Content uploaded by Aydın Şenol
Author content
All content in this area was uploaded by Aydın Şenol on Jan 16, 2023
Content may be subject to copyright.
Scientific Journal of Innovation
and Social Sciences Research
Cilt: 2 | Sayı: 2 | Aralık 2022
Volume: 2 | Issue: 2 | December 2022
111
SAĞLIK İŞLETMELERİNDE MEDİKAL MUHASEBE UZMANLIĞI EĞİTİMİ VE
ÖNEMİ
1
Aydın Şenol
2
, Mehmet Halit Metin
3
Makale İlk Gönderim Tarihi / Recieved (First): 10.06.2022 Makale Kabul Tarihi / Accepted: 26.12.2022
Atıf/©: Şenol, A. & Metin, M.H. (2022). Sağlık İşletmelerinde Medikal Muhasebe Uzmanlığı Eğitimi ve Önemi, Scientific Journal of
Innovation and Social Sciences Research, 2 (2), 111-121
Özet
Türkiye’de 2003 yılında hayata geçirilen sağlıkta dönüşüm programı ile kurulmuş olan Sosyal Sigortalar Kurumunun özel hastanelerde hizmet
vermeye başlamasıyla özel sağlık kurumlarında medikal muhasebe kavramından söz edilmeye başlandı. Özel sağlık kurumlarında sağlık
giderlerinin uygun bir şekilde tahakkuk etmesi ve takibinin yapılması işletme devamlılığı açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle alanında
uzman olan medikal muhasebe çalışanı ve medikal muhasebe uzmanları sağlık hizmeti sunumunu Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ve
faturalama kurallarına göre muhasebeleştirme yaparak işletmenin gelir kaybını engellemektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de eğiti m hizmeti
veren üniversitelerin ön lisans, lisans ve lisansüstü eğitimlerinin ilgili bölümlerinde medikal muhasebe eğitimine ne kadar yer verdikleri
araştırılmış ve konu hakkındaki eğitimin önemine değinilmiştir. Medikal muhasebe ile birlikte özel sağlık kurumlarında yeni iş bölümleri
oluşmuş ve bu alanlarda çalışan personelin nasıl ve ne derecede uzmanlaştığını saptamak amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucunda incelenen 68
kamu ve vakıf üniversitesinin sadece beş tanesinde “Medikal Muhasebe” adı altında müfredatlarında ders olarak yer verildiği saptanmıştır.
Medikal muhasebe alanındaki eğitimlerin daha çok kurslar aracılığıyla verildiği veya aday personelin iş hayatına başlaması ile birlikte iş
başında eğitimlerini sürdürdüğü tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık İşletmeleri, Medikal Muhasebe Eğitimi, Faturalama
IN THE HEALTHCARE ENTERPRISES IN MEDICAL ACCOUNTING EXPERTISE
TRAINING AND ITS IMPORTANCE
Abstract
The concept of medical accounting began to be mentioned in private health institutions when the Social Insurance Institution, which was
established with the health transformation program implemented in Turkey in 2003, started to serve in private hospitals. Appropriate accrual
and follow-up of health expenses in private health institutions is important for business continuity. For this reason, medical accounting staff
and medical accounting experts who are experts in their fields prevent the income loss of the enterprise by accounting for the health service
delivery according to the Health Practice Communiqué (SUT) and billing rules. In this study, it has been researched how much medical
accounting education is included in the relevant departments of the associate, undergraduate and graduate education of the universities
providing education services in Turkey and its importance is mentioned. With medical accounting, new business divisions have been formed
in private health institutions and it is aimed to determine how and to what extent the personnel working in these fields are specialized. As a
result of the study, it was determined that only five of the 68 public and foundation universities examined were included in their curricula under
the name of "Medical Accounting". It is seen that the trainings in the field of medical accounting are mostly given through courses or begin
when the personnel enters the business life.
Keywords: Healthcare Businesses, Medical Accounting Education, Invoicing
1
Bu çalışma, III. Uluslararası Akademik Çalışmalar-2022 Değişim & Uyum Kongresi’nde özet bildiri olarak sunulmuştur.
2
*Sağlık Kurumları İşletmeciliği, Sağlık Hizmetleri MYO, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Dr. Öğr. Üyesi,
asenol@subu.edu.tr
3
**Sağlık Yönetimi Bölümü YL, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi,
y215021019@subu.edu.tr
Sağlık İşletmelerinde Medikal Muhasebe Uzmanlığı Eğitimi ve Önemi
112
GİRİŞ
Sağlık yöneticileri sınırlı olan kaynakları daha verimli kullanabilmek ve karşılaştıkları bürokratik
engelleri daha kolay aşabilmek amacıyla sağlık muhasebesine özen göstermektedirler. Özel ve kamu
sağlık kuruluşları, artan talep ile başa çıkmak için kurumsal, organizasyonel, yönetsel ve finansal
değişim stratejileri uygulamak ve en az maliyet ile maksimum fayda sağlamaya çalışmaktadırlar. Bu
anlayışla bilgi; yönetim sürecinde ihtiyaç duyulan en önemli kaynak olduğundan, muhasebenin
tanıtılmasıyla desteklenen kapsamlı bir muhasebe bilgi sisteminin geliştirilmesi hem yöneticiler için
hem de kurumlar için gereklidir (Mehrolhassani ve Emami, 2013). Muhasebe kayıt sistemleri, zaman
içinde yapı ve süreklilik sağlamak için başvurulabilecek bir dizi prosedür olarak tanımlanabilmektedir.
