ArticlePDF Available

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących w kształceniu permanentnym we współczesnej Polsce

December 2021
Facta Simonidis 14(1):223-237

DOI:10.56583/fs.22

License
CC BY-NC-SA 4.0

Authors:

Bernard Panasiuk

Magdalena Panasiuk-Kwiatek

Maria Curie-Skłodowska University

W artykule analizie poddano sytuację osób w wieku 55-64 lat w Polsce, popularnie nazywanych Silversami, w kontekście pracy zawodowej oraz uczestnictwa w kształceniu permanentnym. Celem przeprowadzonych badań było zweryfikowanie tezy o istnieni związku pomiędzy udziałem w kształceniu lub szkoleniach a zatrudnieniem osób w wieku 55-64 lat. W badaniu wykorzystano statystykę opisową, w tym współczynnik korelacji rho Spearmana oraz test normalności Shapiro-Wilka. Analizę oparto na danych rocznych zgromadzonych przez GUS w okresie od 2010 do 2020 roku. Rezultaty badań wykazały, że odsetek osób uczestniczących w kształceniu lub szkoleniach, mimo wahań w czasie, w latach 2010-2020 wzrósł, a z przeprowadzonej analizy można wysnuć wniosek, że wzrost udziału osób uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu jest bardzo silnie związany ze wzrostem wskaźnika zatrudnienia w analizowanej grupie wiekowej.

Available via license: CC BY-NC-SA 4.0

Content may be subject to copyright.

223

„Facta Simonidis” 2021 nr 1 (14)

Bernard Panasiuk

ORCID: 0000-0002-2610-2596

Akademia Zamojska

bernard.panasiuk@upz.edu.pl

Magdalena Panasiuk

ORCID: 0000-0001-8092-4454

UMCS w Lublinie

m.panasiuk@umcs.pl

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących

wkształceniu permanentnym we współczesnej Polsce

e Employment Rate in the Silver Generation Participating

in Lifelong Learning in Contemporary Poland

Streszczenie:

W artykule analizie poddano sytuację osób w wieku 55-64 lat w Polsce, popularnie nazy wanych

Silversami, w kontekście pracy zawodowej oraz uczestnictwa w kształceniu permanentnym. Celem

przeprowadzonych badań było zwerykowanie tezy o istnieni związku pomiędzy udziałem w ksz-

tałceniu lub szkoleniach a zatrudnieniem osób w wieku 55-64 lat. Wbadaniu wykorzystano statystykę

opisową, w tym współczynnik korelacji rho Spearmana oraz test normalności Shapiro-Wilka. Anal-

izę oparto na danych rocznych zgromadzonych przez GUS w okresie od 2010 do 2020 roku. Rezul-

taty badań wykazały, że odsetek osób uczestniczących w kształceniu lub szkoleniach, mimo wahań

wczasie, wlatach 2010-2020 wzrósł, a z przeprowadzonej analizy można wysnuć wniosek, że wzrost

udziału osób uczestniczących wkształceniu lub szkoleniu jest bardzo silnie związany ze wzrostem ws-

kaźnika zatrudnienia wanalizowanej grupie wiekowej.

Słowa kluczowe: lifelong learning, kształcenie dorosłych, Silversi, aktywność zawodowa

Abstract:

e article presents the situation of the Polish people aged 55-64, commonly known as the “silver

generation,” in the context of their professional careers and lifelong learning. e aim of the analysis

is to examine the relationship between these people’s education or training and their employment.

e study uses descriptive statistics, including Spearman’s rank correlation coecient and the Shap-

iro-Wilk normality test. e analysis is based on annual data collected by the Polish Central Statistical

Oce in the years 2010 – 2020. e results of the research demonstrate that the percentage of people

participating in education or training, despite uctuations in time, increased in the years 2010-2020.

erefore, it can be concluded that that the increase in the number of people participating in education

or training is very strongly related to the increase in the employment rate in the analysed age group.

Keywords: lifelong learning, adult education, silver generation, professional activity

224

Bernard Panasiuk, Magdalena Panasiuk

1. Wprowadzenie

Dynamicznie rozwijające się społeczeństwa coraz więcej uwagi poświęcają

pracownikom aktywnym na rynku pracy a będącym u schyłku swojej kariery

zawodowej. Pracodawcy już dosyć dawno zauważyli wartość tej doświadczonej,

ambitnej i dyspozycyjnej grupy zawodowej. Zpowodzeniem, dla obustronnej

korzyści starają się ją coraz częściej zagospodarować. Pracodawcy zyskują lo-

jalnych doświadczonych pracowników a pracownicy atrakcyjną pracę, większe

wynagrodzenie, perspektywę wyższego świadczenia emerytalnego oraz men-

talne zaspokojenie potrzeby przydatności społecznej. Nie bez znaczenia jest też

polityka społeczna państwa, która staje się z roku na rok coraz bardziej do-

stosowana do potrzeb starzejącego się społeczeństwa. Państwo polskie, oprócz

korzyści społecznych, zauważa przede wszystkim korzyści dla funkcjonowania

całego systemu emerytalnego wynikające zzatrzymania tej grupy wiekowej na

rynku pracy. Coraz częściej pojawiają się także dyskusje na temat przygotowa-

nia oraz realizacji projektów zachęcających osoby w wieku przedemerytalnym

do pozostania na rynku pracy.

