Üni-Dokap Bölgesi İllerindeki Orman Tesis Çalışmalarının Değerlendirilmesi

Abstract

Birçok ülkede ekonomik kalkınma ve büyüme parametreleri açısından
önemli rol oynayan, insanoğlunun yaşamını ekonomik, sosyal ve kültürel
açıdan her dönem destekleyen orman tesis çalışmaları, günümüzün önemli konu başlıklarından biri olmakla birlikte gelecek kuşakların da en önemli
tartışma konularından biri olmaya devam edecektir. Dolayısıyla söz konusu
çalışmaların belirli dönemler içerisinde geçirmiş olduğu değişim ve eğilimlerinin incelenmesi, geleceğe ışık tutması ve yeni planlamalar için gereklidir.
Ayrıca, “küresel ısınma” nın sebep olduğu olumsuz gelişmeleri frenlemenin
en önemli yöntemi; orman örtüsünü genişletmek ve geliştirmektir. Bu görevi
yerine getirmekle yükümlü kuruluş ise Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki Orman Genel Müdürlüğü olmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada, OGM’
nin 1946-2020 yılları arasındaki istatistiki verileri kullanılarak Üni-Dokap illeri kapsamındaki bölgelerde ormanlaşma için ne gibi çalışmaların yapıldığı
ve orman tesis çalışmalarının küresel iklim değişikliği ile bağlantısının değerlendirilmesi yapılacaktır

Full text

DOKAP BÖLGESİ ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ
GİRESUN ÜNİVERSİTESİ 2021 DÖNEM BAŞKANLIĞI
4. ULUSLARARASI ÜNİ-DOKAP SEMPOZYUMU
Küresel İklim Değişikliği Ve Dokap Bölgesine Etkileri
Ekim, 2021
BİLDİRİLER KİTABI

DOKAP BÖLGESİ ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ
GİRESUN ÜNİVERSİTESİ 2021 DÖNEM BAŞKANLIĞI
4. ULUSLARARASI ÜNİ-DOKAP SEMPOZYUMU
“Küresel İklim Değişikliği Ve Dokap Bölgesine Etkileri”
21-22 Ekim 2021
EDİTÖRLER
Prof. Dr. İbrahim GÜNEŞ
Doç. Dr. Atila Gürhan ÇELİK
TASARIM & MİZANPAJ
Öğr. Gör. Emre ÇAĞMAN
Yayınlanma Tarihi
28.12.2021
ISBN: 978-975-2481-24-4
BİLDİRİLER KİTABI

iv
BAŞKANLAR VE KURULLAR
Onursal Başkanlar
Prof. Dr. Yılmaz CAN, Üni-Dokap 2021 Dönem Başkanı,
Giresun Üniversitesi Rektörü
Hakan GÜLTEKİN, DOKAP Başkanı
Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanları
Prof. Dr. Güven ÖZDEM, Giresun Üniversitesi Rektör Yardımcısı
Prof. Dr. Hüseyin PEKER, Giresun Üniversitesi Rektör Yardımcısı
Prof. Dr. Gürol YILDIRIM, Giresun Üniversitesi Rektör Yardımcısı
Sempozyum Organizasyon Kurulu
Doç. Dr. Atila Gürhan Çelik - Üni-Dokap Genel Sekreteri
Senol Akçay - Üni-Dokap Genel Sekreter Yardımcısı
Prof. Dr. Ibrahim Günes - Üni-Dokap Genel Sekreter Yardımcısı
Doç. Dr. Arzu AYDIN UNCUMUSAOĞLU, Giresun Üniversitesi
Dr. Ögr. Üyesi Rahim Kızgut - Giresun Üniversitesi Rektör Danışmanı
Ögr. Gör. Emre Çağman
Döndü Cansız - Giresun Üniversitesi Yazı İşleri Müdürü
Emre Özyürek - Giresun Üniversitesi Bilgisayar İşletmeni
Düzenleme Kurulu
Prof. Dr. Aydın TÜFEKÇİOĞLU, Artvin Çoruh Üniversitesi
Prof. Dr. Ayşegül ŞEYİHOĞLU, Trabzon Üniversitesi
Prof. Dr. Eren YÜRÜDÜR, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Prof. Dr. Hikmet KARAÇAM, Avrasya Üniversitesi
Prof. Dr. Ömer YÜKSEK, Karadeniz Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Sabri BİLGİN, Sinop Üniversitesi
Prof. Dr. Tahsin TONKAZ, Ordu Üniversitesi
Prof. Dr. Yüksel ARDALI, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Ertuğrul AĞIRBAŞ, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
Doç. Dr. Faruk MARAŞLIOĞLU, Hitit Üniversitesi
Doç. Dr. Meral DEMİRTAŞ, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Engin GÜVENDİ, Gümüşhane Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Hakan AKSU, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Sinan KUL, Bayburt Üniversitesi
Arş. Gör. Yasemin BALKA, Amasya Üniversitesi
Sempozyum Sekretaryası
Arş. Gör. Hayri Metin NUMANOĞLU, Giresun Üniversitesi
Arş. Gör. Furkan ŞEN, Giresun Üniversitesi

