No full-text available
To read the full-text of this research,
you can request a copy directly from the author.
POLSKA W RANKINGACH – POZYCJA KRAJU W ZESTAWIENIU PORÓWNAWCZYM NA TLE WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW MIĘDZYNARODOWYCH
Abstract
The year 2022 is a good time to summarize Polish battles for a better life, a better country and respect from others1. Certainly, few people remember that in 1989 Poland was one of the poorest countries in Europe at that time. The state – bankrupt in the period of the political transformation – could boast a GDP per capita of approx. 6 000 7,330. In Hungary, Slovakia, Lithuania, Latvia and Estonia well over 8,000 , there was a civilization gap. Needless to say, Poland’s GDP was dramatic compared to the average of the European Communities, accounting for only 38% of the average GDP of the European Community. The average Pole lived at a level slightly exceeding 1⁄3 of the average European on the west of the Elbe. In relation to the Dutch or the Swedes, this disproportion was even greater. Compared to the citizen of Luxembourg, the average Pole was at the bottom of the poverty on the old continent.
ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication.
U podstaw tej publikacji leży przekonanie, że wśród uwarunkowań decydowania politycznego i rządzenia w ostatnich latach, które muszą być uwzględnione przy każdej próbie ustalania kierunków, metod i sposobów dalszego prowadzenia działań w obu tych dziedzinach aktywności, zasadnicze znaczenie mają postępujący wzrost władzy komunikacji oraz ekspansja nowych technologii informacyjnych i rozwiązań w zakresie cywilizacji cyfrowej. Procesy te są dotychczas ujmowane najczęściej w kategoriach nowych mechanizmów i narzędzi optymalizowania działania w sferze funkcjonowania państw, instytucji władzy publicznej oraz podmiotów artykulacji i agregacji interesów politycznych. Wielu widzi w nich swego rodzaju nowe otwarcie w dziejach cywilizacji, źródło nadziei na postęp. Równocześnie zewsząd rozlegają się głosy wskazujące, że procesy te stanowią poważne zagrożenie – i jako takie mogą być dla ludzi źródłem lęku. Nie brakuje więc opinii nacechowanych wartościująco – zarówno ostrzeżeń, jak i wypowiedzi utrzymanych w optymistycznej tonacji – brakuje natomiast szerszej refleksji teoretycznej i spojrzenia strategicznego. Autor podejmuje próbę nakreślenia obrazu czekających nas zmian w decydowaniu, rządzeniu, i władzy w przestrzeni publicznej. Celem autora nie było szczegółowe analizowanie technicznego wymiaru zmian, które wiążą się z ekspansją cywilizacji cyfrowej i sztucznej inteligencji. Zastanawia się natomiast przede wszystkim nad prawdopodobnymi korelacjami między tymi zmianami a rewizją mechanizmów i rozwiązań modelowych występujących w świecie polityki, decydowania politycznego i rządzenia.
The global population is at a turning point. At the end of 2004, the majority of the world's population is believed to live in countries or regions below-replacement fertility, and the earlier distinct fertility regimes, 'developed' and 'developing', are increasingly disappear ing in global comparisons of fertility levels (Wilson 2001, 2004). Several aspects of this convergence towards low fertility are particularly striking. First, the spread of below-replacement fertility to formerly high fertility countries has occurred at a remarkably rapid pace and implied a global convergence of fertility indicators that has been quicker than the convergence of many other socioeconomic characteristics. Second, earlier notions that fertility levels may naturally stabilize close to replacement level—that is fertility levels with sl ightly more than two children per women—have been shattered. Sustained below-replacement fertility has become commonplace, and Europe has been a leader in the trend towards low and very low fertility. Europe also witnessed in the last 15 years the emergence of unprecedented low fertility levels with a total fertility rate ( TFR) at or below 1.3 children per woman. Kohler et al. (2002) have labeled these patterns as lowest-low fertility to emphasize the dramatic implications of these unprecedentedly low levels of fertil ity: for instance, if they persist over a long time in a contemporary low-mortality context, TFR levels at or below 1.3 imply a reduction of the annual number of births by 50% and a halving of the population size in less than 45 years. There have been no cases of sustained lowest-low fertility prior to 1990 (Figure 1). In the early 1990s, Italy and Spain were the first countries to attain and sustain lowest-low fertility levels, and in 2002 there were 17 lowest-low fertility countries in Southern, Central and Eastern Europe with a total population of over 278 million persons. As a matter of fact, the median total fertility rate, i.e., the TFR level below which 50% of the populations in Europe live, is currently with 1.31 only slightly above lowest-low fertility. Third, recent fertility trends have been accompanied by a remarkable divergence of European countries in terms of their fertility levels and
SPIS TREŚCI
WSTĘP………………………………………………………………………………………….
