Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü: FOX TV Örneği

Abstract

Makalemiz dünyayı kısa sürede etkisi altına alan pandemi döneminin televizyon ana haber bültenlerindeki izleyici katılımı üzerindeki rolünü geri bildirim kapsamında incelemektedir. Pandemi döneminde ortaya çıkan belirsizlik durumu ve artan bilgi alma ihtiyacı, televizyon ana haber bültenlerinde izleyici katılımının etkilenmesine neden olmuştur. Geleneksel medya aracı olarak televizyon ana haber bültenleri ortaya çıkan belirsizlik ve bilgi ihtiyacını karşılamak adına sosyal medya araçları ile entegre olarak değişime uğramıştır. Pandemi dönemi ile birlikte ortaya çıkan bu bilgi ihtiyacını karşılamak adına televizyon ana haber bültenlerinin sürelerinde ve izleyici katılımında artış yaşanmıştır. Bu çalışmanın amacı pandemi döneminde sosyal medya araçlarından Twitter ile izleyici katılımının pandemi dönemi öncesine oranla değişimini geri bildirim çerçevesinde ortaya koyarak, televizyon ana haber bültenleri ile izleyici katılımı üzerindeki etkisini Fox TV örneği üzerinden saptamaktır. Geleneksel medya kanalları içinde izleyici katılımına aktif bir şekilde yer veren “Fatih Portakal ile Fox Ana haberin” incelendiği bu çalışmada, pandeminin izleyici katılımı üzerindeki etkisinin salgın öncesi ve dönemi kapsamında incelenmesi bu makalenin amacını oluşturmaktadır. Şubat ve Nisan 2020 tarihleri aralığında her iki ayda hafta içi yer alan ilk yayın günü incelenmiştir. Geri bildirim yaklaşımı çerçevesinde pandeminin bülten ile izleyici katılımı üzerindeki rolü içerik analizi ile çözümlenmiştir. Analiz sonucunda Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bültenlerinde, pandemi öncesine göre yayın süresinin uzadığı ve bununla birlikte izleyici katılımına daha fazla yer verildiği ayrıca izleyicilerin, oluşturulan tabelalara daha fazla geri bildirim göndererek çift yönlü iletişim kapsamında izleyici katılımının belirsizlik durumlarında daha fazla artış göstermiş olduğu saptanmıştır.

Full text

Research Article / Araştırma Makalesi
Cite as/ Atıf: Cicioğlu, B. & Çelikcan, P. (2022). Pandemi döneminin ana haber bültenlerindeki izleyici katılımı
üzerindeki rolü: FOX TV örneği. Turkish Studies, 17(2), 331-365. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.57293
Received/Geliş: 15 January/Ocak 2022
Checked by plagiarism software
Accepted/Kabul: 25 April/Nisan 2022
© Yazar(lar)/Author(s) | CC BY- NC 4.0
Published/Yayın: 28 April/Nisan 2022
Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü: FOX TV
Örneği*
The Impact of Pandemic Period on Audience Engagement in Broadcast News: Sample of FOX TV
Benay Cicioğlu** - Peyami Çelikcan***
Abstract: Our article examines the impact of the pandemic period on audience engagement in broadcast
news through the concept of feedback. The uncertainty and increasing need for information during the
pandemic have affected the audiences’ engagement in broadcast news. Television news bulletins as a
traditional tool of media have changed through integration with social media platforms in order to meet the
emerging uncertainty and the need for information state. To meet this need for information which emerged
within the pandemic period, the duration of television main news bulletins and participation of the audience
has been increased. The aim of our article is to reveal the impact of the pandemic period on audience
engagement through Twitter usage in the Fox news bulletin within the framework of feedback. Within the
traditional media channels, "Fatih Portakal ile Fox Ana Haber" is one of the main broadcast news to allow
audiences' active engagement during broadcast. Therefore, this article examined Fox news' first broadcast
day for both February and April 2020 in order to reveal the role of the pandemic period on audiences’ active
engagement. In order to analyze the research findings, content analysis technique was used to reveal the role
of the pandemic on the audiences’ engagement with the bulletin. According to the findings of this article, the
duration of the broadcast news has extended and the audience participation has increased compared to the
pre-pandemic period. Within the two flow of communication concepts, audience interaction with news
bulletin hashtags through Twitter has also increased due to the need for orientation state during the pandemic
period.
Structured Abstract: This article examines the role of the pandemic period on audience engagement in
broadcast news through the concept of active feedback. The uncertainty and the increasing need for
information become vital during uncertain times like the covid-19 pandemic. The escalating needs for
orientation and information during the pandemic have affected the habits of audiences and news producers.
* Bu çalışma Prof. Dr. Peyami Çelikcan danışmanlığında hazırlanmakta olan Etkin Katılım ve Geri Bildirim Aracı Olarak
Sosyal Medyanın Televizyon Ana Haberlerinde Kullanımının Fox Tv Örneği Üzerinden İncelenmesi başlıklı doktora
tezi esas alınarak hazırlanmıştır.
** Sorumlu Yazar: Doktora Adayı, Marmara Üniversite, İletişim Fakültesi, Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü
Ph.D. Candidate, Marmara University, Faculty of Communication, Department of Radio, Television and Cinema
0000-0002-5443-765X
benaycicioglu@marun.edu.tr
*** Prof. Dr., İstintye Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü
Prof., İstinye University, Faculty of Communication, Department of Radio, Television and Cinema
0000-0003-4375-1448
peyami.celikcan@istinye.edu.tr

332 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
These changing habits could be seen in traditional media forms like “Fox News with Fatih Portakal”.
Uncertain times like the pandemic period has caused an enormous need to reach and engage with information
in order to stay informed and in touch with the current agenda. Television news bulletins as a traditional
media have changed through integration with social media platforms (Twitter) in order to meet the escalating
uncertainty and the need for information state. To meet this need for information which has escalated within
the pandemic period, the duration of broadcast news bulletins and participation of the audience has been
excessively increased. The aim of our article is to reveal the role of the pandemic period on audience
participation through Twitter use in Fox news within the framework of feedback. After the "Spanish Flu",
which affected the world in the early 1900s, world population has facing a new pandemic period. The
epidemic outbreak caused by the Covid-19 virus emerged in Wuhan, China at the end of 2019. This virus has
spread globally in a short time and caused a new pandemic crisis. The covid-19, which turned from an
epidemic (local epidemic) to a pandemic (global epidemic) with the announcement of the World Health
Organization on March 11, 2020, caused major transformations in daily life practices. During the pandemic
period, which is used to express the period we are living in, individuals and many sectors could not escape
the effects of this process. During the pandemic period, the need to obtain information and communication
has increased with digitalization. With the increased need to obtain information, the uses of social media and
traditional media has increased and caused some structural changes of the media practices. Mass media play
a major role in keeping the masses informed, safe and connected. In situations of uncertainty such as
pandemic, individuals’ needs to obtain information increases (Caselo-Ripolles, 2020). In such cases,
individuals resort to traditional mass media more than ever to meet this need. The need for orientation, needs
to be explained within the concept of agenda-setting functions. According to the agenda-setting theory, the
audience has an idea about what to think about with the information coming from the mass media
(McCombs, 1972 p.176). Perhaps one of the most important elements of the agenda-setting process is the
need for orientation. The need for orientation expresses a process that manifests itself more in uncertain
situations such as pandemics. In this context, the fewer information individuals have about the situation or
subject they are in, the need to get information in order to follow the agenda and adapt to the subject
increases (Matthes, 2005, p.432). Within this aspect, uncertain times likes pandemic has a visible role on
audience participation in broadcast news. Through the need for orientation, audience dependency to seeking
information has increased and traditional tools like broadcast news shift their structure in order to meet this
dependency. The studies about the impact of the pandemic on news media is a new and a demanding area to
study. Studies like “Impact of Covid-19 on the media system. Communicative and democratic consequences
of news consumption during the outbreak” by Casero- Ripolles and “Fox News and CNN's Use of Twitter in
the COVID-19 Outbreak in the Context of Critical Discourse Analysis” by Karlı & Dondurucu focused on
the news consumption and production during the pandemic period. Within the traditional media channels,
"Fox News with Fatih Portakal" is the main broadcast news to allow audiences' active engagement.
Therefore, this article examined Fox news' first broadcast day for both February and April 2020 in order to
reveal the role of the pandemic period. In order to analyze the research findings, content analysis technique
was used to reveal the effect of the pandemic on the audiences’ engagement with the broadcast news. As a
result, agenda-setting is reversed with new media. Messages from the audience are capable to determine the
future agenda. With new media agenda setting has evolved into a two-way process. The need for orientation
caused shifts in broadcast news. Within this perspective, active audience engagement has increased in
broadcast news and extended its duration.
Keywords: Pandemic, audience participation, feedback, media convergence, needs for orientation, news
consumption
Öz: Makalemiz dünyayı kısa sürede etkisi altına alan pandemi döneminin televizyon ana haber
bültenlerindeki izleyici katılımı üzerindeki rolünü geri bildirim kapsamında incelemektedir. Pandemi
döneminde ortaya çıkan belirsizlik durumu ve artan bilgi alma ihtiyacı, televizyon ana haber bültenlerinde
izleyici katılımının etkilenmesine neden olmuştur. Geleneksel medya aracı olarak televizyon ana haber
bültenleri ortaya çıkan belirsizlik ve bilgi ihtiyacını karşılamak adına sosyal medya araçları ile entegre olarak
değişime uğramıştır. Pandemi dönemi ile birlikte ortaya çıkan bu bilgi ihtiyacını karşılamak adına televizyon
ana haber bültenlerinin sürelerinde ve izleyici katılımında artış yaşanmıştır. Bu çalışmanın amacı pandemi
döneminde sosyal medya araçlarından Twitter ile izleyici katılımının pandemi dönemi öncesine oranla
değişimini geri bildirim çerçevesinde ortaya koyarak, televizyon ana haber bültenleri ile izleyici katılımı
üzerindeki etkisini Fox TV örneği üzerinden saptamaktır. Geleneksel medya kanalları içinde izleyici
katılımına aktif bir şekilde yer veren “Fatih Portakal ile Fox Ana haberin” incelendiği bu çalışmada,

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 333
www.turkishstudies.net/turkishstudies
pandeminin izleyici katılımı üzerindeki etkisinin salgın öncesi ve dönemi kapsamında incelenmesi bu
makalenin amacını oluşturmaktadır. Şubat ve Nisan 2020 tarihleri aralığında her iki ayda hafta içi yer alan ilk
yayın günü incelenmiştir. Geri bildirim yaklaşımı çerçevesinde pandeminin bülten ile izleyici katılımı
üzerindeki rolü içerik analizi ile çözümlenmiştir. Analiz sonucunda Fatih Portakal ile Fox Ana Haber
bültenlerinde, pandemi öncesine göre yayın süresinin uzadığı ve bununla birlikte izleyici katılımına daha
fazla yer verildiği ayrıca izleyicilerin, oluşturulan tabelalara daha fazla geri bildirim göndererek çift yönlü
iletişim kapsamında izleyici katılımının belirsizlik durumlarında daha fazla artış göstermiş olduğu
saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Pandemi, izleyici katılımı, geri bildirim, yakınsama, yönelim gereksinimi, haber
tüketimi
Giriş
1900’lerin başında dünyayı etkisi altına alan “İspanyol Gribi” veya “İspanyol Nezlesi”
salgınının ardından dünya nüfusu yeni bir pandemi salgını ile karşı karşıya kalmıştır. 2019 yılının
sonlarında Çin’in Wuhan eyaletinde ortaya çıkan Covid-19 salgını kısa sürede küresel çapta
yayılarak pandemi krizine dönüşmüştür. 11 Mart 2020 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün duyurusu
ile pandemi ilan edilmiştir. Küresel salgını ifade eden pandemi, neden olduğu sağlık tehdidi sebebi
ile kısa sürede küresel çapta sosyal, ekonomik, politik ve psikolojik olarak etkisini göstermiştir
(Geni vd., 2021, s. 248). Hayatın birçok alanında değişime neden olan pandemide, dijitalleşme
sayesinde bilgi edinme ve iletişim kurma ihtiyacı artış göstermiştir. Pandemi ile daha da dijitalleşen
yeni hayat düzeninde ortaya çıkan kısıtlamalar ve belirsizlik durumu, bilgi edinme ihtiyacının
artmasında önemli rol oynamaktadır. Bilgi edinme ihtiyacına bağlı olarak kitle iletişim ve sosyal
medya araçlarının kullanımında ortaya çıkan artış, medya ve gazetecilik pratikleri üzerinde
birtakım değişimler yaşanmasına neden olmuştur. Medya ve gazetecilik mecralarının bu değişime
ayak uydurması sosyal medya platformlarının kullanımı ile kolaylık kazanmıştır.
Kitlelerin bilgilendirilmesinde, güvende ve bağlantıda kalmasında, kitle iletişim
araçlarının büyük bir rolü bulunmaktadır. Kitle iletişim aracı olarak televizyon haberleri, kitlelerin
bilgilendirilmesinde ve gündemi takip etmesinde başlıca bilgi edinme kaynağı haline gelmiştir
(Casero-Ripolles, 2020 s. 1).
Pandemi gibi belirsizlik durumlarında bireylerin artan bilgi edinme ihtiyacı (Matthes,
2005) doğrultusunda haber edinme ve tüketme şekilleri etkilenmektedir. Pandemi döneminde,
çoklu iletişim platformlarının bir arada kullanılmasını ifade eden medya yakınsaması ile gerek
geleneksel kitle iletişim araçları, gerekse sosyal medya platformlarının bir arada kullanımıyla
(Jenkins, 2004) izler kitlenin geleneksel medya ile etkileşimi artış göstermektedir. Yakınsama
üzerine çalışmalar yapan Henry Jenkins “The cultural logic of media Convergence” çalışmasında
bu kavramı, çoklu iletişim platformları aracılığı ile gerçekleştirilen geri bildirim sirkülasyonu
olarak ifade etmektedir (2004, s. 34). Dijital gelişmeler doğrultusunda yeni medya ortamlarına
sıklıkla başvurulmasına rağmen geleneksel medya, belirsizlik durumlarında bilgi edinme amaçlı
başvurulan başlıca enformasyon kaynağı olarak önemini sürdürmektedir. Sosyal medya
platformlarının (Twitter, Facebook, Instagram ve Youtube gibi) sunduğu etkileşim, anındalık ve
geri bildirime dayalı paylaşıma imkân veren yapısı ile geleneksel kitle iletişim araçları içerisindeki
yeri her geçen gün giderek artmaktadır.
Tek yönlü iletişim içerisinde pasif izleyici ve sınırlı katılım, dijitalleşme ve yakınsama ile
aktif katılım ve geri bildirimde bulunan katılımcı kültüre dönüşmüştür. İletişim teknolojisi alanında
yaşanan gelişmeler ve Jenkins’in (2004, s,34) ifade ettiği yakınsama ile geleneksel kitle iletişim
araçları, çift yönlü enformasyon akışına olanak veren bir iletişim süreci sağlamıştır. Geleneksel
kitle iletişim araçlarında üreten ile tüketen arasında karşılıklı diyalog kurulmasına izin veren bir
ortam ortaya çıkmıştır.

334 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Kitle İletişimde Geri bildirim ve Sosyal TV
Günümüz toplumlarının en önemli iletişim şekillerinden biri olan kitle iletişimin temelinde
bilginin aktarılması yer almaktadır. Gelişen yeni iletişim teknolojileri ile bilinen kitle iletişimin
yapısı farklı bir sürece evirilmektedir. Bu yeni sürecin temelinde, medya yakınsaması yer
almaktadır. Çoklu platformların bir arada kullanımını (Jenkins, 2004) ifade eden yakınsama ile
kitle iletişim içerisinde geri bildirim süreci anındalık kazanmıştır. Kitle iletişim sürecinin etkinliği
açısından geri bildirim önemlidir. Buna karşın bu süreç kitle iletişim araçlarında sosyal medya
platformlarının kullanımı ile anındalık kazanmıştır.
Kitle iletişim sürecini açıklayan temel modellerde çizgisel iletişim akışı görüşü hakimdir
ve geri bildirim öğesinin eksikliği söz konusudur (McQuail & Windahl, 1993). Lasswell,
geliştirdiği iletişim modeli ile iletişimin çizgisel sürecini yansıtmaya çalışmıştır. Lasswell'in 1948
yılında geliştirdiği “iletişim modeli” veya diğer bir adı ile “Propaganda modeli” aynı zamanda
iletişimi sosyolojik bir olgu olarak görmektedir. Modelin en öne çıkan özelliği, iletişimin hangi ve
ne düzeyde olursa olsun temel işleyişi “Kim?”, “Ne?”, “Hangi kanaldan?”, “Kime?”, “Hangi
etkiyle söyleri?" içeren beş aşama ile analiz edilebilir olmasıdır (Güngör, 2011, 55). Ancak bu
model geri bildirim öğesi bakımından yetersiz olması nedeni ile eleştirilmiştir (1993). Richard
Braddock (1958, s. 88-93) modele, “hangi koşullarda?” ve “hangi amaçla?” sorularını ekleyerek,
göndericinin içinde bulunduğu koşulun iletinin üretilme ve gönderilmesinde etkiye sahip olduğunu
belirtir. İletişim teknolojisinin önemine dikkat çeken Claude Elwood Shannon ve Warren Weaver
(1993), iletişimin kurulmasında kullanılan aracın önemi üzerinde durmuştur. Bu model, Lasswell'in
modelinde olduğu gibi iletişim sürecini davranışçı yaklaşım çerçevesinde ele almıştır. İki modelde
de iletişim süreci çizgisel bir süreç olarak ele alınmıştır ve geri bildirim öğesinden yoksundur.
DeFleur ise, Shannon ve Weaver modeline ekleme yaparak, kaynağın geri bildirim tepkilerini nasıl
aldığını göstermeye çalışarak etkili bir iletişim modeli kurmaya çalışmıştır. Defleur’a göre,
karşılıklı iletişimde geri bildirim her zaman yer almaktadır (Özçetin, 2019, s. 111). John Fiske
“Introduction to Communication Studies” (1990) adlı kitabında geri bildirimle ilgili olarak,
Shannon ve Weaver’ın iletişim modelinde geri bildirime yer verilmediğini ancak sonrasında
geliştirilen modellerde (Dance, Newcomb, Westley ve Maclean, Riley ve Riley, Gerbner, Festinger
ve Maletzke) yararlı bir kavram olarak iletişim sürecine dahil edildiğini belirtmiştir. Bu modellerde
geri bildirim olgusu daha fazla yer alsa da pasif bir süreç içinde kalmaktan kaçamamıştır. Çizgisel
bir sürece sahip kitle iletişim araçlarında geri bildirim seçenekleri kısıtlıdır (Schramm, 1954; Holt
vd. 2011; Meadows, 2013). McQuail (2010, s. 57), iletişim sürecinde “ileten” ile “karşılayan”
arasında tek-taraflı ve kişiler üstü bir ilişki olduğunun altını çizer. Ancak web 2.0 teknolojisi ile
ortaya çıkan katılımcı izleyici ve yurttaş gazeteciliği gibi kavramlar tek yönlü kitle iletişim sürecini
çift yönlü bir sürece yönlendirmiştir.
Aysel Aziz (2016), kitle iletişim sürecinin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için geri
bildirim öğesinin önemi üzerinde durur. Geri bildirimin bulunmaması durumunda, iletişim tek
yönlü bir süreçte gerçekleşmiş olur ve mesajın alınıp alınmadığına dair tepki bilinemez. Aziz’e
(2016) göre, iletişimin oluşması için verici (iletici), alıcı (hedef), geri bildirim (mesaj) ve kanal
(araç) zorunludur ancak beşinci öğe olan geribildirim etkili bir iletişim için gereklidir. Aziz (2016),
“Olumlu-Olumsuz”, “Anında-Gecikmiş”, “Eleştirel-Destekleyici” ve “İleri Bildirim”den oluşan
dört önemli geri bildirim sürecinden bahsetmektedir. Geri bildirim ile ilgili yer alan diğer modeller
arasında “Doğrusal”, “Döngüsel” ve “Bağlantılı” modeller bulunmaktadır (Kio, 2015 s.136-137).
Geri bildirimi gönderen ile karşılayan arasındaki ilişkiye odaklanan doğrusal modelde, iletide yer
alan bilgi tek yönlüdür. Döngüsel geri bildirim modeli ise karşılıklı diyaloğa izin veren bir yapıya
sahiptir. Bağlantılı modelde iletişim, döngüsel bir sürece sahip olmakla birlikte, katılım ve geri
bildirim akışı yer almaktadır (Kio, 2015 s. 137). Bağlantılı geri bildirim modelinin sosyal medya
platformlarına uyarlanabilecek bir yapıda olduğunu ifade eden Kio (2015, s. 137), bireylerin sosyal
medya platformlarındaki arkadaş listeleri ve etkileşimlerinin, geri bildirimin döngüsel sürecini

