświęcały na naukę zdecydowanie więcej czasu niż mężczyźni. Łącznie na naukę

wtygodniu uczennice przeznaczały 36 godzin i31 minut, podczas gdy uczniowie poświęcali

jej aż o8 godzin wtygodniu mniej (28 godzin i29 minut). Najwięcej czasu przeznaczanego

na naukę uczennice poświęcały na samodzielną naukę wdomu – blisko 19 godzin, ana udział

wgrupowych zajęciach on-line prowadzonych przez nauczycieli – około 12 godzin. Mężczyźni

na samodzielną naukę przeznaczali średnio prawie 12 godzin wtygodniu, ana udział

wgrupowych zajęciach blisko 15 minut mniej.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Tabela 15. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale

na płeć (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na: Kobieta Mężczyzna Ogółem

udział wgrupowych zajęciach on-line

Średnia 12:04 11:45 11:55

Mediana 7:00 7:00 7:00

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 3:32 3:08 3:19

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu

Średnia 18:46 11:58 15:17

Mediana 15:00 8:00 10:00

udział wkorepetycjach

Średnia 2:08 1:39 1:53

Mediana 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu

Średnia 36:31 28:29 32:24

Mediana 35:00 21:00 27:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) uczniowie ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia

wczasie zdalnej edukacji według swoich deklaracji poświęcali na naukę średnio 38 godzin

i47 minut wtygodniu – więcej oprzeszło 6 godzin niż uczniowie zpoprzedniego rocznika.

Mediana wyniosła 36 godzin.

Najwięcej czasu uczniowie przeznaczali na udział wzajęciach on-line prowadzonych przez

nauczycieli. To średnio prawie 21 godzin tygodniowo. Tym samym ta forma nauki stała się

dominująca wporównaniu zformą nauki wybraną przez uczniów zwcześniejszego rocznika.

Samodzielna nauka wdomu zajmowała uczniom mniej czasu, nieco ponad 12 godzin

(3 godziny mniej niż wśród uczniów ostatniej klasy zroku szkolnego 2019/2020).

Podobnie jak wpoprzednim roczniku to uczennice poświęcały nauce więcej czasu ze względu

na dłuższy czas samodzielnej nauki wdomu. Różnica ta nie była jednak aż tak duża jak wśród

uczniów ostatniej klasy zroku 2019/2020. Szczegółowe dane przedstawia tabela 16.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Tabela 16. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 – wpodziale

na płeć (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na: Kobieta Mężczyzna Ogółem

udział wgrupowych zajęciach on-line

Średnia 20:37 21:03 20:54

Mediana 19:00 19:00 19:00

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 2:28 2:48 2:41

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu

Średnia 14:00 11:24 12:18

Mediana 10:00 8:00 9:00

udział wkorepetycjach

Średnia 2:37 3:00 2:52

Mediana 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu

Średnia 39:44 38:17 38:47

Mediana 37:00 35:00 36:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Podczas pierwszej fali pandemii (wroku szkolnym 2019/2020) czas poświęcany przez

uczniów na naukę różnił się pomiędzy grupami wyodrębnionymi ze względu na

szanse otrzymania wsparcia finansowego od rodziny. Jest to miara, która przybliża

sytuację finansową imaterialną rodziny ucznia. Uczniowie, którzy zniewielkim

prawdopodobieństwem mogli liczyć na otrzymanie takiego wsparcia, zdecydowanie mniej

czasu, niż pozostali uczniowie, poświęcali na naukę podczas grupowych zajęć

on-line prowadzonych przez nauczycieli. Średni tygodniowy czas na tę formę nauki

wynosił 9 godzin i35 minut, blisko 3 godziny mniej niż wprzypadku uczniów mogących

liczyć na przeciętne lub wysokie wsparcie finansowe od swojej rodziny. Mediana liczby

godzin przeznaczanych na tę formę zajęć była owiele niższa – wynosiła zaledwie 3 godziny,

wporównaniu z10 godzinami wśród uczniów mogących liczyć na przeciętne wsparcie,

i7 godzin wśród uczniów, którzy mogli liczyć na wysokie wsparcie. Uczniowie zmałym

prawdopodobieństwem wsparcia spędzali natomiast nieco więcej czasu na samodzielnej

nauce wdomu (por. tabela 17).

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Tabela 17. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale

na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na:

Szanse wsparcia nansowego od rodziny

ucznia

Niskie Przeciętne Wysokie

udział wgrupowych zajęciach on-line

Średnia 9:35 12:48 12:21

Mediana 3:00 10:00 7:00

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 3:14 3:39 3:08

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu

Średnia 16:44 14:38 15:04

Mediana 13:00 10:00 10:00

udział wkorepetycjach

Średnia 2:35 2:04 1:24

Mediana 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu

Średnia 32:08 33:10 31:57

Mediana 26:00 30:00 26:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wkolejnym roku pandemii większość różnic pomiędzy grupami uczniów różniących się

szansami otrzymania wsparcia nansowego od swojej rodziny nie była już znacząca (tabela 18).

Jedyna istotna statystycznie różnica wystąpiła pomiędzy uczniami oniskich auczniami

owysokich szansach na otrzymanie takiego wsparcia idotyczyła czasu indywidualnych

konsultacji znauczycielami (wdrugiej grupie był on średnio nieco krótszy).

Tabela 18. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 – wpodziale

na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny (godziny : minuty)

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na:

Szanse wsparcia nansowego od rodziny

ucznia

Niskie Przeciętne Wysokie

udział wgrupowych zajęciach on-line

Średnia 20:45 21:13 20:47

Mediana 19:00 20:00 19:00

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Liczba godzin wtygodniu poświęconych na:

Szanse wsparcia nansowego od rodziny

ucznia

Niskie Przeciętne Wysokie

udział windywidualnych konsultacjach

znauczycielami

Średnia 2:50 2:53 2:27

Mediana 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę wdomu

Średnia 12:07 12:21 12:25

Mediana 9:00 10:00 10:00

udział wkorepetycjach

Średnia 3:02 2:54 2:44

Mediana 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin nauki wtygodniu

Średnia 38:44 39:23 38:24

Mediana 35:00 37:00 36:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia wroku szkolnym 2020/2021.

2.3.2. Czas poświęcany na naukę adostępność różnych form zajęć

Łączny czas nauki oraz czas poświęcany na poszczególne jej formy był uzależniony od dostępności

różnych form edukacji zdalnej. To, jaka część nauczycieli przynajmniej raz wtygodniu prowadziła

grupowe zajęcia dla uczniów za pomocą platform internetowych, wpływało, zoczywistych

względów, nie tylko na zakres czasu, jaki uczniowie poświęcali grupowym zajęciom on-line, lecz

także na łączny czas ich nauki ina czas poświęcany na naukę samodzielną.

