Content uploaded by Sümeyra Arican
Author content
All content in this area was uploaded by Sümeyra Arican on Apr 18, 2023
Content may be subject to copyright.
Available via license: CC BY-NC 4.0
Content may be subject to copyright.
ŞarkiyatİLMİ ARAŞTIRMALAR DERGİSİ
)JOURNAL OF ORIENTAL SCIENTIFIC RESEARCH (JOSR
Cilt/Volume: 14, Sayı/Issue: 3 (Aralık/December 2022)
İLKOKULDA ALINAN DEĞERLER
EĞİTİMİNİN ORTAOKUL DÖNEMİNDEKİ
DEĞER VE DAVRANIŞLARA ETKİSİ:
İSTANBUL ÖRNEĞİ
Handan Yalvaç ARICI
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Din Eğitimi Anabilim Dalı
handanyalvac1453@gmail.com , https://orcid.org/0000-0003-4179-3919
Sümeyra ARICAN
Yalova Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Din Eğitimi Anabilim Dalı
sumeyratekin@gmail.com , https://orcid.org/0000-0003-3158-1840
Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Doktora öğrencisi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi ve Marmara
Üniversitesi Ortak Programı, Eğitim Bilimleri Bölümü,
hanifiuker@hotmail.com , https://orcid.org/0000-0002-7492-6784
Article Types / Makale Türü: Research Article / Araştırma Makalesi
Received / Makale Geliş Tarihi: 01/10/2022, Accepted / Kabul Tarihi: 26/12/2022
https://doi.org/10.26791/sarkiat.1128461
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 984 |
İLKOKULDA ALINAN DEĞERLER
EĞİTİMİNİN ORTAOKUL DÖNEMİNDEKİ
DEĞER VE DAVRANIŞLARA ETKİSİ:
İSTANBUL ÖRNEĞİ
ÖZ
Anahtar Kelimeler:
THE EFFECT OF VALUES EDUCATION
IN PRIMARY SCHOOL ON VALUES AND
BEHAVIORS IN SECONDARY SCHOOL
TERM: THE CASE OF ISTANBUL
ABSTRACT
Keywords:
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 985 |
GİRİŞ
1
2İnsanlığın ürettiği, biriktirdiği değerlerin nesilden nesle aktarımı toplumların düzeni
için gerekli görülmektedir
çocuk ve gençler değerlere yabancılaşmakta, bireyci ve postmodern felsefelerin etkisiyle değerler
değişim ve dönüşüme maruz kalmaktadır.
İ
yılında yayınlanan MEB 201
Türkiye’de ilk olarak 2010 yılında İstanbul’da uygulanmaya başlayan okullarda değerler eği-
timi çalışmaları
tüm dersler
1Açık Toplumda Din Eğitimi
2Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi
Açık Toplumda Din Eğitimi
Karakter, Değer ve
Ahlak Eğitimi
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Ahlak Değerler ve Eğitimiİlköğretim
Okullarında Değerler ve Karakter Eğitimi
Ahlak Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi Yöntemi
Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve EğitimiÖğretmenler
Gözüyle Değerler Eğitimi
Journal of Moral Education
Journal of Turkish Studies
Journal of Turkish Studies
Akademide Değerler Eğitimi (Tezler ve Makaleler/1989-2017)
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 986 |
11
öğrencilerin
•
•
•
•
•
•
1. AMAÇ VE ÖNEM
•
•
•
•
11
Journal of Moral Education
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 987 |
2. YÖNTEM
2.1. ARAŞTIRMA DESENİ
12
ı
12Eğitim Araştırmaları Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi
Eğitim Araştırmaları Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi
Eğitim Araştırmaları Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi
Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 988 |
2.2. EVREN ÖRNEKLEM
çalışma grubu
ış
2.3. VERİLERİN TOPLANMASI
2.3.1. NİCEL VERİ TOPLAMA ARAÇLARI
21
Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarının Yapısal Eşitlik Modeli Ile Analizi
