Content uploaded by Murat Han Ertuğrul
Author content
All content in this area was uploaded by Murat Han Ertuğrul on Jan 24, 2022
Content may be subject to copyright.
DOKAP BÖLGESİ ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ
GİRESUN ÜNİVERSİTESİ 2021 DÖNEM BAŞKANLIĞI
4. ULUSLARARASI ÜNİ-DOKAP SEMPOZYUMU
Küresel İklim Değişikliği Ve Dokap Bölgesine Etkileri
Ekim, 2021
BİLDİRİLER KİTABI
DOKAP BÖLGESİ ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ
GİRESUN ÜNİVERSİTESİ 2021 DÖNEM BAŞKANLIĞI
4. ULUSLARARASI ÜNİ-DOKAP SEMPOZYUMU
“Küresel İklim Değişikliği Ve Dokap Bölgesine Etkileri”
21-22 Ekim 2021
EDİTÖRLER
Prof. Dr. İbrahim GÜNEŞ
Doç. Dr. Atila Gürhan ÇELİK
TASARIM & MİZANPAJ
Öğr. Gör. Emre ÇAĞMAN
Yayınlanma Tarihi
28.12.2021
ISBN: 978-975-2481-24-4
BİLDİRİLER KİTABI
iv
BAŞKANLAR VE KURULLAR
Onursal Başkanlar
Prof. Dr. Yılmaz CAN, Üni-Dokap 2021 Dönem Başkanı,
Giresun Üniversitesi Rektörü
Hakan GÜLTEKİN, DOKAP Başkanı
Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanları
Prof. Dr. Güven ÖZDEM, Giresun Üniversitesi Rektör Yardımcısı
Prof. Dr. Hüseyin PEKER, Giresun Üniversitesi Rektör Yardımcısı
Prof. Dr. Gürol YILDIRIM, Giresun Üniversitesi Rektör Yardımcısı
Sempozyum Organizasyon Kurulu
Doç. Dr. Atila Gürhan Çelik - Üni-Dokap Genel Sekreteri
Senol Akçay - Üni-Dokap Genel Sekreter Yardımcısı
Prof. Dr. Ibrahim Günes - Üni-Dokap Genel Sekreter Yardımcısı
Doç. Dr. Arzu AYDIN UNCUMUSAOĞLU, Giresun Üniversitesi
Dr. Ögr. Üyesi Rahim Kızgut - Giresun Üniversitesi Rektör Danışmanı
Ögr. Gör. Emre Çağman
Döndü Cansız - Giresun Üniversitesi Yazı İşleri Müdürü
Emre Özyürek - Giresun Üniversitesi Bilgisayar İşletmeni
Düzenleme Kurulu
Prof. Dr. Aydın TÜFEKÇİOĞLU, Artvin Çoruh Üniversitesi
Prof. Dr. Ayşegül ŞEYİHOĞLU, Trabzon Üniversitesi
Prof. Dr. Eren YÜRÜDÜR, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Prof. Dr. Hikmet KARAÇAM, Avrasya Üniversitesi
Prof. Dr. Ömer YÜKSEK, Karadeniz Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Sabri BİLGİN, Sinop Üniversitesi
Prof. Dr. Tahsin TONKAZ, Ordu Üniversitesi
Prof. Dr. Yüksel ARDALI, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Ertuğrul AĞIRBAŞ, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
Doç. Dr. Faruk MARAŞLIOĞLU, Hitit Üniversitesi
Doç. Dr. Meral DEMİRTAŞ, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Engin GÜVENDİ, Gümüşhane Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Hakan AKSU, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Sinan KUL, Bayburt Üniversitesi
Arş. Gör. Yasemin BALKA, Amasya Üniversitesi
Sempozyum Sekretaryası
Arş. Gör. Hayri Metin NUMANOĞLU, Giresun Üniversitesi
Arş. Gör. Furkan ŞEN, Giresun Üniversitesi
v
BAŞKANLAR VE KURULLAR
Bilim Kurulu
Prof. Dr. Ahmet APAYDIN, Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Ahmet Faik SESLİ, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Ali BİLGİN, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
Prof. Dr. Anca Nicoleta Sutan N.A.SUTAN, Pitesti University, Romanya
Prof. Dr. Aysun GÜMÜŞ, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Cengiz MUTLU, Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Dudu Duygu KILIÇ, Amasya Üniversitesi
Prof. Dr. Erkan YALÇIN, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Günay ÇAKIR, Gümüşhane Üniversitesi
Prof. Dr. Hikmet KARAÇAM, Avrasya Üniversitesi
Prof. Dr. İsmail YÜCEL, Ortadoğu Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU, İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Mustafa TÜRKMEN, Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Ömer LÜTFİ ŞEN, İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Ömer YÜKSEK, Karadeniz Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Sabri BİLGİN, Sinop Üniversitesi
Prof. Dr. Saim Zeki BOSTAN, Ordu Üniversitesi
Prof. Dr. Servet KARASU, Recep Tayyp Erdoğan Üniversitesi
Prof. Dr. Snejana MONCHEVA, Bulgaristan Bilim Akademisi, Bulgaristan
Prof. Dr. Teoman AYHAN, Avrasya Üniversitesi
