Content uploaded by Jan Willem van den Berg
Author content
All content in this area was uploaded by Jan Willem van den Berg on Sep 09, 2024
Content may be subject to copyright.
Mijn Seksualiteit
Trainershandleiding
Jan Willem van den Berg
Sabine Noom
Mijn Seksualiteit
Jan Willem van den Berg
Sabine Noom
Mijn Seksualiteit
Trainershandleiding
Jan Willem van den Berg
Sabine Noom
©Copyright december 2018
Alle rechten voorbehouden.
Niets uit deze uitgave mag gebruikt worden zonder toestemming van de auteurs.
‘There is a crack in everything, that's where the light comes in.’
Leonard Cohen
Inhoudsopgave
Pagina
Inleiding
11
Doelgroep
11
Doel van de module ‘Mijn Seksualiteit’
11
Doelstellingen
11
Hoe gebruik je deze trainershandleiding
11
Mijn seksuele ontwikkeling
Bijeenkomst 1: Mijn gedachten over seksualiteit
13
Bijeenkomst 2: Mijn seksuele ontwikkeling tot mijn 12e
14
Bijeenkomst 3: Mijn hechtingsstijl tot mijn 12e
15
Bijeenkomst 4: Mijn seksuele ontwikkeling tot mijn volwassenheid
17
Bijeenkomst 5: Mijn hechtingsstijl tot mijn volwassenheid
18
Bijeenkomst 6: Ik en mijn relaties (hoe bepalen seksuele ontwikkeling
en hechtingsstijl mijn relaties)
19
Mijn seksuele motivatie
Bijeenkomst 7: Seksuele motivatie model
20
Bijeenkomst 8: Emoties en mijn seksuele delicten
21
Bijeenkomst 9: Mijn seksuele fantasieën
22
Bijeenkomst 10: Mijn goedpraters
23
Bijeenkomst 11: Mijn onbewuste opvattingen
24
Pagina
Mijn seksuele interesses / hyperseksualiteit
Bijeenkomst 12: Mijn seksuele interesses als risicofactor
25
Bijeenkomst 13: Mijn seksuele interesses / hyperseksualiteit nu
26
Bijeenkomst 14: Hoe het begon, mijn seksuele interesses /
hyperseksualiteit
27
Bijeenkomst 15: Mijn triggers
28
Bijeenkomst 16: Van mijn triggers naar mijn seksuele gedrag
30
Bijeenkomst 17: De functie van mijn seksuele gedachten en gedrag
31
Bijeenkomst 18: Hoe tevreden ben ik over mijn seksualiteit?
33
Bijeenkomst 19: Mijn keuze
34
Mijn seksuele zelfregulatie
Bijeenkomst 20: Mijn seksuele zelfregulatie
35
Bijeenkomst 21: Mijn stoptechnieken
37
Bijeenkomst 22: Mijn vermijdingstechnieken
39
Bijeenkomst 23: Mijn loslaattechnieken
41
Bijeenkomst 24: Mijn focustechnieken
42
Bijeenkomst 25: Mijn omvormingstechnieken
43
Bijeenkomst 26: Medicatie als hulp voor mij?
44
Bijlage 1: Registratieformulier
45
Bijlage 2: Invulformulier ‘Hoe tevreden ben ik over mijn seksualiteit?’
49
11
Inleiding
In de module ‘Mijn Seksualiteit’ onderzoekt de deelnemer samen met zijn groepsgenoten
en trainers in hoeverre er bij hem sprake is van seksuele deviantie. Seksuele deviantie in
de vorm van: afwijkende seksuele interesses of voorkeuren, hyperseksualiteit of seks als
coping. Hij staat stil bij zijn seksuele ontwikkeling, zijn seksuele motivatie, seksuele
deviantie en bij manieren om zijn seksualiteit te reguleren.
In de loop van de bijeenkomsten veranderen de sessies van een meer psycho-educatief
karakter, waarbij de nieuw opgedane kennis toegepast wordt op de eigen persoon, in een
training om de seksuele zelfregulatie te vergroten. Vanaf bijeenkomst 20 doen niet alle
deelnemers noodzakelijkerwijs mee aan de module. Dit hangt af van de motivatie om de
seksuele zelfregulatie verder te vergroten, dan wel van de mate waarin de deelnemer
hiertoe al in staat is.
Doelgroep
‘Mijn Seksualiteit’ is bedoeld voor plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag die
problemen hebben op het gebied van hun seksuele zelfregulatie, of waarbij dit vermoed
wordt. Denk hierbij aan plegers die op (één van) de items van de STABLE-2007 die gaan
over de seksuele zelfregulatie een score hebben hoger dan 0. Om verder in aanmerking
te komen voor deze module moet, uit actuariële risicotaxatie blijken, dat er sprake is van
tenminste een matig-laag recidiverisico.
De module kan zowel individueel als in groepsverband aangeboden worden. Voor
deelnemers met een lage intelligentie (IQ<80) is deze module –zonder aanpassingen-
minder geschikt.
Idealiter heeft de pleger de basismodules ‘Mijn Positief Levensplan’ en ‘Mijn Delicten’
doorlopen voordat hij met de module ‘Mijn Seksualiteit’ start.
Doel van de module ‘Mij Seksualiteit’
Het doel van forensische behandeling is het voorkomen van recidive. In combinatie met
de basismodules ‘Mijn Positief Levensplan’ en ‘Mijn Delicten’ draagt de module ‘Mijn
Seksualiteit’ hieraan bij. Afhankelijk van het recidiverisico en de dynamische
risicofactoren die hieruit naar voren komen, zal de pleger aanvullende behandelmodules
aangeboden krijgen, gericht op het vergroten van de algemene zelfregulatie, delict-
ondersteunende opvattingen en intimiteitsproblemen.
Doelstellingen van de module ‘Mijn Seksualiteit’ zijn:
- het met anderen delen van de belangrijkste gebeurtenissen uit de seksuele
ontwikkeling;
- bewust worden van de rol van de eigen seksuele fantasieën, goedpraters en
onbewuste opvattingen binnen de seksuele motivatie;
- theoretische kennis opdoen over hyperseksualiteit en seksuele deviantie;
- onderzoeken in hoeverre er bij zichzelf sprake is van hyperseksualiteit en/of
seksuele deviantie;
- kennis opdoen van verschillende methode van seksuele zelfregulatie;
- vergroten van de seksuele zelfregulatie.
Hoe gebruik je deze trainershandleiding?
Deze module bestaat uit tenminste 26 bijeenkomsten. Hij is opgedeeld in vier
verschillende thema’s. De module kan in zowel een gesloten als een open groep gegeven
worden. Bij een open groep kunnen de deelnemers het best bij de start aan het begin
van een nieuw thema. De trainershandleiding geeft per bijeenkomst voldoende
aanknopingspunten en informatie om de bijeenkomst vorm te geven. Bijeenkomst 26
wordt bij voorkeur gegeven door iemand met veel kennis van libidoremmende medicatie.
Houdt hiermee rekening bij de planning.
12
13
Bijeenkomst 1: Mijn gedachten over seksualiteit
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- gaat in gesprek over seksualiteit.
- ontdekt welke associaties er gelegd worden met het onderwerp seksualiteit.