I. Okoliczności: erozja podstaw tradycyjnego modelu rządzenia, nowe podmioty i mechanizmy oraz zmniejszający się udział państw w rządzeniu.........................
1. Tematyka rozdziału…………………………………………………………….
2. Rządzenie: tradycyjny obszar działania państwa i realizowania władzy oraz polityki w procesie jakościowych przekształceń………………………………
3. Model rządzenia odchodzący do historii: monopolistyczne sprawowanie władzy przez organy rządowe na terytoriach wyznaczonych granicami poszczególnych państw………………………………………………………….
4. Megazmiany: zmasowany i skoncentrowany w czasie, wielopłaszczyznowy i wielopoziomowy atak na fundamenty dotychczasowego modelu rządzenia………………………………………………………………………..
5. Demokratyzacja: nowe standardy, nowa legitymizacja oraz nowe podmioty rządzenia…………………………………………………………….................
6. Globalizacja: nowe podmioty i oderwanie rządzenia od granic państw oraz koniec dominacji polityki nad ekonomią……………………………………….
7. Informatyzacja: radykalna zmiana w dziedzinie pozyskiwania i zarządzania informacjami oraz komunikowania się w obszarach istotnych dla rządzenia………………………………………………………………………...
8. Integracja ponadnarodowa: nowi ponadpaństwowi uczestnicy procesów rządzenia oraz nowe warunki udziału w tych procesach rządów państw narodowych……………………………………………………………………...
9. Transnarodowy terroryzm: wyzwanie ze strony pozarządowych organizacji przemocy i przyzwolenie dla udziału rządów w rządzeniu……………………
10. Mediatyzacja i tabloidyzacja sfery publicznej: publikatory jako producenci zachowań i ocen społeczeństw masowej informacji w dziedzinie rządzenia………………………………………………………………………...
11. Generalne przesłanki zmian w rządzeniu: otwarty charakter procesu rządzenia oraz jego silne korelacje ze zmianami w środowisku społecznym…...............
12. Zarys kształtującego się nowego wzorca rządzenia: wielopoziomowość, wielopodmiotowość i wielopłaszczyznowość rządzenia………………………..
13. Konkluzje………………………………………………………………............
II. Charakter zmian w rządzeniu: między rewolucją i ewolucją, nasycenie zmianami jakościowymi oraz zjawiskami i sytuacjami niemającymi swoich odpowiedników w historii……………………………………………………………………………….
1. Tematyka rozdziału…………………………………………………….............
2. Kontekst aksjologiczny rządzenia: wielowartościowość, gwałtowne zderzenie systemów wartości wyrosłych w różnych warunkach i odzwierciedlających różne poziomy rozwoju………………………………………………………..
3. Kontekst społeczny rządzenia: konkurencja optyki lokalnej i globalnej oraz nowe punkty odniesienia postulatów i oczekiwań oddalone od konkretnych warunków ich realizacji………………………………………………………..
4. Kontekst polityczny rządzenia: wzrost dysproporcji w zakresie kontroli politycznej i społecznej w wypadku różnych podmiotów uczestniczących w rządzeniu oraz nowa architektura zaplecza politycznego rządzenia………….