Prof. Dr. Yurdanur ÜNAL, İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Yusuf DEMİR, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Ayla BİLGİN, Artvin Çoruh Üniversitesi
Doç. Dr. Bahadır KOZ, Giresun Üniversitesi
Doç. Dr. Muhammet BAHADIR, Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Doç. Dr. Barış ÖNOL, İstanbul Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Güngör KARAKAŞ, Hitit Üniversitesi
Doç. Dr. Sergey PIONTOVSKI, Sivastopol Devlet Üniversitesi, Rusya
Dr. Öğr. Üyesi Bahtiyar EFE, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Bihter DURNA, Samsun Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Fatma EKMEKYAPAR TORUN, Atatürk Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Feridun KESKİN, Avrasya Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi İbrahim CENGİZ, Bayburt Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi İlker Kutlu HATİPOĞLU, Gümüşhane Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Sinan NACAR, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Perihan ŞİMŞEK, Trabzon Üniversitesi
Dr. Oleg YUNEV, Ukrayna Bilim Akademisi, Ukrayna
vi
DAVETLİ KONUŞMACILAR
Prof. Dr. Veysel EROĞLU
Orman ve Su İşleri Eski Bakanı
İklim Değişikliği, İklim Değişikliğinin
Taşkınlara ve Su Kaynaklarına Etkileri
Doç. Dr. Bülent SELEK
Su Yönetimi Eski Genel Müdürü,
İklim komisyonu Başkanı
Küresel İklim Değişikliğinin DOKAP Bölgesi
Su Kaynaklarına Muhtemel Etkileri
Kaya YILDIZ
DSİ Genel Müdürü
Doç. Dr.Yasin ERDOĞAN
MTA Genel Müdürü
Küresel ölçekte iklim değişikliği ve etkileri
Hikmet EROĞLU
İklim ve Zirai Meteoroloji Dairesi Başkanı
İklim Değişikliği ve Meteorolojik Afetler
Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU
İstanbul Teknik Üniversitesi
Doğu Karadeniz’de İklim Değişikliği
vii
DAVETLİ KONUŞMACILAR
Prof. Dr. Necati AĞIRALİOĞLU
Antalya Bilim Üniversitesi
Küresel Isınma, Kuraklık ve Su
Kaynaklarına Etkileri
Prof. Dr. Yusuf DEMİR
Ondokuz Mayıs Üniversitesi
İklim Değişiminin Tarım ve Suya Etkileri
Prof. Dr. İsmail YÜCEL
Orta Doğu Teknik Ünviersitesi
İklim Değişikliği ve Ekstremler
Dr. Emre AKÇALI
DSİ Adana 6. Bölge Müdürlüğü
Taşkınlara Yenilikçi Çözümler ve Eğitim
Boyutuna Bir Örnek “Taşkın Müzesi”
Prof. Dr. M. Levent KURNAZ
Boğaziçi Üniversitesi
Küresel İklim Değişikliği
Yük. Müh. Aysun AKAR
Fındık Araştırma Enstitüsü
İklimsel Olaylar ve Fındık
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
viii
DOKAP Bölgesi Üniversiteler Birliği (ÜNİ-DOKAP) 2016 yılında
kurulmuştur. Bugün itibariyle birliğin bünyesinde 14 devlet ve 1 vakıf olmak
üzere toplam 15 üniversite mevcuttur.
Amaç eğitim öğretim, araştırma geliştirme ve toplumsal katkı
alanlarında işbirliği yapmak, üniversite sanayi, üniversite şehir ilişkilerini
güçlendirerek ülkemizin gelecek vizyonuna ve kalkınma çabalarına
katkı sağlamaktır.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
ix
ÖNSÖZ
Üni-Dokap, Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı
tarafından desteklenen 15 Üniversitenin ortak katılımıyla bir araya gelmiştir.
Üni-Dokap’ın dördüncüsünü düzenlediği “Küresel İklim Değisikliği ve Dokap
Bölgesine Etkileri”isimli sempozyum Giresun Üniversitesi’nin ev sahipliğinde
ve Covid 19 küresel sağın döneminde olduğumuz için online olarak 21-22
Ekim 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Sempozyumumuz 11 davetli
konuşmacı ve 20 sözlü bildiri ile Doğu Karadeniz Bölgemizdeki illeri için
Küresel iklim değişikliği ve bölgeye olası potansiyel etkileri farklı disiplinlerdeki
araştırmacıların çalışmalarını ortaya koymaları, çözüm öneri ve yöntemlerinin
belirlenmesi açısından büyük katkı sağlamıştır. Gelecek nesillere Doğu
Karadeniz bölgesinde sağlıklı bir çevre, sürdürülebilir bir yaşam için yeterli
doğal kaynaklar bırakması açısından önem arz etmektedir.
Sempozyumun gerçekleştirilmesinde emeği geçen organizasyon
ekibine, sempozyumumuzu onurlandıran davetli konuşmacılarımıza
ve sözlü bildirileriyle büyük katkıda bulunan kıymetli bilim insanlarına
teşekkürlerimi sunuyorum.