- leert open te spreken over zijn eigen seksualiteit.
Vooral is het doel om een open klimaat te creëren waarin deelnemers kunnen nadenken
en vertellen over (hun eigen) seksualiteit.
Te gebruiken materiaal
Flap-over, schrijfmateriaal en/of PowerPoint
Voorbereiding
- Zorg dat voor iedere deelnemer een werkboek beschikbaar is.
- Zorg voor voldoende schrijfmateriaal
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Kennismaking, indien nodig (bij nieuwe deelnemers of nieuwe
groessamenstelling) afspraken maken over vertrouwelijkheid, op tijd
komen, etc.
Geef uitleg over het gehele programma. Hoe vaak, op welke tijden en
waar is de groepstherapie, welke ondersteunende activiteiten zijn er
(Dojo, PMT en onderwijs).
50 minuten
Schrijf het woord ‘Seksualiteit’ op een flapover en nodig de deelnemers
uit hun associaties hierbij te schrijven. Neem hier ruim de tijd voor.
Bekijk en bespreek vervolgens de opvallende dingen. Let bijvoorbeeld op:
het aantal positieve of negatieve connotaties, intimiteit/lust/voortplanting
als functies van seksualiteit, taalgebruik (plat, academisch, kinderlijk).
Laat de deelnemers meedenken.
Bespreek vervolgens de drie manieren waarop er naar seksualiteit
gekeken kan worden, nl. seks als middel om voort te planten, seks als
manier om de relatie te verdiepen/verbeteren, seks als lust.
Bespreek welke normen er gezien vanuit de verschillende ‘brillen’
voortkomen. Vraag de deelnemers aan te geven wat hun meest
‘dominate’ visie op seks is en hoe ze dat bij zichzelf merken.
10 minuten
Afronding, evalueer de bijeenkomst en ligt de opdracht toe.
Vraag de deelnemers zowel opdracht 1 als opdracht 2 te maken.
Opdracht 2 wordt namelijk besproken tijdens de volgende bijeenkomst.
14
Bijeenkomst 2: Mijn seksuele ontwikkeling tot mijn 12e
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- ontvangt informatie over ‘de normale seksuele ontwikkeling’.
- staat stil bij zijn seksuele ontwikkeling tot het 12e levensjaar.
- begrijpt wat een seksuele script is.
- Legt verbanden tussen zijn seksuele ontwikkeling tot het 12e levensjaar en de
ontwikkeling van zijn seksuele script.
Te gebruiken materiaal
PowerPointpresentatie behorend bij bijeenkomst 2.
Voorbereiding
Lees het werkboek en neem de PowerPoint van deze sessie door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom.
Neem het huiswerk in en vraag of er nog opmerkingen zijn naar
aanleiding van de vorige sessie en/of het huiswerk.
50 minuten
Leidt de onderwerpen ‘seksuele ontwikkeling tot 12 jaar’ en ‘seksueel
script’ in (gebruik de PowerPoint). Laat de deelnemers voorbeelden
noemen bij de theorie. Sta met name stil bij de laatste dia die gaat over
het vormen van het seksuele script. Laat de deelnemers gebeurtenissen
noemen die invloed hebben op het seksuele script. Nodig de deelnemers
uit dit persoonlijk te maken/op zichzelf te betrekken.
Variant
Vraag de deelnemers de opdracht uit het werkboek die hoort bij de
tweede bijeenkomst te bekijken en te beantwoorden in de groep.
Voordeel hierbij is dat de concrete vragen het gesprek op gang helpen
en sturen. Daarnaast is de opdracht direct al gemaakt.
10 minuten
Sluit de sessie af en evalueer de bijeenkomst.
Vraag de deelnemers de opdracht bij sessie drie te maken. Deze wordt
namelijk besproken tijdens de volgende bijeenkomst.
15
Bijeenkomst 3: Mijn hechtingsstijl tot mijn 12e
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- onderzoekt hoe hij zich tot zijn 12e levensjaar ontwikkelt heeft.
- -indien in deze periode ontwikkelt- leert de oorsprong kennen van het huidige
problematische gedrag, emoties en cognities.
- vergroot zijn motivatie om zijn problematische gedrag, emoties en cognities te
veranderen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint en Flap-over
Voorbereiding
Neem de PowerPoint, het werkboek en de opdracht die hoort bij bijeenkomst 3 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom
Neem de opdracht van de vorige keer in en bespreek eventueel vragen
die er nog zijn naar aanleiding van de opdracht of de vorige sessie.
50 minuten
Leidt het onderwerp hechting in (gebruik de PowerPoint).
Geef voorbeelden van de verschillende hechtingsstijlen en nodig
deelnemers uit deze ook te geven.
Teken de volgende figuur op de flapover, wanneer de verschillende
hechtingsstijlen besproken zijn:
Beeld over jezelf
Positief
Negatief
Beeld
over
de
ander
Positief
Veilige hechting
Gepreoccupeerde
hechting
Negatief
Gevoelloos
vermijdende hechting
Angstig vermijdende
hechting
Laat de deelnemers nadenken over hoe ze als twaalfjarige over zichzelf
en andere dachten. Waar in het kwadrant pasten ze toen het best?
Waarom? Zijn er ook verschillen te benoemen tussen toen en nu? Wat
zijn de verschillen en wat is de oorzaak hiervan?
Variant:
Het kwadrant kan ook aangegeven worden op de grond. De deelnemers
kunnen dan op die plek gaan staan waarvan ze denken dat zij het best
passen. Wanneer alle deelnemers hun plek hebben ingenomen kunnen ze
elkaar bevragen op het beeld van zichzelf en de ander. Eventueel kunnen
ze van posities wisselen, wanneer ze hun idee bij willen stellen. Ook kan
het helpen om de deelnemers van positie te laten wisselen en hen vanuit
een andere positie dan die van henzelf te laten verantwoord waarom ze
16
wel positief zijn over zichzelf en/of de ander.
10 minuten
Rond de therapie af en evalueer de sessie.
Vraag de deelnemers de opdracht vier te maken. Deze wordt besproken
tijdens de volgende bijeenkomst.
17
Bijeenkomst 4: Mijn seksuele ontwikkeling tot mijn volwassenheid
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- neemt kennis van ‘de normale seksuele ontwikkeling’ tot aan de volwassenheid.
- staat stil bij zijn seksuele ontwikkeling van zijn 12e tot zijn 25e.
- heeft meer zicht op de invloed van zijn seksuele ontwikkeling tot zijn 25e op zijn
(seksuele) leven.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Voorbereiding
Neem de PowerPoint, het werkboek en de opdracht behorend bij bijeenkomst 4 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom.
Neem de huiswerkopgave in en bespreek de eerder gemaakte opgave.
Bespreek eventuele vragen en opmerkingen naar aanleiding van de
vorige sessie.
50 minuten
Bespreek de seksuele ontwikkeling tot aan ongeveer 25 jaar. Gebruik de
PowerPoint). Betrek de deelnemers hierbij, laat hen vertellen over de
eigen seksuele ontwikkeling.