v
BAŞKANLAR VE KURULLAR
Bilim Kurulu
Prof. Dr. Ahmet APAYDIN, Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Ahmet Faik SESLİ, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Ali BİLGİN, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
Prof. Dr. Anca Nicoleta Sutan N.A.SUTAN, Pitesti University, Romanya
Prof. Dr. Aysun GÜMÜŞ, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Cengiz MUTLU, Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Dudu Duygu KILIÇ, Amasya Üniversitesi
Prof. Dr. Erkan YALÇIN, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Günay ÇAKIR, Gümüşhane Üniversitesi
Prof. Dr. Hikmet KARAÇAM, Avrasya Üniversitesi
Prof. Dr. İsmail YÜCEL, Ortadoğu Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU, İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Mustafa TÜRKMEN, Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Ömer LÜTFİ ŞEN, İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Ömer YÜKSEK, Karadeniz Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Sabri BİLGİN, Sinop Üniversitesi
Prof. Dr. Saim Zeki BOSTAN, Ordu Üniversitesi
Prof. Dr. Servet KARASU, Recep Tayyp Erdoğan Üniversitesi
Prof. Dr. Snejana MONCHEVA, Bulgaristan Bilim Akademisi, Bulgaristan
Prof. Dr. Teoman AYHAN, Avrasya Üniversitesi
Prof. Dr. Yurdanur ÜNAL, İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Yusuf DEMİR, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Ayla BİLGİN, Artvin Çoruh Üniversitesi
Doç. Dr. Bahadır KOZ, Giresun Üniversitesi
Doç. Dr. Muhammet BAHADIR, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Barış ÖNOL, İstanbul Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Güngör KARAKAŞ, Hitit Üniversitesi
Doç. Dr. Sergey PIONTOVSKI, Sivastopol Devlet Üniversitesi, Rusya
Dr. Öğr. Üyesi Bahtiyar EFE, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Bihter DURNA, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Fatma EKMEKYAPAR TORUN, Atatürk Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Feridun KESKİN, Avrasya Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi İbrahim CENGİZ, Bayburt Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi İlker Kutlu HATİPOĞLU, Gümüşhane Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Sinan NACAR, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Perihan ŞİMŞEK, Trabzon Üniversitesi
Dr. Oleg YUNEV, Ukrayna Bilim Akademisi, Ukrayna

vi
DAVETLİ KONUŞMACILAR
Prof. Dr. Veysel EROĞLU
Orman ve Su İşleri Eski Bakanı
İklim Değişikliği, İklim Değişikliğinin
Taşkınlara ve Su Kaynaklarına Etkileri
Doç. Dr. Bülent SELEK
Su Yönetimi Eski Genel Müdürü,
İklim komisyonu Başkanı
Küresel İklim Değişikliğinin DOKAP Bölgesi
Su Kaynaklarına Muhtemel Etkileri
Kaya YILDIZ
DSİ Genel Müdürü
Doç. Dr.Yasin ERDOĞAN
MTA Genel Müdürü
Küresel ölçekte iklim değişikliği ve etkileri
Hikmet EROĞLU
İklim ve Zirai Meteoroloji Dairesi Başkanı
İklim Değişikliği ve Meteorolojik Afetler
Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU
İstanbul Teknik Üniversitesi
Doğu Karadeniz’de İklim Değişikliği

vii
DAVETLİ KONUŞMACILAR
Prof. Dr. Necati AĞIRALİOĞLU
Antalya Bilim Üniversitesi
Küresel Isınma, Kuraklık ve Su
Kaynaklarına Etkileri
Prof. Dr. Yusuf DEMİR
Ondokuz Mayıs Üniversitesi
İklim Değişiminin Tarım ve Suya Etkileri
Prof. Dr. İsmail YÜCEL
Orta Doğu Teknik Ünviersitesi
İklim Değişikliği ve Ekstremler
Dr. Emre AKÇALI
DSİ Adana 6. Bölge Müdürlüğü
Taşkınlara Yenilikçi Çözümler ve Eğitim
Boyutuna Bir Örnek “Taşkın Müzesi”
Prof. Dr. M. Levent KURNAZ
Boğaziçi Üniversitesi
Küresel İklim Değişikliği
Yük. Müh. Aysun AKAR
Fındık Araştırma Enstitüsü
İklimsel Olaylar ve Fındık