The Counseling Psychologist
Eğitim Araştırmaları Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi
Nitel Araştırma Ve Değerlendirme Yöntemleri
21
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 989 |
22
2.3.2. NİTEL VERİ TOPLAMA ARAÇLARI
Journal of Experimental Social Psychology
22 Celal Bayar
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Yüzyılda Eğitim Ve
Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi
Kırşehir
Eğitim Fakültesi Dergisi
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 990 |
2.4. VERİLERİN ANALİZİ
2.4.1. NİCEL VERİ ANALİZİ
b
ı
Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri
A First Course in Structural Equation Modeling
Yapısal Eşitlik Modellemesinin İlkeleri Ve Uygulaması - Principles and Practice of Structural Equation
Modeling A First Course in Structural Equation
Modeling
Erciyes Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
Using Multivariate Statistics
Yapısal Eşitlik Modellemesi Metodolojisi
Introduction to Structural Equation Modelling Using SPSS and AMOS
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 991 |
Uyum ölçüleri İyi Uyum Kabul Edilebilir Uyum Araştırma Modeli DFA Analizi
CMİN/DF 𝝌𝟐sd 2 2
CFI
GFI
RMSEA 𝑅 𝑅
Tablo 1:
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 992 |
2.4.2. NİTEL VERİ ANALİZİ
3. BULGULAR
3.1. NİCEL BULGULAR
***
***
***
“***
Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri
Eğitim Araştırmaları Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 993 |
ğin
3.2. NİTEL BULGULAR
3.2.1. ÖĞRENCİLERİN DEĞER TUTUMLARI
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 994 |
3.2.1.1. MERHAMET
Hassas davranırım, özellikle yaşlıysa çok hassas davranırım. Şayet yardım etmezsem vicdanen çok kötü his-
sederim
“Önemli işimi bırakıp zorda olan kişiye yardım ederim.” (Ö4)
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 995 |
“Çok önemli bir işim varsa yardım edemem. Örneğin hastaneye gitmem acilse yardım edemem. Normal olarak
yardım ederim.” (Ö2)
3.2.1.2. NEZAKET
“
“Herkes kendisine göre davranır. Kimse kimsenin davranışını değiştirmez.” (Ö1)
“İlk başta kendimiz nezaketli olmamız lazım. Karşımızdaki nezaketli olmayabilir. Hatta bizi nezaketli görüp
nezaketli olmak isteyebilir.” (Ö4)
Karşımdaki kişinin nezaketli olmasını isterim. Birisi bana bağırınca tepki gösteririm
Kabalık olmasın, kalp kırılmasın diye kötü bir şey söylemem. Örneğin annem pilavı tuzlu yaptığı zaman ye-
rim, eline sağlık der tabağı mutfağa bırakırım.
Büyüğümün kalbini kırmak istemem, küçük olursa da güler geçerim, teşekkür ederim. Sonuçta emek vermiş
Anneciğim bu olmamış beğenmedim derim. Kırılabilir ama sonra tamir ederim
3.2.1.3. DÜRÜSTLÜK
Dürüst olurum çünkü her yapılan ortaya çıkar. Ama bazen ne konuştuğumu bilmeden yalan söyleyebilirim.
Ani bir durum olabiliyor, insan sıkışıp kalabiliyor, o anki panikle yalan söylenebiliyor
Eskiden yalan söylerdim. Şimdi ne olursa olsun yalan söylemem. Bazı büyük problemler yaşayınca yalanı
bıraktım.
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 996 |
Maalesef yalan söylüyorum. Arkadaş çevrem bu konuda etkili oldu
Az da olsa yalan söylerim. Ödev yapmadığım zaman yaptığımı söyleyebiliyorum. Gerçi sonucunda ortaya
çıkıyor
3.2.1.4. GÜVENİLİRLİK
Hayır asla paylaşmam, çünkü arkadaşım bana güvendiği için sırrını vermiş. Kimseye söylemem.
