ChapterPDF Available

GİRESUN İLİ SAĞLIK TURİZMİ: MEVCUT DURUMU VE POTANSİYELİ

Authors:

Abstract

Bu çalışmada, kapsamlı bir literatür çalışması ile öncelikle sağlık turizmi ve türleri, Dünya’da ve Türkiye’de sağlık turizminin güncel durumu, son olarak ise Giresun’da sağlık turizminin mevcut durumu ve potansiyelleri ele alınmış, bu alanın gelişimi için öneriler paylaşılmıştır. ....... Özetle, Giresun sahip olduğu doğal güzellikleri olan yaylalarını doğru markalaşma stratejisi ve iyi bir pazarlama süreci ile yönetebildiği takdirde, “yaylalar şehri” denildiğinde ilk akla gelen şehir olabilme potansiyeline sahiptir. Giresun’un, bu güçlü yanını diğer turizm faaliyetleri olan psikolojik sağlık turları, sağlıklı beslenme ile arınma turları, sağlık kurumlarında gelişmiş check-up ve diğer sağlık hizmet sunumlarıyla zenginleştirerek ortak tur programlarıyla dünyadan pek çok sağlık turistinin dikkatini çekebileceğine inanılmaktadır. Böylece hem Giresun ekonomisi hem de ülke ekonomisi artan sağlık turizmi ihracatından olumlu yönde etkilenecektir.
GİRESUN İLİ SAĞLIK TURİZMİ: MEVCUT DURUMU
VE POTANSİYELİ
Öğr. Gör. Dr. Ceren TÜRKDOĞAN GÖRGÜN
Giresun Üniversitesi Keşap MYO
cturkdogan@yahoo.fr
ORCID: 0000-0002-8832-1356
Giriş
İnsanlar çok eski zamanlardan beri diğer ülkeleri tıbbi tedavi görmek için
ziyaret etmektedir. Yapılan arkeolojik çalışmalara göre, M.Ö. 4000 yıllarında
Sümerlerin sıcak su kaynaklarının çevresinde ilk sağlık tesisini inşa ettiği, yine
M.Ö. 2000 civarlarında tunç devrinde İsviçre’de insanların sıcak su kaynaklarını
sağlık için kullandıklave mineralli sularından içtikleri bulgularına ulaşılmıştır
(Tontuş, 2022). Benzer şekilde İtalya’da ve Roma eyaletlerinde Antik Romalılar,
termal sağlık kaplıcaları inşa etmişler ve eski Yunanlılar şifa tanrısı Asklepios’un
kutsal alanını ziyaret etmek için Saronik Körfezi’ndeki Epidauria’ya gitmişlerdir
(Bookman & Bookman, 2007). Bu durumda kaplıcaların sağlık turizminin
başlangıcında önemli bir yeri olduğu belirtilebilir. İlk sağlık bilimi turizminin ise,
hekimlik yapmak isteyenlerin M.Ö. 800 yıllarında Asur kralı Asurbanipal’ın tıp
ile ilgili toplattığı çivi yazısı tabletlerinden kurduğu kütüphaneye yaptığı
yolculuklarla gerçekleşmiştir. Eski Yunan’da ise Asklepion adı verilen
tapınaklarda Asklepiad denilen rahip-hekimler; hamamlar, tiyatro, kütüphaneler
aracılığıyla ve geliştirdikleri bazı ilaçlar ile tedavi vermekteydiler. Eski Hint
uygarlığında M.Ö.226 yıllarında 17 tane hastane olduğu ve hastalara ilaç, taze
meyve-sebze ve masaj yoluyla tedavi uygulandığı, zenginlik kriteri olmadan
hastaların buralara yolculuk ettikleri bilinmektedir (Tontuş, 2022).
1900’lerden itibaren ise gelişen teknolojiler ile ABD gibi ülkelerde hızlı
tıbbi bilimsel ilerlemeler yaşanmış ve bu hizmetlere ulaşmak isteyen zengin
kesimden insanlar ileri sağlık hizmetleri almak için buralara yönelmiştir.
Teknolojik gelişmelere paralel şekilde sağlık hizmetlerindeki maliyetlerin artması
ise, ABD ve Avrupa’daki pek çok hastayı daha az maliyetli olan dış ülkelerden
sağlık hizmeti almaya yönlendirmiştir. Özellikle Asya’da Tayland, Singapur,
Hindistan, Malezya gibi ülkeler, sağlık tesislerinde kaliteyi arttırmış, bu alandaki
JCI (Joint Commission International) Akreditasyon Kuruluşu gibi kuruluşların
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 61
akreditasyonlarını da alarak gelişmiş ülkeler için sağlık kurumlarını meşru ve
fiyatlarıyla cazip kılmışlardır. Böylece multidisipliner bir alan olarak sağlık ve
turizm sektörünün bir araya gelmesiyle oluşan sağlık turizmi, dünya turizminin
de sürekli genişlemesine neden olarak özellikle son yıllarda dünya çapında
gittikçe önem kazanan bir sektör haline gelmiştir.
Bu çalışmada, kapsamlı bir literatür çalışması ile öncelikle sağlık turizmi ve
türleri, Dünya’da ve Türkiye’de sağlık turizminin güncel durumu, son olarak ise
Giresun’da sağlık turizminin mevcut durumu ve potansiyelleri ele alınmış, bu
alanın gelişimi için öneriler paylaşılmıştır.
1. Sağlık Turizmi Tanımı ve Türleri
Sağlık turizmi, hastaların bulundukları ülkeden başka bir ülkeye sağlık
hizmetleri ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla olan seyahatlerine verilen isimdir.
Sağlık turizmi, seyahatin planlanması, gerçekleştirilmesi, konaklama, sağlık ve
diğer tamamlayıcı hizmetlerin sunumu, ikamet edilen ülkeye geri dönüş ve
gerektiğinde iyileşme sürecinin takibini içerir (Glinos ve Baeten, 2006). Sağlık
turizmi başta sağlık hizmetleri olmak üzere, lojistik, danışmanlık, turizm, sigorta
gibi birden fazla sektörün entegrasyonundan oluşan bir alandır.
Sağlık Bakanlığı, başka bir ülkede sağlık hizmeti alan hasta
sınıflandırmasını şu şekilde yapmıştır (Tontuş, 2022):
Medikal Turist: İkamet ettiği ülkeden başka bir ülkeye sağlık hizmeti
almak için giden bireyler.
Turistin Sağlığı Kapsamında Hizmet Alan Hasta: Tatil için gittikleri
ülkede plansız ve ani bir şekilde sağlık hizmet talebi olan bireyler.
Sağlık Alanında İkili Anlaşma Yapılan Ülkelerden Gelen Hasta: Sağlık
hizmeti alım ve sunumu konusunda ikili anlaşma yapılan ülkelerden sağlık
hizmeti almak için gelen bireyler.