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
viii
DOKAP Bölgesi Üniversiteler Birliği (ÜNİ-DOKAP) 2016 yılında
kurulmuştur. Bugün itibariyle birliğin bünyesinde 14 devlet ve 1 vakıf olmak
üzere toplam 15 üniversite mevcuttur.
Amaç eğitim öğretim, araştırma geliştirme ve toplumsal katkı
alanlarında işbirliği yapmak, üniversite sanayi, üniversite şehir ilişkilerini
güçlendirerek ülkemizin gelecek vizyonuna ve kalkınma çabalarına
katkı sağlamaktır.

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
ix
ÖNSÖZ
Üni-Dokap, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı
tarafından desteklenen 15 Üniversitenin ortak katılımıyla bir araya gelmiştir.
Üni-Dokap’ın dördüncüsünü düzenlediği “Küresel İklim Değisikliği ve Dokap
Bölgesine Etkileri”isimli sempozyum Giresun Üniversitesi’nin ev sahipliğinde
ve Covid 19 küresel sağın döneminde olduğumuz için online olarak 21-22
Ekim 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Sempozyumumuz 11 davetli
konuşmacı ve 20 sözlü bildiri ile Doğu Karadeniz Bölgemizdeki illeri için
Küresel iklim değişikliği ve bölgeye olası potansiyel etkileri farklı disiplinlerdeki
araştırmacıların çalışmalarını ortaya koymaları, çözüm öneri ve yöntemlerinin
belirlenmesi açısından büyük katkı sağlamıştır. Gelecek nesillere Doğu
Karadeniz bölgesinde sağlıklı bir çevre, sürdürülebilir bir yaşam için yeterli
doğal kaynaklar bırakması açısından önem arz etmektedir.
Sempozyumun gerçekleştirilmesinde emeği geçen organizasyon
ekibine, sempozyumumuzu onurlandıran davetli konuşmacılarımıza
ve sözlü bildirileriyle büyük katkıda bulunan kıymetli bilim insanlarına
teşekkürlerimi sunuyorum.
Prof. Dr. Yılmaz CAN,
Üni-Dokap 2021 Dönem Başkanı,
Giresun Üniversitesi Rektörü

x
Başkanlar ve Kurullar
Davetli Konuşmacılar
Arıcılığın Dokap Bölgesinde İklim Değişikliğine Uyumlu
Geliştirilmesinde İşbirliği Olanakları. Ahmet Haşim
KESKİN
22 Ağustos 2020 Tarihli Dereli (Giresun) Taşkınının
Nedenleri, Sonuçları ve Yeniden İnşa Çalışmaları İle
İlgili Bazı Değerlendirmeler. Ahmet APAYDIN
Çorum Çayı (Derinçay)’ndaki Siyanobakteri
Artışlarının Su Kalitesi Üzerine Etkisi. Süleyman İPEK,
Faruk MARAŞLIOĞLU
İyidere Çayı (Rize) Akım Değerleri ile Günlük
Ortalama Sıcaklıklar Arasındaki İlişkiler. Cemil İRDEM
Küresel İklim Değişikliğinin Fındık Tarımı Açısından
Değerlendirilmesi: Altınordu Örneği. Ali İSLAM, Ali
TURAN, Muzaffer SONKAYA, Ahmet DİZDAR
ÜNİDOKAP Bölgesi İllerinin Geçmişten Günümüze
Orman Varlığı Değişimi. Engin GÜVENDİ, Murat Han
ERTUĞRUL, Nuray KAHYAOĞLU, Günay ÇAKIR
Çankırı’da Jips Seviyelerinin Sebep Olduğu
Heyelanlar. Ender SARIFAKIOĞLU, Bahadır ERİN,
Muharrem TIRIN, İ. İlkay SEZGİN
Türkiye’de 1900-2021 Yılları Arasında Görülen Doğal
Afetler. Serkan SAYAR, Ayşegül ŞEYİHOĞLU, Perihan
ŞİMŞEK, Halime SARAÇ, Abdülkadir GÜNDÜZ
iv
vi
01
11
30
50
66
82
98
113
İÇİNDEKİLER