5. Kontekst ustrojowo-prawny rządzenia: wzmocnienie pozycji władz wykonawczych w systemie państwowych organów publicznych oraz zróżnicowanie rygoryzmu normatywnego w stosunku do poszczególnych podmiotów aktywnych w systemie rządzenia…………………………………
6. Kontekst ekonomiczny rządzenia: postępująca deregulacja i autonomizacja sfery ekonomicznej wymuszająca zmiany dostosowawcze w dziedzinie rządzenia……………………………………………………………………….
7. Kontekst prakseologiczny rządzenia: nasilanie się w dziedzinie rządzenia wielokryterialności ocen połączone ze wzrostem znaczenia kryteriów pragmatycznych kosztem kryteriów ideologiczny………………………………
8. Zmiany w dziedzinie rządzenia w ujęciu modelowym: transformacja obejmująca istotne zaburzenie mechanizmów wewnętrznych, zachodząca w środowisku naruszonej równowagi otoczenia………………………………….
9. Mechanizm zmian w dziedzinie rządzenia: od zasadniczych napięć w stosunkach między elementami politycznymi, ekonomicznymi, integracyjnymi i stabilizacyjnymi układu rządzenia do przewartościowań o charakterze jakościowym…………………………………………………………………….
10. Przesłanki różnicowania i unifikacji zmian w rządzeniu w poszczególnych państwach: frontalne spotkanie uwarunkowań tożsamościowych o charakterze historycznym, społecznym, geograficznym i terytorialnym z silną presją wyzwań wymuszających konwergencję w zakresie systemów rządzenia………
11. Dynamika w dziedzinie rządzenia w różnych ujęciach metodologicznych: jakościowe zmiany rejestrowane bez względu na przyjęte założenia teoretyczne……………………………………………………………………..
12. Konkluzje……………………………………………………………………….
III. Rządy państw członkowskich Unii Europejskiej w procesie zmian: przyjęcie perspektywy prakseologicznej oraz próby nadążenia za pojawiającymi się wyzwaniami i wykorzystywania nowych możliwości tworzonych przez przekształcenia zachodzące w otoczeniu
1. Tematyka rozdziału
2. Zarys nowej strategii państwowych organów władzy wykonawczej: kurs na wypracowanie sobie statusu głównej, krajowej władzy regulacyjnej oraz wyraźne przeorientowanie prakseologiczne zasad funkcjonowania…………….
3. Nowe definiowanie przez rządy swojej misji: odchodzenie od władczego administrowania na rzecz parametrycznego zarządzania publicznego………..
4. Poszukiwanie przez rządy nowych sposobów umocnienia legitymizacji: nadawanie podstawowego znaczenia legitymizacji społecznej i opinii publicznej………………………………………………………………………..
5. Prakseologiczne przeorientowanie rządów: zwiększanie sprawności, jakości, skuteczności działań oraz ekonomizacja zasad funkcjonowania i oceniania…..
6. Uczenie się przez rządy zwiększania zasobów działania: nabywanie zdolności mobilizowania i uaktywniania zasobów, w tym nowych możliwości wynikających z zachodzących współcześnie zmian…………………………….
7. Orientacja rządów na działanie w warunkach zmienności i konfliktowości sfery publicznej: ukierunkowanie proinnowacyjne i specjalne rozwiązania na sytuacje krytyczne i kryzysowe…………………………………………………
8. Źródła trudności we wdrażaniu przez rządy nowej strategii: siła starych przyzwyczajeń, specyfika rywalizacji w sferze polityki i tendencja do powtarzania błędów.......................................................................................
