Dijital Okuryazarlık Becerilerinin Kuzey Makedonya'da Yüksekögretim Üzerindeki Etkisi

Abstract

The development of information and communication technologies (ICT) is one of the greatest revolutions in human communication and information management. This revolution enabled the design of the means of communication worldwide and became an integral part of economic development. Economic development increases the rate of change in people’s working life and reveals the need to
acquire digital literacy skills. Digital literacy has become an essential factor in employment today and has led to the concept of the network society. Therefore, education systems need to be re-adapted to meet the needs of a knowledge-based society and today’s markets. This study investigates the digital literacy competencies of International Vision University academic staff, the application of
ICT tools in the education process and how these tools affect students’ success. Other research purposes include determining how much the lack of digital competencies affects academic staff’s performance and how they should integrate digital technologies and new teaching methods into the education process.

Full text

8. Dijital Okuryazarlık
Dijital Okuryazarlık Becerilerinin Kuzey Make-
donya’da Yüksekö˘
gretim Üzerindeki Etkisi
Doç. Dr Aybeyan SEL˙
IM1, Dr ˙
Ilker AL˙
I2
1
Uluslararası Vizyon Üniversitesi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi ö˘
gretim üyesi, ay-
beyan@vizyon.edu.mk
1
Uluslararası Vizyon Üniversitesi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi
ö˘
gretim üyesi, ilker@vizyon.edu.mk
Özet
Özet. Bilgi ve ileti¸sim teknolojilerinin (B˙
IT) geli¸simi, insan ileti¸simi ve bilgi yönetimindeki en
büyük devrimlerden biridir. Bu devrim, dünya çapında ileti¸sim araçlarının tasarlanmasını sa˘
gladı
ve ekonomik kalkınmanın ayrılmaz bir parçası oldu. Ekonomik kalkınma, insanların çalı¸sma
hayatındaki de˘
gi¸sim oranını artırmakta ve dijital okuryazarlık becerileri edinme ihtiyacını ortaya
çıkarmaktadır. Dijital okuryazarlık, istihdam ve a˘
g toplumunun önemli bir parçası haline gelmi¸stir.
Bu nedenle, e˘
gitim sistemlerinin bilgi temelli bir toplumun ihtiyaçlarını kar¸sılayan ve günümüzün
ihtiyaçalrına cevap verecek ¸sekilde yeniden uyarlanması gerekmektedir. Bu çalı¸smada, Uluslararası
Vizyon Üniversitesi akademik personelinin dijital okuryazarlık yeterlilikleri, B˙
IT araçlarının e˘
gitim
sürecindeki uygulanması ve bu araçların ö˘
grenci ba¸sarısını nasıl etkiledi˘
gi ara¸stırılmı¸stır. Ara¸stır-
mamızın di˘
ger amaçları arasında, dijital yeterlilik eksikli˘
ginin akademik personelin performansını ne
kadar etkiledi˘
gini, dijital teknolojilerin ve yeni ö˘
gretim yöntemlerinin e˘
gitim sürecine nasıl entegre
edilmesi gerekti˘
gini belirleme olarak tespit edilmi¸stir.
Anahtar Kelimeler: Dijital okuryazarlık, e-ö˘
grenme, Bilgi ve ileti¸sim teknolojileri, Üniversite
e˘
gitimi ve Ö˘
grenme Yönetim Sistemi.
Impact of Digital Literacy Skills on Higher Education in North Macedonia

82 Bölüm 8. Dijital Okuryazarlık
Abstract
The development of information and communication technologies (ICT) is one of the greatest revo-
lutions in human communication and information management. This revolution enabled the design
of the means of communication worldwide and became an integral part of economic development.
Economic development increases the rate of change in people’s working life and reveals the need to
acquire digital literacy skills. Digital literacy has become an essential factor in employment today
and has led to the concept of the network society. Therefore, education systems need to be re-adapted
to meet the needs of a knowledge-based society and today’s markets. This study investigates the
digital literacy competencies of International Vision University academic staff, the application of
ICT tools in the education process, and how these tools affect students’ success. Other research
purposes include determining how much the lack of digital competencies affects academic staff’s
performance and how they should integrate digital technologies and new teaching methods into the
education process.
Keywords: Digital literacy, e-learning, Information and communication technologies, University
education and Learning Management System.
8.1 Giri¸s
˙
Içinde ya¸sadı˘
gımız zaman ve günlük olarak katıldı˘
gımız taahhütler, esnek, hünerli, çabuk ö˘
grenen ve
mevcut duruma uyum sa˘
glayan olmamızı gerektirmektedir. Tüm yükümlülüklerimizi yerine getirmek
için artık teknolojiyi kullanaca˘
gımız anın geldi˘
gi anlamına geliyor. Büyük ölçüde, günümüzde bir
ma˘
gazaya gitmeden çevrimiçi alı¸sveri¸s yapıyor, bankada beklemeden elektronik ortamda daha hızlı i¸s
yapmamızı sa˘
glayan modern teknolojileri kullanıyoruz. Klasik i¸s yerinin kademeli olarak çevrimiçi
(ödeme, sipari¸s, alı¸sveri¸s, ö˘
grenme) ile de˘
gi¸stirilmesi gerçekle¸smektedir.