Prof. Dr. Yılmaz CAN,
Üni-Dokap 2021 Dönem Başkanı,
Giresun Üniversitesi Rektörü
x
Başkanlar ve Kurullar
Davetli Konuşmacılar
Arıcılığın Dokap Bölgesinde İklim Değişikliğine Uyumlu
Geliştirilmesinde İşbirliği Olanakları. Ahmet Haşim
KESKİN
22 Ağustos 2020 Tarihli Dereli (Giresun) Taşkınının
Nedenleri, Sonuçları ve Yeniden İnşa Çalışmaları İle
İlgili Bazı Değerlendirmeler. Ahmet APAYDIN
Çorum Çayı (Derinçay)’ndaki Siyanobakteri
Artışlarının Su Kalitesi Üzerine Etkisi. Süleyman İPEK,
Faruk MARAŞLIOĞLU
İyidere Çayı (Rize) Akım Değerleri ile Günlük
Ortalama Sıcaklıklar Arasındaki İlişkiler. Cemil İRDEM
Küresel İklim Değişikliğinin Fındık Tarımı Açısından
Değerlendirilmesi: Altınordu Örneği. Ali İSLAM, Ali
TURAN, Muzaffer SONKAYA, Ahmet DİZDAR
ÜNİDOKAP Bölgesi İllerinin Geçmişten Günümüze
Orman Varlığı Değişimi. Engin GÜVENDİ, Murat Han
ERTUĞRUL, Nuray KAHYAOĞLU, Günay ÇAKIR
Çankırı’da Jips Seviyelerinin Sebep Olduğu
Heyelanlar. Ender SARIFAKIOĞLU, Bahadır ERİN,
Muharrem TIRIN, İ. İlkay SEZGİN
Türkiye’de 1900-2021 Yılları Arasında Görülen Doğal
Afetler. Serkan SAYAR, Ayşegül ŞEYİHOĞLU, Perihan
ŞİMŞEK, Halime SARAÇ, Abdülkadir GÜNDÜZ
iv
vi
01
11
30
50
66
82
98
113
İÇİNDEKİLER
xi
İÇİNDEKİLER
120
137
165
182
195
209
230
242
262
İklim Değişikliğinin Kayseri, Niğde ve Nevşehir
Yağışları Üzerine Etkileri ve Yağış Olasılıklarının
Değerlendirilmesi. Serkan SABANCI, Mustafa ÇEVİK,
Semra GÜNAY AKTAŞ
Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Bağlamında Doğu
Karadeniz Havzasında Su Yönetiminin İncelemesi.
Dilek TOPCU MUMLU
Küresel İklim Değişikliğinde Orman Yangınlarının
1988-2020 Yılları İtibariyle Değerlendirilmesi.
Nuray KAHYAOĞLU, Engin GÜVENDİ, Murat Han
ERTUĞRUL, Günay ÇAKIR
Üni-Dokap Bölgesi İllerindeki Orman Tesis
Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Nuray
KAHYAOĞLU, Murat Han ERTUĞRUL, Engin
GÜVENDİ, Günay ÇAKIR
GFDL-ESM-2M Küresel Dolaşım Modeli Yağış ve
Sıcaklık Anomalilerinin Doğu Karadeniz Havzası
Ölçeğinde İncelenmesi. Hasan Törehan BABACAN,
Ömer YÜKSEK
Amasya’da 1936-2020 Yılları Arasında Geçmişten
Günümüze Kurak Dönemler. Yasemin BALKA
İklim Değişiminde Atık Yönetimi: Sıfır Atık Yaklaşımı İle
Sıfır Emisyona Nasıl Yaklaştırılabilir? Feyza YAZICI,
Yüksel ARDALI
İklim Krizinde Yağmur Hasadının Kentlere
Adaptasyonu İçin Bütüncül Bir Yöntem Önerisi. Yüksel
ARDALI, Burcu MÜDERRİSOĞLU, Yeliz EMECEN
İklim Değişikliğinin Amasya’nın Şehir
Biyoklimatolojisine Etkileri. Savaş ÇAĞLAK
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
82
ÜNİDOKAP Bölgesi İllerinin Geçmişten
Günümüze Orman Varlığı Değişimi
Engin GÜVENDİ*, Murat Han ERTUĞRUL , Nuray KAHYAOĞLU ,
Günay ÇAKIR
* Gümüşhane Üniversitesi, Kürtün Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Kürtün, Gümüşhane,
Türkiye
eguvendi28@gumushane.edu.tr
Gümüşhane Üniversitesi, Kürtün Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Kürtün, Gümüşhane,
Türkiye
mertugrul@gumushane.edu.tr
Gümüşhane Üniversitesi, Kürtün Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Kürtün, Gümüşhane,
Türkiye
nkahyaoglu@gumushane.edu.tr
Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü, Gümüşhane,
Türkiye
gcakir@gumushane.edu.tr
Özet
Ormanlar, karalar üzerinde yaşayan türlerin yarıdan fazlasına yaşana-
bilir bir ortam sunmanın yanı sıra, bitki örtüsünde ve toprakta büyük mik-
tarlarda karbon depolayarak atmosferdeki karbon dengesini düzenlemekte,
küresel ısınmanın yavaşlatılmasına olanak sağlamaktadır. Ormanlar, yerel
ve bölgesel yağışın düzenlenmesine yardımcı olarak başta içme suyu olmak
üzere tarım ve endüstrinin ihtiyaç duyduğu suyu sağlar. Ayrıca ormanlar,
milyonlarca insan için, besin, ilaç, içme suyu ve sınırsız rekreasyonel, estetik
yararlar açısından yaşamsal bir kaynaktır. Karbon biriktirmenin önemi küre-
sel olduğu için, ormanlar Yerküre iklimini etkilemesi açısından önemli bir rol
oynamaktadır. Ormandaki bitkiler ve topraklar, karbondioksiti (CO2) Foto-
sentez yoluyla tutarak ve solunum yolu ile salarak, küresel karbon dengesini
yönetir ve düzenler.
Bu çalışmada ÜNİDOKAP bölgesi illerinin 1940, 1999, 2004, 2012, 2015,
2018 ve 2020 yılları Türkiye Orman Varlığı envanterlerine göre orman varlık-
larındaki değişim araştırılmıştır. Çalışılan yerler için yıllara göre sahip olduk-
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
83
ları orman varlığı ile nüfustaki değişimi incelenmiş ve yapılan çalışma sonucu
elde edilen veriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Orman, Değişim, Nüfus, Orta ve Doğu Karadeniz.