9. Konkluzje………………………………………………………………………..
IV. Perspektywa nowego paradygmatu rządzenia: wielopoziomowość, wielopodmiotowość i wielopłaszczyznowość rządzenia w ramach autonomii poszczególnych podmiotów gwarantowanej przez suwerenność demokratycznych państw narodowych zdolnych do korzystania z możliwości wynikających z zachodzących zmian
1. Tematyka rozdziału
2. W sprawie paradygmatu rządzenia czasu przeszłego: silne związki rządzenia z państwem i władzą realizowaną w ramach systemu organów państwa w na terytorium poszczególnych państw
3. W sprawie paradygmatu rządzenia czasu teraźniejszego: nieodwracalny demontaż dotychczasowego modelu przy braku jednoznacznych rozstrzygnięć w sprawach możliwych scenariuszy dalszych zmian
4. W sprawie paradygmatu rządzenia czasu przyszłego: perspektywa globalnych państw narodowych usytuowanych w ramach wielopoziomowego, wielopodmiotowego i wielopłaszczyznowego systemu współrządzenia na pozycji gwaranta równowagi wewnątrzsystemowej
5. Konkluzje
ZAKOŃCZENIE
ANEKS. Dwa modele rządzenia: próba syntezy
INDEKS NAZWISK
INDEKS WYBRANYCH POJĘĆ
LITERATURA
Przyczyny opóźnień w transpozycji dyrektyw europejskich do polskiego porządku prawnego w świetle analizy ilościowej krajowego procesu legislacyjnego Streszczenie: W świetle tabel wyników rynku wewnętrznego Komisji Europejskiej Polska należy do krajów członkowskich o najwyższym deficycie zgodności prawa krajowego z unijnym, przede wszyst-kim ze względu na powtarzające się istotne opóźnienia w zakresie transpozycji dyrektyw. Niniejszy artykuł przedstawia rezultaty badań ilościowych, opartych na bazie aktów prawnych implementujących prawo UE po 2004 r i poszukuje przyczyn opóźnień, w szczególności poddając analizie, czy są one powodowane w większym stopniu przez działania władzy wykonawczej, czy ustawodawczej. Z na-szych ustaleń wynika, że o ile parlamentarny proces stanowienia prawa przebiega w odniesieniu do ustaw implementacyjnych z reguły szybciej niż w odniesieniu do ustaw zwykłych, o tyle inicjacja tegoż procesu dokonuje się tak późno, że zazwyczaj nie jest już możliwe dokonanie terminowej transpozycji aktu unijnego. W istocie, większość projektów ustaw implementacyjnych wnoszonych jest do Sejmu w momencie, gdy przewidziany dla implementowanej dyrektywy termin transpozycji już upłynął. Wy-niki sugerują, że to raczej rząd, a nie parlament jest odpowiedzialny za rosnące opóźnienia, jak również że skuteczność rządu w implementacji prawa UE ulega systematycznemu pogorszeniu (najmniejsze opóźnienia w transpozycji występowały bezpośrednio po akcesji). Szereg aspektów analizowanego zjawiska-jak np. rola konfliktu politycznego w generowaniu opóźnień-wymaga jednak dalszych badań. Słowa kluczowe: implementacja prawa UE, transpozycja dyrektyw, proces legislacyjny 1. Problemy badawcze
Human life histories, as compared to those of other primates and mammals, have at least four distinctive characteristics: an exceptionally long lifespan, an extended period of juvenile dependence, support of reproduction by older post-reproductive individuals, and male support of reproduction through the provisioning of females and their offspring. Another distinctive feature of our species is a large brain, with its associated psychological attributes: increased capacities for learning, cognition, and insight. In this paper, we propose a theory that unites and organizes these observations and generates many theoretical and empirical predictions. We present some tests of those predictions and outline new predictions that can be tested in future research by comparative biologists, archeologists, paleontologists, biological anthropologists, demographers, geneticists, and cultural anthropologists.
Total fertility rates fell to previously unseen levels in a large number of countries beginning in the early 1990s. The persistence of TFRs below 1.3 raised the possibility of rapid population aging and decline. We discuss the recent widespread turnaround in so-called lowest-low-fertility countries in Europe and East Asia. The number of countries with TFRs below 1.3 fell from 21 in 2003 to five in 2008. Moreover, the upturn in the TFR was not confined to lowest-fertility countries, but affected the whole developed world. We explore the demographic explanations for the recent rise in TFRs stemming from fertility timing effects as well as economic, policy, and social factors. Although the current economic downturn may suppress TFRs in the short run, we conclude that formerly lowest-low-fertility countries will continue to see increases in fertility as the transitory effects of shifts to later childbearing become less important.