Gelecek nesiller teknolojinin bu sınırlarını daha da zorlayacaktır. Bu nedenle, gençlerin bilgi
ve ileti¸sim teknolojilerine dayalı olarak gelece˘
ge yönelik e˘
gitilecekleri materyallerin tasarlanması
gerekemektedir. Okulun sadece ö˘
grencilerin bir araya geldi˘
gi mekan olmaması gerekir. Okulların
ço˘
gu hala kendine kapalı kurumlar olarak i¸slev görmektedirler. Birle¸smi¸s Milletler, 2003 Dünya
Gençlik Raporu, Gençlik ve B˙
IT bölümünde, e˘
gitim kurumlarının, e˘
gitim özerkli˘
gini mümkün olan
her ¸sekilde koruyan “kapalı bilgi cennetleri” oldu˘
gunu belirtilmektedir.
Okulların "kapalılı˘
gı", ö˘
gretmenlerin - yenilikçilerin ve erken benimseyenlerin tükenmez bir bilgi
kayna˘
gı ve pedagojik zorlukların yanı sıra sanal sınıflar olu¸sturma fırsatları buldu˘
gu ˙
Internet’in açık-
lı˘
gı ile çeli¸smektedir (Zemsky & F. Massy, 2004). Yüksekö˘
gretimde Teknolojiyi Yönetmek: Ö˘
gretim
ve Ö˘
grenimi Dönü¸stürmek ˙
Için Stratejiler adlı kitapta, Bates ve Sangrà haklı olarak, yüksekö˘
gretim
sistemindeki üniversitelerin ve di˘
ger e˘
gitim kurumlarının daha fazla de˘
gi¸sim için büyük baskı al-
tında oldu˘
gunu savunuyorlar (Sangra & Bates, 2011). Kültürel ve tarihi nedenler üniversitelerdeki
de˘
gi¸simin hızını etkilemektedir, ancak de˘
gi¸sim sürecinin özellikle devlet üniversitelerinde yava¸s
ilerledi˘
gini görüyoruz. Bununla birlikte, çevrimiçi e˘
gitime artan ilgi, yüksekö˘
gretim kurumlarının
kültürel, akademik, örgütsel ve pedagojik yönleri göz önünde bulundurarak yeni ö˘
gretme ve ö˘
grenme
kültürlerine uyum sa˘
glama ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır (Baran, Correia, & Thompson, 2011).
Kaydedilen ekonomik geli¸sme, okullarda de˘
gi¸simin hızını ve e˘
gitim sisteminde günümüzün bilgi
temelli toplumunun ihtiyaçlarına uyarlama ihtiyacını etkilemektedir. De˘
gi¸simi daha hızlı kabul eden
ve 21. yüzyılın ihtiyaçlarına uyum sa˘
glayan e˘
gitim kurumlarının di˘
gerlerine göre büyük bir avantaj
kazanması muhtemeldir. Teknoloji, yüksekö˘
gretim kurumlarında önemli ve gerekli de˘
gi¸sikliklere yol
açan kilit bir faktördür. E˘
gitim kurumları, ö˘
gretimin tasarımı ve sunumu, e˘
gitim sürecinin kalitesinin

8.2 Dijital Okuryazarlık 83
artırılması ve maliyetlerin dü¸sürülmesi açısından yeni teknolojilerin sundu˘
gu fırsatları henüz tam
olarak tanımamakta ve yeterince kullanmamaktadırlar (Selim, 2021).
Çevrimiçi ö˘
grenmenin sistematik olarak tanıtılması, ö˘
grencilerin e˘
gitim sürecinin merkezinde yer
aldı˘
gı ö˘
grenme çıktılarına dayalı e˘
gitiminin kalitesine ve ayrıca ö˘
grencilerin çalı¸sma motivasyonunu
artıracak, yaratıcı ve yaratıcı olmaya yönelik uygun ve yenilikçi ö˘
gretme ve ö˘
grenme yöntemlerinin
geli¸stirilmesine katkıda bulunmaktadır (Selimi, Saracevic, & Useini, 2020). Üniversite yönetiminin
çevrimiçi ö˘
grenmenin Üniversitede uygulanmasına yönelik açık ve destekleyici bir tutum sergilemesi
ve çevrimiçi ö˘
grenmeyi üniversite e˘
gitim sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak görmesi önemlidir (Se-
limi & Useini, 2019). Bu süreçte üniversite idaresinin tutumu son derece önemlidir, çünkü olumlu bir
tutum, çevrimiçi ö˘
grenme için kaynakların planlanması, tahsisi ve uygulanması için mekanizmaların
olu¸sturulması, payla¸sılan kaynakların daha kararlı te¸svik edilmesi, ö˘
gretimin de˘
gerlendirilmesi ve
mesleki geli¸sim gibi somut önlemler ve faaliyetler getirmektedir (Selimi, Saracevic, & Rushiti,
2018).
