Available via license: CC BY-NC-ND 4.0
Content may be subject to copyright.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
203
RESİM –İŞ EĞİTİMİ ÖĞRENCİLERİNİN GÖRSEL SANATLAR ÖĞRETİMİNE
YÖNELİK TUTUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
1
EVALUATION OF ART EDUCATION STUDENTS' ATTITUDES TO VISUAL ARTS
TEACHING
Songül MOLLAOĞLU
2
Başvuru Tarihi: 05.02.2022 Yayına Kabul Tarihi: 30.09.2022 DOI: 10.21764/maeuefd.1068656
(Araştırma Makalesi)
Özet: Görsel sanatlar öğretimine yönelik öğrencilerin sahip
olduğu inanç ve duygunun bileşkesi olan görsel sanatlar
tutumu öğrencinin derse istekliliği ve başarısını etkileyen
önemli bir faktördür. Bu anlayışla araştırma, resim-iş
eğitimi öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik
tutumlarının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.
Resim-İş Eğitimi Bölümünde öğrenim gören 75 öğrencinin
yer aldığı çalışmada betimsel araştırma modeli
kullanılmıştır. Veriler Öğrenci Bilgi Formu ve Görsel
Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği (GSÖYTÖ) ile
elde edilmiş ve SPSS paket programında
değerlendirilmiştir. Yaş ortalaması 22.08 (SS:2.48) yıl olan
öğrencilerin %74.7’si kadın, %24’ü dördüncü sınıf
öğrencisidir. Öğrencilerin GSÖYTÖ puan ortalaması 74.76
(SS:13.50) iken, ölçeğin alt boyutu olan Özgüven 30.65
(SS:5.84), Bilişsel Farkındalık 15.15 (SS:3.19), Olumlu
İnançlar 10.16 (SS:2.23) ve Bilişsel Kontrol 18.80
(SS:4.07) olarak bulunmuştur. Kız öğrencilerin erkeklere
göre GSÖYTÖ ve Bilişsel Farkındalık ve Bilişsel Kontrol
alt boyutlarından yüksek puan almışlardır ve aradaki fark
önemli bulunmuştur (p<0.001). GSÖYTÖ toplam puan
ortalaması arasında sınıflar arasında fark yokken (F:2.39
P:0.07), ölçeğin alt boyutu olan Bilişsel Farklılık (F:4.98
P:0.003) ve Bilişsel Kontrol (F:3.79 P:0.014) puan
ortalaması sınıf düzeyi yükseldikçe yükselmiş ve aradaki
fark önemli bulunmuştur (p<0.05). Resim-iş öğrencileri
görsel sanatlar dersi öğretimine ilişkin orta düzeyin
üzerinde olumlu tutum göstermektedir ve cinsiyet, sınıf gibi
bazı değişkenler görsel sanatlar öğretiminde olumlu tutum
geliştirme üzerinde etkilidir.
Anahtar Sözcükler: Görsel anatlar, Görsel sanatlar
öğretimi, Resim-iş eğitimi, Tutum
Abstract: Visual arts attitude, which is the result of
the belief and emotion of students towards teaching
visual arts, is the main factor affecting the student's
academic success and willingness to the lesson. The
aim of this study is to evaluate the attitudes of art
education students to visual arts teaching. The study,
in which the descriptive research model was used,
included 75 students studying at the Department of
Art Education. The data were obtained using the
Student Information Form and the Scale of Attitude
About Visual Arts Course (SAAVAC). The data
were evaluated in the SPSS package program (Ver:
22.0). The average age of the students is 22.08 (SD:
2.48) years. 74.7% of them are women and 24% are
fourth grade students. The students' mean score of
SAAVAC is 74.76 (SD: 13.50). The mean score of
the Self-Confidence was 30.65 (SD: 5.84), Cognitive
Awareness 15.15 (SD: 3.19), Positive Beliefs 10.16
(SD: 2.23) and Cognitive Control 18.80 (SD: 4.07).
Female students' mean scores on SAAVAC,
Cognitive Awareness and Cognitive Control are
higher than boys and the difference is significant (p
<0.001). While there was no difference between the
grades between the mean SAAVAC scores (F: 2.39,
P: 0.07), the mean score of the Cognitive Difference
(F: 4.98 P: 0.003) and the Cognitive Control (F: 3.79
P: 0.014) increased as the grade level increased, and
the difference was statistically significant (p <0.05).
Art students show a positive attitude above the
medium level about the teaching of visual arts course.
Gender and grade level are effective in developing
positive attitudes in visual arts teaching.
Keywords: Visual arts, Visual arts education, Art
education, Attitude.
1
Bu çalışma, 12-14 Haziran 2021 tarihlerinde gerçekleştirilmiş olan Uluslararası Müzik ve Güzel Sanatlar Eğitimi
Sempozyumu’nda sunulan sözlü bildirinin genişletilmiş halidir.
2
Dr.Öğr. Üyesi., Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, songulmollaoglu@gmail.com, ORCID: 0000-
0002-3519-8702
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
204
Giriş
Diğer disiplinlerden farklı bir yaratıcılık sürecine sahip sanat eğitiminin, öğrencide var olan
yaratıcılık gücünü ortaya çıkarıp geliştirmek, görsel açıdan algılamayı öğretmek, sanatın
anlaşılabilirliğini ve paylaşımını arttırmak, kişilerin kendini ifade etmeleri için yeteneklerini
geliştirmek, duygu ve düşünceyi görselliğe dönüştürmek gibi amaçları bulunmaktadır
(Kristjánsson,2017); Yazar, Aslan, Şener, 2014). Nitelikli bir sanat eğitimi ile öğrenciler bilgi,
beceri edinmenin yanında, başka görüş ve düşüncelere eleştirel bir anlayışla yaklaşarak, bunların
analiz-sentezini yapar ve yeni ürünler ortaya çıkarır.