Abstract
In addition to providing a livable environment for more than half of the
species living on land, forests store large amounts of carbon in the vegetati-
on and soil, regulating the carbon balance in the atmosphere, and allowing
global warming to be slowed down. By helping to regulate local and regional
precipitation, forests provide the water needed by agriculture and industry,
especially drinking water. In addition, forests are a vital resource for millions
of people in terms of food, medicine, drinking water and unlimited recreatio-
nal and aesthetic benefits. Because the importance of carbon accumulation
is global, forests play an important role in influencing the Earth’s climate.
Plants and soils in the forest manage and regulate the global carbon balan-
ce by capturing carbon dioxide (CO2) through photosynthesis and releasing
it through respiration.
In this study, the changes in forest assets of the provinces of the UNIDO-
KAP region were investigated according to the Turkey Forest Asset inventory
for the years 1940, 1999, 2004, 2012, 2015, 2018 and 2020. For the places
studied, the forest assets they have over the years and the change in the
population were examined and the data obtained as a result of the study
were presented.
Keywords: Forest, Change, Population, Central and Eastern Black Sea.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
84
1. Giriş
Ekonomik, ekolojik ve sosyokültürel açıdan büyük öneme sahip olan or-
manlar günümüzde küresel bir nitelik kazanmış olup korunması ve sürdürüle-
bilir şekilde yönetilmesi için büyük uğraşlar verilmektedir. Nitekim 1992 yılın-
da BM tarafından Rio’da gerçekleştirilen Çevre ve Kalkınma Konferansında
ormansızlaşmanın gerek iklim değişikliği açısından gerekse biyolojik çeşitlilik
açısından çevre tehdidi oluşturduğu açıkça ortaya konmuş, ormanların in-
sanlık için bir ‘Hayat Destek Sistemi’ olduğu kabul edilmiştir.
Ormanlar, hayatımızın her safhasında ihtiyaç duyduğumuz yaklaşık 6000
çeşit kullanma yeri olan odun ve odun dışı orman ürünleri ham maddesi kay-
nağı olmakla birlikte, günümüzde daha çok öne çıkan biyolojik çeşitlilik, kar-
bon depolaması, oksijen kaynağı olması, yer üstü ve yer altı sularını düzenle-
mesi, iklime olumlu etki yapması, erozyonu önlemesi gibi sosyal faydaları ile
dünyanın vazgeçilemez ortak değerleri arasında yerini almıştır [1].
Ülkemiz orman ekosistemleri, özellikle zengin biyolojik çeşitliliği nedeniyle
ulusal düzeyde bir öneme sahip olmakla birlikte, küresel düzeyde de dikkat
çekmekte olduğundan sürdürülebilir yönetiminin sağlanması büyük önem
arz etmektedir. Orman Genel Müdürlüğü, orman kaynaklarının sürdürülebilir
yönetiminde, ormanların ekonomik, ekolojik ve sosyokültürel fonksiyonlarının
entegre bir yaklaşımla, çok amaçlı faydalanma, koruma ve geliştirilmesi için
orman amenajman planlarının düzenlenmesi, uygulamalarının izlenmesi ve
değerlendirmesi gibi çok önemli görevleri yerine getirmektedir.
1992 yılı Rio-Çevre ve Kalkınma Konferansı sonrasında, Pan Avrupa böl-
gesel süreci kapsamında, 1993 yılında Helsinki’de yapılan Avrupa Orman-
larının Korunması Bakanlar Konferansı kararları metnindeki Sürdürülebilir
Orman Yönetimi tanımı; ormanların ve orman alanlarının ekonomik, ekolojik
ve sosyokültürel fonksiyonlarının yöresel, ulusal ve küresel düzeyde şimdi ve
gelecekte diğer ekosistemlere zarar vermeden yerine getirilebilmesi için bi-
yolojik çeşitliliğini, verimliliğini, yenilenebilme kapasitesini, ve potansiyel var-
lığını sürdürebileceği bir şekilde ve oranda kullanımı iradesini belirtmektedir.
Bu yüzden, orman ekosistemlerimizin sürdürülebilir yönetimi, aktüel orman
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
85
istatistiklerinin sağlanması ve geçmiş yıllara ait veri ve bilgilerle ilişkilendiril-
mesi, geleceğe ilişkin projeksiyonların yapılarak stratejik kararların alınma-
sını ve orman ekosistemlerinin diğer ekosistemlerle olan etkileşimlerinin de
incelenerek değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır [1].
Bu prensipler çerçevesinde faaliyetlerini yürüten Orman Genel Müdür-
lüğü bugün geldiği nokta itibariyle ormanları korumada ve yangınla müca-
delede Akdeniz ülkeleri arasında en başarılı ülke ve dünyada orman varlığını
arttıran ender ülkelerden biri konumuna gelmiştir. Nitekim, 2020 FRA Rapo-
runda bahsedildiği üzere ülkemiz net orman kazancı sıralamasında dünyada
6, Avrupa da ise 1. sırada yer almaktadır.
Ormanlar; insanlığa gıda, yakıt, barınak, temiz hava ve su, ilaç, gelir kay-
nağı, istihdam, dinlenme, peyzaj gibi maddi-manevi birçok ekonomik, ekolojik
ve sosyokültürel faydalar sunan tabii bir kaynaktır. Bir ekosistem olarak or-
man, belirli bir kapalılıkta ağaçlar, diğer bitki ve hayvan topluluğu ile toprak-
taki gözle görünmeyen diğer organizmaların cansız çevreyle belli bir denge
içinde karşılıklı olarak birbirleriyle etkileşimde bulunduğu canlı bir sistem ve
topluluktur. Bu paha biçilemeyen tabii kaynağın maddi ve manevi faydaları-
nın ve hizmetlerinin kıyamete kadar sürmesi, tabiatına uygun olarak sürdü-
rülebilirlik ilkesi ile idare edilmesine bağlıdır.
