JOHANN HEINRICH PESTALOZZI VE „LIENHARD UND GERTRUD“ ROMANINDA ÇOCUK EĞİTİMİ

Full text

SCHRIFTEN ZUR
SPRACHE UND
LITERATUR VII
Herausgeber:
Balcı
Öztürk
Aksöz

Çizgi e-Kitap

SCHRIFTEN ZUR SPRACHE
UND LITERATUR VII
DİL VE EDEBİYAT
YAZILARI VII
HERAUSGEBER:
Prof. Dr. Tahir Balcı
Prof. Dr. Ali Osman Öztürk
Prof. Dr. Munise Aksöz

Çizgi Kitabevi Yayınları (e-kitap)
Eğitim Bilim
©Çizgi Kitabevi
Temmuz 2023
ISBN: 978-625-396-051-3
Yayıncı Sertifika No:52493
KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI
- Cataloging in Publication Data (CIP) -
BALCI, Tahir | ÖZTÜRK, Ali Osman | AKSÖZ, Munise
SCHRIFTEN ZUR SPRACHE UND LITERATUR VII
DİL VE EDEBİYAT YAZILARI VII
Yayına Hazırlık: Çizgi Kitabevi Yayınları
Tel: 0332 353 62 65 - 66
ÇİZGİ KİTABEVİ
Sahibiata Mah.
M. Muzaffer Cad. No:41/1
Meram/Konya
(0332) 353 62 65 - 66
Alemdar Mah.
Çatalçeşme Sk. No:42/2
Cağaloğlu/İstanbul
(0212) 514 82 93
www.cizgikitabevi.com
/ cizgikitabevi

1

VORWORT
Es ist für uns eine große Freude, den VII. Band der Buchreihe “Schriften zur
Sprache und Literatur / Dil ve Edebiyat Yazıları” herausgeben zu können. Ab
dem I. Band haben wir es zur Aufgabe gemacht, neben Schriften von bewährten
Linguist*innen, Literaturforscher*innen und Fremdsprachendidaktiker*innen
besonders diejenigen von Nachwuchswissenschaftler*innen in den Vordergrund
zu stellen.
Dieser Band enthält 22 linguistische, literaturwissenschaftliche,
übersetzungswissenschaftliche und fremdsprachendidaktische Arbeiten. D.
Zengin stellt in seiner Arbeit WORTARTEN IN DEN DEUTSCHEN UND
TÜRKISCHEN VORNAMEN fest, dass deutsche und türkische Vornamen
hinsichtlich der Wortarten sowohl Ähnlichkeiten als auch entscheidende
Unterschiede zeigen. Während bei der deutschen Namenbildung nur
Substantive, Adjektive, Verben und Adverbien vorkämen, seien bei türkischen
Vornamen zusätzlich Numerale, Demonstrativ- und Personalpronomen zu
sehen. In seinem anderen Artikel, dem DEUTSCHE UND TÜRKISCHE
VORNAMEN FREMDSPRACHIGER HERKUNFT geht er auf die
Beweggründe der Entlehnungen ein und hebt hervor, dass gemeinsame religiöse
und kulturelle Vergangenheit, Nachbarschaft, das Zusammenleben
gemischtsprachiger Bevölkerung, familiäre und freundschaftliche Bindungen an
Menschen anderer Sprachen, die Liebe zu anderen Sprachen und Kulturen und
schöner Klang die auffälligsten Faktoren hierfür sind.
In seinem İNTERNET HABERCİLİĞİNDE NİTELİK SORUNU verweist T.
Balcı auf die geringwertige Qualität der Internet-Nachrichten von Zeitungen
und damit auf die Diskrepanz zwischen der Theorie des Studiums der
Medienwissenschaft und der alltäglichen Praxis. Durch seine Schrift
SPRECHAKTE UND WERTE-ERZIEHUNG IM
FREMDSPRACHENUNTERRICHT will T. Balcı zeigen, dass / wie die
Sprechakte als fremdsprachenunterrichtliche Übungsformen für Werte-
Erzıehung eingesetzt werden können.
Die gemeinsame Arbeit ABSTRACTS ALS TEXTSORTE IM
INTERDISZIPLINÄREN KONTEXT: EIN TEXTLINGUISTISCHER
AUSBLICK von H. Köksal, B. Arabacı, N. Ural und F. Koca untersucht die
Makrostrukturen und Typen der Abstracts einiger Textsorten. Es wird
festgestellt, dass es fachspezifische Unterschiede gibt.
In ihrem Artikel TERMINOLOGICAL EQUIVALENCE IN TRANSLATION
OF MEDICAL TEXTS zeigt S. Günay Köprülü anhand der analysierten
Beispiele deutlich, dass der Inhalt des Ausgangstextes korrekt und vollständig
in die Zielsprache übertragen werde. Dennoch sei die zwischen den Leser*innen
und dem Ausgangstext hergestellte Beziehung nicht dieselbe wie die zwischen
den Leser*innen und dem übersetzten Text hergestellte Beziehung.
M. Doğan schlägt mit seinem Artikel KONZEPTVORSCHLAG FÜR DIE
ENTWICKLUNG DER DIGITALEN KOMPETENZEN DER DAF-/DAZ-

2

LEHRPERSONEN IN DER UNIVERSITÄREN AUSBILDUNG ZUR
FÖRDERUNG DER ZUKUNFT DES DIGITALISIERTEN DAF-
UNTERRICHTS Lösungen für die Probleme bei der Förderung der
fachspezifischen Medienkompetenz und Mediendidaktik, die mit dem digitalen
Wandel einhergehen.
Die Diskussion, warum türkische Fremdsprachenlernende trotz aller
Bemühungen über geringe Sprachkenntnisse verfügen, stellt Y. Darancık in den
Mittelpunkt ihres Artikels ÖĞRETMEN ADAYLARININ ALTERNATİF
YABANCI DİL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİNE BAKIŞ AÇISI.
Zusamenfassend sagt sie, für eine effektive Fremdsprachendidaktik in den
Fremdsprachenabteilungen der Universitäten mehr alternative Methoden,
Techniken und Ansätze eingesetzt werden müssten.
In seinem bemerkenswerten Artikel ALMANCA ÖĞRETMENLİĞİ
ÖĞRENCİLERİNİN EDEBİYAT ALGISI VE EDEBİYAT EĞİTİMİ
ÜZERİNE befasst sich A. O. Öztürk mit der Literaturrezeption der
Studierenden in Konya und stellt fest, dass sich unter den Lieblingsautoren der
Studierenden Autoren befinden, die vor allem durch Multimedia bekannt sind
oder deren Werke durch spätere Verfilmungen ein breites Publikum erreichen.
Wie in mehreren Arbeiten hervorgehoben wird, gehören die Lügen zum
Alltagsleben. Hiervon ausgehend stellt M. Aksöz in ihrem Artikel SÖZ
SANATLARI VE YALAN den engen Zusammenhang zwischen rhetorischen
Figuren und Lügen. Durch ihren 2. Artikel, nämlich BAZI ALMANCA BİÇEM
TERİMLERİNİN TÜRKÇE KARŞILIKLARINA DAİR, geht die Autorin auf
die in ihrem Berufsleben ermittelten terminologischen Probleme ein. Sie machte
ausfindig, dass es deutsche stilistische Termini gibt, die in der türkischen
Sprache keine - bewährte – Entsprechung.
N. Sakas Beitrag DANIEL KEHLMANN’IN “DIE VERMESSUNG DER
WELT” (DÜNYANIN ÖLÇÜMÜ) ADLI YAPITI ÖRNEĞİNDE
GERÇEKLİĞİN KURGUSAL BİR DÜZLEMDE ANLATIMI bewegt sich
ebenfalls im Bereich der Literaturwissenschaft. Die Verfasserin schlussfolgert,
dass historische Romane, in denen die Realität mit einem postmodernen Ansatz
fiktional erzählt wird, sich in letzter Zeit einer großen Beliebtheit bei der
Leserschaft erfreuen.
Der literaturwissenschaftliche Text KIZ KARDEŞE AĞABEY TECAVÜZÜ
VE ENSEST OLGUSU: UNİCA ZÜRN’ÜN “KARABAHAR” VE ELİF
ŞAFAK’IN “BABA VE PİÇ” ADLI ESERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
von İ. Çöltü behandelt blutschänderische Verbrechen zwischen nahen
Verwandten, die es von je her gibt, am Beispiel eines deutschen und eines
türkischen Romans.
EDEBİYAT VE RENKLER von N. G. Bayer ist ein interessanter Beitrag zur
Rolle der Farben, die die Gefühle und Gedanken der handelnden Personen in
literarischen Werken widerspiegeln.