Bir zihinsel etkinlik süreci olarak görülen sanat eğitimi çağcıl, özgün, dinamik düşünceler üreten
ve yayan sanat eğitimcileri yetiştirmektedir (Kahraman, 2007). Sanat eğitiminin bireyde estetik ve
algısal duyarlılıkları geliştirmesinin yanında öğrenme yetisinin gelişimi, eleştirel bakış açısının
gelişimi hem bireysel hem de toplumsal iletişiminin gelişimi ve görsel sanatları anlama gibi
yararları da bulunmaktadır (D’Olimpio, 2022).
Toplumsal kimlik oluşumu üzerindeki etkileri ve kültürlerarası bilgi sağlayıcı rolleri nedeniyle
toplumda görsel sanatlar önemli bir yere sahiptir (Özsoy, 2015). Eski adıyla Resim-İş Eğitimi olan
Görsel Sanatlar Eğitimi, öğrencilerin edindikleri görsel sanatlar bilgilerinin dışında diğer
derslerden ve yaşam çevresinden günlük öğrendikleri bilgi, beceri, tutumlar arasında mantıklı
ilişkiler kurmaları için yol gösterici olan geniş kapsamlı bir eğitimdir (Alakuş & Mercin, 2020).
Öğrencinin kendine güvenini sağlamak, yeteneklerini geliştirmek, iletişimini güçlendirmek ve
özyeterlik algısını arttırmak gibi önemli bireysel ve toplumsal amaçları bulunan görsel sanatlar
bilgi, beceri ve tutum kazandırmaya yönelik gerekli ve zorunlu bir eğitimdir (Başbuğ & Başbuğ,
2016).
Görsel sanat eğitiminde öğrencilerin nitelikli olması için nitelikli bir sanat eğitimi programına ve
bu programın uygulayıcıları olan donanımlı sanat eğitimi eğiticilerine gereksinim duyulmaktadır
(Buyurgan & Buyurgan, 2012). Nitelikli sanat eğiticileri ile evrensel, eleştirel düşünce ve bakış
açısına sahip, sorgulayan, ekolojik bilinci gelişmiş, yeniliklere açık; bunları görebilen,
yorumlayabilen, açımlayabilen ve alternatif çözüm önerileri geliştirebilen birer çağdaş birey
yetiştirmeyi hedeflemenin dışında, bireyin sanatsal ve estetik duygularını büyük oranda sanatsal
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
205
bir yaşam perspektifinden geçirerek, besleyerek görsel sanatlar eğitimininin ilkelerine uygun
bireyler yetiştirmeyi hedeflemektedirler (Çakır İlhan, 1994; Power & Klopper, 2011).
Doğduğu andan itibaren çevresiyle sürekli etkileşim içinde olan birey, yaşamsal süreç içerisinde
girdiği farklı çevrelerle etkileşimini sürdürür ve bu etkileşim ile psikososyal boyutları olan bireye
özgü özellikler ortaya çıkar (Çelik & Ceylan, 2009). Benzer şekilde bu etkileşimin devamı olarak,
bireyin eğitim çevresiyle etkileşimi sonucunda da bilişsel, duyuşsal ve davranışsal boyutları olan
çevresinde gelişen tüm olaylara, durumlara, nesnelere yönelik algılama ve anlamlandırma olarak
tanımlanan tutumları gelişir (Aslantaş, 2014; Arslan, 2008). Böylece görsel sanatlar eğitimi
çevresinde yetişen bir öğrencinin eğitime ilişkin olumlu veya olumsuz duygularını yansıtan
tutumları, davranışlarına yön vermekte ve geleceğin sanat eğitimcileri olarak bu eğitsel ortamdan
edindikleri tutumlarını alanlarına yansıtmaktadırlar. Bu nedenle görsel sanatlar eğitimini sürdüren
öğrencilerin eğitim sürecinde olumlu tutum geliştirmeleri için nitelikli bir öğrenme çevresinin
olması çok önemlidir.
Algılama, düşünme, uygulama boyutları ile beyin el birlikteliğindeki bütünleşmeyi sağlayan görsel
sanatlar eğitimi bireylerin eleştirel düşünme, olay ve olguları ilişkilendirme gibi özelliklerin
gelişmesinde önemli rol oynar. Sadece pratik çalışmalara dayalı olmayan görsel sanatlar eğitimi,
motor fonksiyonlar yanında bilişsel fonksiyonların gelişmesini de hedefler (Ayaydın, 2011; Erzen,
1990). Öğrencinin görsel sanatlar eğitimi sürecinde öğrenmeyle edindiği, görsel sanatlar dersine
yönelik olumlu, olumsuz ya da yanlı davranışlarına yön veren düşünce, inanç ve duygularının
bileşkesi olan tutumları ortaya çıkar (Alakuş & Mercin, 2002; Ülgen, 1995). Eğitim bilimsel olarak
tutumlar doğrudan değil dolaylı ve davranışlara yansımaları olarak incelenir, değerlendirilir.