Türkiye ormanlarının tamamına yakını devletin hüküm ve tasarrufu altın-
da olup, büyük çoğunluğu Orman Genel Müdürlüğü tarafından sürdürülebi-
lirlik ilkesi esas alınarak idare edilmektedir. 6831 sayılı Orman Kanunu’nun
26. maddesinde yer alan “... Devlet ormanlarından yapılacak istihsal, Tarım
ve Orman Bakanlığınca tespit olunacak esaslar dairesinde ve Amenajman
Planlarına göre Devlet tarafından yapılır.” hükmünün bir uygulaması olarak
ülke ormanlarının tamamı orman amenajman planları ile işletilmektedir. Bu
planlar; Orman Genel Müdürlüğü, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Baş-
kanlığı tarafından belli dönemleri içerecek şekilde Orman İşletme Şefliği ba-
zında yapılmaktadır [1].
İlk Orman Amenajman Planı 1917 yılında yapılmış ve bu plan ile birlikte
ülke ormancılığında planlı döneme geçilmiştir. Türkiye’nin ulusal ekonomisi
yönünden olduğu kadar, ormancılık sektörü için de 1963 yılı modern orman-
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
86
cılığa geçişte önemli bir yıl olmuş ve 1963-1972 yılları arası dönemde, kal-
kınma planlarında ormancılık sektörü için tespit edilen hedeflere ulaşılması
gayesi ile Türkiye’deki bütün ormanların amenajman planları 10 yıllık bir sü-
rede tamamlanmıştır. Böylece ormancılık sektörü tüm Türkiye’yi planlayan ilk
sektör olmuştur.
Paha biçilemeyen tabii kaynak olan ormanların maddi ve manevi fayda-
larının ve hizmetlerinin kıyamete kadar sürmesi, tabiatına uygun olarak sür-
dürülebilirlik ilkesi ile idare edilmesine bağlıdır.
Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre 1990 yılında 4,128 mil-
yar hektar alan kaplayan dünya ormanları, 2015 yılında 129 milyon hektar
azalarak 3,999 milyar hektara inmiş ve kara yüzeylerinin %31,8’ini kaplayan
ormanların oranı % 30,8’e düşmüştür. Bunun yanında orman alanlarındaki
azalma hızı 1990’lı yıllarda % -0,18’ken, 2010 ile 2015 yılları arasında oran-
sal olarak % -0,8’e düştüğü için küresel ölçekte orman azalması eğiliminin
yavaşladığı yönünde bir iyimserlik oluşmuştur [1]. Son yıllarda orman alan-
larındaki değişim; aşırı borçlu ülkelerde %31,9’dan %27,9’a, az gelişmiş ülke-
lerde %30,6’dan %26,8’e düşüş şeklinde olurken, OECD (Ekonomik Kalkınma
ve İşbirliği Örgütü) ülkelerinde %30,9’dan %31,3’e, Avrupa Birliği ülkelerinde
%35’ten %38’e artış şeklinde olmuştur [3]. Bu değişikliklere ülke bazında ba-
kılırsa; Arjantin, Bolivya, Brezilya, Kamboçya, Endonezya, Demokratik Kon-
go Cumhuriyeti gibi ülkelerin orman alanları azalırken Avusturya, Fransa,
Yunanistan, İtalya, İspanya, Çin, Vietnam, Küba gibi ülkelerin ormanları ise
artmaktadır [2, 4]. Yani gelişmiş ülkeler kendi ormanlarını koruyup, ağaçlan-
dırmalarla yeni ormanlar kurarken, geri kalmış ülkelerdeki mevcut ormanlar
azalmaktadır.
Türkiye’de ise 1972 yılında 20,2 milyon hektar orman varken, bu miktar
2020 yılında 22,933 milyon hektara çıkmıştır. Resmi rakamlara göre Türki-
ye’de artan sadece orman alanları değildir. Güncel verilere göre orman ser-
veti ve yıllık cari artım da artmaktadır. 2005 ile 2020 yılları arasında Türki-
ye’deki orman alanlarının serveti 1.288.124.772 m3’ten 1.697.055.000 m3’e
yükselmiş, ülke ormanlarındaki yıllık cari artım ise 2005 yılında 36.282.291
m3 iken 2020 yılında 47.400.000 m3 olarak gerçekleşmiştir [1]. Türkiye’deki
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
87
orman alanı ve servetindeki bu artış, farklı kesimler tarafından farklı neden-
lere dayandırılmaktadır. Ormancılık örgütü bu artışın yapılan ağaçlandırma
çalışmaları sonucu gerçekleştiğini söylerken [5], farklı araştırmalar ise bu ar-
tışın ana nedeninin son yıllarda yapılan ağaçlandırmalardan ziyade ülkede
yaşanan sosyo-ekonomik yapıdaki değişimlerden kaynaklandığını iddia et-
mektedir [6, 7, 8, 9, 4].
OGM verilerine il bazında bakıldığı zaman bazı illerin orman alanlarının
artış bazılarının ise azalış eğiliminde olduğu görülmektedir. Türkiye’de 2005
ile 2015 yılları arasında 60 ilin orman alanlarında farklı oranlarda artışlar
olmuştur.