Sosyal Güvenlik Kurumuyla Anlaşmalı Ülkelerden Gelen Hasta: Bazı
ülkelerle karşılıklı olarak sosyal güvenlik kuruluşlarının birbiriyle anlaşmaları
kapsamında sağlık hizmeti almak için diğer ülkelerden gelen bireyler.
Sağlık turizmi birincil motivasyon olarak fiziksel, zihinsel ve/veya ruhsal
sağlığa tıbbi ve sağlık temelli faaliyetlerle katkı sağlayan, bireylerin kendi
ihtiyaçlarını karşılama ve birey olarak daha iyi işlev görme kapasitelerini artıran
turizm türlerini kapsamaktadır (World Tourism Organization [UNWTO], 2019).
Şemsiye bir kavram olan sağlık turizmi, aşağıdaki türleri içermektedir:
1. Medikal Turizm
2. Termal ve Spa-Wellness Turizmi
3. Yaşlı Turizmi (3rd Age Tourism, 3. Yaş Turizmi)
4. Engelli Turizmi
62 Giresun Ekonomisi
1.1. Medikal Turizm
Sharpe ve Marsek (2009) medikal turizmi, yurtdışına seyahat ile yüksek
kaliteli ve düşük maliyetli tıbbi bakım arayışı olarak tanımlamaktadır. Başka bir
tanıma göre ise medikal turizm, kanıta dayalı tıbbi tedavi kaynaklarının ve
hizmetlerinin kullanımını içeren bir turizm faaliyetidir. Bu teşhis, tedavi, bakım
ve rehabilitasyonu içerebilir (UNWTO, 2019). Estetik cerrahi, diş sağlığı, göz
ameliyatı, kalp cerrahi, ortopedik cerrahi, doğurganlık / üreme sistemi, organ
/hücre ve doku nakli gibi tedavi çeşitleri medikal turizmin alanına girmektedir
(Lunt vd., 2011).
Medikal turizmde temel itici güçler düşük maliyet, hastaların kendi
ülkesinde sigorta ve hizmetlerin eksikliği, daha kaliteli bakım ve kısa bekleme
süreleri olarak belirtilebilir. Ülkeler veya hastaneler belli alanlarda uzmanlaşarak
hastalar için cazip yerler haline gelmektedir. Özellikle Tayland, Singapur,
Malezya, Hindistan, Macaristan, Türkiye gibi ülkeler Avrupa, Kuzey Amerika ve
Avustralya gibi ülkelerden medikal turist çekmektedirler.
Küresel medikal turizm pazar büyüklüğü incelendiğinde (Grafik-1), 2020
yılında 54,4 milyar ABD doları değerinde olan pazar büyüklüğünün 2027 yılına
kadar 200 milyar ABD dolarının üzerinde bir pazar büyüklüğüne ulaşacağı
tahmin edilmektedir (Statista, 2021). Koronavirüs pandemisi medikal turizmi
yoğun bir şekilde etkilemiş, özellikle COVID-19'un uluslararası turizm üzerindeki
etkisini ilk hisseden bölge olan Asya ve Pasifik, 2020'nin ilk altı aylık döneminde
bölgeyi ziyaret eden %72 daha az turistle en kritik düşüşü yaşamıştır. Bu bölgeyi
sırasıyla %66’lık düşüş ile Avrupa, %57 ile Afrika ve Orta Doğu, %56 ile Amerika
takip etmiştir (UNWTO/GTERC, 2020). Ancak bu olumsuz etkiye rağmen,
medikal turizm pazarının önümüzdeki yıllarda büyük ölçüde toparlanacağı ve
artacağı tahmin edilmektedir.
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 63
Grafik 1: 2016-2020 Arasında Küresel Medikal Turizm Pazar
Büyüklüğü (2027 Tahmini ile)
Kaynak: Statista (2021). Medical tourism global market size, from 2016 to 2020 with a forecast for
2027.
1.2. Termal Sağlık Turizmi ve Spa-Wellness Turizmi
Termal turizm, bireylerin tedavi olma, dinlenme, zindeleşme gibi amaçlar
ile çeşitli mineralli sulardan faydalanmak üzere yaptıkları seyahatleri
içermektedir. SPA terimi “Su ile gelen iyilik/ sağlık” anlamındayken, Wellness
terimi ise akıl ve vücut zindeliği demektir. Masaj, cilt bakımı, çamur banyosu,
yosun tedavileri, talassoterapi wellness turizmi kapsamında yer almaktadır
(Tontuş, 2022). Dünya Turizm Örgütü’ne göre, wellness turizmi, fiziksel, zihinsel,
duygusal, mesleki, entelektüel ve ruhsal olmak üzere insan yaşamının tüm ana
alanlarını iyileştirmeyi ve dengelemeyi amaçlayan bir turizm faaliyeti türüdür.
Wellness turistinin birincil motivasyonu, fitness, sağlıklı beslenme, rahatlama ve
iyileştirici tedaviler gibi önleyici, proaktif, yaşam tarzını geliştirici faaliyetlerde
bulunmaktır (UNWTO, 2019).
Dünya’da turizm gelirleri ile dikkat çeken bölgeler sırasıyla Avrupa
(Almanya başta olmak üzere), Avustralya ve Asya’dır. Türkiye termal su
kaynakları açısından zengin bir yapıya sahip olup (Şekil 1), potansiyel açısından
Avrupa’da birinci sırada yer almaktadır. Bununla birlikte Türkiye, Dünya’da ilk
yedi ülke arasında yer alsa da bu kaynaklarının sadece %6’lık bir kısmını
kullanabilmektedir (Şengül ve Bulut, 2016). Türkiye’de 1500’den fazla termal
kaynak bulunup, kaplıcaların %33,5’i Ege, %28’i Orta Anadolu, %20’si
Marmara, %10’u Doğu ve Güneydoğu Anadolu, %4,5’i Akdeniz ve %3,5’i
64 Giresun Ekonomisi
Karadeniz bölgelerinde yer almaktadır (T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri
Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Dairesi Başkanlığı, 2022a).
Şekil 1: Türkiye’nin Termal Bölgeleri
Kaynak: T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Dairesi Başkanlığı
(2022). https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-23592/turkiyede-termal-saglik-turizmi.html
Bir pazar araştırmasına göre, küresel Spa hizmetleri endüstrisi 2020'de
73,5 milyar dolar üretmiş ve %17,3'lük bir oran ile büyümüştür. 2030 yılına
kadar Spa hizmetleri endüstrisi gelirinin 423,2 milyar dolara ulaşması
beklenmektedir. Yine aynı raporda Avrupa, ardından Asya-Pasifik ve Kuzey
Amerika, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık gibi Batı Avrupa ülkelerindeki
yüksek talep nedeniyle 2020'de gelir bazında en yüksek pazar payına sahip
olmuştur. Latin Amerika, Orta Doğu ve Afrika bölgelerinin %17,6'lık ile en
yüksek büyüme oranına ulaşması beklenmektedir (Scianna, 2022).