Laat de deelnemers opdracht 4 maken tijdens de sessie. Vraag de
deelnemers de uitgewerkte opdrachten met elkaar te delen en laat hen,
na het bespreken van de opdracht aangeven in hoeverre zij vinden dat
hun seksuele ontwikkeling normaal is verlopen. Laat de deelnemers actief
en kritisch met elkaar meedenken bij het beantwoorden van deze vraag.
10 minuten
Rond de bijeenkomst af met een evaluatie.
Vraag de deelnemers voor de volgende bijeenkomst alvast opdracht 5 te
maken (werkboek pagina 41 tot en met 45). Deze wordt tijdens de
volgende bijeenkomst gebruikt.
18
Bijeenkomst 5: Mijn hechtingsstijl tot mijn volwassenheid
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- (her)ontdekt of en hoe zijn hechtingsstijl in de pubertijd is veranderd.
- ontdekt hoe zijn hechtingsstijl het verdere leven bepaalt, in het bijzonder
(intieme) contacten met anderen.
- ontdekt verbanden tussen zijn seksuele ontwikkeling, zijn hechtingsstijl en
mogelijk de latere (seksuele)delicten.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Opdracht 5 van uit het werkboek
Voorbereiding
Neem de opdrachten behorend bij bijeenkomst 5 in het werkboek en de
PowerPointpresentatie die bij bijeenkomst 5 hoort door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom. Beantwoord eventuele vragen over de
voorgaande sessies.
50 minuten
Neem aan de hand van de PowerPoint de ontwikkeling van de
hechtingsstijlen in de puberteit en vroege volwassenheid door.
Vraag de deelnemers de opdracht uit het werkboek behorend bij de 5e
sessie te maken (p. 41 t/m 45 – indien dit nog niet is gedaan als
thuiswerkopdracht).
Bespreek de uitkomsten van de opdracht in de groep. Neem hierbij
vooral ook tijd om verbanden te leggen tussen gebeurtenissen en de
hechtingsstijl (bv. veel wisselingen op school – minder vertrouwen in
anderen, eerst maar zien wat het wordt, niet helemaal jezelf geven, of
juist direct jezelf geven, etc.).
10 minuten
Sluit af met een evaluatie. De deelnemers kunnen voor de volgende
sessie de opdracht op p. 46 van het werkboek maken.
19
Bijeenkomst 6: Ik en mijn relaties
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- ontdekt wie er vroeger en wie er nu dichtbij hem staan.
- denkt na over zijn relaties ten tijden van de delicten en zijn relaties nu.
- beschrijft veranderingen binnen zijn relaties en hoe hij dat waardeert.
- denkt na over eventuele verbeterpunten of wensen op het gebied van zijn
relaties.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Voorbereiding
Neem powerpoint van bijeenkomst 6 en het daarbij horende deel van het werkboek
door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom. Neem de gemaakte opdrachten in.
50 minuten
Bespreek met behulp van de PowerPoint het thema relaties. Laat de
deelnemers actief meedoen.
In de laatste slides wordt gevraagd twee relatiecirkels te maken. Een ten
tijde van de delicten en een voor de situatie nu. Laat iedere deelnemer
deze cirkels maken. Laat vooral de kwaliteit en kleur van de relaties goed
beschrijven. Let daarbij op de invloed die de relaties op de deelnemer
hebben/hadden.
10 minuten
Sluit de sessie af met een korte evaluatie en bespreek de opdracht voor.
20
Bijeenkomst 7: Seksuele motivatie(model)
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- leert de fases binnen het seksuele motivatie model kennen.
- past het seksuele motivatie model toe op zijn eigen seksualiteit.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Voorbereiding
Neem de powerpoint en het werkboek met betrekking tot sessie 7 door.
Lees: Smid, W.J., & Wever, E.C. (May 2018). Mixed emotions: an incentive motivational
model of sexual deviance. Sexual abuse. doi:10.1177/1079063218775972
Vanaf juli 2019 is hiervan een Nederlandstalige bewerking te vinden in het Tijdschrift
voor Seksuologie.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom.
Neem de opgaven in en geef eventueel nagekeken opgegeven terug.
Beantwoord vragen naar aanleiding van de vorige sessies.
50 minuten
Met behulp van de PowerPoint beschrijf je de verschillende stadia van het
seksuele motivatie model. Neem hier uitgebreid de tijd voor en nodig de
deelnemers uit dit model op zichzelf toe te passen. Hoe zit het nu en hoe
zat het vroeger/ten tijde van delicten met hun liking, wanting,
regels/remming. Wat betekent dit voor hen qua behandeling, inrichten
van het nieuwe leven?
Variant
Laat de deelnemers de opgave die hoort bij sessie 7 tijdens de sessie
maken. Bespreek hun antwoorden en bevindingen tijdens de sessie.
10 minuten
Sluit de sessie af met een evaluatie.
21
Bijeenkomst 8: Emoties en mijn seksuele delicten
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- Leert drie strategieën voor probleemoplossing herkennen (emotiegericht,
vermijdingsgericht en oplossingsgericht).
- staat stil bij de invloed van zijn emoties op zijn seksualiteitsbeleving (op de liking
en wanting, maar ook eventuele actie).
- bespreekt hoe en welke emoties invloed hebben gehad op zijn seksuele delicten.
In de module ‘Mijn Emoties’ staat de deelnemer meer uitgebreid stil bij het herkennen
en omgaan met emoties en probleemoplossende vaardigheden. Deze bijeenkomst is
meer een kennismaking, dan dat het zich richt op het verbeteren van vaardigheden.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Voorbereiding
Neem de powerpoint en de tekst in het werkboek die horen bij bijeenkomst 8 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom.
Neem eventueel gemaakte opdrachten in en bespreek eerdere
opdrachten na.
50 Minuten
Bespreek aan de hand van de PowerPoint de invloed van emoties op
gedrag. Laat de deelnemers het persoonlijk maken.
Vraag bijvoorbeeld door hoe hun ‘normale’ seksualiteit er in de tijden van
de delicten uitzag en welke invloed emoties hadden op de seksuele
beleving/voorkeur/gedachten. Hoe speelde bijvoorbeeld eenzaamheid,
boosheid, machteloosheid.
Vraag ook na wat er gebeurt zou zijn wanneer men op een andere manier
met de moeilijkheden van het leven omging? Problemen en stress anders
zou oplossen.
10 minuten
Evalueer de sessie en bespreek eventueel de opdracht voor de komende
keer door.
22
Bijeenkomst 9: Mijn seksuele fantasieën als risicofactor
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer staat stil bij zijn seksuele fantasieën vroeger en nu, hij:
- ontdekt welke functie deze fantasieën voor hem hebben/hadden.
- ontdekt welke fantasieën hem dichter bij zijn seksuele delicten bracht of welke
juist beschermend werkte.
- leert nog meer om zijn fantasieën te bespreken, te ervaren dat het bespreken
hiervan kan/mag en dat het hem iets positiefs op kan leveren.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Eventueel ook al de bijbehorende huiswerkopdracht
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en de huiswerkopdracht door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom. Geef gemaakte opdrachten terug en neem
de nieuwe in ontvangst. Sta stil bij eventuele vragen of opmerkingen
naar aanleiding van deze opdrachten of de eerdere sessies.
