(PDF) Kentsel Tasarım Stüdyosu: Kentsel Tasarım Süreci

TASARIM STÜDYOSU







Bu kitap, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde,

Mimarlık ve Şehir ve Bölge Planlama öğrencileri için ortak bir

lisans dersi olan Tasarım Stüdyosu kapsamında, kentsel tasarım

atölyelerinde tasarım sürecinde bir yöntem denemesi olarak bir

rehber niteliğinde hazırlanmıştır. Atölye çalışmalarına ve kitaba

katkılarından dolayı Ersen Gürsel, Murat Vefkioğlu ve Devrim

Çimen’e teşekkür ederiz.







TASARIM STÜDYOSU



Haydar Karabey, Melih Birik, Zeyat Hattapoğlu,

Çağdaş Saydam, Ömer Devrim Aksoyak

©MSGSÜ





Tasarım Danışmanı: 

Kurumsal Yayın Kimliği Tasarımı: Umut Südüak

Tasarım Uygulama: 





Baskı: 

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Meclis‐i Mebusan Caddesi No:24 34427 Fındıklı/İstanbul

verilmeden alıntı yapılamaz ve sanatçıya ait görseller, yayıncının

ve telif haklarını elinde bulunduran kişi ve kurumların yazılı izni

olmadan elektronik, mekanik, fotokopi vb. yollarla kopya edilip

yayınlanamaz.

may be printed, copied, published electronically or mechanically in

any form or by any means without express or written permission

of the publisher or the institution holding the artist’s copyrights,

except by quoting brief passages in a review.

TASARIM

STÜDYOSU

KENTSEL TASARIM SÜRECİ

HAYDAR KARABEY

MELİH BİRİK / ZEYAT HATTAPOĞLU / ÇAĞDAŞ SAYDAM / ÖMER DEVRİM AKSOYAK

İçndekler

Kitap hakkında 

Giriş 

Tasarım süreci: Bir sistem önerisi 

Atölye çalışmaları 

Nasıl tasarlıyoruz? 

Tasarım araçlarının kullanımı 

Sözlü yazılı çizili iletişim 

Proje teslimi 

Kentsel tasarımda yeni kavramlar 

Genel değerlendirme 

Ekler 

6

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

MSGSÜ Kentsel Tasarım Stüdyosu ve bu ktap hakkında

Haydar Karabey

Bu kitap, mimarlık ve kentsel tasarım proje

atölyelerinde edinilen proje geliştirme

deneyimleri ve özellikle de gençlerin soruları

karşısında üretilmeye çalışılmış yanıtlar

üzerinden hazırlanmıştır. Bu bağlamda

yanıt aranmaya çalışılan sorular şöyle dile

getirilebilir:

“Zaman içinde Mimar Sinan Güzel

Sanatlar Üniversitesi (msgsü) Mimarlık

Fakültesi’nde eskiyen, aşınan,

durağanlaşan atölye yapısı, Mimarlık

ve Şehir ve Bölge Planlama Bölümlerine

verilen Kentsel Tasarım Atölyeleri aracıyla

bölümler arası bir sinerjiyi de üretecek

biçimde yenilenebilir mi?”

“Proje atölyelerinde öğrenci ile birlikte proje

geliştirilirken, usta-çırak, patron-çalışan,

dahi-yeteneksiz, çalışkan-tembel, âlim-cahil

ilişkisi dışında bir ilişki biçimi; monoloğa

değil diyaloğa dayalı, bireyin yapısına

uygun bir yöntem oluşturulabilir mi?”

“Artan bireysellik ve çeşitlenen kimlik

profilleri karşısında öğrenciler için hazır,

genel geçer bir proje geliştirme süreci

olanaklı mı?”

“Biriktirilmiş olan bilgi ve deneyimler,

geleneksel yöntemlerden farklı olarak biraz

daha güler yüzlü bir iletişim yöntemi ile

paylaşılabilinir mi?”

Benim bu konularda önerilerim ve

geliştirebildiğim yöntem bu kitapta dile

getirilmeye çalışılmıştır ve bu elbette

biricik ve katı bir yöntem değildir. Bu

metin, yalnızca bir “rehber” veya bir “yol

haritası” olarak, öğretim elemanları arasında

da bir tartışma başlangıcı/altlığı olarak

algılanmalıdır.

Tasarım Stüdyosu’nun amacı; eğitim

sürecinin neredeyse son aşamasında

planlama-kentsel tasarım-mimarlık

alanlarında bütünsel bir tasarımın söz

konusu olduğunu (tasarımın bir bütünsel

süreç olduğunu) bir kez daha hatırlatmak,

profesyonel yaşamda uyulması kaçınılmaz

olan kuralların (etik, rekabet, zaman

kullanımı, üretim süreci, ürün niteliği,

işbirliği, sinerji, dayanışma, evrimsel

tasarım, eleştiri-özeleştiri, süreklilik,

devamlılık, vb.) öğrencilik aşamasında

deneyimlenmesini sağlamak, meslek

yaşamında sıkça birlikte çalışacak olan bu

disiplinlerin (mimar, şehir plancısı, peyzaj

mimarı) bir an önce birbirlerini tanımaları

ve birlikte düşünüp işbirliği içinde birlikte

çözümler üretebilmelerini sağlamaktır.

Gördüğümüz gibi, son dönemde meslek

alanlarımızda uygulama süreçlerinde farklı

uzmanlık alanlarının yetki ve iktidar alanı

edinme isteği yapay bir ayrışmaya neden oldu.

Eğitim sürecinde de (özellikle okulumuzdaki

geleneksel, katı ve birbirine epeyce mesafeli

duran) “Bölüm”leşmeler sonucunda,

öğretim kadrosu arasındaki ve dolayısıyla

öğrencilerimiz arasındaki iletişim ve iç

7KİTAP HAKKINDA

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

ilişkilerimiz yetersiz hatta arızalı biçimini

sürdürdü.

İş yaşamı - meslek yaşamı ise tam tersine

çağımızda artık geçişimli melez ilişkileri,

bütüncül yaklaşımları, yaratıcı etkileşimi ve

ortak bir dili kullanmayı gerektiriyor.

Kurmuş olduğumuz Kentsel Tasarım

Stüdyosunun adının “stüdyo” olması (stüdyo

sözcüğü de atölye sözcüğü ile aynı dildedir,

aynı kökenden gelir) yalnızca mevcut,

geleneksel atölye sistemini biraz sorgulamak

ve sistem içinde biraz uyarıcı olmak içindir.

Stüdyo sürecindeki çalışma yöntemimiz

tümüyle ofis-büro-atölye-stüdyo biçiminde,

tanımlanan süre içinde ve yerde başlar ve

biter. Eğitim kadrosu bu süreçte stüdyoda

öğrenciler ile eşit koşullarda hazır olur ve

birlikte çalışır.

Stüdyo çalışma konuları kısa süreli

paketler halinde uygulanmak üzere,

genelde öğrenciler ile birlikte belirlenmeye

çalışılır; kentsel çevrede nitelikli kamusal

mekan üretimi ve kamusal mekan yanı

sıra yarı kamusal, yarı özel, özel mekanlar

konularında yoğunlaşır. Mimarlık ve

planlama öğrencilerinden her konu için

değişken karma çalışma grupları oluşturulur.

Bu kitap da stüdyo sürecine bir katkı ve

öğrencinin etkin katılımı için hazırlandı.

Belki pek alışık olunmayan bir şey bu dijital

çağda bir kitap yapmak. Umudumuz burada

kayıt altına alınan birikimin zaman içinde

gelecek katkı, katılım ve öneriler ile artması,

zenginleşmesidir.

Bir kez daha belirteyim ki; bu metinde

biricik, özgün, lineer, bireysel bir tasarlama

yöntemi anlatılmamaktadır. Kentsel tasarım

ve mimarlık proje atölyelerinde öğrenci ile

sistemli bir çalışma sürdürebilme yöntemi

arayışına girişilmektedir.

Elbette bu öneriler eleştiri ve katkılara da

açıktır.

8

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

Tasarım ve tasarlama sürec ölçeğe

bağlı olmayan br bütündür

Grş

Tasarım disiplini en basit endüstriyel

üründen bir beşeri yerleşim parçasına kadar

bir bütündür. Bu nedenle burada yazılanların

tümü bu geniş tasarım alanına değin

düşünceler olarak okunmalıdır. Çokça dile

getirildiği gibi, tasarım (ölçek ve ilgi alanı

farklılıklarına karşın) tek bir süreçtir.

 bir objenin ya da bir sistemin

(kentsel çevrede, mimari planlarda,

mühendislik projelerinde, grafikte, iş

organizasyonlarında, makine düzeneklerinde,

giyside vb. olduğu gibi) belirli bir düzen veya

plan doğrultusunda yaratılma sürecidir.

Tasarım, farklı alanlarda ve değişik şekillerde

kullanılabilir. Bazen bir objenin baştan sona

yapılışı/inşa edilişi/yaratılışı da tasarım sayılır.

 farklı bir şekilde; belirli amaçlar

doğrultusunda, değişik konularda kimi

araçlar ve elemanlar kullanarak bir

sorunu çözmek, bir gereksinimi veya

ihtiyacı karşılamak için üretmek olarak da

tanımlanabilir.

 başka bir tanımda ise; benzersiz

(yeni) bir sonuç beklentisiyle izlenen düşünce

temelli yol haritası veya strateji olarak

belirtilmektedir. Yani tasarım; o sonuca

ulaşmak için belli politik, sosyal, çevresel,

ekolojik, ekonomik, teknolojik şartlar içinde

kullanılan yöntemlerin, süreçlerin, eylemlerin

tümünü tanımlar.

Kentsel Tasarım ise, mimarlık ile şehir-bölge

planlamanın ara kesitinde yer alan bir çalışma

ve üretim alanıdır. Bu nedenle mimarlar ile

plancılar arasında da bir tür yetki çekişmesi

yarattığı söylenilebilir.

Kentsel Tasarım, kâğıt üzerinde (sanal-sayısal

ortamda) soyutlanmış (planlama öncesinde

ve sonrasında) önerilerin, yeryüzünde gerçek

mekânda çok boyutlu (fiziksel üç boyut,

zaman, insan, sosyo-ekonomi, iletişim, fikir,

vb.) olarak biçimlenmesini sağlar.

Ek-2-21 (sayfa 71)

Başka bir deyişle; yaşam sürecimizde

planı değil mekânsal sonuçlarını algılar,

deneyimleriz. Bu nedenle; planlama-mimarlık-

tasarım ilişkisi hiyerarşik ve tek yönlü değil,

karşılıklı alışveriş/etkileşim içinde bir süreç

olarak irdelenmelidir.

Mekân ve yaşam boyutunda sonuçları

irdelenen plan gerekli geri dönüşler ile

yeniden ele alınabilir. Bütün bunlar

düşünüldüğünde; eğitim sürecinde plancılar

ile mimarlar arasında (ve de diğer disiplinler

arasında) “çekişme” yerine “işbirliği”

yapılması, ilgili tüm disiplinlerin ortak

konular ve ölçekler ile ortak atölye (stüdyo?)

çalışması yapmaları çok yararlı olacaktır.

9TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Tasarım sürec:

Br sstem öners

Atölye çalışmaları

Atölye çalışması sürecinde, öğrencinin

öncelikle soruyu/sorunu tüm boyutlarıyla

kavrayabilmesi, sorgulayabilmesi, çözüm

alternatifleri üretebilmesi, alternatifler arasından

(tanımlayacağı ölçütler bağlamında) düzeyli bir

yöntem ve dil ile tartışıp seçimler yapabilmesi;

asgari tasarım bilgisi ile anlatım araç ve

tekniklerini edinmesi; bunları yazılı-çizili ve sözlü

olarak sunma yetisinin geliştirilmesine çalışılır.

Bu bağlamda öğrenciler ile bir ekip

birlikteliğinin kurulması önemlidir.

Zaten atölye bir kez başlayınca sinerji de

kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Başlarken her

öğrencinin (kendi bireysel formasyonuna göre)

konusu hakkında bilimsel/kültürel/felsefi/

sanatsal/ütopik araştırmalar yapması, metinler

üretmesi istenebilir. Genç zihnin sorgulama

yetisi ve ufku açık tutulmalıdır. Çokça 



sorusu ile karşılaşılacaktır. Bu gerekli ve sağlıklı

bir sorgulamadır.

Atölye sürecinde karşılıklı bireysel ve grup

iletişimi, danışma ve sürekli çalışma esastır.

Atölyede yürütücüden daha önce yapılmış

çalışma ile ilgili görüş alıp kalan süreyi

dinlemek/dinlenmek ile geçirmek yerine,

öğrenciden sürekli ve aktif masa başı çalışması

yapması beklenir.

Mevcut atölyelerimizde, yürütücüler ile

öğrenciler ilişkisinde gözlemleyebildiğimiz bazı

olumsuz örneklere bakalım:

“Ağaç altı kuzular”; bir hoca etrafına

öğrencileri toplamış, anlatıyor, çiziyor,

öğrenciler “sıra bana gelse, bu iş de bitse de

gitsem” beklentisi ile uyukluyor,

“Doktor muayenehanesi” veya “karakol

ifadesi”; hoca masasına yerleşmiş, “sonraki,

sonraki” diye buyuruyor, öğrenciler

teker teker gelip muayene oluyor (veya

ifade veriyorlar) vb. modelleri olarak

çeşitlendirilebilir.

Bizim önerdiğimiz atölye çalışması, atölyede

sürekli bulunarak, çalışarak yapılır.

Eğitim sürecindeki atölye çalışması, bizce

gelecekteki profesyonel meslek yaşamının

(büro, ofis, kurum, vb.) bir ilk deneyimlenme

alanıdır. Atölye sürecinde karşılıklı iletişim

ve sürekli çalışma esastır. Bu nedenle

devamsızlık kabul edilebilir bir durum

değildir. Devamsızlık profesyonel yaşamda

da işten uzaklaştırılma nedeni değil midir?

Bu süreçte; işe olabildiğince doğru soruyu

sorarak ve soruyu sorgulayarak başlayıp,

diğer sayfadaki yöntemlerin bir arada

uygulanmasına çalışmalıyız:

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ10

TOPLANTI



 Ortak çalışma/toplantı durumu;

başlangıç aşamasında gereklidir. Tanışma,

bilgilendirme, ortak kararlar, karşılıklı

iletişim, ortak eleştiriler, tanımlar, vb.

BİREBİR



Çalışmanın

atölye içinde sürekliliği, birkaç kez görüşme

olanağı, bire bir ilişki ile sağlanır. Gerekirse

öğrenci-yürütücü diyalog içinde çalışabilirler.

ÇAPRAZ KATKI 1



kurarlar: Konularına göre küçük guruplar

yapılabilir, masa ziyaretleri, karşılıklı/çapraz

iletişim beklenir.

SUNUM/ELEŞTİRİ





 Sunumu yapan açısından sunum

deneyimi ve özellikle özgüven kazanılması,

diğerleri açısından dinleme ve eleştiri

deneyimi kazanılması, karşılıklı iletişimin

geliştirilmesi, ortak katkı üretilmesi için

son derece gereklidir. Ayrıca bu araç çok

az gördüğümüz öğrenciler arası yapıcı bir

rekabeti de yaratabilir.

SİMÜLASYON



 İşveren rolünün katılımı

ilginç olabilir. Tasarımı irdelemek için gerçek

kimlikler kullanılabilir, olmazsa bu rol atölye

yürütücüleri tarafından da üstlenilebilir.