xi
İÇİNDEKİLER
120
137
165
182
195
209
230
242
262
İklim Değişikliğinin Kayseri, Niğde ve Nevşehir
Yağışları Üzerine Etkileri ve Yağış Olasılıklarının
Değerlendirilmesi. Serkan SABANCI, Mustafa ÇEVİK,
Semra GÜNAY AKTAŞ
Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Bağlamında Doğu
Karadeniz Havzasında Su Yönetiminin İncelemesi.
Dilek TOPCU MUMLU
Küresel İklim Değişikliğinde Orman Yangınlarının
1988-2020 Yılları İtibariyle Değerlendirilmesi.
Nuray KAHYAOĞLU, Engin GÜVENDİ, Murat Han
ERTUĞRUL, Günay ÇAKIR
Üni-Dokap Bölgesi İllerindeki Orman Tesis
Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Nuray
KAHYAOĞLU, Murat Han ERTUĞRUL, Engin
GÜVENDİ, Günay ÇAKIR
GFDL-ESM-2M Küresel Dolaşım Modeli Yağış ve
Sıcaklık Anomalilerinin Doğu Karadeniz Havzası
Ölçeğinde İncelenmesi. Hasan Törehan BABACAN,
Ömer YÜKSEK
Amasya’da 1936-2020 Yılları Arasında Geçmişten
Günümüze Kurak Dönemler. Yasemin BALKA
İklim Değişiminde Atık Yönetimi: Sıfır Atık Yaklaşımı İle
Sıfır Emisyona Nasıl Yaklaştırılabilir? Feyza YAZICI,
Yüksel ARDALI
İklim Krizinde Yağmur Hasadının Kentlere
Adaptasyonu İçin Bütüncül Bir Yöntem Önerisi. Yüksel
ARDALI, Burcu MÜDERRİSOĞLU, Yeliz EMECEN
İklim Değişikliğinin Amasya’nın Şehir
Biyoklimatolojisine Etkileri. Savaş ÇAĞLAK

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
182
Üni-Dokap Bölgesi İllerindeki Orman Tesis
Çalışmalarının Değerlendirilmesi
Nuray KAHYAOĞLU*, Murat Han ERTUĞRUL, Engin GÜVENDİ,
Günay ÇAKIR
* Gümüşhane Üniversitesi, Kürtün Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Gümüşhane, Türkiye,
nkahyaoglu@gumushane.edu.tr
 Gümüşhane Üniversitesi, Kürtün Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Gümüşhane, Türkiye,
mertugrul@gumushane.edu.tr
 Gümüşhane Üniversitesi, Kürtün Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Gümüşhane, Türkiye,
eguvendi28@gumushane.edu.tr
 Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Gümüşhane,
Türkiye, gcakir@gumushane.edu.tr
Öz
Birçok ülkede ekonomik kalkınma ve büyüme parametreleri açısından
önemli rol oynayan, insanoğlunun yaşamını ekonomik, sosyal ve kültürel
açıdan her dönem destekleyen orman tesis çalışmaları, günümüzün önem-
li konu başlıklarından biri olmakla birlikte gelecek kuşakların da en önemli
tartışma konularından biri olmaya devam edecektir. Dolayısıyla söz konusu
çalışmaların belirli dönemler içerisinde geçirmiş olduğu değişim ve eğilim-
lerinin incelenmesi, geleceğe ışık tutması ve yeni planlamalar için gereklidir.
Ayrıca, “küresel ısınma” nın sebep olduğu olumsuz gelişmeleri frenlemenin
en önemli yöntemi; orman örtüsünü genişletmek ve geliştirmektir. Bu görevi
yerine getirmekle yükümlü kuruluş ise Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesin-
deki Orman Genel Müdürlüğü olmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada, OGM’
nin 1946-2020 yılları arasındaki istatistiki verileri kullanılarak Üni-Dokap il-
leri kapsamındaki bölgelerde ormanlaşma için ne gibi çalışmaların yapıldığı
ve orman tesis çalışmalarının küresel iklim değişikliği ile bağlantısının değer-
lendirilmesi yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Orman Tesis Çalışmaları, Üni-Dokap illeri, Küresel İklim Değişikliği.

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
183
Evaluation of Forest Establishment Works
in Uni-Dokap Region
Abstract
Forest establishment studies, which play an important role in terms of
economic development and growth parameters in many countries and sup-
port human life economically, socially and culturally at all times, will continue
to be one of the most important topics of discussion for future generations
as well as being one of the important topics of today. Therefore, it is ne-
cessary to examine the changes and tendencies of these studies in certa-
in periods, to shed light on the future and to make new plans. In addition,
the most important method of curbing the negative developments caused
by “global warming”; expanding and improving forest cover. The institution
responsible for fulfilling this duty is the General Directorate of Forestry un-
der the Ministry of Agriculture and Forestry. Therefore, in this study, using
the statistical data of OGM between 1946 and 2020, it will be evaluated
what kind of work has been done for forestation in the regions within the
scope of Uni-Dokap provinces and the connection of forest establishment
studies with global climate change.
Keywords: Forest Facility Studies, Uni-Dokap Provinces, Global Climate Change..