Buna karşın 19 ilin orman alanı azalırken Ağrı ve Iğdır illerinde ise bir de-
(*) Diğer arazi kullanımları; Ağaçsız orman toprağı (OT), yayla, bozkır, kayalık taşlık araziler, kum, bataklık,
ziraat, iskan, mezarlık, ocak, mera, su alanları, izin verilmiş tesisler vb. alanları kapsar.
Şekil 1. Türkiye’de Ormanlık Alanın Ülke Genel Alanına Oranı
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
88
Şekil 2. Türkiye’de il bazında orman alanı değişim oranları (Günşen ve Atmiş, 2019)
ğişiklik olmamıştır. Orman alanı azalan 19 ilden yedisi Marmara Bölgesinde
bulunmaktadır.
Marmara Bölgesi’nde Bilecik, Sakarya ve Yalova dışındaki illerde orman
alanı azalmakta, bunların içinde Türkiye’nin en yoğun şehirleşme ve sanayi-
leşmesinin yaşandığı İstanbul, Kocaeli ve Bursa illeri yer almaktadır.
Bu çalışmada ÜNİDOKAP bölgesi illerinin 1940, 1999, 2004, 2012, 2015,
2018 ve 2020 yılları Türkiye Orman Varlığı envanterlerine göre orman varlık-
larındaki değişim ile nüfustaki değişimi incelenmiş ve yapılan çalışma sonucu
elde edilen veriler sunulmuştur.
2. Materyal ve Metot
Bu çalışmada materyal olarak OGM orman varlığı envanter verileri ve
TÜİK nüfus sayımı verileri materyal olarak kullanılmıştır[10]. Ünidokap böl-
gesindeki her bir il için orman envanter bilgilerinin bulunduğu yıllara göre
ormanlık alan ve nüfus verileri ayrı ayrı elde edilip tablo haline getirilmiştir.
Tabloların orta sütununda kişi başına düşen orman alanı miktarı hesaplana-
rak belirlenmiştir.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
89
3. Bulgular
3.1. Çorum İline Ait Bulgular
Çorum iline ait veriler (Çizelge 2) incelendiğinde, 1940 yılında 101.000 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 450.142 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde
302.745 olan nüfus ise 530.126 kişiye ulaşmıştır. Çorum ilinde kişi başına
düşen orman alanı miktarı 1940 yılında 0,33 hektar iken ilerleyen yıllarda
bu oran giderek artmıştır. Son envanter döneminde ise 0,85 hektar olarak
sabitlenmiştir.
3.2. Amasya İline Ait Bulgular
Amasya iline ait veriler (Çizelge 3) incelendiğinde, 1940 yılında 86.000 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 220.681 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde
136.029 olan nüfus vise 335.494 kişiye ulaşmıştır. Amasya ilinde kişi başına
düşen orman alanı miktarı 1940 yılında 0,63 hektar iken ilerleyen yıllarda bu
oran önce 0,53 hektara gerileşmiş daha sonra 0,68 hektara kadar çıkmıştır.
Son envanter döneminde ise 0,66 hektar olarak sabitlenmiştir.
Çizelge 2. Çorum ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
Çizelge 3. Amasya ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
90
3.3. Tokat İline Ait Bulgular
Tokat iline ait veriler (Çizelge 4) incelendiğinde, 1940 yılında elde edi-
len kaynakta veri olmadığı belirlenmiştir. Bundan dolayı değerlendirmeye
2002 yılı envanteri ile başlanmıştır. 2002 yılı envanterine göre 406.642 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 478.379 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde
828.027 olan nüfus ise 597.861 kişiye ulaşmıştır. Tokat ilinde kişi başına dü-
şen orman alanı miktarı 2002 yılında 0,49 hektar iken ilerleyen yıllarda bu
oran önce 0,65 hektara daha sonra 0,81 hektara kadar yükselmiştir. Son
envanter döneminde ise 0,80 hektar olarak sabitlenmiştir.
3.4. Gümüşhane İline Ait Bulgular
Gümüşhane iline ait veriler (Çizelge 5) incelendiğinde, 1940 yılında günü-
müzde il statüsünde olan Bayburt’ un Gümüşhane’ ye bağlı olması nedeniyle
elde edilen veriler farklılık göstermektedir. 1940 yılına ait veriler Gümüşha-
ne ve Bayburt birlikte olduğu bilinerek irdeleme yapılması uygun olacaktır.
Gümüşhane iline ait veriler (Çizelge 5) incelendiğinde, 1940 yılında (Gümüş-
hane+Bayburt) 178.000 ha olan ormanlık alan 2020 yılında (Gümüşhane)
239.577 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde 181.290 olan (Gümüşhane+Bay-
burt) nüfus ise 141.702 kişiye (Gümüşhane) gerilemiştir. Gümüşhane ilinde
kişi başına düşen orman alanı miktarı 1940 yılında 0,98 hektar iken ilerleyen
yıllarda bu oran önce 0,89 hektara gerilemiş daha sonra 1,55 hektara yük-
selmiştir. Son envanter döneminde ise 1,69 hektar olarak belirlenmiştir.
Çizelge 4. Tokat ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
91
Çizelge 5. Gümüşhane ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
Çizelge 6. Bayburt ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
3.5. Bayburt İline Ait Bulgular
Bayburt iline ait veriler (Çizelge 6) incelendiğinde, 1940 yılında henüz il
statüsünde olmadığı için Bayburt ile ilgili orman envanteri ve nüfus sayıları
bulunmamaktadır. Bundan dolayı değerlendirmede 2002 yılı ve sonrası bil-
gilere yer verilmiştir. 2002 yılında 14.163 ha olan ormanlık alan 2020 yılında
29.793 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde 97.3589 olan nüfus ise 81.910 ki-
şiye gerilemiştir. Bayburt ilinde kişi başına düşen orman alanı miktarı 2002
yılında 0,15 hektar iken ilerleyen yıllarda bu oran önce 0,19 hektara daha
sonra 0,38 hektara kadar yükselmiştir. Son iki envanter döneminde ise 0,36
hektar olarak sabitlenmiştir.