Üniversite yönetiminin yeni teknolojilerin ve çevrimiçi yöntemlerinin sistematik olarak tanıtıl-
ması konusundaki tutumu, hocaların tutumunu da etkilemektedir. Bu nedenle, yönetimde bu teknolo-
jileri ö˘
gretim i¸slerinde uygulamayan hocalar varsa, bu tür projeler ve de˘
gi¸siklikler olması, desteklen-
mesi veya ba¸slatılması zordur. Çevrimiçi teknolojilerini ö˘
gretimde kullanımını Kuzey Makedonya
2018 - 2025 E˘
gitim Stratejisi Planında genel ve ortak öncelikler ba¸slı˘
gı altında belirlenmi¸stir. Bu
stratejide çevrimiçi teknolojiler ile ilgili ilkokul ve liselerde çalı¸san ö˘
gretmenlere ek e˘
gitiminin
verilmesi planlanmı¸stır. Tüm yüksekö˘
gretim kurumlarında çevrimiçi yöntem ve araçları kullanma
imkanı sunan ve dijital okuryazarlık becerilerini geli¸stiren yeni e˘
gitim programları hazırlanması
istenmi¸stir. Bu Stratejide yüksek ö ˘
gretimde yeni teknolojilerin uygulanmasıyla ilgili somut öncelikler
yer almaktadır. Bu öncelikler Öncelik III ba¸slı˘
gı altında a¸sa˘
gıda verilmi¸stir.
Öncelik III. E˘
gitim ve ö˘
gretimde ve dijital okuryazarlıkta B˙
IT kullanımının yaygınla¸stırıl-
ması
• B˙
IT kullanımı ile e˘
gitim sürecinin etkinli˘
gi artmı¸stır.
• Ö˘
grenciler ve ö˘
gretmenler gerekli dijital becerileri edinir
• Personelin ba˘
gımsız mesleki geli¸simi ve deneyim alı¸sveri¸si için ko¸sullar ve ortam sa˘
glanır.
•
Ö˘
gretmenler için didaktik materyal ve ö˘
grenciler için ö˘
gretim materyali sa˘
glamadaki verimlilik
ve pedagojik yeniliklerin mevcudiyeti artmı¸stır.
• Genç neslin B˙
IT’e ilgisi arttı;
• Gelece˘
gin yüksek nitelikli B˙
IT uzmanlarının hazırlanması için ön ko¸sullar sa˘
glanmı¸stır
•
Bilgi toplumunu geli¸stirmek, tanıtmak ve kullanmak ve buna katılmak için yeni nesil B˙
IT
teknisyenleri hazırlanır.
8.2 Dijital Okuryazarlık
E-ö˘
grenmenin genel kabul görmü¸s bir tanımını vermek zordur. Muhtemelen en çok alıntı yapılan
tanımlardan biri, dünyaca ünlü e-ö˘
grenme uzmanı T. Bates’in tanımıdır (Weiss, Bates, & Luciano,
2008) e-ö˘
grenme, “hem kampüste hem de kampüs dı¸sında ö˘
grenmeyi ve ö˘
gretmeyi destekleyen tüm
bilgisayar ve internet etkinlikleridir. "
E-ö˘
grenmenin e˘
gitim sürecine dahil edilmesi, aynı zamanda ö˘
gretmenin e˘
gitim sürecinin
merkezinde oldu˘
gu bir paradigmadan ö˘
grencinin e˘
gitim sürecinin merkezinde oldu˘
gu bir paradigma
kaymasını sa˘
glar. Böylece ö˘
gretmen yeni bir rol, akıl hocası ve e˘
gitim sürecinin koordinatörü rolü
alır ve ö˘
grenci, e˘
gitim sürecinde - transferde, aynı zamanda bilgi yaratma ve ara¸stırmada - sonuçları
için sorumluluk alan aktif bir katılımcı haline gelir.

84 Bölüm 8. Dijital Okuryazarlık
¸Sekil 8.1: Teknolojiye dayalı ö˘
grenme süreci (Bates & Poole, 2003)
Ba¸slangıçtaki sorunlara ra˘
gmen, yüksek ö˘
gretimde B˙
IT ve e-ö˘
grenmenin uygulanması hem
niteliksel hem de niceliksel olarak üstel artı¸s ya¸samı¸stır (Sagra & Bates, 2011). Ö ˘
gretimde sanal or-
tamda ö˘
gretimin tasarlanması, geli¸stirilmesi ve de˘
gerlendirilmesinin belirli özellikler kazandırdı˘
gını
ve geleneksel sınıf ö˘
gretiminden farklı bir ö˘
gretim ¸sekli gerektirdi˘
gini dikkate almak gerekir. Bu
nedenle bu tür bir ö˘
gretimin ö˘
gretmene ne gibi de˘
gi¸siklikler getirdi˘
gini hem kurum açısından hem
de akademik açıdan de˘
gerlendirmek gerekir.