2. Wiek życia – problem mentalny

Wiek jest jednym z czynników warunkujących aktywność w poszczegól-

nych obszarach funkcjonowania człowieka. W literaturze z zakresu andrago-

giki możemy spotkać podział życia ludzkiego na etapy, których zakres z kolei

określają zmiany biologiczne, psychologiczne, społeczne, zawodowe występu-

jące w całym cyklu życia człowieka dorosłego. Okres obejmujący 55 - 64 rok

życia, to zwykle czas ostatnich lat pracy zawodowej, przygotowanie do wieku

emerytalnego i związanej z tym zmiany aktywności istylu życia.

Coraz częściej okres ten jest także etapem, w którym pracujący podejmu-

ją decyzję pozostania na rynku pracy. Zgodnie z przepisami obowiązującymi

od 1 października 2017 roku, w Polsce wprowadzono nowy powszechny wiek

emerytalny: 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Wzwiązku z obniżeniem

ustawowego wieku emerytalnego, rząd zachęca pracowników do pozostania

na rynku pracy po osiągnięciu uprawnień emerytalnych, przypominając jed-

nocześnie, że emerytura jest prawem a nie obowiązkiem, a dalsza praca może

znacznie wpłynąć na uzyskanie wyższego świadczenia emerytalnego1.

M. D. Adamczyk, Emerytura – czas oczekiwań czy obaw, „Pedagogika Społeczna”,2018, nr 3 (69), s.140.

225

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących wkształceniu

permanentnym we współczesnej Polsce

Zasadność podjęcia dalszej aktywność zawodowej wynika głównie z dy-

namiki zmian sytuacji społecznej związanej z wieloma nowymi czynnikami.

Wśród nich możemy wymienić: wzrost długości życia, spadek realnej wyso-

kości emerytury, niekorzystne prognozy wysokości stopy zastąpienia2, zmiana

mentalności obywateli, wzmocnienie poczucia własnej wartości iprzydatno-

ści społecznej.

Wiek ten określany jest jako okres późnej dorosłości, wiek dojrzały, po-

czątek starości, wiek starzenia się. Jednak terminy te nie oddają w pełni cha-

rakterystyki tego okresu, ze względu na indywidualne zróżnicowanie sytuacji

poszczególnych osób. „Precyzyjne określenie granicy wieku osób należących

do starszych zasobów siły roboczej jest dość trudne. Należy zauważyć, że sta-

rzenie się jest procesem wielopłaszczyznowym i indywidualnym, dlatego oso-

by należące do wskazanej grupy są dość zróżnicowane m.in. pod względem

płci, miejsca zamieszkania czy też poziomu wykształcenia”3.

Jedną ze stosowanych miar starzenia się społeczeństwa jest miara stoso-

wana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), która określa procentowy

udział osób po 60. roku życia wstosunku do ogółu społeczeństwa. WHO wy-

różnia pięć faz starzenia się społeczeństwa:

1. Brak oznak demogracznej starości – jeżeli osoby po 60. roku życia

stanowią poniżej 8% ogółu ludności.

2. Wczesna faza przejściowa między stanem młodości i starości de-

mogracznej – jeżeli osoby po 60. roku życia stanowią 8–10 % ogó-

łu społeczeństwa.

3. Późna faza przejściowa między stanem młodości i starości demogra-

cznej – jeżeli osoby po 60. roku życia stanowią 10–12 % ogółu spo-

łeczeństwa.

4. Stan starości demogracznej – jeżeli osoby po 60. roku życia stano-

wią 12 % i więcej ogółu społeczeństwa.

5. Stan zaawansowanej starości demogracznej – jeżeli osoby po 60.

roku życia stanowią 15% iwięcej ogółu społeczeństwa4.

Stopa zastąpienia - wskaźnik procentowy ukazujący stosunek między średnim wynagrodzeniem otrzymywa-

nym za czas pracy zarobkowej a przeciętną emeryturą, jaką pracownicy otrzymają po osiągnięciu wieku em-

erytalnego.

3 Osoby powyżej 50 roku życia na rynku pracy w 2018 r., Główny Urząd Statystyczny, Bydgoszcz 2020, s. 9.

4 A. Majewska-Kafarowska, Współczesne procesy demograczne jako wyzwanie dla edukacji dorosłych,

w:Przestrzenie i miejsca edukacji dorosłych w Polsce, red. M. Gromadzka, Warszawa 2018, s. 75-76.

226

Bernard Panasiuk, Magdalena Panasiuk

Na poprawę kondycji zdrowotnej Polaków decydująco wpływa postęp

w medycynie, umożliwiający wcześniejsze wykrywanie, diagnozowanie i le-

czenie chorób, zdrowszy styl i lepsze warunki życia, dbałość o zdrowie oraz

umiejętności właściwego planowania wypoczynku i rekreacji.

Opierając się na danych Głównego Urzędu Statystycznego zauważymy, że

na przestrzeni ostatnich trzech dekad w Polsce nastąpiło wydłużenie się prze-

ciętnego czasu trwania życia. Niestety epidemia COVID-19 spowodowała jego

nagły i duży spadek, a jej skutki mogą być odczuwane jeszcze przez wiele lat.