Öğrencinin öğrenme gereksinimi, isteği ve öğrenmeye ilişkin motivasyonu üzerindeki rolü göz
önünde bulundurulduğunda, tutumların incelenmesi ve bilinmesinin ne kadar değerli olduğunu
anlamak mümkün olabilmektedir. Başka alanlarda yapılmış olmakla birlikte, ulusal ve uluslararası
literatür taramasında görsel sanatlar öğretimine yönelik öğrenci tutumlarını ve etkileyen faktörlere
ilişkin bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada da kullanılan, Göktaş ve Öztürk (2017)
tarafından geliştirilen Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği
çalışılmıştır ancak çalışmanın yapıldığı örneklem grubunda görsel sanatlar öğretimine yönelik
tutum ve öğrencilerin bireysel ya da eğitimsel özellikleri ile ilişkisini ele alan bir analiz
yapılmamıştır. Bunun dışında alanyazında sınıf öğretmenlerinin Görsel Sanatlar Dersine ilişkin
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
206
tutumları ve alan yeterlilik algı düzeyleri üzerine bir araştırma yapılmıştır. Burada farklı bir ölçek
kullanılmıştır (Bakırhan &Taşkesen, 2020). Bu nedenle çalışmanın alanyazına görsel sanatlar
öğretimine yönelik tutumlar ve etkileyen faktörlere ilişkin veri sağlayacağı ve konuyla ilgili başka
çalışmaların yapılması için önayak olacağı düşünülmektedir. Öte yandan, öğrencilerin bir derse
ilişkin olumlu tutum geliştirmelerinde önemli diğer bir unsur da dersin eğiticileridir. Geleceğin
sanat eğiticileri olan resim-iş eğitimi öğrencilerinin geliştirdikleri tutum, görsel sanatlar öğretimini
ve gelecekte yetiştirecekleri öğrencilerin görsel sanatlara karşı ilgisini ve niteliğini etkileyecektir.
Bu doğrultuda çalışma birer görsel sanatlar öğretmen adayı olan resim-iş eğitimi öğrencilerinin
görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumlarını belirlemeye yönelik yapılmıştır.
Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı, resim-iş eğitimi öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik
tutumlarını değerlendirmektir.
Bu amaçla aşağıdaki araştırma problemlerine cevap aranmıştır.
1. Resim-iş eğitimi öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumları nasıldır?
2. Resim-iş eğitimi öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumları;
a. Cinsiyetlerine,
b. Okudukları sınıfa
c. Anasanat dalına,
d. Mezun oldukları liseye göre farklılaşmakta mıdır?
Yöntem
Yöntem bölümünde; araştırmanın modeli, çalışma grubu, veri toplama araçları, verilerin nasıl
toplandığı, çalışmanın etik boyutu ve veri analizi ile ilgili bilgiler açıklanmıştır.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
207
Araştırma Modeli
Bu çalışma, nicel araştırma yöntemi olan betimsel araştırma modeliyle yapılmıştır. Başarı, tutum
gibi durumları ortaya koyan betimsel araştırmalar, bu durumun farklı değişkenlere göre
karşılaştırılmasına dayanmaktadır (McMillan & Schumacher, 2014). Bu çalışmada resim-iş
öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumları incelendiği ve farklı değişkenlerle
karşılaştırıldığı için betimsel araştırma modeli kullanılmıştır.
Çalışma Grubu
Çalışmaya 2021-2022 eğitim öğretim yılının bahar döneminde …. Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Resim-İş Eğitimi Bölümünde öğrenim gören çalışmaya katılmaya istekli 75 öğrenci alınmıştır.
Tablo 1
Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri
Özellikler
Sayı
%
Yaş; ortalama (SS) minimum-maximum değer
22.08 (2.48) 18-30
Cinsiyet
Kadın
56
74.7
Erkek
19
25.3
Mezun Olduğu Lise
Genel Lise
9
12.0
Anadolu Lisesi
24
32.0
Meslek Lisesi
23
30.7
Güzel Sanatlar Lisesi
15
20.0
İmam Hatip Lisesi
4
5.3
Anasanat (ASA)
Resim
46
61.3
Grafik
29
38.7
Sınıf
1.Sınıf
15
20.0
2.Sınıf
18
24.0
3.Sınıf
24
32.0
4.Sınıf
18
24.0
Tablo 1’e göre çalışmada yeralan öğrencilerin yaş ortalaması 22.08 (SS:2.48) yıl olarak
belirlenmiştir. Öğrencilerin %74.7’si (n: 56 kişi) kadın, %20’si ( n:15 kişi) Güzel Sanatlar Lisesi
mezunu, % 61.3’ünün (n:46 kişi) anasanat dalı resim olup, %24.0’ü (n:18 kişi) dördüncü sınıf
öğrencisidir.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
208
Veri Toplama Araçları
Verileri toplamak için iki form kullanılmıştır.
Öğrenci Bilgi Formu: Bu formda ana sanat veya anabilim dalı, sınıf, yaş ve cinsiyet olmak üzere
öğrencinin kişisel ve eğitimsel durumunu sorgulayan dört soru bulunmaktadır.
Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği: Çalışmada Göktaş ve Öztürk (2017)
tarafından geliştirilen Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Ölçekteki
maddeler 1.Hiç katılmıyorum, 2.Katılmıyorum, 3.Kararsızım, 4. Katılıyorum, 5.Tamamen
katılıyorum olmak üzere beşli likert tipinde düzenlenmiştir. Ölçekten alınacak endüşük puan 22,
en yüksek puan 110’dur. Göktaş ve Öztürk (2017) ölçeğin güvenirlik katsayısını .70 olarak
hesaplamıştır. Ölçeğin özgüven , bilişsel farkındalık, olumlu inançlar ve bilişsel kontrol olmak
üzere dört alt boyutu bulunmaktadır. Bu çalışmada ise, Cronbach Alpha katsayısı .78 olarak
bulunmuştur.
Verilerin Toplanması
2021-2022 eğitim öğretim yılının bahar döneminde Covid-19 pandemisi nedeniyle eğitim-
öğretimin uzaktan eğitim yöntemiyle yürütülmekteydi. Bu nedenle öğrencilerin listesi …….
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Bölümü Resim-İş Öğretmenliği Anabilim Dalı
Sekreterliğinden alınarak, öğrencilere sınıf temsilcileri aracılığıyla ulaşılmıştır. İletişim adresleri
belirlendikten sonra öncelikle öğrencilere çalışmanın amacı açıklanmıştır. Araştırmaya katılmaya
gönüllü öğrencilere e-maille veri toplama formları gönderilerek, geri dönüşler değerlendirilmiştir.
Etik Boyut
Çalışmanın yapılması için gerekli kurumsal izinler ve …. Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve
Yayın Etiği Sosyal ve Beşeri Bilimler Kurulu’ndan (Tarih: 18/01/2021, Karar No: 20) etik onay
alınmıştır.
Veri Analizi
Veriler SPSS (ver: 22.0 ) paket programında değerlendirilmiştir. Görsel sanatlar dersine yönelik
öğrencilerin tanıtıcı özellikleri, tutumları betimsel istatistik ile yüzdelik hesaplama ve grupların
ortalama değerlerine bakılarak belirlenmiştir. Verilerin karşılaştırılması ve aradaki farkın
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
209
bulunması için iki değişken arasındaki farkın önemlilik testleri yapılmıştır. Normal dağılım
göstermeyen, üç ve üzerindeki grup ortalamalarının farklılığını test etmek için Kruskal-Wallis testi
kullanılmıştır.
Bulgular
Yapılan istatistiksel analizlerle çalışmanın amacına ilişkin geliştirilen alt problemleri
doğrultusunda ortaya çıkan bulgular bu bölümde yer almaktadır.
Araştırmanın Birinci Alt Problemine Ait Bulgular
Resim-iş eğitimi öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumlarının nasıl olduğu ile
ilgili bulgular Tablo 2’de yer almaktadır.
Tablo 2
Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği ve Alt Boyutlarına İlişkin Ortalama Puanları
Minimum
Maximum
Ortalama
Std. Sapma
Özgüven
10,00
50,00
30,65
5,84
Bilişsel Farkındalık
4,00
20,00
15,15
3,19
Olumlu İnançlar
3,00
15,00
10,16
2,23
Bilişsel Kontrol
5,00
25,00
18,80
4,07
Toplam
22,00
110,00
74,76
13,50
Tablo 2’de GSÖYTÖ ve alt boyutlarına ilişkin puan ortalamaları incelendiğinde ölçeğin alt boyutu
olan özgüven 30.65(SS:5.84). Bilişsel Farkındalık 15.15 (SS:3.19), Olumlu İnançlar 10.16
(SS:2.23) ve Bilişsel Kontrol 18.80(SS:4.07) olarak bulunmuştur. Ölçeğin toplam puan ortalaması
ise 74.76 (SS:13.50) olarak belirlenmiştir.
Araştırmanın İkinci Alt Problemine Ait Bulgular
Resim-iş eğitimi öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumları; cinsiyetlerine,
okudukları sınıfa, anasanat dalına, mezun oldukları liseye göre farklılaşmakta mıdır? alt
problemine ait bulgular Tablo 3, 4, 5, 6’da yer verilmektedir.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
210
Tablo 3
Öğrencilerin cinsiyetlerine göre Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği ve Alt
Boyutlarına İlişkin Puan Ortalamaları
Cinsiyet
Ortalama
Std. Sapma
t/p
Toplam
Kadın
77,69
11,92
t: 3.46
P:0.001
Erkek
66,10
14,45
Özgüven
Kadın
31,39
4,87
t:8.29
p:0.06
Erkek
28,52
7,82
Bilişsel Farkındalık
Kadın
15,98
2,80
4.24
p:0.000
Erkek
12,73
3,08
Olumlu İnançlar
Kadın
10,30
1,86
t: 0.95
p:0.34
Erkek
9,73
3,10
Bilişsel Kontrol
Kadın
19,82
3,46
t.: 4.10
p:0.000
Erkek
15,78
4,34
Tablo 3’te görüldüğü gibi öğrencilerin cinsiyetlerine göre GSÖYTÖ ve alt boyutlarına ilişkin puan
ortalamalarına göre, kız öğrencilerde GSÖYTÖ puan ortalaması 77.69 (SS:11.92), erkek
öğrencilerde 66.10 (14.45) olarak belirlenmiş ve istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir
(p<0.001).
Ölçeğin Bilişsel Farklılık alt boyutunun ortalama puanına göre kadın öğrencilerin (Ortalama:
15.98, SS:2.80), erkek öğrencilere (Ortalama: 12.73, SS:3.08) göre daha yüksek bulunmuştur
(p<0.000). Ölçeğin diğer alt boyutu olan Bilişsel kontrol de benzer şekilde kız öğrencilerde
(ortalama: 19.82; SS:3.46) erkek öğrencilere (ortalama: 15.78;SS:4.34) göre yüksek bulunmuş,
aradaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.000) (Tablo 3).