E-ö˘
grenme terimine ek olarak, çevrimiçi ö˘
gretim, harmanlanmı¸s ö˘
grenme, sanal ortam, web ta-
banlı ö˘
grenme ve teknoloji destekli ö˘
grenme terimleri sıklıkla kullanılmaktadır. Dijital okuryazarlı˘
gın
benzer bir tanımı, yedi unsur aracılı˘
gıyla dijital okuryazarlık fırsatları sunan JISC tarafından sa˘
glan-
maktadır: medya okuryazarlı˘
gı, bilgi okuryazarlı˘
gı, ileti¸sim ve i¸sbirli˘
gi, dijital burs, ö˘
grenme
becerileri, B˙
IT okuryazarlı˘
gı, kariyer ve kimlik yönetimi (JISC, 2014).
¸Sekil 8.2: Dijital okuryazarlı˘
gın yedi unsuru (JISC, 2014)
Ba¸slangıçta, dijital okuryazarlık ço˘
gunlukla bilgisayar ve programlama ve bilgisayar bilimi
kullanma becerisi ile ilgiliydi. Günümüzde dijital olarak yetkin olmak, medyayı kullanma, bilgi

8.2 Dijital Okuryazarlık 85
arama ve bulunan bilgileri ele¸stirel olarak gözden geçirme, çe¸sitli dijital araçlar ve uygulamalar
kullanarak ba¸skalarıyla ileti¸sim kurma becerisi anlamına gelir (Ferrari, Punie, & Redecker, 2012).
Dijital okuryazarlık zaman içinde ve farklı ba˘
glamlarda de˘
gi¸sir, bu nedenle dijital okuryazarlık
temelde farklı ve de˘
gi¸sen teknolojiler tarafından desteklenen bir dizi akademik ve profesyonel
uygulamadır (JISC, 2014).
8.2.1 Literatür Taraması
Opening Education to Innovative Teaching and Learning to New Technologies and Open Educational
Resources (Avrupa Komisyonu, 2013) raporuna göre, Avrupa Birli˘
gi’ndeki ö˘
gretmenlerin %70’i
dijital teknolojilerin e˘
gitim için önemli oldu˘
gunu kabul ediyor, ancak yalnızca %20-25’i bunları
uyguluyor. ö˘
gretimde. Ço˘
gu ö˘
gretmen, sınıfları hazırlamak için B˙
IT’i kullanır ve ö˘
grenciler ve
ö˘
grencilerle çalı¸smak için daha az kullanır. Bunun nedeni ise bilgi ve ileti¸sim teknolojilerinin
ö˘
gretimde pedagojik kullanımı için gerekli yeterliklere sahip olmamalarıdır (Bali, 2016). Avrupa
Birli˘
gi’ndeki ö˘
gretmenlerin %70’inin B˙
IT becerileri açısından mesleklerinde ilerlemek istedikleri
de belirtilmektedir. Benzer bir sonuç, Skills for Digital World raporunda da var. Dijital Ekonomi
üzerine 2016 Bakanlar toplantısı. Ö ˘
gretmenlik mesle˘
gi (TALIS) ile ilgili uluslararası ara¸stırmaların
sonuçlarını ortaya koyan ve ö˘
gretmenlerin sadece %37’sinin ö˘
gretimde sıklıkla B˙
IT kullandı˘
gını
belirten Arka Plan Raporu (OECD, 2016).
Ö˘
grenme teknolojileri, ö˘
grenmeye ve ö˘
grenmeyi kolayla¸stırmaya yönelik yöntemler ve uygula-
malardır. Bu, ö˘
grenme ¸seklimiz ve ö˘
gretme ve ö˘
gretimde kullanılan araçları ve ö˘
gretimin tasarımını
birle¸stirme ¸seklimizdir. Ö˘
grenme teknolojisi, donanım, yazılım, a˘
glar, web uygulamaları gibi araçları
ve ö˘
gretmek, de˘
gerlendirmek, ö˘
grenci ö˘
grenimini izlemek, e˘
gitim politikaları ve ö˘
grenme yönetim
sistemleri için kullanılan yöntem ve stratejiler gibi süreçleri ifade eder.
Yüksekö˘
gretimde e-ö˘
grenmenin uygulanmasıyla ilgili önceki ara¸stırmalar ço˘
gunlukla ö˘
grenci ve
ö˘
grenmesine odaklanırken, ö˘
gretim ve ö˘
gretmenlerle ilgili olanlar çok daha az temsil edilmektedir.
Ço˘
gu makale, ö˘
gretmenin rolünün “sahnedeki ba¸s aktör; “yan rehber”in ana bilgi kayna˘
gı oldu˘
gu
ve böyle bir dönü¸sümün normal olarak çevrim içi ortamda gerçekle¸sti ˘
gidir (Baran, Correia, &
Thompson, 2011). Bunu yaparken, ö˘
gretmenler etkinlikleri tasarlar, organize eder ve planlar ve
ö˘
grenciler ö˘
grenme, ö˘
grenme etkinliklerini koordine etme ve düzenleme konusunda daha fazla
sorumluluk alırlar.