Benim sırrımı verirse söylerim. Yani benim sırrımı açığa vurursa ben de onun sırrını açığa vururum
3.2.1.5. HAKKANİYET
Direk konuyu kapattırıyorum. Olay önümde olsa konuşurum. Ailemden böyle öğrendim, böyle devam ede-
rim
Onun kendi düşüncesi, onların arasındaki bir mevzu, müdahale etmem. Ancak kimseyi de yanımda konuştur-
mam
Beni ilgilendirmez, onun düşüncesi. Ama müdahale etmem, bazen işe dahil olunca sonu kötü oluyor
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 997 |
3.2.1.6. KUL HAKKI
Hakka girmemek için beklerim. Sonuçta bu kimsenin faydasına olmaz. Nasılsa yemek yiyeceğim
Sıranın bana gelmesini beklerim. Hak yemek istemem. Zaten böyle davranmak saçma bir çaba olur
Sıramın gelmesini beklerim, saygı çerçevesinde böyle olmalı
Aralardan ön tarafa doğru geçmeye çalışırım. Çünkü sıra beklemeyi sevmiyorum. Haksızlık olsa da yapa-
rım
Bazen böyle yapıyorum. Çünkü herkes yapıyor. Yani haksızlık yapılıyor
Kul hakkıdır ve ödenmeyecek bir şey
Ahlaki değildir. Bu kul hakkıdır. Çalışarak girenin hakkına girmiş oluruz. Hem de adaletsizlik olur
Kopya çekerim. Düşük not almak istemediğim için
Ahlaki değildir ama yapılabilir, herkes yapıyor. Ben de yapıyorum
3.2.1.7. PAYLAŞMA
Kardeşime veririm, ben yine alırım
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 998 |
Dürüst olmak gerekirse yerim ben
3.2.1.8. ADALET
Söylemem. Çünkü kendisi bulmuş, kendisi yapmalı. Ama böyle bir şeyi bir kere yaptım. Soruyu açıklayama-
dım ve eksi almıştım
Söylerim, arkadaşım bana söylemiş zaten
3.2.1.9. ÖZ-DEĞER
Ben kendimden bahsederken bile utanıyorum. Annem bile benden bahsetse çok utanıyorum
“Abartmam, beni ben diye sevsinler isterim.” (Ö9)
Öğrencilerden bazıları sevilmek için kendilerini veya davranışlarını olduğundan fazla göstermek istediklerini
ifade etmişlerdir (Ö4, Ö6).
“Çok nadir kendi özelliklerimi abartabilirim. İnsan sevdiklerinin gözünde daha değerli olmak isteyebilir.” (Ö4)
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 999 |
3.2.1.10. SORUMLULUK
Sorumluluklarımı yaparım, asla beni uyarmaz. Ama oyun oynamayı sevdiğim için dersime geçip geçmediğimi
sorar
Annem ara ara evle ilgili işlerde hatırlatır. Ama genelde sorumluluklarımı yaparım
Genellikle uyarırlar. Unutabiliyorum
Ailem tarafından sorumluluklar konusunda çok uyarı alıyorum
3.2.1.11. SAYGI
Başkalarının olduğu yerde daha dikkatli davranırım. Başkalarının yanında daha değerli görünmek için farklı
davranırım
Neysem öyleyim. Her zaman saygılı davranmaya çalışırım. Diğer insanların yanında da bu tavrımı devam
ettiririm
3.2.1.12. ÇEVREYE DUYARLILIK
Suyu kapatıyorum. Daha iyi bir dünya olması için israf etmek istemiyorum
Dikkat ederim. Bizim evimizde banyo yapmadan önce su ısınana kadar musluğun altına kova konulur.