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 335
www.turkishstudies.net/turkishstudies
yansıtması ve birden fazla kişi arasında gerçekleşmesi açısından örnek gösterilebileceğini ifade
eder.
Medya alanında yaşanan yakınsama sayesinde, geleneksel medya araçları ile teknolojik
iletişim sistemleri aynı eksende buluşarak, interaktif ve etkileşimli bir iletişim sürecinin ortaya
çıkmasını sağlamaktadır (Jenkins, 2004). Kitle iletişim araçlarıyla yapılan iletişimin etkili
kılınabilmesi için (Aziz, 2016), pasif geri bildirim süreci, yeni iletişim teknolojileri sayesinde
ortaya çıkan sosyal medya platformları ile çift yönlü bir akışa geçmiş olduğu söylenebilir. Akıllı
telefonlar ve kişisel bilgisayarların yaygın kullanımı sayesinde internet erişiminin sınırlarının
silikleştiği şu günlerde, ana haber bültenlerinin izler kitle tarafından gönderilen içeriklere veya geri
bildirimlere yer verdiği görülmektedir.
Günümüzde bireyler sosyal medya platformlarının sunduğu etkileşim ve paylaşım
özelliğini kitle iletişim araçları ile etkileşime geçmek için kullanmaktadır. Bu durum “Sosyal TV”
kavramını gündeme getirmektedir. Teknolojik gelişmeler ile yöndeşen medya ortamlarında ikincil
ekran kavramı önemli bir fenomen haline gelmiştir (Guo, 2020, s. 97). Sosyal TV, televizyon
izleyen bireylerin farklı iletişim araçlarıyla izledikleri programlarla etkileşime geçmesini ifade
etmektedir. Diğer bir tanım ile Sosyal TV kavramı, iki farklı medyanın birlikte kullanılması veya
tüketilmesi olarak da ifade edilmektedir ( Kim vd. 2021). Dijitalleşme ile akıllı telefon, kişisel
bilgisayarlar ve tabletlerin medya yakınsaması kapsamında kitle iletişim araçları ile bir arada
kullanımını ifade eden sosyal TV kavramı, izleyici ile etkileşim kurmak adına önemlidir. Yöndeşik
medya içerisinde sosyal medya platformlarının kullanım pratikleri, bireylere bulundukları
ortamlardan izledikleri programlara anında yorum ve paylaşım imkânı sunmaktadır. Günümüzde
kitle iletişim araçlarının yanı sıra sıklıkla tercih edilen sosyal medya platformları, özellikle canlı
yayın formatına sahip televizyon programlarının izleyici ile etkileşime girmesi, farklı içeriklere
ulaşması ve pazarlama amaçlı kullanımı açısından elverişli bir ortam sağlamaktadır (Guo, 2018, s.
196). Pandemi sürecinde sosyal TV kullanımı üzerine araştırma yapan Kim vd. (2021) göre, bu
süreç içerisinde insanların televizyon izleme şekilleri büyük ölçüde etkilenmiştir. Sosyal TV
Geleneksel televizyon izleme pratikleri izleyen ile içeriği üretenin diyalog kurabileceği, zaman ve
mekâna bağlı kalmayacağı bir etkileşim ortamına geçmiştir (Kim vd. 2021). Sosyal TV ile
izleyicilerin anında geri bildirimleri, medya kuruluşları ile ilişkinin kurulması ve içeriklerinin
geliştirilmesine yardımcı olmaktadır (Zayani, 2021). Reuters Institute Digital News 2021 raporuna
göre Türkiye’de en çok kullanılan sosyal medya platformları arasında YouTube, Twitter, Instagram
ve Facebook başta yer almaktadır. We are social 2021 raporuna göre, dünyada 4.20 milyar,
Türkiye’de ise 60 milyon aktif sosyal medya kullanıcısı bulunmaktadır. Türkiye popülasyonunun
yüzde 70.8’i sosyal medya platformlarını kullanmakta ve 59.10 milyon kişi ise sosyal medya
platformlarına erişmek için mobil cihazlara başvurmaktadır. We are social raporundan da
anlaşılacağı üzere, Türkiye’de çok sayıda kişi geleneksel kitle iletişim araçlarının yanı sıra mobil
cihazları ikinci ekran olarak kullanmaktadır. Aktif sosyal medya platformu kullanan çok sayıda
kişi olması nedeniyle, geleneksel kitle iletişim araçlarının, sosyal medya platformları üzerinden
kitle ile etkileşime geçmesi dijitalleşen dünyaya ayak uydurması bakımından kaçınılmazdır.
İzleyici katılımına ve etkileşimine yer veren sosyal medya platformları aracılığıyla
geleneksel medyadan sunulan içeriğe karşı olumlu veya olumsuz yorumlar paylaşılabilmektedir.
Geri bildirim olarak tanımlanan bu yorumlar sosyal medya (Twitter) aracılığı ile ana haber
bültenlerine ulaşmakta ve iletişim modelinin önemli süreci olan geri bildirimi çift yönlü
kılmaktadır. Türkiye’de geleneksel medya kanalları içerisinde aktif olarak bülten süresi içinde
sosyal medya platformlarından Twitter’ı ilk kullanan kanallar arasında “Fatih Portakal ile Fox Ana
Haber” yer almaktadır. Reuters Institue 2021 dijital raporuna göre, Türkiye’de mobil cihazlar
üzerinden erişilen, en çok güven duyulan haber kaynakları arasında “Fox haber” ilk sırada yer
almaktadır.

336 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
“Fatih Portakal ile Fox Ana Haber”, izleyicinin dikkatini ve katılımını sağlamak adına
gündemi yansıtan tabelalar (örnek: #duysesimi) ile Twitter üzerinden etkileşim kurulmasına imkân
vermektedir. Fatih Portakal, izleyici ile bülten arasında diyalog ve etkileşimin kurulması için her
gün oluşturulan tabelaları Twitter platformu üzerindeki resmi hesabından paylaşarak takipçilerine
bültenin gündemi ile ilgili ipucu vermektedir. Yayını izleyenler, bu tabelalar üzerinden geleneksel
medya ile etkileşimli iletişim kurabilmektedir. Twitter üzerinden gönderilen izler kitle geri
bildirimleri, geleneksel medya dışında oluşan gündemi takip etmek adına önemlidir. Geçmişten
günümüze birçok kuramcı kitle iletişim kuramlarının tek yönlü bir süreç olduğu konusunda hem
fikirdir, buna göre iletişim sürecinde geri bildirim kısıtlı seçenekler ile gerçekleşir (Schramm,
1954; Holt vd. 2011; Meadows, 2013). McQuail (2010, s. 57) iletişim sürecini başlatan “ileten” ile
“karşılayan” arasında tek-yönlü, bir ilişki olduğunun altını çizmiştir. Ancak teknolojik alanda
yaşanan yakınsama ile kitle iletişim tek yönlü bir süreçten çift yönlü bir sürece yönelmiştir (Bruns,
2005; Livingstone 2004). Tek yönlü işleyen gündem, Fox TV örneğinden de anlaşılacağı üzere çift
yönlü bir hal almıştır. Bunun temelinde, izleyicinin kitle iletişim araçlarına aktif katılımı yer
almaktadır. Bu bakımdan sosyal medya araçlarının kitle iletişim araçları içinde aktif kullanımı
değişen iletişim ve gündem belirleme sürecinin yeniden değerlendirilmesi da açısından önemlidir.
Pandemi Döneminde Yönelim Gereksinimi ve Haber
Pandemi gibi belirsizlik durumlarında bireylerin bilgi edinme ihtiyacı artış göstermektedir
(Caselo-Ripolles, 2020). Bu gibi durumlarda bu ihtiyacı karşılamak adına bireyler, geleneksel kitle
iletişim araçlarına daha fazla başvurmaktadır. Gündem kurma kuramına göre izler kitle, iletişim
araçlarından gelen bilgi ile ne hakkında düşünecekleri konusunda fikir sahibi olur (McCombs,1972
s. 176). Buna göre kitle iletişim araçlarının üzerinde durduğu gündeme getirdiği konular, toplumun
dikkatinde olacaktır, kitle iletişim araçlarının değinmediği üzerinde durmadığı konular ise toplum
içinde önemini yitirecektir (Severin & Tankard, 1992, s. 208). İçinde bulunduğumuz pandemi
sürecinde bireyler, artan bilgi ve gündemi takip etme ihtiyacı ile geleneksel medya araçlarından
aktarılan bilgiye yönelmektedir. Bu kapsamda medyanın gündeminde yer alan konuların sıklığı ve
detayı bireylerin ihtiyacını karşılamakta ve onların bilgi eksikliğini gidermektedir. Gündem
belirleme sürecinin unsurları çerçevesinde üç başlıktan bahsedilmektedir. Kamu gündemi, medya
gündemi ve politik gündem (McCombs, 1972, s. 91). McCombs ve Shaw’a (1972) göre kamu
gündemi, kamunun dikkatini çekecek ve ilgilendirecek konu ve başlıkları ifade etmektedir.
Kuramcıların üzerinde durdukları iki husus vardır, bunlardan ilki öz gündem ve kişilerarası
gündemdir. Öz gündem, bireyin şahsını ilgilendiren gündemi ifade ederken, kişilerarası gündem ise
bireyin diğer kişiler ile iletişime geçerek tartıştığı gündemi ifade etmektedir. Pandemi dönemi
içerisinde Fatih Portakal ile Fox Ana haber bültenlerinde yayın süresince ekrana yansıyan tabelalar
bu duruma (öz gündem ve kişiler arası gündem) örnek teşkil etmektedir. Her gün değişen tabelalar
aracılığı ile izler kitle sosyal medya platformu Twitter üzerinden gerek kendi iletişim gurubunda
tartışabilmekte gerekse kişilerarası olarak çoklu iletişim kurma imkânı ile yansıtılan gündem
başlığı hakkındaki düşüncelerini paylaşabilmektedir. Sosyal medya platformlarının televizyon ana
haberlerinde aktif kullanımı ile gerçekleşen bu süreç içerisinde, izler kitle üzerinde kamuoyunun
şekillendirilmesi söz konusudur.
McCombs ve Shaw (1972), kamuoyunun oluşmasında medya gündeminde yer alan
konuların, kamu gündeminde yer alması arasında geçen zaman farkının önemine vurgu yapar.
Kamu gündeminin genel yapısına bakıldığında, medya araçları tarafından üzerinde düşünülmesi
istenilen konu ile alakalı konunun süresi ve tekrarı bireylerin gündemini belirlemek adına
önemlidir. Bu kapsamda Fox ana haberlerinde bazı konu başlıkları yayın süresi içerisinde
tekrarlanarak diğer konulardan daha fazla yer verilmesi ile istenilen etkinin yaratılmaya çalışıldığı
söylenebilir. Gündem belirleme kuramı, medya kurumlarından kitleye tepeden aşağı işleyen bir
sürece sahip olduğu görüşüne (McCombs ve Shaw, 1972) karşın 2005 yılında McCombs, gelişen
iletişim teknolojileri ile sürecin değiştiğini ifade etmiştir. McCombs (2005), internetin sunduğu
farklı iletişim platformları aracılığı ile bireylerin farklı gündemlere erişebilmesi ve bireysel

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 337
www.turkishstudies.net/turkishstudies
gündemler oluşturma imkanları nedeniyle geleneksel medyanın bu durumdan etkilendiğini ifade
etmiştir. Matthes’e ( 2005) göre kamu gündeminin belirlenmesinde, izler kitlenin bireysel
özellikleri ve deneyimleri, medyadan yansıyan içeriklerin algılanmasında ve yorumlanmasında
önem teşkil eder. Medya yakınsaması ile bireyler, sosyal medya platformları üzerinden medyadan
yansıyan içerikleri kendi bilgi ve deneyim birikimleri doğrultusunda işleyerek geri bildirim
şeklinde geleneksel medya araçlarına geri iletebilmektedir. Önem teşkil eden diğer bir unsur ise
geleneksel medyanın etkilerine maruz kalma derecesidir.
Gündem belirleme kuramına göre, izler kitlenin medyanın yansıttığı gündemden
etkilenebilmesi için bu medyadan yansıyan içeriklere açık durumda olması gerekmektedir. Burada
kastedilen nokta izler kitlenin, kitle iletişim araçlarına ne oranda bağlı kaldığıdır. Gündem
belirleme sürecinin belki de en önemli öğelerinden biri ise yönelim gereksinimidir. Yönelim
gereksinimi, pandemi gibi belirsizlik durumlarında kendini daha fazla gösteren bir süreci ifade
etmektedir. Bu kapsamda bireyler içinde bulundukları durum veya konu ile ilgili ne kadar az
bilgiye sahip ise gündemi takip etmek ve konu ile alakalı uyum sağlamak adına bilgi alma ihtiyacı
yani yönelim gereksinimi artış göstermektedir (Matthes, 2005, s. 432). Yönelim gereksiniminin
temelinde, bazı insanların gündem belirleme etkilerine şüphe ile yaklaşırken diğerlerinin bilgi
arayışı içinde kitle iletişim araçlarına başvurmasının psikolojik olarak açıklanması yer almaktadır
(Matthes, 2005, s. 2). McCombs ve Weaver (1972) tarafından geliştirilen bu yaklaşıma göre,
pandemi gibi belirsizlik dönemlerinde, bireyin konu ile alakalı bilgisi ne kadar az ise belirsizlik
yönelimi o kadar yüksektir. McCombs (1972) belirsizlik durumunda daha fazla ortaya çıkan bilgi
ihtiyacının temelinde “bendecilik” diğer bir ifadeyle, kişiler arası iletişimde konuya dahil olabilme
ihtiyacının yer aldığını bertilmiştir.
Belirsizlik yönelimi üzerine “The need for orientation towards news media: revising and
validating a classic concept” adlı çalışmasında detaylı inceleme yapan Matthes (2005, s. 4),
belirsizlik durumlarında bireylerin bilgi edinme ihtiyacının, medya tüketiminin ve medyanın
oluşturduğu gündeme karşı şüpheciliğin birbirine paralel şekilde arttığını ifade etmiştir. Matthes’a
(2005) göre, haber medyasında yönelim gereksinimi ile ilgili üç faktör bulunmaktadır. Belli
konulara uyum sağlama, belli gerçeklere uyum sağlama ve medya değerlendirmelerine uyum
sağlama. Geleneksel kitle iletişim araçları, pandemi dönemi gibi belirsizliğin yoğun olduğu
durumlarda bireyler uyum sağlamak ve bilgi ihtiyacını karşılamak adına bazı dönüşümler
geçirmektedir. Kitle iletişim araçları bu ihtiyacı karşılamak adına, sosyal medya araçları ile
etkileşim ve yayın süresini arttırarak yeni bir yayın anlayışı sunmaktadır. Bu bakımdan pandemi
döneminin geleneksel kitle iletişim aracı olarak televizyon haberlerindeki izleyici katılımının
incelenmesi, belirsizlik durumlarında artan bilgi edinme ihtiyacının rolünü anlamak adına önem
teşkil etmektedir. Tewksbury ve Rittenberg (2012, s. 3) haber kavramının, internetin kullanımıyla
farklı anlamlar barındırmaya başladığını ifade etmiştir. DeFleur ve Dennis (2010), “Understanding
media in the digital age” kitabında, haber için bir konu veya kişiyle alakalı en yeni bilgilerin
toplanıp işlenmesinin ardından araç ile hedef kitleye yayılması olarak tanımlamaktadır. Bir
konunun haber olabilmesi için belli bir süreçten geçmesi gerekmektedir. Haber süreci şu şekilde
işlemektedir; olay veya durum ile ilgili kesin bilginin toplanması, elde edilen bilgilerin haber değeri
taşıyan hikayelere dönüştürülmesi, bu haberleri kitle iletişim araçları ile aktarılması ve kitlenin ne
sunulduğunun idrak etmesi ile sürecin son bulmasıdır (Kars 2013 s. 9). Yukarıda yapılan genel
tanımlamalara göre haberin temelinde enformasyon verme ve alma gereksinimi yatmaktadır.
Enformasyon alma ve iletme toplumların en temel ihtiyaçlarından olduğundan haberin ana işlevi,
toplumu bilgilendirmek üzerinedir. Ancak unutmamak gerekir ki, haberi yayan basın organları
toplumu bilgilendirirken aynı zamanda ne hakkında düşünülmemesi gerektiği konusunda da rol
oynamaktadır.
Toplumu bilgilendiren bir araç olması nedeniyle, haberin gerçekliği ve doğruluğu
önemlidir. Demokratik öğretiye göre medya, bağımsız ve gerçeğin peşinde olmalıdır. Bu sebeple
medya olayları yansıtırken iktidarın veya güçlünün bakış açısından sıyrılarak gerçekleri baskı