B˙
IT’i sınıfta veya dijital ortamda e˘
gitime dahil ederek, ö˘
gretmenlerin pedagojik yönü de kesin-
likle dikkate almaları gerekir. Bu entegrasyon, gerekti˘
ginde ö˘
grenme çıktılarının gözden geçir-
ilmesini ve e˘
gitim sürecinde ö˘
gretmen ve ö˘
grencilerin rollerinin de˘
gi¸stirilmesini içerir. Bu nedenle
ö˘
gretmen, belirli araç ve teknolojilerin olanaklarının neler oldu˘
gunu bilmek için teknolojik yeterlilik-
lere, ardından bu araç ve teknolojileri ö˘
gretme ve ö˘
grenmeye nasıl entegre edece˘
gini bilmek için
pedagojik yeterliliklere sahip olmalıdır. Yüksek Ö˘
grenimde Bili¸sim E˘
gitimi Yeterlili˘
gi: Ö˘
gret-
menler için Zorluklar (Hennig Manzuoli & Segovia Cifuentes, 2013), B˙
IT’in kullanıldı˘
gı ba˘
glamı
ve ö˘
gretmenin çe¸sitli alanlarda kilit bir rol oynadı˘
gı etkile¸simi dikkate almanın önemli oldu˘
gunu
belirtmektedir:
• Etkili ö˘
grenme süreçlerinin geli¸stirilmesi ile ilgili pedagojide
•
Olumlu ve etkili bir ö˘
grenme ortamına ba˘
glı olan ve ö˘
grenciyi ö˘
grenmeye te¸svik eden bir
sosyal çevrede
•
Katılanları katkıları konusunda net olmaya te¸svik etmeyi içeren uygun bir e˘
gitim tasarımının
olu¸sturulmasıyla ilgili organizasyonel ve yönetsel konularda
•
Ö˘
grencilerin e˘
gitim teklifini ¸sekillendiren kaynaklar ve araçlar konusunda kendilerini yetkin

86 Bölüm 8. Dijital Okuryazarlık
ve rahat hissetmelerine yardımcı olmayı amaçlayan eylemleri içeren teknikte.
Yüksekö˘
gretimde e-ö˘
grenmenin uygulanmasıyla ilgili önceki ara¸stırmalar ço˘
gunlukla ö˘
grenci ve
ö˘
grenmesine odaklanırken, ö˘
gretim ve ö˘
gretmenlerle ilgili olanlar çok daha az temsil edilmektedir.
Ço˘
gu makale, ö˘
gretmenin rolünün “sahnedeki ba¸s aktör; “yan rehber”in ana bilgi kayna˘
gı oldu˘
gu
ve böyle bir dönü¸sümün normal olarak çevrim içi ortamda gerçekle¸sti ˘
gidir (Baran, Correia, &
Thompson, 2011). Bunu yaparken, ö˘
gretmenler etkinlikleri tasarlar, organize eder ve planlar ve
ö˘
grenciler ö˘
grenme, ö˘
grenme etkinliklerini koordine etme ve düzenleme konusunda daha fazla
sorumluluk alırlar.
Ö˘
grenme Yönetim Sistemleri (Learning Menagement System – LMS), 1990’larda bir dizi
multimedya ve ˙
Internet geli¸smelerinden ortaya çıkmı¸stır. Son yıllarda bu türden sistemler olgunla¸stı
ve dünyadaki birçok üniversite tarafından benimsendi. LMS’ler ö˘
grenme platformları, da˘
gıtılmı¸s
ö˘
grenme sistemleri, ders yönetim sistemleri, içerik yönetim sistemleri, portallar ve ö˘
gretim yönetim
sistemleri olarak da anılırlar. Bu sistemler çevrimiçi ö˘
grenme a˘
gları tasarlamak, olu¸sturmak ve
sunmak için araçlar sa˘
glarlar. LMS’ler, üniversite çapında ö˘
gretme ve ö˘
grenme programlarını
desteklemek için kullanılabilen ölçeklenebilir sistemlerdir (Coates, James, & Baldwin, 2005).
8.2.2 Uluslararası Vizyon Üniversitesinde Üniversite Bilgi Sistemi (UIS) ve - LMS
Gerçek hayattaki problemleri bilgisayarın sanal ortamında çözebilmek için, her¸seyden önce prob-
lemin uygun ¸sekilde bilgisayar ortamına aktarılması gerekmektedir. Bu i¸slem “soyutlama (abstrac-
tion)” ya da “modelleme (modeling)” olarak anılır. Modelleme, insanın problem çözmek üzere
eskiden beri kullandı˘
gı bir yöntemdir. Büyükçe bir problemin tamamını zihinde canlandırıp çözmeye
çalı¸smak yerine, olu¸sturulacak model ya da modeller üzerinde hedef sistemin görünü¸sü, davranı¸sı ya
da bazı durumlarda verdi˘
gi tepkiler gözlemlenebilir.