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
184
1. Giriş
Yeryüzündeki doğal kaynakların en önemlilerinden birisi olan ormanlar
dünyanın her yerinde doğal olarak yetişmemektedir. Ormanın doğal olarak
yetişmesinde rutubet (yağış) ve ısı iki temel faktördür. Bu iki faktörü bir arada
bulunduran ülkeler tarih boyunca orman varlığına sahip olma şansını yaka-
lamışlardır. Orman ve insanoğlu arasında, ilk çağlardan bu yana süregelen
bir ilişki de söz konusudur. O dönemlerden günümüze insanlar, doğal/sınırsız
ihtiyaçları ve sosyal yaşamının bir gereği olarak ormanlarla ilgilenmektedir.
Bu ilgi ve yararlanma ne şekilde olursa olsun orman varlığını esaslı bir biçim-
de etkilemektedir [1].
Ormanlardan doğrudan ve dolaylı olarak toplum yararına beklenen hiz-
met ve görevler çok büyük ve çeşitlidir. Ormanlar başlıca ekonomik, kültürel,
sosyo-politik, sosyo-ekonomik, ekolojik, çevre sağlığı, rekreasyon, manevi,
estetik, turistik ve sportif hizmetlere ev sahipliği yapması; iklimi düzenleme,
su temini ve suların düzenlenmesi, toprağı ve verimliliği koruması ve ulusal
savunmaya hizmet etmesi gibi çok çeşitli yararlar sağlayan önemli bir doğal
kaynaktır. Tüm bu faydaların yanı sıra, ormanları insanoğlu için vazgeçilmez
kılan diğer ve belki de en önemli özellik, uygun bir şekilde yönetildiği ve işle-
tildiği takdirde, ormanların devamlı olarak bu fayda ve değerleri insanlığa
sunacak olmasıdır [1].
İnsanoğlunun, arazi kullanımında yaptığı yanlışlıklar sonucu doğanın nasıl
tahrip olduğu veya yok edildiği de dikkat çekicidir. Konunun bir diğer yönü ise
artan nüfusun su ve diğer ihtiyaçlarını karşılayabilmek için araziyi kontrol al-
tına almalarının zorunlu hale gelişinin anlaşılmasıdır. Kısacası insanlar arazi
ürünlerinden, ona zarar vermeden en iyi ölçüde nasıl faydalanabileceğinin
yöntemlerini bulmak ihtiyacını duymuştur [2].
Küresel ısınma, insan nüfusundaki artış sonucu hızlı endüstrileşme ve
çevre kirliliği, ormansızlaşma sonucu ortaya çıkan çölleşme ise hem orman-

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
185
ları hem de su kaynaklarını tehdit eden diğer etmenlerdir. FAO tarafından
yapılan bir araştırmaya göre 1990–1995 yılları arasında sanayileşmiş ül-
kelerde (Rusya Federasyonu hariç) 1,75 milyon hektarlık orman alanı artışı
olurken aynı dönemde gelişmekte olan ülkelerde net 13 milyon hektarlık or-
man alanı kaybı olmuştur. Yapılan tahminlere göre gelecek 20 yıl içerisinde
yaklaşık 1 milyon hayvan ve bitki türlerinin dünya ekosisteminden kaybolup
gideceği belirtilmektedir [3].
Tarihi verilere göre son 4 000 yılda Anadolu’nun ormanları aşırı ve dü-
zensiz faydalanma, açma, orman yangını ve ormanda yapılan usulsüz otlat-
malar ile büyük ölçüde yok edilmiş, kısmen de kalitesi kötüleşmiştir. Türkiye
Ormanlarının yarısına yakınının bozuk olması ve topraklarının büyük kısmının
da çeşitli şiddette erozyona maruz kalması sebebiyle canlı erozyon müzesi
durumundadır. Çünkü Türkiye, çeşitli yüzey şekillerine sahip bulunan yüksek
ve genellikle dağlık bir ülkedir. Ortalama yükselti 1132 m olup, bu yükselti Av-
rupa’nınkinin (330 m) 3,5 katına ulaşmakta, Asya’nınkini (1050 m) bile aş-
maktadır. Türkiye’de yükseltisi 1000 m’den fazla olan alanlar, (göller dışında)
ülke yüzölçümünün %56’sını aşmaktadır [4].
Küresel ısınma, iklim değişikliği, Ozon tabakasının delinmesi, asit yağmur-
larının yağması vb. çevre sorunları olarak adlandırdığımız birçok problem in-
sanlığı her geçen gün artan bir şekilde tehdit etmektedir. Bu gibi çevre prob-
lemlerinin çoğunun temelinde ormanların yok olması yatmaktadır.
Dünya üzerinde ekonomik değer taşıyan en önemli doğal kaynaklardan
biri hiç kuşkusuz, orman ekosistemleridir. Orman ekosistemi, belirli bir yerde
kendini meydana getiren elemanların kompozisyonu, karakterleri ve arala-
rındaki karşılıklı ilişkileri bakımından tekdüze olan bir orman parçasıdır.
Ormanlar karbon deposudur ve özümlemede CO2 harcar! Ormanlar yıl-
da hektar başına 3-5 ton CO2 tutar, buna karşılık 8-13 ton arasında O2 üre-
tir. Yine ormanlar özümlemede harcadıkları CO2’den daha çok CO2 üretir-