"Muhasebe Sistemi" dil gibi, belirli bir zaman ve mekânın dışında var olan soyut işaretler ve kurallardan
oluşmaktadır. Günlük aktivitelerin kaydedilmesi, iletilmesi ve yorumlanması için potansiyel bir araç
olmaktadır (Lawrence vd., 1997). Son 20 yılda kamu ve özel hastane sayılarında büyük bir artış
yaşanması ile beraber hasta sayısında da artış yaşanmıştır (Vasicek ve Roje, 2010). Hem daha iyi bakım
hizmeti verebilmek hem de maliyetleri azaltabilmek için yönetim bilgi sistemine ihtiyaç duyulmaktadır
(Mehrolhassani ve Emami, 2013). Bu bağlamda kamu hastaneleri de özel hastaneler gibi tahakkuk esaslı
muhasebeye geçmiş ve özel sektör tarzı mali tabloları benimsemiştir (Azoulay vd., 2007). Kamu
sektöründe tahakkuk sistemine geçen tüm ülkeler yönetsel işlevleri değerlendirme imkânı sağlama,
kaynak tahsisi için faydalı bilgilere erişme, daha iyi finansal raporlama ve hükümetin ekonomik etkileri
hakkında eksiksiz bir görüş sağlama gibi ortak hedefler benimsenmiştir (Vasicek ve Roje, 2010;
Mehrolhassani ve Emami, 2013).
1. ARAŞTIRMANIN AMACI
Genel Sağlık sigortasının özel hastanelerde geçerli olmasıyla beraber, özel hastanelerin gelir düzeyinde
artış ve aynı zamanda kayıplar meydana gelmiştir. Özellikle faturalama sürecinde yapılan hatalar ve
Sosyal Güvenlik Kurumu mevzuatındaki gerekli şartların sağlanmaması özel sağlık kurumlarında ciddi
gelir kaybına sebep olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, medikal muhasebe uzmanlarının eğitim süreci ve
özel sağlık kurumları için çok önemli olan rolü üzerinde durmaktır.
2. MEDİKAL MUHASEBE KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Sağlık kurumları ellerindeki sınırlı kaynaklarla sağlık hizmetinin kalitesini düşürmeden verdikleri
hizmeti zamanında, etkin, verimli bir şekilde vermek ve bu hizmetin sürekliliğini sağlamak zorundadır
(Kördeve, 2017; Nazlıoğlu, 2020). Muhasebe sistemi hem hastane yönetimi için hem sağlık yöneticileri
için kıt kaynakların verimli kullanılması ve sağlık hizmetinin kaliteli bir şekilde verilmesi için analizler
yaparak (Kahramanoğlu ve Acar, 2017) sağlık yöneticilerinin muhasebe bilgilerini daha etkin
kullanmaya zorlamaktadır (Şahin, 2020). Finansal muhasebe, kamu ve özel kurumlarda olduğu gibi
sağlık kurumlarında da gelir ve giderleri hesaplayan, sağlık kurumunun finansal yapısıyla ilgili bilgiler
veren, bünyesinde muhasebe alt bölümlerini oluşturan bütüncül bir süreçtir. Bununla birlikte kamu ve
özel sektör de birbirinden ayrı işleyişe sahiptir. Özel sağlık kurumlarında muhasebe işlemleri medikal
muhasebe adı altında medikal muhasebe uzmanları tarafından yürütülmektedir. Medikal muhasebe
uzmanı gerekli eğitimleri aldıktan sonra medikal muhasebe çalışanlarıyla birlikte faturalama
süreçlerinin takibini yapmaktadır (Sayım, 2016). Emekli Sandığı, BAĞ-KUR, SSK kurumlarının Sağlık
Uygulama Tebliği (SUT) eski adıyla Bütçe Uygulama Tebliği’ne (BUT) göre sağlık harcamalarının
ödemelerinin tek çatı altında birleştirilmesi ile Kördeve (2017) SGK çatısı oluşturulmuş ve bu sayede
özel hastanelere olan ilgi de artmıştır. SGK, kamu sağlık kurumlarında olduğu gibi özel hastanelerinde
Scientific Journal of Innovation and Social Sciences Research | 2022 / 2(2)
113
de en büyük müşteri hâline gelmiştir (Yarar ve İnce, 2017). Özel sağlık kurumlarının GSS ve GSS’ye
bağlı olarak çalışan Tamamlayıcı Sağlık Sigortası üzerinden verdiği hizmeti SGK’ya fatura etmesi, bu
faturaları takip etme, faturaların tahsilini kurum ile SGK arasında entegre sistemler aracılığıyla
sağlamak amacıyla yapılan işlemler Medikal Muhasebe işleri olarak adlandırılmaktadır. Bu işleri
yürüten, takip eden kişilere ise medikal muhasebe uzmanı denilmektedir. Sağlık hizmetlerinin
karmaşıklığı ve maliyetinin yüksek olması, sağlık kurumlarında çalışacak personelin medikal muhasebe
eğitimi almış olmasını gerekli kılmaktadır (Kördeve, 2017).