Tablo 4
Öğrencilerin Sınıflarına göre Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği ve Alt Boyutlarına
İlişkin Puan Ortalamaları
Sınıf
Ortalama
Std. Sapma
F/p
Toplam
1. Sınıf
77,00
2,12
F:2.39
P:0.07
2. sınıf
70,15
17,80
3. Sınıf
76,93
6,92
4. sınıf
79,26
8,87
Toplam
74,76
13,50
Özgüven
1. Sınıf
31,80
2,16
F:1.26
P:0.29
2. sınıf
29,37
7,72
3. Sınıf
32,80
3,78
4. sınıf
30,82
3,88
Toplam
30,66
5,84
Bilişsel
farkındalık
1. Sınıf
11,40
,54
F:4.98
P:0.003
2. sınıf
13,84
3,83
3. Sınıf
14,93
2,05
4. sınıf
16,86
2,20
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
211
Toplam
15,16
3,19
Olumlu
inançlar
1. Sınıf
10,60
,54
F:2.14
P:0.102
2. sınıf
9,56
2,77
3. Sınıf
11,26
1,90
4. sınıf
10,17
1,49
Toplam
10,16
2,23
Bilişsel kontrol
1. Sınıf
15,40
2,07
F:3.79
P:0.014
2. sınıf
17,28
5,14
3. Sınıf
18,73
2,71
4. sınıf
20,82
2,32
Toplam
18,80
4,07
Tablo 4’te, öğrencilerin sınıflarına göre GSÖYTÖ ve alt boyutlarına ilişkin puan ortalamaları yer
almaktadır. Buna göre Görsel Sanatlar Tutum Ölçeği puan ortalaması arasında sınıflar arasında
fark yokken (F:2.39 p:0.07), Bilişsel Farklılık (F:4.98 p:0.003) ve Bilişsel Kontrol (F:3.79,
p:0.014) alt boyutlarında sınıf düzeyi yükseldikçe puan ortalamalar yükselmiştir (p<0.05).
Tablo 5
Öğrencilerin Anasanat Dalına göre Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği ve Alt
Boyutlarına İlişkin Puan Ortalamaları
Ana Sanat Dalı
Ortalama
Std. Sapma
t/p
Toplam
Resim- İş Öğretmenliği
75,8913
12,76841
t:0.913
p:0.364
Grafik tasarım
72,9655
14,64212
Özgüven
Resim- İş Öğretmenliği
31,4565
5,16271
t:0.148
p:0.142
Grafik tasarım
29,4138
6,69497
Bilişsel
farkındalık
Resim- İş Öğretmenliği
15,3261
2,84452
t:0.565
p:0.574
Grafik tasarım
14,8966
3,71623
Olumlu inançlar
Resim- İş Öğretmenliği
10,4783
2,15756
t:1.567
p:0.121
Grafik tasarım
9,6552
2,30335
Bilişsel kontrol
Resim- İş Öğretmenliği
18,6957
3,99928
t:-.277
p:-.273
Grafik tasarım
18,9655
4,26349
Tablo 5’te öğrencilerin anasanat dalına göre GSÖYTÖ ve alt boyutlarına ilişkin puan ortalamaları
yer almaktadır. Buna göre resim- iş öğretmenliği ve grafik tasarım anasanat dallarında eğitimlerini
sürdüren öğrencilerin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumlarında farklılık bulunmamaktadır
(p<0.05).
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
212
Tablo 6
Öğrencilerin Mezun Oldukları Liseye göre Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği
Puan Ortalaması
Ortalama
Std. Sapma
Kruskal Wallis/p
Genel lise
82,0000
5,24404
KW:1.210
P:0.315
Meslek lisesi
73,2174
11,70841
Anadolu lsesi
72,4167
19,80759
Güzel Sanatlar Lisesi
77,7333
4,75795
İmam Hatip Lisesi
70,2500
3,77492
Toplam
74,7600
13,50259
Tablo 6’da GSÖYTÖ puan ortalaması incelendiğinde, öğrencilerin mezun oldukları liseye göre
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir (p>0.05). Genel liseden mezun olan
öğrencilerin puan ortalaması diğer liselerden mezun olanlara göre daha yüksek olmakla birlikte
aradaki fark önemsiz bulunmuştu.
Tartışma
Resim-İş Öğretmenliği bölümünde öğrenimleri devam eden geleceğin sanat eğitimcilerinin görsel
sanatların öğretimine ilişkin tutumları, gelecekte yetiştirecekleri sanat eğitimcilerini yetiştirmeye
yönelik eğitim-öğretim sürecine yansıyacağı için önemlidir (Özsoy, 2015; Uzun, 2021). Bu
anlayışla, Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği kullanılarak resim-iş eğitimi
öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumlarını değerlendirmeyi amaçlayan bu
çalışmada öğrencilerin ölçekten ortalamanın üstünde puan aldıkları belirlenmiştir.