Uluslararası SPA Birliği’ne göre Spa’lar aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır
(Tontuş, 2022):
Kulüp Spa: Fitness gibi sağlık hizmetlerini sunan kulüplerdir.
Günlük Spa: Günlük Spa hizmetlerinin sunulduğu en yaygın Spa
türüdür.
Destinasyon Spa: Konaklama hizmetiyle birlikte profesyonellerce
verilerek yaşam şeklinin değiştirilmesi ve sağlığın geliştirilmesine yönelik
hizmetler sunulmaktadır.
Medispa (Tıbbi Spa): Tıbbi Spa profesyonellerince verilen geniş
kapsamlı sağlık ve wellness bakımları ile tamamlayıcı tedavilerin birleşimini
kapsar.
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 65
Mineral Kaplıca Spa: Kaynağından gelen doğal mineral, termal veya
deniz suyu ile yapılan wellnes–spa hizmetlerini ve hidroterapi uygulamalarını
kapsar.
Resort Otel Spa: Bir tatil yeri veya otel içinde spa-wellnes ve fitness
hizmetlerinin günlük veya daha uzun süreli sunulmasını kapsar.
1.3. Yaşlı Turizmi (İleri Yaş Turizmi)
65 yaş ve üstündeki yaşlı nüfusu, 2016 yılında dünyadaki toplam insan
sayısının %19’unu oluşturmuştur. Bu oranın 2070 yılında %29 olacağı ve benzer
şekilde 80+ yaştakilerin oranının ise %5'ten %13'e çıkacağı tahmin edilmektedir
(European Commission, 2018). Dünya Sağlık Örgütü’ne göre ise, 2020'de 60
yaş ve üzeri nüfus, dünyadaki 5 yaş altı çocukların sayısını geride bırakmıştır.
2030 yılına kadar dünyadaki her 6 kişiden 1'inin 60 yaş ve üzerinde olacağı;
2050 yılına kadar, 60 yaş ve üzeri nya nüfusunun 2,1 milyarı bularak iki katına
çıkacağı; 80 yaş ve üzeri kişilerin sayısının ise 2020 ile 2050 yılları arasında üç
katına çıkarak 426 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir (WHO, 2022).
Dünya’da yaşlanmaya bağlı olarak artan sağlık harcamaları, uygun
maliyetli sağlık hizmeti taleplerini artırmakta, bu durum ise yaşlı bakım turizmi
ihtiyacını yükseltmektedir. Literatürde yaşlı turizmi, üçüncü yaş turizmi, yaşlı
bakım turizmi, ileri yaş turizmi ve hatta geriatri turizmi gibi kavramların birbirinin
yerine kullanıldığı görülmektedir. Yaşlı turizmi, özellikle 50 yaş ve üzeri nüfusun
“sağlıklı yaşlanma” yaklaşımı doğrultusunda, sağlık hizmeti almak amacıyla
ikamet ettikleri yerlerin dışına yaptıkları yolculuklardır.
TÜSİAD’ın yaşlı bakım turizmi için 2020-2023 yol haritası önerilerinin
olduğu rapora göre, ileri yaş turizminde en çok talep edilen hizmetler şöyle
belirtilmektedir (TÜSİAD, 2019):
Kalça protezi ameliyatı, böbrek transplantasyonu, katarakt lensi
replasmanı, kardiyovasküler cerrahi ve diş prosedürleri,
Uzun süreli bakım gerektiren hastalıklar (osteoporoz, demans, Lou
Gehrig hastalığı, Alzheimer, Parkinson, AIDS, romatoid artrit ve multipl
skleroz gibi) ilerleyici hastalıklardan muzdarip hastaların tedavi ve
bakımı,
Uzun süreli bakım (yara bakımı, ağrı yönetimi, ilaç uygulama-takibi,
temel sağlık hizmetleri, hemşirelik bakımı, koruyucu hizmetler,
rehabilitasyon),
Yaşam sonu-terminal bakım, palyatif tedavi,
Günlük yaşamı idame ettirmeye yönelik evde bakım ve sosyal hayatı
sürdürmeye yardımcı olan hizmetler,
66 Giresun Ekonomisi
Kaplıca, termal ve alternatif terapiler,
Yaşlanma karşıtı radikal tedaviler,
k hücre tedavisi,
Estetik ve kozmetik tedaviler,
Aktif ve sağlıklı yaşlanmaya katkı verecek doğa yürüyüşleri,
Tedavi sonrası ve refakatçiler için turistik faaliyetler.
Dünya’da Norveç, Hollanda, İsveç, Danimarka ve Finlandiya gibi ülkeler
yaşlı bakımında yüksek kamu harcaması yapmaktadır. Finlandiya, Estonya, Çek
Cumhuriyeti, Avusturya ve Polonya gibi ülkelerde nakit ödemeler kurumsal
ödemelere göre daha yüksektir. İsveç, Norveç, Finlandiya, Belçika ve Hollanda
gibi ülkelerde ise kurumsal bakıma nazaran evde bakımın daha çok tercih
edildiği görülmektedir. Dolayısıyla bu ülkeler, Türkiye için ileri yaş turizminde
hizmet sunmak için hedef ülkeler arasında belirlenebilmektedir (TÜSİAD, 2019).
1.4. Engelli Turizmi
Birleşmiş Milletlere göre, dünyada 1 milyardan fazla engelli bulunmakta
ve dünya fusunun neredeyse dörtte birini temsil eden engellilerin eşleri,
çocukları ve bakıcıları gibi 2 milyardan fazla insanın engellilikten doğrudan
etkilendiği tahmin edilmektedir (UN Department of Economic and Social Affairs,
t.y.). Dünya’da nüfusun hızla yaşlanması ve engelli bireylerin yakın
çevrelerindeki refakatçileri, eşleri ile birlikte sayılarının artması, erişilebilir çevre
kavramını ön plana çıkarmaktadır. Bu kişilerin erişilebilir çevre, ulaşım ve
hizmetlere olan talebi artmakta ve dolayısıyla erişilebilir turizm segmentine değer
katmaktadır. Başarılı bir erişilebilir turizm faaliyetinde ise aralarında hükümetler,
uluslararası ajanslar, tur operatörleri, ulaşım ve konaklama işletmeleri, engelliler
ve çevrelerinin de bulunduğu tüm paydaşlar -birliği halinde çalışmalıdır.
Böylece sağlık turizmi sektörü, bu önemli pazarı iyi değerlendirerek kendine yeni
müşteriler bulabilir ve bu alandaki gelirlerini artırabilir. Avrupa Erişilebilir Turizm
Ağı'na göre erişilebilir turizm şunları içerir (European Network for Accessible
Tourism [ENAT], 2021):
Engelsiz destinasyonlar: altyapı ve tesisler.