Uczniowie, którzy zadeklarowali, że wszyscy ich nauczyciele przynajmniej raz wtygodniu,

wpierwszym okresie pandemii, prowadzili grupowe zajęcia dla uczniów, spędzali na nich średnio

22 godziny i14 minut tygodniowo (tabela 19). Łączny czas ich nauki był najwyższy iwynosił

średnio aż 40 godzin i36 minut tygodniowo. Uczniowie ci spędzali jednocześnie najmniej czasu

na samodzielnej nauce wporównaniu zuczniami, których mniejsza część lub żaden znauczycieli

nie prowadzili zajęć on-line. Samodzielna nauka wdomu zajmowała im przeciętnie 12 godzin

i38 minut tygodniowo.

Uczniowie, którzy zadeklarowali, że żaden zich nauczycieli nie prowadził zajęć grupowych,

nie poświęcali czasu na tę formę zajęć, natomiast czas ich samodzielnej nauki był najwyższy

iwynosił 18 godzin i23 minuty tygodniowo. Jednocześnie łączny czas nauki był najkrótszy

iwynosił około 22 ipół godziny – prawie opołowę mniej niż wprzypadku uczniów, których

wszyscy nauczyciele prowadzili zajęcia on-line. Uczniowie, których nauczyciele nie prowadzili

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

zajęć on-line, rzadziej brali również udział windywidualnych konsultacjach znauczycielami.

Na tej formie nauki spędzali średnio 2 godziny i16 minut wtygodniu, podczas gdy ich

rówieśnicy, których nauczyciele prowadzili zdalne lekcje – ponad godzinę dłużej. Można więc

sądzić, że ta grupa uczniów miała ogólnie mniejszy kontakt znauczycielami wpierwszym

okresie pandemii niż pozostali uczniowie. Warto jednocześnie przypomnieć, że to dość duża

grupa uczniów BSI, bo aż 28% (ponad jedna czwarta) uczniów zadeklarowało, że żaden zich

nauczycieli nie prowadził zdalnych lekcji przynajmniej raz wtygodniu.

Tabela 19. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale

na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie zajęć on-line (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy wpierwszym okresie pandemii przynajmniej raz wtygodniu

prowadzili zajęcia on-line zgrupą uczniów

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 22:14 19:26 14:14 12:35 0:00 9:02

Mediana 20:00 19:00 14:00 8:00 0:00 4:00

indywidualne

konsultacjach

znauczycielami

Średnia 3:49 3:51 3:55 3:22 2:16 3:58

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 12:38 11:53 13:37 15:34 18:23 18:18

Mediana 10:00 8:00 10:00 10:00 12:00 15:00

udział wkorepetycjach

Średnia 1:54 1:07 2:41 1:55 1:49 2:57

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 40:36 36:29 34:26 33:27 22:28 34:16

Mediana 39:00 32:00 26:00 27:00 16:00 32:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym wzrosła dostępność zajęć on-line prowadzonych przez nauczycieli.

Jak już wskazano, ponad połowa (54%) uczniów ostatniej klasy BSIzroku szkolnego 2020/2021

zadeklarowała, że wszyscy ich nauczyciele prowadzili takie zajęcia przynajmniej raz wtygodniu,

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

a29% uczniów wskazało, że wtakiej formie prowadziła lekcje większość ich nauczycieli.

To znacznie wyższy odsetek niż wśród uczniów ostatniej klasy poprzedniego rocznika.

Jednocześnie nie więcej niż po 5% uczniów zadeklarowało, że połowa, mniej niż połowa lub

żaden zich nauczycieli nie prowadzili takich zajęć. Dlatego czas nauki dla tych kategorii należy

interpretować ostrożnie. Uczniowie, których wszyscy nauczyciele prowadzili zajęcia on-line,

uczyli się średnio 40 godzin i51 minut tygodniowo – oblisko godzinę i40 minut więcej niż

uczniowie, których większość nauczycieli prowadziła zajęcia on-line (tabela 20).

Tabela 20. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 – wpodziale

na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie zajęć on-line (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy wpierwszym okresie pandemii przynajmniej raz wtygodniu

prowadzili zajęcia on-line zgrupą uczniów

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 23:46 22:26 19:38 13:07 0:00 0:00

Mediana 20:00 20:00 19:00 10:00 0:00 0:00

indywidualne

konsultacjach

znauczycielami

Średnia 2:43 2:44 3:44 2:32 3:01 0:56

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 11:46 11:32 13:04 12:36 18:23 18:33

Mediana 9:00 9:00 10:00 10:00 15:00 18:00

udział wkorepetycjach

Średnia 2:34 2:25 3:46 2:36 3:20 7:43

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 40:51 39:08 40:15 30:53 24:46 27:13

Mediana 39:00 36:00 39:00 25:00 17:00 20:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Wroku szkolnym 2019/2020, podczas okresu zdalnej nauki, uczniowie, którzy wskazali, że żaden

zich nauczycieli nie prowadził indywidualnych konsultacji przynajmniej raz wtygodniu, spędzali

mniej czasu na nauce łącznie oraz wposzczególnych jej formach. Ta grupa uczniów również była

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

dość liczna (28%). Zkolei uczniowie, których wszyscy nauczyciele zapewniali taką możliwość,

poświęcali na udział windywidualnych konsultacjach średnio około 6 ipół godziny tygodniowo.

Uczniowie, których nauczyciele nie prowadzili konsultacji, przeznaczali też najmniej czasu na

naukę wgrupowych zajęciach on-line – około 9 godzin tygodniowo. Łączny czas poświęcany

tygodniowo na naukę przez tę grupę uczniów również był najkrótszy iwynosił średnio 25 godzin

i22 minuty, podczas gdy uczniowie, których wszyscy nauczyciele oferowali indywidualne

konsultacje, uczyli się oblisko 12 godzin dłużej.

Tabela 21. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale

na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie indywidualnych konsultacji (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu prowadzili

indywidualne konsultacje

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 14:20 14:32 14:04 10:40 8:55 13:32

Mediana 12:00 10:00 10:00 7:00 0:00 11:00

indywidualne

konsultacjach

znauczycielami

Średnia 6:34 5:23 5:25 4:17 0:00 3:39

Mediana 3:00 2:00 1:00 1:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 14:28 14:11 15:32 16:13 14:40 16:07

Mediana 14:00 10:00 13:00 10:00 10:00 11:00

udział wkorepetycjach

Średnia 2:36 1:25 1:31 1:32 1:46 2:27

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 37:57 35:32 36:32 32:42 25:22 35:45

Mediana 35:00 30:00 31:00 30:00 20:00 32:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wroku szkolnym 2020/2021 uczniowie, którzy zadeklarowali, że wszyscy ich nauczyciele prowadzili

indywidualne konsultacje, poświęcali na naukę 45 godzin i36 minut tygodniowo. Im większa

część nauczycieli korzystała ztej formy nauczania, tym więcej czasu uczniowie spędzali na nauce

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

we wszystkich jej formach nauki łącznie oraz na indywidualnych spotkaniach znauczycielami

ikorepetycjach. Dostępność indywidualnych konsultacji nie różnicowała istotnie czasu uczniów

poświęconego samodzielnej nauce oraz zajęciom on-line prowadzonym przez nauczycieli.