Jak to leciało? Polska będzie rynkiem zbytu dla bogatych krajów UE? To spójrzcie na te dane
- J Bereźnicki
Bereźnicki J., Jak to leciało? Polska będzie rynkiem zbytu dla bogatych krajów UE? To spójrzcie na te dane,
https://spidersweb.pl/bizblog/bilans-handlowy-polski-i-ii-2021/, [access: 12.07.2022]
Popyt krajowy i wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych napędzały wzrost PKB, Poland, Expenditure Approach, Contribution to Growth, Gross Domestic Product
- W Białek
Białek W., Popyt krajowy i wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych napędzały wzrost PKB,
Poland, Expenditure Approach, Contribution to Growth, Gross Domestic Product, Constant
Prices, https://pl.investing.com/analysis/popyt-krajowy-i-wydatki-konsumpcyjne-gospodarstwdomowych-napedzaly-wzrost-pkb-w-i-200245755, [access: 12.07.2022]
Who would replace Argentina on the G20?
- D Bosco
Bosco D., Who would replace Argentina on the G20?, https://foreignpolicy.com/2012/04/19/whowould-replace-argentina-on-the-g20/, [access: 17.07.2022]
Jak wydłużało się życie
- R Caspari
Caspari R., Jak wydłużało się życie, "Świat Nauki" 2011, No. 9 (241)
Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem
- M Castells
- Galaktyka Internetu
Castells M., Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Poznań 2003
Polaków żyje na emigracji. W Europie mało kto nas przebija w tej kategorii
- J Frączyk
Frączyk J., Prawie 11 proc. Polaków żyje na emigracji. W Europie mało kto nas przebija w tej kategorii,
https://businessinsider.com.pl/finanse/makroekonomia/na-emigracji-zyje-10-proc-polakow-weuropie-malo-kto-nas-przebija-w-tej-kategorii/j7kzxw4, [access: 15.07.2022]
Kapitał społeczny a droga do dobrobytu
- F Fukuyama
- Zaufanie
Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Warszawa-Wrocław 1997
Szanse, wyzwania i zagrożenia
- T Goban-Klas
- P Sienkiewicz
- Społeczeństwo Informacyjne
Goban-Klas T., Sienkiewicz P., Społeczeństwo informacyjne. Szanse, wyzwania i zagrożenia, Kraków
1999
New Evidence on Economic Gains from EU Accession
- J Hagemejer
- J J Michałek
- P Svatko
Hagemejer J, Michałek J.J, Svatko P., New Evidence on Economic Gains from EU Accession, Ścieżka
wzrostu rzeczywistego polskiego PKB i hipotetycznego PKB w scenariuszu pozostania poza Unią Europejską,
CASE 2021, http://www.case-research.eu/en/showcase-no-118-101828, [access: 12.07.2022]
Bez Unii Europejskiej bylibyśmy biedniejsi o jedną trzecią -są na to dowody
- R Hirsch
Hirsch R., Bez Unii Europejskiej bylibyśmy biedniejsi o jedną trzecią -są na to dowody, https://
businessinsider.com.pl/bez-unii-europejskiej-bylibysmy-biedniejsi-o-jedna-trzecia-sa-na-todowody/6m21sz0, [access: 11.07.2022]
Citizen Engagement in Rulemaking : Evidence on Regulatory Practices in 185 Countries
- M Johns
- V Saltane
Johns M., Saltane V., Citizen Engagement in Rulemaking : Evidence on Regulatory Practices in 185
Countries, Policy Research Working Paper, World Bank Group
Rośnie liczba cudzoziemców, którzy legalnie mieszkają i pracują w Polsce
- K Kropiwiec
Kropiwiec K., Rośnie liczba cudzoziemców, którzy legalnie mieszkają i pracują w Polsce, https://www.
bankier.pl/wiadomosc/Rosnie-liczba-cudzoziemcow-ktorzy-legalnie-mieszkaja-i-pracuja-w-Polsce-8188701.html, [access: 15.07.2022]
Perspektywa co najmniej mglista
- A Krzysztoszek
Krzysztoszek A., Polska w G20 zamiast Rosji? "Perspektywa co najmniej mglista", https://www.