Mesela; rölöve asistanı: Anıtlar Kurulu’nun

ince eleyip sık dokuyan üyesi rolünde, her

önüne gelen projeye, “kurallara aykırı bu”

diyor. Statik asistanı; bir inşaat mühendisi,

her tasarladığınız şeye “bu olmaz, taşınmaz…”

diyor. Bazı okullarda, bu örneklere benzer

şekilde heykel bölümü öğretim üyelerinin

davet edilerek öğrenci maketlerinin soyut

düzeyde eleştirilmesi istenmektedir.

ÇAPRAZ KATKI 2



Atölye komşu ekipleri, yöneticileri ile birlikte

toplanır, her ekipten birkaç öğrenci diğer

ekibe sunum yapar. Bu yöntem iç katılımı,

rekabeti ve özellikle sinerjiyi güçlü biçimde

etkilemektedir.

11TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Önerdiğimiz “tasarım süreci”:

Düşünce temelli; işe doğru soruyu/soruları

ortaya atarak başlanmalı, gerekirse sorunun

kendisi sorgulanmalıdır. Konu hakkında

en başta bir sayfalık bir metin yazılmasını

isteyerek başlamak çok yararlı olmaktadır.

Bu tasarım süreci;

Bilgi ve düşünce girdisi olan,

İlgili okumaların, bilgi birikiminin

ve düşünce yoğunlaşmasının yaratıya

dönüştüğü,

Eleştiriden çok özeleştiri ile evrimsel

biçimde gelişen,

Dolayısıyla danışmaktan çok kendi başına

sürdürülen,

Aşama aşama bilinçli bir yol izleyen

(düşünce sıçramaları dâhilere bırakılmalı!)

bir tasarım sürecidir.

Ek-3, Tasarımda karar vermek (sayfa 78)

Tasarım/design kavramı ile alelade çizim/

styling kavramlarının farkı anlaşılmalıdır.

Örnek: Saç tasarımı olmaz, “hairstyling” olur.

Kaçınılmaz olarak önce algı, analiz ve

yorum gerekir.

İyi ve doğru bir analiz çalışması, doğru

soruları sormanın ve doğru yanıtları

bulmanın ilk adımıdır.

Diğer sayfadaki “Kentsel Mekân Okuma”

denemesi geriye dönük olarak belirleyici

dinamiklerin de analizini yapmaya çalışan

bir örnektir.

Nasıl tasarlıyoruz?

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ12

KENTSEL MEKÂN OKUMA:

BU RESİMDE NE GÖRÜYORUZ?

Çamaşırlar

Neden? Sapık mı bunlar?

Su günü/yani çamaşır günü?

Arka bahçe yok? Yeterli balkon, teras yok?

Dayanışma/imece seziliyor?

Başka

İnsanlar sokakta: Kamusal mekan ve belki

kamusal alanı yeniden üretiyorlar

Neden?

İlişki ve İletişim

Donatı yok

Community (ahali) var

Community center yok

Çocuklar da sokakta

Neden?

Park-bahçe yok

Göz önündeler

Koruma kollama var/ağır abiler var

Camlarda, cumbalarda insanlar var,

bakıyorlar

Yoğun bir yapılaşma var

Neden?

Eskiden nasılmış?

Kimmiş bu yapıları yapan insanlar?

Dükkanlar kapalı

Neden?

Acaba ne dükkanı idi?

Artık ticaret yok

Şimdikiler ne yapıyor?

Evleri bunlar yapmış olabilir mi?

Farklı bir yaşam kültürü gözleniyor (çıkma

taşıyıcıları vb.)

Ekonomik yapı ne oldu?

Sokak satıcısı var

Belediye hizmeti var mı?

Çöpler

Buralar tekin mi?

Bunlar ötekiler mi?

Örgütlenme şansları var mı?

Gelecek nasıl olacak?

Kentsel dönüşüm olmasın?

Yor um?

Klasik analiz yöntemlerinin ötesine geçerek

mekanı ve arka planını okumak, bizler için

profesyonel anlamda da ufuk açıcı olacaktır.

13TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

“Turkey Istanbul Graff iti

Tarlabasi Area.” (t.y.)

https://hiveminer.com/

User/randy_har ris.

Erişim : 05.06.2018

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ14

BAŞKA BİR ÖRNEK: “TURİSTLERİN” DE HAYRAN

OLDUĞU ORTAÇAĞ KENTİNİ ANLAMAYA ÇALIŞSAK?

Orta çağların surlarla çevrili kentleri, bir

yandan savunma gereksinimlerinin, öte

yandan güzel görünme kaygısının etkisiyle

içlerine kapanık kentler olmuşlardır. 12.

yüzyılda nüfusu 100 bini aşan kentler

parmakla sayılacak kadar azdır. Lewis

Mumford’un yazdığına göre, sadece Paris,

Venedik, Milano ve Floransa bu rakamı

aşan kentlerdir. Londra ve Brüksel’in 15.

yüzyıldaki nüfusları 40 bin kadardır. Ortaçağ

kentlerine de tümüyle siyasal ve kültürel

işlevler egemendir. Çağdaş sanayileşme,

teknoloji, ulaşım ve yönetim olanaklarının

ürünü olan çok işlevli kent olgusu ortaçağ

kentlerine yabancı bir olgudur.

“Din en belirgin toplumsal kurum

niteliğindedir ve dinsel önderler

aynı zamanda toplum yöneticileri

durumundadırlar. Gerçi feodal beyler,

asilzâdeler ortaya çıkmıştır. Ama tüm güç ve

erk dinsel kişilerin elindedir. Toplumlararası

ilişkiler artmış ve biri diğerine, gerçekte

ekonomik olduğu halde, görünüşte din

yönünden egemen olmak hevesine kapılınca

ortaçağın ünlü savaşları başlamıştır. İşte

bütün bu toplumsal ve ekonomik çatışmalar

fiziksel mekâna kent çevre duvarları, surlar,

asilzâdelerin şato ve kaleleri dinsel kişilerin

kilise ve anıtları biçiminde yansımıştır. Bir

başka deyişle bu aşamada din, yaşantının

sürdürülmesi etmenini geriye itmiş, toplum

sofuluk daha doğrusu yobazlık düzeyinde bir

din kavramına ulaştırılmıştır.”

“Mont Saint-Michel” (t.y) https://en.wikipedia .org/wiki /Mont_Saint-Michel.

Eri şim: 25. 07.2018

“20 Neighborhoods in Manh attan Explained” (16.05.2018) https://metropo lismoving.

com/blog/neighb orhoods-in-manhattan-explained / Erişim: 25.07.2018

“San-Gimig nano” (04.07.2012) https://italiaamato.wordpress.com/2012/07/04/san-

gimignano/ Er işim: 25.07.2018

15TASARIM S ÜRECİ: BİR SİS TEM ÖNERİ Sİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Görüldüğü gibi, Ortaçağda güç mücadelesi,

mekân üzerinde egemenlik kurma, bunu

göstergeler ile sergileme çabası giderek

yaygınlaşıyor.

“Tacir modaya karşı duyarlıdır ve zaten her

dönemde giyimde olduğu gibi mimaride de

egemen bir biçim vardır. Tüccar toplulukları

güçlü merkantilizm döneminde, ortak

çıkarları konusunda oldukça bilinçliydiler...

Düzen anlayışı doğallıkla kent plânlarını ev

ve biçimlerini de etkilemiştir. Dolayısıyla

bugüne kadar yaşayabilmiş olan tüccar

kentlerinden Venedik ve Cenova gibilerinde

egemen konakları siyasal amaçlı yapıların

düzenli zerafetine rakip olmuşlardır.”

Günümüz turistinin hayranlıkla izlediği

göstergelere yeniden bakalım;

Kilise ve çan kuleleri

(din gücü ve gösterisi!),

Kaleler, Sur duvarları

(ordu gücü ve yapıları!),

Saraylar, Şatolar (sermaye-para-siyasetin

gücü, egemenlerin gösterileri!)

Günümüzde saf saf seyrederken siluetlerine

hayran olduğumuz ortaçağ (örneğin İtalyan,

Fransız) kentlerinde, görüntünün ardındaki

kavgayı, savaşları, güç mücadelelerini,

entrikaları, sömürü ve vahşeti, çekilen acıları

bir de böyle okuyabilsek ne ilginç olur değil mi?

İstanbul’da da yukarıda çok kısaca tarihsel

tanımı yapılan iki ayrı dönem ve iki ayrı

örgütlenme biçiminin ürünü olan Suriçi ve

Maslak siluetlerini, görüntüye egemen olan

yapıları da okuyarak (bir yanında saraylar,

camiler, diğer yanında çok uluslu finans

kapital yapıları, otelleri ile) karşılaştırmak

ilginç ve öğretici olacaktır.

Ortaçağdan sonra yaşanan tarihsel

gelişmeleri izleyip, modernite ve

sonrasındaki çağdaş döneme yaklaşıldığında,

kent ekonomisinde kentin karmaşık

yapısından kaynaklanan üçlü bir çelişkinin

doğurduğu öğelerden söz edilebilir:

Anapara ve Yatırımcının (sanayici ve

müteahhit) kârı ve kâr işletmeleri, finans-

kapital kuleleri, çokuluslu zincir markalar,

AVM’ler, oteller…

Toprağa bağlı verimler, rantlar (toprak

sahipliği, toprak altı kaynaklar, kıyılar vb.)…

Değişimi sağlayan ücretli emekler ve üretim

girdileri, kentte egemen olmayan diğer

unsurların marjinal kalan talepleri...

Kent mekânı sonuçta bu üç ekonomik öğenin

çelişme, çatışma ve dengelenme kesitlerinde

şekil alır. Bu temel ilişkiler meta -değişim

aracı- haline dönüşen kent toprağına,

mekânına tüm içeriğiyle yansır. Doğa bile,

kent mekânı gibi parçalara ayrılıp parsel

parsel kullanıma sunulur.

Toplumun ürettiği artı değer de bu üç kesim

arasında paylaşılır.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ16

Kent ekonomisini düzenleme durumunda

olan bir dördüncü kesim vardır ki konumuz

açısından özellikle incelenmeye değer.

“Yönetim” genel adı altında birleştirilebilecek

yerel ve merkezi yönetim birimleri,

örgütlenmeleri ve karar organları, kent

ekonomisinde planlar (plancılar) aracı ile

etkin olur.

Ne var ki, bunca artı değerin üretilip el

değiştirdiği kentsel topraklar üzerinde,

siyasetin de etkin müdahaleleri karşısında

plancının, mimarın bilimsel doğruları,

meslek ahlakını (etik değerleri) sürekli

koruyabileceğini söylemek epeyce zor. Bu

önemli bir gözlem ve meslek çevrelerinde sıkça

da yaşadığımız başka bir tartışmanın konusu.

Burada, bir kez daha, mekânı düzenlemenin,

teknik-bilimsel bir alan olmaktan çok

ekonomik temel ve ilişkilere yön verecek

temel üstyapı değişikliklerini yöneltecek,

ideolojik ve sonuçta siyasal bir eylem olduğu

ortaya çıkıyor.

Tasarımcının, plancının kısıtlı hareket alanı

bu bakış açısı ile yeniden tartışılmalıdır.

Ek-2-25 (sayfa 75)

KENT TOPRAĞI, NİHAİ BELİRLEYİCİ

Kentlerde, yaşamın üzerinde sürdürüleceği,

insanların tüm bireysel-toplumsal barınma,

ulaşım, çalışma ve dinlence gereksinmelerini

karşılayacakları alanlar gereklidir. Bu

alanların kurulduğu toprak genel olarak

kent toprağı tanımına girer. Kent toprağının

ayrıcalıklı özellikleri vardır.

Belirli bir dönemin (kırsal alanlardan

kentlere göçün yoğun olduğu dönemlerin)

alışılmış deyimiyle “kentin taşı-toprağı

altın” olup olmadığı günümüzde artık

kentlerdeki kargaşa, sıkışıklık ve geçim

sorunları karşısında tartışma götürürse de

kent toprağının ederinin altınla ölçülebilecek

denli değer kazandığı da güncel bir gerçektir.

Kent toprağı günümüzde nerdeyse birinci

dereceden bir servet ve güç üretim aracına

dönüşmüştür.

Taşınmaz mal konusunda kamu yararı

ile özel çıkarların sürekli çatışma halinde

olduğu bir gerçektir. Hele küçük parsellere

bölünmüş ve binlerle, on binlerle kişinin

özel mülkü olan topraklar üzerinde çıkar

çatışmaları sürerken planlı şehircilik

uygulamaları yapmak neredeyse

olanaksızdır. Bu süreçte, yeni geliştirilen

veya yerleşime açılan alanların altyapı

maliyetleri de elbette toplumun ödeyeceği bir

başka bedel olacaktır.

Sürekli artan yapı maliyetleri de başka bir

konudur. 2018 yılı için, ülkemizde nitelikli

bir inşaatın metrekare maliyetinin yaklaşık

17TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNER İSİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

bir i-phone bedeline denk düştüğünü

söyleyebiliriz. Üzerinde tasarım yapmaya

çalıştığınız toprakların arsa maliyetlerini de

sizler araştırın bakalım!

Arsa edinme ve ticareti ile Yapı sektörü bu

ülkede, ne yazık ki, neredeyse 1950’lerden

bu yana başat bir ekonomik faaliyettir ve

sermaye biriktirip güç ve/veya güvence

edinmenin de en önemli aracıdır.

Kent toprağı, pazar ekonomisi kurallarına

göre eder kazanan her şey gibi, sunu-istem

(arz-talep) dengesine göre değerlenir; bir

meta haline dönüşerek miktarı azaldıkça

veya üzerindeki istem çoğaldıkça pahalanır.

Bu pahalanma aslında daha karmaşık bir

sürecin sonucu olmakla birlikte, basitçe,

şöyle birkaç değişkene göre oluşur:

Yukarıda sözü edilen arz-talep dengesine

göre, kent toprağının bir meta olarak değer

kazanması. Yani istemin çoğalması ve

toprak sunusunun azalmasıyla (İç göç,

kalabalıklaşma, yabancılara mülk satışı…)

Kent üzerinde, kullanılış şekline ve

bazı fiziksel-doğal-yapay özelliklere;

kolaylıklara, donatımlara, hizmetlere

yakınlığıyla. Kent içindeki göreceli

konumuna, ulaşılabilirliğine, altyapısına,

merkeze, gelişme alanlarına, çevresindeki

kullanımlara göre (Metro hattı erişimi,

Boğaziçi görünümü…)

Kullanış sürecinde oluşan, toplumsal

görünüş-imaj ve yer edinme gibi göreceli

farklarla; sınıf-statü göstergesi olarak

(Maslak of isleri, AVM’leri, kapalı

“aktiviteli” siteler…).

Üzerinde getirilen yapılanma hakkı, imar

kısıtlaması ya da serbestliklerine göre

(Yeni imar planları, plan revizyonları,

parselasyon, emsal artışları, imar af ları…).

Merkezi projeler ile, toprağın imar

katsayılarının anormal kamçılanması ile

(Yeni Havalimanı, Galataport, Köprüler,

Kanallar...).

Kentsel toprak üzerindeki tüm bu ilişkilerin

özünde, kent toprağına sahip olma, yani onu

özel mülkiyete konu etme yatar. Bu toprak

alınabilir, bölünebilir, saklanabilir, kısmen

ya da tümüyle satılabilir, miras yoluyla

devredilebilir.

Kent toprağının “Güvenceli Servet Biriktirme

İşlevi”, bizimki gibi ülkelerde ayrı bir önem

kazanıyor: Çarpık bir ekonomik düzenin

yürürlükte bulunduğu ve enflasyon hızının

yüksek olduğu ülkelerde, sosyal güvencenin

zayıf, miras devretmenin kolay olduğu

ekonomik sistem ve hukuksal çerçevede

en güvenceli servet biriktirme yolu kentsel

toprağa yatırım yapmaktır. Çok kişiden

“Yaşlılığım için!”, “Çocuklarım için!”

gerekçelerini duyarız.