Tabela 22. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki

przez uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 – wpodziale

na zaangażowanie nauczycieli wprowadzenie indywidualnych konsultacji (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu prowadzili

indywidualne konsultacje

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 19:52 20:30 20:14 22:03 21:13 20:46

Mediana 18:00 19:00 19:00 20:00 19:00 19:00

indywidualne

konsultacjach

znauczycielami

Średnia 8:08 6:53 8:12 5:14 0:00 0:00

Mediana 5:00 3:00 5:00 2:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 13:06 12:21 13:16 12:09 11:36 12:29

Mediana 11:00 10:00 12:00 10:00 7:00 9:00

udział wkorepetycjach

Średnia 4:28 3:47 4:29 2:14 2:11 2:36

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 45:36 43:33 46:12 41:42 35:01 35:52

Mediana 46:00 42:00 47:00 40:00 29:00 31:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Według deklaracji uczniów zadawanie prac domowych było często wybieraną przez nauczycieli

formą nauczania. Wroku szkolnym 2019/2020, wczasie zdalnej edukacji, aż 40% uczniów

ostatniej klasy BSIzadeklarowało, że wszyscy nauczyciele zadawali im pracę do domu

przynajmniej raz wtygodniu. Łącznie 84% uczniów zadeklarowało, że co najmniej połowa

zich nauczycieli zadawała taką pracę. Inne wskazania były bardzo rzadkie. Zaledwie 3% uczniów

zadeklarowało, że żaden zich nauczycieli nie zadawał regularnie prac do domu. Dlatego też

dla tej grupy uczniów należy bardzo ostrożnie interpretować dane oczasie poświęcanym na

poszczególne formy nauki.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Ogólnie im większa część nauczycieli co najmniej raz wtygodniu zadawała prace domowe, tym

więcej czasu uczniowie spędzali na samodzielnej nauce oraz na nauce we wszystkich formach

łącznie. Jednocześnie im większa część nauczycieli zadawała prace domowe, tym mniej czasu

uczniowie spędzali na nauce podczas grupowych zajęć on-line. Oznacza to, że te dwie formy

nauki wpierwszym okresie pandemii wzajemnie się zastępowały. Tam, gdzie zajęcia on-line

były prowadzone zmniejszym natężeniem, decydowano się na przekazywanie uczniom

prac domowych imateriałów do samodzielnego opracowania iprzyswojenia. Szczegółowe

informacje przedstawia tabela 23.

Tabela 23. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki przez

uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2019/2020 – podział ze względu na

udział nauczycieli zadających pracę do domu wpierwszym okresie pandemii (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu zadawali pracę

do domu (zadania domowe, materiały do samodzielnej nauki)

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 10:08 13:16 12:24 15:29 5:56 14:08

Mediana 2:00 10:00 9:00 14:00 0:00 13:00

indywidualne

konsultacjach

znauczycielami

Średnia 3:20 3:34 3:35 2:38 1:22 4:33

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 18:48 14:47 9:44 11:07 8:37 12:55

Mediana 15:00 10:00 5:00 5:00 6:00 10:00

udział wkorepetycjach

Średnia 2:10 1:26 1:15 1:38 2:20 3:57

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 34:26 32:53 26:58 30:49 18:16 35:54

Mediana 32:00 29:00 19:00 24:00 11:00 29:00

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wroku szkolnym 2020/2021, wczasie zdalnej edukacji, prace domowe imateriały do

samodzielnej nauki były bardzo częstą formą przekazywania wiedzy wykorzystywaną przez

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

nauczycieli. Jednak już nie tak częstą jak wpoprzednim roku szkolnym izdecydowanie ustąpiły

miejsca zajęciom on-line. Uczniowie, którzy zadeklarowali, że wszyscy ich nauczyciele zadawali

pracę domową lub przekazywali materiały do samodzielnej nauki, spędzali średnio na nauce

41 godzin i49 minut tygodniowo. Istotnie więcej niż pozostałe grupy uczniów. Tacy uczniowie

spędzali również istotnie statystycznie więcej czasu niż uczniowie, których większość lub połowa

nauczycieli zadawała prace do domu, na samodzielnej nauce iindywidualnych konsultacjach

znauczycielami (por. tabela 24).

Tabela 24. Średnia imediana liczby godzin wtygodniu poświęcanych na poszczególne formy nauki przez

uczniów ostatniej klasy BSIwczasie zdalnej edukacji wroku szkolnym 2020/2021 – podział ze względu na

udział nauczycieli zadających pracę do domu wpierwszym okresie pandemii (godziny : minuty)

Liczba godzin

wtygodniu

poświęconych na:

Nauczyciele, którzy podczas pandemii przynajmniej raz wtygodniu zadawali pracę

do domu (zadania domowe, materiały do samodzielnej nauki)

Wszyscy Większość Połowa Mniej niż

połowa Nikt Trudno

powiedzieć

udział wgrupowych

zajęciach on-line

Średnia 20:45 21:37 22:07 22:55 16:13 13:34

Mediana 20:00 20:00 20:00 20:00 15:00 6:00

indywidualne

konsultacjach

znauczycielami

Średnia 3:49 2:28 2:51 2:03 2:06 0:25

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

samodzielną naukę

wdomu

Średnia 13:58 12:07 10:41 9:28 12:23 14:39

Mediana 11:00 9:00 7:00 5:00 6:00 10:00

udział wkorepetycjach

Średnia 3:16 2:15 2:42 2:00 4:33 5:50

Mediana 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00 0:00

Łączna liczba godzin

nauki wtygodniu

Średnia 41:49 38:28 38:23 36:28 35:17 34:30

Mediana 40:00 35:00 35:00 31:00 30:00 28:00

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

3. Obecność na zajęciach on-line

Uczniowie ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia uczestniczyli średnio w70% zajęć

prowadzonych on-line przez ich nauczycieli podczas pierwszej fali pandemii. Nieco poniżej

jednej trzeciej uczniów (31%) wskazało, że uczestniczyło we wszystkich zajęciach on-line,

aco dziesiąty uczeń (11%) nie brał udziału wżadnych zajęciach grupowych prowadzonych przez

nauczycieli.

Wielkość miejscowości zamieszkania nie miała większego przełożenia na uczestnictwo wzajęciach

on-line. Wyraźne różnice wtym zakresie pojawiają się natomiast wśród grup uczniów

wyodrębnionych ze względu na płeć oraz szansę uzyskania wsparcia nansowego od rodziny.

Kobiety uczestniczyły średnio w76% wszystkich zajęć on-line, amężczyźni w67%. Udział osób, które

nie uczestniczyły wżadnych zajęciach, był znacząco niższy wśród kobiet (9%) niż wśród mężczyzn

(14%). Podobnie większa część kobiet (38%) niż mężczyzn (26%) była obecna na wszystkich zajęciach.