338 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
olmadan aktarmalıdır (Kars 2013 s. 9). Teun A. Van Dijk (1996, s. 2) güç ve haber yayın organları
arasındaki ilişkiyi, sosyal veya kurumsal olarak değerlendirmiştir. Dijk’e (1996, s. 2) göre sosyal
güç, gruplar veya kuruluşlar arasında yer alan sosyal ilişkidir. Sosyal ilişki, güçlü gruplar veya
kuruluşların denetimi ile gerçekleşmektedir. Medyanın gücü ve kontrolü, direkt gerçekleşen bir
olgu değildir, dolaylı yollardan kitleye ulaştırılır. Medya gücünün temel hedeflerinden biri niyetler,
planlar, inançlar veya fikirler üzerinde etki yaratmaktır. Psikolojik ve sosyolojik bulgulara göre
izler kitle, yöneltilen ikna modellerine dayanıklılık gösterme eğilimindedir (Dijk, 1996, s. 11).
İnternetin gündelik yaşamın her anında olduğu bu dijital dönemde kitle kendisine iletilen
enformasyonu, medya kuruluşları ile iktidar arasındaki güç-güven ilişkisini sosyal medya
platformları üzerinden sorgulayabilmektedir. Bunun en temel örneklerinden biri ise Fox TV ana
haberlerinde görülebilmektedir. Genel anlamda muhalif haber anlayışına (Oğuz, 2019) sahip olan
Fox TV ana haber bültenlerinde kullanılan tabelalar ile medyadan kitleye iletilen enformasyonla
ilgili anında geri bildirim alma ve kitlenin gündemini yoklama imkânı bulmaktadır.
Kitle ile interaktif iletişimi, ağırlıklı olarak Twitter sosyal paylaşım platformu üzerinden
kuran Fox ana haber, izler kitleye yönelttiği enformasyonla ilgili demokratik katılım ortamı
sağlayarak, kitleyi meşgul eden gündemin ve fikirlerin dile getirilmesine yardımcı olmaktadır. Bu
durum geleneksel kitle iletişim araçları içerisinde alternatif kamusal alan ortamı sunmaktadır.
Sosyal medyanın özellikleri kapsamında enformasyona limitsiz erişim, eşit ve korunaklı katılım
sağlamaktadır (Loader and Mercea 2011; Shirky 2008; akt. Kruse vd., 2018). Bu doğrultuda,
kamusal alan için gerekli olan unsurlar sosyal medya ortamları tarafından yüzeysel olarak
karşılanmaktadır. Manuel Castells (2008), küresel ölçekte etkileşimsel ve fikirlerin kitlelere
kolaylıkla ulaştırabilme özelliği ile sosyal medyanın yeni kamusal alan olma fikrine olumlu
yaklaşmaktadır. Bu kapsamda bireyler Twitter gibi platformlar aracılığı ile geleneksel medyaya
karşı kamusal alan oluşturma imkânı bularak kendi karşıt gündemlerini oluşturabilirler.
Toplum içinde enformasyon almak için başvurulan medya kaynakları güven oluşumu
çerçevesinde değişiklik göstermektedir. Bu doğrultuda bireyler enformasyon edinme aşamasında
sıklıkla kendi kanaatlerine yakın bakış açılarını destekleyen medya kanallarına yönelim
göstermektedir (Aqili & Nejad, 2016). Bu kapsamda geleneksel medya araçları haberleri
çerçeveleme ve sunum pratikleri ile izleyicilerin dikkatini ve ilgisini çekmeye çalışmaktadır.
Geleneksel medya araçları içinde televizyon ana haberlerinde sunucular üst dilbilim veya meta
dilsel faktörleri (Aqili & Nejad, 2016) ve sosyal medya platformları aracılığı ile izleyicinin ilgisini
çekmeye çalışırlar. Meta dilsel faktörler, haber sunumu sırasında kullanılan sözel ve sözel olmayan
iletişim şekillerine vurgu yaparak izleyici ile bağ kurmaya çalışırlar. Haber sunucuları izleyiciye
verilmek istenen mesajı aktarmak ve ne hakkında düşünecekleri konusunda yönlendirmek adına
meta dilsel faktörleri etkili bir şekilde kullanma eğilimi gösterirler. Meta- dilsel faktörler haber
sunumu sırasında sunucu tarafından sergilenen fonetik vurgular, mimikler, tekrarlar (Aqili &
Nejad, 2016) ve izleyiciye yöneltilen sorular aracılığı ile gerçekleştirilir. Bahsi geçen meta dilsel
faktörlerin, “Fatih Portakal ile Fox Ana Haber” bültenlerinde etkili bir şekilde kullanıldığı
görülmektedir. Meta dilsel faktörlerin etkili bir şekilde kullanılması ile izleyicinin ilgisini ve
dikkatini korumak mümkündür. Bu faktörler aracılığıyla izleyiciye haber ile ilgili gerginlik, öfke,
sevinç, hüzün ve nefret gibi hisler aktarılır. Böylelikle bültenin izleyici üzerinde oluşturmak
istediği duygu etkili bir şekilde sağlanır ve izleyicinin bülten ile etkileşimde kalması ön görülür
(Aqili & Nejad, 2006). İzleyicinin dikkatini ve ilgisini çekmek için kullanılan bu faktörler sosyal
medya platformlarının sağladığı anında geri bildirim ve etkileşim olgusu sayesinde çift yönlü
iletişim ve etkileşimi sağlamlaştırır. Fox ana haberlerinde sunucu Fatih Portakal tarafından
sistematik kullanılan meta dilsel faktörler ve sosyal medya ortamlarının kullanımına imkân veren
bülten yapısı ile bilgiyi üreten ile tüketen arasında diyalog oluşmasını anında geri bildirim
üzerinden sağlanmaktadır.

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 339
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Pandemi Döneminde Habere Erişim
Dünya Sağlık Örgütü’nün resmi internet sayfasında yer alan verilere göre 13 Ocak 2022
tarihi itibari ile küresel düzeyde teyit edilmiş 315 milyon 345 bin 976 Covid-19 vakası tespit
edilmiştir. Covid-19’a bağlı olarak küresel çapta gerçekleşen vefat sayısı ise 5 buçuk milyon
civarındadır ve bu rakamlar her geçen gün artış göstermeye devam etmektedir. Dünya Sağlık
örgütünün resmi internet sayfasında yer alan verilere göre Türkiye’de, 11 milyon 832 bin 274
Covid-19 vakası tespit edilmiştir, vefat sayısı ise 87 bin 831 olarak yer almaktadır. Bu rakamlardan
da anlaşılacağı üzere içinde bulunduğumuz pandemi dönemi küresel çapta etkiye sahiptir. Yüksek
bulaşma ve ölüme sonuç verebilen Covid-19 salgını dünyayı belirsizlik içerisine sürüklemiştir. Bu
belirsizlik sürecinde bireylerin enformasyona ve iletişime olan ihtiyacı her zamankinden daha fazla
artış göstermiştir. We are Social 2021 raporuna göre, Türkiye’de 60 milyon aktif sosyal medya
kullanıcısı bulunmaktadır. Bu Rapora göre, 2020 yılına kıyasla sosyal medya platformları
kullananların oranı yüzde 11,1 artış göstermiştir. Ocak 2021 itibariyle en çok tercih edilen sosyal
medya platformları arasında Youtube (%94,5), Instagram (%89,5), WhatsApp (%87,5), Facebook
(%79,0) ve Twitter (%72,5) yer almaktadır. Reuters Instute’ün 2020 ve 2021 raporlarına göre
mobil cihazlar, çevrim içi habere erişim için kullanılan başlıca yöntemler arasında yer almaktadır.
Bu raporlara göre, habere erişim için en çok tercih edilen birincil kaynak çevrim içi, tercih edilen
ikinci kaynak ise kitle iletişim aracı olan televizyondur. Reuters Institute (2019) tarafından sunulan
diğer bir raporda çevrim içi sitelerin habere erişim için yaygın kullanılmasına karşın Türkiye
genelinde (kentsel kesimlerde) televizyon başlıca habere erişim aracı olarak kullanıldığı
belirtilmiştir. Reuters Institute’ün 2021 yılı raporunda, güven teşkil eden haber kaynakları arasında
Fox Haber’in 2019 yılından bu yana güven sıralamasındaki birincil konumunu koruduğu
görülmektedir. Salgın nedeni ile yaşanan kısıtlamalar ve karantina süreçleri içerisinde bireylerin
gündemi takip etme ve habere erişim pratiklerinde dijital kaynakların ardından geleneksel kitle
iletişim araçları, başvurulan en önemli araçlardan biri olma özelliğini korumaktadır.
Pandemi sürecinde dijitalleşme her zamankinden daha fazla artarak geleneksel kitle iletişim
süreçlerinde birtakım değişimlere neden olmuştur. Pandemi döneminde enformasyon, belirsizlik ve
endişe durumunu ortadan kaldırmak için dijital araçlar başvurulan temel araç haline gelmiştir.
Ancak enformasyon sirkülasyonunda medyana gelen artış, içinde barındırdığı yanlış bilgiler nedeni
ile belirsizlik durumunu ortadan kaldırmaktan çok panik ve yanlış yönlendirmelere de zemin
oluşturabilmektedir (Casero-Ripolles, 2020 s. 2). Enformasyona her zamankinden daha fazla erişim
sağlanan bu dönem içerisinde yanlış bilgi yayılımı ile ilgili infodemi terimi gündeme gelmiştir.
Günümüzde sıklıkla karşılaşılan infodemi terimi Cambridge sözlüğüne göre, İngilizce information
ve pandemic kelimelerinin kısaltılarak birleştirilmesinden türemiştir. İnfodemi anlam itibari ile
zarara yol açabilecek fazla yanlış bilgi yayılımı veya bilgi kirliliğini ifade etmektedir.
İnfodeminin yayılmasında sosyal medya platformları etkin bir role sahiptir. Dünya Sağlık
Örgütü genel direktörü Dr. Tedros, Almanya’da gerçekleşen 2020 Güvenlik konferansında
infodemiyle ilgili “biz sadece salgın ile mücadele vermiyoruz, infodemi ile de mücadele
içerisindeyiz” sözleri ile infodeminin salgın kadar tehdit teşkil ettiğini belirtmiştir. Thompson,
Melborune Üniversitesi, Pollfish ve DSÖ’nün katkıları ile Mart 2021 yılında yayınlanan “Social
media and Covid-19” adlı raporda, infodeminin küresel çapta artarak yayılmasında, sosyal medya
ve diğer dijital platformların rol aldığı ifade edilmiştir. Raporda dikkat çeken diğer bir husus ise,
Covid-19 ile ilgili haberlere ve bilgilere erişimde sosyal paylaşım ve dijital ortamların dışında
geleneksel kitle iletişim araçlarından ulusal gazeteler ve televizyon haberlerinin sıklıkla
başvurulduğu belirtilmiştir.
Bilginin sirkülasyonda olması toplumun bilincinin artmasında önemli rol oynar. Toplum
bilgi almak için tercih ettiği kitle iletişim araçları, kimi zaman güven verme konusunda olumsuz
çerçeve çizebilmektedir. Bunun temelinde medya ve siyasi ilişkilerin doğrultusunda ortaya çıkan
kutuplaşmaların olduğu söylenebilir. Bu doğrultuda, bireyler kendi kanaatlerine yakın bakış

340 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
açılarını destekleyen kitle iletişim araçlarına yönelim gösterebilmektedir. Aynı durum dijital
paylaşım ve enformasyon platformlarında da mevcuttur. Bu kapsamda kitle iletişim araçları, haberi
çerçeveleme ve sunma pratiklerine göre izleyicilerin dikkatini çekmektedir. Haberler ile izleyici
geri bildirimi arasındaki ilişkiyi rekabetçi, yöndeşik ve tamamlayıcı şeklinde sınıflandıran Rogers
ve Chaffe’e (1983, s. 19, akt. Yaylagül, 2006, s. 57) göre, geleneksel medya araçları ile kişilerarası
iletişimde kaynaklar, nadiren birbiri ile çelişir ancak rekabetçi tutum içerisinde habere karşıt görüş
belirten izleyici yorumları bulmak da mümkündür. İzler kitle, aynı fikirde olmadığı haberlere daha
fazla yorum bırakma eğilimi taşımaktadır. İzleyicilerden süreklilik içinde alınan olumsuz yorumlar
zaman içerisinde medya kuruluşunda güven kaybı veya kuşkuya neden olabilmektedir (Kio, 2017).
Öte yandan pozitif yorumlar (yöndeşik) ve bu yorumlara gelen beğeni ve paylaşımlar yalan
haberlerin daha inanılır olmasına ve yayılmasına da neden olabildiğini belirtmektedir (Kio, 2017).
Ancak genel anlamda bakıldığında medya araçlarının ne oranda güven teşkil ettiği önemli bir
husustur. Reuters Institute Digital News Report’un 2019 ve 2020 verilerinde 18-64 yaş aralığındaki
yetişkinlerin güven duydukları medya araç ve kuruluşlarının listesini yayınlamıştır. Rapordan elde
edilen verilere göre, araştırmaya katılanların %46’ı genel anlamda haberlere güveniyor, fazla
sorgulamacı bir tutum sergilemiyor. Medya araçları arasında yapılan güven sıralamasında 2019-
2021 yılları arasında ilk sıraya yerleşen Fox Ana Haber bülteni olmuştur. Özellikle haber kanalları
arasında Fox TV ve NTV ve eleştirilel bakış açısı sunan Cumhuriyet ve Sözcü gazetesi en çok
güven duyulan haber kaynakları olarak görülmektedir.
İzleyici Katılımı ve Haberlerde Yakınsama
Çoklu iletişim platformlarının bir arada kullanılması kitle iletişimin çift yönlü bir sürece
girmesine zemin hazırlayan önemli etkenlerdendir. Henry Jenkins (2008, s.15-16), medyanın
üretiminde ve tüketiminde gerçekleşen değişimin başlıca nedeni olarak yakınsamayı işaret
etmektedir. Geleneksel medyada son kullanıcı olarak yer alan izleyicilerin önündeki sınırlar
yakınsama ile azalmaktadır, bunun etkileri haber üretim maliyetleri ve haber yapım sürecinde
olumlu sonuçlara neden olmaktadır (Zayani, 2021). Geleneksel kitle iletişim araçlarına alternatif
sunan sosyal medya platformları ayrıca, yurttaş gazeteciliği gibi katılımcı faaliyetlere imkân
vermesi, siyasal iletişim kampanyalarında stratejik kullanımı, doğal afetler, ekonomik krizler ve
sosyal hareketlerde sağladığı pozitif etkilerden dolayı popüler bir ortamdır (Tosuner, 2015, s. 133).
Küresel dijital medyada artan rekabet, teknoloji platformları ile haber yayıncıları arasındaki ilişkiyi
değiştirmektedir, bu değişim haber üretim pratiklerinden tüketime ve izleyicinin aktif katılımına
kadar yansımaktadır. Küresel dijital medyada önemli bir konuma sahip olan sosyal medya
platformlarından Twitter, çok sayıda kullanıcıya erişebilme imkânı nedeniyle profesyonel
habercilerin ilgisini çekmektedir. Sosyal medyanın geleneksel habercilik üzerindeki etkisi üzerine
duran araştırmalarda ( Greer ve Ferguson, 2011; Lasosa, Lewis & Holton, 2012; Vis, 2013;
Wasike, 2013;) izler kitle ile etkileşimin önemi vurgulanmıştır. Bane’e (2019) göre, günümüz
haberciliğinde sosyal medya platformlarından Twitter, haber yapım sürecinde önemli bir yere
sahiptir. İzleyici ile etkileşim kurulması açısından, medya kuruluşlarınca sıkça tercih edilen Twitter
(Zayani, 2021), sunduğu interaktif ortam ile içeriklerin ve yorumların anında paylaşımına imkan
vermektedir (Lewis, 2015).
Sosyal medya platformlarının en belirleyici özelliklerinden biri olan etkileşim, onu
geleneksel medyadan ayırmaktadır. Sosyal medya platformlarının haber üretim ve tüketim
üzerindeki değişimleri üzerinde duran Lee ve Tandoc Jr.’a (2017) göre çevirim içi geri bildirimler,
medya kurumlarının editöryel kararlarının belirlenmesinde etkilidir. Twitter platformunda beş
temel etkileşim yöntemi vardır, bunlar; beğeni/favori (like), bahsedenler (mentnions), etiket
(hashtag), yeniden gönderi (Retweet) ve bağlantı (link) (Lopez ve Mellado, 2019). Haberlerde
yakınsamanın etkileri ile izler kitle, sosyal medya platformları üzerinden haber üretimi ve tüketimi
üzerinde kullanıcı kontrolü imkânı bulabilmektedir. Sosyal medya ortamları ile izler kitle,
enformasyonu üreten ve yayan haber üreticilerine anındalık çerçevesinde geri bildirim
gönderebilmektedir (Bucy, 2004).