İstanbul bugün irili ufaklı 5.000.000

kadar parselle dilim dilim bölünmüştür.

Bolca yapılaşma ile de donatılmış ve

donatılmaktadır. Örneğin 2018 yılında kentte

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ18

250.000 kadar satılık konut fazlası olduğunu

biliyoruz. Buna ek olarak spekülatif amaçlı

olarak satın alınmış, sahiplenilmiş, ancak

aşırı arz ve düşük talep nedeniyle boş

duranların sayısını ise bilemiyoruz.

Her parselin ayrı bir yatırım, ayrı bir aile,

ayrı bir yaşam, ayrı bir güvence, ayrı bir kâr

aracı olduğu düşünülürse, soyut doğruların

kamu yararına girişimde bulunarak yaşama

geçirilmesi olan kent mekânının sağlıklı

düzenlemesinin ne gibi bir baskı karşısında

kaldığı görülebilir.

Tüm bilimsel öğretilerde öne sürülen

Modern Kent aslında toplumcu bir

örgütlenmenin ürünüdür. “Kapitalizm, kentsel

sorunları çözmez, yeni sorunlar yaratır” diyen

J.K. Galbraith, şöyle devam etmektedir:

“... Bugün kamu görevi sayılan hizmetler, toplam

ulusal gelirin önemli bir kısmını tüketmektedir.

Eğitim, güvenlik, adalet, temizlik, dinlence,

eğlence, çocukların, yaşlıların ve yoksulların

bakımı gibi hizmetlere bugün sadece toplam

gelirin paylaşılmasında bir ortak olarak

bakılmaktadır... Bu anlayışın sonucu her yerde

görülebilir... Ev temizdir, sokaklar pis. Özel

servetler artar, ama onu koruyacak hukuk yoktur.

Her evde bir televizyon vardır ama okullar

yetersizdir. Evde banyo yapmak mümkündür

ama plajda denize girmek mümkün değildir.

Kapitalizmin etken olduğu üretim alanları kentin

yerine getirmek zorunda olduğu hizmetlere her

gün yenilerini eklemektedir. Kentte gidip gelen ya

da park eden otomobiller artmakta, sokaklardan

toplanması gereken atıklar çoğalmakta, hava

gittikçe daha az solunabilir hale gelmekte ve

hayatın genel gerilimi yükselmektedir... Eğer

gelecekte kent sağlıklı, kültürel ve entelektüel

yönlerden tatmin edici, içinde yaşanabilir

bir yer olacaksa, kamu harcamalarının

özel harcamalardan çok daha fazla olması

gerekecektir.”

Sonuç olarak kent mekânı, özel veya kamusal

yapılı çevre ve kamusal mekân, sosyal

donatılar; kamusal ile özelin eklemlenmesi

üretilen mekânsal değerin üretim ve tüketim

biçimi, sürekli bir çelişki içerir.

Bu çelişki, görsel, işlevsel, ideolojik

bağlamlarda okunmalıdır.

Sonuçta Kentsel Tasarım sürecinde elimizde

tutunulabilecek, düzenlenebilecek bir tek

“kamusal mekân” kalıyor. Sonra belki

çok ince ve stratejik davranışlar, yöntemler

ile yarı özel mekanlar, özel yapılar ve yapı

adaları üzerinde de kısmen söz üretebiliriz.

Bunu denememiz gerekir.

19TASARIM SÜ RECİ: BİR SİS TEM ÖNERİ Sİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

KAMUSAL MEKÂN İLE KAMUSAL ALAN

FARKLI ŞEYLERDİR

Mekan bizlerin bilgi alanında en azından

üç boyutlu, belki dört- beş veya “n” boyutlu

olarak tanımlanır.

Boşluk (kentsel boşluk) ise “boyutsuzdur”.

Biz mimarların, şehircilerin disiplinle

ilgili ilk öğrendikleri adım doluluk-boşluk

analizini yapmak oluyor. Fakat atladığımız

oldukça önemli bir nokta var: Kentsel yaşamı

oluşturan, mimariyi anlamlandıran insan

ve insan aktiviteleri etkeni. Bizim meslek

jargonumuzda boşluk olarak adlandırmaya

çalıştığımız her şey -insan faktörü var olduğu

sürece- bir işlevi, aktiviteyi barındıracak ve

bir mekana karşılık gelecektir.

Sıkça birbirinin yerine kullanılan “kamusal

mekan” ve “kamusal alan” kavramlarının

tanımlarını netleştirmeden önce belki de

“kamu” kelimesini anlamlandırmakta fayda

var. Türkçe’de sıkça “devlet”in karşılığı olarak

kullandığımız bu sözcükle ilgili hepimiz

bir anlam karmaşası yaşıyoruz. Örneğin

kamu binaları derken devlete ait kurumların

binalarını kastediyoruz.

Ve biz tüm bu kafa karışıklığı içinde, daha

kamunun anlamını tam oturtamadan bir

de kamusal mekan / kamusal alan kavram

ikilisi çıkıyor karşımıza.

Kamusal Mekan (Urban Space) ve Kamusal

Alan (Urban Sphere) farklı şeylerdir.

Belki basitçe “kamusal alan” demek yerine

“Kentsel Kamusal Açık Mekan” demek daha

doğru olacak.

Kamusal Alan diye adlandırılan şey Parklar,

Meydanlar ve Sokaklardan oluşan bir açık

kentsel mekanlar dizgesi değildir.

Kamusal Alan; “Özel şahısların, kendilerini

ilgilendiren ortak bir mesele etrafında akıl

yürüttükleri, rasyonel bir tartışma içine

girdikleri ve bu tartışmanın neticesinde o

mesele hakkında ortak kanaati, kamuoyunu

oluşturdukları araç, süreç ve mekanların

tanımladığı hayat alanıdır.”

1962 jürgen habermas

Bizim anladığımız biçimi ile kentsel kamusal

açık mekanlar, yani; meydanlar, sokaklar,

pazaryerleri, kahveler, çeşmebaşları,

stadyumlar, üniversite bahçeleri, cami

avluları... bilgi ve düşüncenin paylaşıldığı;

iktidarlar veya muhalefetler adına Kamu-

Oyu’nun, yani Kamusal Alanın üretildiği,

paylaşıldığı ve yeniden üretildiği yerlerdir.

Dönem ve tarafların konumlarına

göre bu ilişki basit bir alışverişten,

iletişimden; uzlaşma, çatışma düzeylerine

kadar uzanabilir. Ve tüm bu alışveriş,

uzlaşma ve/veya çatışma iktidar ya da

kullanıcı tarafından kamusal mekanın

dönüştürülmesi, doldurulmaya ya da

boşaltılmaya çalışılması ile sonuçlanır. Hem

iktidar hem de kullanıcı bu mekanda kendi

söylemini, işlevini, aktivitesini üretme

gayretindedir.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ20

ANALİZLER

Fzksel yapı, doğal ve yapay çevre

Katmanlar (layer) olarak ayrılmış analizler

üzerinde;

Konu edilen çalışma alanının, bütün

içindeki konum ve ilişkileri (bölgesel,

metropoliten, kentsel, yöresel),

Topografya, zemin bilgileri (jeolojik),

İklim (yön, güneşlenme, hâkim rüzgâr),

çevresel sorunlar, riskler (deprem, su

baskını, heyelan, toprak ve hava kirliliği),

Yapı stoku (kat adetleri, yapım biçimleri,

nitelik koşulları),

Korunacak kültürel-doğal varlıklar, anıtlar,

sitler, arkeolojik bulgular,

Aktif-pasif yeşil, değerler,

Eşikler-engeller, zararlı çevresel ögeler (atık,

gürültü, sert rüzgâr, vb.),

İşlevler, donatı yeterliği (nitel-nicel-erişim

yarıçapı Ek-2-20 (sayfa 70), donatı eksiği-

fazlası,

Altyapı,

Algı-odak-vista-imaj-kimlik ögeleri,

Tabelalar, kiosklar,

İnsan ölçeği,

Yollar-meydanlar-avlular-geçitler, yol

kesitleri, yaya-özel-kamu ulaşımı,

Özel-kamu mülkiyeti, (özellikle ülkemizde

mevcut ekonomik koşullarda, arazi

mülkiyetinin çok önemli bir servet

biriktirme ve aktarma, miras aracı olduğu

bir kez daha hatırlanmalıdır).

İmar hakları, yoğunluklar,

Yere ait bilgiler (varsa planlar, yeri etkileyen

büyük projeler, yasalar, yönetmelikler),

Diğer ayrıntılar, aydınlatma, mobilyalar,

vb. belirlenir.

Bu konularda öğrenciler çok iyi analiz

çalışması yapabilmektedirler; bütün eşikleri,

katmanları grafiksel olarak aktarabilirler.

Burada sorun genellikle neden bu analizleri

yaptıklarını bilemiyor olmalarıdır, çıkarsama

üretememeleridir Ek-2-01 (sayfa 52). Bu

aşamada; ihtiyaçların belirlenmesi, hedefler

ve stratejilere bağlı seçeneklerin üretilmesi ve

değerlendirmelerinin yorumların yapılması

gerekmektedir.

İşte bu noktada atölye yürütücüsünün

de katkısı ile bir tartışma aşaması

gerçekleştirilmelidir. Çalışmalar, bilgi

birikimleri sonrası akademisyenler tarafından

değil, bireylerin ortak yazılımı ile bir “tasarım

özeti/brifing” hazırlanmalıdır. Neyin, nasıl,

ne için, neden, ne zaman yapılacağı tüm

yönleriyle tartışılmalı, aktarılmalıdır.

Sosyo-Ekonomk yapı, toplumsal çevre

Arazi değerleri, gece ve gündüz nüfusları,

nüfus eğilimi-projeksiyonu, nüfusun nicel-

nitel yapısı, ekonomik-ticari faaliyetler,

gelirler, talepler, aktörler, davranış ve

talepleri, sorunlar, çelişkiler, çatışmalar,

gerilimler araştırılır.

Anlatım (fade) teknğ

Tüm bulgular “katman/layer” olarak aynı

ölçekteki planlara işlenir. Tüm bulgu ve

ilişkiler; kesitler, krokiler, perspektifler,

şemalar, fotoğraflar, maket, film, röportaj vb.

21TASARIM SÜR ECİ: BİR SİS TEM ÖNERİS İ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

tüm tasarım yöntemleri ile desteklenerek

anlatılır. İnsan ölçeğini göstermek için ölçek

yanına bir insan çizimi yerleştirilebilir.

Tüm planlarda yön kullanımı standart

(örneğin kuzey hep aynı yönde) olmalıdır.

Çizim tekniği (tasarım dili, ifade teknikleri,

notasyon: örneğin kalem kalınlıkları, renkler,

kesit çizgisi, vb.) standartlara uygun olmalıdır.

“Kuzey K” mi, “North N” mi? Pafta düzeni ve

grafik bilgisi edinilmesine çalışılır, bu konuda

örneklerin incelenmesi oldukça önemlidir.

Rapor

Gerekirse kısa bir tarihçeyi de içeren bir rapor

hazırlanır. Burada senteze doğru kimi görüşler,

ilkeler, politikalar, araçlar, güçlü ve zayıf

yönler, tablolar, şemalar vb. yer alır. Plana ve

tasarıma yön verecek “senaryolar” tartışılır.

Km başka ölçütler (krterler)

Buraya, bu kente, bu çevreye ait mi?

Sessiz, göze batmayan mı?

Yenilikçi, farklı mı?

İşlevsel, kullanışlı mı? Çözüm üretiyor mu?

Estetik, dengeli mi?

Anlaşılır, okunabilir mi?

Etik mi?

Dayanıklı mı?

Bütünden ayrıntıya tutarlı mı?

Çevreye duyarlı mı? Sürdürülebilir mi?

İnsan ve toplum odaklı mı?

Ekonomik mi?

Katılımcı, şeffaf mı?

“Olabildiğince Az” mı? (“tasarımcı egosu”

olarak da adlandırılan aşırılıklardan

kaçınmış mı?)

Eskiz, Sam sun Sahili.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ22

AZ, DUYARLI, SÜRDÜRÜLEBİLİR TASARIM

Fzksel yapı, doğal ve yapay çevre

Çağımızın kimi yepyeni ve ağır sorunları,

tasarımcılara da önemli sorumluluklar

yüklüyor. Kalabalıklaşma, küresel ısınma,

enerji kaynaklarının aşırı tüketimi, su

hava toprak kirliliği, bitmeyen inşaat hırsı,

betonlaşma; bildiğimiz tek yaşanabilir

gezegenin sonunu hazırlıyor.

Bu dramatik oyunda önemli rol oynayan

aktörlerin başında (veya haydi daha

hafifletilmiş bir tanımla aracıları diyelim)

plancılar, mimarlar yani “yapıcılar” geliyor.

Her planın, plandaki her çizginin (yapı, yol,

kanal, duvar…) çevresel etkileri, sonuçları

kesinlikle değerlendirilmeli, ölçülmeli

planlar, tasarımlar buna göre gözden

geçirilmelidir.

Ego ve yapma heyecanı biraz geriye çekilerek,

bazen etik değerler de öne sürülerek kimi

“işlere” hayır diyebilmek yapmak yerine

yıkmak, arttırmak yerine eksiltmek değerli

bir davranış olacaktır.

Yani :

“Touch the Earth Lightly” glenn murcutt

“European Green Ci ty Index Budapeste”(17.07.2017) https://ref lektor.

blog.hu/2017/06/29/budapest_a_ fenntarthatatlan_ fovaros

Erişim : 04.05.2018



150 Litre



ÖZEL

600 Watt

KAMUSAL

400 Watt



1000 Watt

Enerji





4  



56 





4   



0,15 

Ek olarak, tüm ekstra



23TASARIM SÜR ECİ: BİR SİS TEM ÖNERİS İ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

KENTSEL TASARIMIN SUNUMU İÇİN: TASARIMINIZI

TEKNİK ÇİZİMDEN ÖNCE OLABİLDİĞİNCE SOYUTLAYIN

Düşünce temelli bir tasarımın araçları;

Önce düşünce, sonra…

Cep defteri (yazılı-çizili)

Eskiz

Maket

Bilgisayarda tasarım olabilir.

Kentsel kararlarda çok farklı kesimler ile

iletişim kurabilmek ve gereğinde ikna

edebilmek çok önemlidir; politikacıyı ikna,

yatırımcıyı ikna, kullanıcıyı/kamuoyunu

ikna, sivil toplumu ikna... Daha çağdaş bir

yöntem elbette toplumu sürecin tamamına

katmak olmalıdır. İletişim başarısının birçok

yöntemi bulunmaktadır.

Raflarda kalmayıp uygulanacak bir plan

yapmak için tüm tarafların/aktörlerin bu

planın kararlarında uzlaşması (negotiation:

müzakere!) gereğini bilmeliyiz.

Mimar Sinan Güzel

Sanatlar Üniversite si,

Mimarlık Fakültesi,

Şehir ve Bölge Planlama

Bölümü, P roje Atölyesi.

2018

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ24

Tasarım kuramı, tasarım süreci için (basitçe)

3 yöntem/yaklaşım tanımlanabilir;

1. YÖNTEM: TASARIMA NESNEL YAKLAŞIM (İÇERİK VE

BAĞLAMDAN TÜME VARIM?)



Toplumsal talep, toplumsal tercihler,

kamusal mekân, kamusal alan, bireysellik

ve mahremiyet, katılım, şeffaflık, kullanım

güvenliği, sürdürülebilirlik, vb.