Nieco mniejsze różnice, ale również zauważalne, rysują się pomiędzy uczniami, którzy mieli

niskie szanse na otrzymanie wsparcia nansowego, atymi, którzy cieszyli się wysokim

prawdopodobieństwem otrzymania takiego wsparcia. To uczestnictwo – odpowiednio

65% i72% – we wszystkich zajęciach on-line. Udział uczniów, którzy nie uczestniczyli wżadnych

zajęciach on-line, był zbliżony wśród wszystkich grup uczniów wyodrębnionych ze względu

na szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny. Różnicę widać jednak wprzypadku

uczniów, którzy byli obecni na wszystkich zajęciach – wśród uczniów, których szanse na

otrzymanie takiego wsparcia były niskie – 23%, awśród tych, których szanse były przeciętne

iwysokie, odpowiednio – 32% i34%.

Status młodocianego pracownika nie różnicował frekwencji wzajęciach on-line. Uczniowie,

którzy byli młodocianymi pracownikami, oraz ci, którzy nie mieli takiego statusu, uczestniczyli

średnio w70% zajęć on-line.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Tabela 25. Frekwencja na zajęciach on-line uczniów uczęszczających do ostatniej BSIwroku szkolnym

2019/2020 – wpodziale na płeć, wielkość miejscowości zamieszkania, szanse otrzymania wsparcia

nansowego od rodziny oraz status pracownika młodocianego (wproc.)

Procent zajęć, na

których obecni byli

uczniowie (średnia)

Procent uczniów,

którzy nie

uczestniczyli

wżadnych zajęciach

Procent uczniów,

którzy uczestniczyli

we wszystkich

zajęciach

Płeć

Kobieta 76 9 38

Mężczyzna 67 14 26

Wielkość

miejscowości

zamieszkania

Wsie imałe miasta 70 13 31

Średnie miasta 71 11 33

Duże miasta 69 10 28

Szanse wsparcia

nansowego od

rodziny ucznia

Niskie szanse

wsparcia 65 12 23

Przeciętne szanse

wsparcia 71 11 32

Wysokie szanse

wsparcia 72 11 34

Status pracownika

młodocianego

Pracownik

młodociany 70 12 33

Brak statusu

pracownika

młodocianego

71 10 29

Ogółem 70 11 31

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym, 2020/2021, wzrosła frekwencja na zajęciach on-line uczniów

ostatniej klasy BSI(tabela 26). Uczniowie uczestniczyli przeciętnie w78% zajęć on-line

(8 p.p. więcej niż uczniowie ostatniej klasy wpoprzednim roku szkolnym). Jednocześnie

spadł odsetek zarówno tych, którzy nie wzięli udziału wżadnych zajęciach on-line, jak itych,

którzy uczestniczyli we wszystkich zajęciach. Wzrost obecności na zajęciach dotyczył każdej

zwyodrębnionych kategorii uczniów. Tak jak wpoprzednim roku szkolnym kobiety przeciętnie

uczestniczyły wwiększej liczbie zajęć niż mężczyźni, jednak różnica pomiędzy płciami we

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

frekwencji spadła (z9 p.p. do 3 p.p.). Zmniejszyła się także różnica pomiędzy uczestnictwem

wzajęciach uczniów, którzy mieli wysokie szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny,

oraz uczniów, których szane otrzymania takiego wsparcia były niskie (z7 p.p. do 4 p.p.). Różnice

pomiędzy pozostałymi grupami uczniów nie przekraczały 2 p.p. Udział uczniów, którzy nie

uczestniczyli wżadnych zajęciach on-line, nie różnił się znacznie pomiędzy poszczególnymi

kategoriami uczniów. Większe różnice dotyczyły udziału uczniów, którzy uczestniczyli we

wszystkich takich zajęciach, ale tylko wgrupie wyodrębnionej ze względu na płeć. Wśród

uczennic 24% było obecnych na wszystkich zajęciach on-line, podczas gdy wśród uczniów płci

męskiej odsetek ten wyniósł 18%.

Tabela 26. Frekwencja na zajęciach on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy BSIwroku

szkolnym 2020/2021 – wpodziale na płeć, wielkość miejscowości zamieszkania, szanse otrzymania

wsparcia nansowego od rodziny oraz status pracownika młodocianego (wproc.)

Procent zajęć, na

których obecni byli

uczniowie (średnia)

Procent uczniów,

którzy nie

uczestniczyli

wżadnych zajęciach

Procent uczniów,

którzy uczestniczyli

we wszystkich

zajęciach

Płeć

Kobieta 80 3 24

Mężczyzna 77 4 18

Wielkość

miejscowości

zamieszkania

Wsie imałe miasta 79 4 21

Średnie miasta 77 5 19

Duże miasta 78 3 20

Szanse wsparcia

nansowego od

rodziny ucznia

Niskie szanse

wsparcia 76 4 19

Przeciętne szanse

wsparcia 78 4 18

Wysokie szanse

wsparcia 80 4 22

Status pracownika

młodocianego

Pracownik

młodociany 79 3 21

Brak statusu

pracownika

młodocianego

78 4 19

Ogółem 78 4 20

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

4. Uwarunkowania uczestnictwa wnauce zdalnej

Najczęstszym powodem opuszczania zajęć on-line, jaki podawali uczniowie ostatniej klasy

BSIzroku szkolnego 2019/2020, były przyczyny losowe (wykres 62). Wskazała je nieco ponad

połowa uczniów (53%). Wtej kategorii mogły się znaleźć pozostałe powody, których jednak

respondenci nie zdecydowali się podawać. Drugim co do częstości powodem opuszczania

zajęć, jaki podawali uczniowie BSI, był brak czasu ze względu na nowe obowiązki wokresie

pandemii. Wskazała tak nieco ponad jedna trzecia uczniów (34%). Co piąty uczeń (22%)

stwierdził, że podczas nauki on-line niewiele można się nauczyć. Po około 16% uczniów jako

powód opuszczania zajęć wskazało swój zły stan zdrowia oraz przekonanie, że nauka on-line

była uciążliwa. Najrzadszymi powodami opuszczania grupowych zajęć on-line, które podawał

nieco ponad co dziesiąty uczeń, były: brak warunków wdomu do nauki on-line (12%) ibrak

konsekwencji za opuszczanie zajęć (11%).

Rozkład odpowiedzi uczniów BSIróżni się od odpowiedzi, których udzielali uczniowie ostatniej klasy

techników. Drugim najczęstszym powodem opuszczania zajęć on-line przez uczniów techników

było przekonanie, że podczas takich zajęć niewiele można się nauczyć (wskazało tak 30% uczniów).

Kolejnymi powodami według częstości wskazań były: brak czasu ze względu na nowe obowiązki

(24%), brak konsekwencji opuszczania zajęć (22%) iuciążliwość nauki on-line (21%). Najrzadziej

uczniowie techników wskazywali brak warunków do nauki ichorobę (po około 13%).

Wykres 62. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2019/2020

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020r.