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
186
ler. Sözgelişi bir kızılağaç ormanında saatte hektar başına 11,7-23,4 kg CO2
üretilirken bu miktar tarla toprağında sadece 1,25-4,1 kg olarak ölçülmüştür.
Atmosferdeki CO2 miktarını azaltmanın, dolayısıyla küresel düzeyde ısın-
manın önüne geçmek için başvurulacak yollardan birisi, hatta en önemlisi
orman tesis çalışmalarına ağırlık vererek fidan dikmek, ağaçlandırma yap-
mak, orman alanlarını artırmak, niteliklerini iyileştirmektir [5]. Dolayısıyla bu
çalışmada, Üni-Dokap Bölgesi kapsamına giren illerde yapılan orman tesis
çalışmalarının yıllar içerisindeki değerlendirilmesi yapılacaktır.
2. Materyal ve Metot
Araştırmaya ait veriler, Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2020 yılında
yayınlanan ormancılık istatistiklerinden elde edilmiştir.
Söz konusu çalışmada, 1946 yılından 2020 yılına kadar ki kayıt altına
alınan veriler kullanılarak Üni-Dokap illeri kapsamındaki bölgelerde küresel
ısınma ve iklim değişikliğini önlemede büyük rolü olan ormanlaşmayı sağla-
mak ve ormanlık alanları artırmak adına ne gibi çalışmaların yapıldığı husus-
ları üzerinde durulacaktır.
3. Bulgular
Yapılan çalışma neticesinde; 2020 yılı ormancılık istatistik verilerine göre
ülkemiz genelinde 1946-2020 yılları arasında, toplamda 9.219.266 ha orman
tesis çalışması yapılmıştır. Ancak 1992 yılına kadar ağaçlandırma çalışmala-
rında orman içi ve orman dışı ayırımı yapılmış olup söz konusu yıldan itibaren
ayırım yapılmamıştır. Ayrıca 1992 yılına kadar orman tesis çalışmaları, orman
içi ve orman dışı ağaçlandırma, Rehabilitasyon, Erozyon kontrolü, Mera ıslahı,
Özel ağaçlandırma, Suni tensil ve Enerji ormanı tesisi başlıklarından oluşurken,
1992 yılından itibaren Ağaçlandırma çalışmaları adı altında ağaçlandırma
ve endüstriyel plantasyon; Toprak muhafaza çalışmaları adı altında erozyon
kontrolü, çığ kontrolü, sel kontrolü ve ayrıca Rehabilitasyon, Mera ıslahı, Özel
ağaçlandırma, Suni tensil, enerji ormanı tesisi başlıklarından oluşmaktadır [9].

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
187
2020 yılı itibariyle orman tesis çalışmalarının yüzdelik bazda genel dağı-
lımı Şekil 1’ de verilmiştir
Şekil 1. Orman Tesis Çalışmalarının Dağılımı, 2020 (OGM,2020)
Şekil 1’i incelediğimizde; 2020 yılı itibariyle gerçekleştirilen orman tesis
çalışmalarının %43’ünü rehabilitasyon, %22’sini ağaçlandırma, %16’sını eroz-
yon kontrolü, %8’ini mera ıslahı ve suni tensil, %3’ünü de özel ağaçlandırma
çalışmaları oluşturmaktadır. Şunu söyleyebiliriz ki; bozuk orman alanlarının
iyileştirilmesi çalışmalarına gün geçtikçe daha fazla önem ve ağırlık verilmek-
tedir.
Üni-Dokap bölgesi illeri kapsamında gerçekleştirilen ağaçlandırma faali-
yetlerinin alansal dağılımları Çizelge 1’de verilmiştir [9].