3.6. Artvin İline Ait Bulgular
Artvin iline ait veriler (Çizelge 7) incelendiğinde, 1940 yılında 198.000 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 403.695 ha çıkmıştır. Aynı zaman dilimin-
de 153.273 olan nüfus ise 169.501 kişiye ulaşmıştır. Artvin ilinde kişi başına
düşen orman alanı miktarı 1940 yılında 1,29 hektar iken ilerleyen yıllarda
bu oran önce 2,03 hektara daha sonra 2,40 hektara kadar çıkmıştır. Son
envanter döneminde ise 2,38 hektar olarak belirlenmiştir.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
92
Çizelge 7. Artvin ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
Çizelge 8. Sinop ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
3.7. Sinop İline Ait Bulgular
Sinop iline ait veriler (Çizelge 8) incelendiğinde, 1940 yılında 191.000 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 367.096 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde
190.844 olan nüfus ise 216.460 kişiye ulaşmıştır. Sinop ilinde kişi başına dü-
şen orman alanı miktarı 1940 yılında 1 hektar iken ilerleyen yıllarda bu oran
önce 1,63 hektara daha sonra 1,80 hektara kadar çıkmıştır. Son envanter
döneminde ise 1,7 hektar olarak belirlenmiştir.
3.8. Samsun İline Ait Bulgular
Samsun iline ait veriler (Çizelge 9) incelendiğinde, 1940 yılında 129.000
ha olan ormanlık alan 2020 yılında 380.073 ha çıkmıştır. Aynı zaman dili-
minde 363.384 olan nüfus ise 1.356.079 kişiye ulaşmıştır. Samsun ilinde kişi
başına düşen orman alanı miktarı 1940 yılında 0,35 hektar iken ilerleyen yıl-
larda bu oran önce 0,31 hektara daha sonra 0,29 hektara kadar düşmüştür.
Son envanter döneminde ise 0,28 hektar olarak belirlenmiştir.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
93
Çizelge 9. Samsun ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
Çizelge 10. Ordu ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
[not 1]: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013 yılından itibaren
30 büyükşehirde kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
[not 1]: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013 yılından itibaren
30 büyükşehirde kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
3.9. Ordu İline Ait Bulgular
Ordu iline ait veriler (Çizelge 10) incelendiğinde, 1940 yılında 171.000 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 202.896 ha çıkmıştır. Aynı zaman dilimin-
de 305.017 olan nüfus ise 761.400 kişiye ulaşmıştır. Ordu ilinde kişi başına
düşen orman alanı miktarı 1940 yılında 0,56 hektar iken ilerleyen yıllarda
bu oran önce 0,21 hektara daha sonra 0,26 hektara kadar düşmüştür. Son
envanter döneminde ise 0,27 hektar olarak belirlenmiştir.
3.10. Giresun İline Ait Bulgular
Giresun iline ait veriler (Çizelge 11) incelendiğinde, 1940 yılında 116.000 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 258.140 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde
279.236 olan nüfus ise 448.721 kişiye ulaşmıştır. Giresun ilinde kişi başına
düşen orman alanı miktarı 1940 yılında 0,42 hektar iken ilerleyen yıllarda
bu oran önce 0,47 hektara daha sonra 0,6 hektara kadar yükselmiştir. Son
envanter döneminde ise 0,58 hektar olarak belirlenmiştir.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
94
Çizelge 11. Giresun ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
Çizelge 12. Trabzon ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
[not 1]: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013 yılından itibaren
30 büyükşehirde kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
3.11. Trabzon İline Ait Bulgular
Trabzon iline ait veriler (Çizelge 12) incelendiğinde, 1940 yılında elde edi-
len kaynakta veri olmadığı belirlenmiştir. Bundan dolayı değerlendirmeye
2002 yılı envanteri ile başlanmıştır. 2002 yılı envanterine göre 185.292 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 181.541 ha düşmüştür. Aynı zaman diliminde
975.137 olan nüfus ise 811.901 kişiye gerilemiştir. Trabzon ilinde kişi başına
düşen orman alanı miktarı 2002 yılında 0,19 hektar iken ilerleyen yıllarda bu
oran önce 0,24 hektara daha sonra 0,26 hektara kadar yükselmiştir. Son
envanter döneminde ise 0,22 hektar olarak belirlenmiştir.
3.12. Rize İline Ait Bulgular
Rize iline ait veriler (Çizelge 13) incelendiğinde, 1940 yılında 80.000 ha
olan ormanlık alan 2020 yılında 174.297 ha çıkmıştır. Aynı zaman diliminde
172.764 olan nüfus ise 344.359 kişiye ulaşmıştır. Rize ilinde kişi başına düşen
orman alanı miktarı 1940 yılında 0,46 hektar iken ilerleyen yıllarda bu oran
önce 0,5 hektara daha sonra 0,54 hektara kadar yükselmiştir. Son envanter
döneminde ise 0,51 hektar olarak belirlenmiştir.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
95
Çizelge 13. Rize ilinin Ormanlık alan ve Nüfus Bilgileri
4. Sonuçlar ve Tartışma
Ünidokap Bölgesi illerinin 1940, 1999, 2004, 2012, 2015, 2018 ve 2020
orman varlığı verileri ile aynı illerin aynı veya yakın yıllardaki nüfus sayılarının
incelendiği bu çalışmada çok önemli sonuçlar elde edilmiştir. Bu veriler içinde
en önemli bilgiler ise illerde kişi başına düşen ormanlık alan miktarlarıdır.