11%

12%

16%

22%

34%

53%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

brak konsekwencji za

powody losowe

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Status młodocianego pracownika nie miał większego wpływu na powody opuszczania zajęć

on-line podawane przez uczniów. Dla żadnego ze wskazań różnice wodpowiedziach nie

przekraczają 2 p.p.

Również uczniowie zkolejnego rocznika najczęściej wskazywali losowe powody absencji.

Kolejność pozostałych powodów opuszczania zajęć była wśród uczniów ostatniej klasy

zroku 2020/2021 nieco inna (wykres 63). Uczniowie BSIztego rocznika częściej jako

powód nieobecności na zajęciach wskazywali chorobę izły stan zdrowia (31%). Na brak

czasu wzwiązku znowymi obowiązkami wokresie pandemii wskazywał więcej niż co

czwarty uczeń (29%), podczas gdy rok wcześniej taką odpowiedź wybierał co trzeci (34%).

Wporównaniu zuczniami ze starszego rocznika wśród uczniów ostatniej klasy wroku

szkolnym 2020/2021 spadł odsetek osób udzielających odpowiedzi: on-line niewiele można

się nauczyć (o4 p.p.) ibrak konsekwencji za opuszczanie zajęć on-line (o6 p.p.). Brak

warunków wdomu do nauki on-line wskazało wkolejnym roczniku nieco więcej uczniów

(różnica wyniosła 2 p.p.).

Wykres 63. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2020/2021

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Wroku szkolnym 2019/2020 wśród uczniów mających status młodocianego pracownika iwśród

uczniów bez tego statusu nie odnotowano istotnych różnic wczęstości deklaracji dotyczących

powodów opuszczania zajęć on-line (por. wykres 64).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

57%

powody losowe

31%

29%

18%

15%

14%

brak konsekwencji za

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 64. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2019/2020 – podział ze względu na status pracownika młodocianego

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wprzypadku uczniów ostatniej klasy BSIzroku szkolnego 2020/2021 również nie odnotowano

znaczących różnic wczęstości powodów opuszczania zajęć wybieranych przez uczniów

mających status młodocianego pracownika iuczniów bez tego statusu (wykres 65).

Wykres 65. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2020/2021 – podział ze względu na status pracownika młodocianego

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

10%

12%

brak konsekwencji za

13%

12%

14%

17%

15%

21%

22%

33%

34%

54%

53%

powody losowe

Pracownik

młodociany

Brak statusu

pracownika

młodocianego

Pracownik

młodociany

Brak statusu

pracownika

młodocianego

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

56%

58%

powody losowe

32%

31%

28%

30%

18%

19%

15%

14%

100

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Nieco większe różnice odnotowano pomiędzy uczniami różnej płci wroku szkolnym

2019/2020. Kobiety częściej niż mężczyźni wśród przyczyn nieobecności na zajęciach

on-line wskazywały powody losowe, problemy zdrowotne oraz brak wdomu odpowiednich

warunków do nauki wtej formie (por. wykres 66). Zkolei mężczyźni częściej sygnalizowali

pozostałe powody. Dokładnie takie same różnice pomiędzy płciami wystąpiły także wśród

uczniów techników. Największe różnice pomiędzy kobietami amężczyznami odnotowano

wprzypadku trzech powodów opuszczania zajęć on-line: przyczyn losowych, braku czasu

ze względu na nowe obowiązki iprzekonania, że za pomocą tej formy prowadzenia lekcji

niewiele można się nauczyć. Różnice pomiędzy płciami dla tych wskazań wynosiły 7–8 p.p.

Wykres 66. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale na płeć

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Wśród uczniów, którzy uczęszczali do ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2020/2021, można

zauważyć podobne różnice pomiędzy płciami ze względu na powody opuszczania zajęć

on-line (wykres 67). Kobiety częściej niż mężczyźni nie brały udziału wlekcjach zprzyczyn

losowych oraz wwyniku choroby. Uczniowie płci męskiej zaś częściej jako powód absencji

na zajęciach podawali brak czasu ze względu na nowe obowiązki wokresie pandemii (10 p.p.

różnicy), to, że on-line niewiele można się nauczyć (7 p.p. różnicy), uciążliwość nauki on-line

(5 p.p. różnicy) iwreszcie brak konsekwencji za opuszczanie zajęć (różnica 2 p.p.).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

13%

brak konsekwencji za

10%

15%

18%

12%

15%

17%

25%

17%

37%

29%

50%

57%

powody losowe

Kobieta

101

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 67. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale na płeć

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Różnice wpowodach braku uczestnictwa we wszystkich zajęciach on-line, wynikające zwielkości

miejscowości zamieszkania, nie były tak znaczne jak te pomiędzy płciami. Uczniowie ze wsi

izmałych miast nieco częściej, niż ich koledzy ikoleżanki zmiast średnich idużych, jako powód

braku uczestnictwa wzajęciach wskazywali zły stan zdrowia. Natomiast rzadziej niż uczniowie

ze średnich izdużych miast odnosili się do uciążliwości nauki on-line ibraku konsekwencji za

opuszczanie zajęć (wykres 68).

Wykres 68. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2019/2020 – wpodziale na wielkość miejscowości zamieszkania

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

0% 20% 40% 60%

59%

56%

powody losowe

39%

27%

22%

32%

14%

21%

12%

17%

18%

12%

Kobieta

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

powody losowe

Duże miasta

Średnie miasta

Wsie i inne miasta

102

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wśród uczniów, którzy branżową szkołę Istopnia kończyli wroku szkolnym 2020/2021, nie

odnotowano większych różnic we wskazaniach dotyczących powodów opuszczania zajęć ze

względu na wielkość miejscowości, wktórej mieszkali (wykres 71). Większe różnice (około

3–4 p.p.) występowały pomiędzy uczniami zdużych miast auczniami zmałych miast iwsi.

Uczniowie zdużych miast nieco częściej jako powód absencji na zajęciach on-line podawali

brak czasu ze względu na nowe obowiązki wokresie pandemii, to, że on-line niewiele można się

nauczyć, oraz uciążliwość takich zajęć.

Wykres 69. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

branżowej szkoły Istopnia wroku szkolnym 2020/2021 – wpodziale na wielkość miejscowości

zamieszkania

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Uczestnictwo wzajęciach on-line mogło być związane zsytuacją gospodarstw domowych,

wktórych wychowywali się uczniowie. Warunki materialne inansowe gospodarstw przybliżono

za pomocą miary skonstruowanej wpostaci pytań oszanse wsparcia nansowego, które może

uzyskać uczeń od swojej rodziny po ukończeniu szkoły.