Dişlerimizi fırçalarken bardak kullanır, o bardaktan su ile ağzımızı çalkalarız
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1000 |
Dalgınlığıma gelirse israf edebiliyorum. Yoksa etmiyorum
3.2.1.13. TEMİZLİK
3.2.2. AHLAKİ DEĞERLERİ YÜKSEK OLAN ÖĞRENCİLERE OKULUN/ÖĞRETMENLERİNİN ETKİSİ
Okulumuzda değerler eğitimi kulübü bulunmaktadır. Değerler kulübü öğrencileri değerlerimiz hakkında bil-
gilendiriyor. Aynı zamanda sınıf öğretmenleri olarak bizler de adalet, ahlak, hoşgörü, dürüstlük, arkadaşlık
gibi konularda öğrencileri bilgilendiriyoruz.
“İnsani Erdemler Eğitim Programı, içerisinde sadece teorik bilginin verildiği, o teorik bilgiyle birlikte örnek
şahsiyetlerin anlatıldığı, birtakım uygulamaların yapıldığı bir derstir. Okulumuzda verilen insani değerler
öğrencilerimizin attığı her adımda gördüğü, yaşadığı bir hayat biçiminde sunuluyor. Sadece bir ders şeklinde
sunulmuyor.” (O2)
Değerler eğitimini derslerde kazanımlarda yeri geldiğince anlatıyoruz. Müstakil bir dersimiz bulunmamakta-
dır. Ama biz derslerde değerlere değinmeye çalışıyoruz. Ayrıca bu konuda velileri de bilgilendiriyor, velilerden
de destek istiyoruz
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1001 |
Ben derslerimde değerler eğitimi ile ilgili bir kitap kullandım. Bu seti ertesi sene velilere satın almayı mecbur
tuttum. Sene sonunda çocuklar kitapları 1 liraya satmak istemişlerdi. Benim öğrencilerimin ailelerinin eğitim
seviyeleri düşüktü. Kitapları satınca toplanan parayla askeriyenin orada, kötü şartlarda tel örgülerin içinde
yaşayan hayvanlara yiyecek aldık. Benim kedilerim vardı, yeğenimin köpeği vardı. Yeğenimin köpeğini görmek
istemişlerdi. Ben de okul dışında göstermiştim. Çocuklarla hayvanlarla ilgileniyorduk. Bir keresinde sınıfa
kedi girmişti birlikte hayvanı sevmiştik. Atatürk’ün de hayvanları sevdiğini anlattım. Ben Doğu’da ve Münih’te
görev yaptım. Türkçe dersi verdim. Yani ben çocuklara değerleri yaşayarak öğrettim
Uygulamaya yönelik sabah dua ederek derslere başlıyoruz. Her gün bir öğrenci mikrofonla çok kısa bir dua
ediyor ve güne böyle başlıyoruz. 20 dakikalık namaz teneffüsü var. 5. Dersin teneffüsünü namaz teneffüsü
olarak ilan ettik. Bu teneffüste çocukları namaz kılmaya teşvik ediyoruz. Mescitte birlikte namaz kılıyoruz ve
zaman zaman arkasından ikram dağıtıyoruz. Dini günlerle ilgili okul içerisinde bir hava oluşturulur. Öğrenci-
lere görevler verilir. Ramazan gelmeden kandilde bütün okul oruç tuttuk. Birlikte iftar yaptık. Şimdi Ramazan
geldi. Okulda Ramazan Sokağı yaptık. Konsept neyse onu okul atmosferine uygun hâle getirip ona yönelik
uygulamalar yapılıyor
Bu bir program. Anaokulundan 12. Sınıfın sonuna kadar devam eden bir eğitim programı. Anaokulunda
görmüş oldukları konular var, 4 yaşta, 5 yaşta, 6 yaşta, ilkokulun tüm kademelerinde var. Konular birbirinin
devamı şeklinde bir öğrencinin yaş dönemi dikkate alınarak konulmuştur. Hangi değerler dediğimizde her yaş
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1002 |