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
188
Çizelge 2’yi incelediğimizde; 1992-2002 yılları arasında kayıt altına alın-
mış rehabilitasyon faaliyeti görünmezken; 2003-2020 yılları arasında ise
Tokat, Çorum, Giresun, Sinop illeri başta olmak üzere diğer tüm uni-dokap
illerindeki bozuk orman alanlarında rehabilitasyon faaliyetleri gerçekleştiril-
miştir.
Üni-Dokap bölgesi illeri kapsamında gerçekleştirilen toprak muhafaza
çalışmalarının alansal dağılımları Çizelge 3’te verilmiştir [9].
Çizelge 1. Üni-Dokap Bölgesi İlleri Ağaçlandırma Faaliyetleri, 1946-2020
Çizelge 2. Bozuk Orman Alanlarında Gerçekleştirilen Rehabilitasyon Faaliyetlerinin Üni-Dokap İlleri
Düzeyinde Dağılımı, 1992-2020

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
189
Çizelge 2’yi incelediğimizde; 1992-2002 yılları arasında kayıt altına alın-
mış rehabilitasyon faaliyeti görünmezken; 2003-2020 yılları arasında ise
Tokat, Çorum, Giresun, Sinop illeri başta olmak üzere diğer tüm uni-dokap
illerindeki bozuk orman alanlarında rehabilitasyon faaliyetleri gerçekleştiril-
miştir.
Üni-Dokap bölgesi illeri kapsamında gerçekleştirilen toprak muhafaza
çalışmalarının alansal dağılımları Çizelge 3’te verilmiştir [9].
Çizelge 3. Toprak Muhafaza Çalışmalarının İl Düzeyinde Dağılımı, 1992-2020
Çizelge 2’nin devamı

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
190
Çizelge 3’e baktığımızda; 1946-1991 döneminde en fazla Çorum, Tokat ve
Sinop illerinde toprak muhafaza çalışmaları gerçekleştirilirken; 1992-2020
döneminde ise Çorum, Artvin, Tokat, Giresun illeri başta olmak üzere diğer
illerin tümünde söz konusu çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
Üni-Dokap bölgesi illeri kapsamında gerçekleştirilen mera ıslahı faaliyet-
lerinin alansal dağılımları Çizelge 4’te verilmiştir [9].
Çizelge 4’ü incelediğimizde; 1946-1992 yılları arasındaki dönemde Rize
ve Gümüşhane hariç diğer illerde mera ıslahı faaliyetleri gerçekleştirilirken;
1993-2020 yılları arasındaki dönemde sadece Rize’de mera ıslahı faaliyet-
leri olmamıştır.
Üni-Dokap bölgesi illeri kapsamında gerçekleştirilen özel ağaçlandırma
faaliyetlerinin alansal dağılımları Çizelge 5’te verilmiştir [9].
Çizelge 4. Mera Islahı Faaliyetlerinin İl Düzeyinde Dağılımı, 1946-2020

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
191
Çizelge 5’i incelediğimizde; en çok özel ağaçlandırma faaliyetinde bulu-
nan illerin sırasıyla; Çorum, Amasya, Ordu, Giresun, Tokat, Samsun, Sinop,
Trabzon, Gümüşhane, Bayburt, Rize, Artvin olduğu görülmektedir.
Üni-Dokap bölgesi illeri kapsamında gerçekleştirilen endüstriyel plantas-
yon çalışmalarının alansal dağılımları Çizelge 6’te verilmiştir [9].
Çizelge 5. Özel Ağaçlandırma Faaliyetlerinin İl Düzeyinde Dağılımı, 1991-2020
Çizelge 6. Endüstriyel Plantasyon Faaliyetlerinin İl Düzeyinde Dağılımı, 2013-2020

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
192
Çizelge 6’yı incelediğimizde; 2013 yılından itibaren alınan kayıtlarda; sa-
dece Sinop, Samsun ve Tokat illerinde endüstriyel plantasyon çalışmalarının
yapıldığı görülmektedir.
4. Sonuçlar ve Tartışma
Ülkemizin önemli bir ekosistemini oluşturan ormanlar iklim üzerinde etki-
lidir. Çünkü; Ormanlar güneşten gelen kısa dalga boylu radyasyonun büyük
kısmını kendisi absorbe ettiğinden atmosferin aşırı ısınmasını engeller. Yağış
oluşmasına önemli oranda katkı sağlar. Ayrıca CO2 yutar ve Oksijen üretir.
Yaprakların altıyla yer arasında güçlü bir mikro klima alanı oluşturmaktadır.
Gündüz etkili olan direkt güneş radyasyonundan ve geceleri soğuk kış günle-
rinde yaşanan aşırı soğumalardan kaynaklanan olumsuz etkilenmelere karşı
toprağın ve taban canlılarının korunmasını sağlamaktadır [6].
Dünyada “küresel ısınma” bir vakıadır. Bu sebeple önümüzdeki 50 yılda
Akdeniz havzasında sıcaklığın ortalama 5 ºC artacağı tahmin edilmektedir.
Eş sıcaklık eğrilerinin daha da kuzeye kaymasına yol açacak, çölleşmeye gö-
türecek düzeyde etkileri olabilecek bu olumsuz gelişmeyi frenlemenin yegâ-
ne yöntemi; orman örtüsünü genişletmek, geliştirmektir. Bu görevin yerine
getirileceği adres de kanunen Orman Bakanlığının omuzlarıdır. Ancak her
yurttaşın ormansızlaşmayı engelleme girişimine katılması, bu yangına su ta-
şıması bir gerekliliktir [7].
Çizelge 6’nın devamı