50 minuten
Maak met behulp van de PowerPoint duidelijk wat verstaan wordt onder
(seksuele) fantasieën. Bespreek de functie van deze fantasieën.
Ga in op de seksuele fantasieën die de deelnemers hebben/hadden. Laat
ruimte voor opmerkelijke en bijzondere fantasieën. Realiseer je dat
deelnemers onbedoeld kunnen ervaren dat ze door anderen afgekeurd
worden, dan wel zich bijzonder kunnen schamen voor hun fantasieën.
Benoem dit, benoem dat iedereen dat heeft en dat fantasieën enkel
fantasieën zijn en je geen beter of slechter mens maken.
Bespreek of en hoe seksuele fantasieën de kans op seksuele delicten
kunnen vergroten. Wat is hieraan te doen? Welke ervaringen hebben de
deelnemer inmiddels?
10 minuten
Evalueer de sessie en bespreek de opdracht voor.
23
Bijeenkomst 10: Mijn goedpraters
Doel van deze bijeenkomst
Met behulp van deze sessie en de daar bijbehorende opdracht leert de deelnemer:
- wat delict-ondersteunende opvattingen (goedpraters) zijn.
- welke functies delict-ondersteunende opvattingen kunnen hebben.
- welke delict-ondersteunende opvattingen er voorafgaand, tijdens of na de
delicten bij hem aanwezig waren/zijn.
- delict-ondersteunende opvattingen herkennen bij zichzelf en anderen.
In de module ‘Mijn Opvattingen’ worden de delict-ondersteunende opvattingen meer
uitgedaagd. In deze bijeenkomst ligt het accent op het herkennen van deze opvattingen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Voorbereiding
Neem het werkboek en de PowerPoint door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom. Neem opgaven in en geef de nagekeken
opdrachten terug. Maak ruimte voor het inbrengen en bespreken van
eventuele vragen.
50 minuten
Leg met behulp van de PowerPoint uit wat we verstaan onder delict-
ondersteunende opvattingen/goedpraters. Betrek de deelnemers hierbij.
Bespreek de voorbeelden van de goedpraters. Welke functie hebben deze
(verminderen eigen verantwoordelijkheid, beschermen van zelfbeeld,
etc.).
Bespreek per deelnemer of en welke goedpraters hij bij zichzelf herkent.
Stellingen
Gebruik als variant eventueel stellingen waarin goedpraters verwerkt
zitten, bijvoorbeeld:
- Wat ik gedaan heb/mijn delicten kan echt niet, maar het was geen
ontucht/geen geweld gebruikt/ kan veel erger/ etc.
- Ik had het zeker niet mogen doen, maar als je er zo bij loopt / op dat
moment daar bent / geen toezicht houd op het internetgebruik van je
kinderen, dan kun je dit toch verwachten.
- Het is niet goed wat ik heb gedaan, maar ik kon er niet veel aan doen
want…
10 minuten
Evalueer de sessie en bespreek eventueel de huiswerkopdracht voor.
24
Bijeenkomst 11: Mijn onbewuste opvattingen
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- krijgt zicht op de impliciete theorieën die er zijn.
- begrijpt hoe ervaringen (in de jeugd of later) tot deze theorieën leiden.
- krijgt zicht op de eigen impliciete theorieën.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en de opdracht van sessie 11 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers welkom.
Neem opgaven in en geef de nagekeken opgaven terug.
50 minuten
Leidt het onderwerp in met behulp van de PowerPoint.
Laat de deelnemers nadenken welke delict-ondersteunende opvattingen
horen bij / voortkomen uit de verschillende impliciete theorieën.
Laat de deelnemers nadenken hoe en welke ervaringen in de jeugd of
later ervoor zorgen dat impliciete theorieën ontstaan. Maakt dit zo
expliciet mogelijk en laat de deelnemers het persoonlijk op zichzelf
toepassen.
10 minuten
Variant
Speel een videofragment af
(daders exhibitionisme en incest – vanaf 1:00 tot 2:00). Welke impliciete
theorie zit hierin? – mannelijke drift is onbeheersbaar, misschien ook ‘ik
heb recht op seks’ of vrouwen zijn seksuele objecten’? (nl. ‘misschien
kom ik wel iemand tegen die me dan zo bezig ziet’ – en dat kan ik
gewoon maken/heb ik recht op of dat vindt diegene dan prima?)
(daders (incest) vermijdingsdoel – vanaf begin:
Aard van de schade – ‘Ik doe toch niets ergs?’
Mijn seksuele verlangen is onbeheersbaar – ‘Ik moest weer naar boven.’)
Spreek hierover door. Wat herkennen de deelnemers?
Evalueer de sessie. Bespreek de opdracht voor komende week voor.
25
Bijeenkomst 12: Mijn seksuele interesses als risicofactor
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- ontvangt informatie over wat verstaan kan worden onder seksuele deviantie
(hyperseksualiteit, seks als coping en deviante interesses).
- staat stil bij zijn eigen seksualiteit en onderzoekt of en in hoeverre hierbij sprake
is van seksuele deviantie.
- bespreekt in de groep wat hij wel of niet herkent aan seksuele deviantie bij
zichzelf en oefent op deze manier in het open zijn over dit deel van zijn
seksualiteit.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Werkboek
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek door.
Neem eventueel ook items die gaan over seksuele zelfregulatie in de STABLE-2007 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem gemaakte opgaven in en
geef de nagekeken opgaven terug. Maak ruimte voor het stellen van
vragen.
50 minuten
Bespreek aan de hand van de PowerPoint wat we verstaan onder
seksuele deviantie. Leg uit wat hyperseksualiteit en seks als coping is en
neem de verschillende seksuele deviante interesses door uit het
werkboek. Leg uit dat interesses kunnen veranderen (bediscussieer hoe
dit zou kunnen).
Laat de deelnemers zichzelf ‘scoren’ op het gebied van seksuele deviantie
vroeger en nu. Bv. hoeveel ben je nu en was je vroeger met seks bezig
en is dit hypersekualiteit? En/of in hoeverre heb je deviante
interesses/voorkeuren (enige interesse, exclusieve voorkeur) en waarin
dan?
Variant
Neem de score criteria van de items die gaan over seksuele zelfregulatie
uit de STABLE-2007 mee. Laat de deelnemers zichzelf hierop scoren en
hun scores aan de groep presenteren en toelichten. Hoe zou de
deelnemer vroeger gescoord hebben en hoe scoort hij nu. Wil hij nog wat
veranderen, wat dan en welke ideeën zijn er om dit te bereiken? Laat de
groep hierin meedenken.
Let op: ook iemand met een exclusieve voorkeur voor seks met kinderen
kan dingen veranderen! Spreek hier desgewenst over door.
10 minuten
Sluit de sessie af door deze te evalueren. Ligt eventueel de te maken
opdracht toe.
26
Bijeenkomst 13: Mijn seksuele interesses / hyperseksualiteit nu
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- leert wat een registratieopdracht is en wat het nut hiervan is.
- Wordt gestimuleerd/raakt gemotiveerd om de komende periode dagelijks een
registratieopdracht te doen naar het voorkomen van seksuele gedachten en
seksueel gedrag.