 Otel odası, okul

dersliği, yurt odası, hastane odası, sıra ev, gibi

tekrarlanan küçük birimlerin eklemlenmesi ve

bileşenin daha büyük parçalarla dengelenmesi

(spor salonu, toplantı salonu, kafeterya, vb.)

 Çevreden (açılma-kapanma,

yönelme, eşikler, sınırlar) yaklaşırken,

önceden hazırlanmış bu eklemlenme de alt

bilgi olarak kullanılacaktır. Ekonomik veriler;

yapım, işletme, kullanım (gece-gündüz, yaz-

kış, özel-kamusal kullanım biçimleri). Çevresel

veriler; doğal kaynak kullanımı, enerji-ışık-su

kullanımları, sürdürülebilirlik.



 Dolaşım senaryosu, yaşam

senaryosu, zaman-hareket, eklemlenme,

ışık, hava, ses, üçüncü boyut, duyular, iç ve

dış esneklik, dönüştürülebilirlik, kesit ve iç

perspektifler, birim maketleri ile kurulmalı ve

irdelenmelidir.

Kütle: Kabuk, oran, çevre uyumu, doku, akış,

ölçü, aks, grid, dış perspektif, siluet, maket ile

kurulmalı ve irdelenmelidir.

 Ulaşım, yangın,

engelli erişimi, statik, makina, elektrik,



 Özellikle

sistemler konusunda; Açık-Örtük, Doğal-

Yapay, Yaya-Taşıt, Dolu-Boş, Özel-Kamusal

sistemler ayrı katmanlar biçiminde

hazırlanmalıdır.

 Olgu alanları ve

ilişkileri; ergonomi, insan ölçeği, bina bilgisi,

asgari standartlar, birimlerin ölçekleri,

ulaşım-dolaşım (yatayda-düşeyde), güvenlik

(yangın, deprem, su baskını, vb.), engelli

erişimi, yönetmelikler, yapım güvenliği,

doku ilkeleri, açılma-kapanma, konut,

donanım, donatı (ve standartları), mobilya,

kentsel mobilya, peyzaj ögelerinin süs veya

dolgu değil de işlevsel kullanımı Ek-2-22 ve

23 (sayfa 72-73), araç-gereç (klima, bilgisayar,

bisiklet, oto, tramvay, vb.)



Tasarım sürecnde 3 yöntem

25TASARIM SÜR ECİ: BİR SİS TEM ÖNERİS İ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

altyapı, akustik, elektronik, peyzaj vb.

uzmanlıkların girdileri alınmalıdır.



Yönetmeliklerde ve yasal mevzuat ile

belirlenmiş olan sınırlar, olanaklar ortaya

konmalı ve tasarım bu bilgilere göre kontrol

edilmelidir.

Strüktür: Teknoloji, sistem seçimleri elde

edilen verilere göre yapılmalıdır. Okunaklı

bir strüktür perspektifi yapılmalıdır. Kısa bir

strüktür bilgisi edinilmeli yatay-düşey-eğik

birleşimler irdelenmelidir.

Malzeme: Renk, doku analizleri

yapılmalıdır. Firma malzeme katalogları

kullanılabilir. Kentsel tasarımda, içinde

bulunulan bölgenin “kromatik analizi”

yapılmalıdır.

Detay: Detay teknolojileri ve bunları

üreten firmalar araştırılmalıdır. Detay

koordinasyonları üçüncü boyutta

irdelenmelidir. Bu çalışmada firma malzeme

kataloglarından faydalanılabilir.

 Kültürel, tarihsel, doğal,

fiziksel, sosyal doku verileri ve yere ait soyut

ve somut veriler kullanılarak oluşturulacak

olan kavramlar.

Burada kimi tasarım yöntemleri açıklandı.

Elbette bu konuda, basit ve genelgeçer bir “yol

haritası” yok. Ama özellikle söz konusu “kent”

olunca tasarımın başat dinamiği her halde

“intuitive” doğaçlama- içgüdüsel- sezgisel

(ve genelde tümden gelim değil, tümevarım)

tasarım olmamalıdır. Tercihlerimizin

kararlarımızın dayanaklarının, gerekçelerinin

bilincinde olmalıyız.





Üst politikamız, ideolojimiz, amacımız

ve bu amaca yönelik ara hedeflerimiz

belirlenmelidir. Kent Hakkı, Doğa Hakkı

kavramları göz önüne alınmalıdır. Mekânsal

kullanıma değin senaryolar üretilmelidir.

Mekâna yapılan her müdahalenin zincirleme

etkileri olacağı hesaba katılmalıdır.

Yalnızca tasarım alanı içinde sıkıştırılmamış,

çevre bölgeler, eşikler, kent parçaları ile de

ilişki kuracak “açık” sistemler önerilmelidir.

Zaman boyutu ve geleceğe dönük etaplamalar

belirtilmelidir . Operasyon sürecinin kısa,

orta ve uzun vadeli etaplanması sürecinde

ana ölçütler sabit kalmalıdır. Değişimlerin

süreç içerisinde yeni girdiler olarak ciddi

şekilde değerlendirmesi yapılmalıdır.

Yapılan “aşırı” bir operasyon süresinde

akmakta olan kent yaşamına set vurmamak

gerekliği düşünülmelidir. İstanbul’da metro

hattı yapımı için, kentte artık doğru düzgün,

kamuya ait açık alan kalmadığı için örneğin

Mecidiyeköy’de, Kabataş’ta kapatılan yol

şeritlerini ve bunların geçici olarak da olsa

yarattıkları maddi-sosyal kayıpları bir

sorgulayın (2018 yılı).

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ26

Parasal ve toplumsal maliyet kavramları

irdelenmelidir.

Mekâna değin ortak bellek (toplumsal hafıza,

izler) göz önüne alınmalıdır.

Algıladığımız yoğun, güvenli ve konforlu

olarak deneyimlediğimiz mekân, bireysel/

toplumsal hafızamız tarafından irdelenir.

İnsan ve Kent ölçeği konusu da önemlidir.

Kimi karşılaştırmalar, eş ölçekte boyut

kaydırmalar-bilinen tanınan bir yapının

veya açık alanın kaydırılması (copy-paste)

bindirmeler ile, referanslar ölçeğin test

edilmesi konusunda tasarımcıya yardımcı

olacaktır.

Ek-2-15 (sayfa 65)

Getirilen önerilerin tüm taraflar, aktörler için

yaşam kalitesini artırdığı kanıtlanmalıdır.

Toplumun farklı kesimlerinin, kimi zaman

farklı ve hatta zıt olabilecek talepleri

(aktörler/paydaşlar) irdelenmelidir.

Kararlara kenti yaşayanların olabildiğince

katılımı sağlanmalıdır. Bu amaçla çağdaş

iletişim araçları (sergi, broşür, web vb.)

kullanılmalıdır.

Kamusal mekânın daha yoğun kullanımını

destekleyen kararlar kentlinin çevresine

sahip çıkmasına katkıda bulunacaktır.

Tercihler “kamu yararı” gözetilerek

yapılmalıdır.

Zaten baskı altındaki kentsel alanlarda

aşırı rant ve yoğunluk arttırıcı kararlardan

kaçınılmalıdır. Doğal alanlara (yeşil arsa)

ve tarihsel çevrelere yaklaşımda özen

gösterilmesi çağdaş bir sorumluluktur. Son

dönemde aşırı insan müdahalesi ve zorlaması

sonucunda “doğal felaketlerin” arttığı

unutulmamalıdır.

Kamusal mekânda tasarımcı egosu geri

çekilmeli, aşırı tasarım yüklü, çevreye

yabancı önerilerden kaçınılmalıdır.

Ek-2-17 (sayfa 67)

Özellikle kente değin kararlar üreten plancı-

tasarımcının ağır bir insani ve toplumsal

sorumluluk taşıdığı unutulmamalıdır.

Çalıştığımız ölçeklerde, önerdiğimiz

basit bir çizgi parçasının (örneğin bir üst

geçit, bir yol hizası), bir sayısal girdinin

(örneğin bir imar hakkı/emsal), bir renk

kodunun (örneğin bir parseli yeşil alan veya

turizm alanı ilan etmek) gerçek mekânda

ve yaşamda nelere mal olabileceğini

düşünmek, tasarımcının sorumluluğunu

algılamak için yeterli olacaktır. “Fırsatı

bulmuşken” özellikle kamusal mekânlarda

yaşanmışlığa aykırı, rengârenk, aşırı yüklü

tasarımlardan (overdesign), aşırılıklardan

kaçınılması gerekir.

27TASARIM SÜ RECİ: BİR SİS TEM ÖNERİ Sİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

2. YÖNTEM: TASARIMA TÜMDEN GELİM, ÖZNEL YAKLAŞIM Kentsel mekân, mimarlık ve yapı burada yeni

bir anlam ve boyut kazanıyor. Artık, çağdaş

mimarlığın, geleneksel anlamda bir yapı ile

sonuçlanmayan bir entelektüel (hatta sanal)

faaliyet alanından da söz edilebilir. Mimarın bir

düşünce adamı olarak yaşama katkıda bulunmak

sürecindeki çağdaş yükümlülüğü de burada

başlıyor.

Bilgi, düşünce ve mesaj; dil olmadan gerçeklik ve

akışkanlık kazanamaz. Mimar artık, öncelikle çok

egemen olması gereken alanları da aşarak, yapı

dilinin ötesinde başka yöntemler de kullanabiliyor.

Zaman zaman çok öne çıkarılan, mimarlıkta

kavram arayışı, bu perspektifte önem kazanıyor.

Çağdaş mimarlık; işlevin, bilginin, mesajın akıştığı

çok boyutlu bir ekrandır ve artık bugün mimari

stiller değil, çözümün kendisi, çözümün sözüdür;

hatta zaman zaman sözlü çözümdür önemli olan.”

hk

Bu yaklaşımın, ancak bir önceki sistemli

yaklaşımların (bkz: diğer iki bölüm) bir kaç kez

uygulanılmasından sonra kimileri için neden

ve nasıl başarılı olabileceği tartışılmalıdır.

Unutmayalım: Hiç birimiz, en iyilerimiz

bile dahi değiliz.

 vb.

süreçler ancak ciddi bir bilgi birikimi, kültür

birikimi, deneyim birikimi, iç ve dış gerilim,

çelişki, kopuş sonrasında gerçekleşiyor

(burada, “ses duvarını aşmak” için gerekli

enerji birikimi örneğini/bilgi sahibi olmadan

fikir sahibi olmak örneğini verebiliriz).

 Akıl, içgüdü, doğaçlama,

deha, vahiy, sanat, yaratı, vb. yeteneklerine

sahipseniz sorun yok!

 İşaret, idea, ideoloji, özgün

katkı (Deleuze, Heidegger, Zizek). Mesaj

iletmeye çalışan tasarım, epeyce tehlikeli bir

kavramdır. Felsefi bir tartışmayı hak eder;

“Çağdaş dünyada artık, insanın

algılayabileceğinden, özümseyebileceğinden,

tüketebileceğinden çok daha fazla bilgi, tasarım,

sanat ve mekân üretiliyor. Yeni çoğulculuk,

özgürlük koşullarında düzen ve düzey arayan

tercihler yapmak, makro çözümler üretmek

zorundayız. Geleceğin kullanımlarına dönük

kestirimlerimiz azaldıkça daha büyük ve esnek

boşluklar mı kurgulamalıyız? İmge ve mesajın

ne denli önemli ve güçlü olduğunun anlaşıldığı,

ancak geleceğin de bir o kadar belirsizlik ve

esneklik içerdiği çağdaş kaygan bilgi toplumu

bağlamında; ‘biçim işlevi izler’ ilkesinin anlamını

yitirdiğini, artık boşluklar ve boşlukları

sınırlandıran arayüzlere yüklenmiş bilgi ve

mesajın da bizzat işleve dönüştüğünü görüyoruz.

Konsept kavram

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ28

3. Yöntem: Tasarıma ssteml yaklaşım

Tüm önceki verilere ve bilgilere ek olarak

önerilen tasarım daha önce de belirtilen kimi

kriterlerle değerlendirilmelidir (bir kez daha):

Yenilikçi, farklı mı?

İşlevsel, kullanışlı mı?

Estetik, dengeli mi?

Anlaşılır, okunabilir mi?

Etik mi?

Dayanıklı mı?

Bütünden ayrıntıya tutarlı mı?

Çevreye duyarlı mı?

Rezerv kaynaklar gözetilmiş mi?

Gelişime açık mı?

Sessiz, göze batmayan mı?

“Az” mı? (“mimari ego” olarak da

adlandırılan aşırılıklardan kaçınmak,

doğaya, “yer”e, orada yıllardır

varmışçasına yumuşakça dokunabilmek)

Ancak;

Tercihlerin nedenleri de tam burada

tanımlanmalıdır. Kendini eleştirerek geri

beslemeler ile geliştirme (süreçte bazı geri





Öneri A







 Öneri C

Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz











Alternatifler üretmek: Öncelikle uyumlu,

aykırı (tez-antitez), lineer-ağaçsı-matris-kaos

düşünme sistemlerini uygulamak (araştırınız).

 Dışarıdan da eleştiri alarak

veya kendi başına özeleştiri ile performans

oluşturmak sistemini deneyiniz.

 Üretilmiş

olan alternatifler soyutlanarak, net, anlaşılır,

görülebilir şemalar halinde sergilenmelidir.

Alternatiflerde okunaklılık esas olmalıdır.

 kompakt

çözüm, parçalı çözüm, çizgisel çözüm, uyumlu

çözüm, aykırı çözüm, vb.

Daha sonra bu alternatifler konuya, yere değin

belirlenmiş ve hiyerarşik (değer ve güç sırasına

konmuş) bir sıralamaya sokulmuş kriterlere

göre eleştirilmeli ve tercihler açıklamaları ile

belirlenmelidir. Alternatifler, farklı tarafların,

aktörlerin, kullanıcı kesimlerinin bakışları ile

de irdelenmelidir:

29TASARIM SÜR ECİ: BİR SİST EM ÖNERİS İ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

dönüşler olabilir) süreci oluşturulmalıdır.

Ekip içi çapraz eleştiriler yapılmalıdır

(bunun için ara bir aşamada ekip içi sunum

yapılabilir). Ekip içi eleştirinin algılama,

işbirliği, ilginin artması, özeleştiri, rekabet,

bazen de denetimli bir gerilim gibi ilginç

sonuçları olabilmektedir. Tercihler ve

analizler neticesinde sentez oluşturulmalı ve

bu senteze dayanan, nedenleri açıklanmış bir

karar alınmalıdır.

Kriterler, kişiye, konuya, yere vb. göre

değişebilir.

Örneğin son dönemlerdeki mimari

proje yarışmalarında kriterler yaklaşık

şöyle konmaktadır; bağlam, güvenlik,

strüktür, sirkülasyon ve farklı girişlerin

organizasyonu, farklı işlevlerin

eklemlenmesi, kapasite (sayısal eksik

var mı?) akustik ve görsel konfor, istenen

çizimlerin tam olarak yapılmış olması,

kamusal mekân ve sokak ilişkileri, ölçülü ve

çevreye uyumlu kitle ve gabari, vb.

Burada önemli olan tutarlılık ve önerinin

düşünsel “arka planını doldurabilmek”.

Mimar Sinan Güzel

Sanatlar Üniversitesi,

Mimarlık Fakültesi,

Şehir ve Bölge Planlama

Bölümü, P roje Atölyesi.

