Veganizm'e Genel Çerçeveden Bir Bakış

Abstract

Yemek sosyolojisinde ve toplumsal hareketlerde önemli bir yere sahip olan veganizme gittikçe ilginin arttığı söylenilebilir. Genel olarak veganizm konusu, sadece bir beslenme ve yaşam tarzı olarak gastronominin değil, toplumsal hareket, kimlik bağlamında sosyolojinin, felsefenin, ekolojinin, turizmin ve sağlık bilimlerinin de alanına dahil edilmektedir. Ayrıca son yıllarda moda endüstrisinde de vegan modaya oldukça merakın ve ilginin arttığı da vurgulanmalıdır. Bilindiği üzere vegan yaşam tarzı sürenler hayvan haklarını savunan en öncül konumlardan birindedirler. Genel olarak veganizmin tarihi çok geçmişe dayandırılamasa da vejetaryenlik Antik Çağda yaşamış olan Pisagor’a (M.Ö 6. yüzyıl) kadar götürülebilir. Antik Çağa dayandırılmasının nedeni ise Pisagor ve öğrencilerinin et beslenme biçiminin etik ve ahlaki açıdan doğru davranış olarak benimsememeleridir. Buna ilişkin olarak, etobur ve otobur ikileminin tarihsel olarak geçmişe dayandığı ve bu mücadelenin halen devam ettiği söylenilebilir.
Batılı olmayan toplumlara bakıldığında Veganizm kültürünün bazı ülkelerde yaygın bir biçimde gelişmediği kabuledilebilecek bir gerçektir. Bunun örneği Azerbaycan’dan verilebilir. Bakü Azerbaycan’ın başkenti ve en gelişmiş şehirlerinden biridir. Bu değişim ve gelişimin hangi çerçevelerde olduğu da ayrı bir tartışma konusudur. Gelenekselciliğin hüküm sürdüğü bu şehirde yemek üzerinden ve buna uygun olarak beslenme biçiminden cinsiyetçilik yapılması vegan kültürü göz ardı edilecek olursa vejetaryenliğin bile gelişmediği söylenilebilir. Kişinin içinde olduğu grupta vegan veya vejetaryen olma olasılığı oldukça düşüktür. Bunun başlıca sebebi ise hem içinde olduğu grup tarafından hem de toplum tarafından dışlanması ve damgalanmasıdır. Etin iktidarı ve gücü temsilinden yola çıkarak bir erkeğin vegan/vejetaryen olması onun toplumsal kimliğine bir zarar vermiş olur. Ataerkil toplumun egemen olduğu kültürlerde bu düşüncenin yaygın olduğu görülmektedir. Bunun bariz örneğiyse Bakü şehridir. Bu çalışmada bir şehir örneğinden yola çıkılarak bir sonuca varılmayacaktır. Giriş başlığında yaşadığım şehri örnek vermemin amacı beslenme biçiminin ataerkil bir toplum yapısına sahip coğrafyada muhafazakâr kesim tarafından bir tehdit olarak algılanması ve cinsiyetçi tavırlar sergilenmesini göstermekti. Çalışmada günümüzde oldukça yaygınlaşan ve benimsenmiş olan veganizmden geniş bir şekilde bilgi verilecektir.