Duyarlı, iletişim yeteneği gelişmiş, yaratıcı, görsel sanatlara duyarlı, gelişmelere açık resim-iş
öğretmenlerinin yetişmesi ve olumlu tutum kazanmaları için öğrenme çevresi önemlidir. Amaca
uygun planlanmış uygun öğrenme ortamları başarılı sanat eğitimcilerin yetişmesini sağlayacaktır
(Fleming, Gibson, Anderson, & Martin, 2022). Bunun için sanat eğitimiyle ilgili birçok dersin
entegre edilmesi, ortak proje çalışmaların yapılması, bütünleşik sanat eğitimi programlarının
olması gibi öğrenme ortamlarının oluşturulması sanatın sosyo-kültürel boyutunun daha iyi
anlaşılması, bireyin yaratıcı yetilerinin gelişimini sağlayacak ve olumlu tutum gelişimine yol
açacaktır (Alakuş, 2002; San, 2002). Bu çalışmada da öğrencilerin derse yönelik geliştirdikleri
olumlu tutumlarının desteklenmesi ve daha çok geliştirilmesi için öğrenme çevresinin gözden
geçirilerek destekleyici bir çevrenin oluşturulmasına dikkat çekilebilir düşüncesiyle öğrencilerin
tutumları ile yaş, cinsiyet, gibi bazı kişisel ve okudukları sınıf, anasanat dalı gibi eğitimsel
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
213
özellikleri karşılaştırılmıştır. Buna göre kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha olumlu
tutum gösterdikleri belirlenmiştir. Çalışmada cinsiyet faktörü önemli bulunmuştur (p<0.001).
Konuya ilişkin Görsel Sanatlar dersi’ne yönelik öğrenci tutumlarını ölçüldüğü çalışmalarda farklı
sonuçlar elde edilmiştir. Uzun (2021), Aslan ve Gökdemir (2018) tarafından yapılan çalışmalarda,
benzer şekilde erkek öğrencilere göre kadın öğrencilerin tutumlarının daha olumlu olduğu
belirlenirken, Gökçe (2018)’nin yaptığı çalışmada ise, erkek öğrencilerin plastik sanatlara yönelik
tutumlarının daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Görsel Sanatlar Öğretmeni adayları üzerinde
yapılan sanat benlik algıları konulu başka bir çalışmada ise, cinsiyet ile sanat benlik algıları
arasında bir farklılık olmadığı ortaya konmuştur (Bağatır, 2017).
Kişinin zihninde bulunan, birçok düşünce ve davranışa temel oluşturan tutum, aynı zamanda bir
etkinlik için hazır bulunuşluk koşuludur (Bohner& Dickel, 2011). Bir nesneye karşı olan ilgiyi, bilgiyi,
inancı ve düşünceyi tutumun bilişsel boyutu oluşturmaktadır. Aralarında iç tutarlılık olduğu varsayılan
tutumların, bilişsel, duyuşsal ve davranışsal olmak üzere üç öğesinin olduğu, tutum öğeleri
arasında da karşılıklı etkileşim olduğu bilinmektedir Yani, birindeki değişim, diğerlerini de
değiştirir (Arslan & Aytaç, 2010; Tavşancıl, 2019). Bu çalışmada da öğrencilerin sınıfları
büyüdükçe Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği’nin bilişsel farklılık ve bilişsel
kontrol alt boyutları puanlarının yükseldiği belirlenmiştir. Çalışmada, dördüncü sınıf öğrencileri
en olumlu bilişsel tutuma sahip sınıf olarak görülmektedir. O halde literatürde de belirtildiği gibi
(Phillips, 2003) öğrencilerin görsel sanatlar öğretimine yönelik bilgileri arttıkça olumlu
tutumlarının arttığını belirtmek yerinde olacaktır.
Ayrıca çalışmada,öğrencilerin anasanat dalı ve mezun oldukları lise ile GSÖYTÖ puanları
karşılaştırılmış ve aralarında önemli bir ilişki elde edilmemiştir. Literatürde resim ve grafik
anasanat dallarının görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumlarını değerlendiren başka çalışmaya
rastlanmadığı için karşılaştırma imkanı olamamıştır. Genel Lise mezunlarının tutum puanları, diğer
lise mezunlarına göre daha yüksek olmakla birlikte aradaki fark önemsiz bulunmuştur. Öte yandan,
Güzel Sanatlar Lisesi mezunlarının tutumlarının farklı olacağı beklentisi gerçekleşmemiştir.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
214
Sonuçlar ve Öneriler
Derse olan istekliliği ve başarısını etkileyen önemli faktörlerden olması nedeniyle öğrencilerin
derse ilişkin tutumlarının incelenmesi önemlidir. Bu nedenle bu çalışmada da resim-iş eğitimi
öğrencilerinin görsel sanatlar öğretimine yönelik tutumları değerlendirilerek etkileyen bazı
faktörler incelenmiştir.
GSÖYTÖ kullanılarak tutumları ölçülen resim-iş öğrencilerinin görsel sanatlar dersi
öğretimine ilişkin tutumlarını değerlendirmeyi amaçlayan bu çalışmada öğrencilerin ölçekten
ortalamanın üstünde puan aldıkları belirlenmiştir. Öğrencilerin aldıkları bu puanla ölçeğin alt
boyutları değerlendirildiğinde, sürdürdükleri görsel sanatlar öğretimine yönelik bilişsel farklılık,
bilişsel farkındalık, özgüvenlerinin ve ölçek toplam puanının ortalamanın üstünde olduğu
belirlenmiştir.