3

In der Arbeit EIN THEMATISCHER VERGLEICH IN AUSERWÄHLTEN
WERKEN VON STEFAN ZWEIG UND EIN UNTERRICHTSMODELL ZUR
LITERATUR IM DAF von D. Yeğin und B. Arabacıoğlu werden thematische
Ähnlichkeiten und Unterschiede in bestimmten Werken von Stefan Zweig
festgestellt und Wege zu ihrer Nutzung im DaF-Unterricht gezeigt.
A. Çavuşoğlu zielt in ihrem Beitrag ALMAN DİLİ EĞİTİMİNDE NİTEL
ARAŞTIRMA: ÖRNEKLERLE KAVRAM AÇIKLAMALARI darauf ab,
Doktoranden zunächst den qualitativen Forschungsprozess und die dabei häufig
verwendeten Konzepte anhand von Beispielen zu erklären. In diesem
Zusammenhang versucht sie, Fragen wie wissenschaftliche Forschung, ihre
Arten, qualitative Forschung, Funktionen qualitativer Forschung im
Allgemeinen sowie die qualitativen Forschungstechniken zu erläutern, die im
Bereich der deutschen Sprachdidaktik häufig eingesetzt werden.
Von seinem Roman ausgehend legen S. Parlakgüneş Erdoğan und F. Tepebaşılı
in ihrem Artikel JOHANN HEINRICH PESTALOZZI VE „LIENHARD UND
GERTRUD“ ROMANINDA ÇOCUK EĞİTİMİ Pestalozzis
Erziehungsmethode dar und ziehen daraus die Schlussfolgerung, dass
Pestalozzis Überlegungen zur Kindererziehung in LuG und anderen Werken
Wegweiser für viele Pädagogen und Philosophen dieser Zeit waren. In einer
anderen Schrift (GÜNTER KUNERTS METALYRIK: “EINE POETIK”) geht
F. Tepebaşılı auf Bezeichnungen ein, die für poetologische Texte verwendet
werden, die sich direkt oder indirekt mit verschiedenen literarischen Fragen
beschäftigen.
Die Relevanz der Corpuslinguistik in der Fremdsprachendidaktik wird in den
letzten Jahrzehnten immer mehr hervorgehoben. Gerade das wird von A.
Kilimci durch CORPUS LINGUISTICS IN TEACHER EDUCATION:
PRACTICAL APPLICATIONS AND PEDAGOGIC ISSUES im Rahmen der
Lehrerausbildung thematisiert. Einen benachbarten Bereich durforscht F. Ü.
Bozdağ im COGNITIVE LINGUISTICS AND LANGUAGE TEACHING: A
COMPREHENSIVE REVIEW und sagt zusammenfassend, dass angewandte
und kognitive Linguistik ausgerichtete Pädagogik vielversprechend für die
Optimierung des Erlernens und Lehrens einer zweiten Sprache ist.
Z. Arslan und U. Balcı werfen in ihrer Arbeit EDEBİYAT TURİZMİ
BAĞLAMINDA KİTAP KÖYLERİNE GENEL BİR BAKIŞ einen Überblick
über Buchdörfer im Kontext des Literaturtourismus und empfehlen, bestimmte
Regionen der Türkei in Bücherdörfer umzuwandeln und dadurch
sicherzustellen, dass diese Regionen zu touristischen Anziehungspunkten
werden können. Bei TURİZM VE YABANCI DİL BAĞLAMINDA
HAZIRLANAN AKADEMİK YAYINLARIN SİSTEMATİK LİTERATÜR
ANALİZİ von G. Ütnü und U. Balcı handelt es sich um eine systematische
Literaturanalyse wissenschaftlicher Publikationen im Kontext von Tourismus
und Fremdsprache. Es wird festgestellt, dass ein sehr wichtiger Zusammenhang
zwischen Tourismus und Fremdsprachenkenntnissen und -fähigkeiten besteht
und dass sich gute Sprachkenntnisse im Tourismussektor in vielen Aspekten

4

positiv auswirken, beispielsweise in der Kundenzufriedenheit und dem Abbau
möglicher Vorurteile.
Mit dem breiten Themenbereich dieses Bandes haben wir auch Forscher*innen
aus Nachbardisziplinen die Möglichkeit gegeben, ihre Arbeiten zu publizieren.
Damit möchen wir zugleich eine große Leserschaft erreichen. Wir hoffen, dass
dies uns gelingt.
Prof. Dr. Tahir Balcı

5

INHALTSVERZEICHNIS
Wortarten in den deutschen und türkischen Vornamen
Dursun Zengin.................................................................................................. 7
Deutsche und türkische Vornamen fremdsprachiger Herkunft
Dursun Zengin.................................................................................................. 21
Sprechakte und Werte-Erziehung im Fremdsprachenunterricht
Tahir Balcı........................................................................................................ 28
İnternet Haberciliğinde Nitelik Sorunu
Tahir Balcı........................................................................................................ 41
Abstracts als Textsorte im interdisziplinären Kontext: Ein textlinguistischer
Ausblick
Handan Köksal - Binnur Arabacı - Nihal Ural - Furkan Koca......................... 56
Terminological Equivalence in Translation of Medical Text
Sevtap Günay Köprülü ..................................................................................... 79
Konzeptvorschlag für die Entwicklung der digitalen Kompetenzen der DaF-
/DaZ-Lehrpersonen in der universitären Ausbildung zur Förderung der
Zukunft des digitalisierten DaF-Unterrichts
Mehmet Doğan ................................................................................................. 91
Öğretmen Adaylarının Alternatif Yabancı Dil Öğretim Yöntemlerine Bakış
Açısı
Yasemin Darancık ............................................................................................ 119
Almanca Öğretmenliği Öğrencilerinin Edebiyat Algısı ve Edebiyat Eğitimi
Üzerine (Konya Örneğinde)
Ali Osman Öztürk............................................................................................. 136
Söz Sanatları ve Yalan
Munise Aksöz................................................................................................... 149
Danıel Kehlmann’ın “Die Vermessung der Welt” (Dünyanın Ölçümü) Adlı
Yapıtı Örneğinde Gerçekliğin Kurgusal Bir Düzlemde Anlatımı
Nalan Saka........................................................................................................ 162
Günter Kunerts Metalyrik: “Eine Poetik”
Fatih Tepebaşılı................................................................................................ 206