- Kan voor zichzelf en anderen inzichtelijk maken hoe vaak hij gedachten aan seks
heeft en/of ‘aan seks doet’.
- Leert naar zijn seksuele gedachten en gedrag kijken, ervaart dat hij hierop enige
invloed uit kan oefenen en denkt (nog eens) na over de vraag in hoeverre hij
tevreden is met zijn huidige situatie waar het gaat om seksuele gedachten en
gedrag.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint
Registratieformulier (bijlage 1 werkboek)
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot sessie 13 door.
Bekijk bijlage 1 (werkboek) en neem een aantal extra printjes mee naar de sessie.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem gemaakte opgaven in en
geef nagekeken opgaven terug.
50 minuten
Bespreek aan de hand van de PowerPoint wat een registratieopdracht is,
en hoe het registratieformulier in bijlage 1 van het werkboek werkt.
Motiveer de deelnemers dit registratieformulier de komende tijd te
gebruiken. Luister ook goed naar alle argumenten om dit formulier niet te
(willen) gebruiken. Kijk waar er een ‘mouw aan te passen is’. Houdt
hierbij de doelstelling van de registratieopdracht voor ogen, nl. dat de
deelnemer meer zicht krijgt op zijn eigen seksuele gedachten en gedrag
en dit kan delen met de groep (het hoeft dus niet om details te gaan,
maar wel om hoevaak/veel en wat gaat hieraan vooraf).
Stellingen
Gebruik eventueel stellingen over het nut en de noodzaak van
registratieopdrachten.
- Wanneer je weet wat je seksuele voorkeur is en hoe vaak je aan
seks denkt/doet, heeft registreren geen enkele zin meer.
- Het registreren van je seksuele gedachten en gedrag, en wat
hieraan voorafgaat is super zinvol en maakt dat je jezelf beter
begrijpt en (seksueel) in de hand kan houden.
- Zonder registratie van je seksuele gedachten en gedrag kom je geen
stap verder in je behandeling.
- Hoe vaak ik aan seks denk of er mee bezig ben wisselt enorm,
registreren heeft dus geen enkele zin.
10 minuten
Sluit de sessie af door hem te evalueren. Bespreek de komende opdracht
en benadruk nog eens, dat de komende sessies telkens de registratie
opdracht gemaakt wordt.
27
Bijeenkomst 14: Hoe het begon, mijn seksuele interesses /
hyperseksualiteit
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- staat stil bij de oorsprong van zijn hyperseksualiteit en/of (strafbare) seksuele
interesse (biologische-, psychologische- situationele/contextuele factoren).
- Bespreekt welke factoren bij hem vooral van belang lijken te zijn.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij ook of en welke triggers verschillende soorten seksuele
gedrag/gedachten op kan roepen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 14
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Bespreek aan de hand van de PowerPoint dat seksuele voorkeur en de
mate van seksuele interesse verschillende oorsprongen kunnen hebben
aan de hand van het biopsychosociaal-model.
Nodig de deelnemers uit om na te denken welke component bij hen het
meest/minst belangrijk is en waarom ze dit denken.
10 minuten
Sluit de sessie af met een evaluatie.
Bespreek de opdracht van sessie 14 voor.
Benoem nog even dat de registratieopdracht ook ingevuld wordt voor de
volgende bijeenkomst.
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers de
komende sessies ook door met het registreren van hun seksuele gedrag
en seksuele gedachten.
28
Bijeenkomst 15: Mijn triggers
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- leert wat een trigger is.
- leert omgevingstriggers en emotionele triggers te onderscheiden.
- onderzoekt welke triggers bij hem kunnen leiden tot seksueel gedrag of seksuele
gedachten.
- wordt zich meer bewust van zijn seksuele triggers en kan deze bespreken.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij ook of en welke triggers verschillende soorten seksuele
gedrag/gedachten op kan roepen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 15.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot sessie 15 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Bespreek aan de hand van de PowerPoint wat een trigger is. Laat de
deelnemers nadenken over mogelijke seksuele triggers.
Bespreek per deelnemer welke seksuele triggers hij van zichzelf kent.
Zijn er bij hem ook specifieke triggers die leiden tot het denken aan of
komen tot strafbare seks?
Variant
Wanneer de deelnemers moeite hebben om triggers te bedenken, of
moeite hebben specifieke triggers van zichzelf te benoemen, kan tijdens
de sessie opdracht 15 individueel gemaakt en in de groep besproken
worden. Let er hierbij op, dat de opdracht onderscheid maakt tussen
triggers die leiden tot (het denken aan) consensuele seks en triggers die
leiden tot (het denken aan) strafbare seks. Uiteraard kan voor beide ook
dezelfde trigger een aanleiding zijn. Bespreek dit verschil in triggers
uitgebreid en probeer door te vragen tot voor iedereen duidelijk is hoe de
ene trigger tot consensuele en de andere (of zelfde) trigger tot strafbare
seks of het denken hieraan kan leiden.
29
10 minuten
Rond de sessie af met een evaluatie.
Bespreek opdracht 15 voor.
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
30
Bijeenkomst 16: Van mijn triggers naar mijn seksuele gedrag
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- maakt kennis met het G-schema.
- leert dat en welke rol gedachten en emoties hebben in het verlangen
naar/ontstaan van een seksueel delict.
- kan de nieuw verworven kennis later gebruiken om op een andere manier met
zijn triggers om te gaan.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij ook of en welke triggers verschillende soorten seksuele
gedrag/gedachten op kan roepen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 16.
Voorbereiding
Neem de bij bijeenkomst 16 behorende PowerPoint en het hoofdstuk in het werkboek
door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Leidt het onderwerp in met behulp van de PowerPoint. Doel is, dat de
deelnemers begrijpen dat er ‘wat zit’ tussen een trigger en het
uiteindelijke seksuele delict. Zoom hierbij vooral in op de gedachten en
emoties die een rol kunnen spelen. Gebruik voorbeelden uit de
PowerPoint en het werkboek om deze rol duidelijker te maken.
Vraag de deelnemers het G-schema op een van hun seksuele delicten of
hun gedachten aan strafbaar seksueel gedrag toe te passen. Eventueel
kunnen de deelnemers de thuiswerkopdracht die bij deze bijeenkomst
hoort alvast maken en aan elkaar presenteren.
10 minuten
Rond de sessie af en bespreek de opdracht voor.
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
31
Bijeenkomst 17: De functie van mijn seksuele gedachten en
gedrag
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- leert wat bedoeld wordt met de functie van seksueel gedrag of seksuele
fantasieën.
- onderzoekt de functie van zijn seksuele gedachten en gedrag.
- denkt na over alternatieve manieren om dezelfde functies te vervullen op een
sociaal geaccepteerde manier (zelfde voordelen te bereiken of nadelen te
vermijden (+C+, -C-).
- leert dat hij invloed kan hebben op zijn eigen seksuele gedachten en gedrag.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij ook of en welke triggers verschillende soorten seksuele
gedrag/gedachten op kan roepen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot bijeenkomst 17.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek behorend bij bijeenkomst 17 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Leidt het onderwerp van deze bijeenkomst in met behulp van de
PowerPoint. Noem wat functies van seksuele gedachten en gedrag. Laat
hierbij veel ruimte voor de deelnemers om zelf met voorbeelden te
komen. Vraag daarna aan iedere deelnemer wat functies voor zijn
seksuele delicten te noemen.