döneminde farklı bir değer veriliyor. Örneğin diğerkâmlığı anaokulu seviyesinde anlatamayız, empatiyi ilkokul
seviyesinde anlatamayız. Dolayısıyla her yaş döneminin kendisine uygun öğretilecek değerleri vardır. Biz bunu
müfredat şeklinde uyguluyoruz
Değerler eğitimi ile ilgili aktiviteler yapıyorduk. Drama yapacaksak ona göre kostüm getiriyorlardı. Merha-
met, saygı değeri ile ilgili huzur evlerine götürürdüm. Polis haftasında polis karakolu ziyareti yaparak saygı
değerini verdik. Ayrıca öğrencilerimi çocuk esirgeme kurumlarına götürürdüm. Hâlâ daha bu etkinlikleri yap-
maya çalışıyorum
Derslerden vakit buldukça sınıfça bazen değerler kulübü sayesinde aktiviteler yapılıyor. Ben özellikle mer-
hamet konusunda huzurevi ziyareti ya da hayvanlara yiyecek verme gibi yaşayarak öğrenmeleri açısından
faaliyetler yaptırmaya çalışırım
“İlk olarak değerin etimolojisi, kelime anlamı, nereden geldiği, hangi dönüşümlere uğradığı ilk derste an-
latılır. İkinci dersin konusu değerin zıt kavramıdır. Değerle beraber kullanılan diğer kelimeler, kavramlar
anlatılır. Üçüncü ders değerle ilgili öne çıkmış bir şahsiyete yer verilir. Örneğin vefa değerinde Mehmet Akif
Ersoy. Türk kültüründen bir şahsiyetin ya da İslamiyet’te öne çıkmış şahsiyetlerin hayatları anlatılır. Daha
sonra o değerle ilgili öne çıkmış bir kitap varsa, bir roman varsa, bir hikâye varsa, öğretmenin bulduğu bir
makale varsa o işlenir. Öğrencilerin yazdıkları şiir, hikâye ya da bir yazı işlenir. Sonra o değerle ilgili boşluk
doldurma, adam asmaca gibi oyunların kullanılarak oyuna dönüştürülerek anlatılması safhası gelir. Sonra o
değerin aile bölümü vardır. O değerle ilgili bir faaliyeti aile ile birlikte yapılması istenir. O değerle ilgili bir
şahsiyetle röportaj yapılabilir. Onun sonucu ya da raporu istenebilir. Daha sonra o değerin sahnede öğrenci
tarafından sunumu vardır. O değer hangi sınıfın ya da grubun vazifesiyse o grup ya da sınıf tarafından sahne
sunumu hazırlanır. Gösteri programı hazırlanır.” (O2)
Okulumuzda her katta değerler eğitimiyle ilgili panolar bulunmakta ve sürekli güncellenmektedir. Böylece
çocuklar sürekli bu bilgilerle muhatap olmaktadırlar
Okul koridorlarında ve sınıflarda her ay güncellenen panolarımız, afişlerimiz var. Bunlar DKAB zümresi
tarafından takip ediliyor. Örneğin 3 aylar, kandiller, Ramazan gibi önemi günler, merhamet, adalet gibi ahlaki
değerler bu panolarda işleniyor
Afişler, panolar var. Örneğin gürültü kirliliğinden bahsediyorsak “Müziği sonuna kadar açma” gibi bildiriler
var
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1003 |
Değerleri yaşayarak öğrenmeleri için birçok aktivite gerçekleştiriyoruz. Genelde gezilerimizi değerler eğiti-
mi bağıyla yapıyoruz. Örneğin Fen Bilimlerinde Karanlıkta Diyalog gezisine gittikten sonra öğrencilerimiz-
den “Görme” duyusu ile ilgili düşüncelerini yazdıkları bir çalışma istiyoruz. Hayır kermesleri düzenlenmesi,
yetim kardeşliği projesi, kışlık bot-kazak-mont projesi, kutu kutu kardeşlik adı altında Ramazan kolisi hazır-