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 341
www.turkishstudies.net/turkishstudies
İzler kitlenin haber üretimine etkin katılımcı olarak yer alması, yorum köşeleri, tartışma
forumları, sosyal medya (Twitter, Facebook ve Instagram vb.) ve kişisel bloglar gibi şekillerde
gerçekleşebilmektedir (Singer vd. 2011). Haberi üreten ile tüketenin iletişim içerisinde olması
haberlerin nasıl seçileceği, işleneceği ve yorumlanacağını etkilemektedir (Kio, 2017). Kramp ve
Loosen’a (2018) göre direkt izleyici katılımı ve etkileşimi, dijital habercilik döneminin en belirgin
özellikleri arasında yer almaktadır. Krahuen’e ( 2017) göre, değişen iletişim ortamında haber
yayınları ve dijital gazetecilik, yeni ortama uyum sağlamak adına bir takım değişikliklere giderek,
dijital cihazları hedef alan bir yaklaşım benimsemeye başlamıştır. Geleneksel yollarla alınan
izleyici geribildirimleri zaman aşımı ve etkileşim eksikliği nedeni ile sınırlı kalmaktaydı ancak
aktif izleyici katılımı ile anlık geri bildirimler gerçekleşmekte ve kaydedilebilmektedir.
Dijitalleşmenin avantajı ile bu geri bildirimlerin otomatik şekilde kaydedilebilmesi, haberi
üretenler açısından avantajlıdır. Geleneksel yollara oranla daha fazla izleyici geri bildirimine
ulaşımı kolaylaştırmaktadır (Kio, 2017). Bunun sonucunda haberi üreten kurumlar, izleyicilerin
gündemini takip edebilir ve izleyicinin ilgisini korumak için haberlerin konusunu bu kapsamda
çerçeveleyebilir. Russel’a (2019) göre, birçok haber kuruluşu Twitter’ın sağladığı interaktif ortam
aracılığı ile gerçekleştirdiği paylaşımlarla izler kitlenin ilgisini çekmeye çalışır. Greer ve
Ferguson’a (2011) göre, televizyon kanallarına ait Twitter hesaplarında gerçekleşen etkileşim
içeriğinin yüzde 80’ninden fazlası haberlerle ilgilidir. Twitter takipçilerinin tipolojisindeki yayılımı
ve aktivitelerini araştıran Park ve Moon’a (2010) göre, sosyal ağlar sıklıkla son dakika haber
kaynağı olarak kullanılmaktadır. Takipçiler, daha çok son dakika haberleri konusunda yorum ve
paylaşımlarla aynı gönderiyi Retweet yapma eğilimine sahiptir. İzler kitlenin çevirim içi geri
bildirimleri haberin üretimi, konu seçimi, konumu ve performansının değerlendirmesi üzerinde
etkilidir (Kio, 2017).
Geleneksel kitle iletişim araçlarının izler kitle ile etkileşimde olması, gündem belirleme ve
eşik bekçiliği kavramlarını yeniden şekillendirmektedir. Günümüzde gündem, geleneksel kitle
iletişim araçlarının sunacağı gündemle sınırlı kalmamakta, izleyicilerin eşik bekçilerine dönüşerek
hangi konuların gündeminde olacağını belirleyebilmektedir (Kio, 2017). Napoli’ye göre (2010),
içeriği üreten sadece geleneksel medya değildir. Geleneksel medyanın dışında, kitleler de kendi
kitlelerine mesaj gönderme gereği içine girmiştir. Yakınsama kapsamında habere erişimin
değiştiğini belirten Napoli (2010), birçok kişinin mobil cihazlar ve geleneksel medya araçlarını eş
zamanlı kullanarak haberlere erişim sağladığını belirtmiştir. Bu kapsamda izleyiciler Alvin
Toffler’ın (1980) ortaya koyduğu üreten tüketiciler haline gelmiştir. Haberlerde yakınsama, farklı
medya araçları üzerinden haber içeriği olarak kullanılmasını ifade etmektedir (Chen, 2013, s. 189).
Sosyal medya platformlarında kullanıcılar haberleri, kendi sosyal ağlarında paylaşarak içeriğin
daha geniş kitlelere ulaşmasına yardımcı olmaktadır. Çevrim içi izleyici etkileşimi hem içeriğin
oluşturulması hem de dağıtılması açısından önemi göz ardı edilemeyecek bir araçtır (Martinez-Sala
ve Segarra-Saavedra, 2022).
Pavlik (2001) yeni medya platformlarının haberciliği sadece 4 günde değiştirdiğini ifade
eder. Dört aşamada gerçekleşen bu duruma göre, ilk başta yeni medya teknolojileri ile içeriğin
doğası değişmiştir, gazetecilik alışkanlıkları dijitalleşmeye başlamıştır ve akabinde ise haber
kurumlarının yapısını etkilemiştir. Son aşamada ise yeni medya, gazeteciler ve kitle arasındaki
hiyerarşi ilişkisini yeniden sıralamıştır. Böylelikle haberlerde yakınsama profesyonel ile amatör,
üretici ile içeriği ve izleyici ile katılımcı arasında yer alan sınırların silikleşmesine neden
olmaktadır (Chen, 2013, s. 190). Öte yandan sosyal medya ortamlarının haber merkezlerinde
kullanımı, gözetim olgusunu gündeme getirmektedir. Haber merkezlerinde sosyal medya
kullanımını “gözetim”, “etkileşim” ve “geliştirme” başlıkları altında açıklayan Tandoc ve Vos’a
göre (2015), haber merkezlerinde sosyal medya kullanımının başlıca nedenlerden biri gözetim
olgusudur. Ayrıca diğer medya kurumlarının haberlerine erişmek, devlete bağlı kurumlar gibi
geleneksel haber kaynaklarına ulaşmak için sosyal medyada yer alan geri bildirimler önemli
kaynaklar oluşturmaktadır (Tandoc ve Vos, 2015). Haber merkezlerinde sosyal medya ortamlarının

342 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
gözetim dışında kullanılmasının diğer sebebi ise etkileşim olgusudur. Haber merkezinin izleyici ile
etkileşimi, tweetlere atılan yorumlar veya tekrar paylaşımlar izleyici etkileşimini kurmak için
önemlidir (2015). İzleyici etkileşimi ile pasif geri bildirimin ötesine geçilmektedir. Tandoc ve
Vos’a (2015) göre, bu durum izleyicilerin birer eşik bekçilerine dönüştürmektedir. Althaus Scott &
Tewksbury (2000), Chen (2013, s. 190), Chung (2007) ve Antonakopoulou ve Veglis (2022) gibi
araştırmacılara göre etkileşim, izler kitlenin tükettiği içerik üzerinde daha fazla kontrol sahibi
olmasını sağlamaktadır. Sosyal medya ortamlarından Twitter’ın geleneksel medya ekseninde
kullanımı, yeni ve etkili bir habercilik ortamı olarak ifade edilmektedir. Lasorsa vd. (2012) göre,
haber kanallarında Twitter’ın kullanımı daha objektif ve transparan bir ortam yaratmıştır.
İzler kitle bilgi edinme ihtiyacı doğrultusunda başvurduğu geleneksel medyanın
gündemine karşılık kendi gündemini ifade edebilmektedir, diğer bir ifade ile çift yönlü bir gündem
belirleme söz konusudur. Sosyal medya platformlarının televizyon haberlerinde aktif kullanımı
açısından inceleyen diğer araştırmalara göre (Kürkçü, 2017; Yapku, 2018; Alp&Turan, 2018;
Delgado, vd., 2018; McElroy, 2019; Zayani, 2021; Martinez-Sala ve Sefarra-Saavedra, 2022)
Twitter, izler kitlenin geleneksel medya ile etkileşim sağlaması açısından önemli bir platformdur.
Bu kapsamda haber yayıncılarının sosyal medya platformları ile etkileşimi hem izleyici kitlesini
arttırmakta hem de bu medya kuruluşlarının haberlerinin daha fazla sayıda kişiye ulaşmasında etkili
bir rol oynamaktadır (Kürkçü, 2017). Sosyal medyanın televizyon haberlerinde kullanılması ve
izleyici mesajlarına yer verilmesi gibi interaktif ortam seçenekleri, televizyon haberlerine hem
içerik hem de süre açısından etki etmektedir. Fox TV ana haberlerinin, Twitter ile etkileşimi
üzerine yapılan araştırmalarda (Barış, 2019; Durmuş, 2020; Dondurucu, 2020) geleneksel
medyanın, yeni medya platformları aracılığı ile ideolojik haberlerini sunmak için yeni bir fırsat
sunduğu ifade edilmektedir. Geleneksel medya ile Twitter’ın gündem uyumuna bakan bir diğer
araştırmada (Barış, 2019), kitle iletişim araçlarının bu gündemlerin gerisinde kaldığı ifade
edilmiştir. Bunun başlıca nedeni ise, sosyal medya platformlarının sağladığı hızlı veri akışı
sayesinde gündemin sürekli değişmesi ve kitle iletişim araçlarının bu değişimin hızını yakalamakta
yetersiz kalmasıdır. Enformasyon paylaşımı açısından sıklıkla başvurulan sosyal medya platformu
Twitter üzerinden gerçekleştirilen etkileşim sayesinde, geleneksel medyada geri bildirim süreci
hızlanmıştır.
Geleneksel medya olarak Fox TV ana haberlerinde sosyal medya platformlarının kullanımı,
izler kitle ile etkileşimli bir iletişim ortamı kurmak adına önemlidir. Bu kapsamda, izler kitlenin
üzerinde etkili olmak adına geleneksel medyanın haberleri aktarma tarzı izler kitlenin, ne hakkında
düşünmesi ve konuşması gerektiğini şekillendirmekte rol oynamaktadır (Bağcı & Nizam, 2018:82).
Yaylagül’e (2016, s. 82) göre, geleneksel medya, kamuoyunu ve toplumun gündemini bazı
olaylara daha fazla yer vererek ya da bazı olayları görmezden gelerek oluşturur. Dolayısıyla
medyanın olaylara verdiği önem ve öncelik toplumun da önem ve önceliği haline gelir. Bu
bağlamda Fox TV ana haber bültenlerinde, Fatih Portakal gerek oluşturduğu tabelalar gerekse
yayın süresince izleyicilere yönelttiği sorular ile izler kitlenin dikkatini spesifik konulara
yönlendirdiği görülmektedir.
Amaç ve Yöntem
Bu çalışma, pandemi döneminin televizyon ana haber bültenlerindeki izleyici katılımı
üzerindeki rolünü, geri bildirim kapsamında incelemeyi amaçlamaktadır. Pandemi dönemi gibi
belirsizlik durumlarında artan bilgi alma ihtiyacı ile televizyon ana haber bültenlerinde izleyici
katılımı artmaktadır. Bu çalışma kapsamında pandemi sürecinin izleyicilerin, ana haber bültenleri
ile etkileşimini ne oranda arttırdığı araştırılmıştır. Bu bağlamda, “Fatih Portakal ile Fox Ana
Haber” bültenlerindeki tabelalar kullanılarak, Twitter sosyal medya platformu üzerinden geri
bildirim gönderen izleyicilerin pandemi öncesi ve süresince etkileşimini incelemeyi
amaçlamaktadır. Aşağıdaki alt başlıklarda bu çalışmanın amaç ve yöntem süreçleri ile ve Twitter
geri bildirimleri verilerine yer verilmektedir.

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 343
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Araştırmanın Amacı
Bu çalışmada Fox TV kanalında yer alan “Fatih Portakal ile Fox Ana Haber” bülteninde
gündemi belirten tabelalar aracılığı ile Twitter üzerinden geri bildirimde bulunan izleyicilerin,
pandemi gibi belirsizlik durumlarında artan bilgi alma ihtiyacı doğrultusunda etkileşimlerinin
incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda şu sorulara yanıt aranmaktadır;
Pandemi süreci, Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteninde izleyicinin bülten ile etkileşimini
arttırmakta mıdır? Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteninde paylaşılan geri bildirimler, bültenin
gündemiyle bağlantılı mıdır? ve Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteninde paylaşılan geri
bildirimler çift yönlü kitle iletişim ortamı yaratmakta mıdır?. Bu çalışma, pandemi gibi belirsizlik
durumlarında izleyicinin bilgi alma ihtiyacı doğrultusunda sosyal medya platformu Twitter ile
geleneksel kitle iletişim araçlarının etkileşimine ilişkin tartışmalara katkı sunması açısından önem
teşkil etmektedir.
Araştırmanın Yöntemi
Çalışma kapsamında “Fatih Portakal ile Fox Ana Haber” bülteninde, Twitter'ın pandemi
öncesi ve süresince, izleyici etkileşiminin rolünün incelenmesi açısından içerik analizi ile
incelenmiştir. İletişim çalışmalarında sıkça başvurulan içerik çözümlemesi, içerik hakkında daha
detaylı sonuçlar alınması açısından tercih edilen bir tekniktir (Bilgin, 2014:1). Çalışmanın kapsamı
doğrultusunda, “3 Şubat 2020 ve 1 Nisan 2020” tarihlerinde yayınlanan “Fatih Portakal ile Fox
Ana Haber” bültenleri içerik analizi incelenmiştir. Ayrıca ana haber bülteni tarafından oluşturulan
tabelalara, Twitter üzerinden gönderilen geri bildirimler pandemi öncesi ve süresince izleyici
etkileşiminin rolünü anlamak için ayrıca incelenmiştir. Çalışmaya temel oluşturan kuramsal
çerçevenin önermeleri ve izleyici ölçümleri doğrultusunda araştırmanın evrenini “Fatih Portakal ile
Fox Ana Haberleri” oluşturmaktadır. TİAK, Televizyon İzleme ve Araştırma Anonim Şirketi’nin
2020, Şubat ve Nisan ayı Prime time (19:00-24:00) izlenme oranlarına göre Fox TV Şubat 2020
Ryt % 5.94 ve Share 12. 74 ve Nisan 2020 Ryt % 4.42 ve Share 8.36 ile ulusal kanallar arasında
belirtilen saat aralığında en çok izlenen ikinci kanaldır (TİAK, 2020). Belirtilen zaman aralığında
en çok izlenen kanal ise ATV olarak yer almaktadır ancak ATV ana haberde, bülten içinde sosyal
medya platformları üzerinden izleyici katılımına yer vermemektedir. Twitter’ı aktif kullanması ve
izleyici etkileşimine bülten içinde yer vermesi nedeniyle “Fatih Portakal ile Fox ana haber”
incelenmesi önemlidir. Rastlantısal olmayan maksatlı örnekleme tekniğinden yararlanılan bu
çalışmanın örneklemi “03.02.2020" ile "01.04.2020" tarihlerinde ve “19:00-20:30” zaman
diliminde yer alan ana haber bültenleridir. Pandeminin izleyici katılımı üzerindeki rolünü anlamak
adına maksatlı örnekleme tekniği ile salgın öncesi ve süresine tekabül eden iki gün seçilmiştir.
Çalışmanın konusu itibari ile geleneksel haber kanalları içinde sosyal medya platformlarından
Twitter’ı aktif kullanan bültenlerden biri olması nedeni ile “Fatih Portakal ile Fox Ana haberleri”
çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Pandemi sürecinin televizyon ana haberlerinde izleyici
katılımı üzerindeki rolünü anlamak amacıyla tabelalara gönderilen izleyici geri bildirimleri ile
sınırlandırılmıştır. Veri toplama aşamasında, “Fatih Portakal ile Fox Ana Haber” bültenlerinin
arşivine erişilerek 03.02.2020 – 01.04.2020 tarihlerinde, hafta içi Prime Time saatlerinde bültenin
oluşturmuş olduğu tabelalar, konularına göre haber dağılımları ve izleyicilerin Twitter geri
bildirimleri konu amaç, hedef, ve içerik olarak kategorilere ayrılmıştır. Ardından elde edilen
veriler, “MAXQDA” ve “Microsoft Excel” üzerinden incelenerek sayısal verilere ulaşılmıştır. Veri
analizi doğrultusunda, belirtilen tarihlerdeki ana haber bültenleri haber konularına göre; Sağlık, iç
politika, dış politika, ekonomi, yargı, eğitim, çevre, felaket ve diğer şeklinde ayrılmıştır. Ayrıca
bülten içinde paylaşılan izleyici geri bildirimleri ile Twitter üzerinden paylaşılan 553 geri bildirim
incelenerek konu, amaç, hedef, ve içerik olarak kategorilere ayrılmıştır.
Geleneksel kitle iletişim aracı olarak televizyon ana haber bültenleri, ortaya çıkan
belirsizlik ve bilgi ihtiyacını karşılamak adına sosyal medya platformları ile entegre olarak
değişime uğramaktadır. Bu değişime örnek olarak Fatih Portakal ile Fox ana haber örnek

344 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
gösterilebilir. Pandemi dönemi ile artan bilgi ihtiyacını karşılamak adına Fox ana haber bülten
süresinin ( Nisan 2020) ortalama 20 dakika uzadığı görülmüştür. 45 dakikadan ortalama 1 saat 20
dakikaya artan bülten süresi ile 2020 Şubat ayında bülten içi paylaşılan izleyici geri bildirimleri 44
iken, 2020 Nisan ayında bu rakam 139’a yükselmiştir. Bülten kapsamında oluşturulan tabelalara
gönderilen geri bildirim sayısı pandemi ile artış göstermiştir. 03.02.2020 tarihli bülten kapsamında
103 Twitter geri bildirimi gönderilmiştir, bu rakam 1 Nisan tarihinde 448 olarak artış göstermiştir.
Şubat ve Nisan 2020 ayları içerisinde bülten içi izleyici etkileşiminin artmasının başlıca
sebeplerinden biri, bilgi ihtiyacını karşılamak adına artan bülten süresidir. Bu çalışmanın amacı
kapsamında pandemi döneminde sosyal medya platformlarından Twitter aracılığı ile izleyici
katılımının pandemi dönemi öncesine oranla değişimini anlık geri bildirim çerçevesinde ortaya
koyarak televizyon ana haber bültenleri ile izleyici katılımı üzerindeki rolünü Fox TV örneği
üzerinden saptamaktır.
Araştırma
“3 Şubat 2020 ve 1 Nisan 2020” tarihlerinde yayınlanan Fox TV ana haber bültenlerinden
elde edilen veriler içerik çözümlemesi ile incelenmiştir. Ana haber bültenlerinin yanı sıra belirtilen
tarihlerde, ana haber bülteni tarafından oluşturulan tabelalara Twitter üzerinden gönderilen izleyici
geri bildirimleri pandemi öncesi ve süresince izleyici etkileşimini anlamak için incelenmiştir. Bu
araştırma kapsamında iki bülten arasında süre, haber ve izleyici bildirimi açısından farklılıklar
tespit edilmiştir. Pandemi salgını öncesinde Fox ana haber bülten süresi ve paylaşılan izleyici geri
bildirimlerinde sürenin artmış olduğu gözlemlenmiştir.
3 Şubat 2020 tarihli Fatih Portakal ile Fox ana haber bülteninin tabelası #eskidefterler
şeklinde yer almıştır. Her bülten başında olduğu gibi Fatih Portakal tabela ile ilgili açıklamaya yer
vermiştir. Fatih Portakal “Tabela bugün #eskidefterler, kimle kim arasında diyecek olursanız?
Türkiye tarafına bakıyorsunuz özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın sözlerine
bakıyorsunuz Rusya ile ilgili belki önümüzdeki günlerde İran'la da ilgili sözler gelecek ve eski
defterler açılıyor mu diye o soruyu soruyorsunuz”. Bülten kapsamında oluşturulan bu tabela ile
hem gündem işaret edilmiştir hem de izleyicinin bu tabela ile ilgili olarak ne hakkında düşünmesi
gerektiğine işaret edilmiştir. Pandemi öncesini temsil eden bülten akışında 13 habere yer verildiği
görülmüştür. Haberlerin konularına ve içeriklerine göre dağılımları şekil 1 ve 2’de yer almaktadır.
Şekil 1: Konularına Göre Haberlerin Dağılımı
Haberler konularına göre dış politika %46, iç politika %23, ekonomi %15, felaket %8 ve
yargı %8 olarak dağılım göstermektedir. 3 Şubat 2020 tarihli ana haber bülteninde tabela
#eskidefterler olarak verilmiştir. Bültende yer alan haberlerin dağılımında %46 ile en fazla dış
politika konulu haberlere yer verilmiştir.
46%
23%
15%
8%
8%
Konularına Göre Haber Dağılımı
Dış Politika İç Politika Ekonomi Felaket Yargı