Alternatief
Wanneer de deelnemers moeite hebben om verschillende funties te
benoemen, kan ook eerst de opdracht van bijeenkomst 17 gemaakt
worden. De deelnemers kunnen vervolgens hun antwoorden presenteren
en elkaar hierop bevragen. Maak hierbij ook ruimte voor het laatste deel
van de opdracht – namelijk: hoe kunnen dezelfde doelen bereikt worden
op een sociaal geaccepteerde manier.
32
10 minuten
Rond de bijeenkomst af met een evaluatie.
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
33
Bijeenkomst 18: Hoe tevreden ben ik over mijn seksualiteit?
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- onderzoekt hoe zijn leven er op dit moment qua seksuele gedachten en gedrag
uitziet.
- denkt na of hij zijn seksualiteit qua frequentie en interesse wil continueren of
veranderen.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij ook of en welke triggers verschillende soorten seksuele
gedrag/gedachten op kan roepen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 18.
Bijlage 2 ‘Kosten/baten analyse’ uit de trainershandleiding.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot bijeenkomst 18 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Leidt het onderwerp in.
Geef uitleg over hoe het schema uit bijlage 2 van de trainershandleiding
ingevuld moet worden. Daag de deelnemers uit zo veel als mogelijk voor-
en nadelen van hun seksuele gedachten en gedrag (qua frequentie en
smaak) te noemen. Gebruik hierbij ook de informatie uit de eerdere
sessies en de gemaakte opdrachten in het werkboek.
De deelnemers presenteren hun kosten/baten analyse aan elkaar,
bevragen elkaar en geven tips.
Variant
Afhankelijk van het verloop van deze bijeenkomst kan ervoor gekozen
worden deze en de volgende bijeenkomst te combineren. In bijeenkomst
19 wordt expliciet een keuze gemaakt om wel/niet wat te veranderen.
10 minuten
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
34
Bijeenkomst 19: Mijn keuze
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- staat nog eens stil bij de voor- en nadelen van de frequentie van zijn seksuele
gedrag en/of zijn (gedachten aan) strafbaar seksueel gedrag.
- Hij stelt zich de vraag of hij hierin iets wil veranderen of het wil houden zoals het
nu is.
Een aantal deelnemers bespreekt, indien nodig, zijn registratieopdracht wat
uitgebreider. Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of
seksuele gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit
gedrag. Mogelijk ontdekt hij ook of en welke triggers verschillende soorten seksuele
gedrag/gedachten op kan roepen.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 19.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot bijeenkomst 19 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Indien nog nodig: vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en
vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Leidt het onderwerp in met behulp van de PowerPoint.
De deelnemers vertellen elkaar welke keuze ze op dit moment willen
maken waar het gaat om de frequentie waarin ze bezig zijn met
seksualiteit en/of het (denken aan) strafbaar seksueel gedrag.
10 minuten
Sluit de sessie af met een evaluatie van de afgelopen sessie.
Mogelijk doet een aantal deelnemers niet mee met de komende
bijeenkomsten die gericht zijn op het verbeteren van de seksuele
zelfregulatie (lees suggesties en ideeën hierover in de trainershandeling
bij bijeenkomst 20). Benoem dit en leg dit uit.
Er is geen opdracht voor de volgende keer.
Let op:
Deelnemers die doorgaan met de volgende bijeenkomsten blijven hun
seksuele gedrag en seksuele gedachten op het registratieformulier
registreren en bespreken in de sessies. Geef dit voor alle duidelijkheid
nog even aan.
35
Bijeenkomst 20: Mijn seksuele zelfregulatie
Vooraf
De komende sessies zijn gericht op het verbeteren van de seksuele zelfregulatie.
Deelnemers hebben baat bij deze bijeenkomsten wanneer ze: last ondervinden van hun
hyperseksualiteit, seks gebruiken als belangrijke manier van coping, of meer grip willen
krijgen op hun deviante seksuele interesse. Anders gezegd, niet iedere deelnemer die in
behandeling is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag hoeft per definitie aan deze
sessies deel te nemen.
Kortom, denk als trainers samen met de deelnemers na of en met welk doel de
deelnemer de komende sessie participeert in de groepsbehandeling.
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- leert wat (seksuele) zelfregulatie is.
- leert wat er voor nodig is om tot goede (seksuele) zelfregulatie te komen,
namelijk: zelfbewustzijn, oordelings- en aanpassingsvermogen.
- staat stil bij de vraag hoe goed zijn seksuele zelfregulatie is.
- maakt op hoofdlijnen kennis met technieken die ingezet kunnen worden als
middel om de seksualiteit te reguleren.
- staat stil bij de technieken die hij nu al kent en/of hanteert.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij of kan hij aangeven waar hij technieken heeft gebruikt om zijn
seksualiteit te reguleren en kan hij aangeven hoe effectief deze technieken voor hem
zijn.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 20.
Wanneer je nog minder bekend bent met technieken om de seksuele zelfregulatie te
verbeteren kun je ook vast de PowerPoints van de volgende bijeenkomsten doornemen.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot bijeenkomst 20 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Indien dit de vorige sessie nog niet duidelijk was, maak dan tijd en
ruimte om uit te leggen welke deelnemers wel/niet doorgaan met de
bijeenkomsten.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
36
40 minuten
Sta met behulp van de PowerPoint stil bij wat (seksuele)zelfregulatie is.
Bespreek en onderzoek met de deelnemers wat er nodig is voor goede
seksuele zelfregulatie. Geef in hoofdlijnen uitleg over de technieken die in
de loop van de volgende sessie aan bod gaan komen.
Let er op de deelnemers actief te betrekken bij deze sessie. Ze zijn prima
in staat om aan te geven hoe ze nu al hun seksualiteit weten te
reguleren. Vraag hier actief naar, luister onbevooroordeeld, vraag ook
naar het effect van de nu al gehanteerde technieken
(positief/negatief/korte en lange termijneffect).
10 minuten
Variant
Vraag de deelnemers op een flap-over technieken of ideeën te schrijven
die hen nu al helpen hun seksualiteit te reguleren. Geef vervolgens uitleg
over de verschillende type technieken die er zijn. Vraag de deelnemers
de door hun beschreven technieken in deze vijf categorieën onder te
brengen. Bespreek vervolgens wat er opvalt? (Welke categorieën worden
veel gebruikt, welke juist niet etc.)
Sluit de bijeenkomst af met een evaluatie. Bespreek de komende
opdracht voor.
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
37
Bijeenkomst 21: Mijn stoptechnieken
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- staat opnieuw stil bij wat er nodig is voor seksuele zelfregulatie.
- kent vier verschillende stoptechnieken.
- onderzoekt/denk na over welke stoptechniek hij al kent/beheerst en welke
andere stoptechnieken bij hem passen.
- krijgt summier informatie over (libidoremmende) medicatie als manier om
seksualiteit beter te kunnen reguleren. (In bijeenkomst 26 komt libidoremmende
medicatie uitgebreider aanbod.)