Wśród uczniów oróżnych szansach na uzyskanie wsparcia od rodziny nie było istotnych różnic

wczęstości wskazań powodów braku uczestnictwa we wszystkich zajęciach on-line. Jedynym

wyjątkiem, gdy różnice rysują się wyraźnie, był brak warunków wdomu do nauki on-line

Duże miasta

Średnie miasta

Wsie i małe miasta

15%

17%

28%

31%

57%

13%

15%

20%

28%

30%

57%

14%

18%

21%

32%

33%

56%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

on-line

powody losowe

103

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

(wykres 70). Uczniowie, którzy mieli niewielkie szanse na otrzymanie wsparcia nansowego

imaterialnego od swojej rodziny po ukończeniu szkoły, wskazywali ten powód nieco ponad

dwukrotnie częściej niż uczniowie zdużym prawdopodobieństwem uzyskania wsparcia. Co

piąty uczeń (22%) oniskich szansach na wsparcie dokonał takiego wyboru odpowiedzi. Wśród

uczniów, którzy mieli przeciętne szanse uzyskania wsparcia, odsetek ten wyniósł 15%, awśród

uczniów mogących liczyć na wysokie wsparcie – 10%.

Wykres 70. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

branżowej szkoły Istopnia wroku szkolnym 2019/2020 – podział ze względu na szanse uzyskania

wsparcia nansowego od rodziny po ukończeniu szkoły

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów branżowych szkół I stopnia z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym wśród uczniów ostatniej klasy BSInajwiększe różnice pomiędzy

uczniami mogącymi liczyć na wysokie wsparcie od rodziny atymi, którzy nie mogli na nie liczyć,

ponownie dotyczyły warunków do nauki on-line wdomu. Aż 20% uczniów, którzy mieli małe

szanse na wsparcie nansowe ze strony rodziny, wskazało, że powodem ich absencji na zajęciach

on-line był brak takich warunków, podczas gdy wśród uczniów mogących liczyć na wysokie

wsparcie ten powód wskazywano dwukrotnie rzadziej. Uczniowie wtrudniejszej sytuacji

nansowej wyraźnie częściej jako powód opuszczania zajęć wskazywali także brak czasu ze

względu na nowe obowiązki wokresie pandemii, to, że ich zdaniem on-line niewiele można się

nauczyć, oraz uciążliwość tej nauki. Szczegółowe informacje przedstawia wykres 71.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

13%

12%

21%

22%

brak konsekwencji za

22%

15%

10%

22%

21%

24%

28%

23%

33%

31%

29%

55%

53%

56%

powody losowe

Wysokie szanse

wsparcia

Przeciętne szanse

wsparcia

Niskie szanse

wsparcia

brak warunków w domu

do nauki on-line

104

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 71. Powody opuszczania zajęć on-line przez uczniów uczęszczających do ostatniej klasy

BSIwroku szkolnym 2020/2021 – podział ze względu na szanse uzyskania wsparcia nansowego od

rodziny po ukończeniu szkoły

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

Do uczestnictwa wzdalnych zajęciach niezbędny jest sprzęt komputerowy ipołączenie

zinternetem. Wroku szkolnym 2019/2020 około 88% uczniów ostatniej klasy dysponowało

(całkowicie lub raczej) wystarczającymi do nauki zdalnej możliwościami korzystania

zpołączenia zinternetem. Podobny odsetek ocenił jako wystarczające możliwości

korzystania ze sprzętu komputerowego – komputera stacjonarnego, laptopa lub tabletu

(84%) oraz spokojnego miejsca do nauki (88%). Zdecydowanie mniejsza część uczniów,

bo 63%, jako całkowicie lub raczej wystarczające oceniła możliwości korzystania zczyjejś

pomocy wnauce wprzypadku trudności. Jednocześnie około 16% uczniów uznało, że

możliwość korzystania zpomocy wnauce była raczej lub wogóle niewystarczająca, aco

piąty (21%) uznał, że pomoc innych osób nie była potrzebna do zdalnej nauki. Co dziesiąty

uczeń wskazywał, że brakowało mu spokojnego miejsca do nauki wczasie zdalnej edukacji.

Podobny odsetek uczniów (10%) wskazał raczej lub wogóle niewystarczające do nauki

zdalnej połączenie zinternetem, a14% – brak odpowiedniego sprzętu komputerowego.

Ocenę warunków nauki zdalnej przedstawia wykres 72.

Wysokie szanse

wsparcia

Przeciętne szanse

wsparcia

Niskie szanse

wsparcia

20%

18%

25%

33%

29%

53%

14%

16%

17%

27%

32%

57%

10%

13%

15%

27%

32%

59%

0% 20% 40% 60%

okresie pandemii

brak konsekwencji

za opuszczenie zajęć on-line

105

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wykres 72. Warunki nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy BSIwroku szkolnym

2019/2020

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I stopnia z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) sytuacja uczniów ostatniej klasy BSIpod względem

warunków nauki zdalnej znacząco się nie zmieniła (por. wykres 73). Ośmiu na dziesięciu

uczniów (85%) dysponowało całkowicie lub raczej wystarczającym do nauki zdalnej sprzętem

komputerowym. Podobna liczba uczniów (86%) miała także dobre połączenie zinternetem

ispokojne miejsce do nauki (88%). Tak jak wprzypadku poprzedniego rocznika co piąty uczeń

wskazywał, że czyjaś pomoc wnauce wprzypadku trudności nie była potrzebna do nauki zdalnej.

Jednocześnie podobny odsetek (około 15%) ocenił ją jako całkowicie lub raczej niewystarczającą.

Zarazem warto przypomnieć, że wtym roku szkolnym znacząco wzrosła dostępność zajęć on-line

wporównaniu zpoprzednim rokiem szkolnym iwiększa liczba uczniów mogła znich korzystać.

Wykres 73. Warunki nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy branżowej szkoły

Istopnia wroku szkolnym 2020/2021

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia wroku szkolnym 2020/2021..

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

35%28%9% 7% 21%

59%25%9% 5%

64%25%7%

spokojne miejsce do nauki

58%30%8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

36%30%9% 6% 20%

51%35%10%

57%28%8%

106

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wprzypadku uczniów ostatniej klasy BSIzarówno wroku szkolnym 2019/2020, jak iwroku szkolnym

2020/2021 stan uwarunkowań nauki zdalnej nie różnił się znacząco wzależności od płci ucznia.

Różnice pomiędzy kobietami imężczyznami wocenie możliwości korzystania wczasie nauki zdalnej

ze spokojnego miejsca do nauki, odpowiedniego sprzętu komputerowego oraz dobrego połączenia

zinternetem były niewielkie (nie przekraczały 6 p.p.). Ale to mężczyźni byli zazwyczaj wnieco lepszej

sytuacji. Podobnie ani status młodocianego pracownika, ani wielkość miejscowości zamieszkania

nie różnicowały bardzo istotnie możliwości uczniów wkorzystaniu zpowyższych udogodnień

podczas nauki zdalnej. Uczniowie zdużych miast nieco częściej, niż uczniowie ze wsi, wskazywali na

całkowicie wystarczające do nauki zdalnej połączenie zinternetem.

Wykres 74. Warunki nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy branżowej szkoły

Istopnia wroku szkolnym 2019/2020 – podział ze względu na szanse otrzymania wsparcia

nansowego od rodziny po ukończeniu nauki

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów branżowych szkół I stopnia z 2020 r.