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 345
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Şekil 2: İçeriklerine Göre Haberlerin Dağılımı
Haberlerin içerikleri ağırlıklı olarak Suriye (%33.33), Rusya (%20) ve Kızılay bağışları
(%20) meseleleriyle ilgilidir. Pandemi ile ilgili haberlere yer verilmemiştir. Ana haber bülteni
tarafından oluşturulan #eskidefterler tabelasına Twitter üzerinden gönderilen izleyici geri
bildirimlerde bülten içinde Fatih Portakal tarafından iki defa ver verilmiştir. Bülten içinde
izleyenlerle paylaşılan geri bildirimler aşağıda yer alan tablo 2’de geri bildirim şekli, konu, içerik
ve amaç olarak kategorize edilmiştir.
Tablo 1: 03.02.2020 Fox Ana Haber İzleyici Geri Bildirimleri
3 Şubat
#eskidefterler
Geri bildirim
şekli
Konu
İçerik
Amaç
Tweet
Dış politika
Uçak düşürme olayını hatırlatma
Soru
Tweet
Dış politika
Suriye'den açıklama var mı?
Soru
Tablo 1’e göre, izleyici etkileşimine ana haber bülteni içerisinde sadece iki defa yer
verilmiştir. #eskidefterler tabelası kapsamında gönderilen izleyici geri bildirimleri gündemle ve
tabela (#eskidefterler) ile alakalı Rusya uçak düşürme olayı ve Suriye meselesi ile ilgilidir.
İzleyenlerle paylaşılan geri bildirimlerde yöneltilen sorular Fatih Portakal tarafından yanıtlanmış ve
konuyla ilgili bilgilendirme yapılmıştır. 45 dakika 33 saniye süren ana haber bülteni içerisinde geri
bildirimlere toplamda 1 dakika 8 saniye süre ile verilmiştir. Toplam yayın süresine bakıldığında,
pandemi öncesinde izleyicinin bülten ile etkileşiminin düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir.
Ancak anında geri bildirim açısından değerlendirilecek olursa, geleneksel kitle iletişim sürecinde
pasif kalan anında geri bildirim sürecinin Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteninde çift yönlü
olarak gerçekleştiği görülmektedir.
Pandemi dönemini kapsayan 1 Nisan 2020 tarihli Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteni,
pandemi öncesindeki 3 Şubat 2020 tarihli bültene göre haber, süre ve geri bildirim açısından
farklılık göstermektedir. 1 Nisan 2020 tarihli Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteninin tabelası
#şakasıyok olarak yer almıştır. Fatih Portakal “şakası yok bugünkü tabela, 1 Nisan dedik ya tabela
da bu akşam #şakasıyok. Neden? Çünkü dünya korona virüsü konuşuyor, biz de konuşuyoruz,
birazdan yeni veriler sağlık bakanı tarafından açıklanacak onları göreceksiniz, izleyeceğiz hep
birlikte duyacağız ve yine Korona ile başlayıp Korona ile bitireceğiz bültenimizi”. Fatih Portakal
her bülten başında olduğu gibi gündemi işaret eden tabela ile ilgili açıklamalar yaparak izleyenlerin
tabela ile ilgili ne düşünmesi gerektiği hakkında fikir vermektedir. Ana haber bülteni akışında yer
23%
16%
15%
15%
15%
8%
8%
İçeriklerine Göre Haber Dağılımı
Kızılay Bağış Polemiği Suriye Meselesi
Rusya İlişkileri Şehitler
Enflasyon Depreme Hazırlık
Gezi Parkı olayları

346 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
alan haber konuları içerisinde pandemi ile ilgili haberlere sıkça yer verildiği tespit edilmiştir. Ana
haber bülteni içerisinde toplamda 16 haber yer almıştır, bu haberler konu ve içeriklerine göre
dağılımları grafik 3 ve grafik 4’de yer almaktadır.
Şekil 3: 01.04.2020 Fox Ana Haber Konularına Göre Haber Dağılımı
Konu dağılımına göre haberlere bakıldığında 1 Nisan 2020 Tarihli Fatih Portakal ile Fox
ana haber bülteninde haberlerin 4 başlık altında toplandığı görülmektedir. Konularına göre
dağılıma bakıldığında haberlerin %44’nü Sağlık, %31’ni iç politika, %19’nu ekonomi ve %6’nı ise
dış sağlık konusunda olduğu tespit edilmiştir. Pandemi süresine denk gelen Nisan ayı nedeniyle
haberler ağırlıklı olarak sağlık (%47) konusu kapsamında oluşturulmuştur.
Şekil 4: 01.04.2020 Fox Ana Haber İçeriklerine Göre Haber Dağılımı
Şekil 4’e göre haberlerin içerikleri ağırlıklı olarak pandemi (%53), belediyelerin bağış
polemiği (%20) ve devletin bağış kampanyası (%14) ile ilgilidir. Pandemi gibi belirsizlik
durumlarında artan bilgi ihtiyacı bağlamında Fatih Portakal ile Ana Haber bülteni süresince
paylaşılan izleyici geri bildirimleri artış göstermiştir. Bülten içinde izleyenlerle paylaşılan geri
bildirimler aşağıda yer alan tablo ’de geri bildirim şekli, konu, içerik ve amaç olarak kategorize
edilmiştir. Bülten içinde paylaşılan geri bildirimlerin tabela ve pandemi ile ilgilidir. Bülten içinde
paylaşılan geri bildirimler geri bildirim şekli, tarafından oluşturulan #eskidefterler tabelasına
Twitter üzerinden gönderilen izleyici geri bildirimlerine bülten içinde Fatih Portakal tarafından iki
defa ver verilmiştir.
47%
33%
14%
6%
Konulara Göre Haberlerin Dağılımı
Sağlık Sağlık (Dış) İç Politika Ekonomi
20%
53%
14%
7%
6%
İçeriklerine Göre Haberlerin Dağılımı
Belediyelerin Bağış Polemiği Pandemi
Devletin Bağış Kampanyası Sosyal Mesafesiz Yardım
Kredi Dağıtımı

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 347
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Tablo 2: 01.04.2020 Fox Ana Haber İzleyici Geri Bildirimleri
1 Nisan
#şakasıyok
Geribildirim
şekli
Konu
İçerik
Amaç
E-posta
Sağlık
Salgın
Soru
E-posta
Sağlık
Salgın
Soru
Tweet
Ekonomi
Salgında ekonomik sıkıntı
Talep
E-posta
Ekonomi
Zorunlu ücretsiz izine çıkarılma
Sitem
Tweet
İç Politika
Fatih Portakal’ın yorumuna destek
Destek
Tweet
İç Politika
Belediyelere bağış polemiği
Sitem
Tweet
İç Politika
Belediyelere bağış polemiği
Sitem
Tweet
İç Politika
Belediyelere bağış polemiği
Soru
Tweet
Ekonomi
Faiz ve kredi yapılandırma
Talep
Tablo 2’ye göre ana haber bülteni içinde 9 geri bildirime yer verilmiştir. Bu geri bildirimler
elektronik posta (3) ve Tweetlerden (6) oluşmaktadır.
Şekil 5: 01.04.2020 Fox Ana Haber içeriklerine göre geri bildirimlerin dağılımı
1 Nisan ve salgın nedeniyle dünyanın ve Türkiye’nin içinde bulunduğu durumla alakalı
olarak #şakasıyok tabelası seçilmiştir. Bülten içinde izleyici geri bildirimlerine yer veren Fatih
Portakal, birçok geri bildirim geldiğini ve zaman zaman seçerek paylaştığını yayın akışı içerisinde
ifade ederek gündeme uyumlu geri bildirimlerin daha ön planda yer aldığına işaret etmektedir.
İçeriklerine göre geri bildirimlere bakıldığında gündemi meşgul eden konulardan biri olan
belediyelerin bağış polemiği(%34) ve pandemi (%22) ile ilgili olduğu görülmektedir.
34%
22%
11%
11%
11%
11%
İçeriklerine Göre Geri Bildirimler
Belediyelere bağış polemiği Pandemi
Salgında ekonomik sıkıntı Faiz ve kredi yapılandırma
Zorunlu ücretsiz izine çıkarılma Fatih Portakal’ın yorumuna destek

348 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Şekil 6. & 7: 01.04.2020 Fox Ana Haber Konu Ve Amaçlarına Göre Geri Bildirimlerin Dağılımı
Şekil 6. ve 7’de Konu ve amaçlarına göre geri bildirimlerin dağılımı yer almaktadır.
Konularına göre geri bildirimlere bakıldığında iç politika (%45) konusu, ekonomi (%33) ve sağlık
(%22) konularından daha fazla yer kaplamaktadır. 01.04.2020 Fox Ana Haber amaçlarına göre geri
bildirimlerin dağılımı beş ayrı kategoride incelenmiştir, bunlar soru, talep, destek, sitem ve nötr.
Geri bildirimlerin %34 soru, %33 sitem, %22 talep ve %11 destek amacı ile oluşturulmuştur. Soru
amacı ile gönderilen geri bildirimler pandemi ile ilgilidir. Sitem amaçlı gönderilen geri bildirimler
ise iç politika konuları ile alakalıdır. Talep amaçlı gönderilen geri bildirimlerde ise salgın nedeniyle
geçim sıkıntısı yaşayanların gündeme getirilmesi talep edilmiştir ve bu talep yayın esansında Fatih
Portakal tarafından gündeme getirilerek çift yönlü bir kitle iletişim süreci sağlanmıştır. Geri
bildirimlerle ilgili detaylı bilgiler tablo 7-17’de yer almaktadır.
1 Nisan ve salgın nedeniyle dünyanın ve Türkiye’nin içinde bulunduğu durumla alakalı
olarak #şakasıyok tabelası seçilmiştir. Bülten içinde izleyici geri bildirimleri paylaşan Fatih
Portakal, birçok geri bildirim geldiğini ve bazı zaman zaman seçerek paylaştığını belirterek
gündeme uyumlu geri bildirimlerin daha ağırlıklı olduğuna işaret etmektedir. Pandemi sonrası
belirsizlik durumlarında artan bilgi ihtiyacını karşılamak amacı ile haber bültenleri uyum sağlamak
adına bazı değişikliklere gidebilmektedir. Buna örnek olarak 1 Nisan 2020 tarihli Fox ana haber
bülteni, pandemi öncesini temsil eden 3 Şubat 2020 tarihli ana haber bültenine kıyasla 50 dakika
uzatılmıştır. Yayın süresi uzayan bültende izleyici paylaşımına toplamda 11 dakika 3 saniye süre
ayrılmıştır. Pandemi öncesinde bu süre sadece 1 dakika 8 saniyedir. Ana haber bülteninin yayın
süresinin uzamasının ve izleyici etkileşiminin artmasının yönelim gereksinimi ile bağlantılı olduğu
söylenebilir.
Pandemi öncesini temsil etmesi nedeniyle seçilen 03.02.2020 tarihli Fatih Portakal ile Fox
Ana Haber bülteni kapsamında oluşturulan #eskidefterler tabelasına Twitter üzerinden gönderilen
geri bildirimler ayrıca incelenerek kategorisel olarak incelenmiştir. Bu kapsamda belirtilen tarihte
#eskidefterler tabelasına toplamda 105 geri bildirim gönderilmiş olduğu tespit edilmiştir. Geri
bildirimlerle ilgili detaylı bilgiler tablo 4’te yer almaktadır.
Tablo 3: 03.02.2020 Konu, Amaç Ve Hedefe Göre Twitter Geri Bildirim Dağılımı
Konu
%
Top.
Amaç
%
Top.
Hedef
%
Top.
Dış Politika
28,71
27
Sitem
42.86
45
Genel
56.19
59
Ekonomi
20.95
22
Nötr
31.43
33
Fatih Portakal
35.24
37
Diğer
20.00
21
Talep
14.14
18
Hükümet
4.76
5
Yargı
15.24
16
Soru
4.76
5
Emniyet
0.95
1
İç Politika
13.33
14
Destek
3.80
4
TÜİK
0.95
1
Eğitim
2.86
3
Devlet Bahçeli
0.95
1
Çevre
0.95
1
Cumhurbaşkanı
0.95
1
Felaket
0.95
1
33%
22%
45%
Konularına Göre Geri Bildirimler
Ekonomi Sağlık İç Politika
34%
33%
22%
11%
Amaçlarına Göre Geri Bildirimler
Soru Sitem Talep Destek

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 349
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Tablo 3’te yer alan verilere göre, 3 Şubat 2020 tarihinde #eskidefterler tabelasına toplamda
103 geri bildirim gönderilmiştir. Bu geri bildirimlerin %28,71’i dış politika (27), %20,95’i
ekonomi (22), %20’si diğer, %15,24’ü yargı (16), %13,33’ü iç politika (14), %2,86 eğitim (3),
%0,95 çevre (1) ve %0,95 felaket konularından oluşmakta olduğu tespit edilmiştir. 3 Şubat tarihli
ana haber bültenine yönelik paylaşılan geri bildirimlere bakıldığında bülten gündemini oluşturan
haber konusu olan (%46) dış politika (şekil 1) ile ilişkili olduğu görülmektedir. Twitter üzerinden
gönderilen geri bilirimler amaçlarına göre sitem, nötr, talep, soru ve destek olarak beş ayrı
kategoride incelenmiştir. Buna göre geri bildirimler amaçlarına göre %42,86 sitem (45), %31,43
nötr (33), %14,14 talep (18), %4,76 soru (5) ve %3,80 destek (4) olarak ayrılmıştır. En çok sitem
(%42,86) amaçlı geri bildirim gönderilmesine karşın bülten süresi içinde yalnızca 2 geri bildirim
izleyenlere paylaşılmış ve bunlar dış politika konuları hakkında soru (%4,76) amacı taşıyan geri
bildirimlerdir. Twitter üzerinden gönderilen geri bildirimler hedeflerine göre %56,19 genel (59),
%35,14 Fatih Portakal (37), %4,76 Hükümet (5), %0,95 emniyet (1) şeklinde sıralanmıştır. Geri
bildirimlerin hedefleri arasında genel (%56,19) ilk sırada yer alırken ikinci sırada Fatih Portakal yer
almıştır. Genel olarak bakıldığında Fatih Portakal’ın bülten içinde paylaştığı geri bildirimlerin
gündemle yakın ilişkili olduğu görülmüştür.
Tablo 4: 3.02.2020 Twitter Geri Bildirimlerinin İçerik Sıklığı
İçerik
Frekans
%
Tabela
17
14.91
Suriye meselesi
16
14.04
Geçim sıkıntısı
10
8.77
Kızılay bağışları
10
8.77
Rusya ile ilişkiler
9
7.89
Eylemler
8
7.02
Enflasyon
6
5.26
Ceza indirimi
3
2.63
Fatih Portakal’a övgü
2
1.75
Faturalar
2
1.75
Öğrenci affı
2
1.75
Tablo 4’de #eskidefterler tabelası için gönderilen geri bildirimlerin içeriklerine göre
tekrarlanma sıklığı yer almaktadır. Elde edilen verilere göre belirtilen tarihte 105 geri bildirim
gönderilmiştir ve bu geri bildirimler içeriklerine göre değerlendirildiğinde ilk sırada “tabela” (17
defa, %14.91) içeriğinin yer aldığı görülmektedir. Ardından sırayla “Suriye meselesi” (16 defa,
%14.04), “Geçim sıkıntısı” ve “Kızılay bağışları” (10 defa, %8.77), “Rusya ile ilişkiler” (9 defa,
%7,89), “Eylemler” (8 defa, %7.02), “Enflasyon” (6 defa, %5.26), “Ceza indirimi” (3 defa, %2.63),
“Fatih Portakal’a övgü”, “Faturalar” ve “Öğrenci affı” (2 defa, %1.75) gelmektedir. İçeriklerin
tekrarlanma sıklığı en az 2 defa olacak şekilde sınırlandırılmıştır. İçeriklerin tekrarlanma sıklığı
ayrıca Maxqda kelime bulut analizi ile görselleştirilmiştir. Aşağıda yer alan görsele göre en sık
tekrarlanan içerikler büyükten küçüğe doğru görselleştirilmiştir.