6

Kız Kardeşe Ağabey Tecavüzü ve Ensest Olgusu: Unica Zürn’ün
“Karabahar” ve Elif Şafak’ın “Baba ve Piç” Adlı Eserlerinin
Karşılaştırılması
İlker Çöltü......................................................................................................... 218
Edebiyat ve Renkler
Nergiz Gamze Bayer ........................................................................................ 237
Ein thematischer Vergleich in ausgewählten Werken von Stefan Zweig
Deniz Yeğin - Behiye Arabacıoğlu .................................................................. 261
Bazı Almanca Biçem Terimlerinin Türkçe Karşılıklarına Dair
Munise Aksöz................................................................................................... 278
Alman Dili Eğitiminde Nitel Araştırma: Örneklerle Kavram Açıklamaları
Ayşe Çavuşoğlu................................................................................................ 290
Johann Heınrıch Pestalozzı ve „Lıenhard und Gertrud” Romanında Çocuk
Eğitimi
Seval Parlakgüneş Erdoğan – Fatih Tepebaşılı................................................ 306
Cognitive Linguistics and Language Teaching: A Comprehensive Review
Fatih Ünal Bozdağ .......................................................................................... 320
Corpus Linguistics in Teacher Education: Practical Applications and
Pedagogic Issues
Abdurrahman Kilimci ...................................................................................... 333
Edebiyat Turizmi Bağlamında Kitap Köylerine Genel Bir Bakış
Züleyha Arslan - Umut Balcı........................................................................... 345
Turizm ve Yabancı Dil Bağlamında Hazırlanan Akademik Yayınların
Sistematik Literatür Analizi
Gülnihal Ütnü - Umut Balcı............................................................................. 363

306

JOHANN HEINRICH PESTALOZZI VE „LIENHARD UND
GERTRUD” ROMANINDA ÇOCUK EĞİTİMİ77
Arş. Gör. Dr. Seval Parlakgüneş Erdoğan
Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi
psevalerd@gmail.com
Prof. Dr. Fatih Tepebaşılı
Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi
ftepebasili@erbakan.edu.tr
1. GİRİŞ
Eğitim, insanlığın gelişiminde şüphesiz çok önemli bir konuma sahiptir. Bu
süreç doğumdan itibaren başlar ve yaşamımızı son ana kadar şekillendirir,
çünkü „yaşam eğitir”78. İnsanlar, tarih boyunca bir yandan bu konuyla yoğun bir
şekilde uğraşırken, diğer yandan da bu bağlamda geliştirilmiş yöntemleri
uygulamaktadırlar.
Tarihte eğitim konusuyla ilgilenen birçok bilim adamı, filozof ve reformcu
olmuştur. Jan Amos Comenius (Didactica Magna), Jean Jacques Rousseau
(Emile), Johann Heinrich Pestalozzi (Lienhard and Gertrud, Wie Gertrud ihre
Kinder lehrt) bunlardan sadece birkaçıdır. Bir önceki yöntemin eksikliklerini
ortaya çıkarmak, boşluklarını doldurmak veya belki de tam tersini iddia etmek
için yeni yöntem veya yaklaşımlar birbiri ardına geldiğinden, her zaman daha
fazla bilim insanı bu konuyla ilgilenecektir. Amaç her konuda olduğu gibi
daima daha iyiye ulaşmaktır, fakat 18. yüzyılın ortalarına kadar insanlar, her
anlamda refahları için akıllarını kullanmaya cesaret edemediler.
Okul hayatı ve eğitim sürecinde karşılaşılan sorunlar zamanla yeni kavram ve
yaklaşımlara yol açtı. Çocuğun potansiyel ve yeteneklerinin bütünlüğü ve
mükemmelliği, okul eğitiminin yeni araçları olarak iş ve sanat, beden ve zihnin


77 Bu çalışma, birinci yazarın doktora tezinden üretilmiştir.
78 https: //www.heinrich-pestalozzi.de/werke/pestalozzi-volltexte-auf-dieserwebsite/
1826-pestalozzis-schwanenge sang/schwanengesang-24#c6462 ( Erişim 01.07.2022).

307

uyumu ve metodun temeli olarak algı (Anschauung) bunlardan bazılarıdır. Bu
tür reformlar, Montaigne, Comenius, Francke, Rousseau, Fröbel veya Pestalozzi
gibi bazı eğitimciler tarafından örnek niteliğinde uygulamaya konmuştur
(Matthes & Schütze, 2018: 31). Johann Heinrich Pestalozzi, 18. yüzyılın ikinci
yarısından 19. yüzyılın ilk çeyreğine kadar insanın bütünsel eğitimi için
mücadele eden en önemli sosyal ve reformist pedagoglardan birisidir (bkz.
Böhm, 2010 ve Tröhler, 2013). Alman Edebiyatında 12. yüzyıldan itibaren
bilinen insan sevgisi (Öztürk, 1999: 61), Pestalozzi’yi harekete geçiren en
önemli hususlardan biridir. Ona göre insan, ,yaradılışın başyapıtı’dır. Nasıl ki
bir bahçıvan en hassas bitkilere olgunlaşana kadar iyi bakıyorsa, eğitimci de
insanı tüm yetenek ve güçleriyle yeterince tanımalıdır ki eğitebilsin. Eğitimci
aynı zamanda her yönden, her koşulda kendini geliştirebilmeli ve güçlü
olmalıdır (Buol, 1976: 32).
Pestalozzi’nin eğitim üzerine yaptığı çalışmalar, çocuğun gelişen zihninin bakış
açısını vurgulamak olarak özetlenebilir. İnsan gelişiminin iki etkenle
sağlanabileceğine inanmaktadır. Bir yandan insanın yetkinlikleri eğitim yoluyla
güçlendirilmesi gerekirken, öte yandan mevcut koşullar yasalar yoluyla
iyileştirilmelidir (Bowers & Gehring, 2004: 309). Ayrıca Pestalozzi belirli bir
meslek eğitiminin her zaman genel eğitimin evrensel hedeflerine tabi olması
gerektiğini vurgular (Silber, 1960: 35). Buna olan inancı öyle güçlüdür ki eğitim
ve terbiye (kişinin bütüncül eğitimi-Erziehung des Menschen als Ganzes) onun
eserlerinde her zaman yerini bulmaktadır. Eserleri ve uygulamalarıyla Johann
Heinrich Pestalozzi, bize kendisinin çocuk yetiştirme ve eğitim anlayışı
hakkında zengin içerikler sunar. Yaşadığı dönemde, Johann Gottlieb Fichte,
Friedrich Adolph Wilhelm Diesterweg veya Johann Gottfried Herder gibi
alanında önemli kişiler onun fikirlerinden etkilenmişlerdir (bkz. Fikret, 1930).
Bu çalışma, Pestalozzi’nin çocuk yetiştirme anlayışını ortaya koymayı
amaçlamaktadır. Bu bağlamda, “Lienhard und Gertrud79“ (1781-1787) adlı
romanı çocuk eğitimi açısından incelenmiştir.
2. JOHANN HEINRICH PESTALOZZI VE METODU
Pestalozzi, saygın ve popüler bir doktorun oğlu olarak 12 Ocak 1746’da
Zürih’te doğmuştur. Babası, o henüz altı yaşındayken öldüğünden, annesi ve
hizmetkarı onu çevresinden izole ve son derece koruyucu bir şekilde yetiştirir.