Wśród zjawisk, które mogą potencjalnie przyczynić się do zahamowania przy-

rostu trwania życia w Polsce, należy wymienić wszczególności problemy orga-

nizacyjne i kadrowe służby zdrowia, wyraźny wzrost liczby osób otyłych, oraz

zanieczyszczenie powietrza co skutkuje większą zachorowalnością na choroby

układu oddechowego5.

Ważnym jest także rozróżnianie wieku metrykalnego od wieku biologicz-

nego, który jest zdeterminowany czynnikami genetycznymi i procesami zjo-

logicznymi. Na wiek biologiczny wpływają procesy wewnętrzne zachodzące

w organizmie jak i procesy zewnętrzne - społeczne, ekonomiczne, kulturowe,

środowiska przyrodniczego. W związku z tym, wraz z postępem cywilizacyj-

nym coraz częściej mamy do czynienia z większą rozbieżnością między wie-

kiem metrykalnym a biologicznym. Pozwala to na coraz dłuższą aktywność

społeczną, w tym zawodową, także osób w wieku 55-64 lat.

3. Aktywność zawodowa osób 55+ w Polsce

Rynek pracy umownie wyróżnia cztery generacje pracowników: najstarsi

określani są jako Baby Boomers, następna to Generacja X, kolejna nazywana

jest Generacja Y lub Milenialsi iostatnia, wchodząca na rynek pracy określana

jest jako Generacja Z 6. Często używaną nazwą wobec pracowników 50+ jest

stosowanie określenia Silversi.

Wzwiązku z tym, że mentalne wejście w wiek dojrzały coraz bardziej prze-

suwa się wzwyż, można przyjąć, że osoby w wieku 55-64 lat, aktywne zawo-

dowo, to obecni Silversi. Wgrupie Silversów dominują osoby, które ukończyły

studia i studia podyplomowe. Zwykle są to osoby lojalne w stosunku do praco-

M. Potyra, K. Goral-Radziszewska, K. Waśkiewicz, K. Kuczyńska, Trwanie życia w 2020 r., Główny Urząd Stat-

ystyczny, Warszawa 2021, s. 33.

Baby Boomers - pracownicy urodzeni między 1946 – 1964 rokiem; Generacja X - pracownicy urodzeni między

1965 – 1979 rokiem; Generacja Y - pracownicy urodzeni między 1980 – 1995 rokiem; Generacja Z - pracownicy

urodzeni po 1996 roku.

227

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących wkształceniu

permanentnym we współczesnej Polsce

dawcy. Wśród zalet najczęściej wymienianych przez pracodawców jak i samych

Silversów podawane są: duże doświadczenie zawodowe, odpowiedzialność wo-

bec pracodawcy, brak skłonności do częstych zmian miejsca pracy, dyscyplina

pracy, komunikatywność i pracowitość. Wbrew stereotypom, szczególnie funk-

cjonującym wśród pracodawców Silversi znają języki obce, chętnie uczestniczą

wszkoleniach podnoszących kwalikacje a nowoczesne technologie imedia

społecznościowe nie są im obce. Pomimo dużego potencjału, Silversi uważa-

ją, że spotykają się z przejawami dyskryminacji w rekrutacji do pracy chociaż

pracodawcy często twierdzą inaczej. Firmy natomiast deklarują otwartość na

pracowników 50+ i dalej gotowe są do ich zatrudnienia. Silversi to osoby dys-

pozycyjne, posiadające dorosłe dzieci i mogące zzaangażowaniem poświęcić

się pracy. Najbardziej motywujące jest dla nich dobra płaca, elastyczny czas

pracy, możliwość pracy w domu, dobra organizacja rmy, możliwość rozwoju

i awansu wprzyszłości7.

Według rankingu PwC Golden Age Index, oceniającym poziom wykorzy-

stania potencjału osób w wieku powyżej 55 lat na rynku pracy, Polska uplaso-

wała się na 30. miejscu wśród 35 krajów Organizacji Współpracy Gospodarczej

i Rozwoju (OECD). Według opinii analityków, zwiększenie aktywności tej gru-

py wiekowej, w stopniu zbliżonym do poziomu krajów zajmujących czołowe

miejsca w rankingu, w długiej perspektywie spowodowałoby wzrost PKB do

około 66 mld dolarów.

Stopa zatrudnienia osób w wieku 55-64 w Polsce jest jedną z najniższych

w badanych krajach i w 2016 r. wyniosła 46,2% - średnia dla OECD to 61%.

Zmienił się także wiek wyjścia z rynku pracy, który w 2016 r. wynosił 61,2 lata

- 61 w 2015 r. Raport Golden Age Index, obejmuje dane za 2016 rok wszystkich

krajów OECD.

Obecnie liczba osób, które wchodzą na rynek pracy jest mniejsza niż liczba

osób, które z niego wychodzą. Prognozy podają, że to negatywne zjawisko bę-

dzie się pogłębiało. W Polsce w2019r. co trzecia osoba powyżej 50. roku życia

była aktywna zawodowo. Należy podkreślić, że mężczyźni charakteryzowali

się większą aktywnością zawodową na rynku pracy niż kobiety. W 2019 roku

wskaźnik zatrudnienia wśród mężczyzn powyżej 50 roku życia był o 15,9 p.

procentowego wyższy niż w przypadku kobiet8.