2018

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ30

HER DURUMDA EGOYU BASTIRIN; “PHRONESİS”

Tasarım ve mimarlık pratiği ve özellikle de

eğitim sürecindeki sanallık, “eline fırsat

geçmişken yüksek sesle bağırmak”, egoyu

her türden yaklaşımın önüne koymak,

yıldız olmak için yarışmak, tuhaf, olanaksız,

“ekstravaganza” peşinde koşmak demek

olmamalı. Mimar egosu güçlüdür, ama

abartılı bir ego meslek hayatında çok da

nefret uyandırabilmektedir. Bu konuyu tam

burada durup iki kez düşünmek gerek.

Ek-2-13 (sayfa 63)

Bu konuda 

kavramının incelenmesi tavsiye edilebilir.

Uslu deyişi de aslında “US”tan (akıl) geliyor.

Aslında, gerçekleştirmeye çalıştığımız en

önemli hedef, öğrencinin tasarımını özgür,

özerk olarak ve tek başına sürdürebilmesini

sağlamaktır.

Unutmayalım:

Gerçek yaşamda yanı başınızda bir

başkası (babanız, hocanız, mentorunuz…)

olmayacak.

Mimar Sinan Güzel

Sanatlar Üniversitesi,

Mimarlık Fakültesi,

Şehir ve Bölge Planlama

Bölümü, P roje Atölyesi.

2017

31TASARIM SÜR ECİ: BİR SİS TEM ÖNERİS İ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Tasarım araçlarının kullanımı

ESKİZLER / MAKET İLE ANLATIM

Mimarlığın esas anlatım/iletişim aracı

düşüncenin çok boyutlu olarak temsili

(çizili?) hale getirilmesi ile gerçekleşir. Eskiz,

çevreden özele, bütünden ayrıntıya doğru bir

düşünce akışı, bilinç akışı ifadesidir.

Ek-2-07 ve 08 (sayfa 58-59)

Eskiz sırasında alternatif düşünce, senaryo,

diğer sanat dalları ve kültürel alanlar

ile ilgili düşüncelerden yararlanılabilir,

alıntılar yapılabilir.

Ek-2-14 (sayfa 64)

Çizimler çok iyi olmasa bile düşünceyi

iyi aktarmalıdır. Ancak, biraz daha iyi

çizmek için dergilerden yapı plan-kesit

veya fotoğrafları üzerinden hızlı çizimler

yaparak çalışılmalıdır. Düşünceyi ifade eden

kolajlar yapılabilir Ek-2-09 (sayfa 60). Eskiz,

abartmamak koşulu ile bazı metinler ile

desteklenebilir.

Atölyede, çok hızlı (kes-yapıştır, kes-

katla, kes-tak, eksilt-ekle) eskiz maketler

yapılabilir Ek-2-10 (sayfa 61). Ölçeği/ölçüleri

anlayabilmek için her eskize makete basitçe

kesilmiş, ölçekli bir insan koymak faydalı

olacaktır.

Ek-2-16 (sayfa 66)

MODÜL/GRİD KAVRAMI

Daha çok tekrarlanan birimleri (otel,

okul, hastane, vb.) içeren tasarımlara hızlı

bir giriş için kullanılabilir (kesinlikle

kullanılmalı denemez).

Modül için seçilen ölçüler, asgari mimarlık ve

strüktür bilgisi gerektirir:

Hem insan ve araç gereç ölçüleri otel,

hastane oda birimi, okul derslik boyutu,

araba park yeri, uygar barınma koşullarına

uygun konut/aile büyüklüğü gibi,

Hem de inşaat elemanları ve taşıyıcı sistem

ölçüleri optimum strüktür (kolon ölçüsü,

kiriş boyu vb.), sağlıklı aydınlanma için

bina derinliği, düşey sirkülasyon için bina

yüksekliği gibi,

Modül üçüncü boyutta da geçerli olabilir kat

yüksekliği, merdiven/asansör çekirdeği gibi.

Zemine çizili bir grid (ızgara) üzerinde üç

boyutlu elemanların düzenlenmesi, en basit

tasarım yaklaşımlarından biridir. Elbette

topografya, çevre, doğa gibi başka bazı girdiler,

bu gridi (ızgarayı) dönüştürebilir, bozabilir.

Kentsel tasarım atölyesinde simgesel modüler

birimler ile farklı kentsel yoğunluklarda

dokular, yapı adaları oluşturulmaktadır.

Bu çalışma sürecinde TAKS (taban alanı

katsayısı) ve KAKS (kat alanı katsayısı) ile

yapısal yoğunluk Ek-2-02 (sayfa 53) ve nüfus

yoğunluğu kavramları da öğrenilecektir.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ32

TASARIMDA GEOMETRİ

Temsili düzlemde, ifade biçimlerinde

olabildiğince klasik geometrik kurallara

uymak (bazen belki altlık olarak bir grid

kullanmak) tanımlanabilir, tekrarlanabilir

boyutlar benimsemek tasarım uygulama ve

kullanım aşamasında kolaylaştırıcı olacaktır

Ek-2-11 ve 12 (sayfa 61-62). Tasarımın belirli bir

aşamada 1/1 olarak “zemine” uygulanması

süreci göz ardı edilmemelidir.

Tasarlanmış alan ve mekânlarda (örneğin yapı

adasında, spor sahasında, sağlık veya eğitim

donatısında, otobüs durağında, vb.) ölçülere

temel olan verileri (insan-toplum habita’sına

uyumlu ölçekler) bilmek gereklidir:

Unutmamalı ki bir yapı kitlesini, bir

donatıyı, bir altyapıyı içerecekleri işlevler

belirler. Konut, eğitim, spor, taşıt yolu,

otopark, tüm bunlar insan boyutu, araç/

gereç boyutu ve işlevin kapasitesi (kişi başına

düşen metrekare standardı gibi) ile ilişkili

standartlara bağlıdır.

Ek-2-05-06 (sayfa 56-57)

Her türden yapıların konumlanacağı

parselin veya yapı adasının boyutları da

elbette yapıların boyutları ile orantılı

olacaktır (emsal, yapılaşma katsayısı, TAKS-

KAKS, h maks, çekme mesafesi kavramları

öğrenilmelidir).

Boyut derken her türden işlevin 3 boyutlu bir

kitleye yerleşeceği bilinmelidir, yani gabari

tanımının da bilinmesi, belirlenmesi gerekir.

Tasarımlarda çevre de gözetilerek en

çok yükseklik (h. maks) irdelenmeli,

tanımlanmalı, kesit ve siluet çizilmelidir

(veya 3 boyutlu modelleme yapılmalıdır)

Ek-2-03 (sayfa 54).

Parsel ve yapı adalarının yönlenmesi de hem

doğal nedenler ile hem de insan algısı ve

psikolojisi açısından önemlidir.

Birlikte oluşacak dokuda iletişim, yön

duygusu (orientation), üçüncü boyut algısı,

akış koridorları, çekim odakları, simge

yapılar dikkate alınmalıdır.

Ek-2-18 (sayfa 68)

Dokunun ana altlığını ise hem doğal

topografya hem de çok önemli olan

parselasyon (mülkiyet örgüsü) oluşturur.

Plansız bir bölgede plan yapılarak yapılaşma

hakkı verildiğinde özel mülkiyete konu olan

alanların 1/3 (en çok %35) kadarı donatı,

açık alan, yol vb. kamusal kullanımlar için

ayrılabilir. Arsa/mülkiyetlerin gerekirse

tevhit (birleştirme), ifraz (bölüştürme),

hamur (önce birleştirip sonra farklı

biçimde yeniden bölüştürme) kavramları

öğrenilmelidir.

Planın makroformu da okunaklı, tanımlı bir

bütün oluşturmalıdır. Yatayda ve düşeyde

denge, yönelme, gerilim uçları, erişimler,

mevcut çekim-ilgi odakları ile ilişkileri

irdelenmelidir.

Ek-2-04 (sayfa 55)

33TASARIM SÜRE Cİ: BİR SİST EM ÖNERİS İ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Tasarımın tüm altyapı, drenaj, yüzey suyu,

gün ışığı, gölge, doğal havalanma, gece

kullanımı durumları irdelenmelidir.

Kamu ve özel ulaşım dengeli ve akışkan

olmalı, durak yerleri, yeterli otopark alanı

(cep, otopark, katlı otopark, yeraltı garajı vb.)

sağlanmalıdır.

Çok değerli kentsel arsada yeraltı

kullanımları da tanımlanmalıdır.

Doğa ilişkisi, açık ve yeşil alan sürekliliği ve

akışkanlığı sağlanmalıdır.

Bu bağlamda yeşil arsa-gri arsa (green field-

brown field) kavramları öğrenilmelidir.

Her tasarım öncelikle kamu yararını,

kamusal mekân üretimini gözetmelidir.

Her ölçekte plan, olabildiğince açıklamalı

plan notları içermelidir.

Her aşamada irdelenmesi gereken ana

ilke “mekânın üretiminin ve/veya

yönetiminin toplumsal bir faaliyet

olduğudur”. Bu nedenle çalışılan alanda

ve etki edeceği çevredeki farklı kentsel

dinamikler, aktörler, talepler incelenmeli,

tartışılmalıdır.

Tasarladığımız projenin uygulanacağı

varsayımı ile bir adet, tüm çizim

standartlarına uygun, A0 veya A1 boyutlu

“uygulama projesi” paftası hazırlanmalıdır.

Çalışmalar olabildiğince az kâğıt harcayarak,

kavramsal/düşünce sürecinden bilgisayara

geçilerek yazı-çizgi-maket-model gitgelleri

ile interaktif olarak sürdürülmelidir. Son

teslimden önceki sunumlar, projeksiyon ile

yapılabilir.

Bilgisayarla elde edilen görüntüler, özellikle

başarılı modeller ve renderlar kimi zaman

düşüncenin önüne geçebilmektedir.

Kurguladığınız senaryoya bağlı olarak

oluşturmak istediğiniz mekânın nasıl

algılandığını test etmek ve göstermek için

imajlar kullanılabilir, soyutlamadan daha

gerçekçi modellemeye doğru çalışmalar

yapılabilir ve bu görseller üzerinde yapılacak

eskiz çalışmaları, dijital modeller üzerinde

denemeler ile çalışma geliştirilebilir Ek-2-19

(sayfa 69). Daha iyi anlatım için animasyon

teknikleri veya programları kullanılarak

dinamik modelleme yapılabilir.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ34

Sözlü, yazılı, çzl letşm

İletişim, birçok üniversitede eğitimi olan bir

bilim, sanat, deneyimdir.

Burada, birkaç konuyu hatırlatmak gerekli;

Proje teslim süresine uyabilmek için zaman

programı yapabilmek öğrenilmelidir

(örnekler; son gün, bilgisayar çöktü, ozalitçiler

dolu, çıktılar arızalı, renkler tutmamış,

elektrik kesildi vb.). Düşünün ki bir yarışma

projesi için 89 gün çalıştınız, 90. gün bir

aksilik oldu, proje teslimi yapamadınız. Bu tür

aksilikleri yaşamamak için uygulanabilir bir

zaman programı gereklidir.

Bitmiş İş’i öngörebilmek gereklidir.

Teslimden en az iki-üç hafta önce, teslim

edeceğiniz paftaların küçük modelleri

üzerinde (örneğin bitmiş A1 yerine A4

pafta modelleri yaparak) nerede, ne, nasıl

anlatılacak diye bir taslak yapılabilir. Bu

taslaklar sunumdaki gibi duvara asarak

bakılabilir. Öğretim danışmanlarınızla bu

sunum taslağını görüşmek faydalı olacaktır

(dışarıdan bir yorum almak).

Çalışma süreci aşamalarından hangilerinin

sonuç sunumda kullanılabileceği

öngörülmeli, buna göre ara aşamalar

sistemli bir biçimde saklanmalıdır (her

çizimde, lejantta tarih bulunması gerekliği,

burada çalışmanın belirleyici aşamalarının

küçültülmüş fotokopileri süreci anlatmak

için sunulabilir).

Sözlü sunum stratejileri geliştirilmelidir

(prova/birbirine sunum yapılabilir).

Sunumda süre kullanımını iyi yapılmalıdır.

Örneğin müze yapıyorsanız, tüm dünya

tarihini anlatarak konuya başlamayın (ne çok

kısa ne çok uzun, kararında), görebileceğiniz

bir yerde saat olması faydalı olacaktır.

Konu ile ilgili güncel tasarım ve mimarlık

tarihinden birkaç bilgiyi aklınızda tutun;

“benzer konuda, x mimarın tasarlamış

olduğu yapı hakkındaki düşünceniz”

sorulabilir. Tabi böyle bir durumda,

muhtemelen de bir star mimar tarafından

tasarlanmış bir yapı hakkında çok olumsuz

konuşmama saygısını göstermek de gerekir,

ancak dozunda bir eleştiri veya koşulların

farklı olduğunu söylemek iyi olabilir.

Başkalarının yaptığı sunumları ilgi ile

izleyin (sıra size gelince de onların desteğine

ihtiyacınız olabilir!)

35TASARIM SÜRE Cİ: BİR SİST EM ÖNERİSİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Mimar Sinan Güzel

Sanatlar Üniversitesi,

Mimarlık Fakültesi,

Şehir ve Bölge Planlama

Bölümü, P roje Atölyesi.

2016

?

?x3

?

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ36

TEMSİLİ (YAZILI/ÇİZİLİ) İLETİŞİM

Yazı ve çizim ile anlatım, tasarım ve

mimarlıkta öncelikli araçtır. Birçok

durumda çizdikleriniz tek iletişim aracıdır.

Örneğin; projenizin değerlendirilmesinde

de mimari yarışmalarda da jürinin yanında

bulunamayacaksınız (kişisel deneyim I:

bulunduğum jürilerde uzun metinlerin

okunduğuna hiç rastlamadım).

Sunumunuzda (belirli bir uzaklıktan)

görülebilir, okunabilir ifadeler olmalıdır,

bunun için izleme mesafesi 2-3 metre

olabilmelidir (kişisel deneyim II: genelde

değerlendirenler sunanlardan daha

yaşlı oluyor, görme problemleri göz ardı

edilmemeli).

Çok yoğun, gürültülü paftalar oluşturmayın.

Grafik de ayrı bir bilgi alanıdır; fazlaca

grafik tasarım peşine düşülmemeli,

gerekirse bu konuda yardım alınmalıdır.

Sağa sola rastgele açılı fotoğraflar, görseller

yapıştırılmamalıdır (kişisel deneyim III:

renkli basının spor sayfaları gibi beceriksiz

grafik kullanımından kaçınılmalı).

Pafta/çizim yönleri aynı olmalıdır, bir ters

bir düz sunulan çizimler (örneğin planlar)

izleyenin algılamasını olanaksız hale

getirmektedir.

Ara aşamalar düzenli sunulmalıdır,

ölçütlerin (kriterlerin) ve tercihlerin

belirtilmesi gereklidir. Sıkça karşılaşılan

“Peki neden öyle değil de böyle?” sorusuna

şöyle yanıt verebilmeliyiz; “şu ara aşamada

gördüğünüz gibi, onu da irdeledim, ancak şu

nedenle bunu tercih ettim”.

El çizimlerinde nitelik olmalı (çok iyi

mimarlardan bazıları hiç iyi çizemiyorlar,

peki nasıl anlatıyorlar düşüncelerini?).

Bazen küçük bir eskiz çok şey anlatabilir.

Bolca eskiz çalışması yapılmalıdır.

Düşünce ve izleğin iyi aktarılması için

sunumda mantığa uygun bir sıralama

yapılmalıdır.

Bilgisayar çizimleri abartılmamalıdır

(bilgisayar grafiği yanıltıcı olabilmektedir).

Aşırı güzelleştirilmiş renderlar artık tepki

çekiyor.