Ulaşım: tüm kullanıcılar için uygun hava, kara ve deniz yolu ulaşımı.
Yüksek kaliteli hizmetler: eğitimli personel tarafından sağlanır.
Aktiviteler, sergiler, ilgi çekici yerler: herkesin turizme katılmasına izin
vermek.
Pazarlama, rezervasyon sistemleri, web siteleri ve hizmetler: herkesin
erişebileceği bilgiler.
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 67
Dünya’da yaşlı bakım turizmi için öne çıkan ülkeler Tayland, İspanya,
Bulgaristan, Polonya, Letonya ve Hırvatistan’dır. Türkiye ise zengin kaplıcaları
ve uzman sağlık personeli ile yaşlı turizminde önemli potansiyel
barındırmaktadır. Bu alanda atılan adımlardan biri ise, Herkes İçin Turizm
Derneği & Yaşam Üniversitesi tarafından 2021 yılında oluşturulan Engelli
Seyahat Kılavuzu”dur. Bu kılavuz içinde ortopedik, görme, zihinsel ve işitme
engellilerin seyahat deneyimleri, karşılaştıkları problemler ve çözümler, seyahat
eden engellilerin hakları, şikâyet mekanizmaları ve Türkiye’deki engelliler için
uygun plajlar listesi gibi konular hakkında detaylı bilgi verilmiştir (ENAT, 2021).
2. Dünya’da ve Türkiye’de Sağlık Turizmi
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak 2019 yılında kurulan
Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş. (USHAŞ)’a re, sağlık turizmine katılan
insan sayısı dünyada 30 milyonu bulmakta ve bu kişiler yaklaşık 500 milyon
doları sağlık turizmi için harcamaktadır. Ülkemizde ise, COVID-19’un etkisiyle
2020 yılında gelen sağlık turisti sayısı bir miktar azalma gösterse de yıllar içinde
artan bir eğimle devam etmektedir. Türkiye’ye gelen sağlık turisti sayıları ve
gelirlerindeki yıllar içindeki değişim Tablo-2 ve Tablo-3’te gösterilmektedir
(USHAŞ, t.y.). Buna göre, 2019 yılında 662.087 sağlık turisti gelirken, 2020
yılında COVID-19 sebebiyle olan kapanmaların etkisiyle ülkemize gelen sağlık
turisti sayısı 388.150’ye düşmüş, 2021 yılında ise yavaş yavaş eski normallere
dönülmesiyle bu sayı 642.444’e yükselmiştir. 2022 yılının ilk yarısında gelen
sağlık turisti sayısı ise 586.754 olmuştur. 2023 hedefi ise 1,5 milyon sağlık
turistine ulaşmak olarak belirtilmiştir.
Tablo 2: 2013-2021 Yılları Arasında Türkiye’ye Gelen Sağlık Turisti
Sayısı
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (2022).
68 Giresun Ekonomisi
Tablo 3’e göre, Türkiye’ye gelen sağlık turistlerinden elde edilen gelirler
2019 yılında 1.065.105 bin ABD doları iken, bu rakam 2020 yılında 548.882
bin ABD doları olmuştur. 2021 yılında ise 1.048.549 bin ABD dolarına
yükselmiştir. 2022 lının ilk yarısında sağlık turistlerinden gelen gelir ise 768.424
bin ABD doları olarak belirlenmiştir. 2023’te 10 milyar dolar sağlık turizmi geliri
hedeflenmiştir (USHAŞ, t.y.).
Tablo 3: 2013-2021 Yılları Arasında Türkiye’ye Gelen Turistlerden
Gelen Döviz
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (2022).
Medikal Turizm Birliği’ne göre, dünyada en fazla sağlık turisti çeken ilk 10
destinasyon; Kanada, Singapur, Japonya, İspanya, İngiltere, Dubai, Kosta Rika,
İsrail, Abu Dabi ve Hindistan’dır. Bu sıralama yapılırken medikal turizm endeksi
kullanılmış ve bu endekse göre, bir ülkenin ekonomisi ve kamu imajı, sağlık
hizmetleri maliyetleri ve bakım kalitesi bir destinasyonda medikal turizmin
büyümesini sağlayan başlıca faktörler olarak ifade edilmiştir (Medical Tourism
Association, 2020).
Kanada, her yıl 14 milyon Amerikalıyı çeken sağlam bir sağlık turizmi
endüstrisine sahip olup, kaliteli ve son derece uzmanlaşmış tıbbi tedaviler ve
birinci sınıf sağlık tesisleri sunmaktadır. ABD'ye yakınlığı, ABD’deki uzun
bekleme süreleri ve yüksek sağlık maliyetleri, Kanada’yı önemli bir sağlık turizmi
destinasyonu haline getirmiştir. Ancak bu durum ülkede önemli sağlık hizmetleri
için uzun bekleme süreleri yaratmış ve ülkede dışa doğru medikal turizmi arttırıcı
rol oynamıştır (Stephano, t.y.).
Singapur, uygun fiyat ve kaliteli sağlık hizmetleriyle 2019 yılında yaklaşık
500 bin sağlık turistine ev sahipliği yapmış, kısa süre önce uluslararası hastalar
ve Singapurlu sağlık hizmeti sağlayıcıları arasında aracılık yapmak için tıbbi
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 69
seyahat acenteleri olarak hareket eden Uluslararası Hasta Hizmet Merkezleri
(IPSC'ler) kurmuştur. ABD’ye göre sağlık hizmetleri %25-%40 arasında daha
ucuzdur (Stephano, t.y.).
Her ne kadar 2020 yılındaki medikal turizm indeksinde yer almasa da
Tayland, sağlık turizmi alanında özellikle estetik, diş ve dermatoloji tedavileri,
Tayland masajı ve diğer spa-wellness terapileri sunması, Japonya’dan 60 yaş ve
üstü sağlık turistlerini ileri yaş turizmi alanında cezbetmesi, ABD’ye göre %50-
%75 civarında daha ucuz hizmet sunması, uzun süreli vizeler sunması ve yüksek
sayıda akredite olmuş hastaneye sahip olması ile çok önemli sağlık turizmi
destinasyonlarından biri haline gelmiştir (TÜSİAD, 2019).
Türkiye sağlık turizmi alanında son yıllarda önemli adımlar atmış ve pek
çok ülkeden sağlık turisti çeker hale gelmiştir. Yetişmiş ve eğitimli genç insan
gücü, modern tıbbi teknolojinin kullanımı, bekleme sürelerinin kısalığı, uygun
tedavi ücretleri, pek çok ülkeye yakın uçuş mesafesi, eşsiz doğal ve tarihsel
zenginliği, kaliteli hizmet sunumu ile Türkiye, sağlık turizminde önemli bir
destinasyondur (Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu [SATURK], 2022).