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij of kan hij aangeven waar hij technieken heeft gebruikt om zijn
seksualiteit te reguleren en kan hij aangeven hoe effectief deze technieken voor hem
zijn.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 21.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek door met betrekking tot sessie 21.
Neem eventueel een kleine hoeveelheid ammoniak en/of wat elastiekjes mee (zie
hieronder beschreven varianten).
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Sta met behulp van de PowerPoint opnieuw stil bij wat er nodig is voor
goede seksuele zelfregulatie, namelijk: het je eerst bewust zijn van wat
er bij jou speelt (qua gedachten, emoties, lichamelijke reacties en
eventueel gedrag). Doe eventueel wat mindfulness oefeningen.
Ga vervolgens in op de verschillende stoptechnieken. Leg de technieken
uit en maak dit concreet door een aantal oefeningen in de groep te doen
(zie hieronder bij ‘varianten’).
Varianten
1 Het waarnemen van eigen (seksuele) gedachten, emoties, lichamelijke
reacties kan tijdens (of liever nog wekelijks buiten de sessies om)
38
getraind worden met bijvoorbeeld mindfulness oefeningen.
10 minuten
2 Gedachtenstop
“In deze oefening gaan we de fijne (seksuele) gevoelens op een abrupte
manier afbreken. Dat doe je door op het moment dat je opwinding
ervaart/een fijn gevoel krijgt, hardop ‘STOP’ tegen jezelf te zeggen. Sluit
de oefening vervolgens af met een helpende gedachte, zoals ‘ik heb
controle’.”
Evalueer hoe deze techniek is om te doen, of en welk effect het heeft
(blijft het fijne gevoel/de opwinding of verdwijnt deze.
3 Roep een aseksueel gevoel op
“Bedenk voor jezelf situaties of beelden die je hebt meegemaakt, waarin
je absoluut geen seksuele opwinding ervaart. Sommige mensen hebben
dit bijvoorbeeld als ze onder een koude douche staan. Probeer de
beelden op te roepen als de drang groot is”.
4 Indringende geur
In vaktermen heet deze techniek ‘Olfactory aversion therapy’.
Bespreek deze techniek. Laat deelnemers nadenken of ze deze techniek
toe zouden willen passen en hoe dan.
Belangrijk bij deze techniek is, dat je de eerste signalen van deviante
opwinding van jezelf kent (wat denk je, hoe reageert je lichaam, etc).
Zodra je merkt dat de eerste signalen aanwezig zijn ruik je aan een
sterke en vieze geur (ammoniak, rottende aardappel, ….).
Deze techniek is ook te trainen in een aantal individuele sessies. Voor nu
kan nagedacht worden over welke indringende geur behulpzaam zou zijn.
Probeer dit in de groep eens uit met ammoniak.
5 Pijnprikkel
De techniek werkt net als de indringende geur techniek. Nu echter dien je
bij beginnende opwinding een pijnprikkel toe. Bv. elastiek om pols, die je
tegen de pols aan laat ‘schieten’. Probeer dit in de groep uit.
Beëindig de bijeenkomst met een korte evaluatie. Ligt de opdracht toe.
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
39
Bijeenkomst 22: Mijn vermijdingstechnieken
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- kent de voordelen van het vermijden van seksuele triggers en hoogrisicosituaties.
- onderzoekt in hoeverre hij al gebruik maakt van het vermijden van triggers en
hoog risicosituaties.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij of kan hij aangeven waar hij technieken heeft gebruikt om zijn
seksualiteit te reguleren en kan hij aangeven hoe effectief deze technieken voor hem
zijn.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 22
Voorbereiding
Neem bijeenkomst 15 ‘Mijn triggers’ en 16 ‘Van mijn triggers naar mijn seksuele gedrag’
van het werkboek door.
Bekijk ook de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot bijeenkomst 22.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Leidt het onderwerp ‘Vermijdingstechnieken’ in met behulp van de
PowerPoint. Denk met de deelnemers na over alle mogelijke voordelen
van deze technieken. Zijn er ook nadelen?
Vraag de deelnemers na te denken welke omgevings- en emotionele
triggers voor seks zij nu al vermijden. Wat levert hen dat op en wat kost
het?
Variant
Gebruik de opdracht van bijeenkomst 15 om nog eens op te frissen wat
triggers zijn en dat er emotionele en omgevingstriggers zijn. Deze
opdracht kan ook gebruikt worden wanneer de deelnemers spreken over
welke triggers ze vermijden en welk positief/negatief effect dat voor hen
heeft.
40
10 minuten
Evalueer de bijeenkomst kort. Licht de opdracht toe.
Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
41
Bijeenkomst 23: Mijn loslaattechnieken
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- leert tenminste een tweetal loslaattechnieken kennen.
- probeert tenminste één loslaattechniek uit.
- onderzoekt in hoeverre deze technieken bij hem passen.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij of kan hij aangeven waar hij technieken heeft gebruikt om zijn
seksualiteit te reguleren en kan hij aangeven hoe effectief deze technieken voor hem
zijn.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 23.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot bijeenkomst 23 door.
Indien nodig, oefen zelf met loslaattechnieken.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Bespreek met behulp van de PowerPoint wat er nodig is om iets te
kunnen loslaten (bewustwording, benoemen en loslaten). Bespreek wat
loslaten is. Introduceer twee technieken (urge surfing en jezelf helpend
toespreken). Onderzoek of de deelnemers nog meer manieren van
loslaten kennen. Laat hen vertellen hoe dat werkt en wat het hen heeft
opgeleverd. Oefen in de groep met tenminste één van de
loslaattechnieken. Deze staan beschreven in het werkboek.
Variant
De deelnemers maken de opdracht bij deze bijeenkomst in de groep en
bespreken deze. Hierbij wordt ook tenminste één loslaattechniek
geoefend.
10 minuten
Sluit de bijeenkomst af met een evaluatie. Let op:
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
42
Bijeenkomst 24: Mijn focustechnieken
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- kent vijf verschillende focustechnieken.
- onderzoekt/denk na over welke focustechniek hij al kent/beheerst en welke
andere stoptechnieken bij hem passen.
- probeert een aantal focustechnieken uit en onderzoekt zo welke techniek het best
bij hem past.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij of kan hij aangeven waar hij technieken heeft gebruikt om zijn
seksualiteit te reguleren en kan hij aangeven hoe effectief deze technieken voor hem
zijn.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 24.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en de opdracht behorend bij bijeenkomst 24 door.
Let op, net als anders staat onder de slides in de PowerPoints aangegeven wat er met de
slide bedoelt/beoogd wordt (is bij deze bijeenkomst extra informatief).
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Leg met behulp van de PowerPoint uit dat mensen zich op één ding
tegelijk kunnen focussen. Je kunt je focus verplaatsen en zo aan andere
dingen denken of met andere dingen bezigzijn. Dat is de kern van deze
technieken.
Bespreek de verschillende technieken en probeer er een paar uit.
10 minuten
Rond de bijeenkomst af met een evaluatie. Bespreek de opdracht voor.