Kolaj yapılabilir, ancak rastgele ve yorucu

kolajlar yapılmamalıdır. Grafik bilgisi/

yardımı alınabilir.

Fotoğraf ile anlatım kısıtlı kullanılmalıdır,

özellikle; izlenmesi güç olduğu için her yere

fotoğraf yapıştırılmamalıdır.

Mevcut durum, çevre, yapılar ile bizim

yaptıklarımızın anlatım olarak farklılaşması

gerekir (örneğin koyu/açık, renkli/siyah

beyaz, dolu/boş, vb.)

Mevcut yapılar rastgele ortadan

kaldırılmamalı ama gene de (proje

danışmanınızın görüşü alınarak) kaldırılan

yapılar varsa; mevcut durum, yapılar

37TASARIM SÜ RECİ: BİR SİS TEM ÖNERİ Sİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

yıkıldıktan sonra ortaya çıkan durum ve

sizin bunların yerine yaptığınız yapılar ile

ortaya çıkan durum düzenli biçimde arka

arkaya sunulmalıdır.

Tasarlanan yapının-yapıların metrekare

alanları ve yaklaşık maliyetleri bilinmelidir,

varsa kaldırılan yapıların da projeye

getireceği maliyet bilinmelidir. Genelde,

profesyonel yaşamda, her paftanın altında

o paftadaki çizimin alan dökümünün

bulunması istendiği unutulmamalıdır.

Modelleme yalnızca bir araçtır, çok öne

çıkarılmamalıdır (deneyimli gözler

yakalıyor, kesinlikle hile yapmayın,

modelleme yardımı aldıysanız bunu belirtin,

deneyimli bir öğretim danışmanı bunu

olumlu karşılayacaktır).

Bir kez daha belirtmekte fayda var; yardım

almak doğaldır, ancak lütfen bunu belirtin

ve yardımı hazmettiğinizi kanıtlayın.

Jürilerin görevi hafiyelik değil ancak gizli

yardım alındığı anlaşılınca bu herkes için

çok acı olabilmektedir.

Maket ile anlatımda çevre olabildiğince

tek renk, varsa tarihsel/doğal öğeler farklı

renk olabilir. Yaptığınız yapı ayrıntı ve renk

olarak farklılaşabilir. Ancak maketlerinizin

mimarca olması beklenir (müteahhit maketi

diye bir deyim var, bu tür göz boyama maketi

yapılmamalı, tasarımın özünü ortaya koyan

maket yapım teknikleri araştırılmalıdır).

Başka (terk ettiğiniz) alternatifleriniz varsa

maket üzerinde fotoğraflanmış olarak

anlatılabilir.

Renk kullanımı (simge/kod olarak veya

gerçek malzeme rengi olarak) abartısız

olmalı, teknik çizimler siyah beyaz

olmalıdır.

Lejant kullanımı (yönlerin aynı olması,

ölçeklerin birbirini izlemesi) abartısız

olmalı, projeyi ezmemelidir. Akademide

sıkça kullanılan (neredeyse bir fetiş haline

gelmiş olan) meşhur baykuş amblemi,

mutlaka kullanılacaksa eğer, ölçülü

kullanılmalıdır. Bu konuda “kurum kimliği”

ve amblem logotayp kullanımı ilkeleri

araştırılmalıdır.

İlginç bir bilgi; çizimlere tersten bakmak

bazı grafik hataların algılanmasına yardım

edebiliyor. Tasarımınıza başka görüş

açılarından (örneğin bir de tersten veya alt/

üst) bakmak faydalı olacaktır.

Anlat,

Duyduğuna değer ver,

Dinle algıla,

Özeleştiri yap.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ38

SÖZLÜ İLETİŞİM

Sözlü iletişimde zaman yönetimi önemlidir,

anlatıma saate bakarak başlanmalıdır.

Kim olduğunuzu anlattığınız, kendinizi

tanıttığınız an çok önemlidir, tüm izleyicilere

yönelmeye çalışılmalıdır.

Sunum stratejisi ve yönetimi size ait olsun,

süreyi ve konuyu siz yönetin. Duruma hâkim

olduğunuzu gösterin. Ne yapıyorum Neden

yapıyorum sunumum yaklaşık Ne kadar

sürecek soruları yanıtlanmalıdır.

Doğallıkla eleştiriler gelecek, sakin ve olgun bir

tavır sergilenmelidir. Acelece cevap vermeye

çalışmak, laf yetiştirmek olumsuz bir durum

yaratacaktır. Yorumu dinleyin ve eleştiri

anlamsız bile olsa en azından başınızla onaylar

gibi yapın. Yoksa tartışma istemediğiniz

bir yönde gelişebilir (bu konuda özel bir

not; özellikle jüriye yapılan sunumlarda,

konuya fazla hâkim olmayan birisi, belki

kendini göstermek için, bazen üstlerine

yaranmak için, bazen de yalnızca egosu için

size yalan yanlış bir eleştiri yöneltebilir. Siz

daha doğrusunu biliyor ve konuya daha

hâkim durumda olabilirsiniz. Sakın belli

etmeyin, küçümsemeyin, durum bir felakete

dönüşebilir. Sakin ve güler yüzlü olun; o kişiye

durumu ne kadar iyi kavradığını ve çok haklı

bir eleştiri getirdiğini söyleyin. Bu kesinlikle

tarafınıza bir artı puan olarak yazılacaktır).

Çerçeve, çevre, bağlam hakkında bilgi verilmesi

işini kısa ve öz tutun.

Tüm program, kapasite, kriter vb. bilgilerinin

dinleyicilere kısaca aktarılması gerekir.

Meslek dilinin (jargon) kullanımına

alışılması gereklidir; az çok, aşağı yukarı,

güzel/çirkin, sevdim/sevmedim gibi

profesyonel olmayan değerlendirme ve

deyimlerden kaçınmak gereklidir.

Sesiniz duyulmalıdır, hem de iyi bir ses

kendine güven göstergesidir.

Dinleyicilere dönük ve göz teması ile

konuşulmalıdır. Bir araştırmaya göre,

düşüncenin izleyenler ile güvenli bir göz

teması ve vücut dili ile ifade edilmesi,

söylenen söze eşit bir etki yapmaktadır, bu

etkinin avantajlı bir şekilde kullanılması

gerekir.

Daha çağdaş yaratıcı araçlar da kullanılabilir;

örneğin sesler, müzik, bir şiir alıntısı, bir

referans, gerçek insanlardan alıntılar,

fotoğraflar, çok kısa (1-2 dakikalık) bir film

özellikle yer duygusunun verilmesi için

etkili olacaktır.

Vücut dili ile iletişime dikkat edilmeli

ve kullanılmalıdır. Bu konuda göz ve el

hareketleri çok önemlidir; bu konuda

alıştırma yapmak için kendi başınıza,

ışığı, sessiz bir avluyu, kalabalık bir çarşıyı

veya bin yıllık bir yapıyı bu yöntemle

sessiz sinema oynar gibi anlatmayı

deneyebilirsiniz. Sunum sırasında elde bir

kalem tutmak kurtarıcı bir ayrıntıdır.

39TASARIM SÜRE Cİ: BİR SİST EM ÖNERİSİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Sunum sırasında özgüven/saygı dengesini

korumak, not almak, soruları/eleştirileri

yanıtlamak, uygun bir şekilde tartışmak,

fazla sempatik veya fazla asık suratlı

olmamak, fazla hızlı veya fazla yavaş

olmamak, anında cevap vermemek, söz

kesmemek, eleştiri veya katkıyı anladığını

belli etmek tüm sunumu etkileyen önemli

tavırlardır.

Bir sunumu uygun bir şekilde bitirmeyi

bilmek gerekir (örneğin teşekkür ederim

diyerek). Bir sunumu aniden susarak

bitirmek olumsuz bir etki bırakacağı için

yapılmamalıdır.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNERİ Sİ40

Proje teslm

PROJE DOSYASI

Tasarım çalışmalarının sonuç ürün olarak

ortaya konmasında rol oynayan tasarım

stratejisi, tasarım süreci ve bilgiler/belgeler

bir dosya halinde sunulacaktır. Bu dosyada

yer alabilecek içerik şu şekildedir;

Doğru soruyu sormak, konunun adını doğru

koymak öncelikli olmalıdır.

Sorunu irdeleyen çevre düzeni ve yapı

programı ve işlevlerin dökümünü, işlevlerin

alanlarını içeren çizelge,

Konunun ele alınış biçimini/anlayışını,

çevre gözlemlerini, tasarım kriterlerini,

kullanılması zorunlu olan normları

(örneğin hava/ışık, kişi başı metrekare, vb.),

benzer yapılardan yorumlanmış alıntıları,

ilham veren bilgileri/belgeleri (örneğin

yer duyumuna değin görsel, tarihsel belge,

kullanıcı talebi belirleyen anket, konuya

ilişkin metin alıntısı, röportaj, film, vb.),

kullanılan özel ögeleri (örneğin marina

projesi için tekne boyutları) içeren yeterli bir

proje raporu,

Tek sayfayı geçmeyecek ilkeler açıklaması;

bu açıklama, anlatım biçimine göre çizim

paftaları üzerinde de yer alabilir.

ÇİZİM PAFTALARI

Hazırlanan tasarımın açıklanması için

kullanılan çizim paftalarında dikkat

edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır.

Tasarımın kesinlikle iki boyutlu olmadığı

bilinci ile üçüncü boyut; kesitler, siluetler

ve perspektifler ile tanımlanmalıdır. Çizim

paftalarının içeriği aşağıdaki gibi olmalıdır;

Önceki bölümlerde tanımlanmış olan tüm

çevre analizlerini içeren değişik ölçeklerde

vaziyet planları,

Çalışma alanının, yerin çalışma öncesi

durumu ile yaptığımız yapı ve düzenlemeler

sonrası durumunu gösteren yerleşim/doku

çevre planları,

Yıl içi çalışmaların düzenli ve sistemli bir

biçimde sunumu (geçirilen aşamalar eskizler

ve/veya maket görüntüleri ile de anlatılabilir,

gerekirse tüm malzeme fotokopi ile

küçültülüp renklendirilerek düzgün biçimde

paftaya yerleştirilebilir, bu tek pafta dışında

yıl içi çalışmaları adı altında ayrı bir dosya

hazırlanması gerekmemektedir).

Varılan son aşamanın, diğer aşamalardan

daha özenli bir biçimde anlatımı gerekir.

Biz, “öğrenci yarıyıl boyunca çalışır, süre

sonunda vardığı aşamada kalemi bırakır ve

tüm yaptıklarını teslim eder” anlayışının

yeterli olmadığını düşünüyoruz. Süreç ve

performans elbette önemli, ancak tasarımın

hedefe ulaşabilmesi, tasarımcının varlığını

sürdürebilmesi ancak bitmiş ürün ile

41TASARIM S ÜRECİ: BİR Sİ STEM ÖNER İSİ

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

gerçeklik kazanabilmektedir. Burada, ara

aşamaların evrimi ve son öneriyi destekleyen

seçim kriterleri açıklanmalıdır. Sunum,

teknik tasarım dili kullanılmak koşulu

ile serbesttir. Ancak, aşırı grafik gayreti

gösterilmemelidir.

Bitmiş işin maketi veya modeli ve ara aşama

maketlerinin (varsa) fotoğrafları sunulmalıdır.

Kullanılan malzemelere, mobilyalara

(kent mobilyası, döşeme malzemesi,

aydınlatma, grafik iletişim tabelası vb.) ait

referans bilgileri, firma kataloglarından da

faydalanılarak eklenebilir.

Ek-2-24 (sayfa 74)

Kentsel tasarımda bir Tasarım Rehberi

kaçınılmazdır. Günümüzde yaygın hale

gelmekte olan bu rehberler planlanan

tasarlanan alanda ayrıntılı tasarım kriterlerini

belirlemek için geliştirilmektedir.

Aksonometrik ve düz kesit diyagramları;

kullanım şemaları, malzeme, ölçü anlatımları

için kullanılabilir.

Tasarımda insan ölçeğini belirlemek için

sunumlara eklenen ölçek yanı sıra kullanılan

ölçekte bir insan figürü ve göz hizasından

bakış açıları eklenmesi doğru olur.

Tüm düşünceyi, soruyu, yanıtı tek bir Afiş

formatında (örneğin düşey kullanılmış bir

adet A-1 paftada) anlatmanız da istenebilir.

Ek-2-26 ve 27 (sayfa 76-77)

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

Proje çalışmalarında öğrencinin gösterdiği

yıl içi performansı, yani sürecin kendisi

değerlendirilir; güzel bir yaşam için

söylendiği gibi “varılan yer değil, izlenen yol

önemlidir”.

Öğrenci ile bu süreçte kurulabilen iletişimin

düzeyi, derinliği, yoğunluğu, niteliği

irdelenmelidir. Bu süreçte iletişimin

karşılıklı gerçekleşmesi önemlidir.

Öğrencinin derslere devamlı katılımı

mutlak gereklidir. Öğrencinin gösterecek/

sunacak yeni bir üretimi yoksa bile, atölyede

belirlenen süreler boyunca çalışması

gereklidir, bu sürede diğer öğrenciler ve

atölye yöneticileri ile iletişimi sürekli

olmalıdır. Sadece tasarım üretim ortamında

bulunmak dahi besleyici bir süreçtir.

Teslim edilen ürünün tutarlılığı, sürekliliği,

istenenler listesine eksiksiz uygunluğu ve

niteliği/kalitesi göz önünde bulundurulur.

42

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

Kentsel tasarımda

yen kavramlar

















Kriterlerin Evrimi, Marjinal Kavramlar Ve









Kentsel tasarım yarışmaları hem disiplinler

hem de yarışmacılar için bir güç mücadelesi

olarak görülebilmektedir. Bu durum

yarışma projelerinde bir adım öne çıkmayı

sağlayan tasarımlar oluşturulmasını gerekli

kılmaktadır. Ödül alan projelere bakıldığı

zaman da önerilen farklı kavramlarla projeye

farklı bir boyut kazandıran tasarımların

jüri tarafından özgün ve olumlu bulunduğu

görülmektedir.

Genç tasarımcılar tarafından profesyonel

olarak hayata atılabilmenin tek yolu

olarak görülen yarışmalar aynı zamanda

yarışmacılar için deneysel bir tasarım

süreci olarak algılanmaktadır. Genellikle

genç yarışmacılar tarafından önerilen

marjinal kavramlar yarışmaların ufkunu

açmaktadır. Kentsel tasarıma yeni bir

soluk getiren marjinal kavramların genç

ekipler tarafından önerilmesinin temel

nedeni olarak da “Daha çok proje üretelim,

fikirlerimizi ortaya koyalım” düşüncesi

içinde ve bağımsız bir düşünce yapısı ile proje

üretilmesi gösterilebilmektedir.

43KENTSEL TASARIMDA YENİ KAVRAMLAR

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|







“Hedef: Ekolojik dengeyi yeniden

sağlamak. Su rezerv bozulmuş

olan, beslenme ve boşalım

dengelerinde zafiyet bulunan

ve önlem alınmaması halinde

gelecekte birer ölü denize

dönüşecek olan göller. Sulak arazi

canlandırılması düzenlemede

yönlendirici rol oynayan sulak

alanlar mutlak korum bölgeleridir.

Bu hassas mekânın iki kıyısında

yer alan işlevler onu destekleyen

ve besleyen bir nitelikte

düşünülmüştür. “Ekolojik Mahalle”

ilk sürdürülebilir gelişme örneği

bu proje bir kentsel yenileme

ve rejenerasyon projesi olarak

algılanmalıdır.”