Türkiye’de JCI akreditasyonuna sahip hastane sayısı 34 olup, Birleşik
Arap Emirlikleri (208), Sudi Arabistan (108), Brezilya (63), Tayland (59), Çin
(47), Hindistan’dan (41) sonra dünyadaki kalite belgesi alarak uluslararası
akredite olmuş en fazla hastaneye sahip ülkeler arasında yer almaktadır (JCI,
t.y.). Ayrıca Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak 2015 lından itibaren hizmet veren
Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı’nın (TÜSEB) bir enstitüsü olan ve aynı yıl
kurulan Türkiye Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Akreditasyon Enstitüsü (TÜSKA)
ulusal ve uluslararası düzeyde sağlık kuruluşlarını akredite etmek konusunda
hizmet vermektedir. Şu ana kadar üçü devlete bağlı olmak üzere, toplamda sekiz
sağlık kuruluşunu akredite etmiştir (TÜSKA, t.y.).
Medikal turizm alanında Türkiye’yi tercih eden ülkeler ise şu şekilde
sınıflandırabilir (SATURK, 2022):
Tarihsel akrabalık bağları sebebiyle yakın ilişkili ülkeler (Suriye,
Yunanistan, Bulgaristan),
Türk nüfusunun yoğun olduğu ülkeler (Almanya, Hollanda, Fransa),
Kendi ülkelerindeki doktor ve altyapı yetersizliği sebebiyle tercih eden
ülkeler (Irak, Libya, Balkan ülkeleri, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri),
Kendi ülkelerinde sağlık hizmetleri yüksek ücretli olan ülkeler (ABD,
İngiltere, Almanya),
Kendi ülkelerinde uzun bekleme süresi olan ülkeler (İngiltere, Hollanda,
Kanada).
70 Giresun Ekonomisi
3. Giresun’da Sağlık Turizmi
Karadeniz sahil şeridinde Ordu ve Trabzon arasında konumlanmış olan
Giresun, 450.154 kişilik nüfusu ile Doğu Karadeniz’deki şehirler arasında toplam
nüfusun %16,71’ini barındıran doğal güzellikleri ile dikkatleri çeken bir
şehrimizdir. Bölgede en yüksek ikinci ihracatı yapan Giresun’un başlıca ihracat
ürünleri ise fındık (Türkiye 3.sü), makine ve aksamları ile savunma ve havacılık
sanayi ürünleridir (Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı [DOKA], t.y).
Sağlık hizmetleri kapsamında Giresun’da sağlık hizmeti sunumu yapan 17
devlet, 2 özel olmak üzere toplam 19 hastane, 37 Aile Sağlığı Merkezi, 16
Toplum Sağlığı Merkezi, 1 İl Ambulans Servisi (112) Başhekimliği, 1 Kanser
Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim (KETEM) Merkezi, 1 Verem Savaş Dispanseri
ve 1 Evde Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Merkezi bulunmaktadır (Giresun İl
Sağlık Müdürlüğü, 2021). İlde görev yapan sağlık personeli sayısı ise, 792 hekim,
111 diş hekimi, 1554 hemşire, 1652 sağlık personeli, 511 ebe ve 205 eczacıdır
(TÜİK, 2022). Sağlık kurumlarındaki yatak sayısı 1940 olup, 10.000 kişiye düşen
yatak sayısı 43,2 ile Türkiye ortalaması olan 30 yatağın üstündedir (T.C.Sağlık
Bakanlığı, 2020). Sağlık turizmi ile ilgili olarak, 25.10.2022 tarihinde Sağlık
Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen
uluslararası sağlık turizmi yetki belgesini alan Giresun ilindeki sağlık tesisleri
toplamda üç adet olup, bunlar “T.C. Sağlık Bakanlığı Giresun Üniversitesi
Prof.Dr. A. İlhan Özdemir E.A.H.”, “T.C. Sağlık Bakanlığı Giresun Üniversitesi
Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları E.A.H.” ve “Özel Giresun Ada
Hastanesi”’dir (T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık
Turizmi Dairesi Başkanlığı, 2022b). Giresun İl Sağlık Müdürlüğü ile yapılan
yazışmalara göre, bu hastanelerimize sağlık turizmi kapsamında başvuru
olmadığı ve herhangi bir verinin mevcut olmadığı bilgisi alınmıştır.
Biyolojik ve kültürel çeşitliliği gözlemleme, öğrenme, keşfetme ve
deneyimleme temel motivasyonu ile yapılan, bir tür doğa temelli turizm faaliyeti
olan Ekoturizm faaliyetleri her ne kadar Giresun ilinde Şeyhli Ekoturizm Köyü
ve Konağı ile İnece Ekoturizm Köyü olarak faaliyete geçirilmiş olsa da (T.C.
Giresun Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, t.y.), pandemi esnasında
hizmetlerine ara vermiş ve halen aktif hale gelmemiştir.
Turizm merkezi ilan edilen yaylaları ile zengin bitki örtüsüne sahip olan
Giresun’da Kümbet Yaylası (Şekil 2), Kulakkaya Yaylası, Bektaş Yaylası, Sis
Dağı Yaylası, Karagöl Yaylası, Gölyanı Yaylası, Çakrak Yaylası eşsiz doğal
güzellikleriyle yayla kültürünü yaşatan yerlerdir (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, t.y.).
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 71
Şekil 2: Kümbet Yaylası
Kaynak: TRT Haber, Kümbet Yaylası Ziyaretçilerini Ağırlığıyor. Erişim Adresi:
https://www.trthaber.com/foto-galeri/kumbet-yaylasi-ziyaretcilerini-agirliyor/36211/sayfa-1.html
Giresun, doğal güzelliklerinin yanı sıra, birinci derece doğal ve arkeolojik
sit alanı olan ve mağara içinde yer alan - Türkiye’nin en büyük ikinci manastırı
olan - Meryem Ana Manastırı, Çakrak Kilisesi ve Çakrak Köprüsü gibi görülmeye
değer tarihi yapılarıyla da ltürlerarası zenginliklerini göstermektedir
(T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü). (Şekil
3).
Şekil 3: Meryem Ana Manastırı
Kaynak: Türkiye Kültür Portalı, Giresun Gezilecek Yerler. Erişim Adresi:
https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/giresun/gezilecekyer/sebinkarahisar-meryemana-manastiri
72 Giresun Ekonomisi
Sonuç ve Öneriler
Sağlık turizmi kapsamında Türkiye, gelişmiş sağlık alt-yapısı ve
hastaneleri, iklim koşullarının uygunluğu, sağlık çalışanlarının ksek eğitim
düzeyi, fiyat avantajı, coğrafi konumu ve THY’nin yaygın uçuş ağı sonucu pek
çok ülkeye ulaşım kolaylığı gibi avantajlara sahip olup, sağlık turizmine verdiği
önem ve gelen sağlık turisti sayısı her geçen gün artan bir ülke konumundadır.