2.1 Medula Sistemi
Medula; sağlık hizmetini sunan kurumlarda Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) sağlamış olduğu
Genel Sağlık Sigortası’nı (GSS) kullanarak aldığı hizmetlerin, sağlık kurumunun iç süreçlerine
müdahale etmeden faturaya ait takip numarasını elektronik olarak toplayan ve verilen hizmetin
ödemesini sağlayan çoklu bir sistemdir (Sözen, 2015). Medula sistemiyle sağlık hizmetinin kalitesi
artmıştır. Biyomedikal doğrulama sayesinde kötüye kullanım engellenmiş ve kayıt altına alınan hasta
bilgileriyle doktorlar hastasını daha kolay takip edebilir hâle gelmiştir (Kördeve, 2017).
3. SAĞLIK İŞLETMELERİ VE UNSURLARI
3.1 Sağlık Kavramı
DSÖ’ye göre sağlığın pozitif yönden tanımı "sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel,
ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali" olarak ifade edilmektedir (Somunoğlu, 1999). Sağlık
alanında geniş kabul gören işlevsel bakış açısı; sağlık durumunun ölçüleri geleneksel olarak en genel
dağılıma sahip koşullar veya ortalama türünden sapmalar arasındaki ayrımlarla ilgilidir. Fiziksel,
zihinsel ve sosyal işlev için değerler işlevsel statünün olağan kategorileri ile tanımlanır veya türetilirken
hastalık; insan bireyinin normal işleyişindeki bir rahatsızlık durumu olarak tanımlanmaktadır (Patrick
ve Bergner, 1990).
3.2 Sağlık Hizmetleri
Gelişmiş ülkelerin gelişmişlik göstergelerinden biri de sağlık alanındaki gelişmeler ve sağlık hizmetine
ulaşılabilir olma durumlarıdır. Bu yüzden özellikle gelişmekte olan ülkeler sağlık hizmetlerine daha
fazla yatırım yapmakta ve önem vermektedirler. Ülkemizde sağlık hizmetleri devlet kontrolünde
yürütülmektedir. Sağlık hizmeti; insanın sağlıklı olma haline tehdit oluşturabilecek durumların
giderilmesi, hasta olanların iyileştirmesi, sağlığı geliştirme ve araştırma alanında yapılan hizmetlerin
tamamını kapsamaktadır (Orhaner, 2006).
4. SAĞLIK KURUMLARINDA MEDİKAL MUHASEBE
Özel veya kamu fark etmeksizin tüm sağlık kurumlarının en büyük müşterisi SGK'dır (Yarar ve İnce,
2017). SGK güvencesiyle sağlık kurumlarında sunulan hizmetin maliyetini, SGK’dan geri almak için
faturaları SUT’a göre düzenlemeyi gerektirmektedir. Sağlık tedarikçilerinden sağlık uzmanlarına,
SGK’dan sağlık kurumlarının her bir birimine kadar uzanan birden çok paydaşı kapsayan bu süreç
uzmanlarca yürütülmektedir (Arık ve Yılmaz, 2021). Bu noktada medikal muhasebe eğitimi alan
çalışanlar sağlık kurumlarında sunulan sağlık hizmetinin faturalandırılması ve maliyetlerin denetim
altına alınması görevini üstlenmektedir. Sağlık kurumları da faturalama süreçlerini çok iyi takip ederek
Sağlık İşletmelerinde Medikal Muhasebe Uzmanlığı Eğitimi ve Önemi
114
gelir kaybını en aza indirgemeye çalışmaktadır (Sevim, 2019). Özellikle sağlık sektöründe yer alan özel
sağlık işletmeleri, sunduğu hizmetin karşılığını ilgili anlaşmalı kurumdan eksiksiz ve zamanında geri
almak istemektedir. Bunu isterken verdiği hizmetin de eksiksiz ve anlaşmalı kurumların belirlediği
kurallar çerçevesinde süreçlerini yürütmek durumundadır (Arık ve Yılmaz, 2021). Bu karşılıklı
etkileşim ve iletişim, verilen hizmetin fatura edilme süreçlerini kapsayan medikal muhasebe süreçlerinin
işletme için ne kadar hayati olduğunu göstermektedir (Cansever, 2015).
4.1 Faturalandırma
Faturalandırma; sağlık kurumları tarafından sunulan sağlık hizmetinin karşılığını almak için sigorta
şirketlerine yapılan taleplerin sunulması ve takip edilmesi işlemidir. Sağlık kurumlarında faturalandırma
süreci hastanın hastalık, yaralanma veya durumunun teşhisi ve tedavisi için hastaneye gelmesiyle başlar.
Hasta, hastaneden ayrılana kadar verilen tüm hizmetler hasta adına veya anlaşmalı kurum adına sisteme
kaydedilmektedir. Bir sonraki adımda, sigorta şirketlerinin belirlediği kurallara göre tüm hizmetler
ücretlendirilerek faturalandırılır ve ilgili sigorta payına ya da hasta payına yansıtılmak üzere işlenir
(Daşdemir vd., 2013). Faturalama birimi, sağlık kurumunun hastalarına sunmuş olduğu hizmetin
maliyetini ilgili kurumdan alması ve sağladığı hizmet sürekliliğinin devamı için hastanelerin süreçleri
takip eden medikal muhasebe biriminin bir ayağıdır. Faturalama birimlerinde faturaların acil olarak ve
zamanında kesilmesi, geri ödemelerin takip edilebilmesi için sağlık hizmetinin sürdürülebilirliğini
etkileyebilecek olumsuzluklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yüzden bu biriminde çalışacak
personelin, medikal muhasebe süreçlerine hâkim, bilgili ve deneyimli kişiler olması çok önemlidir
(Cansever, 2015). Özel sağlık kurumlarında medikal muhasebe bölümlere ayrılmaktadır. Bu
bölümlerden biri olan ön muhasebe sistemi hasta kayıt yetkilisinin kasasının teslim alınması ve
kontrolünün yapılması, kredili satışların takibi, yatış ödemelerinin alınması, geri dönen faturaların
kontrolü, vadeli, nakit veya havale ödemelerinin takibi yapılmaktadır (Sayım, 2016).