“Eko-Bağ bir koruma önerisidir. Eko-

Bağ vadiyi çepeçevre dolaşan vadinin

her yerini ulaşılır kılan, aydınlatma,

bisiklet yolu, koşu yolu, banklar,

su, servisler gibi tüm donatıyı

bünyesinde taşırken vadiyi kaçak

yapılardan, izinsiz kullanımlardan

koruyan ekolojik tabanlı bağlayıcı/

birleştirici bir mega peyzaj

elemanıdır.”







“Sorun tespiti: Üretim ve tüketim

ilişkileri. Fiziksel değişim ve başkent

olma iddiası ile yükselmesi beklenen

bir çevre kalitesi. Ankara’da tek kalan

ekosistem olan Mogan ve Eymir

göllerinin rekreatif amaçlı kullanımı.

Etaplanarak planlanan bir Yeşil

Kuşak tasarımı. Ankara metropolü

için son derece önemli Gölbaşı’nın

sıradan bir yapılaşma ile şekillenmesi

yerine metropoliten yeşil kuşak

içerisinde tüm kente ve kendi yaşam

çevresine hizmet veren bir “Odak”

olması öngörülmüştür.”









“Proje sözü edilen problemleri,

koruma kullanma dengesini

gözeterek çözmeyi hedefleyen

“Ekolojik Restorasyon” önerisidir.

Ekolojik Restorasyon kapsamında

yarışma alanındaki potansiyeller

(ekolojik çeşitlilik, iklim verileri,

mevcut kullanım olanakları, kayak

pistleri) belirlenerek “hedef bölgeler”

oluşturuldu. Park dokusunun

boşluklarında rekreasyonun

sürekliliği ve mevcut dokuda var

olan yaya hareketleri referans

alınarak kullanım alanlarının

kontrol altına alınıp geliştirilmesini

amaçlayan, hedef bölgeler arasında

bağlamsal ve işlevsel bütünlük

omurga ile sağlandı, bu sayede

park ayrımlarından kurtarılmış

bütüncül bir gelişim stratejisi

öngörülmüştür.”







“Çamlık Tepesi yamaçları ile

birlikte kavramsal bir organizma

olarak yeniden değerlendirilmiş,

özellikle mevcut yeşil dokudan

hareketle oluşturulan yeşil bölgeler

gerek doku, gerek renk, gerekse

boyut olarak tepeye yeni bir ölçek

kazandırmışlardır. Özellikle

bölge geçişlerinde yaşanacak olan

örtüşmeler tüm mevsimlere dağılan

zengin bir yaşantı ve doğa deneyimi

sunacaktır. Bu alanların arasında

kalan “Tarımsal Teras”, kullanılabilir

yeşil kavramına önemli bir katkıdır.

Permakültür öngörüsü bu alanların

kullanım senaryosunun ana

motivasyonudur.”





“Sulak alan ile en güçlü ilişki kuran

yapılar ‘Doğal Yaşam Ve Bilim

Merkezi Ve Sulak Alan Simulasyon

Strüktürü’dür. Doğal Yaşam ve

Bilim Merkezi, başta çocuklar olmak

üzere tüm ziyaretçilere alanın

ekolojik-kültürel potansiyelleri ve

su kaynaklarının sürdürülebilirliği,

sulak alanların korunması ile ilgili

teknik konularda bilgi verecek

şekilde organize edilmiştir. Sulak

alan simulasyon strüktürünün sulak

alan ile bağı hem fiziksel hem de

kavramsal temellere dayanmaktadır.

Strüktür, alanın farklı kotlardan

algılanmasına olanak sağlarken, su

vejetasyon karakterlerinin yeniden

yorumlandığı yatay ve düşey

bahçeler, alanla kurulan fiziksel

ilişkiyi destekler.”







Ekolojik Restorasyon



Simülasyon Strüktürü

44





“Dereağzı Tesisleri kaldırılarak

ortaya çıkan boşluk ekolojik süzgeç

olarak işlevlendirilmiştir. Bu bölge

doğal halde doğaya terkedilecek ve

doğanın kendi dengesini sağlamasına

olanak tanınacaktır. “Tuzlu bataklık”

olarak işlevini sürdürecek bu

alan, tatlı su ekosistemi ve tuzlu

su ekosistemi arasında geçiş zonu

olarak işlevini sürdürecektir. Yeni

rolüyle göçmen ve yıl boyu yörede

yaşayan su kuşlarına “ekolojik

barınak” olarak hizmet edecektir. Bu

bölge aynı zamanda suyun arıtılarak

temizlenmesinde de önemli görevler

üstlenecektir.”







“En önemli lekelerden biri

Etkinlikler Omurgasıdır. Bu alan

kentten tepeye doğru yönelen

içinde rüzgârı, doğru güneşlenmeyi

- yönlenmeyi, yeterli miktarda

gölgeyi barındıran ve en önemlisi

tüm bakılara hâkim platformları

ile ortak sosyal faaliyetler için

uygun bir kentsel alandır. Bu

alan donatıları ile kentin yoğun

yaşayan en önemli çekim merkezi

niteliğindedir. Özellikle kültürel

(müze, kütüphane), sportif (kapalı

açık tesisler, yüzme, basketbol,

tenis vs), sosyalleşme (Pazar yeri,

lokantalar, amfi ve bakı platformu),

sanatsal (sergi salonları, yerel sanatlar

satış üniteleri, atölyeler) faaliyetlere

imkân yaratan yapıları bir kentsel

örüntü ve yeni bir kentsel kullanıma

olanak tanımaktadır.”





“Kurbağalıdere Vadisi’nin yoğun

yeşil alan kullanımı kentliler için

yeni bir yaşam senaryosunu da

beraberinde getiriyor. Sosyal ekoloji,

doğa ile kent arasındaki gerilimi

kentlilerin katılımıyla yaratıcı

süreçlere dönüştüren proje, holistik

bir yaklaşım (hem doğa hem kent)

öneriyor. Ekolojik yaklaşımın

ana öğelerinden biri olarak insanı

kabul ederek onunla birlikte, onun

için ve onun sayesinde var olan bir

doğal çevre üretiyor. Kurbağalıdere

Vadisi’nin ekolojik değerlerini geri

kazandırıyor, aynı zamanda 21.

yüzyıl kentinin gereksinimlerini bu

değerlere zarar vermeden karşılıyor.”







“Kent merkezi inanılmaz tarihi

zenginliklerine rağmen bir çekim

noktası haline gelememiştir, kalenin

yüksekliği ve zor ulaşımından dolayı

kentli ve kentin misafirleri için kalenin

erişilebilirliği de kısıtlıdır. Bu sözü

edilen olumsuzlukların düzeltilmesi

için önerilebilecek çözümlerden

tramvay ya da hafif raylı sistem arazinin

eğimli olması nedeniyle teknik ve

ekonomik olarak görece problemli

gözükmektedir, bu nedenlerle “Uçan

Taksi”nin (Personal Rapid Transit)

burada alternatif ve yerinde bir çözüm

olabileceğini düşünmekteyiz. Maliyeti

mevcut yolun alta alınma tercihindeki

kadar bile olmayacak olan öneri çözüm,

izleyeceği esnek rota ile kent meydanı

ve eski tarihi kenti birleştirecek,

bugünün Afyonkarahisar’ına geçmişini

tekrar iade edecektir.”





“Kurbağalıdere Vadisi’nin bir

rekreasyon havzası olarak Kadıköy’e

ve tüm İstanbul’a hizmet vermesi

için bugünün dijital araçlarını

kullanıyoruz. Akıllı mobil cihazlar için

geliştirilen özel bir yazılımla Vadideki

etkinlikler, restoranlardan haberdar

olunuyor. Hangi otoparkların

müsait olduğu, bağlantıda olunan

arkadaşların konumları da bu yazılım

üzerinden görülebiliyor. Kentlilerin

aktif katılımı için kullanıcılar

etkinlik açarak diğer kullanıcılarla

paylaşabiliyor, onları davet edebiliyor.

Bu yazılımla hem kentlilerin sosyal

ilişkilerinin pekiştirilmesi için sanal

bir platform yaratılıyor, hem de vadiyi

etkin bir şekilde kullanmaları ve

paylaşmaları sağlanıyor.”









“…ortaya çıkan bu kavramla meydanı

çevreleyen, saran, bütünleştiren,

kavrayan, meydanın kuzey ve güney

girişleri için kapı etkisi oluşturan bir

strüktür yaratılmaya çalışılmıştır.”





Sosyal Ekoloji



Dijital Ekoloji



|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

KENTSEL TASARIMDA YENİ KAVRAMLAR

45









“Afyon’un yerel dokusunda bulunan

öğeler tasarımı şekillendirmiştir.

Organik dokudaki ada izleri

akıtılarak meydanda sarmala

dönüşmüş, her adanın ve evin

sahip olduğu avlular alana önerilen

kültür merkezinin avlularında

canlanmış, tarihi dar sokakları ve

sokak sonlarının bir meydan ya da

tarihi eserle sonlanan perspektifleri,

kültür merkezinin saydam dokudaki

avlularındaki vistalara adapte

olmuştur.”

Selimiye Camii Çevresi Ulusal





“Kent meydanını kapsayan ve

birincil olarak nitelendirilen çember

proje ekibi tarafından öngörülen

Selimiye yaya promenadı ve kültür

promenadının kesişme alanında

bulunmaktadır. Selimiye camisini

içine alan ve yine birincil odak

olarak nitelendirilen diğer çember ise

Selimiye yaya promenadı ve kültür

promenadı ilişkisini sağlayan ulaşım

bağlantılarına sahiptir. Yaya yolları

arasındaki ilişkiyi sağlamaya yönelik

olarak tasarlanan “ilişkisellik”

kavramını çağrıştıran bu projenin

imgesel olarak bir kasnağı andırdığı

söylenebilmektedir.”





“Halkanın, Söğütlüçeşme

tren hattını, Kuşdili çayırını

ve Kurbağalıdere’yi referans

alınarak alan üzerine tekil ama

çok işlevli optimum kütle ile

konumlandırılması amaçlanmıştır.

Halka içinden geçen tren hattına

entegre edilmeye çalışılarak

bir transfer merkezi olarak

tasarlanmıştır. Transfer merkezi

işlevi dışında; yerel yönetim, sosyal-

kültürel birimleri ve nikâh dairesini

de kapsamaktadır. Halkanın entegre

edilmesi hedefi ve birden çok işlevi

bünyesinde toplaması bir araya

gelmek kavramını çağrıştırmaktadır.”









“Projenin konsepti çerçevesinde

tasarlanan kancalar doğrultusunda

yapılacak mekânsal düzenlemelerle

hem mekânsal hem de sosyal

sürekliliği sağlamak amaçlanmıştır.

Bugün ile gelecek bağlantısını

sağlayan kancalar lineer su elemanıyla

çerçevelenmiştir. Tarihi kent çevresi

ile hükümet meydanın güçlü bir

yaya aksı (kanca) ile tayyare parkını

geçmesi ve sağladığı akışkanlık

olumlu değerlendirilmiştir.

Akışkanlığın Yeni Belediye

Meydanı ile ilişkilendirilmesi ve

Hükümet Meydanından yeni Kültür

Sanat Merkezine doğru ikinci bir

kanca oluşturması görüşü güçlü

bulunmuştur. Geçmiş, bugün

ve gelecek ilişkisini kurmak için

kullanılan kanca imgesi bağlantı ve

ilişki kavramını çağrıştırmaktadır.”





“X işareti referans alınarak

tasarlanan bu yapı, şekli itibariyle

kesişme ve buluşma kavramlarını

çağrıştırmaktadır.”





Halka Metaforu

 Sizin Öneriniz

Kule Metaforu

KENTSEL TASARIMDA YENİ KAVRAMLAR

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

46

En başta belirtildiği gibi; tasarım bir

bütündür. Bizler, planlamadan kentsel

tasarıma, tasarımdan vaziyet planı ve

mimarlığa kadar iç içe geçmiş bir dizi

ölçekte tasarım yapıyoruz. Tüm bu süreçte

bizlere teknik uzmanların yanı sıra, zaman

zaman peyzaj tasarımcıları, endüstri

tasarımcıları, grafik tasarımcıları (hatta

konuya göre arkeolog, tarihçi, ulaşımcı…)

da katılıyor. Bu alanlardaki çalışmalarda

süregelen içerik ve yetki tartışması

biraz meslek uzmanlaşması biraz da

meslek gruplarının iktidar savaşından

kaynaklanmaktadır. Eğitim alanlarının

çeşitlenmesi, uzmanlık dallarının çoğalıp

ayrıntılanması, yeni meslek odalarının

kurulması (mimarlar odası sonrasında

şehir plancıları odası ve peyzaj mimarları

odası) ve çok yüksek ödüllü kentsel tasarım

yarışmalarının açılmaya başlanması da bu

tartışmayı körüklüyor.

Bu arada, büyük ölçekli planlama işleri

idareler tarafından ihale benzeri yöntemler

ile doğrudan büyük ve her anlamda “hızlı”

bürolara veriliyor. Plancılar da bu bürolar

veya bürokrasi dışında kendilerine yer

bulamıyor.

Sonuç olarak;

Mimarlık-kentsel tasarım-peyzaj- planlama

ayrılmaz bir geçişim ve süreklilik içinde

birlikte yaşamak ve üretmek zorundadır.

Yani, anlaşılır bir ortak dil üreterek ekip

çalışması sürdürmek zorundadırlar. Bir kez

daha belirtmeliyiz ki mimarlık gibi kentsel

tasarım da bir ekip işidir. Tam da bu nedenle

eğitim sürecinde de mimarlık ve planlama

bölümleri kentsel tasarım konusunda ortak

atölye çalışmaları yapmalıdırlar.

Eklerde gösterilmiş olan, üst düzey

plandan ayrıntılı kentsel tasarıma, oradan

da mimarlığa uzanan bir dizi örneğin

incelenmesi ile bu çok disiplinli yapının

görülmesi gerekmektedir. Bu zorunlu

dizgenin tümünden haberdar olup,

becerileri sıkça işbirliği yapılacak olan tüm

ölçeklerde geliştirmek faydalı olacaktır.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

KENTSEL TASARIMDA YENİ KAVRAMLAR

Genel

değerlendrme

47

Kentsel bağlam mmarlar ve kentsel

tasarımcılar çn neden öneml

Bir öğrenci olarak;

Mimari Proje atölyelerinde proje konusu

ve konumu seçiyorsunuz. Hangi işlevin

hangi çevresel veriler ile hangi konumda

çalışılacağını doğru ve gerekçeli olarak

önerebilmeniz için Kentsel Tasarım

bilgisi gereklidir. Projenin geliştirilmesi

aşamasında da fiziksel (doğal ve yapay) ve

toplumsal (tarihsel, kültürel, ekonomik)

girdileri değerlendirmeniz isteniyor. Bu

yaklaşımı da Kentsel Tasarım atölyesinde

edinebilirsiniz. Bu birikim, diploma projesi

aşamasında daha da önem kazanıyor. Ön

jüride özellikle konum ve konu sunarken,

çevresel verileri irdelediğiniz birden çok

alternatif önermeniz bekleniyor. Burada

da hem Kentsel Tasarım bilginizi hem de

edindiğiniz sunum tekniklerini (grafikler,

şemalar vb. ile) ortaya koymanız gereklidir.

Yolun sonunda, diploma projesinde de

sunacağınız en az ilk iki paftanız için

de tümüyle Kentsel Tasarım bilgisine ve

sunum tekniklerine ihtiyacınız olacak.

Planlama öğrencileri ise gelecekte kaderini

belirleyecekleri kentler veya kent parçaları

için ürettikleri kararların (3 boyutlu/çok

boyutlu) gerçek yaşamda vereceği mekânsal

sonuçları denetleyebilmek için kentsel

tasarıma başvurmalıdır.