Sağlık turizmi sektörü, her geçen gün ülkeler için önemli bir gelir kaynağı
olmakta ve bu pastadan pay almak isteyen ülkeler, şehirler uygun ve kaliteli
sağlık hizmeti almak isteyen sağlık turistlerini kendilerine çekebilmek için doğru
stratejiler oluşturmak durumundadırlar. Bu noktada kullanılacak önemli
stratejilerden biri olan markalaşma, diğer şehir ve ülkelerin arasından sıyrılmak
için doğru bir yaklaşım olacaktır. Türkiye, “ucuz tatil merkezi” genel algısı yerine,
her bölgesinin yükselen değerlerini ortaya çıkararak, özellikle o alanlarda
markalaşma yoluna gitmeli ve belirtilen özellik ile belirlenen bölgenin
özdeşleşmesini sağlayarak akıllarda yer etmeli, yani markalaşmaya önem
vermelidir. Şehir bazında markalaşmaya örnek olarak, aşk şehri denildiğinde ilk
akla gelen şehir ikonik Eyfel kulesi ile Paris, tarihi şehir olarak ise tarihi yapıların
çok iyi korunarak adeta bir açık hava zesine dönüştürülen Roma şehri
gelmektedir. Benzer durum Giresun için de düşünüldüğünde, Giresun her çeşit
çiçek türüne rastlanabilecek yaylalarıyla doğal bir terapi merkezi konumundadır.
Kümbet Yaylası, Kulakkaya Yaylası, Bektaş Yaylası, Sis Dağı Yaylası, Karagöl
Yaylası, Gölyanı Yaylası, Çakrak Yaylası eşsiz doğal güzellikleriyle psikolojik
sağlık alanında değerlendirilebilecek konumdadır. T.C. Kültür ve Turizm
Bakanlığı’nın Termal Turizm’de 2007-2023 Master Planı’na göre (2007), Rize
bölgesi 2. pilot bölgesi seçilerek bu bölgede Ruh Sağlığı Hastanesi kurulması ve
depresyon ve stresi azaltmak için terapi turlarının düzenlenmesi planlanmıştır.
Benzer doğal güzelliklere sahip Giresun ili için de doğanın iyileştirici gücünden
faydalanılarak benzer şekilde bir ruh sağlığı hastanesi planlanabileceği gibi, çağın
hastalığı olan depresyon, anksiyete ve stres gibi rahatsızlıkların azaltılmasında
destekleyici psikolojik sağlık turları da yapılabilir. Örneğin yoga, meditasyon
turları ile yaylalarda doğa yürüyüşlerinin yapılabileceği parkurların oluşturulması
sonucu yayla trekkingleri, aynı zamanda doğal-organik beslenme imkanlarının
bir arada sunulacağı turlar sağlık turistlerini cezbederek hem sağlık hem doğayla
iç içe dinlenme ve arınma imkânı sunacaktır.
Giresun’un uluslararası sağlık turizmi yetki belgesi alan sağlık
kuruluşlarına herhangi bir sağlık turistinin gelmemesinin nedeni olarak,
Giresun’un daha fazla uçuş sayısına sahip olan, sağlık altyapısı ve tesisleri daha
fazla olan Trabzon şehri ile komşu olması düşünülmektedir. Bu alandaki
eksiklikler araştırılmalı ve medikal turistler için tercih nedeni olabilecek tıbbi
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 73
uzmanlaşma, farklı dil konuşabilen sağlık çalışanları, uçuş sayılarının artırılması
gibi destekleyici faaliyetler hayata geçirilmelidir.
Dünyada hızla artan yaşlı nüfus için gerekli olan yaşlı bakımı ve benzer
şekilde engelli insanların bakım talebi her geçen gün artarken, Giresun sahip
olduğu donanımlı sağlık tesisleri ve deneyimli sağlık personeli ile ileri yaştaki
insanlar ve engelli kişiler için kaliteli hizmet sunumunda bulunabilir konumdadır.
Bu kişiler için tıbbi check-up hizmetleri ve bakım hizmetlerinin yanı sıra, kendileri
ve varsa refakatçileri için yayla turizmi, psikolojik sağlık turları gibi diğer turizm
imkanlarıyla birlikte ortak tur programları oluşturulabilir.
Özetle, Giresun sahip olduğu doğal güzellikleri olan yaylalarını doğru
markalaşma stratejisi ve iyi bir pazarlama süreci ile yönetebildiği takdirde,
“yaylalar şehri” denildiğinde ilk akla gelen şehir olabilme potansiyeline sahiptir.
Giresun’un, bu güçlü yanını diğer turizm faaliyetleri olan psikolojik sağlık turları,
sağlıklı beslenme ile arınma turları, sağlık kurumlarında gelişmiş check-up ve
diğer sağlık hizmet sunumlarıyla zenginleştirerek ortak tur programlarıyla
dünyadan pek çok sağlık turistinin dikkatini çekebileceğine inanılmaktadır.
Böylece hem Giresun ekonomisi hem de ülke ekonomisi artan sağlık turizmi
ihracatından olumlu yönde etkilenecektir.
74 Giresun Ekonomisi
Kaynakça
BOOKMAN, M.Z. and BOOKMAN, K.R. (2007), Medical tourism in developing countries. New
York: Palgrave MacMillian.
Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (t.y). Giresun bölgemiz. Erişim adresi:
https://www.doka.org.tr/bolgemiz_Giresun-TR.html Erişim Tarihi: 01.11.2022.
European Network for Accessible Tourism (2022). Erişilebilir turizmde olması gerekenler. Erişim
adresi: https://www.accessibletourism.org/?i=enat.en.reports.2278
GLİNOS, I. A. and BAETAN, R. (2006), A Literature Review of Cross-Border Patient Mobility in
the European Union. Observatoire Social Eurpean, Europe for Patients. Erişim Adresi:
http://lekuvam.se/wp-content/uploads/2020/03/37.-WP12_lit_review_final.pdf
Joint Commission International (t.y). JCI accredited organizations. https://www.jointcommission-
international.org/about-jci/accredited-organizations/. Erişim Tarihi: 31.10.2022.
LUNT, N., SMİTH, R. D., EXWORTHY, M., GREEN, S. T., HORSFALL, D. G. and MANNİON, R.
(2011), Medical Tourism: Treatments, Markets and Health System Implications: A scoping
review,. OECD. Erişim Adresi: http://www.oecd.org/els/health-systems/48723982.pdf
Medical Tourism Association (2020). Medical Tourism Index 2020-2021. Erişim Adresi:
https://www.medicaltourism.com/mti/home#:~:text=The%20Medical%20Tourism%20Inde
x%20(MTI,Safety%2C%20and%20Quality%20of%20Care. Erişim Tarihi: 30.10.2022.
Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu (2022). Türkiye’nin Sağlık Turizmindeki Önemi. Erişim Adresi:
https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-23591/turkiyenin-saglik-turizmindeki-onemi.html
Erişim Tarihi: 31.10.2022.
SHARPE, F. and MARSEK, P.W. (2009), The Complete Idiot's Guide to Medical Tourism. Alpha,
1st Edition.
STEPHANO, R. M. (t.y.), Top 10 Medical Tourism Destinations in the World. Magazine Medical
Tourism. https://www.magazine.medicaltourism.com/article/top-10-medical-tourism-
destinations-world Erişim Tarihi: 30.10.2022.
SCİANNA, T. (2022, 31 Mar). Report: Spa Services Industry Expected to Reach $423B by 2030.
Scinninc.https://www.skininc.com/business/trends/news/22131653/report-spa-services-
industry-expected-to-reach-423b-by-2030 Erişim Tarihi: 28.10.2022.
Statista (2021), Medical tourism global market size, from 2016 to 2020 with a forecast for 2027.
Erişim Adresi:https://www.statista.com/statistics/1084720/medical-tourism-market-size-
worldwide/#:~:text=Global%20medical%20tourism%20market%20size%202016%2D202
0%20with%20a%202027%20forecast&text=Medical%20tourism%20was%20valued%20
at,billion%20U.S.%20dollars%20by%202027. Erişim Tarihi: 27.10.2022.
ŞENGÜL, H. ve BULUT, A. (2019), Sağlık Turizmi Çerçevesinde Türkiye’de Termal Turizm; Bir
Swot Analizi Çalışması, ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 4(1), 55-70.
https://doi.org/10.35232/estudamhsd.505757
Türkiye İstatistik Kurumu (2022). Sağlık Personeli Sayısının İllere Göre Dağılımı. Erişim Adresi:
https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=saglik-ve-sosyal-koruma-101&dil=1.
Giresun İli Sağlık Turizmi: Mevcut Durumu ve Potansiyeli 75
T.C. Giresun Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (t.y.). Yaylalar Kenti Giresun,
https://giresun.ktb.gov.tr/Eklenti/53002,yaylalarpdf.pdf?0&_tag1=7FE7ACCFCCAA45A1
C5B95F70379F16CA854DDEF9, Erişim Tarihi: 02.11.2022.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Giresun İl ltür ve Turizm Müdürlüğü (t.y.). Giresun Tanıtım
Materyalleri. Erişim Adresi: https://giresun.ktb.gov.tr/TR-144550/giresun-tanitim-
materyalleri.html, Erişim Tarihi: 01.11.2022.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007). Termal turizm master planı (2007-2023). Erişim Adresi:
https://yigm.ktb.gov.tr/TR-11481/termal-turizm-master-plani-2007-2023.html
T.C. Sağlık Bakanlığı Giresun İl Sağlık Müdürlüğü (2021). Sağlık Tesislerimiz.
https://giresunism.saglik.gov.tr/TR-47041/saglik-tesislerimiz.html.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü (2020). Sağlık istatistikleri yıllığı.
Erişim Adresi: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/43399,siy2020-tur-
26052022pdf.pdf?0. Erişim Tarihi: 02.11.2022.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Dairesi Başkanlığı
(2022a). Türkiye’de Termal Sağlık Turizmi. Erişim Adresi:
https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-23592/turkiyede-termal-saglik-turizmi.html
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Dairesi Başkanlığı
(2022b). Yetkilendirilmiş Sağlık Tesisleri ve Aracı Kuruluşlar. Erişim Adresi:
https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-25360/yetkili-saglik-tesisleri-ve-araci-
kuruluslar.html. Erişim Tarihi: 01.11.2022.
T.C. Sağlık Bakanlığı Uluslararası Sağlık Hizmetleri (t.y.). Sağlık Turizmi Verileri. Erişim Adresi:
https://www.ushas.com.tr/saglik-turizmi-verileri/ Erişim Tarihi:01.11.2021.
TONTUŞ, H. Ö. (2022), Sağlık Turizminin Tarihçesi. (SATURK Yayını). Erişim Adresi:
https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-23586/saglik-turizminin-tarihcesi.html. Erişim
Tarihi: 15.10. 2022.
Türkiye Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Akreditasyon Enstitüsü (t.y.). TÜSKA’dan Akredite
Kuruluşlar. Erişim Adresi: https://www.tuseb.gov.tr/tuska/tuska-dan-akredite-kuruluslar.
Erişim Tarihi: 31.10.2022.
Türkiye Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (2019). Türkiye hizmet ihracatında yeni dedefler: yaşlı
bakım turizmi. Erişim Adresi: https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10695-turkiye-
hizmet-i-hracatinda-yeni-hedefler-yasli-bakim-turizmi. Erişim Tarihi: 29.10.2022.
United Nations Department of Economic and Social Affairs (t.y.). Promoting Accessible Tourism
for All. Erişim Adresi: https://www.un.org/development/desa/disabilities/issues/promoting-
accessible-tourism-for-all.html Erişim Tarihi: 29.10.2022.
World Health Organization (WHO) (2022, Oct 1). Ageing and Health. Erişim Adresi:
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health. Erişim Tarihi:
29.10.2022.
World Tourism Organization (UNWTO) (2019). Tourism definitions. Erişim Adresi:
https://doi.org/10.18111/9789284420858
World Tourism Organization and Global Tourism Economy Research Center (UNWTO/GTERC)
(2020). Asia tourism trends executive summary. Erişim Adresi:
https://doi.org/10.18111/9789284422272
... Bu tür bir turizm, seyahatin planlanmasından gerçekleştirilmesine, konaklama ve sağlık hizmetlerinin yanı sıra diğer destekleyici hizmetlerin sağlanmasına kadar bir dizi etkinliği kapsar. Ayrıca, hastanın kendi ülkesine geri dönmesi ve gerektiğinde iyileşme sürecinin izlenmesi de sağlık turizminin bir parçasıdır (Glinos ve Baeten, 2006;Görgün, 2022). Günümüzde, insanlar sağlık sorunlarına çözüm ararken, sadece kendi ülkelerinin sağlık hizmetlerine, doktorlarına veya maliyetlerine odaklanmamakta; en iyi tedavi ve en uygun fiyat seçeneklerini araştırmaktadır. ...