Çalışmada öğrencilerin cinsiyetinin ve bulundukları sınıfın görsel sanatlar öğretimine
yönelik tutumlarını etkilediği, buna göre kadın öğrencilerin daha olumlu tutum gösterdikleri ve
sınıf düzeyi yükseldikçe öğrencilerin tutumlarının daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Diğer yandan,
anabilim/anasanat dalı ve mezun oldukları lisenin öğrencilerin tutumları üzerinde etkili olmadığı
belirlenmiştir.
Bu sonuçlar doğrultusunda, öğrencilerin tutumlarının zaman-zaman değerlendirilmesi ve
özgüven, bilişsel farkındalık, olumlu inançlar, bilişsel kontrol olmak üzere hangi boyutta
desteklenmesi gerekiyorsa, öğrencilerin o boyutla ilgili ele alınması psikolojik danışmanlık,
rehberlik hizmetlerinin yanı sıra danışman hocaların öğrencilerin tutumlarını güçlendirmeye
yönelik etkili danışmanlık hizmetleri vermeleri önerilmektedir.
Kaynaklar
Alakuş, A. O., & Mercin, L. (2020). Sanat eğitimi ve görsel sanatlar öğretimi. Ankara: Pegem
Akademi.
Alakuş, A. O. (2002). İlköğretim okulları 6. sınıf resim – iş dersi öğretim programındaki grafik
tasarımı konularının çok alanlı sanat eğitimi yöntemiyle ve bu yönteme uygun düzenlenmiş
bir ortamda uygulanması (Yayımlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
215
Arslan, A. (2008). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitim yapmaya yönelik tutumları ile
öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(24), 101-109.
Arslan, D., & Aytaç, A. (2010). İlkokuma yazma öğretimi dersine ilişkin tutum ölçeği geliştirilmesi.
Elementary Education Online, 9(3), 841-850.
Aslan, S. & Gökdemir, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin görsel sanatlar dersine yönelik
tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. SDU İnternational Journal of
Educational Studies, 5(2), 53-63.
Aslantaş, S. (2014). Görsel sanatlar dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Uluslararası Türk
Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 185-196.
Ayaydın, A. (2011). Çocuk gelişiminde bir oyun olarak sanat ve resim. Elektronik Sosyal Bilimler
Dergisi, 10(37), 303-316.
Bağatır, R. (2017). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının sanata ilişkin düşünceleri ile benlik
algıları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 130-
139.
Bakırhan, A., Taşkesen, O.(2020). Sınıf öğretmenlerinin görsel sanatlar dersine ilişkin tutumlari
ve alan bilgisi yeterlilikleri üzerine bir araştirma. EKEV Akademi Dergisi, 24(83),31-48.
Başbuğ, F., & Başbuğ, Z. (2016). Görsel sanatlar eğitimi üzerine notlar. Akdeniz Sanat Dergisi, 9
(18), 74-98.
Bohner,G., & Dickel, N.(2011). Attitudes and attitude change. Annual Review of Psychology. 62,
(1), 391- 417
Buyurgan, S., & Buyurgan, U. (2012). Nitelikli bir sanat eğitimi nasıl olmalıdır? S. Buyurgan ve
U. Buyurgan (Ed.) Sanat eğitimi ve öğretimi içinde (s. 4-9). Ankara: Pegem Akademi
Yayınları.
Çakır İlhan, A.(1994). Üniversitelerde sanat eğitiminin gerekliliği. Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(1), 173-183.
Çelik, H., Ceylan, H. (2009). Lise öğrencilerin matematik ve bilgisayar tutumlarının çeşitli
değişkenler açısından karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
26(26), 92-101.
D’Olimpio, L. (2022). Defending aesthetıc education. British Journal of Educational Studies, 70:3,
263-279.
Fleming J., Gibson, R., Anderson, M., Martin AJ. (2022). Quality teaching frameworks and arts
education: Seeking a compatible approach. Curriculum Studies, 52(3):1-17
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
216
Gökçe, M. (2018). Öğretmen adaylarının plastik sanatlara yönelik tutumlarını etkileyen faktörler:
Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği (Yayınlanmamış yükseklisans tezi, Recep
Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
Gökdaş, Y., & Öztürk, D. Görsel sanatlar öğretimine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik
ve güvenirlik çalışması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 683-692.
Kahraman, A. D. (2007). Sınıf öğretmenlerinin görsel sanatlar dersi programının uygulanmasında
karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri ve çözüm önerileri (Yayınlanmamış Yükseklisans
tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Eskişehir.
Kristjánsson, K. ( 2017). Recent work on flourishing as the aim of education: a critical review.
British Journal of Educational Studies, 651, 87–107.
McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2014). Research in education: Evidence-based
inquiry. Minneapolis: Pearson Education Limited.
Özsoy, V. (2015). Görsel sanatlar eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Phillips, S. L. (2003). Contributing factors to music attitude in sixth, seventh and eighth grade
students (Unpublished doctoral dissertation The University of Iowa). The University of
Iowa, Iowa.
Power, B., & Klopper, C. (2011). The classroom practice of creative arts education in NSW primary
schools: A descriptive account. International Journal of Education & the Arts, 12(11), 1-
27.
San, İ. (1999, 28-30 Nisan) Sanatla eğitim üzerine yeni düşünceler [Konferans sunumu]. I. Ulusal
Sanat Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu, Çanakkale, Türkiye.
Tavşancıl, E. (2019). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınevi.
Uzun, Y. (2021). Güncel sanat tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve resim-iş öğretmenliği
öğrencilerinin güncel sanata yönelik tutumlarının incelenmesi (Tez No. 696272) [Doktora
tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi-Samsun].