Raport Essilor Polonia i BIGRAM, Pokolenie 50+ w pracy – prawda i stereotypy, Warszawa 2019, s. 7-13.

8 Osoby powyże j 50. roku życia na rynku pracy w 2019 r., Główny Urząd Statyst yczny, Bydgoszcz 2020, htt ps://stat.

gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/19/4/1/osoby_powyzej_50._roku_zycia_

na_rynku_pracy_w_2019.pdf [odczy t: 24.09.2021].

228

Bernard Panasiuk, Magdalena Panasiuk

Wykres 1. Piramida wieku pracujących (stan w dniu 31 XII 2019 r.)

Źródło: Osoby powyżej 50. roku życia na rynku pracy w 2019 r., Główny Urząd Statysty-

czny, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, Warszawa, Bydgoszcz 2020, https://stat.gov.pl/down-

load/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/19/4/1/osoby_powyzej_50._roku_zy-

cia_na_rynku _ pracy_w_ 2019.pdf [odczyt: 24.09.2021].

Na wykresie 1. Zaprezentowano rozkład populacji pracujących według poje-

dynczych roczników oraz płci. Analizując piramidę wieku pracujących można za-

uważyć, że niezależnie od płci do 36. roku życia liczba pracujących systematycznie

wzrasta, natomiast od 37. roku życia obserwowany jest spadek liczby pracujących9.

9 Osoby powyżej 50. roku życia na rynku pracy w 2019 r., Główny Urząd Statyst yczny, Bydgoszcz 2020, htt ps://stat.

gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/19/4/1/osoby_powyzej_50._roku_zycia_

na_rynku_pracy_w_2019.pdf [odczy t: 24.09.2021].

229

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących wkształceniu

permanentnym we współczesnej Polsce

4. Edukacja dorosłych. Uczenie się przez całe życie

W celu utrzymania się na rynku pracy szczególnego znaczenia nabiera pro-

blem kształcenia osób dorosłych i związana z tym idea uczenia się przez całe życie.

Poziom wykształcenia znacznie podnosi szansę na znalezienie atrakcyjnej pracy10.

Koncepcja uczenia się przez całe życie - lifelong learning, ukształtowała się

w latach 70-tych XX wieku. Procesy globalizacji, szybko postępujący rozwój oraz

aktywne uczestnictwo jednostek w życiu społecznym implikuje z kolei ciągłą po-

trzebę doskonalenia. Jedną zważniejszych strategii Unii Europejskiej jest wspiera-

nie wysokiej jakości kształcenia dorosłych. W Rezolucji Rady Europy z 27 czerwca

200211 roku możemy spotkać określenie strategii lifelong learning, której nadrzęd-

nym celem jest popularyzacja idei kształcenia, niezależnie od wieku oraz uprzed-

nio zdobytego doświadczenia zawodowego. Lifelong learning jest procesem trwa-

jącym całe życie, obejmującym różne warunki iformy uczenia się, zmierzającym

do zdobycia wiedzy, umiejętności i kompetencji w obszarach nie tylko społecznych

i zawodowych, ale także w sferze osobistej12.

Idea lifelong learning odnosi się do osób w każdym wieku, obejmuje wszyst-

kie etapy uczenia się i aktywności zawodowej, zarówno w systemie formalnym

jak inieformalnym. Koncepcja uczenia się przez całe życie nie jest już tylko ak-

tywnością zaspokajającą potrzeby ambicjonalne, rozwoju osobistego i rozwijania

zainteresowań, ale stała się niezbędnym działaniem umożliwiającym skuteczne

funkcjonowanie wspołeczeństwie13. Często pojęcie lifelong learning uważa się za

tożsame z pojęciem kształcenia ustawicznego14, permanentnego, ciągłego, nieusta-

jącego, całożyciowego. Celem kształcenia ustawicznego „jest przygotowanie doro-

słych do nadążania za rozwojem cywilizacji, kultury i życia społecznego”15. Spo-

tyka się także twierdzenia uważające, że kształcenie ustawiczne wchodzi w zakres

pojęcia lifelong learning, co może budzić pewne dyskusje na temat hierarchii pojęć

„uczenia się” i„kształcenia”. „Kształcenie” obejmując zarówno proces nauczania

jak i uczenia się jest zatem nadrzędne wstosunku do uczenia się. Dodając także

10 Zatrudnienie – roczne statystyki - Statistics Explained, Eurostat, 2 September 2020, https://ec.europa.eu/eu-

rostat/statistics-explained/index.php?oldid=496563 [odczyt: 19.09.2021].

Counci l Resolution of 27 June 2002 on l ifelong learning, (2002/C 163/01), Ocial Journa l of European Commu-

nities 2002.

V. Tanaś, W. Welskop, Wstęp, w: Lifelong Learning, red. V. Tanaś, W. Welskop, Łódź 2015, s. 7.

G. Maniak, Kształcenie przez całe życie – idea i realizacja. Polska na tle Unii europejskiej, „Studia E konomiczne.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 214, Katowice 2015, s. 129.