UIS sistemi bir üniversitedeki tüm süreçleri modelleyen ve bunu kod sistemine dökerek kul-
lanıcıların hizmetine sunulan bir sistemdir. Web tabanlı olması sayesinde uzaktan e˘
gitimle ders
alan ö˘
grencilerin bilgiye ula¸smaları kolayla¸smı¸stır. UIS bir ö˘
grencinin ilk kayıt anından mezun
oldu˘
gu zamana, hatta mezun olduktan sonra bilgilerin eri¸silece˘
gi yasal sürenin sonuna kadar verilerin
saklandı˘
gı ve i¸slendi˘
gi otomasyon sistemidir.
UIS ö˘
grenci, ö˘
gretim üyesi, ö˘
grenci i¸sleri personeli ve sistem yöneticilerinin kullanabilece˘
gi dört
temel modülden olu¸smaktadır.
Ö˘
grenci i¸sleri UIS nin en temel modülüdür. Derslerin, ö˘
grencilerin, ö˘
gretim üyelerinin ve
birimlerin sisteme kaydedildi˘
gi ve yönetildi˘
gi sistemdir. Sisteme giri¸s yapabilmek için personel
tipinde kullanıcı kaydı olması gerekmektedir. Her kullanıcının kendine ait ¸sifresi vardır. Giri¸s
yaptıktan sonra dashboard dedi˘
gimiz özet bilgilerin ve hızlı eri¸sim linklerinin yer aldı˘
gı kar¸sılama
sayfası kullanıcın kar¸sısına çıkmaktadır.
Akademik Bilgi Sistemi(ABS) ö˘
gretim üyelerinin kullanıcı adları ve ¸sifreleri ile sisteme girerek
üzerlerine atanan dersleri görmesini sa˘
glar. Detayını görmek istedi˘
gi dersi seçen ö˘
gretim üyesi o
dersin ö˘
grencilerini ve notlarını görür not giri¸si yapar ve de˘
gerlendirme yaparak ö˘
grencinin o dersle
ilgili son notunu olu¸sturur.
Ö˘
grenci Bilgi Sistemi (OBS) ö˘
grencinin seçti˘
gi veya ö˘
grenci i¸sleri tarafından ö˘
grenciye belli
kurallar çerçevesinde verdi˘
gi derslerin listesini gösterir. Ö˘
grenci seçilen derslerini ve notlarını OBS
modülü ile internet eri¸simi olan herhangi bir cihazdan görebilir.
Kullanıcı Yönetim Sistemi (VIBIS) sistemi OIS sistemi üzerinden kaydedilen ö˘
grenci, ö˘
gre-
tim üyesi ve personel kayıtları için kullanıcı tanımlama ve yetkilendirmesinin yapıldı˘
gı sistemdir.
Kullanıcı adı ve ¸sifre verilerek kullanıcının yetkilendirmesi sa ˘
glanmaktadır.

8.2 Dijital Okuryazarlık 87
¸Sekil 8.3: Üniversite Bilgi Sistemi
¸Sekil 8.4: Uluslararası Vizyon Üniversitesinde LMS

88 Bölüm 8. Dijital Okuryazarlık
Uluslararası Vizyon Üniversitesinde kullanılan LMS, UIS ve Office 365 paketindeki Microsoft
uygulamaları olmak üzere iki bölümden olu¸sur. ˙
Ikinci bölümde Forms, One Note, Email, Teams ve
Calendar gibi ö˘
geler yer almaktadır. ¸Sekil 8.4 ten de anla¸sılaca ˘
gı üzere ö˘
gretim üyeleri ve ö˘
grenciler
her iki sisteme de aynı kullanıcı adı ve ¸sifre ile giri¸s yapabilmektedir.
8.3 Bilimsel Ara¸stırma Metodolojisi
Veri seti, Kuzey Makedonya’daki International Vision University nin be¸s fakültesi için 2019 (yüz
yüze) ve 2020 (çevrimiçi) yıllarındaki final sınav sonuçları için toplanmı¸stır. Veri seti kayıtlı 650
ö˘
grenci günlü˘
günden olu¸sur ve üniversitenin ö˘
grenme yönetim sisteminden (LMS) toplanan toplam
150473 kayıt içermektedir. Veri madencili˘
gi kullanarak UIS ten toplanan verilerin analizi yapılmı¸stır.
Her kayıt a¸sa˘
gıdaki be¸s alandan olu¸sur:
• Semester: 1 den 8 e kadar (240 - ECTS ).
• Year: 2019 - Pre-Covid year, 2020 - Post-Covid year.
•
Faculty: Hukuk Fakültesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, Bili¸sim Fakültesi, Mimarlık Fakültesi ve
Ekonomi Fakültesi.
• Grade: 51 – 60 (E), 61 – 70 (D), 71 – 80 (C), 81 – 90 (B) ve 91 – 100 (A).
• Gender: 1 for Male and 2 for Female.
Ara¸stırmanın amacı, hocaların ve ö˘
grencilerin çevrimiçi e˘
gitime yönelik tutumlarını belirlemektir.