79Romanın adını „Lienhard ve Gertrud” olarak çevirebiliriz.

308

Bu yetişme tarzı sonraki yaşamını derinden etkilemiştir. Henüz bir çocukken
Pestalozzi kendine anlamlı ve yüce bir amaç edinmiştir. Hayali, tüm insanların
iyiliğine hizmet etmekten başka bir şey değildir. İnsanları eğitmek ve hüküm
süren adaletsizliğe karşı mücadele etmek istemiştir. Bu nedenle, çocukluğunun
ve deneyimlerinin pedagojik düşüncesini şekillendirdiğini söylemek
mümkündür (bkz. Kraft, 1996). Ona göre toplumdaki bütün bireyler eşit eğitim
imkanlarına sahip olabilmelidir. Bu amaçla Neuhof (1773/1774-1780), Stans
(1798-1799), Burgdorf (1800-1804/1805) ve Yverdon (Iferten) (1804-1825)
gibi kendi eğitim yaklaşımını uygulamaya koyduğu bazı eğitim kurumları
açmış, fakat o zaman somut bir başarı elde edememiştir. Buralarda amaç ilkin
sadece çocukları çalışabilir kılmak ve iyi eğitim vermek (Neuhof ve Stans) iken,
sonradan öğretmenlere ileri eğitim seminerleri de vermek (Burgdorf ve
Yverdon) olmuştur.
Açtığı eğitim kurumlarında hedeflediği başarıya ulaşamayan Pestalozzi,
arkadaşlarının telkiniyle edebiyata yönelmiş ve 1781 yılında “Lienhard und
Gertrud” romanının ilk cildini yayınlamıştır. Bu roman ve sonraki yıllarda
yayınladığı “Wie Gertrud Ihre Kinder lehrt” gibi bazı edebi eserleri büyük
yankı uyandırmış ve ona beklediği etkiyi yaratmak için fikirlerini büyük
kitlelere yayma imkânı sağlamıştır (Quick, 1916: 291-292). Pestalozzi’ye göre
daha iyi bir gelecekten, ancak insanların kendilerini eğitim yoluyla geliştirip
mükemmelleştirdikleri veya tamamladıkları bir düzen içinde söz edilebilir. İşte
tam da bu noktada Pestalozzi, gerek çeşitli şehirlerde açtığı eğitim kurumlarıyla
gerekse edebi yazılarıyla aktif bir rol oynamaya çalışmıştır. Amini (2018: 13),
toplumun alt tabakasına olan sevgisini, canlı hayal gücünü ve herkese koşulsuz
güvenmesini Pestalozzi’yi tanımlayan temel özellikler olarak görür.
Pestalozzi’nin eğitim yöntemi zamanında büyük yankı uyandırmıştır ve hatta
Schönebaum (1934: 150), bu yöntem ve eğitim ilkeleriyle insanların iç
dünyasında önemli bir etki yaratılabileceği görüşündedir. Espe’ye (1952: 83)
göre de zamanın politik ve toplumsal şartlarının uygunsuzluğuna rağmen
Pestalozzi’nin düşünceleri umut verici yaklaşımlar içermekte ve
uygulamalarında dikkate değer sonuçlar bulunmaktadır.
Eğitim, hayat boyu süren bir olgudur ve bu süreçte birey kendini yaşadığı
kültüre uyarlayarak kimliğini oluşturur ve geliştirir (Faulstich-Wieland &
Faulstich, 2006: 53). Pestalozzi, bu süreci kendini geliştirme veya kendini
mükemmelleştirme (Selbstentfaltung bzw. –vervollkommnung) olarak görür. O,

309

eğitimi kişinin tüm güç ve yeteneklerinin doğal, ilerici ve uyumlu gelişimi
olarak açıklar (Takaya, 2003: 80). Günümüzde de bazı açılardan geçerliliğini
koruyan (bkz. Erben Keçici, 2013) Pestalozzi’nin öğretim yönteminin temel
ilkeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir (Monroe, 1907: 318):
Gözlem veya duyusal algı (Anschauung) öğretimin temelidir80.
Dil her zaman gözlemle, yani bir nesne veya içerikle bağlantılı olmalıdır.
Öğrenme zamanı, yargılama ve eleştiri zamanı değildir.
Öğretim, en basitten başlamalı ve çocuğun gelişimine göre, yani psikolojik
olarak bağıntılı bir düzende kademeli ilerlemelidir.
Tam öğrenmeyi sağlamak için öğretimin her öğesine yeterli zaman
ayrılmalıdır.
Öğretim, dogmatik açıklamayı değil, gelişmeyi hedeflemelidir.
Öğretmen, öğrencinin bireyselliğine saygı duymalıdır.
İlköğretim öğretiminin başlıca amacı hazır bilgi ve beceri aktarmak değil,
öğrencinin anlayışını geliştirmek ve arttırmaktır.
Güç bilgiye, beceri de öğrenmeye bağlı olmalıdır.
Öğretmen ve öğrenci arasındaki ilişki, özellikle disiplin açısından, sevgiye
dayalı olmalıdır.
Öğretim, eğitimin evrensel amacına tabi olmalıdır.
Pestalozzi’nin düşüncelerini temsil eden ve insanın bütün yeteneklerinin dengeli
gelişimini amaçlayan, kalp, kafa ve el’ (Herz, Kopf und Hand) ilkesi, her ne
kadar eserlerinde zaten kök salmış olsa da bu sloganı kendisi ortaya atmamıştır.
Ancak 19. yüzyılın sonlarına doğru, okul tarihçisi Otto Hunziker tarafından
yazılan bir makalede (1881) kelimesi kelimesine okuyucuyla buluşmuştur. Bu
ilke, ilk olarak Hunziker’in makalesinde yer alsa bile, anlamı ve etkisi
Pestalozzi’nin çalışmaları aracılığıyla çoktan yaygınlaşmıştır (Horlacher, 2019:


80Burada Pestalozzi‘nin Anschauung prensibine atıf mümkündür. Burada nesnelerin
basit tabiriyle algılanmasından ziyade annenin veya öğretmenin nesneleri çocuğun
görmesi ve algılaması için belirli bir sıralamada veya düzende yönlendirerek sunması
işi kastedilir (Osterwalder & Reusser, 1997: 327).