Let op: de opdracht gaat over het uitproberen van twee focustechnieken
(ademhalingsoefening en bewust waarnemen). Als de deelnemer een
sterke voorkeur heeft om één of twee andere technieken uit te proberen
dan kan dat natuurlijk ook. Biedt deze mogelijkheid expliciet aan.
Naast de opdracht die bij deze sessie hoort, gaan de deelnemers ook
door met het registreren van hun seksuele gedrag en seksuele
gedachten.
43
Bijeenkomst 25: Mijn omvormingstechnieken
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- kent drie verschillende omvormingstechnieken.
- onderzoekt/denk na over de vraag of hij deze technieken in zou willen zetten.
Een aantal deelnemers bespreekt daarnaast zijn registratieopdracht wat uitgebreider.
Hierdoor: krijgt hij meer zicht op de frequentie van seksueel gedrag en /of seksuele
gedachten en ontdekt hij welke triggers er zijn voor deze gedachten of dit gedrag.
Mogelijk ontdekt hij of kan hij aangeven waar hij technieken heeft gebruikt om zijn
seksualiteit te reguleren en kan hij aangeven hoe effectief deze technieken voor hem
zijn.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint ‘Registratieopdracht deelnemers’
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 25.
Voorbereiding
Neem de PowerPoint en de opdracht behorend bij sessie 25 door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
20 minuten
Heet de deelnemers van harte welkom. Neem de gemaakte opdrachten in
en geef de nagekeken opdrachten terug.
Vraag de deelnemers naar hun registratieopdracht en vul de scores in.
Bespreek van 1 of 2 deelnemers de registraties wat uitgebreider en doe
dit de volgende keer bij 1 of 2 andere deelnemers meer uitgebreid.
Let er hierbij op dat deelnemers met ‘opvallende scores/veranderingen’
zeker aan bod komen.
Vul van iedere deelnemer de gegevens in op de PowerPoint
‘Registratieopdracht deelnemers’.
40 minuten
Bespreek de omvormingstechnieken met de deelnemers. Neem hierbij
vooral de tijd voor het bespreken van de vragen op de derde sheet (en
de opmerkingen die onder die sheet staan beschreven).
Hoe zou het zijn wanneer de seksuele interesse verandert, of wanneer de
seksuele lading van deviante interesses vermindert.
Bespreek vervolgens de technieken als mogelijke opties (deze zijn
overigens het best toepasbaar in individuele therapieën. Biedt individuele
therapie aan wanneer de deelnemer hier interesse in heeft).
10 minuten
Evalueer de sessie en bespreek de opdracht voor.
Let op:
De volgende bijeenkomst zal er geen registratieopdracht meer zijn. Vraag
bij de deelnemers na in hoeverre ze zich voldoende in staat achten hun
seksualiteit te reguleren. Biedt eventueel individueel of in een groep
vervolg sessies aan gericht op het verbeteren van de seksuele
zelfregulatie. Het monitoren met behulp van de registratieopdracht gaat
voor deze deelnemers uiteraard door.
44
Bijeenkomst 26: Medicatie als hulp voor mij?
Doel van deze bijeenkomst
De deelnemer:
- krijgt uitgebreid informatie over (libidoremmende) medicatie als manier om
seksualiteit beter te kunnen reguleren.
- denkt na over de vraag in hoeverre ondersteunende medicatie hem verder kan
helpen in het reguleren van zijn seksualiteit.
Te gebruiken materiaal
PowerPoint en werkboek met betrekking tot sessie 26.
Voorbereiding
Vraag een specialist om de psycho-educatie over libidoremmende medicatie te geven
tijdens de bijeenkomst.
Kan dit niet, lees dan de PowerPoint en het werkboek met betrekking tot bijeenkomst 26
door.
Opbouw van de bijeenkomst
Tijd
Activiteit / werkwijze
10 minuten
Heet de deelnemers (en de specialist) van harte welkom. Neem de
gemaakte opdrachten in en geef de nagekeken opdrachten terug.
Spreek af wanneer en hoe de deelnemers de laatste opdracht
terugkrijgen. Dit is immers de laatste bijeenkomst.
50 minuten
De psycho-educatie wordt verzorgt door de specialist.
Of
Je brengt de deelnemers op de hoogte van het type medicatie dat
gebruikt kan worden om het libido te remmen. In het werkboek en onder
de sheets van de PowerPoint vind je wat extra informatie over dit
onderwerp.
10 minuten
Rond de bijeenkomst, maar ook de hele module af met een evaluatie.
45
BIJLAGE 1
Registratieformulier
46
47
Bijlage 1: Registratieformulier
Naam:
Datum
Aantal
Inhoud van gedachten/gedrag
Oorzaak: wat ging aan gedachten of gedrag vooraf?
Seksuele
gedachten
Seksueel
gedrag
Seksueel gedrag kan zijn: seks hebben met partner, masturberen/aftrekken, porno maken/kijken, sekssites bezoeken, over seks praten (elkaar geil maken), etc.
48
49
BIJLAGE 2
Invulformulier
“Hoe tevreden ben ik over mijn seksualiteit?”
50
Bijlage 2: Hoe tevreden ben ik over mijn seksualiteit?
Voor- en nadelen van ‘hoeveel ik met seks bezig ben’:
Ga uit van hoeveel je nu aan seks denkt of met seks bezig bent.
Stel je voor dat dit flink afneemt. Wat zijn dan de voor- en wat de nadelen?
Stel je voor dat het flink toeneemt. Wat zijn dan de voor- en de nadelen?
Minder bezig met seks
NU
Meer bezig met seks
Voordelen
Nadelen
Voordelen
Nadelen
Voor- en nadelen van mijn seksuele interesse (‘smaak’)
Ga uit van je huidige (dominante) seksuele interesse. Welke voor- en nadelen heeft deze?
Stel je voor dat je een andere interesse zou kunnen ontwikkelen of een al bestaande andere seksuele interesse kunt versterken. Welke
voor- en nadelen zou dit hebben?
Huidige (dominante) seksuele interesse
Andere seksuele interesse
Voordelen
Nadelen
Voordelen
Nadelen
Literatuur
Bij het ontwikkelen van de module ‘Mijn Seksualiteit’ is gebruik gemaakt van veel
verschillende bronnen. Sommige diende voornamelijk ter inspiratie, uit andere bronnen
zijn oefeningen of delen van scorelijsten gebruikt.
Onderstaande bronnen hebben een duidelijke bijdrage geleverd in het ontstaan van deze
module en willen we daarom niet onvermeld laten:
Beek, D.J. van & Van den Berg, J.W. (2009). Seksueel geweldplegers tegen vrouwen:
Een klinisch groepsprogramma. 2e editie. Utrecht: Forum Educatief.
Beek, D.J. van & Van den Berg, J.W. (2010). Plegers van seksueel misbruik: Klinisch
groepstherapieprogramma. 2e editie. Utrecht: Forum Educatief.
Hall, P. (2013). Understanding & Treating Sex Addiction: A Comprehensive Guide for
People who Struggle with Sex Addiction and Those who Want to Help Them. Hove:
Routledge.
Zelfhulpkit voor seksverslaving. Auteur en jaar van uitgifte onbekend. Te downloaden
van: https://ncvs.nu/wp-content/uploads/2015/10/Zelfhulpkit-NCVS.pdf