lama gibi projelerde öğrencilerimiz oldukça katılımlı ve istekli. Namaz teneffüsümüz var. Hep birlikte kılınan
namaz anları da değerleri öğretmede oldukça verimli oluyor. Her yıl 8. Sınıf mezuniyetimizi Çanakkale de
şehitlikte gerçekleştiriyoruz. Şehitlerimizin huzurunda öğrencilerimize beratlarını takdim ederek bu beratları
alabiliyorsak bu toprakların altındaki şehitlerimiz sayesinde mesajı veriyoruz
Mesela yardımseverlik değeri kardeşimle birlikte diye uygulamamız var. Tutumlu olmak, israftan kaçınmak
konusunda yemekhanemizde herkes istediği kadar yemek alabilir ama aldığını dökemez gibi bir uygulamamız
var. Bizim okullarımızda değerleri hayatın içerisinde hissettirilmesine yönelik bir çalışma yapılmaktadır
Tabi ki bir değeri kazanım hâline getirmiş çocuğumuzu takdir ediyoruz. Örneğin daha önce İstiklal Marşını
ezberleyenlere ödül olarak belge vermiştim. Belgeyi alabilmek için hepsi İstiklal Marşı’nı ezberlediler. Böy-
lece çocuklar büyüklerimize değer vermeyi ve tarihteki önemli kişilere saygı duymayı öğrenmiş oldular. Sözel
olarak takdir ediyorum ve sınıf içi etkinlik notlarında 100 veriyorum
Evet. Ben değerleri kazanmış çocukların karnelerine bile farklı yorumlar yazıyordum. Birinci sınıfta hepsine
ayrı ayrı mektup yazmıştım
Tabi ki olumlu davranış gösteren çocuklar her zaman takdir ediyoruz. Özellikle değer kazanımı olan çocuk-
larınızı sözel olarak ya da bazı hediyeler vererek takdir etmeye çalışıyoruz.”
Bazı öğrencilerimize onur belgesi veriyoruz. Kurul toplantılarından sonra bazı isimleri belirleyerek onları
çeşitli öğretmenlere görevlendirmeler vererek teşekkür konuşması yapıyoruz. Takdir ettiğimizi ve farkında ol-
duğumuzu özel bir görüşme ile bildiriyoruz. Zaman zaman çeşitli sertifikalar ile de ödüllendiriyoruz
Olumluyu ön plana çıkararak eğitim verme okulumuzun eğitim felsefesi. Bir öğrenciye “Neden ödevini yap-
mıyorsun?” demek yerine ödevini yapan öğrenciyi ön plana çıkarmak. Dolayısıyla erdemleri hayatına katan
öğrencilere her anlamda törenlerde tebrik etmek, minik minik ödül vermek gibi birçok şekilde motive etmeye
çalışıyoruz.
Açıkçası biz değerler eğitimi ile ilgili resmi bir ölçüm yapmıyoruz. Bu anlamda sizin çalışmanızı değerli bulu-
yorum. Bizim ölçümümüz veliler ve öğrenci yaşantıları. Örneğin anaokulunda bir çocuğun su sebilinin önünde
oturarak su içtiğini gördüğümde bir şeyler verebildiğimizi düşünüyorum. Ya da bir veli kayda geldiğinde “Biz
bir akrabamıza misafirliğe gitmiştik. O ailenin çocuğun yemeğe Besmele ile başlaması, yemekten sonra dua
etmesi ve bunun kazanımının sizin okulunuzdan olması nedeniyle çocuğumuzu sizin okula getirdik. Ben bundan
etkilendim” diye ifade etmesi okulumuzun çalışmalarının çıktılarıdır. Örneğin geçenlerde bir veli bizim bir
öğrencimizi parkta görmüş, oradaki hâl ve hareketlerinden etkilenip kendi çocuğunu bize kayda getirdi. Yine
bir çocuğumuzun selam vermesi ve çevresinden takdir görmesi. Bizi bu durumlar mutlu ediyor ve bunlar da
bizim ölçmemiz oluyor.”