Zob. J. Opiela, Lifelong learning jako proces systematycznego podnoszenia kwalikacji, „Edukacja – Technika –

Informatyka” 2019, nr 4/30/, s. 325.

L. Turos, Andragogika ogólna, Warszawa 1999, s. 37.

230

Bernard Panasiuk, Magdalena Panasiuk

często spotykane pojęcie edukacji permanentnej, ustawicznej - rozszerzamy zakres

rozważań jeszcze o obszar wychowania.

Zgodnie z założeniami polityki Unii Europejskiej i polskiego rządu, w związ-

ku ze starzejącym się społeczeństwem przedłużenie aktywności zawodowej staje

się działaniem koniecznym. Zapobiega wielu niepożądanym zjawiskom takim jak:

ubóstwo, wykluczenie społeczne, samotność, problemy zdrowia psychicznego.

5. Specyka kształcenia dorosłych

Kształcenie dorosłych, a w szczególności osób w okresie późnej dorosłości jest

procesem specycznym, w wielu aspektach różniącym się od kształcenia dzieci

imłodzieży. Kształcenie dorosłych, a zwłaszcza kształcenie formalne i pozaformal-

ne powinno opierać się na dostosowaniu treści do realnych potrzeb uczestników

szkoleń, stosowania metod problemowych i odwoływaniu się do doświadczeń ży-

ciowych w tym zawodowych, eksperymentowaniu, doświadczaniu nowych umie-

jętności, stymulowaniu do samodzielnego rozwiazywania zadań iproblemów oraz

stworzeniu przyjaznej, partnerskiej relacji.

Osoby, które w trakcie dotychczasowej aktywności zawodowej uczestniczyły

wróżnych formach doskonalenia i dokształcania zawodowego, będąc w omawia-

nym wieku nie mają problemów z podjęciem lub kontynuowaniem kształcenia.

U osób, które miały długą przerwę edukacyjną, może pojawić się problem „lęku

przed powrotem do szkoły”. Czynnikami powodującymi „niechęć edukacyjną”

może być lęk przed oceną i oceną koleżeńską, trudności w zmianie nawyków

i przyzwyczajeń, nabywanie nowej wiedzy poprzez pryzmat już posiadanej. W tym

przypadku wielką rolę mogą odegrać organizatorzy szkoleń oraz prowadzący, po-

przez zachęcanie i stworzenie odpowiedniej atmosfery. Funkcję motywacyjną

mogą wzmocnić koledzy uczestników szkoleń - przykładem własnym - wcześniej

uczestniczący w kształceniu. Komfort psychiczny, zyczny i emocjonalny, poczu-

cie bezpieczeństwa własnego wizerunku itożsamości oraz odpowiednio dobrany

temat, metody pracy i formy pracy gwarantują skuteczność edukacji dorosłych.

6. Cele zrównoważonego rozwoju

Przywódcy krajów członkowskich ONZ we wrześniu 2015 r. przyjęli „Agendę

na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030”, która zawiera plan działania na rzecz

redukcji ubóstwa, zapewnienia dostępu do edukacji, żywności i czystej wody, pod-

jęcia działań na rzecz równości szans, wspierania praw człowieka, pokoju i stabil-

231

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących wkształceniu

permanentnym we współczesnej Polsce

ności na świecie, ochrony środowiska naturalnego, łagodzenia zmian klimatycz-

nych a także dostępu do zrównoważonych źródeł energii. Powyższe założenia

i ambitne dążenia zostały zapisane w postaci 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju

(Sustainable Development Goals – SDGs):

• Cel 1: Wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na ca-

łym świecie;

• Cel 2: Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lep-

sze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo;

• Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz

promować dobrobyt;

• Cel 4: Zapewnić wszystkim edukację wysokiej jakości oraz promować

uczenie się przez całe życie;

• Cel 5: Osiągnąć równość płci oraz wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt;

• Cel 6: Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitar-

nych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi;

• Cel 7: Zapewnić wszystkim dostęp do źródeł stabilnej, zrównoważonej

i nowoczesnej energii po przystępnej cenie;

• Cel 8: Promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospo-

darczy, pełne iproduktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszyst-

kich ludzi;

• Cel 9: Budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprze-

mysłowienie oraz wspierać innowacyjność;

• Cel 10: Zmniejszyć nierówności w krajach i między krajami;

• Cel 11: Uczynić miasta i osiedla ludzkie bezpiecznymi, stabilnymi, zrów-

noważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu;

• Cel 12: Zapewnić wzorce zrównoważonej konsumpcji i produkcji;

• Cel 13: Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu

i ich skutkom;

• Cel 14: Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je

w sposób zrównoważony;

• Cel 15: Chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytko-

wanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami,

232

Bernard Panasiuk, Magdalena Panasiuk

zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji

gleby oraz powstrzymać utratę różnorodności biologicznej;

• Cel 16: Promować pokojowe i inkluzywne społeczeństwa, zapewnić

wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz budować

na wszystkich szczeblach skuteczne iodpowiedzialne instytucje, sprzyja-

jące włączeniu społecznemu;

• Cel 17: Wzmocnić środki wdrażania i ożywić globalne partnerstwo na

rzecz zrównoważonego rozwoju16.