350 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Şekil 8: 03.02.2020 Twitter İçerik Kelime Bulutu
Kelime bulutu analizine göre 11 içerikten en sık tekrarlananların başında “Tabela” 17 defa
gelmektedir. Ardından kelime bulutunda görüldüğü üzere “Suriye meselesi” 16 defa ve “Geçim
sıkıntısı” 10 defa yer almıştır.
Tablo 5: 01.04.2020 Konu, Amaç Ve Hedeflerine Göre Twitter Geri Bildirimleri
Konu
%
Top.
Amaç
%
Top.
Hedef
%
Top.
İç Politika
38.84
174
Sitem
50.23
225
Genel
67.63
303
Ekonomi
29.46
132
Nötr
20.31
91
Fatih Portakal
18.08
81
Sağlık
18.53
83
Talep
16.52
74
Hükümet
11.61
52
Diğer
8.71
39
Soru
10.49
47
Sağlık
Bakanlığı
1.12
5
Yargı
1.12
5
Destek
2.46
11
Diyanet
0.89
4
Dış
Politika
1.12
5
Millî Eğitim
Bakanlığı
0.45
2
Eğitim
0.89
4
Telefon
Operatörleri
0.22
1
Ulaşım
0.67
3
Felaket
0.22
1
Turizm
0.22
1
Tarım
0.22
1
Toplam
%100
448
%100
448
%100
448
Tablo 5’te yer alan verilere göre en fazla geri bildirim gönderilen konu %38,84 ile “iç
politika” (174) olarak ilk sırada yer almaktadır. İç Politika ile ilgili gönderilen geri bildirimlerin
%24.10’u “sitem” amaçlı gönderilmiştir. Ardından en fazla geri bildirim gönderilen konu %29,46
ile “ekonomi” (132) ve %18,53 “sağlık” (83) gelmektedir. En fazla geri bildirim alan bu üç konuya
gönderilen geri bildirimler sitem amaçlı gönderilmiştir. Tablo 6’ya göre geri bildirimlerin
%50,23’ü “sitem”, %20.31’i “Nötr”, %16.52’si “Talep”, %10.49’ü “soru” ve %2.46’sı “destek”
amaçlıdır. Twitter geri bildirimleri hedeflerine göre ilk sırada %67,63 “Genel” (303) yer
almaktadır. Ardından en çok %18,08 ile “Fatih Portakal” (81) ve %11,61 ile “Hükümet” (52)
gelmektedir. Sağlık Bakanlığı (%1.12), Diyanet (%0,89), Millî Eğitim Bakanlığı (%0.45) ve
Telefon Operatörleri (%0.22) olarak sıralanmıştır. Şubat tarihli bültende Dış politika (%28,71) ve
ekonomi (%20.95) konusu en fazla geri bildirim oranına sahipken Nisan tarihli bültende ilk sırada
İç Politika (%38.84), ekonomi (%38.84) ve sağlık (%18.53) konuları yer almaktadır. Konulara
bakıldığında şubat tarihli bültende sağlık konusunun hiç yer almadığı ancak Nisan tarihli bültende
sağlık konusunun geri bildirim sıralamasında ilk üç içerisinde yer aldığı görülmüştür. Genel olarak
bakıldığında iki bülten arasında izleyici etkileşimi %326,6 artış göstermiştir. Bülten içi geri
bildirim paylaşımı ise 2’den 9’a yükselmiştir. Twitter üzerinden gönderilen geri bildirimler

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 351
www.turkishstudies.net/turkishstudies
içeriklerine göre frekans ve kelime bulut analizi ile görselleştirilerek, en çok tekrarlanan içerikler
tablo 6’da listelenmiştir.
Tablo 6: 01.04.2020 Konu, Amaç ve Hedeflerine Göre Twitter Geri Bildirimleri
İçerik
Frekans
%
İçerik
Frekans
%
Devletin bağış
kampanyası
206
23.87
Emeklilikte yaşa takılanlar
6
0.7
Salgın (genel)
168
19.47
Mağdur diş protez teknikerleri
6
0.69
Bağış kampanyası
(belediyeler)
150
17.38
İnfaz yasası
5
0.58
Salgın önlemleri
51
5.91
Seyahat engeline takılanlar
4
0.46
Geçim sıkıntısı
49
5.68
Mağdur eczane teknikerleri
4
0.46
Fatih Portakal’a
yanıt
26
3.01
İşsizlik maaşı
4
0.46
Tabela
25
2.89
Tüketim faturaları
3
0.35
Fatih portakal
(genel)
18
2.09
Kapatılan iş yerleri
3
0.35
Salgın ekonomik
yardım
16
1.86
Salgın tedavi ücretleri
3
0.35
İhtiyaç kredisi
15
1.74
Ulaşım sıkıntısı
2
0.23
Salgın ihmalleri
14
1.62
Güncel vaka sayısı
2
0.23
Yetersiz sağlık
ekipmanı
14
1.62
İşten çıkarma
2
0.23
Siyaset
14
1.62
Ödeme alamayan
rehabilitasyon merkezleri
2
0.23
Mağdur fizik
tedavi teknikerleri
12
1.39
Kayıt aldırma problemi
2
0.23
İşsizlik
9
1.04
01.04.2020 tarihinde #şakasıyok tabelasına 448 geri bildirim gönderilmiş ve bu geri
bildirimlerin içerikleri tekrarlanma sıklığına göre yukarıdaki tabloda sunulmuştur. Tablo 7’de
tekrarlanma sıklığına göre ilk üç sırada “Devletin bağış kampanyası” (206 defa, %23,87), “Salgın”
(168 defa, %19.47) ve “Bağış kampanyası (belediyeler)” (150 defa, %17.38) yer almıştır. Şubat
tarihli bültene gönderilen geri bildirimlerin içeriklerin tekrarlanma sıklığına bakıldığında ilk üç
sırada “tabela” (17 defa, %14.91), Suriye meselesi” (16 defa, %14.04), “Geçim sıkıntısı” (10 defa,
%8.77) iken, Nisan tarihli ana haber bültenine gönderilen geri bildirimler pandemi döneminin
neden olduğu yönelim gereksinimi doğrultusunda “Devletin bağış kampanyası” (206), “Salgın”
(168) ve “Bağış kampanyası (belediyeler)” (150), şeklinde değişim göstermiştir. Şubat tarihli
bülten kapsamında gönderilen geri bildirimlerde sağlık konusu ve içeriği hiç yer almazken, Nisan
tarihli bültene gönderilen geri bildirimlerde aylardır gündemi meşgul eden bağış kampanyaları
meselelerin ardından en çok etkileşim alan içerik olmuştur. Sağlık konu ve içeriklerinde en fazla
sitem (41) amaçlı geri bildirimlerin gönderildiği tespit edilmiştir.

352 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Şekil 9: 01.04.2020 Twitter İçerik Kelime Bulutu
Kelime bulutu analizine göre 30 içerikten en sık tekrarlanan içeriklerin başında “Devletin
bağış kampanyası” (206 defa, %23,87), ardından “Salgın” (168 defa, %19.47) ve “Bağış
kampanyası (belediyeler)” (150 defa, %17.38) yer almaktadır.
1 Nisan 2020 Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteni kapsamında #şakasıyok tabelası
oluşturulmuştur. Bu tabelaya Twitter üzerinden 448 geri bildirim gerçekleştirilmiştir. Pandemi
dönemini temsil eden bültenin (01.04.2020) Twitter etkileşimi, pandemi öncesini temsil eden
bültene (03.02.2020) oranla %326,6 artış göstermiştir.
Tablo 7: 03.02.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (1)
Türü:
Tweet
Konu:
Dış Politika
Fatih
Portakal
Giriş:
Yok
İçerik:
Eski defterler mi açılıyor?
Fatih
Portakal
yorum:
“demiş, uçak düşürme olayı hatırlatılmış. Biliyorsunuz o olay öncesi iyi ilişkiler sonrası
uçak düşürme olayı, sonrasında Türkiye’den özür dilenmesi ardından düzelen ilişkiler,
geldiğimiz noktada aslında, Türkiye ile Rusya gerek s-400'ler konusunda olsun gerek
nükleer anlaşma konusunda olsun gerek Suriye politikalarında olsun iyi götürüyorlardı
ilişkilerini dostane ilişkiler içerisinde görünüyorlardı. Çıkar ilişkisi ama neticede
birbirilerini gördüklerinde dostum Putin, dostum Erdoğan diye hitap ediyorlardı ama
gelinen noktada aslında çıkarlar çatışması olduğunu net bir şekilde görüyoruz”.
Amaç:
Soru
Kime:
Fatih Portakal
Sonuç:
Konu ile ilgili bilgilendirme ve yorum yapıldı.
İçerik
Süre:
00:00:03
Fatih
Portakal
yorum
Süre:
00:00:35
Total
Süre:
00:00:38

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 353
www.turkishstudies.net/turkishstudies
3 Şubat 2020 tarihli Fatih Portakal ile Fox ana haber bülteninde paylaşılan ilk geri bildirim
dış politika konu başlığında yer almaktadır. Rusya’nın uçak düşürme olayı ile ilgili Twitter
üzerinden gönderilen anlık geri bildirim soru amacı taşımaktadır. Rusya ile ilişkileri konu alan
haberin ardından okunan geri bildirimde Fatih Portakal’a soru yöneltilmiş ve soruya ilişkin cevap
Fatih Portakal tarafından yanıtlanmıştır. Bülten içinde ilk geri bildirime toplamda 39 saniye süre ile
yer verilmiştir Tablo 8: 03.02.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (2)
Türü:
Tweet
Konu:
Dış Politika
Fatih
Portakal
Giriş:
“Gönderilen iletiler içerisinde”
İçerik:
“Suriye'den bir açıklama var mı?”
Fatih
Portakal
Yorum:
“diyor? Hayır, Suriye’den şu an da öyle beklenen bir açıklama yok sadece açıklama
Rusya tarafından, yani biz eski ilişkilerimiz devam edecek niteliğinde bir açıklama, esas
sert açıklama İran'dan geldi. Bugün önemliydi yarın neler yaşayacağımızı İdlib
meselesini Suriye meselesini neler yaşayacağımızı yarın hep birlikte göreceğiz”
Amaç:
Soru
Kime:
Fatih Portakal
Sonuç:
Konu ile ilgili bilgilendirme ve yorum yapıldı.
İçerik
Süre:
00:00:05
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:24
Total
Süre:
00:00:29
3 Şubat 2020 tarihli Fatih Portakal ile Fox ana haber bülteninde paylaşılan ikinci geri
bildirim ilk geri bildirimde olduğu gibi dış politika konu başlığında yer almaktadır. Rusya ve
Suriye ilişkilerini konu alan geri bildirim soru amacı taşımaktadır. Rusya ile Ukrayna ilişkilerini
konu alan haberin ardından okunan geri bildirimde Fatih Portakal’a soru yöneltilmiş ve soruya
ilişkin cevap Fatih Portakal tarafından yanıtlanmıştır. Bülten içinde ilk geri bildirime toplamda 29
saniye süre ile yer verilmiştir.
Tablo 9: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (1)
Türü:
E-posta
Konu:
Sağlık
Fatih
Portakal
Giriş:
“bir mail geldi bana, çok geliyor onlardan bazen seçerek paylaşıyorum ki, bunu sağlık
bakanlığı bunun cevabını vermek zorunda arzu ederlerse, o hastanenin ismini de ben
verebilirim, hastanenin ismini okumayacağım, sağlık bakanlığı ne diyordu hiçbir şekilde
ücret ödenmeyecek diyordu o tip vakalarda, gelen şu şekilde ismi de vermeyeceğim...”
İçerik:
“Kızımın mail adresinden yazıyorum, abimiz Beylikdüzünde notka nokta Hastanesinde
tedavi görüyor, Covid-19 teşhisi koyuldu. Pazar günü bizden bir gecelik 1,500 TL yatak
ücreti alındı parayı almadan hastayı almıyorlar. Bugün arayıp hastanızı yoğun bakıma
aldık, uygulayacağımız ilacın parasını hemen öderseniz hemen tedaviye başlayacağız
denildi bize. Ayrıca bugüne kadar olan masraflarını da istediler toplam 1500 artı 8,348
bankadan hesaplarına havale yaptık. Şimdi ben şunu öğrenmek istiyorum, Sağlık bakanı
bütün hastaneler pandemi hastanesi halkımız para ödemeyecek dedi ama ödüyoruz, bu
neyin parasıdır?”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Eğer sağlık bakanlığı ilgilenirse ben bu hastanenin ismini de paylaşırım, bunun gerçek
olup olmadığını da araştırmış olurlar, varsa da böyle bir şey gerekeni yaparlar diye
düşünüyorum. Beylikdüzü’ndeki özel bir hastaneden bahsediyoruz”

354 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Amaç:
Soru
Kime:
Sağlık Bakanı
Sonuç:
Bahsi geçen konunun araştırılması yönünde Sağlık Bakanlığına soru yöneltildi. Fatih
Portakal konu ile ilgili öneride bulundu.
İçerik
Süre:
00:01:36
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:15
Total
Süre:
00:02:14
1 Nisan 2020 tarihli ana tarihli Fatih Portakal ile Fox ana haber bülteninde paylaşılan ilk
geri bildirim elektronik posta türündedir. Sağlık konulu geri bildirim soru amaçlı gönderilmiştir.
Fatih Portakal geri bildirim içerisinde yer alan soruyu ilgili makama canlı yayın esnasında
yönelterek izleyicinin talebini karşılamıştır. Geri bildirime yayın içinde ayrılan süre 2 dakika 14
saniyedir.
Tablo 10: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (2)
Türü:
E-Posta
Konu:
Sağlık
Fatih
Portakal
Giriş:
“Gelen bir mail vardı orda da isim vermeyeceğim, bir sağlık çalışanı ki, birazdan sayın
sağlık bakanı kameraların önüne geçecek bu soruyu da sorabiliriz soracağımızı
düşünüyorum şöyle diyor”
İçerik:
“Sağlık bakanına hızlı kitler nerede? Küçük şehirlilerdeki hastanelerde covid-19
şüphesiyle gelen hastalardan kan alınıp büyük şehirlerdeki laboratuvarlara gönderiliyor,
artık sonuç ne zaman gelirse, Çok büyük sıkıntılar var”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Eğer sağlık bakanlığı ilgilenirse ben bu hastanenin ismini de paylaşırım, bunun gerçek
olup olmadığını da araştırmış olurlar, varsa da böyle bir şey gerekeni yaparlar diye
düşünüyorum. Beylikdüzü’ndeki özel bir hastaneden bahsediyoruz”
Amaç:
Soru
Kime:
Sağlık Bakanı
Sonuç:
Bahsi geçen konu ile ilgili Sağlık Bakanının canlı yayın açıklamasında cevap vereceğini
düşündüğünü belirtti.
İçerik
Süre:
00:01:12
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:46
Total
Süre:
00:02:10
1 Nisan 2020 tarihli bültende izleyicilerle paylaşılan ikinci geri bildirim elektronik posta
türünde ve soru amaçlıdır. Sağlık konulu geri bildirimde yer alan soru ilgili makama yöneltilmiştir.
Geri bildirime bülten içinde verilen süre 2 dakika 10 saniyedir.
Tablo 11: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (3)
Türü:
Tweet
Konu:
Ekonomi
Fatih
Portakal
Giriş:
“Benim görüşüm o vicdanım da rahat, siz de lütfen vicdanınız ne diyor aklınız ne diyor
ona bir bakın. Benim için fark etmez cumhurbaşkanlığı toplasın, belediyeler toplasın
yardımı yeter ki insanlara ulaştırsınlar çünkü çok mağdur insan var, o mağdur
insanlardan bir tanesi yazmış bir kuaför arkadaş diyor ki”

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 355
www.turkishstudies.net/turkishstudies
İçerik:
“20 gündür kapalıyız. Kiramız, SGK’mız, BAĞ-KUR’umuz ödemelerimiz bitmiyor bu
konuyla ilgili sıkıntılarımızı dile getirir misiniz?”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Sadece bu sıkıntılardan bir tanesi, o tezgâh açan insanlar var, tezgahlarını açamıyorlar.
Yüz binlerce, milyonlarca insan var onların hepsine ulaşmak gerekiyor”
Amaç:
Talep
Kime:
Fatih Portakal
Sonuç:
Talep yerine getirildi.Öneri/Nötr yorum yapıldı.
İçerik
Süre:
00:00:14
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:01:01
Total
Süre:
00:01:38
1 Nisan 2020 tarihli bültende izleyiciler ile paylaşılan geri bildirim ekonomi konusu ile
ilgilidir. Salgın nedeni ile yaşanan geçim sıkıntısını konu alan geri bildirimde Fatih Portakal’a
bahsi geçen konuyu gündeme getirmesi talep edilmiştir. Bu talep Fatih Portakal tarafından geri
bildirimin okunması ve yorum yapılması ile yerine getirilmiştir. Bülten içinde bu geri bildirim için
1 dakika 38 saniye süre ayrılmıştır.
Tablo 12: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (4)
Türü:
E-Posta
Konu:
Ekonomi
Fatih
Portakal
Giriş:
“Bakın bir sıkıntı Diyarbakır’dan gelmiş, bir e-posta atılmış.”
İçerik:
“1300 kişinin çalıştığı bir yerde çalışıyorum salgın nedeni ile cuma günü son mesaimizi
yapıp ara verdik iş yeri bize ücretsiz izine kendi isteğimizle ayrılıyoruz diye kâğıt
imzalattılar ve kısa dönem ödemesinden de yararlanamıyorum ben ne yapacağım?”
Fatih
Portakal
Yorum:
“ işte bu ve bunun gibi insanlara yardım edebilmek için bu bağışlar yapılıyor yani
(haberi yapılan belediyelere bağış kampanyasına dikkat çekiyor), milli de olabilir
belediyeler de olabilir önemli olan bağış yapmak ki neden mağdur olabilecekleri ayakta
tutabilmek”
Amaç:
Sitem
Kime:
Genel
Sonuç:
Fatih Portakal ileti üzerinden konuyu belediyelerin bağış kampanyasına çekti.
Kampanyanın engellenmesine sitem etti.
İçerik
Süre:
00:00:15
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:17
Total
Süre:
00:00:38
1 Nisan 2020 tarihli bültende yer alan dördüncü geri bildirimin türü elektronik posta,
konusu ise ekonomidir. Salgın nedeniyle kapalı olan iş yerlerini kapsayan bu geri bildirim sitem
amaçlı paylaşılmıştır. Fatih Portakal bu geri bildirim üzerinden engellenen belediye bağış
kampanyalarına dikkat çekmektedir. Geri bildirim üzerinden Fatih Portakal belediyelerin
engellenen bağış kampanyası ile ilgili sitemini dile getirmiştir. Bülten içinde geri bildirime ayrılan
süre 38 saniyedir.

356 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Tablo 13: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (5)
Türü:
Tweet
Konu:
Siyaset
Fatih
Portakal
Giriş:
“Mert Bey demiş ki”
İçerik:
“Şu zamanda siyaset düşünülemez söylediklerinize katılıyorum”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Yani aklın yolu bir”
Amaç:
Destek
Kime:
Fatih Portakal
Sonuç:
Atılan iletiye destek. (Fikir birliği)
İçerik
Süre:
00:00:04
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:01
Total
Süre:
00:00:07
1 Nisan 2020 tarihli bültende yer alan beşinci geri bildirimin Twitter üzerinden
paylaşılmıştır. Geri bildirim, Fatih Portakal’ın bülten içindeki yorumlarına destek amaçlı
gönderilmiştir. Fatih Portakal geri bildirime yorum yaparak ayrıca destek vermiştir. Bu geri
bildirim için bülten içinde ayrılan süre 7 saniye ile sınırlıdır.
Tablo 14: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (6)
Türü:
Tweet
Konu:
Siyaset
(Belediyelerin Bağış Kampanyasının Engellenmesine Yönelik)
Fatih
Portakal
Giriş:
“Bir başkası da güzel bir mesajdı o #şakasıyok demiş yine bir arkadaş”
İçerik:
“İsteyen yardım kampanyası yapabilir. İsteyen A ya da B partisine bağış yapabilir, sonuç
halk için yapılacaksa fark eder mi?”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Benim için fark etmez yeter ki ulaşsın ulaşacağı yere, yasal olarak alınsın yasal olarak
birilerine ulaştırılsın. Yapılmıyorsa zaten kanunlar var cezasını çeker”
Amaç:
Sitem
Kime:
Genel
Sonuç:
Gelen iletiye Fatih Portakal’dan destek.
İçerik
Süre:
00:00:16
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:11
Total
Süre:
00:00:33
1 Nisan 2020 tarihli bültende altıncı sırada yer alan geri bildirim Twitter üzerinden
paylaşılmıştır. Siyaset konulu bu geri bildirim belediyelerin bağış kampanyaları konusuna sitem
amaçlı gönderilmiştir. Fatih Portakal geri bildirimde yer alan sitemi destekler nitelikte yorumda
bulunmuştur. Geri bildirime bülten içinde ayrılan süre 33 saniye ile sınırlıdır.