Sınıf öğretmeni, PDR gözlemi ve aileden aldığımız geri dönüşlerle değerlendiriyoruz. Ayrıca her an geri
dönüş aldığımız uygulamalar var. Özel eğitime ihtiyacı olan yavrularımız var. Normal gelişim gösteren yav-
rularımızın o öğrencilerle iletişimi, o öğrencilerle münasebeti bizim için bir ölçmedir. Hayata bunu katmış mı
katmamış mı, böylece görmüş oluyoruz. Kardeş aile uygulamamız var. Kardeş aileye olan tavır, davranışlar
bizim için bir ölçmedir. Bir öğretmenleri geldiğinde konuşma üslupları, oturmaları, kalkmaları bizim için bir
ölçmedir. Geniş bir PDR sistemimiz olduğu için öğrencilerimiz teneffüste, öğle aralarında, derslerde her an
gözlemlenir. Bu erdemleri hayatlarında katıp katmamış oldukları anlaşılır. Bunun dışında bazı konularda sı-
navlı ölçek de uyguluyoruz. Dolayısıyla biz değerler konusunda gözlem ölçeğini kullanıyoruz.
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1004 |
“Çocukların aileleri ile görüşmeye çalışırım. Benim öğrencilerimde sigara içme olmaz, yalan söyleme olmaz. Ay-
rıca öğrencilerimle toplantılar olabiliyor ve o görüşmelerde onların neler yaptıklarını takip edebiliyorum.” (E1)
Bu konuda takibimiz yok. Kendi gözlemlerimize göre oluyor. Bizim okuldayken “adam olmaz” dediğimiz öğ-
rencilerin bizi ziyarete geldiklerinde çok daha düzgün, ahlaki değerlere önem veren bir yapıya büründüklerini
görüyoruz. Çok istisnai durumlar da olabiliyor. Ayrıca bizden mezun olan öğrencileri okuttuğumuz öğrenciler
ile bir araya getiren bazı etkinlikler düzenliyoruz. Hayata atılan mezunlarımız okulumuzda aldıkları değerlere
ait kazanımların günlük yaşamda ne kadar değerli olduğu vurgusunu yapıyorlar. Böylece çıktıları görmüş
oluyoruz.
Velilere değerler eğitimi hakkında tavsiye ettiğim kitapları okumalarını istemiştim. Böylece çocuklarıyla de-
ğerler konusunda birlikte faaliyet yapmaya yönlendirmiş oldum. Velilerden çocuklarla birlikte kitap okumala-
rını isterdim
Bu bağlamda anne-baba okulu çalışması yapılıyor. Belirli aralıklarla velilerle birlikte sabah namazı, iftar
veya seminer gibi çalışmalarda yürütülüyor. Ama son iki yıldır pandemiyle birlikte veli katılımı olmuyor. Daha
önce velileri daha sık ve düzenli olarak okula davet ediyorduk
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1005 |
TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER
Research in Organizational Behavior
The Journal of Academic Social Science Studies
Öğretmen Görüşlerine Göre Karakter Eğitiminde Ve Karakter Gelişiminde Okulun Rolü
Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi
Journal of Turkish Studies
Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Birinci Basamaktaki Öğrencilerin Temel Bilgi, Beceri Ve Değerleri
Kazanma Düzeyleri
Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Değer Eğitiminin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi (Erzurum
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1006 |
.
Örneği)
Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları
Dergisi
Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi
İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Değer Eğitiminin Etkililiği
Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi
Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi
Educational Sciences: Theory & Practice
Development and Implementation of a Values Education Program for Pre‐School Children
Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Değer Eğitiminin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi (Erzurum Örneği)
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi
The Journal of Academic Social Science Studies
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1007 |
ıl
ünün
â
Bir araştırmada hem sınıf içerisinde hemde sınıf dışındaki örtük programın değerleri ka-
zandırmada etkili olduğu ve karşılıklı olarak birbirlerini etkilediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla okul kültürü
ve okulun tüm çalışanlarının öğrencilere rol model olması bu anlamda büyük bir öneme sahiptir. Bununla
birlikte değer kazanımlarında etkili olan tek unsur okul ya da öğretmen değildir.