310

111). Pestalozzi’nin kendisi bu üçlüye (kalp, kafa ve el) ‘güçler dengesi ilkesi’
(das Prinzip des Gleichgewichts der Kräfte) ifadesiyle atıfta bulunur (Natorp,
1909: 41).
3. “Lienhard und Gertrud” Romanı ve Çocuk Eğitimi
“Lienhard und Gertrud”81 romanı, Pestalozzi’nin eğitimle ilgili en etkili
eserlerinden biri olup dört ciltten oluşmaktadır. Birinci cilt 1781, ikinci cilt
1783, üçüncüsü 1785, dördüncüsü ise 1787 yılında yayımlanmıştır. Romanın
çeşitli baskıları mevcuttur. Burada 1831 baskısı kullanılmıştır, çünkü bir yandan
romanın dört bölümüne de tek tek ciltler halinde ve tam metin olarak bu
sürümde ulaşılabildi. Diğer yandan bu baskı, orijinaline göre revize edilmiş
eksiksiz bir sürümdür.
LuG, Bonnal adında bir köydeki toplumum yozlaşmışlığını, sefaleti,
eğitimsizliği ve bu gibi sorunların nasıl çözülebileceğini konu alır. Söz konusu
sorunların nasıl giderilebileceği köydeki Lienhard ve Gertrud’un ailesi ve
komşuları üzerinden okuyucuya anlatılmaktadır. Köy, yoksulluk içinde ve
ahlaki olarak çöküştedir. Pestalozzi, Gertrud’a çiftçi, ev hanımı, anne ve aynı
zamanda eğitici rollerini yüklemiştir. Gertrud, onun hayalindeki ‘ideal anne,
özelliklerine sahiptir. Dindar, çalışkan, merhametli, yardımsever ve iyi ahlaklı
bir kişiliğe sahiptir. Lienhard ise Gertrud’un eşidir. Duvar ustası olarak çalışan
Lienhard, az para kazanmakta, fakat alkol bağımlılığından dolayı sürekli sorun
yaşamaktadır. Yedi çocukları vardır, ama altısının adı geçmektedir; Anneli,
Niklas, Liseli (Lise), Jonas, Enne ve Griteli.
Hummel, egemen bir idari görevli olarak köydeki birçok şeyden sorumlu olan
(Der Vogt) ve Bonnal’daki hanın sahibi olan karakterdir. Toplumdaki yozlaşma
onun aracılığıyla somutlaştırılır, çünkü o, deyim yerindeyse, bir hancı olarak
çiftçileri, gündelikçileri ve zanaatkarları kendisine büyük içki borçları yapmaya
teşvik eden bir tiran gibi davranır. Bu baştan çıkarmanın bir sonucu olarak ve
başka yollarla da hemen herkesi kendisine bağımlı kılar. Anlatıcı, ondan
‘açgözlü köpek’ (einen gierigen Hund) olarak söz eder (LuG1: 14). Hummel ise
taciz ettiği kişileri ‘ahırdaki süt inekleri’ (Milchkühe im Stall) olarak
nitelemektedir (LuG1: 14).


81Buradan itibaren romanın adı LuG olarak anılacak ve ciltleri de yanına rakamlar
gösterilerek kısaltılacaktır: LuG1, LuG2, LuG3 ve LuG4.

311

Köy halkı, ekonomik ve ahlaki olarak çok kötü bir durumdadır. Yaşam şartlarını
ve ekonomik durumu iyileştirmenin yolu, Gertrud, genç soylu (Junker) Arner,
Teğmen Gülphi, Baumwollen-Meyer ve kız kardeşi Mareieli üzerinden
gösterilmektedir. Romanın amacı, basit köy hayatını ve tek bir kadının,
Gertrud’un, görüsü ve fedakarlılığının getirdiği büyük değişiklikleri
anlatmaktır. Pestalozzi, karakterler aracılığıyla insanları eğitmek istemektedir.
Pestalozzi’nin ömürünü adadığı Gertrud’un basit yöntemleri, tüm köyün
reformuna yol açar (Bowers & Gehring, 2004: 309-310). Onun eğitim şekli
köydeki okulda örnek olarak alınır.
LuG romanında çocuk eğitimini irdelemeye başlamadan önce eğitimi kavramsal
olarak tanımlamakta yarar vardır. Eğitim kavramı büyük ölçüde tartışmalı
(Faulstich-Wieland & Faulstich, 2006: 46) olsa da Brezinka (1990), eğitimi
kısaca “bir insanın, başkasının kişiliğini bir şekilde geliştirmeye çalıştığı
eylemler” olarak niteler (akt. Raithel vd. 2007: 22). Çocuklar fiziksel, zihinsel
veya sosyal olarak olgun doğmadıkları için eğitime ihtiyaç duyarlar ve bu
anlamda eğitim, genetik olarak sabit olmayan, değiştirilebilir kültürel bir
mirasın’ eski nesilden genç nesile aktarılması olarak tanımlanabilir (Faulstich-
Wieland & Faulstich, 2006: 48). Pestalozzi ise sağlıklı eğitimi, sağlıklı bir
ağaca benzetir: Bereketli suların yanına dikilmiş bir ağacın şeklini ve
özelliklerini içeren küçük bir tohum toprağa atılır. Ağacın bütün gelişimi,
tohumunda ve kökünde bulunan organik parçalardan oluşan kesintisiz bir
zincirdir. İnsan da ağaç gibidir; süreğen bir gelişim sergiler. Yeni doğmuş bir
çocukta, yaşam boyunca ortaya çıkması gereken yetenekler gizlidir. Dolayısıyla
insanın eğitimi tamamen ahlaki bir sonuçtur. İnsana yetenek ve hayat veren
eğitimci değildir. Eğitimci, yalnızca, doğanın gelişimini yani doğal gelişimi
herhangi bir olumsuz etkinin bozmamasını sağlar. İnsanın ahlaki, entelektüel ve
pratik güçleri kendiliğinden gelişmelidir. Bu nedenle, örneğin inanç, onun
hakkında düşünerek değil, kendi eylemimizle gelişmelidir; sevgi, hakkındaki
güzel sözlerle değil, sevme eylemimiz aracılığıyla veya düşünme, sadece diğer
insanların düşüncelerini sahiplenerek değil, düşünme eylemimizle gelişmelidir
(Monroe, 1907: 314-315).
Pestalozzi, LuG romanında da bu görüşü yansıtır. Gertrud’u romanda eğitim ve
ahlaki yaşam için model bir figür olarak tanıtır. Onun çocukları, ‘sağlıklı
eğitmeyi’ simgelediği ağaç gibi büyür. Gertrud, çocuklarının onu rol model
olarak aldıklarının, yöntem ve davranışlarını doğrudan izlediklerinin
farkındadır. Ailesiyle her zaman sevgiyle ilgilenir:

312

“O, kocası işten dönmeden Cumartesi işlerini bitirmeye çalıştı. Çocukların
saçlarını taradı, ördü ve üstlerini giydirdi. Evi temizledi ve iş yaparken
çocuklarına bir şarkı öğretti. Bunu, “işten geldiğinde sevgili babanıza
söylemelisiniz” dedi. Çocuklar da babaları işten geldiğinde onun hoşuna
gidecek bir şeyler öğrenmeyi seviyordu. İş esnasında herhangi bir çaba
harcamadan, vakit kaybetmeden ve kitapsız iyice öğrenene kadar
annelerinin söylediğini tekrar ettiler.” (LuG1: 58)82
Bu alıntı, Gertrud’un ailesine ne kadar düzgün, temiz, özenli ve sevgi dolu
davrandığını anlamamızı sağlamaktadır. Aynı zamanda çocuklarına başka
işlerle meşgulken bir şeyler öğrettiğinin de ilk işaretini vermektedir. Gertrud ve
Lienhard’ın ailesinde çocuklar da söz sahibidir ve onların varlığına saygı
duyulur. Duygu ve düşüncelerine değer verilir. Her cumartesi akşamı çocuklara
hatalarını sormak ve onlar için önemli olabilecek haftanın olaylarını tartışmak
Gertrud için bir alışkanlıktır. Bunları onlara eğitimlerinin bir parçası olarak izah
etmek son derece önemlidir (LuG1: 140).
Pestalozzi, Stans mektubunda (Brief aus Stans) insan ruhunu bir bütün olarak
kucaklamadığı sürece eğitimin ihtiyaç duyduğu okul dersinin beyhude olacağını
söylemektedir. Ona göre okul eğitimi, ev hayatına dayanmalıdır, aksi takdirde
bu eğitim insanlığı “yapay bir küçültme yönteminden” (künstliche
Verschrumpfungsmethode) başka bir şey olmaz (akt. Schneider, 1949: 123-
124). Pestalozzi, burada evdeki eğitimin önemini vurgular, zira kendisinin
çocukken kaçırdığını, çocukların kaybetmemesini ister (Amini, 2018: 128). Ona
göre eğitim, evde bir annenin çocuğunun süregelen gelişimini, değişimi daimî
olarak gözlemlemesini ve hal ve tavırlarından okumasını da gerektirir. Bunun
yansımasını LuG’un 3. cildi 29. ve 30. bölümlerinde görebiliriz. Burada, bir
çocuğun iyiliğini ve eğitimini olumsuz yönde etkileyen iki faktör açıklanmıştır;
ilk engel, cahil ve ilgisiz kadınlar veya Bonnal’ın çocuklarının kendi
anneleridir. Onlar düzensiz ve yeni bir şeye başlamak veya yeni şeyler
öğrenmek konusunda isteksizdirler. Aksi yönde bir çaba, dirliğe, düzene veya
sorumluluk bilincine yol açacaktır. Ayrıca çocuklarına terbiye vermeyi yük
olarak görürler. İkinci engel ise zenginlerin kıskançlığıdır. Fakirlerin iyi
durumda olması zenginleri rahatsız eder. Ama sonunda iyiler kazanır ve


82Bu ve buradan sonraki tüm doğrudan alıntılar yazarlar tarafından Almancadan
Türkçeye çevrilmiştir.

313

çocuklar kendilerini savunurlar çünkü duyarlılık aslında ruhun gücüne dayanır
(LuG3: 190).
Doğal akışı gereği eğitim (natürliche Erziehung), evde bir annenin rehberliğinde
başlamalı ve bu ortamın devamı niteliğinde okulda nitelikli bir eğitici
aracılığıyla devam etmelidir. Pestalozzi de anneleri çocukların ihtiyaçlarına en
iyi cevapları verebilecek ilk eğiticiler olarak görür (Laubach, 2011: 186). Bu
kanının, LuG’daki Gertrud’un annelik ve eğitim tarzıyla bütünleşip
somutlaştığını söylemek mümkündür. Ailesiyle birlikte, her türlü sefalet ve
zorluğa rağmen huzurlu, şükür dolu ve iyi olunabileceğinin kanıtı olarak
okuyucuya sunulmuştur. Evi düzenli, çocukları dinine bağlı, iyi ahlaklı ve iyi
terbiye almıştır. Böylelikle, genç Arner ve yeni öğretmen Teğmen Gülphi
kurmak istedikleri okulun ve aradıkları eğitim modelinin Gertrud’un evinde
zaten vardır (LuG3: 72). Çocuklarına nasıl bir terbiye ve eğitim verdiğini
görmek için onun evine gözlem yapmaya gitmişlerdir. Çocukların bir yandan
dokuma tezgahında çalışırken diğer yandan da şarkı, alfabe, aritmetik gibi başka
şeyler öğrendiklerini gördüklerinde hayalini kurdukları okulun Gertrud’un
evinde vücut bulduğunu anlamışlar ve hayranlıklarını gizleyememişlerdir
(LuG3, 19. Bölüm).
Pestalozzi, bir çocuğa özgürlük, huzur ve cesaret vermek için her fırsatı
değerlendirmek gerektiğinden bahseder. Olabilecek her şey, kelimelerle değil
olayların doğal sonuçları aracılığıyla, görmeyi, duymayı, bulmayı, düşmeyi,
ayağa kalkmayı ve hata yapılabileceği öğretilmeli ki çocuk tüm bunları kendi
başına deneyimleyebilsin. Eylemin mümkün olduğu yerde söz olmamalıdır. O
zaman doğanın insanlardan daha iyi öğrettiği görülecektir (akt. Schneider, 1949:
14). Bu fikir doğrultusunda öğretmen Teğmen Gülphi, okulundaki çocuklara
kısa sürede çok şey öğretir ve öğrendikleri onları her zamankinden daha fazla
meraklandırır. Öğrencilerinin başarılarına büyük bir keyifle şahit olur ve onların
meraklarının arkasından özgürce gitmelerini sağlar. Hiçbir şeyi kaçırmazlar ve
her şeyi keşfetmeye çalışırlar. Örneğin gözlem yapmak için köydeki atölyelere
giderler. Teğmenin okulu hem erkek hem de kız çocuklarına kendilerini iyiliğe
eğitmelerinde büyük ölçüde yardımcı olur. Çalışkanlık, tutumluluk, ev kuralları,
ahlaki davranış ve diğer erdemler onlarda uyandırılır ve doğal hale getirilir
(LuG3: 338-341). Bu erdemleri yavaş yavaş kazanan öğrenciler öğretmenleri
Gülphi’yi çok sevmeye başlarlar. Öyle ki bu sevgi daha çok yenilik öğrenmek
için bir motivasyon faktörüne dönüşmektedir. Çocuklar öğretmenin dikkatini
çekmek için yarışa girmeye başlar (LuG4: 266). Okulda olan her şey, sivil

314

düzen gerçekleriyle sıkı sıkıya bağlantılıdır. Gülphi, öğrencilerden her zaman
olabilecek en kibar ve sevgi dolu şekilde bir şeyler yapmalarını ister, bu da
onların kendisine karşı daha duyarlı ve sevgi dolu olmalarını sağlamaktadır.
Herhangi bir hata yaparlarsa, ancak zaten pişman olduklarında onu hissettirir ve
hatayı tekrarlamayacaklarına dair söz alır. Gertrud da çocuklarında aynı
yöntemi uygulamıştır.
Pestalozzi’nin önemsediği unsurlardan biri de mesleki eğitimdir. Ona göre
mesleki iş bir araçtır. Meslek bir meşguliyetten ziyade hayatın bir gerçeği olarak
önemlidir (Klumker, 1927: 7). Açtığı eğitim kurumlarında erken yaştan itibaren
çalışmanın çocuklara zararının olmadığını, bilakis faydasının olduğunu
deneyimlemiştir. Buna paralel olarak LuG romanında Gertrud’un çocukları da
dokuma tezgahında çalışmış ve kendi paralarını kazanmıştır. Gertrud,
komşularının çocuklarını da buna teşvik etmektedir. Kendi kazancını sağlamak
da anlamlı bir motivasyon faktörüdür (LuG2: 26). Gertrud’un iki farklı eylemi
aynı anda ve oyunlaştırarak yaptırması çocukların hoşuna gider. İlkin
uygulaması zor gibi görünse de sonuç iyidir:
“Sayma ve hesap, her düzenin temelidir. Bu, Gertrud’un hararetle
savunduğu ve eğitim tarzında önemli etkisi olan düşüncelerden biridir.
Eğitim yöntemi şöyleydi: Dokuma ve nakış yaparken düğümleri veya iğne
batırmalarını ardışık veya ayrı ayrı saydırırdı, aynı sayılarla atlatır, ekletir
veya eksilttirirdi.
Çocuklar bu oyunda kimin daha hızlı ve daha iyi öğrendiğini görmek için
birbirleriyle yarışırdı. Yorulduklarında şarkılar söylerlerdi...” (LuG2: 70-
71).
Pestalozzi, aritmetik hakkındaki görüşünü en iyi 3. cildin 70. bölüm başlığıyla
aktarır; “Hesap ruhu ile hakikat duygusunu ayıran, Tanrı’nın birleştirdiğini
ayırır” (LuG3: 265). Yaşam bilgeliğine giden ilk adım, doğru görmek ve doğru
duymaktır (LuG3: 265).
Cinsiyet rolleriyle ilgili düşüncelerini LuG’un 4. cildi 40. bölümünde
okuyucuyla paylaşan Pestalozzi, temelde hem erkek hem de kız çocuklarının
ilerideki rollerine iyi hazırlanması gerektiğini düşünse de kızların eğitimini
nispeten daha önceler. Kızlar, kendilerini sadece genç ve güzel kız olmaktan
öteye gitmeyen sığ bir kalıba sıkıştırmışlardır. Bu nedenle kız çocukları
ekonomi, akıl yürütme, aritmetik ve dikkat gerektiren her türlü ev işini