4.2 Medikal Muhasebe-Hasta Bilgi Sistemi
Gerek kamu gerek özel sağlık kuruluşları olsun hasta kayıt birimi hasta ile iletişime geçen, temas kuran
ilk birimdir (Yüksel, 2021). Hasta kayıt birimi, sağlık hizmeti için gelen hastaların kişisel verilerini ve
tıbbi verilerin kaydedildiği bilgi sisteminin bir parçasıdır (Meşe, 2003). Durum böyle olunca hasta kabul
birimi özellikle özel sağlık hastaneleri için hayati öneme sahip olmaktadır. Hasta hizmetleri olarak da
adlandırılan hasta kayıt birimi, özel hastanelerde medikal muhasebe süreçlerinin yoğun olduğu ve
medikal muhasebe uzmanı tarafından denetiminin yapıldığı hastanenin bütün birimleriyle ilişkili olduğu
karmaşık bir yapıdır. Hasta kayıt sistemi başlangıçta hastane faaliyetleri için bir izleme aracı iken, 2000
yılından itibaren, özel sigorta şirketlerinin gelişmesi ve özel sağlık kurumlarında hizmet vermeye
başlaması, özel hastanelerde ödeme sisteminin gelişmesi medikal muhasebenin temelini oluşturmuştur
(Lynge vd., 2011). Sağlık hizmeti alan kişiler için sağlık hizmet bedeli olarak hasta kayıt yetkilisi
tarafından faturalar düzenlenir. Bu faturalar, hastanın girişiyle açılır, verilen bütün hizmetler sisteme
işlenir. Hasta hizmet aldıktan sonra, hastaneden ayrılmasına yakın, hasta faturası kesilerek işlemlere son
verilir. Hastaların aldığı hizmetler hastanın sigortasına göre hasta kayıt sorumlusu tarafından hastane
bilgi sistemlerine kayıt edilerek fatura edilmektedir. Fatura bilgilerinin yanı sıra hastaya ait tanı-tedavi,
doktor bilgisi, hastanın başvurduğu branş ve test sonuçları da kayıt altına alınmaktadır (Orhaner vd.,
2016).
Scientific Journal of Innovation and Social Sciences Research | 2022 / 2(2)
115
4.3 Genel Sağlık Sigortası (GSS)
Sosyal devlet anlayışı gereği ülke nüfusunun tamamının sağlık hizmetine ulaşabilmesi ve adaletli bir
şekilde faydalanması amaçlanmaktadır. Ülkemizde SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığının
birleştirilmesiyle Sosyal Güvenlik Kurumu oluşturulmuştur. SGK adı altında birleşen bu kurumlar
arasındaki farklılıklar ortadan kaldırıldı; daha adil ve erişilebilir bir yapıya dönüşmüştür. Böylece kişinin
ekonomik durumuna bakılmaksızın, kurum farkı ayrımı yapılmadan herkesin devlet ve üniversite
hastanelerinde hizmet alabilmesi sağlanmıştır. Ayrıca GSS anlaşmalı özel sağlık kurumları da sağlık
hizmet maliyetlerinin bir kısmının SGK tarafından karşılanmasıyla özel sağlık kurumları da başvuran
tüm hastalara hizmet vermeye başlamıştır (Özmen, 2013).
4.4 Anlaşmalı Kurumlar / Özel Sağlık Sigortası
Sigorta kavramı bireyin yaşamı süresince ulaşabilecek maliyet riskine karşı önceden kendisini güvence
altına alma ihtiyacından doğmuştur (Yayar ve Daşçı, 2020). Genel sağlık sigortasının beklentileri
karşılamadığı ve yetersiz kalan yerlerde oluşabilecek riskleri paylaşarak özel sağlık sigorta kavramını
meydana getirdi. Devlet, sağlık alanında oluşabilecek maliyetleri böylece bölüşerek yükünü
hafifletmiştir (Tapan vd., 2015). Böylece genel sağlık sigortası kapsamından memnun olmayanlar veya
beklentisi yüksek kişiler özel sağlık sigortası yaptırarak sağlık harcamalarındaki maliyetlere ortak
olmuştur. Medikal muhasebe uzmanları tarafından süreçleri takip edilen özel sigortalı hastaların
süreçlerinin eksiksiz tamamlanması sağlık kurumunu maliyetlerini önemli ölçüde azaltması
amaçlanmıştır.
4.5 Tamamlayıcı Sağlık Sigortası (TSS)
Özel sağlık sigortasının bir benzeri olan “Tamamlayıcı veya Destekleyici Sağlık Sigortası”, GSS ile
çalışan, GSS’nin karşılamadığı hizmetleri karşılamayan, ya da kısmen karşıladığı hizmetleri kısmen
karşılayan, süreç ve takibinin medikal muhasebe eğitimi almış personel tarafından yapılan özel sağlık
sigortası türüdür (Uzun ve Dikmen, 2015). Tamamlayıcı Sağlık Sigortası, geleneksel hastane anlayışı
yerine gelişmiş kaliteli klinik bakımı ve en önemlisi tedaviye daha hızlı erişim sağlayarak, konforlu
konaklama ve olanakları garanti ederek, tüketiciye sağlık hizmeti sunmaktadır (Mossialos vd. 2004).