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 357
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Tablo 15: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (7)
Türü:
Tweet
Konu:
Siyaset
Fatih
Portakal
Giriş:
“Diyanete tepkiler de var, Emrah Bey diyor ki”
İçerik:
“Büyük bir salgın var insanlar ölüyor, hayatını kaybediyor, ülkemiz büyük bir risk
altında ve biz neyin caiz olup olmadığını tartışıyoruz”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Diyanete tepkiler de var, Emrah Bey diyor ki”
Amaç:
Sitem
Kime:
Diyanet
Sonuç:
İletiye destek, Diyanete tepki.
İçerik
Süre:
00:00:10
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:05
Total
Süre:
00:00:18
1 Nisan 2020 tarihli bültende izleyicilerle paylaşılan yedinci anlık geri bildirim Twitter
üzerinden paylaşılmıştır. Siyaset konulu bu geri bildirim diyanetin belediyelerin bağış kampanyası
ile ilgili açıklamasına istinaden sitem amaçlı gönderilmiştir. Geri bildirime ayrılan süre 18 saniye
ile sınırlı kalmıştır.
Tablo 16: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (8)
Türü:
Tweet
Konu:
Siyaset
Fatih
Portakal
Giriş:
“Yine gönderdiğiniz iletiler arasında bir vatandaş şunu diyor”
İçerik:
“Bir şeyi anlamıyorum niçin bağış toplamaya ihtiyaç duyuyoruz. Koskoca Türkiye’nin
bütçesi bu durumu karşılamaya yetmiyor mu?”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Yetiyor veya yetmiyor, yettiğini çok fazla düşünenlerden değilim çünkü vatandaşa
ulaşan bire bir ulaşan diğer ülkelerin yaptığı bağışlara baktığımız, onların
uygulamalarına baktığımızda farkı anlıyorsunuz. Toplanmasını da anormal bulmuyorum
insanlara ulaşmak zorundayız, yoksulu çok olan, fakiri çok olan bir ülkeyiz, gelir
adaletsizliğinin hat safhada yaşandığı ülkelerden bir tanesiyiz. Bu kadar böyle olan bir
ülkede destek olabilecek olanlar varsa da destek olacaktır önemli olanda bu ama ama işte
bu gibi açıklamalar ‘yok ben yaptım sen yapmadın sen yaptın ben yapmadım’
açıklamaları insanları rahatsız ediyor”
Amaç:
Soru
Kime:
Genel
Sonuç:
İletide yer alan soru cevaplandı.
İçerik
Süre:
00:00:38
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:01:23
Total
Süre:
00:02:15

358 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
1 Nisan 2020 tarihli bültende yer alan sekizinci geri bildirim Twitter üzerinden
paylaşılmıştır. Siyaset konulu geri bildirim hükümetin başlattığı bağış kampanyası ile ilgili soru
amacı taşımaktadır. Geri bildirimde yöneltilen soru Fatih Portakal tarafından yanıtlanıyor ve konu
ile yorumda bulunuyor. Geri bildirim için bülten içinde 2 dakika 15 saniye süre ayrılmıştır.
Tablo 17: 01.04.2020 Fox Ana Haber Bülten İçi İletiler (9)
Türü:
Tweet
Konu:
Ekonomi
Fatih
Portakal
Giriş:
“Bir mesaj daha okuyayım, Tuğçe Hanım diyor ki”
İçerik:
“#şakasıyok vatandaş dükkanlarını kapattı işsiz kaldı, borçları nasıl ödeyeceklerini
düşünüyorlar, bankalar bu kadar yardım bağışlayacağına, faizsiz erteleme düşük faiz ve
düşük faiz ile yapılandırma yapsınlar. Vatandaşın gözüne daha çok girerler en azından
iyilik yaparlar”
Fatih
Portakal
Yorum:
“Gerçekten #şakasıyok, sağlık açısından da bundan sonraki hayatımız açısından da”
“olabilir”
Amaç:
Talep
Kime:
İktidar
Sonuç:
Fatih Portakal tabelayı vurgulayarak, iletiye destek verdi.
İçerik
Süre:
00:01:04
Fatih
Portakal
Yorum
Süre:
00:00:04
Total
Süre:
00:01:10
1 Nisan 2020 tarihli bültende paylaşılan son geri bildirim ekonomi konu başlığında yer
almakta ve talep amacı ile gönderilmiştir. Ekonomik geliştirmeler üzerine talep içeren bu geri
bildirime Fatih Portakal tarafından destek verilmiştir. Fatih Portakal’ın yorumu sırasında tabelaya
vurgu yapılmıştır. Bülten içinde geri bildirim için ayrılan süre 1 dakika 10 saniye ile sınırlı
kalmıştır.
Bulgular
“3 Şubat 2020 ve 1 Nisan 2020” tarihlerinde yayınlanan Fatih Portakal ile Fox Ana Haber
bülten verileri içerik çözümleme tekniği ile incelenmiştir. Ana haber bültenlerinin yanı sıra
belirtilen tarihlerde, ana haber bülteni tarafından oluşturulan tabelalara gönderilen izleyici geri
bildirimleri pandemi öncesi ve süresince izleyici etkileşimini anlamak için ayrıca incelenmiştir. Bu
araştırma kapsamında iki bülten arasında süre, haber ve izleyici bildirimi açısından farklılıklar
tespit edilmiştir.
3 Şubat 2020 tarihli Fatih Portakal ile Fox ana haber bülteninin tabelası #eskidefterler
şeklinde yer almıştır. Her bülten başında olduğu gibi Fatih Portakal tarafından tabela ile ilgili
açıklama yapılmıştır. Fatih Portakal “Tabela bugün #eskidefterler. Kimle kim arasında diyecek
olursanız? Türkiye tarafına bakıyorsunuz özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın
sözlerine bakıyorsunuz, Rusya ile ilgili belki önümüzdeki günlerde İran'la da ilgili sözler gelecek
ve eski defterler açılıyor mu diye o soruyu soruyorsunuz”. Bülten kapsamında oluşturulan tabela ile
hem gündem işaret edilmiştir hem de izleyicinin bu tabela ile ilgili olarak ne hakkında düşünmesi
gerektiğine gönderme yapılmıştır. Pandemi öncesini temsil eden bültende (Grafik 1. 03.02.2020
Konularına Göre Ana Haber Dağılımı) 13 habere yer verilmiştir. Haberler “Dış politika” (%46), “İç

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 359
www.turkishstudies.net/turkishstudies
politika” (%23), “Ekonomi” (%15), “Felaket (%8) ve Yargı (%8) olarak dağılım göstermektedir.
Haberlerin içerikleri (Grafik 2. İçeriklerine Göre Haber Dağılımı) ağırlıklı olarak “Suriye meselesi”
(%33.33), “Rusya ile ilişkiler” (%20) ve “Kızılay bağışları” olarak dağılım göstermektedir.
Pandemi ile ilgili haberler veya içeriklere yer verilmemiştir. İzleyici etkileşimine bülten içerisinde
sadece iki defa yer verildiği tespit edilmiştir. “#eskidefterler” tabelası kapsamında gönderilen
izleyici geri bildirimleri gündemle alakalı olan “Rusya uçak düşürme olayı” ve “Suriye meselesi”
ile ilgilidir. İzleyenlerle paylaşılan geri bildirimlerde yöneltilen sorular Fatih Portakal tarafından
yanıtlanmış ve konuyla ilgili bilgilendirme yapılmıştır. 45 dakika 33 saniye süren bülten içerisinde
geri bildirimlere toplamda 1 dakika 8 saniye süre ayrılmıştır. Toplam yayın süresine bakıldığında
pandemi öncesinde izleyicinin bülten ile etkileşiminin düşük düzeyde olduğu görülmektedir. Ancak
geri bildirim açısından bakılacak olursa, geleneksel kitle iletişim sürecinde pasif kalan anında geri
bildirim süreci “Fatih Portakal ile Fox Ana Haber” bülteninde çift yönlü olarak gerçekleştiği
görülmektedir.
Pandemi dönemini kapsayan “1 Nisan 2020” tarihli “Fatih Portakal ile Fox Ana Haber”
bülteni, pandemi öncesindeki “3 Şubat 2020” tarihli bültene göre haber, süre ve geri bildirim
açısından farklılık göstermektedir. 1 Nisan 2020 tarihli ana haber bülteninin tabelası “#şakasıyok”
olarak tanımlanmıştır. Fatih Portakal tabela ile ilgili olarak “şakası yok bugünkü tabela, 1 Nisan
dedik ya tabela da bu akşam #şakasıyok. Neden? Çünkü dünya korona virüsü konuşuyor, bizde
konuşuyoruz, birazdan yeni veriler sağlık bakanı tarafından açıklanacak onları göreceksiniz,
izleyeceğiz hep birlikte duyacağız ve yine koronayla başlayıp koronayla bitireceğiz bültenimizi”
açıklama yapmıştır. 1 Nisan ve salgın nedeniyle #şakasıyok tabelasının seçildiği Fatih Portakal
tarafından belirtilmiştir. Ana haber bülteni içerisinde izleyici geri bildirimlerini paylaşan Fatih
Portakal, bültenin başında (00:04:16) birçok geri bildirim geldiğini ve bazen seçerek paylaştığını
belirterek gündeme uyumlu geri bildirimlerin daha fazla paylaşıldığına işaret etmektedir. Pandemi
sonrası belirsizlik durumlarında artan bilgi ihtiyacının karşılanması amacı ile haber bültenleri uyum
sağlamak adına bazı değişikliklere gidebilmektedir. Buna örnek olarak 1 Nisan 2020 tarihli Fox ana
haber bülteni pandemi öncesini temsil eden bültene kıyasla 50 dakika daha uzundur. Süresi uzayan
bültende izleyici paylaşımına toplamda 11 dakika 3 saniye süre ayrılmıştır. Pandemi öncesinde bu
süre sadece 1 dakika 8 saniyedir. Yönelim gereksinimi doğrultusunda bülten süresi uzamış, izleyici
katılımı ise yükselmiştir. Bülten akışında yer alan haber konuları da pandemi ile ilgili olarak yer
almıştır. Bülten içerisinde toplamda 16 haber yer almıştır bunlar: “Sağlık” (%47), “Sağlık dış”
(%33) “İç politika” (%14), “Ekonomi (%6). Bülten içinde 9 geri bildirim paylaşılmıştır bunlar
amaçlarına göre: destek (%11), talep (%22), soru (%34) ve sitem (%33). Geri bildirimler
konularına göre “İç politika (%45), “Ekonomi” (%33) ve “Sağlık” (%22) olarak dağılım
göstermektedir. Ana haber bülteni tarafından oluşturulan tabelalara (etiket) Twitter üzerinden
gönderilen izleyici geri bildirimleri ayrıca incelenmiş olup, Şubat tarihli bültene toplamda 103 ve
Nisan tarihli bültene ise 448 geri bildirim gönderilmiştir. Pandemi öncesine oranla pandemi
süresinde atılan geri bildirimler %26.6 göstermiştir. Şubat tarihli bülten kapsamında gönderilen
geri bildirimler; %28,71’i dış politika (27), %20,95’i ekonomi (22), %20’si diğer, %15,24’ü yargı
(16), %13,33’ü iç politika (14), %2,86 eğitim (3), %0,95 çevre (1) ve %0,95 felaket konularından
oluşmakta olduğu tespit edilmiştir. Bu geri bildirimler amaçlarına göre %42.86 sitem (45), %31.43
nötr (33), %14.14 talep (18), %4.76 soru (5) ve %3.80 destek (4) olarak yer almıştır. Geri
bildirimlerin hedefinde %56.19 genel (59), %35.14 Fatih Portakal (37), %4.76 Hükümet (5), %0,95
emniyet (1) yer almıştır. Ana haber bülteni kapsamında bakıldığında Fatih Portakal’ın bülten içinde
paylaştığı geri bildirimlerin gündemle yakın ilişkili olduğu görülmüştür. Nisan tarihli bülten
kapsamında Twitter üzerinden gönderilen geri bildirimler konularına göre en fazla %38.84 ile “iç
politika” (174), %29,46 ile “ekonomi” (132), %18.53 “sağlık” (83) olarak dağılım göstermiştir.
Konulara bakıldığında şubat tarihli bültende sağlık konusunun hiç yer almadığı ancak Nisan tarihli
bültende sağlık konusunun geri bildirim sıralamasında ilk üç içerisinde yer aldığı görülmüştür.
Genel olarak bakıldığında iki bülten arasında izleyici etkileşimi %326.6 artış göstermiştir.

360 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Bülten akışı içinde okunan ilk geri bildirimde (e-posta) yer alan konuyla alakalı soru ilgili
makama iletilmiştir ( Fatih Portakal ‘sağlık bakanlığı bunun cevabını vermek zorunda arzu
ederlerse, o hastanenin ismini de ben verebilirim’). Okunan ilk geri bildirim Sağlık kategorisinde
(e-posta) sitem ve soru içermektedir. Sağlık bakanlığına, hastanelerde ödenmesi istenen Covid-19
tedavisi ile ilgili yöneltilen sitem ve soru Fatih Portakal tarafından soru olarak yöneltilmiştir.
Bülten içinde okunan ikinci geri bildirim (e-posta) Sağlık kategorisinde yer almaktadır. Sitem
içeren geri bildirim, küçük şehirlerdeki hızlı kitlerin eksikliği ile alakalıdır. Fatih Portakal geri
bildirim ile ilgili yorum yaparak fikrini belirtmiştir. Bülten akışı içerisinde 3. sırada siyaset
kategorisinde yer alan “Belediyelerin Kampanyalarına Yasak” haberinin ardından sitemini dile
getirerek izleyenlere soru yöneltmiştir “Yurttaş olarak siz ne düşünüyorsunuz?”. Böylelikle bülten
ile izleyici arasında etkileşim çağrısında bulunmuştur. Bülten akışında üçüncü sırada yer alan
ekonomi konulu geri bildirim (Tweet) talep içermektedir. İleti içerisinde talep edilen konu
(ekonomik sıkıntıların gündeme getirilmesi) gündeme getirilmiştir. Bülten akışı içinde okunan
dördüncü geri bildirim (e-posta) Ekonomi kategorisinde, sitem ve soru içermektedir. İleti salgın
nedeni ile ücretsiz işten çıkarmalarla alakalıdır. Fatih Portakal geri bildirim üzerinden konuyu
belediyelerin bağış kampanyasına çekerek kampanyanın engellenmesine sitem etmiştir. Okunan
geri bildirim bülten içinde geçen haberle alakalıdır. 4 numaralı iletinin ardından Ekonomi
kategorisinde “Bugün İşten Çıkartıldı” başlığı ile dördüncü iletiyle ilgili habere yer verilmiştir.
Yayın akışında beşinci sırada “Devlet içinde devlet olmaz” ve “Hangi yardım caiz hangi yardım
değil?” başlıklı habere yönelik beş ve altıncı geri bildirim okunmuştur. Bu geri bildirimler (Tweet)
siyaset kategorisinde yer alan, Fatih Portakal’ın yorumuna yönelik geri bildirimlerdir. Fatih
Portakal iletiyi desteklemiştir. Diğer ileti, belediyelerin bağış kampanyasının engellenmesi ile
ilgilidir. İletide yer alan sitemi, Fatih Portakal desteklemiştir. Yedinci geri bildirim, diyanetin bağış
kampanyaları ile ilgili olarak caizlik meselesine sitem amaçlı gönderilmiştir. İletide yer alan siteme
Fatih Portakal tarafından destek verilmiştir. Sekiz ve dokuzuncu geri bildirimler soru ve talep
amaçlı gönderilmiştir. Sekizinci iletide yer alan soru sunucu tarafından cevaplanmıştır. İzleyici ile
karşılıklı diyalog gerçekleştirilmiştir. Büten içinde paylaşılan son geri bildirim ise yine pandemi ile
alakalı olarak yaşanan ekonomik sıkıntılara çözüm talep etmiştir. Kitle iletişimin başarılı şekilde
gerçekleşmesi için en önemli öğelerden olan geri bildirim (Aziz, 2016), Fatih Portakal ile Fox ana
haber bülteni örneğinde görüldüğü üzere sosyal medya platformunu benimseyen haber formatı ile
gerçekleşmektedir. Pandemi süresi ve öncesine bakıldığında salgın gibi olağan üstü durumlarda
kitlenin yönelim gereksiniminin artış göstermiş olduğu sonucuna varılmaktadır. Pandemi öncesine
bakıldığında izleyicinin ana haber ile olan etkileşimi düşük düzeyde seyretmiştir. Pandemi
öncesinde bülten içi katılım 2 ile sınırlı iken, pandemi dönemi içerisinde geri bildirim paylaşımları
9 defa paylaşılmıştır.
Yönelim gereksinimini karşılamak isteyen izleyiciler bülten ile süre bazında da daha fazla
etkileşim gerçekleştirmiştir. 3 Şubat 2020’de 1 dakika 8 saniye olarak ayrılan izleyici geri
bildirimlerine verilen süre 1 nisan 2020’de 11 dakika 3 saniye olarak gerçekleşmiştir. İki bülten
arasındaki haber, süre ve geri bildirim düzeylerine bakıldığında izleyicinin pandemi nedeniyle artan
bilgi gereksinimi ile bülten içi etkileşiminin artmış olduğu görülmektedir. Fox ana haber
Türkiye’de sosyal medya platformlarını yayın içerisinde kullanan öncü kanallar arasındadır. Ana
haber bülteni kapsamında oluşturulan Twitter etiketli tabelalar ile izleyicinin etkileşimi
sağlanmaktadır. Yayın süresince gerek Twitter üzerinden iletilen geri bildirimler gerekse e-posta ve
WhatsApp uygulaması üzerinden gelen mesajlarla izleyicinin aktif katılımına izin verildiği
görülmektedir. Haber bülteninin açılışı izleyici etkileşimini sağlamayı kolaylaştıran tabela
açıklaması ile gerçekleşmektedir. Bu açıklama ile izler kitlenin dikkati çekilerek etkileşime davet
edilmektedir. Çoğunlukla Twitter üzerinden gerçekleşen bu etkileşim ile izleyicinin gündemini,
habere, konuya ve gündem dışı olaylara tepkisini ve düşüncesini ölçmesi bakımından önemlidir.
Yayın süresince gönderilen geri bildirimlerden bazıları ana haber sunucusu tarafından bülten içinde
paylaşılarak izler kitlenin geleneksel medyada anındalık içinde söz hakkı bulmasını sağlamaktadır.