Podobnie jak wśród uczniów techników, tak również wśród uczniów ostatniej klasy

branżowych szkół Istopnia wroku szkolnym 2019/2020 to sytuacja nansowa imaterialna

czyjaś pomoc

w nauce

w przypadku

trudności

spokojne

miejsce

do nauki

dobre

połączenie

z Internetem

odpowiedni

komputer,

laptop

lub tablet

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

100%

24%24%15%12%24%

niskie szanse wsparcia

33%30%8% 10%19%

41%29%6% 4% 21%

51%27%12%8%

niskie szanse wsparcia

55%30%9%

72%22%4%

50%30%15%

niskie szanse wsparcia

52%34%10%

64%29%5%

48%24%17%10%

niskie szanse wsparcia

52%30%10%

66%24%6%

107

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

rodziny ucznia wpływała na ocenę warunków zdalnej nauki (wykres 74). Ponownie sytuację

tę przybliżyliśmy za pomocą pytania oszanse uzyskania przez ucznia wsparcia nansowego

od swojej rodziny, które pozwoliłoby mu na utrzymanie po zakończeniu nauki szkole.

Wśród uczniów, którzy mieli duże szanse na uzyskanie takiego wsparcia, oceny sprzętu

komputerowego za całkowicie lub raczej wystarczający do nauki zdalnej dokonało 90%

uczniów. Wśród uczniów mogących liczyć na niskie wsparcie ten odsetek wyniósł 72%.

Jednocześnie prawie 27% znich uznało swój sprzęt komputerowy za raczej lub całkowicie

niewystarczający do nauki zdalnej. 19% wśród uczniów mających niskie szanse na

uzyskanie wsparcia nansowego oceniło połączenie zinternetem jako raczej lub całkowicie

niewystarczające do nauki zdalnej. Co piąty znich (20%) za niewystarczające (raczej lub

całkowicie) uznał również spokojne miejsce do nauki.

Wykres 75. Warunki nauki on-line uczniów uczęszczających do ostatniej klasy branżowej szkoły

Istopnia wroku szkolnym 2020/2019 – podział ze względu na szanse otrzymania wsparcia

nansowego od rodziny po ukończeniu nauki

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia wroku szkolnym 2020/2021.

czyjaś pomoc

w nauce

w przypadku

trudności

spokojne

miejsce

do nauki

dobre

połączenie

z Internetem

odpowiedni

komputer,

laptop

lub tablet

64%25%7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

100%

30%28%12%9% 21%

niskie szanse wsparcia

34%33%9% 5% 19%

42%29%6% 19%

50%32%10%6%

niskie szanse wsparcia

57%33%6%

69%24%

46%36%13%

niskie szanse wsparcia

49%37%10%

57%32%8%

50%29%11%7%

niskie szanse wsparcia

55%32%7%

108

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Co piąty uczeń, bez względu na sytuację materialną, wskazał, że pomoc wnauce wprzypadku

trudności nie była potrzebna do nauki zdalnej. Wśród uczniów, którzy mogli liczyć jedynie na

niskie wsparcie nansowe, odsetek tych, którzy uważali czyjąś pomoc wprzypadku trudności za

niewystarczającą, był najwyższy iwyniósł 27%.

Wkolejnym roku szkolnym, 2020/2021, również można zaobserwować zróżnicowanie warunków

do nauki zdalnej ze względu na szanse otrzymania przez ucznia wsparcia nansowego od

rodziny (można zakładać, że szanse te zależą od sytuacji nansowej rodziny ucznia, jakkolwiek

prawdopodobnie nie wyłącznie od niej). Uczniowie wtrudniejszej sytuacji nansowej częściej

oceniali różne uwarunkowania zdalnej nauki jako raczej lub całkowicie niewystarczające.

Jednak odsetek uczniów oceniających wten sposób dostępność odpowiedniego sprzętu

komputerowego, dobre połączenie zinternetem, spokojne miejsce do nauki oraz czyjąś pomoc

wprzypadku trudności zmniejszył się wporównaniu zpoprzednim rocznikiem (por. wykres 75).

Od uczniów, którzy mieli możliwość uczestniczenia co najmniej raz wtygodniu wzajęciach

on-line, zebrano opinie otym, jak nauczyciele radzili sobie zprowadzeniem zajęć wtej formie.

Respondenci byli przy tym proszeni opominięcie początkowego okresu nauki zdalnej, wktórym

zarówno uczniowie, jak inauczyciele musieli opanować nowe narzędzia do zdalnej edukacji.

Uczniowie ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2019/2020 dość dobrze ocenili przygotowanie

nauczycieli do prowadzenia zajęć on-line (wykres 76). 67% znich uznało, że wszyscy lub

większość ich nauczycieli dobrze radzili sobie zprowadzeniem takich zajęć – nieco więcej niż

wśród uczniów techników. Zaledwie 1% uczniów uznał, że żaden zich nauczycieli nie radził sobie

dobrze zprowadzeniem zdalnych lekcji.

Wykres 76. Ocena kompetencji nauczycieli wzakresie prowadzenia grupowych zajęć on-line

wpierwszym okresie pandemii dokonana przez uczniów branżowej szkoły Istopnia wroku szkolnym

2019/2020

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów branżowych szkół I stopnia z 2020 r.

Wkolejnym roku szkolnym (2020/2021) dostępność zajęć on-line znacznie wzrosła. Większy

odsetek uczniów deklarował, że ich nauczyciele prowadzili takie zajęcia przynajmniej raz

23%45%13%10%1% 8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

line P.

109

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

wtygodniu. Jednocześnie wzrosła ocena uczniów dotycząca kompetencji nauczycieli

wprowadzeniu tego typu zajęć. To dobry wynik świadczący otym, że nauczyciele coraz lepiej

zaczęli sobie radzić znowym sposobem nauczania. Aż 76% uczniów ostatniej klasy BSIuznała,

że wszyscy lub większość ich nauczycieli dobrze radzili sobie zprowadzeniem grupowych zajęć

on-line (9 p.p. więcej niż wpoprzednim roczniku). Spadł też odsetek uczniów, którzy deklarowali,

że dobrze radziła sobie mniej niż połowa ich nauczycieli (o3 p.p.).

Wykres 77. Ocena kompetencji nauczycieli wzakresie prowadzenia grupowych zajęć on-line

wpierwszym okresie pandemii dokonana przez uczniów branżowej szkoły Istopnia wroku szkolnym

2020/2021

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy branżowych szkół Istopnia wroku szkolnym 2020/2021.