315

öğrenerek ve kendilerini geliştirerek daha etkili rolleri üstlenen bireyler
olmalıdırlar (LuG4: 157-158). Erkekler kızlara nazaran daha avantajlı ve
evlendikten sonra toplumda daha da iyi konumdadırlar (LuG4: 159). Eskiden
gençlerin bir araya gelmelerine izin verilir ve hatta saygıyla karşılanırdı, fakat
akıllardan çıkarılmaması gereken önemli nokta “Tanrının varlığını hep
hatırlayın ve kötülük yapmayın!”dır (LuG4: 161). Uygunsuz cinsel
münasebetleri önlemek için, gençlikte benlik saygısını uyandırmak gerekir.
Gençlik, dünyadaki konumu için sevgi ve özenle yetiştirilip eğitilmelidir. Bu
amaç için tüm zayıflıkların, kötülüklerin ve hırsların erken yaşlardan itibaren
üzerinde çalışılmalıdır (LuG4: 164).
Pestalozzi’ye göre din, ahlaki doğaya bir müdahaledir ve insan ahlakını
iyileştirme eğilimindedir. Bu yüzden bir süreliğine de olsa eğitimin mutlak aracı
olmalıdır (Rufer, 1990: 74). Romanının ana karakteri Gertrud’un tutumunda da
bu düşüncenin yansıması bulunur. Pestalozzi, çocukların yetiştirilmesinde dini
öğretilere büyük önem vermektedir. Gertrud sık sık çocuklarına, yaşadıkları
yoksulluğu ve açlığı asla unutmadan, başlarına gelen her şey için her fırsatta
Tanrı’ya şükretmelerini öğütler. (LuG1: 140-141). Gertrud dindar bir kadın ve
annedir. Ona göre insan mümkün olduğu kadar Tanrı’ya yakın olmalı, O’nu
düşünmeli ve O’na şükretmelidir. Bunlar da ancak her zaman Tanrı’yı hatırlayıp
dua ederek mümkün olabilir. Empati ve yardımseverlik, ideal insan profiline
çok önemli katkı sağladığından dini eğitimde iki önemli faktördür (LuG1: 83).
4. SONUÇ
Pestalozzi, insanlığın içine saplandığı yozlaşmışlıktan kurtuluşunu mükemmel
ve tam eğitimde görmektedir. Ona göre insan ruhunun bütünsel olarak
eğitilmesi gerekir, bu nedenle her şey ancak mükemmel insan eğitimine katkıda
bulunduğu ölçüde anlam kazanır. Ayrıca tüm insanların eşit haklara sahip
olması gerektiğine kesin olarak inanmaktadır. Yetiştirme tarzı, çocukların
bağımsızlığını desteklemeyi amaçlar. Çocuklar herhangi bir işte çalışabilmeli,
ahlaklı olmalı ve doğru bilgiyi edinmelidirler. Bu özellikler, çocukların insanca
bir yaşam sürmelerine katkı sağlayacak ve onları geleceğe hazırlayacaktır.
LuG romanı, Pestalozzi’nin fikirlerinin çoğunu yansıtmaktadır. Çocuk eğitimi
bağlamında düzenli olmak, temiz ve titiz olmak, ahlaklı ve dindar yaşam, aynı
anda birden fazla şeyin öğretilebilmesi ve bütün bunların eğitimi gibi konular
özellikle öne çıkmaktadır. Çocukların yetilerinin mümkün olduğu kadar doğal
gelişim süreçlerinde sekteye uğratılmaması gerektiğine de vurgu yapılmıştır.

316

Bunların eksikliğinin sonuçları da basitçe sunulmuştur. Doğru eğitimin ve
dindarlığın özü, romanın ana karakteri olan Gertrud’un evinde tasvir edilmiştir.
Pestalozzi, onun varlığında düşüncelerini işlemiştir. Kendi çocuklarını ve hatta
komşularının çocuklarını bu yönde yetiştirmeye çalışan güçlü, dindar, ilgili ve
düzenli bir kadındır. Pestalozzi’nin eğitim idealleri onun uygulamalarında
görülmektedir. Gertrud’un çocukları iyi yetiştirilmiş, sınırlarını bilen ve
birbirlerine ve diğer çocuklara özenli davranan bireylerdir. Her gün akşam
dualar ve haftalık tartışmalarla, hayatta yoksulluk hüküm sürse bile insanın yine
de huzur ve neşe içinde olabileceğini içselleştirmişlerdir. Çünkü azla idare
etmesini bilmeli ve her zaman içinde bulunulan duruma şükredilmelidir.
Pestalozzi’nin iş ve öğrenmeyi bağlama düşüncesi de romanında Gertrud’un
uygulamalarında görülebilir. Çocuklarına, dokuma yaparken aritmetik veya
heceleme yapmayı öğretmektedir. Gertrud’un evindeki eğitim, Junker Arner ve
Teğmen Gülphi’nin uğraşlarıyla önemli ölçüde genişler. Bonnal’daki okulun
eğitim şeklini değiştirirler ve köydeki çocukları Gertrud’un eğitim modeline
göre yetiştirmeye çalışırlar. Sonuç olarak, köy toplumunda yolsuzluk da
azalmaya başlar. Teğmen Gülphi, öğretmen olarak yoksul ve ihmal edilmiş
çocukları eğitip iyi duruma getirmeye çalışır. Okulda Gertrud’un eğitim şeklinin
doğruluğunu ispatlama çabası zamanla başarılı olur. Bu, Pestalozzi’nin aynı
durumdaki çocukları eğitim anlayışı doğrultusunda yetiştirerek çok şey
başarabileceklerini kanıtlama girişimi olarak görülebilir. Çünkü onlar da çok
değerli fiziksel ve zihinsel potansiyele sahiptir. Ahlaki olarak da iyi olabilirler.
Çocuklardaki bu potansiyeller harekete geçirilerek, onlara yaşamlarını yönetme
becerisi kazandırılabilir.
Pestalozzi’nin LuG’de ve diğer eserlerinde çocuk eğitimi üzerine düşünceleri
onu pedagoji klasiklerinden biri yapmaktadır. Dönemin bazı filozof, filantrop ve
yönetimleri üzerinde önemli bir etkisi olmuştur. Onun zaman zaman günümüz
değerleriyle çelişebilen yaklaşımı tarihsel açıdan ilham verici olarak kabul
edilebilir. Pestalozzi’nin eğitim anlayışı sonraki yaklaşımların temellerinden biri
olmuş ve okul reformlarında rol oynamıştır. Onun yöntemi aynı zamanda
Montessori pedagojisi gibi günümüzün popüler eğitim modellerinin de yolunu
açmıştır.
KAYNAKÇA
Amini, B. (2018). Johann Heinrich Pestalozzi. Einführung in Leben und Werk.
Pinneberg: Heseberg Verlag. https: //www.heinrich-pestalozzi.de