Sağlık hizmeti maliyetlerinin bir kısmını GSS, kalan kısmının sigorta şirketi tarafından karşılandığı
poliçe türü olan Tamamlayıcı Sağlık Sigortasının Varoğlu (2013) faturalama süreçleri medikal
muhasebe uzmanları tarafından takip edilmektedir. Böylece sağlık kurumlarının verdiği hizmet
sonucunda oluşabilecek mali kayıpları azaltarak, sigorta şirketlerine geri ödeme için gönderilecek
evrakları düzenlemektedir.
4.6 Özel Sağlık Sigortası (ÖSS)
Kişilerin sağlık hizmeti maliyetinin hepsini veya belli bir kısmının sigorta şirketi tarafından karşılandığı
poliçe türüdür. GSS ile çalışmaz fakat alınan hizmetin ücretlendirmesi SUT’a göre belirlenmektedir.
Sigortalının isteğine bağlı olarak %100 ya da %80 sigorta şirketi tarafından ödenecek şekilde hem
ayaktan hem de yatarak hizmetleri kapsayabilmektedir. SUT’ta karşılığı olmayan GSS’nın
karşılamadığı hizmetler sigorta şirketine fatura edilemiyor. Bu tutarlar hastaya fatura ediliyor.
Karşılanan tutar kurum faturası adı altında sigorta şirketine fatura ediliyor. Eksik evrak bırakılmayacak
şekilde, kullanıcının kimlik fotokopisi ve ilgili evraklara hasta imzaları alındıktan sonra sigorta şirketine
fatura edilebilmektedir. Anlaşmalı kurumlar (TSS, ÖSS, Bankalar) olarak adlandırılan bu kurumlar
Sağlık İşletmelerinde Medikal Muhasebe Uzmanlığı Eğitimi ve Önemi
116
genel olarak medikal muhasebe departmanı tarafından takip edilmektedir. Sigorta şirketi ile sağlık
kurumu arasında anlaşma sağlanması, sağlık hizmetinin sunulması, sağlık hizmeti karşılığının geri
ödeme sistemiyle sigortalardan temin edilmesi medikal muhasebe çalışanları ve uzmanları tarafından
gerçekleştirmektedir.
4.7 Uluslararası Kayıtlar
Ülkemize sağlık turizmi için gelen yabancı bireyler için açılan kayıt türüdür. Burada önemli olan
hastanın pasaportu üzerinden kaydın alınması. TC vatandaşı bile olsa pasaport üzerinden kayıt alınıyorsa
uluslararası olarak seçilir. TC numarası var ise yabancı kökenli olsa bile ücretli statüsünde kayıt açılır.
Her iki durumda da fatura hasta adına kesilir. Yabancı hastalar ülkemize turist, sağlık ihtiyacı, öğrenci,
uluslararası anlaşmalara bağlı olarak gelebilmektedir. Ülkemizde bulunduğu süre zarfında hastaneye
başvurmaları durumunda hasta otomasyon sistemine kayıt altına alınır ve cepten ödeme yapılır. Zorunlu
sebeplerden dolayı ülkemize gelen yabancıların sağlık harcamaları genel bütçeden sağlanmaktadır
(Sayım, 2017).
5. MEDİKAL MUHASEBE UZMANLIK EĞİTİMİ VE ÖNEMİ
Genel muhasebe eğitiminin amacı yorum ve analiz yaparak bilgiyi kullanıp yorumlayabilen,
ülkemizdeki yasal düzenlemelerin yanında, muhasebenin uluslararası uygulamalarında bağlantılar
kurabilen meslek elemanları yetiştirmektir. Küreselleşmenin bir getirisi olarak, sağlık kurumları da
sadece bulundukları bölgede değil daha geniş bir alana hizmet ederek paydaşlarıyla rekabet etmektedir.
Dolayısıyla sağlık kurumlarının rekabet avantajı sağlamak için muhasebe uygulamalarına ihtiyaç
duymaktadırlar (Şahin, 2020). Bu bağlamda sağlık kurumları için medikal muhasebenin genel
kapsamına hâkim çalışanlar önem kazanmaktadır. Sağlıkta dönüşüm programıyla birlikte kamu
hastaneleri ile özel sağlık kurumları arasındaki ayrımın önemli derece kalkması sonucunda özel
hastanelerde finansal muhasebe işlemleri daha da önem kazandı. Özel hastanelerin SGK ile çalışmaya
başlaması, hastaların özel sağlık kurumlarına müracaat etmesi ile başlayan ve hastaneden ayrılmasına
kadar ki süreçlerin muhasebesinin oluşturulması, sonuçlandırılması ve geri ödemelerin alınması sağlık
hizmetinin sürdürülebilmesi için büyük önem arz etmektedir. Özel sağlık kurumlarının bütün bu
süreçlerinin medikal muhasebe uzmanları tarafından yapılması, kontrol edilmesi ve sonuçlandırılması
gereken uzun bir süreci kapsamaktadır (Kördeve, 2017). Özellikle özel sağlık sigorta kuruluşların
müşterilerine özel hastanelerde hizmet alma hakkını tanımasıyla Savaş ve Ekergil (2019) sağlık
sektörünün yeni mevzuat ve yeni fiyatlandırma politikalarını oluşturmasını zorunlu kılmıştır. İş kazaları,
trafik kazaları, acil mevzuatı, özel sağlık kurumları gibi farklı işleyişe sahip hizmet kollarında yapılan
yanlış işlemler sağlık kuruluşuna ciddi mali kayıp verebilmektedir. Böylece medikal muhasebe
uzmanlarına ve medikal muhasebe eğitiminin gerekliliğinin önemi anlaşılmaktadır (Şahin, 2020).