Kastamonu Eğitim Dergisi
Değer-
ler Eğitimi Dergisi
Bülent
Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi
Partnerships in Character Education State Pilot Projects, 1995–2001 Lessons Learned
Eğitimde Nitel Araş-
tırmalar Dergisi
Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi
Ailede Ahlak EğitimiAilede, Okulda, Toplumda
Değerler Psikolojisi ve Eğitimi Ahlak Değerler ve Eğitimi
De-
ğerler Eğitimi Dergisi
Demokratik Değerlerin Kazanımı Sürecinde Örtük Program: Düşük Ve Yüksek “Okul Yaşam Kalitesi”ne Sahip
İki İlköğretim Okulunda Nitel Bir Çalışma
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1008 |
şti
•
•
•
•
Balıkesir Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Gelecek
Vizyonlar Dergisi
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1009 |
KAYNAKÇA
Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi
Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi
Öğretmenler Gözüyle Değerler Eğitimi
Journal of Experimental Social Psychology
Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Birinci Basamaktaki Öğrencilerin Temel Bilgi, Beceri Ve Değerleri Kazanma Düzeyleri
Değerler Eğitimi Dergisi
Ahlak Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi Yöntemi
Ailede Ahlak Eğitimi
Karakter, Değer ve Ahlak Eğitimi
Açık Toplumda Din Eğitimi
İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Değer Eğitiminin Etkililiği
Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Değer Eğitiminin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi (Erzurum Örneği)
Kastamonu Eğitim Dergisi
Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi
Introduction to Structural Equation Modelling Using SPSS and AMOS
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi
Journal of Turkish Studies
Yapısal Eşitlik Modellemesi Metodolojisi
Research in Organizational Behavior
Eğitim Araştırmaları Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi
Öğretmen Görüşlerine Göre Karakter Eğitiminde Ve Karakter Gelişiminde Okulun Rolü
Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi
Değerler Eğitimi Dergisi
Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi
Educational Sciences: Theory & Practice
Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi
Development and Implementation of a Values Education Program for Pre‐School Children
Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarının Yapısal Eşitlik Modeli Ile Analizi
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1010 |
Kırşehir Eğitim Fakültesi
Dergisi
Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi
Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi
Gelecek Vizyonlar Dergisi
Ahlak Değerler ve Eğitimi
Yapısal Eşitlik Modellemesinin İlkeleri Ve Uygulaması - Principles and Practice of Structural Equation Modeling
Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim
Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi
Journal of Moral Education
The Journal of
Academic Social Science Studies
Akademide Değerler Eğitimi (Tezler ve Makaleler/1989-2017)
İlköğretim Okullarında Değerler ve Karakter Eğitimi
Bülent Ecevit Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi
Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi
Journal of Moral Education
The Journal of Academic Social Science Studies
Nitel Araştırma Ve Değerlendirme Yöntemleri
A First Course in Structural Equation Modeling
Demokratik Değerlerin Kazanımı Sürecinde Örtük Program: Düşük Ve Yüksek “Okul Yaşam Kalitesi”ne Sahip İki İlköğretim
Okulunda Nitel Bir Çalışma
Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi
Using Multivariate Statistics
Trakya
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
The Counseling Psychologist
Uluslararası Avrasya Sosyal Bi-
limler Dergisi
Journal of Turkish Studies
Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi
Partnerships in Character Education State Pilot Projects, 1995–2001 Lessons Learned
İlkokulda Alınan Değerler Eğitiminin Ortaokul Dönemindeki Değer ve Davranışlara Etkisi: İstanbul Örneği
• Handan Yalvaç ARICI - Sümeyra ARICAN - Hanifi ÜKER •
| 1011 |
EXTENDED ABSTRACT