317

/wissen/fachliteratur-ab-1946-auswahl/fachliteratur-ab-2003/johann-
heinrich-pestalozzi-einfuehrung-in-leben-und-werk (Erişim1.01.2023).
Bowers, F. & Gehring, T. (2004). Johann Heinrich Pestalozzi: 18th Century
Swiss Educator and Correctional Reformer. The Journal of Correctional
Education, 55(4), 306-319.
Böhm, W. (2010). Geschichte Der Pädagogik. Von Platon bis zur Gegenwart
(3. verbesserte Auflage). München: Verlag C. H. Beck.
Buol, C. (1976). Heinrich Pestalozzi. Ausgewählte Texte für die Lehrerbildung,
Erziehungspraxis und Sozialarbeit. Basel & Stuttgart: Birkhäuser Verlag.
Erben Keçici, S. (2013). Hemmende und fördernde Lehrerhaltungen aus der
Perspektive von Studenten. International Journal of Social Science, 6 (2),
417-453.
Espe, H. (1952). Pestalozzi als Politiker. Zur 125. Wiederkehr seines
Todestages (17. 2.1827). Bildung und Erziehung, vol.5 (jg), 81-89. https:
//doi.org/10.7788/bue-1952-jg12.
Faulstich-Wieland, H. & Faulstich, P. (2006). BA-Studium
Erziehungswissenschaft. Ein Lehrbuch. B. König (Hrsg.) Reinbek bei
Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag.
Fikret, H. (1930). Terbiye ve Tedris Tarihi. Istanbul: Devlet Matbaası.
Horlacher, R. (2019). Vocational and Liberal Education in Pestalozzi’s
Educational Theory. Pedagogía y Saberes, 50, 109-120.
Klumker, C. J. (1927). XXVI Pestalozzi und die deutsche Kinderfürsorge,
Festrede zum 100. Todestage Pestalozzis 14. Februar 1927. Frankfurt A.
M.: Universitäts – Druckerei. https: //core.ac.uk/reader/14507732 (Erişim
28.12.2020).
Kraft, V. (1996). Pestalozzi oder das pädagogische Selbst. Eine Studie zur
Psychoanalyse pädagogischen Denkens. Bad Heilbrunn: Klinkhardt.
Laubach, M. (2011). Pestalozzi and His Significance in Democratic Education.
Journal of Philosophy and History of Education, 61 (1), 185-194.

318

Matthes, E. & Schütze, S. (2018). Reformpädagogik vor der Reformpädagogik.
In H. Barz (Hrsg.), Handbuch Bildungsreform und Reformpädagogik (S.
31-42). Düsseldorf: Springer Verlag.
Monroe, P. M. (1907). A brief course on the history of education. New York:
MacMillan. https://archive.org/details/briefcourseinhis00monruoft/page
/318/mode/2up?view=theater (Erişim 09.06.2022).
Natorp, P. (1909). Pestalozzi. Sein Leben und seine Ideen. Leipzig: Verlag von
B. G. Teubner. https: //ia600903.us.archive.org/33/items/pestalozzi
seinle00natouoft/pestalozziseinle00natouoft.pdf (Erişim 22.01.2023).
Osterwalder, F. & Reusser, K. (1997). Pestalozzis dreifache Methode – innere
Vollendung des Menschen, göttliche Ordnung, Buchstabier- und
Rechenkunst. Beiträge zur Lehrerbildung, 15 (3), 304-370. https:
//www.pedocs.de/volltexte/2017/13362/pdf/BZL_1997_3_304_370.pdf
(Erişim 22.01.2023).
Öztürk, A. O. (1999). Alman Edebiyatında Sevgi, Hoşgörü ve İnsan Hakları.
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (13), 61-67.
Pestalozzi, J. H. (1831). Lienhard und Gertrud Erster Teil (durchgesehene
Auflage). Trogen: Meyer und Zuberbühler. https: //reader.digitale-
sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10129401_00003.html. (Erişim
18.10.2018).
Pestalozzi, J. H. (1831). Lienhard und Gertrud Zweiter Teil (durchgesehene
Auflage). Trogen: Meyer und Zuberbühler. https: //reader.digitale-
sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10129402_00001.html. (Erişim
23.10.2018).
Pestalozzi, J. H. (1831). Lienhard und Gertrud Dritter Teil (durchgesehene
Auflage). Trogen: Meyer und Zuberbühler. https: //reader.digitale-
sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10129403_00003.html. (Erişim
18.10.2018).
Pestalozzi, J. H. (1831). Lienhard und Gertrud Vierter Teil (durchgesehene
Auflage). Trogen: Meyer und Zuberbühler. https: //reader.digitale-
sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10129404_00001.html. (Erişim
18.10.2018).

319

Quick, R. H. (1916). Essays on educationai reformers. New York: D. Appleton.
https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uiug.30112055471244
&view=1up&seq=335&skin=2021 (Erişim 09.06.2022).
Raithel, J., vd. (2007). Einführung Pädagogik. Begriffe- Strömungen, Klassiker-
Fachrichtungen (2. durchgesehene und erweiterte Aufl.). Wiesbaden: VS
Verlag für Sozialwissenschaften.
Rufer, A. (1990). Pestalozzi Fransız Devrimi ve Helvetik (S. Özkal, çev.).
Istanbul: Cem Verlag.
Schneider, H. (1949). Pestalozzi. Grundlehren über Mensch und Erziehung (4.
Auflage). Stuttgart: Alfred Körner Verlag.
Schönebaum, H. (1934). Pestalozzi und Herder. Archiv Für Kulturgeschichte,
24(jg), 145–174. https: //doi.org/ 10.7788/akg-1934-jg10.
Silber, K. (1960). Pestalozzi: The man and his work. London: Routledge and
Kegan Paul.
Takaya, K. (2003). The Method of Anschauung: From Johann H. Pestalozzi to
Herbert Spencer. Journal of Educational Thought, vol. 34, No.1: 77-99.
Tröhler, D. (2013). Pestalozzi and the Educationalization of the World. New
York: Palgrave Macmillan.
https: //www.heinrich-pestalozzi.de/werke/pestalozzi-volltexte-aufdieserwebsi
te/1826-pestalozzis-schwanengesang/schwanengesang-24#c6462 (Erişim
01.07.2022).