Sağlık kurumlarının yoğun olarak kullandığı maliyet muhasebesi içerikli derslerin genellikle
üniversitelerin sağlık yönetimi bölümlerinde verilmektedir. Bu alanda yapılan literatür çalışmalarında
üniversitelerin eğitim programlarında sağlık muhasebesine farklı yaklaştığı ve farklı ders adı altında
müfredatlarına yer verdiği görülmektedir. Genel olarak müfredatlarında temel muhasebe eğitimi,
maliyet muhasebesi ve finansal muhasebe alanıyla ilgili derslerin yoğun olduğu dersler verilmektedir
(Şahin, 2020). Sevim (2019) tez çalışmasında üniversitelerin sağlık yönetimi bölümünde medikal
muhasebeye ders olarak çok az ve seçmeli olarak ilgili bölümlerde yer verildiği görülmektedir (Sevim,
2019). Aynı şekilde Şahin (2020) araştırma makalesinde üniversitelerin Bologna bilgi paketlerine ve
Scientific Journal of Innovation and Social Sciences Research | 2022 / 2(2)
117
üniversite web sayfalarına bakarak üniversitelerin ağırlıklı olarak verdiği muhasebe derslerini ortaya
çıkardı. Bu çalışmada görülüyor ki medikal muhasebe dersleri ön lisans, lisans ve tezli lisansüstü
programlarında seçmeli veya zorunlu ders şeklinde çok az yer verildiği görülmüştür. Sağlık yönetimi ve
sağlık kurumları işletmeciliği bölümlerinde medikal muhasebeye gerekli önemin verilmediği, medikal
muhasebeden ziyade genel muhasebe ve finansal muhasebeye ağırlık verildiği yapılan çalışmalarda
görülmektedir. Medikal muhasebe eğitimi üniversitelerin sağlık yönetimi bölümünde ders olarak yeni
verilmeye başlandığı, Sevim (2019) tez çalışmasında anlaşılmaktadır.
Sağlık teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte rekabetin arttığı sağlık alanında, sağlık harcamalarının vergi
kanunlarına uygun şekilde giderleştiren medikal muhasebe uzmanlarına ihtiyaç her geçen gün
artmaktadır. Ülkemizde hala bu alana yeterince önem verilmediği, incelenen üniversitelerin Bologna
sayfalarında ve ders müfredatlarında görülmektedir. Muhasebe derslerinin verildiği, sağlık yönetimi ve
sağlık kurumları işletmeciliği bölümlerinde incelenen 68 kamu ve vakıf üniversiteleri içerisinden Tablo
1’de görüldüğü gibi, beş üniversitede “Medikal Muhasebe” adı altında müfredatlarında ders olarak
okutulduğu saptanmıştır. Sağlık yönetimi ve sağlık kurumları işletmeciliği bölümlerinde sağlık alanında
verilen muhasebe dersleri; genel muhasebe, yönetim muhasebesi, maliyet muhasebesi ve finansal analiz
olarak müfredatlarında karşımıza çıkmaktadır. Medikal muhasebe alanındaki eğitimlerin daha çok kurs
aracılığıyla verildiği ya da sektörde çalışmaya başlamasıyla alındığı görülmüştür. Bu durum özel sağlık
kurumları için ayrı zaman kaybı ve gereksiz maliyet olarak algılandığından personel seçiminde medikal
muhasebe deneyim şartı aramasına neden olmaktadır.
Tablo 1. Medikal Muhasebe Derslerine Müfredatlarında Yer Veren Üniversiteler
ÜNİVERSİTE
FAKÜLTE
BÖLÜM
DERS
ADI
Z
/S
AKTS/
KREDİ
VERİLDİĞ
İ YARIYIL
L/ÖL/YL
Harran
Üniversitesi
Sağlık Hizmetleri
Meslek
Yüksekokulu
Sağlık
Turizm
İşletmeciliğ
i Programı
Medikal
Muhaseb
e
Z
5/5
4.Yy
Ön Lisans
Isparta
Uygulamalı
Bilimler
Üniversitesi
Sağlık Hizmetleri
Meslek
Yüksekokulu
Sağlık Bilgi
Sistemleri
Teknikerliğ
i
Medikal
Muhaseb
e
S
3/3
2.Yy
Ön Lisans
Marmara
Üniversitesi
Sağlık Bilimleri
Fakültesi
Sağlık
Yönetimi
Medikal
Muhaseb
e
Z
3/2
6.Yy
Lisans
İstanbul Okan
Üniversitesi
Sağlık Hizmetleri
Meslek
Yüksekokulu
Sağlık
Kurumları
İşletmeciliğ
i
Medikal
Muhaseb
e
Z
3/4
2.Yy
Ön Lisans
Gelişim
Üniversitesi
Sağlık Bilimleri
Fakültesi
Sağlık
Yönetimi
Medikal
Muhaseb
e
Z
3/3
5.Yy
Lisans
Kaynak: Yazar tarafından oluşturulmuştur.