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 361
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Bu durum izler kitlenin aktifleşmesine örnek teşkil etmektedir. Ayrıca izler kitleden gelen geri
bildirimler arasında öne çıkarılması istenen konuların geleneksel medya gündeminde yer almasına
da fırsat sunmaktadır. Fox ana haberlerinin sosyal medya platformu Twitter’ı aktif kullanımı,
üreten-tüketiciler olarak interaktif izleyici katılımına yer vermektedir. Ancak unutmamak gerekir ki
aktif ve üreten izleyicinin yayın içerisinde ne oranda yer alacağı sunucunun kontrolü dahilinde
gerçekleşmektedir. Tek yönlü iletişim içerisinde pasif izleyici ve sınırlı katılım kültürü, dijitalleşme
ve yakınsama ile aktif ve geri bildirimde bulunan interaktif katılımcı kültüre dönüşmüştür. İletişim
teknolojisi alanında yaşanan gelişmeler ve Henry Jenkins’in ifade ettiği yakınsama ile geleneksel
kitle iletişim araçları, onu izleyen bireyler ile çift yönlü enformasyon akışına izin veren bir iletişim
süreci sağlamıştır. Bu çift yönlü etkileşimin gerçekleşmesinin temelinde medya yakınsaması ile
ortaya çıkan sosyal medya araçlarının kullanımı yer almaktadır. Sosyal medya ile çift yönlü
etkileşimin geleneksel kitle iletişim araçlarında kendine yer bulması ile kitle iletişim sürecinde
teknolojik yetersizliklerle pasif kalan geri bildirim olgusu, anındalık kazanarak izleyici katılımın
artmasına ve üreten ile tüketen arasında karşılıklı diyalog kurulmasına izin vermektedir.
Sonuç
Hızla gelişen iletişim teknolojileri ile hayatımıza giren sosyal medya platformları gündelik
yaşamın vazgeçilmez uzantıları haline gelmiştir. Pandemi gibi belirsizlik durumlarında bireylerin
artan bilgi edinme ihtiyacı (Matthes, 2005) doğrultusunda haber edinme ve tüketme şekilleri
etkilenmektedir. Yeni bir dünya düzenine neden olan pandemi döneminde bu etkiler fazla
hissedilmektedir. Dijital gelişmeler doğrultusunda yeni medya ortamlarına sıklıkla başvurulmasına
rağmen geleneksel medya araçları pandemi gibi belirsizlik durumlarında bilgi edinme amaçlı
başvurulan başlıca enformasyon kaynağı olarak önemini sürdürmektedir. Yeni medya araçları
olarak sosyal medya platformları (Twitter, Facebook, Instagram ve Youtube gibi) sunduğu
etkileşim, anındalık ve geri bildirime dayalı paylaşıma imkân veren yapısı ile bu yeni ortamların
geleneksel medyanın sınırları içerisindeki yeri her geçen gün giderek artmaktadır. Pandemi
döneminin televizyon ana haber bültenlerindeki izleyici katılımı üzerindeki rolünün incelendiği bu
çalışma genel olarak tanımlayıcı bir niteliğe sahiptir. Çalışmada yer verilen “3 Şubat 2020” ve “1
Nisan 2020” tarihli “Fatih Portakal ile Fox Ana Haber” bülteni kapsamında incelenen haber ve geri
bildirimler doğrultusunda, pandemi döneminde Twitter üzerinden gerçekleştirilen izleyici
katılımının %326.6 artış göstermiş olduğu tespit edilmiştir. Türkiye’de pandemi öncesinde ana
haber bülteni kapsamında yer alan haberlerde sağlık konusunun yer almadığı ancak pandeminin
ilanı ile sağlık haberlerinin artış gösterdiği görülmüştür. İzleyenlerden gelen geri bildirimlerin bu
kapsamda artış gösterdiği ayrıca gözlemlenmiştir.
Araştırma kapsamında şu sorulara cevap aranmıştır; “Pandemi süreci, Fatih Portakal ile
Fox Ana Haber bülteninde izleyicinin bülten ile etkileşimini arttırmakta mıdır?”, Fatih Portakal ile
Fox Ana Haber bülteninde paylaşılan geri bildirimler, bültenin gündemiyle bağlantılı mıdır? ve
Fatih Portakal ile Fox Ana Haber bülteninde paylaşılan geri bildirimler çift yönlü iletişim ortamı
yaratmakta mıdır?. Araştırmanın bulguları doğrultusunda pandemi sürecinin izleyici katılımını
arttırdığı görülmüştür. Şubat tarihli bültende izleyenlerle paylaşılan geri bildirim sayısı (2), Twitter
geri bildirimleri (103) ve yayın süresi 45 dakika olarak yer alırken, pandemi döneminde yer alan
Nisan tarihli bültende izleyenlerle paylaşılan geri bildirim sayısı (9), Twitter geri bildirimleri (448)
ve yayın süresi (1 saat 20 dakika) artış göstermiştir. Nicel veriler doğrultusunda pandemi
döneminin izleyicinin ana haber bültenlerine katılımını arttırdığı savını doğrulmaktadır. Öte yandan
geri bildirimlerin ana haber bülteni gündemi ile ilişkisi incelenmiş ve bülten içerisinde izleyenlerle
paylaşılan geri bildirimlerin bültenin gündemi ile ilişkili olduğu görülmüştür. Çalışma kapsamında
belirlenen tarihler içerisinden incelenen geri bildirimler çift yönlü iletişim kapsamında
değerlendirilmiş olup, izleyenlerle paylaşılan geri bildirimlerde çift yönlü iletişim ortamı sağlandığı
görülmüştür. Geri bildirimler sadece izleyenlerle paylaşılan mesajlar olarak kalmayıp, geri
bildirimde yer alan soru ve görüşlere Fatih Portakal tarafından geri bildirimde bulunulması
nedeniyle çift yönlü ve karşılıklı iletişim ortamının sağlandığı görülmektedir.

362 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Sınırlı ölçekte yapılmış bu çalışma, pandemi döneminin izleyici katılımı üzerindeki rolünü
anlamak için genel bir bakış açısı sunmaktadır. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlar
doğrultusunda pandemi gibi belirsizlik dönemlerinde yönelim gereksinimini karşılamak adına
sosyal medya platformlarının geleneksel kitle iletişim araçlarında kullanımının önemini
sergilemektedir. Bu çalışmanın, pandemi dönemi gibi belirsizlik durumlarında, ana haberler
bültenlerindeki izleyici katılımının rolünü anlamak adına yapılacak daha kapsamlı araştırmalar için
fikir ve ön veriler sunmaktadır. Bu çalışma, sosyal medya platformu Twitter ile geleneksel kitle
iletişim araçlarıyla etkileşimine ilişkin tartışmalara katkı sunması açısından önem teşkil etmektedir.
Geleneksel kitle iletişim aracı olarak televizyon ana haberlerinin izleyici ile anında geri bildirim
gerçekleştirmesi ile çift yönlü kitle iletişim sürecine yer vermesi açısından ayrıca önem
taşımaktadır. Pandemi gibi belirsizlik durumlarında sosyal medyanın geleneksel kitle iletişim aracı
ile entegre olarak kullanılması izleyicinin aktifliğini ve değişen kitle iletişim sürecini anlamak
adına ileri araştırmaların yapılması gereken bir konudur.
Kaynakça
Alp, H. & Turan, D. (2018). Gelenekselden dijitale medyanın dönüşümü çerçevesinde CNN Türk
ve NTV internet sitelerinin karşılaştırmalı analizi. Turkish Studies, 13(29), 1-18.
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14221
Antonakopoulou, S. & Veglis, A. (2022). Twitter engagement in media organizations: The case of
the Greek national broadcasting corporation. Journalism and Media, 3(1), 66-80 .
https://doi.org/10.3390/journalmedia3010006
Aqili, V. D. & Nejad, V. M. (2016). A study on news anchors’ meta-language and non-verbal
factors and their impact on audiences. International journal of social sciences 6(1), 1-9.
https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=522220
Aziz, A. (2016). İletişime giriş. Hiperlink yayınları.
Braddock, R. (1958). An extension of the “Lasswell formula”. Journal of Communication 8(2), 88-
93. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1958.tb01138.x
Bruns, A. 2008. Blogs, wikipedia, second life and beyond: From production to produsage. New
York: Peter Lang s.418 . https://doi.org/10.1080/14241270903047339
Bucy, P. E. (2004). Second generation net news: Interactivity and information accessibility in the
online environment. International Journal of Media Management, 6(1-2), 102-113.
https://doi.org/10.1080/14241277.2004.9669386
Carlson, M. 2018. Confronting measurable journalism. Digital Journalism 6(4): 406–417, UK.
https://doi.org/10.1080/21670811.2018.1445003
Castells, M. (2007). Enformasyon çağı: ekonomi toplum ve kültür. İstanbul Bilgi Üniversitesi
yayınları.
Casero-Ripolles, A. (2020). Impact of Covid-19 on the media system. Communicative and
democratic consequences of news consumption during the outbreak. El profesional de la
información, 29(2), 1-11. https://doi.org/10.3145/epi.2020.mar.23
Chung, D. S. (2007). Profits and perils online news producers’ perceptions of interactivity and uses
of interactive features. Convergence: The International Journal of Research into New
Media Technologies 13(1): 43–61. https://doi.org/10.1177/1354856507072856

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 363
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Delgado, M. vd. (2018). TV news and social audience in Europe (EU5): On-screen and Twitter
strategies. Observatorio journal, 12(4),107-124.
https://doi.org/10.15847/obsOBS12420181317
Dijk, T. A. (1995). Power and the news media. Paletz, D. (Ed.) Political communication and action
(1st. Ed., s.2-11) Hampton Press.
Durmuş, S. K. (2020). Sosyal medya kaynaklı olayların geleneksel haber mecralarında kullanımı.
Journal of Social Sciences, 6(11), 218-236. DOI:10.34086/rteusbe.749432
Fürst S. vd. (2015). Mass communication is more than a one-way Street: On the presistent funvtion
and relevance of journalism. Javnost- The Public Journal of the European Institute for
Communication and Culture 22(4), 328-344.
https://doi.org/10.1080/13183222.2015.1091621
Geni, L. G. vd. (2021). The strategies of television broadcast during the Covid-19 pandemic: a
case study on Indonesian television. Malaysian Journal of Communication 37(2), 243-256.
http:// doi.org/10.17576/JKMJC-2021-3702-15
Greer, F. C & Ferguson, A. D. (2011). Following local television news personalities on twitter: a
uses and gratifications approach to social networking. Electronic News, 5(3), 145–157.
https://doi.org/10.1177/1931243111420405.
Guo, M. (2020). Second screening: Measuring second screen user behavior in a social television
viewing environment. International journal on media management 22(2), 97-116
https://doi.org/10.1080/14241277.2020.1803326
Güngör, N. (2011). İletişim: kuramlar ve yaklaşımlar. Siyasal kitabevi
Hermida, A, et al. 2011. Mechanisms of participation: how audience options shape the
conversation. In participatory journalism: Guarding Open Gates at Online Newspaper, (ed)
Singer, J. vd., 177–191. Malden: Wiley-Blackwell. UK
Holt, J. vd. (2011). Media industries: History, theory, and method. John Wiley& Sons
Jenkins, H. (2004). The cultural logic of media convergence. International Journal of Cultural
Studies, 7(1), 33–43. https://doi.org/10.1177/1367877904040603
Jenkins, H. (2008). Convergence culture:Where old and new media collide. New York: New York
University Press s. 15-16.
Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
Kars, N. (2013). Radyo-Televizyon Haberciliği. Derin Yayınları.
Karhunen, P. 2017. Closer to the story? accessibility and mobile journalism.” Reuters institute for
the study of journalism. https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2017-09/
Karhunen%2C%20Accessibility%20and%20Mobile%20Journalism.pdf UK
Karlı, İ. & Dondurucu, B. Z. (2020). Eleştirel söylem çözümlemesi bağlamında Fox News ve
CNN’in Covid-19 salgınında Twitter kullanımı. İnsan&İnsan, 7(26) 163-186.
https://doi.org/10.29224/insanveinsan.788068.
Kim, J. vd. (2021). Social TV viewing during the COVID-19 lockdown: The mediating role of
social presence. Technology in Society 67, USA.
https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2021.101733
Kio, I. S. (2015). Feedback theory through the lens of social networking. Issues in Educational
Research, 25(2), 136-137. http://www.iier.org.au/iier25/kio.html

364 Benay Cicioğlu - Peyami Çelikcan
Turkish Studies, 17(2)
Kramp, A., & D. Loosen (2018). The transformation of journalism: From changing newsroom
cultures to a new communicative orientation? In communicative figurations. Transforming
Communications: Studies in Cross-Media Research, edited by A. Hepp, A. Breiter, and
U.Hasebrink, 205–239. London: Palgrave Macmillan.
Kruse, M. L. vd. (2018). Social media as a public sphere? Politics on social media. The
Sociological Quarterly, 59(1), 62-84. https://doi.org/10.1080/00380253.2017.1383143
Kürkçü, D. D. (2017). Haber tweetleri üzerinden kullanıcı etkileşiminin analizi. Erciyes İletişim
Dergisi 5(1) 314-324. https://doi.org/10.17680/erciyesakademia.291903
Lasosa, L. D. vd. (2012). Normalizing twitter: Journalism practice in an emerging communication
space. Journalism Studies 13(1). https://doi.org/10.1080/1461670X.2011.571825
Loader, D. B. & Mercea, D. (2011). Networking democracy?: Social media innovations and
participatory politics. Information, Communication & Society Journal, 14(6) 757-769.
https://doi.org/10.1080/1369118X.2011.592648
López, P. & Mellado, C. (2019) Twitter as a space for interaction in political journalism.
Dynamics, consequences and proposal of interactivity scale for social media.
Communication & Society, 32(1),1-18. ;http://dx.doi.org/10.15581/003.32.1.
Martínez-Sala, A. M. vd. (2022). Millennials as prosumers and adprosumers in corporate social
networks. https://doi.org/10.7764/cdi.43.1335
Matthes, J. ( 2005). The need for orientation towards news media: revising and validating a classic
concept. International Journal of Public Opinion Research 18(4), 422-444.
https://doi:10.1093/ijpor/edh118
McCombs, M. (2005). A look at agenda-setting: Past, present and future. Journalism Studies, 6(4),
543–557. https:// doi.org/10.1080/14616700500250438
McCombs, E. M & Shaw, L. D. (1972). The agenda-setting function of mass media. Public
Opinion Quarterly, 36(2), 176-187. https://doi.org/10.1086/267990
McElroy, B. P. (2019). Experimenting with interaction: Tv news efforts to invite audiences into the
broadcast and their effects on gatekeeping. Convergence, 25(3), 449–
465. https://doi.org/10.1177/1354856517736975
McQuail, D. (2010). McQuail′s mass communication theory. Sage publications, London.
McQuail, D. & Windahl, S. (1993). Communication Models for the Study of mass communications.
Routledge press.
Meadows, M. (2013). Putting the citizen back into journalism. Journalism, 14(1), 43-60.
https://doi.org/10.1177/1464884912442293
Oğuz, C. (2019). Medya psikolojisi” odağında Fatih Portakal ile Fox Ana Haber’de “yanlı
objektiflik” kavramı. Turkish Social Sciences 14(3), 865-880.
https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.22778
Özçetin, B. (2019). Kitle iletişim kuramları: kavramlar, okullar, modeller. İletişim Yayınevi.
Patel, A. & Jain, S. (2021). Present and Feature semantic web technologies: a research statement.
International Journal of computer and applications 43(5) 413-422, India.
https://doi.org/10.1080/1206212X.2019.1570666
Pavlik, J. V. (2001). Journalism and new media. Columbia university press.
http://cup.columbia.edu/book/journalism-and-new-media/9780231114837#

Pandemi Döneminin Ana Haber Bültenlerindeki İzleyici Katılımı Üzerindeki Rolü… 365
www.turkishstudies.net/turkishstudies
Rodrigues, U. M. (2010). Citizen journalism and the public sphere in India. (Ed.), Ranganathan, I.
& Rodrigues, Indian Media in a Globalized World. New Delhi: Sage Publications India.
DOI: https://dx.doi.org/10.4135/9788132105992.n6
Rokeach, S. J. & DeFleur, M., L. (1976). A dependency model of mass-media effects.
Communication research, 3(1), 3–21. https://doi:10.1177/009365027600300101
Scott, L. A. & Tewksbury, D. (2000). Patterns of internet and traditional news media use in a
networked community. Journal of Political Communication 17(1), 21-45.
https://doi.org/10.1080/105846000198495
Severin, W. J. & Tankard, J. W. (1992). Communication theories: origins, methods, and uses.
Longman press.
Schram, W. (1954). The process and effects of mass communication. University of Illinois Press.
Shirky, C. (2011). Political power of social media (technology, the public sphere and political
change). Foreign Affairs, 90(1), 28-41. https://www.jstor.org/stable/25800379
Singer, B. J. vd. (2011). Participatory journalism: guarding open gates at online newspapers.
Wiley-Blackwell press.
Tandoc, E. C. & Vos, T. (2015). The journalist is marketing the news: Social media in the
gatekeeping process. Jounalism practice, 10(8), 950-966.
https://doi.org/10.1080/17512786.2015.1087811
Tewksbury & Rittenberg (2012). News on the internet: information and citizenship in the 21st
century. Oxford scholarship university press.
DOI:10.1093/acprof:osobl/9780195391961.001.0001
Vis, F. (2013). Twitter as a reporting tool for breaking news: Journalists tweeting the 2011 UK
riots. Digital Journalism 1(1) 27-47. https://doi.org/10.1080/21670811.2012.741316.
Wasike, B. (2013). Framing news in 140 characters: How social media editors frame the news and
interact with audiences via Twitter. Global Media Journal, Canadian ed. 6(1), 5-23.
Yapku, T. (2020). Televizyon haberciliğinde sabah haber programları: Fox TV ve ATV örneği.
Akdeniz üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü.
http://acikerisim.akdeniz.edu.tr/xmlui/handle/123456789/3919
Yaylagül, L. (2016). Kitle iletişim kuramları: egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Dipnot Yayınları.
Zayani, M. (2021). Digital journalism, social media platforms and audience engagement: The case
of AJ+. Digital Journalism 9(1), 24-41. https://doi.org/10.1080/21670811.2020.1816140
Beyan ve Açıklamalar (Disclosure Statements)
1. Araştırmacıların katkı oranı beyanı / Contribution rate statement of researchers:
1. Yazar/First author %50,
2. Yazar/Second author %50.
2. Yazarlar tarafından herhangi bir çıkar çatışması beyan edilmemiştir (No potential conflict
of interest was reported by the authors).