euractiv.pl/section/gospodarka/news/polska-g20-rosja-ukraina/, [access: 17.07.2022]
Rośnie konsumpcja i PKB per capita
- Polska
Polska goni średnią unijną. Rośnie konsumpcja i PKB per capita, https://obserwatorgospodarczy.
pl/2019/06/19/polska-goni-srednia-unijna-rosnie-konsumpcja-i-pkb-per-capita/, [access: 11.07.2022]
Tylko Warszawa ma PKB per capita powyżej średniej UE
- Polska Na Mapie Unijnego Bogactwa
Polska na mapie unijnego bogactwa. Tylko Warszawa ma PKB per capita powyżej średniej UE,
https://forsal.pl/artykuly/1457867,najbogatsze-i-najbiedniejsze-regiony-ue-pkb-per-capitapolska-warszawa-eurostat.html, [access: 07.07.2022]
Elektroniczne oblicze polityki. Demokracja, państwo, instytucje polityczne w okresie rewolucji informacyjnej
- L Porębski
Porębski L., Elektroniczne oblicze polityki. Demokracja, państwo, instytucje polityczne w okresie
rewolucji informacyjnej, Kraków 2001
Przez pandemię średnia długość życia w Polsce spadła do 77 lat
- B Rogala
Rogala B., Przez pandemię średnia długość życia w Polsce spadła do 77 lat, https://300gospodarka.
pl/news/przez-pandemie-srednia-dlugosc-zycia-w-polsce-spadla-do-77-lat, [access: 14.07.2022]
Citizens' involvement in public sphere -information as a ius publicum factor of the state of democracy
- A Rogala-Lewicki
Rogala-Lewicki, A., Citizens' involvement in public sphere -information as a ius publicum factor of the
state of democracy, "European Journal of Geopolitics" 2017, No. 5
Imigracja do Polski współcześnie -przekrój statystyczny, kryteria inkluzyjności, dyskryminacja
- A Rogala-Lewicki
Rogala-Lewicki, A., Imigracja do Polski współcześnie -przekrój statystyczny, kryteria inkluzyjności,
dyskryminacja, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna" 2017, No. 4
Kształtowanie "dobrej" imigracji do Polski współcześnie. Zarys prawno-społeczny wyzwań
- A Rogala-Lewicki
Rogala-Lewicki, A., Kształtowanie "dobrej" imigracji do Polski współcześnie. Zarys prawno-społeczny
wyzwań, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna" 2018, No. 4
Zarządzanie przemysłem kultury ponowoczesnej. Nowy paradygmat geopolityki kultury
- A Rogala-Lewicki
Rogala-Lewicki, A., Zarządzanie przemysłem kultury ponowoczesnej. Nowy paradygmat geopolityki
kultury, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna" 2018, No 1
Polska coraz atrakcyjniejsza dla inwestorów sektora zielonej energii
- M Wierzchowska
Wierzchowska M., Polska coraz atrakcyjniejsza dla inwestorów sektora zielonej energii, https://www.
ey.com/pl_pl/news/2022/07/polska-coraz-atrakcyjniejsza-dla-inwestorow-sektora-zielonejenergii, [access: 16.07.2022]
Co to jest G20 i dlaczego Polska chce być w tej grupie? Wyjaśniamy
- P Wójcik
Wójcik P., Co to jest G20 i dlaczego Polska chce być w tej grupie? Wyjaśniamy, https://krytykapolityczna.
pl/gospodarka/co-to-jest-g20/, [access: 17.07.2022]
W kilka dekad umieralność niemowląt w Polsce spadła 30-krotnie
- J Wykowski
Wykowski J., W kilka dekad umieralność niemowląt w Polsce spadła 30-krotnie, https://infowire.
pl/generic/release/685945/w-kilka-dekad-umieralnosc-niemowlat-w-polsce-spadla-30-krotnie,
[access: 14.07.2022]