Sağlık İşletmelerinde Medikal Muhasebe Uzmanlığı Eğitimi ve Önemi
118
Tablo 1’de de görüldüğü gibi 4 tane üniversitede medikal muhasebe dersleri zorunlu olarak okutulurken,
bir tane üniversitede seçmeli olarak okutulmaktadır. Bu üniversitelerde yüksek lisans düzeyinde
eğitimlerin henüz verilmediği fakat lisans ve ön lisan düzeyinde medikal muhasebe eğitimlerinin
verildiği görülmektedir. Harran Üniversitesi Sağlık Turizm İşletmeciliği Programında medikal
muhasebe dersleri olarak SGK mevzuat ve yönetmelikleri, SUT yönetmeliği ve mevzuatı konuları yer
almaktadır. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Sağlık Bilgi Sistemleri Teknikerliği bölümünde
sağlık kurumlarında kullanılmak üzere hastane otomasyon sistemlerini geliştirerek medikal muhasebe
işlerinin dijitalleştirecek uygulamalar geliştirilir ve bu alanda eğitimler verilmektedir. Fakat diğer
üniversitelerin Bologna sayfalarında ders içeriği belirtilmemiş sadece medikal muhasebe adı altında ders
verildiği görülmektedir. Çalışma sonucunda, medikal muhasebe alanındaki eğitimlerin, daha çok kurslar
aracılığıyla verildiği ya da sağlık sektöründe çalışmaya başlanmasıyla tecrübe elde edilerek öğrenildiği
tespit edilmiştir.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Medikal muhasebe, özel sağlık kurumların devamlılığını sağlayan, hizmet kalitesini ve sağlık hizmet
politikasının çerçevesini şekillendiren finansal yöntemdir. Sağlık hizmeti verilirken sağlık kurumunun
ceza almasını önlemekle birlikte eldeki kıt kaynakları da daha verimli ve etkin kullanımını
sağlamaktadır. Medikal muhasebe sağlık kurumu ile anlaşmalı kurumlar arasında ortak bir dil
oluşturarak işleyişi hızlandırmaktadır. Bu nedenle bu alanda çalışacak uzman kişilerin yetiştirilmesine
imkân sağlanmalıdır. Bu alanda çalışacak personele medikal muhasebe eğitimi üniversitede ilgili
bölümlerde verilmelidir. Üniversitelerin ilgili bölümlerinde daha fazla staj programlarıyla sisteme
yetişmiş personel istihdamı sağlanmalıdır. Bunun yanı sıra üniversiteler özel sağlık kurumlarıyla iş
birliği yaparak medikal muhasebe işlerinin yoğun olduğu sağlık kurumlarında medikal muhasebe
eğitimi almış personel çalıştırmalıdır. Böylece medikal muhasebenin teorik kısmıyla ilgili okullarda
eğitim verilecek, pratik kısmı ise sağlık kurumlarında staj programlarıyla tamamlanmış olacak. Medikal
muhasebe, bütçe hedefi belirleme ve oluşturma, fiyat politikası oluşturma, özel sigortalı hasta
anlaşmaları, yabancı hasta ilişkileri, dışarıdan sağlanan hizmetler için sözleşmeler oluşturma, yönetim
politikası için raporlama şeklinde sıralanabilecek görevleri olan oldukça geniş kapsamlı bir süreçtir. Bu
nedenle medikal muhasebe derslerine üniversitelerin ilgili alanlarında bu süreçler ayrıntılı bir şekilde
eğitim sistemlerinde yer verilmelidir. Sağlık yönetimi ve sağlık kurumları yöneticiliği bölümlerini
okuyan öğrenciler okul hayatının son yarı dönemini stajyer olarak hastanelerde tamamlamaktadırlar.
Öğrenciler medikal muhasebe eğitimini bu staj programlarıyla alabilmektedir. Eğitimler kısa
olduğundan yeterince deneyim kazanılmış olmamaktadır. Sonuç olarak, uzmanlık gerektiren medikal
muhasebe eğitiminin, teorik ve uygulamanın birbirleri ile uyumlu bir şekilde süreçlerin yürütülmesi
gerekmektedir.
KAYNAKÇA
Arık, Ö., & Yılmaz, F. Ö. (2021). Sağlık kurumlarında medikal muhasebe süreçleri; Medical accounting processes
in healthcare ınstitutions. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(34-42), 9.
Azoulay, A., Doris, N. M., Filion, K. B., Caron, J., Pilote, L., & Eisenberg, M. J. (2007). The use of the transition
cost accounting system in health services research. Cost Effectiveness and Resource Allocation, 5(1), 11.
https://doi.org/10.1186/1478-7547-5-11
Scientific Journal of Innovation and Social Sciences Research | 2022 / 2(2)
119
Cansever, İ. H. (2015). Üniversite hastanelerinin faturalama sürecindeki sorunlarını tespit etmeye yönelik bı
r
araştırma.
Dasdemir, E., Oğuz, M., Atalay, M., Bilgin, V., Testik, M., & Soydan, G. (2013). Improving Hospital Billing
Processes for Reducing Costs of Billing Errors.
Kahramanoğlu, A., & Acar, D. (2017). Sağlık işletmelerinde sorumluluk muhasebesi ve faaliyet bölümleri
standardına göre transfer fiyatlaması: Bir kamu hastanesinde uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal
Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20(2), 111-128. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.306756
Kliethermes, M. A. (2017). Understanding health care Billing basics. Pharmacy Today, 23(7), 57-68.
https://doi.org/10.1016/j.ptdy.2017.06.041
Kördeve, M. (2017). Sağlık ödemelerinde yenı
bı
r kavram: Medikal Muhasebe. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 26(2), 1-13.