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
193
Türkiye Ormanları nitelik olarak iyi durumda değildir. Acilen bu alanların
iyileştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca orman rejimi alanı içerisindeki yerlerde
ağaçlandırma çalışmaları artarak devam etmelidir [5].
Ağaçlandırmalar; ormanlar üzerinde özellikle siyasi ve sosyal baskıların
artması sonucu meydana gelen azalmaların karşılanabilmesi aşamasında
önem taşımaktadır. Öte yandan sadece ormanlar üzerindeki olumsuzlukları
düzeltmek değil, orman ürünleri ihtiyacının karşılanmasında da ağaçlandır-
malar büyük önem kazanmaktadır.
Ayrıca günümüze kadar, arazi bozulması ve ormansızlaşma sonucunda
milyonlarca hektar bozuk alan oluşmuştur. Bu kadar büyük alanların tekrar
kazanılması ancak ağaçlandırmalarla mümkün görülmektedir. Bu aynı za-
manda küresel ortam üzerinde olumlu etki oluşturmak ve gelecek için ihtiyaç
duyulacak orman kaynaklarının temin edilmesi açısından da büyük önem
taşımaktadır. Görüleceği üzere her gün arttığı bilinen odun hammadde-
si ihtiyacının karşılanabilmesi, gelişmekte olan ülkelerin dış pazarlara bağlı
kalmaması için de sahip oldukları ormanların korunması, bunun yanında da
ağaçlandırmalarla varlıklarının arttırılması büyük önem taşımaktadır [8].
Son yıllarda özellikle uluslararası düzeyde kabul gören küresel iklim de-
ğişikliği ile mücadele çabaları, biyoçeşitliliğin korunması ve geliştirilmesi için
yapılan çalışmalar, görsel ve estetik değerlerin korunmasına yönelik farkın-
dalık düzeyinin artması, korunan alanların artan önemi ormancılığında evril-
diğinin en dikkati çeken göstergeleridir [1].
Kaynaklar
[1] H. E. Ünal ve Ü. Birben, “Küresel orman kaynaklarının durumu odun
üretim/tüketim ve ticaretindeki değişimler: 1990-2015 dönemi üzerine bir
değerlendirme,” Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, cilt 3, no. 2, ss. 167-
182, 2017.
[2] R. Kırış, M. Parlak ve M. Yıldız, “Havza yönetiminde orman ekosistemi-
nin önemi,” Uluslararası Nehir Havzaları Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı,
Ankara, 2007.

4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
194
[3] E. Z. Başkent, H. Yolasığmaz ve M. Mısır, “Orman ekosistem amenaj-
manı,” I. Ulusal Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara, 2001.
[4] O. Uzunsoy ve E. Görcelioğlu, “Havza ıslahında temel ilke ve uygula-
malar,” İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, No:3310/371, Matbaa Teknisyenleri
Basımevi, İstanbul, 1985.
[5] R. Kırış ve S. Toprak, “İklim değişikliğinde ormanların rolü,” tucaum.an-
kara.edu.tr.
[6] M. Kayhan, “Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri,” ISU Ge-
nel Müdürlüğü Kültür Yayınları, No:3, İzmit, 2006.
[7] S. Dağdaş, “Ormanların ekolojik işlevlerinden bir demet,” Orman ve
Ekonomi Dergisi, Sayı:8, Ankara, 2003.
[8] H. T. Yıldırım, “İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü’nde ormancılık politi-
kası yönünden ağaçlandırma sorunları ve çözüm yolları,” İÜ Orman Fakültesi
Dergisi, cilt 55, no. 2, ss. 103-122, 2005.
[9] OGM, “Orman Genel Müdürlüğü Web Sitesi,” [Online]. Available: htt-
ps://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler. 2020.