Ülgen, G. (1995). Eğitim psikolojisi: Birey ve öğrenme. Bilim Yayınları.
Yazar, T., Aslan, T., & Şener, S. (2014). Sanat eğitimi sorunu olarak ülkemizde ilk ve orta öğretim
kurumlarında sanat eğitimine olan ilgisizlik sebepleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 33(2), 593-605.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
217
Extended Abstract
Purpose
The visual arts attitude, which is the result of the beliefs and feelings of the students towards
teaching visual arts, is the main factor affecting the student's success and willingness to the lesson.
The purpose of this research is to evaluate the attitudes of art education students towards teaching
visual arts.
Method
This study was conducted with the descriptive research model, which is a quantitative research
method. In the spring term of the 2021-2022 academic year, 75 students studying at Sivas
Cumhuriyet University, Faculty of Education, Department of Painting Education were included in
the study. Two forms, the Student Information Form and the Attitude Scale towards Visual Arts
Teaching, were used to collect the data. Data collection forms were sent to the students who
volunteered to participate in the research by e-mail and their feedbacks were evaluated. Institutional
permissions and ethical approval were obtained from Sivas Cumhuriyet University Scientific
Research and Publication Ethics Social and Human Sciences Board for the study. The data were
evaluated in the SPSS (Ver: 22.0 ) package program. Descriptive statistics were applied to the data
obtained in the study.
Results
Of the students whose average age is 22.08 (SD: 2.48), 74.7% (n: 56 people) are women, 20%
(n:15 people) are graduates of Fine Arts High School, and 61.3% (n:46 people) are majoring in art.
It is a picture and 24.0% (n:18 students) are fourth grade students. Self-confidence, which is the
sub-dimension of the Attitude Scale towards Visual Arts Teaching, is 30.66(SS:5.84). Cognitive
Awareness was 15.16 (SD: 3.19), Positive Beliefs was 10.16 (2.23), and Cognitive Control was
18.80 (SD: 4.07). The total average of the scale is 74.76 (SS13.50).
The mean score of the Attitude Scale towards Teaching Visual Arts for female students was 77.69
(SD: 11.92), and the difference between 66.10 (14.45) for male students was found to be
statistically significant. Cognitive Difference, which is the sub-dimension of the scale, is 15.98
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
218
(SD: 2.80) for female students, 12.73 (SD: 3.08) for male students, and the difference is statistically
significant. Cognitive control, which is the other sub-dimension of the scale, was similarly higher
in female students than male students, and the difference was found to be statistically significant.
While there was no difference between the classes in the Visual Arts Attitude Scale mean score,
the mean of Cognitive Difference and Cognitive Control, which is the sub-dimension of the scale,
increased as the class level increased, and the difference was found to be statistically significant.
In the study, there is no difference in the attitudes of the students towards visual arts teaching
according to the department they continue their education and the high school they graduated from.
Discussion
The attitudes of future art educators studying at the Department of Painting and Crafts Education
towards the teaching of visual arts have a special importance. Because these attitudes will be
reflected in the education-teaching process aimed at raising the art educators they will train in the
future. In this study, the scores of the scale and its sub-dimension are above the average score, and
it can be said that the students have a positive attitude towards teaching visual arts.
It was determined that female students and upper-class students had more positive attitudes in the
relationship between some personal and educational characteristics that may affect the attitude and
the scale. In similar studies, different results were obtained regarding gender and visual arts course.
In a previous study, it was determined that female students' attitudes were more positive than male
students, while in another study, it was determined that male students' attitudes towards plastic arts
were more positive. On the other hand, in the study, fourth grade students are seen as the class with
the most positive cognitive attitude. Then, as stated in the literature, we can say that as students'
knowledge of visual arts education increases, their positive attitudes increase.
Conclusion and Suggestions
Attitude is the main factor affecting the success of the course and the willingness of the individual
to the course. In this study, the Attitude Scale towards Visual Arts Teaching and its sub-dimension
scores are above the average score, and it can be said that the students exhibit a positive attitude
towards visual arts teaching. In the study, it was determined that while the gender and the class
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
e-ISSN:2146-5983
Yıl: 2022
Sayı: 64
Sayfa: 203-219
219
they are in affect the attitudes of the art students towards visual arts teaching, the department/major
art and the high school they graduated from do not affect the attitudes.
In line with these results, it is suggested that the students' attitudes should be evaluated from time
to time, and if there are negative attitudes, students' psychological counseling and guidance services,
as well as counselors, should provide effective counseling services to strengthen students' attitudes.
ETİK BEYAN: “Resim –İş Eğitimi Öğrencilerinin Görsel Sanatlar Öğretimine Yönelik
Tutumlarinin Değerlendirilmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı
kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır ve veriler
toplanmadan önce Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Sosyal ve
Beşeri Bilimler Kurulu Girişimsel Olmayan Klinik araştırmalar Etik Kurulu’ndan 18.01.2021 tarih
ve 20 sayılı etik izin alınmıştır. Karşılaşılacak tüm etik ihlallerde “Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi Yayın Kurulunun” hiçbir sorumluluğunun olmadığı, tüm sorumluluğun
Sorumlu Yazara ait olduğu ve bu çalışmanın herhangi başka bir akademik yayın ortamına
değerlendirme için gönderilmemiş olduğunu taahhüt ederim."
Katkılarınız için teşekkür ederiz.