Powyższe cele zawierają łącznie 169 zadań związanych z ich realizacją. Plan

ten obejmuje swoim zakresem najważniejsze wyzwania stawiane przed współcze-

snymi gospodarkami. Niniejsze opracowanie skupia się na aktywności zawodo-

wej osób dorosłych w wieku 55-64 lat oraz ich udziale w szkoleniach i kursach.

W związku z powyższym bezpośrednimi celami zAgendy są cel; 4.4.b - osoby do-

rosłe uczestniczące w kształceniu lub szkoleniu oraz; 8.3.a - wskaźnik zatrudnienia

osób w wieku 15 lat i więcej według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności

(BAEL).

Udział osób uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu zawiera się w celu 4.

„Dobra jakość edukacji”. Jego głównym zadaniem jest wspieranie tworzenia wa-

runków do większego zaangażowania osób dorosłych w podnoszenie lub aktuali-

zację kwalikacji. Wskaźnik ten należy rozumieć jako udział osób w wieku 55-64

lat uczących się i dokształcających wludności ogółem w tej samej grupie wiekowej.

Wskaźnik ujęty jest w wartościach procentowych. Obejmuje on kształcenie osób

w wieku 55-64 lat w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie

wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalikacji zawodowych w formach pozaszkol-

nych. Wśród form kształcenia osób dorosłych ujętych we wskaźniku można wy-

różnić: kształcenie formalne, kształcenie pozaformalne oraz kształcenie nieformal-

ne17. Według raportu SDG’s, który ukazał się w 2021 roku, potrzebny jest szerszy

udział wkształceniu ustawicznym i szkoleniach, aby stworzyć bardziej odpornych

i elastycznych pracowników. Uczenie się przez całe życie jest kluczem do poprawy

warunków życia. Co więcej, kształcenie siły roboczej odpornej na wstrząsy gospo-

darcze i zdolnej do dostosowania się do zmian technologicznych jest niezbędne

w dobie zagrażającej pandemii COVID-19. Zpowodu COVID-19 umiejętność po-

sługiwania się technologiami komputerowymi stała się niezwykle ważna, ponie-

e Sustainable Development Goals, United Nations, https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustaina-

ble-development-goals [odczyt:15.09.2021].

17 Ocjalne statystyki SDG – wskaźniki dla priorytetów krajowych, Główny Urząd Statystyczny, https://sdg.gov.pl/

statistics_nat/4-4-b [odczyt:15.09.2021].

233

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących wkształceniu

permanentnym we współczesnej Polsce

waż umożliwiała świadczenie pracy zdalnej18. Pomiędzy różnymi grupami i zawo-

dami występują duże różnice w poziomie umiejętności, ale stosunkowo mniejsze

różnice między płciami, zwłaszcza osób w młodszym wieku. Dokonując analizy

osób pracujących zdalnie w Polsce widoczny jest wyraźny wzrost tego wskaźnika

w okresie pandemii COVID-19, kiedy odnotowano aż dwukrotnie większy odsetek

pracujących zdalnie w 2020 roku (8,9%) niż w roku 2019 (4,6%) W latach 2015-2019

tendencja zmian tego wskaźnika utrzymywała się na niskim poziomie19.

Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15 lat i więcej zawiera się w celu 8.

„Wzrost gospodarczy i godna praca”. Zrównoważony wzrost gospodarczy opiera

się na kształtowaniu warunków umożliwiających podejmowanie pracy, która przy-

czynia się do rozwoju gospodarki przy jednoczesnym poszanowaniu otaczającego

środowiska. Jego głównym zadaniem jest zwiększanie wskaźnika zatrudnienia.

Wskaźnik ten należy rozumieć jako udział pracujących20 wwieku 55-64 lat w licz-

bie ludności ogółem wtej samej grupie wiekowej. Wskaźnik ujęty jest wwarto-

ściach procentowych. Dane pochodzą z reprezentacyjnego Badania Aktywności

Ekonomicznej Ludności (BAEL). Zgodnie z międzynarodowymi standardami

ogół ludności można podzielić na trzy podstawowe kategorie: pracujących, bezro-

botnych i biernych zawodowo21.

7. Metodologia oraz wyniki badań

Przedstawione w niniejszym opracowaniu analizy przeprowadzono w oparciu

odostępną literaturę przedmiotu, artykuły, raporty, analizy oraz dane udostęp-

nione przez GUS. Do przeprowadzenia badania wykorzystano statystykę opisową,

w tym współczynnik korelacji rho Spearmana, test normalności Shapiro-Wilka

oraz testy statystyczne, na podstawie których autorzy wnioskują osytuacji grupy

osób w wieku 55-64 lat. Rezultaty przeprowadzonych analiz zostały przedstawione

wkolejnej części artykułu. Wyniki niniejszego opracowania dają zawężony obraz

analizowanego problemu niemniej jednak mogą posłużyć do analizy porównaw-

czej zwynikami dla pozostałych grup wiekowych. Badanie miało na celu zwery-

kowanie istnienia związku pomiędzy udziałem w kształceniu lub szkoleniach

e Sustainable Development Goals Report 2021, s. 35, https://unstats.un.org/sdgs/report/2021/e-Sustaina-

ble-Development-Goals-Report-2021.pdf [odczyt:15.09.2021].