Lawrence, S., Alam, M., Northcott, D., & Lowe, T. (1997). Accounting systems and systems of accountability in
the New Zealand health sector. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 10(5), 665-683.
https://doi.org/10.1108/09513579710194036
Lynge, E., Sandegaard, J. L., & Rebolj, M. (2011). The Danish national patient register. Scandinavian Journal of
Public Health, 39(7_suppl), 30-33. https://doi.org/10.1177/1403494811401482
Mehrolhassani, M. H., & Emami, M. (2013). Change theory for accounting system reform in health sector: A case
study of Kerman University of medical sciences in Iran. International Journal of Health Policy and
Management, 1(4), 279-285. https://doi.org/10.15171/ijhpm.2013.57
Meşe, M. (2003). Hasta kayıt sistemi [Tesis, Fen Bilimleri Enstitüsü]. https://polen.itu.edu.tr/handle/11527/782
Mossialos, E., Thomson, S., World Health Organization, & European Observatory on Health Systems and Policies.
(2004). Voluntary Health Insurance in the European Union. World Health Organisation.
Nazlıoğlu, B. (2020). Sağlık işletmelerinde muhasebe sistemi perspektifinde medikal muhasebe. Ankara Hacı
Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 533-550.
Orhaner, E. (2006). Türkiye’de sağlık hizmetleri finansmanı ve genel sağlık sigortası. Gazi Üniversitesi Ticaret
ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-22.
Orhaner, E., Bı
çer, E. B., & Ilıman, E. (2016). Tms-2’ ye göre sağlık işletmelerinde stokların değerlendirilmesı
(özel Hastane Örneğı
). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(7), 87-106.
Sağlık İşletmelerinde Medikal Muhasebe Uzmanlığı Eğitimi ve Önemi
120
Özmen, S. (2013). Genel sağlık sigortasının özel sağlık hizmeti sunucularına ve hasta memnuniyetine olan etkileri.
Yüksek Lı
sans Tezı
. http://acikerisim.uludag.edu.tr/jspui/handle/11452/8183
Patrick, D. L., & Bergner, M. (1990). Measurement of health status in the 1990s. Annual Review of Public Health,
11(1), 165-183. https://doi.org/10.1146/annurev.pu.11.050190.001121
Savaş, A. B., & Ekergil, V. (2019). Üniversitelerin Sağlık yönetimi programlarında muhasebe ve finans derslerinin
yeri ve türkiye uygulaması. Alanya Akademik Bakış, 3(1), 123-150.
https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.550708
Sayım, F. (2016). Kamu hastanelerinde muhasebe ilintisi kurulan faaliyetler ve özel hastane karşılaştırması-
Yalova örneğı
. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 672-684.
Sayım, F. (2017). Yabancı uyruklu göçmenler-sığınmacılar ve ziyaretçiler için kamu ve özel hastanelerde verilen
hizmetlerin faturalanması ve muhasebe kayıtları-Yalova örneği. Dumlupınar Üniversitesı
Sosyal Bilimler
Dergisı
, 53, 35-54.
Sevim, S. (2019). Türkiye’de sağlık yönetimi lisans programlarında muhasebe eğitiminin analizi; Bı
r araştırma.
Yüksek Lı
sans Tezı
, 1-163.
Somunoğlu, S. (1999). Kavramsal açıdan sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi,4(1).
Sözen, A. B. (2015). Faturalama sürecinde yapılan hatalar sonucu oluşan gelı
r kayıplarının nedenlerı
ve kayıpları
önlemek içı
n yapılması gerekenler. Yüksek Lisans Tezi
Şahin, S. (2020). Türkiye’de ki üniversitelerde sağlık yönetimi eğitiminde muhasebe ve finansman dersleri durum
analizi. İşletme Akademisi Dergisi, 1(2), 102-124. https://doi.org/10.26677/TR1010.2020.435
Tapan, B., Alıcı, S., Yıldırım, N., & Gayef, A. (2015). Özel sağlık sigorta şirketlerinin genel sağlık sigortasının
sürdürülebilirliği için tamamlayıcı sağlık sigortasının gerekliliği konusundaki görüşlerinin
değerlendirilmesi. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Tıp Dergisi, 1(2), 77-86.
https://doi.org/10.5606/fng.btd.2015.015
Uzun, S., & Dikmen, C. (2015). Tamamlayıcı sağlık sigortası 235.
Varoğlu, F. Ö. (2013). Tamamlayıcı sağlık sigortasının genel görünümü ve Türkiye’deki gelişim süreci. Sosyal
Güvence, 3, 20-40.
Vasicek, D., & Roje, G. (2010). Accounting system in croatian public healthcare organizations: An empirical
analysis. Theoretical and Applied Economics, 6(547), 37-58.
Scientific Journal of Innovation and Social Sciences Research | 2022 / 2(2)
121
Yarar, O., & İnce, Ö. (2017). Sağlık kuruluşlarında hasta hizmetleri.
Yayar, R., &Daşçı, A. N. (2020). Özel sağlık sigortası talebini etkileyen faktörlerin ikili lojistik regresyon
yöntemiyle analizi; İstanbul örneği. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 10(1), 19-40.
https://doi.org/10.32331/sgd.752099
Yüksel, İ. (2021). Sağlık kurumlarında tıbbı
sekreterlerin performanslarının değerlendirilmesı
; Bı
r kamu
hastanesinde örnek uygulama. 30.