E-ö˘
grenmeyi e˘
gitim sürecinde kaliteli bir ¸sekilde uygulayabilmeleri için hangi dijital becerilere
ihtiyaç duyduklarını tespit etmektir. Ara¸stırmada ayrıca dijital okuryazarlı ˘
ga sahip olmanın veya
eksikli˘
ginin hocaların yeni teknolojileri e˘
gitim sürecine entegre etmeye ne kadar hazır oldukları da
tespit edilmi¸stir.
8.4 Tartı¸sma
UIS sisteminin geli¸smesiyle dijitalle¸smenin en yo˘
gun ya¸sandı˘
gı bu döneminde Üniversitenin ihtiyaçlarına
cevap verildi ve UIS ten elde edilen verilere yeni bir anlam kazandırıldı. UIS sistemi, kurs kayıtları,
grup dersleri, ö˘
grenci kayıtları ve personel kayıtları gibi parametrelerden birçok veri toplamaktadır.
Üniversite bilgi sistemi web tabanlı bir uygulama olması yüzünden ö˘
grencilere dünyanın internet
ba˘
glantısı olan her yerinden eri¸sim sa˘
glanmaktadır (Ali, Blazeska Tabakovska, Nedelkovski, &
Ristevski, 2021). Ayrıca web tabanlı yakla¸sım sayesinde bu sistem, uzaktan e˘
gitim ve çevrimiçi
ö˘
grenme yoluyla derslere katılan ö˘
grencilere daha kolay eri¸sim imkanı sunmaktadır.
Elimizde böyle bir yazılımın var olması bize COVID-19 pandemisi sırasında müfredatın gerçek-
le¸stirilmesinde bize çok yardımcı oldu. Yazılım uygulamamız, Üniversitemizdeki e˘
gitim ve ö˘
gretim
sürecinin gerçekle¸stirilmesine ve sınavlardaki ba¸sarının süreklili˘
gine olumlu etki sa˘
gladı.
Üniversite sisteminden aldı˘
gımız verilerle ve bu verilerle yaptı˘
gımız ara¸stırmalara dayanarak
pandemi öncesi yüz yüze e˘
gitim ile pandemi döneminde çevrimiçi e˘
gitim arasında ö˘
grencilerin
ba¸sarısında bu yazılım sayesinde büyük bir farkın olmadı˘
gını tespit ettik. Yüz yüze e˘
gitimde
ö˘
grencilerin ba¸sarısı daha iyi olmasına rahmen ba¸sarıda çok büyük farkın olmaması, pandemi
döneminde online e˘
gitimin uygulanmasının tutarlı oldu˘
gunu gösteriyor.
Ara¸stırmada aynı zamanda pandemi sürecinde farklı dönemlerde ö˘
grencilerin online derslere
katılımının süreklili˘
gi ara¸stırıldı. Her ö˘
grencinin derse katılım süresi ve o dersten aldı˘
gı notu
hesapladı. Yapmı¸s oldu˘
gumuz analizlerde derse katılma süresi arttıkça dü¸sük notlar azaldı˘
gı fark
edildi. Buradan çevrimiçi derslere katılmanın ba¸sarıyı arttırdı ˘
gı sonucuna varıldı.

8.4 Tartı¸sma 89
Tablo 8.1: Pandemi öncesi ve pandemi esnasında ba¸sarı
N Ortalama Standart Sapma
COVID – 19 öncesi 650 61.78 11.214
COVID -19 esnasında 650 59.11 19.659
¸Sekil 8.5: Çevrimiçi derslere katılım süreklili˘
gi ve ba¸sarı arasındaki ili¸ski
UMS sisteminin uygulanması sırasında ortaya çıkan sorunlar, akademik personel ve ö˘
grencilerin
dijital yeterlilik becerilerindeki yetersizlik ve zayıflık ile ilgili oldu˘
gu tespit edildi. Çevrimiçi e˘
gitime
uyum süreci üç hafta sürdü. Sınavların gerçekle¸stirilmesi sırasında ba˘
glantıda herhangi bir sorun
ya¸sanmadı.
Tespit etti˘
gimiz temel bulgulardan biri, hocalar Microsoft Forms formlarında sınav hazırlamaları
ve sınavları zamanında yayınlamaları için daha fazla pratik yapmaları gerekti˘
gidir. Bazı hocaların
çevrimiçi e˘
gitim hakkında önyargılı oldu˘
gu ve dijitalle¸smeyi daha zor kabul ettiklerini fark ettik.
Bu durum daha fazla dijital becerileri iyi olmayan hocalarda tespit edildi. Sıkıntıların a¸sılması için
hocalara hizmet içi e˘
gitimler verildi.
8.4.1 Sonuç ve ˙
Ileriye Dönük Ara¸stırma Planlarımız
Dijitalle¸smenin en yo˘
gun dönemi olan günümüzde üniversitelerin veriyi i¸sleme ve anlamlandırma
ihtiyacı do˘
gmaktadır. UIS sistemi ders kayıtlarından ders gruplarına ö˘
grenci kayıtlarından personel
kayıtlarına kadar bir çok veriyi ili¸skisel veri tabanında saklamaktadır. Web tabanlı uygulaması
sayesinde internet eri¸simi olan dünyanın herhangi bir noktasından eri¸sim imkanı sunmaktadır.