Dane Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/web/main/data/database [odczyt:19.09.2021].

Zobacz więcej: Słownik pojęć, Główny Urząd Statystyczny, https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/

pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/739,pojecie.html

Ocjalne statystyki SDG – wskaźniki dla priorytetów krajowych, Główny Urząd Statystyczny, https://sdg.gov.

pl/statistics_nat/8-3-a [odczyt:15.09.2021].

234

Bernard Panasiuk, Magdalena Panasiuk

azatrudnieniem osób w wieku 55-64 lat. Cała analiza opiera się o dane roczne

zgromadzone przez GUS dla okresu od 2010 do 2020 roku. Dane opracowano

z wykorzystaniem rozwiązania PS IMAGO PRO, którego silnikiem analitycznym

jest IBM SPSS Statistics.

Wykres 2. przedstawia odsetek osób uczestniczących w kształceniu lub szkole-

niach oraz wskaźnik zatrudnienia dla osób w wieku 55-64 lat w latach 2010-2020.

Lewa oś prezentuje udział procentowy osób uczestniczących w kształceniu lub

szkoleniach natomiast prawa oś wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55-64 lat.

Najniższy odsetek osób uczestniczących wszkoleniach w badanym okresie wynosił

0,8% (lata: 2011, 2012, 2013, 2015) natomiast maksymalny 1,9% w 2018 roku. Naj-

niższy odsetek wskaźnika zatrudnienia w badanym okresie wynosił 34,10% w 2010

roku natomiast najwyższy 51,80% w 2020 roku. Należy podkreślić, że wskaźnik

zatrudnienia w całym analizowanym okresie miał tendencję wzrostową.

Wykres 2. Udział osób uczestniczących w kształceniu lub szkoleniach oraz wskaźnik

zatrudnienia dla osób w wieku 55-64 lat w latach 2010-2020.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Tabela 1. przedstawia statystyki opisowe odsetka osób uczestniczących

w kształceniu lub szkoleniach oraz wskaźnika zatrudnienia dla osób w wieku 55-

64 lat w latach 2010-2020. Analizując wyniki dla osób dorosłych uczestniczących

w kształceniu lub szkoleniu, przeciętnie w badanym okresie ich udział w swojej

grupie wiekowej wynosił 1,13%, jednak w50% analizowanych lat ich udział wyno-

sił 1,00%. Odchylenie standardowe oznacza, że przeciętnie udział osób uczestni-

235

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących wkształceniu

permanentnym we współczesnej Polsce

czących wszkoleniach wswojej grupie wiekowej odchyla się od średniego udziału

w całym okresie o ± 0,38%. Rozkład udziału osób uczestniczących wkształceniu

lub szkoleniu w grupie 55-64 lat jest prawostronnie skośny, co oznacza, że mediana

jest mniejsza od średniej. Kurtoza jest dodatnia więc rozkład zmiennej jest nieco

bardziej spłaszczony niż rozkład normalny.

Analizując uzyskane wyniki dla wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 55-64

lat, przeciętnie w badanym okresie ich udział w swojej grupie wiekowej wynosił

43,79%, jednak w50% analizowanych lat ich udział wynosił 44,30%. Odchylenie

standardowe oznacza, że przeciętnie wskaźnik zatrudnienia osób wswojej grupie

wiekowej odchyla się od średniego udziału w całym okresie o ± 5,73%. Rozkład

udziału osób uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu wgrupie 55-64 lat jest

lewostronnie skośny, co oznacza, że mediana jest większa od średniej. Kurtoza jest

ujemna więc rozkład zmiennej jest bardziej wysmukły niż rozkład normalny.

Tabela 1. Statystyki opisowe odsetka osób uczestniczących w kształceniu lub szkoleniach

oraz wskaźnika zatrudnienia dla osób w wieku 55-64 lat w latach 2010-2020.

Osoby dorosłe uczestniczące

wkształceniu lub szkoleniu

Wskaźnik zatrudnienia

osób wwieku 55-64 lat

Statystyka Błąd standardo-

Statystyka Błąd stan-

dardowy

Średnia 1,13 0,12 43,79 1,73

Mediana 1,00  44,30 

Wariancja 0,15  32,79 

Odchylenie

standardowe

0,38  5,73 

Minimum 0,80  34,10 

Maksimum 1,90  51,80 

Rozstęp 1,10  17,70 

Skośność 1,12 0,66 -0,30 0,66

Kurtoza 0,14 1,28 -1,07 1,28

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Analizując rozkład wybranych wskaźników należy zbadać normalność roz-

kładu zmiennej. Ze względu na niewielką liczbę obserwacji (N=11) zastosowano

test Shapiro-Wilka, którego wyniki prezentuje tabela 2. Jeżeli wartość statystyki

Shapiro-Wilka jest istotna, to hipotezę o zgodności zrozkładem normalnym na-

236

Bernard Panasiuk, Magdalena Panasiuk

leży odrzucić. Prawdopodobieństwo w teście dla odsetka osób dorosłych uczest-

niczących w kształceniu w wieku 55-64 lat jest mniejsze od zakładanego poziomu

istotności (0,05), a zatem należy odrzucić hipotezę o normalności rozkładu zmien-

nych. Dla drugiej analizowanej zmiennej prawdopodobieństwo w teście dla wskaź-

nika zatrudnienia osób wwieku 55-64 lat jest większe od zakładanego poziomu

istotności (0,05), w związku z tym nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej

więc rozkład ma charakter rozkładu normalnego.