Geçmişten günümüze doğru sözkonusu illerde genel olarak hem orman-
lık alanlar artmış hemde nüfus sayıları artmıştır. Özellikle Çorum, Tokat, Gü-
müşhane, Bayburt, Artvin ve Sinop gibi il dışına göç veren illerimizde kişi ba-
şına düşen ormanlık alan miktarı her envanter döneminde giderek artmıştır.
Bu iller özellikle gelişmede geri kalmış iş imkanlarının kısıtlı olduğu bölgeler
olması beklenen bir sonuçtur.
Ancak Amasya, Giresun, Trabzon ve Rize illerimizdeki kişi başına düşen
orman alanı miktarı daha az bir yükselme gözlemlenmiştir. Bu illerimiz her ne
kadar Karadeniz sahil kesiminde veya ulaşım yollarının kavşağı konumunda
olsalar bile nüfus artış oranları düşük kalmıştır. Bunun nedeni yine iş imkan-
larının az olması ve geniş kitleleri işlendirecek sanayi tesislerinin olmamasıdır.
Bunlara rağmen sadece Samsun ve Ordu illerinde kişi başına düşen or-
man alan miktarı azalmaktadır. Samsun ili bölge genelinde en fazla geliş-
meyi sağlayan il olması, birçok sanayi tesisinin kurulduğu yer olması, anayol
kavşağı konumunda olması gibi nedenlerle bu ile göç edenlerin sayısı her yıl
artmaktadır. Aynı durum Ordu ili içinde son yıllarda ortaya çıkmıştır. Özellik-
le büyükşehir olduktan ve havalimanı açıldıktan sonra Ordu iline olan göçte
artma eğilimine girmiştir.
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
96
Bu çalışma sonucunda ormanlık alanların değişimi konusunda Karadeniz
bölgesinin özellikle de Ünidokap bölgesi illerinin durumu ortaya konulmuştur.
Bu çalışmada sadece ormanlık alanın değişimi ve nüfus arasındaki ilişki or-
taya konulmuştur. Ancak diğer sektörlerinde nüfus ve orman üzerine etkileri
araştırılması gerekliliği oluşmuştur. Günümüzde iklim değişiminin etkilerini
özellikle Karadeniz bölgesinde hissetmeye başladıktan sonra, hangi sektör
yada hangi doğal kaynaklar bundan nasıl etkilenecek sorusunun cevabı
aranmaya başlanmıştır. Bu tür kapsamlı ve her sektörü paydaş olarak alan
eylem planlarının ivedilikle hazırlanması gerekmektedir. .
Kaynaklar
[1] OGM, 2020. Ormancılık İstatistikleri 2020. Orman Genel Müdürlüğü
Resmi İstatistik Bilgileri, https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Sayfalar/Is-
tatistikler.aspx (01 Aralık 2021)
[2] FAO, 2016. Global Forest Resources Assessment 2015. U.N. Food and
Agricultural Organization of the United Nations FAO) Yayını. 49 S. Roma/
İtalya.
[3] WB, 2017. Dünya Bankası Arazi Verileri. http://data.worldbank.org/
indicator/AG.LND. FRST.ZS (16 Kasım 2021)
[4] Günşen H. B. ve Atmiş, E., 2019. Analysis of forest change and defo-
restration in Turkey. International Forestry Review Vol.21(2), 2019
[5] ÇEM, 2017.. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla
Mücadele Genel Müdürlüğü Haberleri. www.ormansu.gov.tr (02 Eylül 2017)
[6] Ok, 2010. Kentsel Gelişim ve Ormanlar Arasındaki Etkileşim. TMMOB II.
İstanbul Kent Sempozyumu, 21-25 Mayıs 2010, İstanbul.
[7] Atmiş, E. 2017. Ormansızlaşmaya İlişkin Düzenlemeler. Uluslararası
Çevre Rejimleri Kitabı.ed: G. Orhan, S. Cerit Mazlum, Y. Kaya. Dora Yayınları.
S: 297-329. Bursa.
[8] Atmiş, E. ve Günşen, H.B. 2009. Türkiye’de Hükümetlerin Ormancılık
Politika ve Uygulamaları Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme: AKP Örneği.
Orman ve Av, 85(2): 33-42.
[9] Atmiş, E. ve Günşen, H. B., 2018. Comparative analysis of forestry po-
4. Uluslararası Üni-Dokap Sempozyumu 2021
Küresel İklim Değişikliği ve Dokap Bölgesine Etkileri
97
licy and implementation of AK party period in Turkey. International Forestry
Review, 20(4): 405-419.
[10] 2020 Türkiye adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları. Available
from:https://tr.wikipedia.org/wiki/2020_T%C3%BCrkiye_adrese_dayal%-
C4%B1_n%C3%BCfus_kay%C4%B1t_sistemi_sonu%C3%A7lar%C4%B1 [ac-
cessed Dec 01 2021]
[11 (PDF) Türkiye Orman Varlığıyla İlgili Değişimler ve Nedenleri. Available
from: https://www.researchgate.net/publication/340175067_Turkiye_Or-
man_Varligiyla_Ilgili_Degisimler_ve_Nedenleri [accessed Dec 01 2021].