25%51%14%7% 1% 2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

110

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

5. Porównanie nauki on-line ze stacjonarną

Większość uczniów ostatniej klasy wroku szkolnym 2019/2020, porównując naukę on-line

wpierwszym okresie pandemii znauką wszkole przed pandemią, wskazywała, że nauka

wszkole była lepsza pod różnymi względami: tempa przyswajania wiedzy iumiejętności,

możliwości aktywnego udziału wlekcji, komunikowania się zinnymi uczniami oraz

mobilizowania się do nauki. Jednak udział uczniów BSI, którzy preferowali naukę wszkole, był

nieco mniejszy niż udział uczniów techników, których preferencje dotyczące sposobu nauki

były takie same. Nieco większa część uczniów branżowych szkół, niż techników, nie widziała

większej różnicy między nauką wszkole anauką zdalną pod względem możliwości aktywnego

uczestnictwa wzajęciach itempa zdobywania wiedzy (tabela 27).

Tabela 27. Porównanie nauki wszkole znauką on-line przez uczniów ostatniej klasy BSIwroku

szkolnym 2019/2020 (wproc.)

Który sposób działania szkoły pozwalał:

szybciej

zdobywać wiedzę

iumiejętności

aktywniej

uczestniczyć

wzajęciach

lepiej dogadywać się

zrówieśnikami

łatwiej mobilizować

się do nauki

1 – nauka wszkole 65 60 66 58

2 4534

3 4544

4 – bez różnicy 17 20 20 22

5 2323

6 1212

7 – nauka on-line 6 6 3 9

Źródło: Zbiór zbadania absolwentów BS I z 2020 r.

Ocena nauki zdalnej inauki wszkole nie różniła się znacząco między płciami. Kobiety imężczyźni

preferowali naukę wszkole. Jedynym wynikiem odróżniającym preferencje kobiet była ocena

możliwości mobilizacji do nauki. Co dziesiąta uczennica (11%) uważała, że pod względem

mobilizacji do nauki odpowiedniejsza jest nauka on-line, podczas gdy odpowiedź taką wybrało

6% uczniów płci męskiej.

111

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Wielkość miejscowości oraz prawdopodobieństwo otrzymania wsparcia nansowego od rodziny,

atakże status młodocianego pracownika nie miały wyraźnego wpływu na preferencje nauki

wszkole czy nauki on-line.

Wśród uczniów ostatniej klasy BSIwroku szkolnym 2020/2021 (podobnie jak wprzypadku

uczniów techników ztego rocznika) zmniejszyła się liczba uczniów oceniających najwyżej we

wszystkich aspektach naukę wszkole (tabela 28). Jednocześnie spadł też odsetek uczniów,

dla których nie było różnicy pomiędzy nauką wszkole anauką on-line. Wzrósł nieco odsetek

uczniów, którzy wskazywali naukę on-line jako najlepszy sposób działania szkoły.

Tak jak wprzypadku starszego rocznika kobiety nieco częściej najwyżej oceniały naukę

wszkole pod względem możliwości zdobywania wiedzy, aktywnego uczestnictwa wzajęciach,

„dogadywania się” zrówieśnikami iłatwości mobilizowania się do nauki. Jednocześnie częściej

wskazywały także naukę on-line jako najlepszy sposób na możliwość aktywnego uczestnictwa

wzajęciach oraz mobilizacji do nauki. We wszystkich tych aspektach kobiety także częściej nie

widziały różnicy pomiędzy nauką wszkole anauką zdalną.

Różnice wodpowiedziach uczniów ze względu na wielkość zamieszkiwanej miejscowości oraz

szanse otrzymania wsparcia nansowego od rodziny, na który mogły liczyć, nie są tak wyraźne.

Jednak uczniowie, którzy mieli tylko niewielkie szanse otrzymania wsparcia nansowego,

nieco częściej, niż pozostali uczniowie, wybierali szkołę jako miejsce nauki, gdzie łatwiej im

zdobywać wiedzę lub umiejętności, aktywnie uczestniczyć wzajęciach oraz zmobilizować się

do nauki.

Tabela 28. Porównanie nauki wszkole znauką on-line przez uczniów ostatniej klasy BSIwroku

szkolnym 2020/2021 (wproc.)

Który sposób działania szkoły pozwalał:

szybciej

zdobywać wiedzę

iumiejętności

aktywniej

uczestniczyć

wzajęciach

lepiej dogadywać się

zrówieśnikami

łatwiej mobilizować

się

do nauki

1 – nauka

wszkole 56 4 63 54

27877

38878

4 – bez różnicy 11 11 8 10

56756

112

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Który sposób działania szkoły pozwalał:

szybciej

zdobywać wiedzę

iumiejętności

aktywniej

uczestniczyć

wzajęciach

lepiej dogadywać się

zrówieśnikami

łatwiej mobilizować

się

do nauki

63444

7 – nauka on-line 9 15 6 12

Źródło: Zbiór zbadania uczniów ostatniej klasy BS I w roku szkolnym 2020/2021.

113

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

114

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

115

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia...

Poznanie doświadczeń zpandemii COVID-19 jest warunkiem ich wykorzystania do

lepszego przygotowania systemu edukacji do zdalnego nauczania. Taka wiedza pomaga

we wspieraniu uczniów szczególnie narażonych na konsekwencje podobnych kryzysów.

Raport opiera się na wynikach badań ankietowych zosobami, które wokresie pandemii

kończyły naukę wtechnikach iwbranżowych szkołach Istopnia.

Jak nauczanie zdalne wpłynęło na czas poświęcany na naukę? Na ile sprzyjające były

warunki uczenia się zdalnie? Czy potrzeby uczennic iuczniów były zaspokojone wtym

samym stopniu? Czego najbardziej im brakowało? Który tryb nauki, wszkołach czy

zdalny, bardziej im odpowiadał?

Lektura raportu pozwala na lepsze zrozumienie potrzeb uczniów, którzy mierzyli

się zwyzwaniami nauki zdalnej. Wyniki pokazują, jak system edukacji powoli

przystosowywał się do nowej sytuacji. Okazuje się, że wmiarę upływu czasu nauczyciele

iuczniowie lepiej odnajdywali się wnowej sytuacji. Zgromadzona wiedza może być

źródłem rekomendacji wobszarze doskonalenia systemów edukacji zdalnej. Może

również pomóc wwyznaczeniu kierunków wsparcia uczniów, którzy ponoszą większe

ryzyka wprzypadku podobnych kryzysów.

Instytut Badań Edukacyjnych

ul. Górczewska 8

01-180 Warszawa

tel. + 48 22 241 71 00

www.ibe.edu.pl

ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication.

ResearchGate has not been able to resolve any references for this publication.

Nauka zdalna i praktyczna nauka zawodu w technikach i branżowych szkołach I stopnia w roku szkolnym 2019/2020 i 2020/2021. Doświadczenia trzech fal pandemii.

Abstract

Recommended publications

Sytuacja edukacyjno-zawodowa absolwentów szkolnictwa branżowego podczas pandemii COVID-19. Znaczenie...

Uwarunkowania ścieżek edukacyjnych i zawodowych absolwentów branżowych szkół I stopnia i techników

Wpływ zdalnego nauczania podczas pandemii COVID-19 na czas poświęcany na naukę przez uczniów branżow...

Wyniki monitoringu karier absolwentów szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych. Absolwenci z lat...