Tabela 2. Test normalności rozkładu

Zmienna Statystyka Istotność

Osoby dorosłe uczestniczące w kształceniu lub

szkoleniu

0,827 0,022

Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55-64 lat 0,961 0,780

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

W celu znalezienia związków między analizowanymi zmiennymi osób w wie-

ku 55-64 lat został obliczony współczynnik korelacji rho Spearmana. Prawdo-

podobieństwo wynosiło 0,006, co oznacza, że zależność jest istotna statystycznie

(p<0,01). Wartość współczynnika korelacji rho Spearmana wynosi 0,766. Korela-

cję należy uznać za bardzo wysoką (zgodnie zklasykacją J. Guilford’a 0,7< rho ≤

0,9)22. Można zatem wysnuć wniosek, że wzrost osób uczestniczących w kształce-

niu lub szkoleniu jest bardzo silnie związany ze wzrostem wskaźnika zatrudnienia

w analizowanej grupie wiekowej.

8. Uwagi końcowe

Należy podkreślić, że wskaźnik zatrudnienia w całym analizowanym okresie

miał tendencję wzrostową. Odsetek osób uczestniczących w kształceniu lub szko-

leniach, mimo wahań w czasie, w latach 2010-2020 wzrósł. Z przeprowadzonej

analizy można wysnuć wniosek, że wzrost udziału osób uczestniczących wkształ-

ceniu lub szkoleniu jest bardzo silnie związany ze wzrostem wskaźnika zatrudnie-

nia wanalizowanej grupie wiekowej. Badania stanowią wstęp do dalszych analiz,

których zadaniem może być wskazanie zapotrzebowania oraz kierunków rozwoju

sposobów kształcenia dla osób określanych Silversami. W dalszych analizach na-

J. P. Guilford, Fundamental Statistics in Psychology and Education, New York 1965, s. 227-230.

237

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących wkształceniu

permanentnym we współczesnej Polsce

leżałoby skupić się m.in. na specyce sektorów, w których są zatrudnieni, poziomie

wykształcenia, preferowanym trybie kształcenia (stacjonarny/niestacjonarny) oraz

dostępności do edukacji. Zgodnie ze strategią uczenia się przez całe życie należy

stwarzać odpowiednie warunki do podejmowania kształcenia przez osoby dorosłe,

szczególnie dla tych, które stoją przed ważnym życiowym wyborem - przejścia na

emeryturę lub kontynuowania pracy zawodowej.

Bibliograa:

• Adamczyk M. D., Emerytura – czas oczekiwań czy obaw, „Pedagogika Społeczna”

2018, nr3 (69).

• Guilford J. P., Fundamental Statistics in Psychology and Education, New

York 1965.

• Majewska-Kafarowska A., Współczesne procesy demograczne jako wyzwanie

dla edukacji dorosłych, w: Przestrzenie i miejsca edukacji dorosłych w Polsce, red.

M.Gromadzka, Warszawa 2018.

• Maniak G., Kształcenie przez całe życie – idea i realizacja. Polska na tle Unii

europejskiej, „Studia Ekonomiczne. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego

wKatowicach” 2015, nr 214.

• Opiela J., Lifelong learning jako proces systematycznego podnoszenia kwalikacji,

„Edukacja - Technika - Informatyka” 2019 nr 4.

• Osoby powyżej 50. roku życia na rynku pracy w 2018 r., Bydgoszcz 2020.

• Pokolenie 50+ w pracy – prawda i stereotypy. Raport Essilor Polonia i BIGRAM,

Warszawa 2019.

• Potyra M., Goral-Radziszewska K., Waśkiewicz K., Kuczyńska K., Trwanie życia

w 2020 r., Warszawa 2021.

• Tanaś V., Welskop W., Wstęp, w: Lifelong Learning, red. V. Tanaś, W. Welskop,

Łódź 2015.

• The Sustainable Development Goals Report 2021, United Nations, New

York 2021.

• Turos L., Andragogika ogólna, Warszawa 1999.

ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication.

ResearchGate has not been able to resolve any references for this publication.

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących w kształceniu permanentnym we współczesnej Polsce

Abstract

Recommended publications

Oczekiwania kandydatów na dyrektorów szkół w zakresie kształcenia menedżerów placówek oświatowych. A...

Aktywność zawodowa osób z grupy Silversów uczestniczących w kształceniu permanentnym we współczesnej...

Zasoby niematerialne i ich znaczenie w kształtowaniu wartości przedsiębiorstwa

INFLUENCE OF LEVEL OF EDUCATION ON THE STRUCTURE OF UNEMPLOYMENT: FOR EXAMPLE LUBLIN PROVINCE / STRU...