UIS sistemi uygulanırken güçlü ve zayıf yönler ile daha fazla ara¸stırma gerektiren bazı hususlar
not edildi. Böyle bir yazılım çözümünün varlı˘
gı, COVID-19 salgını sırasında müfredatın uygulan-
masında yardımcı oldu˘
gu tespit edildi.
Bu ara¸stırma aynı zamanda daha fazla çalı¸sma gerektiren bazı soruları da gündeme getirdi.
Çevrimiçi e˘
gitimde hangi dersler daha iyi sınav sonuçları vermektedir? Ne tür sınav soruları daha
iyi sonuçlar verir? Multimedya, ö˘
grencilerin yeteneklerini ve hocaların ö˘
gretme yeteneklerini nasıl
etkiler? gibi soruların yanıtları bulunması için ek ara¸stırmalara ihitiyaç duyuldu ˘
gu kararına varıldı.

90 Bölüm 8. Dijital Okuryazarlık
8.5 Kaynaklar
Ali, I., Blazeska Tabakovska, N., Nedelkovski, I., & Ristevski, B. (2021). Analysis Of Students’
Learning And Achievement Based On Data From The University Information Systems. AIIT.
Zrenjanin.
Avrupa Komisyonu. (2013). Opening up Education: Innovative teaching and learning for all
through new Technologies and Open Educational Resources.
Baran, E., Correia, A.-P., & Thompson, A. (2011). Transforming online teaching practice:
Critical analysis of the literature on the roles and competencies of online teachers. Distance
Education 32(3), 421-439. doi:10.1080/01587919.2011.610293
Bates, F., & Poole, G. (2003). Effective Teaching with Technology in Higher Education:
Foundations for Success.
Coates, H., James, R., & Baldwin, G. (2005). A Critical Examination Of The Effects Of Learning
Management Systems On University Teaching And Learning. Tertiary Education and Management ,
11, 19–36.
Ferrari, A., Punie, Y., & Redecker, C. (2012). Understanding digital competence in the 21st
century: An analysis of current frameworks. Institute for Prospective Technological Studies
(IPTS),European Commission, Joint Research Centre.
Ferrari, A., Punie, Y., & Redecker, C. (2012). Understanding digital competence in the 21st
century: An analysis of current frameworks. Institute for Prospective Technological Studies
(IPTS),European Commission, Joint Research Centre.
Hennig Manzuoli, C., & Segovia Cifuentes, Y. (2013). Computing Education Competence in
Higher Education: Challenges for Teachers. American Journal of Educational Research. 2013„ 1(9),
406-412. doi:10.12691/education-1-9-9
JISC. (2014). Developing students’ digital literacy. Retrieved from digitalcapability.jiscinvolve.org:
https://digitalcapability.jiscinvolve.org/wp/files/2014/09/JISC_REPORT_Digit
al_Literacies_280714_PRINT.pdf
OECD. (2016). Public Spending Efficiency in the OECD: Benchmarking Health Care, Education
and General Administration. OECD Economics Department Working Papers. Sagra, A., & Bates,
T. (2011). Managing Technology in Higher Education. Strategies for Transforming Teaching and
Learning.
Sangra, A., & Bates, T. (2011). Managing Technology in Higher Education. Strategies for
Transforming Teaching and Learning. Wiley/Jossey-BassISBN: 978-0-470-58472-9.
Selim, A. (2021). Systematic Review Of Big Data, Digital Transformation Areas And Industry.
6(1), pp. 27 - 41. doi:10.55843/ivisum2126027s
Selimi, A., & Useini, A. (2019). Yenilikçi E˘
gitim ile Dijital Yetkinlik ve Giri¸simcilik Beceri-
lerinin Geli¸stirilmesi - Kuzey Makedonya Örne˘
gi. ICEB’19 - International Congress of Economics
and Business, (pp. 204 - 2013).
Selimi, A., Saracevic, M., & Rushiti, A. (2018). ˙
Interaktif matematik e˘
gitiminde multimedia
cihazların önemi – Makedonya örne˘
gi. In H. Asutay, Balkan Educational Studies 2018 (pp. 31- 41).
Trakya University.
Selimi, A., Saracevic, M., & Useini, A. (2020). Impact of Using Digital Tools in High School
Mathematics: A Case Study in North Macedonia. Universal Journal of Educational Research, 3615 -
3624. doi:10.13189/ujer.2020.080838
Weiss, A., Bates, T., & Luciano, M. (2008). Happiness Is a Personal(ity) Thing: The Genetics of
Personality and Well-Being in a Representative Sample. 19(3). doi:https://doi.org/10.1111/j.1467-

8.5 Kaynaklar 91
9280.2008.02068.x
Zemsky, R., & F. Massy, W. (2004). Thwarted Innovation: What Happened to E-Learning and
Why. Learning Alliance.