Article
Araştırmanın amacı, Çanakkale ilinin sağlık turizm potansiyelini incelemek; fırsatlarını, üstünlüklerini, tehditlerini, zayıflıklarını değerlendirmek ve Çanakkale ilinde sağlık turizmi farkındalığının artmasına katkıda bulunmaktır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada, araştırmanın kapsam ve amacına yönelik doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bu bağlamda, çalışmada öncelikle ikincil kaynaklardan yararlanılmış; konuyla ilgili makale, dergi, resmi internet kaynakları, yüksek lisans ve doktora tezleri kaynakları incelenmiştir. Bununla birlikte çalışma kapsamında T.C. Çanakkale İl Sağlık Müdürlüğü’nün birimlerinden olan Sağlık Hizmetleri Başkanlığı ve sağlık turizmi yetki belgesine sahip tek özel diş muayenehanesi ile Çanakkale’nin sağlık turizmi üzerine görüşme gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda Çanakkale ilinde sağlık turizmi kapsamında hizmete hazır eğitim ve araştırma hastanesi ve diğer hastaneleri ile modern şekilde oluşturulmuş termal tesislerin bulunduğu görülmüştür. Sağlık Hizmetleri Başkanlığı ve sağlık turizmi yetki belgesine sahip özel diş muayenehanesi ile Çanakkale’nin sağlık turizmi üzerine yapılan görüşmeler sonucunda, hastanelerde tedavi gören yabancı hastaların büyük çoğunluğunun turistik amaçlı seyahatler sırasında sağlık hizmeti almak zorunda kalan turistler olduğu belirtilmiş olup, özellikle medikal tedavi amaçlı Çanakkale’ye gelen turist olmadığı ifade edilmiştir. Araştırmanın, Çanakkale ilinin sağlık turizmi kapsamında mevcut durumunu değerlendirmesi ve sağlık turizmine yönelik kaynakları tespit etmesi açısından gelecekte konuyla ilgili yapılacak olan çalışmalara yol gösterici olacağı düşünülmektedir.
Article
Full-text available
Tedavi ve tatil amaçlı ülkelerarası ya da şehirlerarası yapılan seyahatler “Sağlık Turizmi” olarak tarif edilmektedir. Küreselleşmenin beraberinde getirdiği teknolojik gelişmeler, bilgiye ulaşmanın kolaylaşması ve seyahat imkanlarının artması gibi kolaylaştırıcı faktörler sağlık turizminin yaygın olarak kullanılmasını sağlamıştır. Son on yılda sağlık amaçlı turizm seyahatleri hastane yataklı tedavi hizmetleri, rehabilitasyon hizmetleri ve yaşlı-engelli bakımını kapsar hale gelmiştir. Sağlık turizmindeki bu değişim sağlık turizminin de hizmet alanlarının değişmesine neden olmuştur. 2017 yılı itibariyle dünya çapında yaklaşık 100 milyar dolarlık bir hacme ulaşmış olan sağlık turizminden aldığı payı arttırmak isteyen pek çok ülke yasal çerçeveler oluşturmakta ve ulusal sağlık sektörü rekabet gücünü arttırabilmek için destek ve teşvikler vermektedir. Sağlıkta dönüşüm programı ile sağlık altyapısını büyük ölçüde tamamlamış olan Türkiye aynı zamanda turizm potansiyeli yüksek bir ülke olarak sağlık turizmini alternatif bir turizm kaynağı olarak görmekte ve bu yeni pazardan aldığı payı arttırmak için gerekli düzenlemeleri yapmaktadır. Sağlık turizminin rehabilitasyon hizmetleri, yaşlı-engelli bakımı gibi alanlara kayması termal turizmin önemini de arttırmaktadır. Türkiye termal kaynaklar açısından zengin bir ülkedir ve bu durum termal turizme ayrı bir önem katmaktadır. Bu çalışmada temel amaç; Türkiye’nin “Termal Sağlık Turizmi” yönünden SWOT Analizi ile incelenerek güçlü (Strengths) ve zayıf (Weaknesses) yönlerini belirlemek, iç ve dış çevreden kaynaklanan fırsat (Opportunities) ve tehditleri (Threats) tespit etmektir.
Book
Western patients are increasingly travelling to developing countries for health care and developing countries are increasingly offering their skills and facilities to paying foreign customers. The potential and implications of this international trade in medical services is explored in this book through analysis of the market.
Erişilebilir turizmde olması gerekenler
European Network for Accessible Tourism (2022). Erişilebilir turizmde olması gerekenler. Erişim adresi: https://www.accessibletourism.org/?i=enat.en.reports.2278
A Literature Review of Cross-Border Patient Mobility in the European Union
  • I A Glinos
  • R Baetan
GLİNOS, I. A. and BAETAN, R. (2006), A Literature Review of Cross-Border Patient Mobility in the European Union. Observatoire Social Eurpean, Europe for Patients. Erişim Adresi: http://lekuvam.se/wp-content/uploads/2020/03/37.-WP12_lit_review_final.pdf
Medical Tourism: Treatments, Markets and Health System Implications: A scoping review
  • N Lunt
  • R D Smith
  • M Exworthy
  • S T Green
  • D G Horsfall
  • R Mannion
LUNT, N., SMİTH, R. D., EXWORTHY, M., GREEN, S. T., HORSFALL, D. G. and MANNİON, R. (2011), Medical Tourism: Treatments, Markets and Health System Implications: A scoping review,. OECD. Erişim Adresi: http://www.oecd.org/els/health-systems/48723982.pdf
Medical Tourism Index 2020-2021
Medical Tourism Association (2020). Medical Tourism Index 2020-2021. Erişim Adresi: https://www.medicaltourism.com/mti/home#:~:text=The%20Medical%20Tourism%20Inde x%20(MTI,Safety%2C%20and%20Quality%20of%20Care. Erişim Tarihi: 30.10.2022.
Türkiye'nin Sağlık Turizmindeki Önemi
  • Sağlık Turizmi Koordinasyon
  • Kurulu
Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu (2022). Türkiye'nin Sağlık Turizmindeki Önemi. Erişim Adresi: https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-23591/turkiyenin-saglik-turizmindeki-onemi.html Erişim Tarihi: 31.10.2022.
The Complete Idiot's Guide to Medical Tourism
  • F Sharpe
  • P W Marsek
SHARPE, F. and MARSEK, P.W. (2009), The Complete Idiot's Guide to Medical Tourism. Alpha, 1st Edition.
Report: Spa Services Industry Expected to Reach $423B by 2030
  • T Scianna
SCİANNA, T. (2022, 31 Mar). Report: Spa Services Industry Expected to Reach $423B by 2030. Scinninc.https://www.skininc.com/business/trends/news/22131653/report-spa-servicesindustry-expected-to-reach-423b-by-2030 Erişim Tarihi: 28.10.2022.
Medical tourism global market size, from 2016 to 2020 with a forecast for 2027
  • Statista
Statista (2021), Medical tourism global market size, from 2016 to 2020 with a forecast for 2027. Erişim Adresi:https://www.statista.com/statistics/1084720/medical-tourism-market-sizeworldwide/#:~:text=Global%20medical%20tourism%20market%20size%202016%2D202 0%20with%20a%202027%20forecast&text=Medical%20tourism%20was%20valued%20 at,billion%20U.S.%20dollars%20by%202027. Erişim Tarihi: 27.10.2022.