Unutmamalı ki planlar, yalnızca çizgiler,

renkler, sayılar ve yazılardan ibaret 2

boyutlu çizimler değildir.

Bir mimar veya plancı olarak;

Meslek yaşamında da hem Kentsel Tasarım

işleri ile hem de giderek sıklaşan biçimde

Kentsel Tasarım proje yarışmaları ile

karşılaşabilirsiniz. Bu konularda doğrudan

tasarımcı olmasanız bile sıkça bir plancı

veya örneğin peyzaj tasarımcısı ile birlikte

çalışmanız beklenecektir. Özel işverenlere

veya kamuya (yerel yöneticilere, STK’lara)

sunacağınız projelerde başarılı olabilmeniz

için konuyu çevresel bağlamı içinde

ele alış biçiminiz, çözüm önerilerinizi

gerekçelendirmeniz önemli olacaktır.

Bir kentli yurttaş olarak;

Günümüzde kentler sürekli kalabalıklaşıyor,

yoğunlaşıyor, parçalanıyor, tıkanıyor,

kentsel ilişkiler katmanlaşıyor, gerilimler ve

farklı talepler çatışıyor. Kent olgusu giderek

karmaşıklaşıyor. Bu nedenle öncelikle

kentin, bir meslek insanı olarak, bir kentli

olarak, bir yurttaş olarak doğru okunması

gerekiyor. Günlük sorunların algılanması,

değerlendirilmesi, açık bir biçimde de her

türden araçla toplumla paylaşılması da

görevlerimiz arasında. Kentsel Tasarım

becerisi ve sunum yetkinliğiniz, bu alanda da

yolunuza ışık tutacaktır.

KENTSEL TASARIMDA YENİ KAVRAMLAR

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

Ekler

50

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

Ek 1

KENTSEL TASARIM PROJELERİNE DAİR ESASLAR



Madde 30

(1) Kentsel tasarım projesi yapılacak alanın

sınırları imar planında gösterilebilir. Ancak

kentsel tasarım projelerinin imar planından

önce yapılmış olması halinde, bu projelerdeki

gerekli ayrıntılar imar planı kararlarında yer

(Değişik ibare:RG-17/5/2017-30069) alabilir.

(2) Kentsel tasarım projelerinin bulunduğu

yerleşme veya bölgenin gelişme ve yapılaşma

hedefleri bütününde ele alınması ve

projelerin yönlendirilmesi amacıyla büyük

alan gerektiren bölgelerde proje kapsamında

gerektiğinde master plan hazırlanabilir.

(3) Kentsel tasarım projelerin incelenmesi

ve değerlendirilmesi amaçlı gerektiğinde

kentsel tasarım değerlendirme komisyonu

kurulabilir.

(4) Uygulama imar planı onaylanmadan

kentsel tasarım projeleri uygulanamaz.

(5) Kentsel tasarım projelerinde, alanın

özelliğine göre doluluk-boşluk oranı, yapılar

arası ilişkiler, taşıt ve yaya hareketleri

gibi mimari ve mekân tasarımına ilişkin

ayrıntılar ile doğal, kültürel, sosyal,

ekonomik, ulaşım ve teknik altyapıya ilişkin

veriler dikkate alınır.

(6) Kentsel tasarım projeleri, ölçeğin

niteliğine göre farklı ayrıntıları içerecek

şekilde hazırlanır.

a) Kentsel tasarım projeleri genel olarak;

koruma, sağlıklaştırma, iyileştirme,

yenileme politikalarını içeren, ulaşım,

tasarım, fonksiyon ilkelerini ortaya

koyan, çeşitli şemalar ve tasarım ilke

ve detayları ile desteklenen bir biçimde

hazırlanır. Projede; alanın ihtiyaç

programı ve alan verileri doğrultusunda,

açık mekânların kapalı mekânlarla

birlikte düzenlenmesi, toplu taşıma,

taşıt, yaya, bisiklet, otoparklar, servis

gibi genel ulaşım-dolaşım sorunlarının

çözümü, çevre düzenlemesi ve altyapıya

ilişkin koşullar, çevre yapılarla ilişkilerin

kurulması ve her türlü düzenlemenin

temel ilkeleri belirlenir.

b) Kentsel tasarım projeleri ayrıntılı

olarak; ada içi veya dışı, proje alanındaki

ulaşım-dolaşım ilişkileri ve açık-kapalı

alanlara ilişkin tasarımlar, arazi ve yapı

düzenlemelerine ilişkin kotlandırmalar,

yönlenme, bahçe mesafeleri, kütleler

arası mesafe gibi kütle düzenlemeleri,

işlevlerin yatay ve düşey dağılımları,

bitkilendirmenin genel karakteri, su

ögesi kullanımı, tüm elemanların

ölçülendirilmesi, malzemenin

belirlenmesi, kütle, gabari, şematik

plan çizimleri gibi yapılara ait mimari

konsept projeleri ile anlatım için uygun

olabilecek ölçekte yeterli sayıda görünüş,

kesit, siluet, 3 boyutlu olarak arazi

“Mekânsal Planlar

Yapım Yönetmelğ”nde

kentsel tasarım

51EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

üzerinde modellenmesini içerir. Ayrıca

detay listesi, aydınlatma elemanları,

yönlendirme ve tanıtım levhaları, çöp

kutuları ve benzeri kent mobilyalarına

ait ayrıntılar ve kesin proje raporu da bu

çalışma kapsamında ele alınır.

(7) Kentsel tasarım projesi doğrultusunda

mekânın imge, anlam ve kimlik

kazanmasını, estetik ve sanat değerinin

yükseltilmesini, yapıların bir uyum

içerisinde ve bütünlük oluşturacak şekilde

düzenlenmesini amaçlayan ve mekânsal

planlama sistematiği içerisinde uygulamaya

yönelik kılavuz ve tavsiye niteliğinde

kararları içerecek şekilde kentsel tasarım

rehberi hazırlanır.

(8) Yaya bölgeleri ve meydanların planla ve

tasarım ile geliştirilmesi esastır.

(9) Sokak ve binaların tasarımında

erişilebilirlikle beraber mekânların

aydınlatılması, sokakların birbiriyle

ilişkisi, sokak ve meydanlara güvenli erişim

ortamının sağlanması da esas alınır.

(10) Kentsel tasarım projesine ilişkin

Bakanlıkça usul ve esas belirlenir.

http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr

52

Ek 2

Kentsel Tasarım Stüdyosunda öğrenciler ile

yapılan bire bir çalışmalarda örnek gösterilen

ve bu kitapta da sözü edilen kimi kavramlara

değin görsellerden bir seçki izleyen

sayfalarda bulunabilir.

Örnek görseller

01

Kentsel analizler:

Dolu-boş, yapı

yoğunluğu, ulaşım

(kamu-özel-yaya),

tarihi yapılar,

işlevler, kullanım

yoğunluğu,

mülkiyet, yol

akış ve erişim,

kat yüksekliği,

yeşil doku…

Analizler konuya

ve konuma göre

çoğaltılabilir.

Önemli olan

analizlerin neden

yapıldığının

bilincinde olmak

ve bunlardan

anlamlı sonuçlar

çıkarabilmektir.

Mimar Sinan Güzel

Sanatlar Üniversitesi,

Mimarlık Fakültesi,

Şehir ve Bölge Planlama

Bölümü öğrenc i projeler i;

Galataport Mekânsal

Analiz Çalışmalar ı, 2016.

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

53

02

Bir kent

parçasında

yoğunluk

incelemesi ve

yoğunluğun

zaman içindeki

evrimi.

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

54

03

Plan, kesit,

görünüş, siluet

ile tanımlanmış

tasarım

birlikteliği.

The Marmara Oteli -

Bodrum , Ersen Gürsel

Mimarlığı, Mimarlar

Odası Yayınları, 2017

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

55

04

Akış, odak

ve açılımları

vurgulayan

şemalar.

Çanakkale Vizyon Projesi:

Mavi Yeşil Bir Odak.

İbrahim Alp, Jülide Alp,

Oknur Çalışk an, Zeyat

Hattapoğlu. 2016

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

56

05

Bir üniversite

kampusu

tasarımı için

açıklayıcı

şemalar.

Düzce Üniversitesi

Kampüs Tasarımı

Yarışması , Haydar

Karabey, 2014

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

57

06

Bir üniversite

kampusu

tasarımı için

açıklayıcı

şemalar.

Düzce Üniversitesi

Kampüs Tasarımı

Yarışması , Haydar

Karabey, 2014

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

58

07

Aynı yapıya değin

farklı teknikte

eskizler.

Eskizler, Haydar

Karabey, 1993

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

59

08

Farklı teknik ve

ayrıntıda eskizler.

Eskizler, Haydar

Karabey, 1999

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

60

9

Düşünmek ve

tasarlamak

için el çizimi

yeteneği şart

değil: düşünceyi

anlatan bir kolaj

da yapılabilir.

Mersin’de Çok İşlevli

Çevre Düzenle mesi, Kolaj,

Haydar Karabey, 2009

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

61

10

Eldeki basit

malzeme ile

soyut bir maket

yapılabilir,

eksiklerini daha

ifadeli olması

için altlık bir

kartonda zemin

kullanımına

değin düşünceleri

anlatabilirsiniz.

Mimar Sinan Güzel

Sanatlar Üniversitesi,

Mimarlık Fakültesi,

Şehir ve Bölge Planlama

Bölümü Kentsel Tasarım

Dersi, Haydar Karab ey,

2016

11

Mevcut ve

karmaşık

bir dokuya

eklemlenen

yeni yapılar ve

çekim odakları

ile geometrik

ve okunaklı bir

düzen getirilme

çabası.

Düzce Üniversitesi

Kampüs Tasarımı

Yarışması , Haydar

Karabey, 2014

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

62

12

Kentsel dokuya

rasyonel,

geometrik bir

katkı ve önerinin

geometrik olarak

soyutlanmış

şeması.

İbrahim Alp, Jülide

Alp, Oknur Çalışkan,

Zeyat Hattapoğlu (2014)

“Çanakkale Beled iyesi

Sosyal Konutlar Mevki i,

Kentsel Yenileme Ulu sal

Mimari Proje Yarı şması,

1. Ödül.”

http://www.arkitera.

com/proje/3738/1-

odul-canakkale-sosyal-

konutlar-mevkii-kentsel-

yenileme-yaris masi

Eri şim: 25. 07.2018

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

63

13

Tasar ım cı

egosunun gerçek

yaşama aşırı

müdahalesi

istenen bir

yaklaşım değildir.

“East Harbour

Masterpla n” (2010),

Henning Larsen

Architects. http: //www.

chriskarlson.com/

blog/2011/7/7/rotch-c as e-

study-harpa-concert-hall-

and-conference-center.

html. Er işim: 12.05.2018

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

64

14

Sanat ve hayat,

kent ve geometri:

sanat yapıtları

da referans

alabileceğimiz

bir kaynaktır.

Stillman Newyork

sokaklarında

dolaşarak

grafik işaretler

oluşturuyor,

“Cam Kent,

Paul Auster”:

her sanat yapıtı

tasarımcıya yeni

bir fırsat sunar.

“City of Glass: T he

Graphic Novel, Paul

Auster”, Paul Karas ik

and David Mazzucchelli

(2017) https://

thegraphicnovelblog.

wordpress.

com /2017/02/03/city-of-

glass-the-graphic-novel/

Erişim : 29.07.2018

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

65

15

Tanıdık, bildik

mekan ölçeğinin

önerilen tasarım

üzerinde test

edilmesi.

Deneyimlenmiş Mekân

ve Ölçek, Kitap için

hazırlanmıştır.

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

66

16

Tasarımda

insan ölçeği ve

algıda insan

gözünden bakış

irdelenmelidir.

Selçuk Gençlik Me rkezi

Mimari Proje Yarı şması,

Haydar Karabey, Emre

Özdemir, 2014

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

67

17

Yoğun ve özgürce

kullanılan sade

bir kamusal

mekân, Beşiktaş.

Beşiktaş kıyı

meydanı: ölçekli

ve yaşayan bir

kamusal mekana

küçük dokunuşlar

yerine aşırı

müdahale etme

iddiası. Yerel

yönetimlerin

sıkça yaptıkları

gereksiz

projelerden biri.

Yönetici-tasarımcı

egoları birleşince.

Beşiktaş için

önerilen proje

görseli.

“TMMM: Kentsel

Dönüşüm Be şiktaş

Meydanı'nı da

Vuracak”(08.11.2014)

http://www.yapi.com.

tr/haberler/tmmm-

kentsel-donusum-

besiktas-meydanini-da-

vuracak_126149.html.

Er işim : 21.10.2017

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

68

18

Planın üçüncü

boyutu da

tasarlanmalıdır.

Samsun, 19 Mayıs

İzleği Kentsel Tasarım

Yarışması. Çağdaş

Saydam, Ömer D evrim

Aksoyak, Ahmetcan

Alphan, İdil Akyol , Melih

Birik. 2017

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

69

19

Üçüncü boyut

ve soyutlanmış

anlatım: soyut ve

gerçekçi sunum

yöntemi bir arada

Kentsel Alanın

Dönüşümü Üzer ine

2016 Yılında Roma

Belediyesi Tarafından

Düzenlenen Yarışmanın

Kazananı; “Cit tà Del

Sole” Pro jesi” Aynı

Zamanda “Sürdürülebilir

Yenilikçi Proje Özel

Ödülü” ile 2017 Avrupa

Mimarlık Ödülüne Sahip.

Proje Sahibi, LABICS;

Maria Claudia Clemen te,

Francesco Isidori.

“Città del Sole / Labi cs”

(01.02.2017) archdaily,

https://www.archdaily.

com/803233/c itta- del-sole-

labics. Eri şim: 15.08.2017

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

70

20

İnsanca erişim

mesafesi,

erişim süreleri

bilinmelidir.

Yalnızca erişim

yeterli değildir,

nitelikli erişim

de önemlidir.

Mevcut bir yolun

kesitinde de insan

odaklı yeniden

düzenlemeler

yapılabilir,

yapılmalıdır.

Kitap için hazırlanmı ştır

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

71

21

Plan düzleminde

öneri, tasarı-

tahayyül ve

gerçekleşme:

planda önerilen

yapılaşma

yoğunluğunun

ve korunan

yeşil dokunun

gerçekleştiği

yaşayan bir

örnek.

Bodrum , Bitez Yalısı

Koruma İmar Planı.

Ersen Gürsel , Haydar

Karabey, Oya Erar,

Gönül Şahin, O rhan

Demir, Betül Sayın , Yücel

Ünal, 1986

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

72

22

Gerekçeleri ile

açıklanmış yapay

ve doğal peyzaj-

çevre düzeni

ögeleri.

Beylikduzu B elediyesi

Yaş am Va dis i

Uluslararasi F ikir

Yarismasi 1.Ödül . Can

Kubin, Ömer Sel çuk

Baz, Kemal Özgü r,

Onur Yüncü, Zeyn ep

Eraydın, Okan Bal ,

Mehmet Akif Özmen, R.

Aytül Baran Özkan , Elif

Tuğçe Sarıhan, Yüksel

Çetinkaya. (2016) www.

arkitera. com/ Erişim:

02.08.2018

Kurbağalıdere Vadisi

Fikir Pro jesi Yarışm ası.

Çağdaş Saydam, Melih

Birik, Em rah Demir,

Ceren Çağlı, S üleyman

Salih Başbay, Ahmet

Faruk Atak lı, Zeynep Bal a

Tuncer. (2013)

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

73

23

Yapay ve doğal

peyzaj-çevre

düzeni ögeleri.

Kitap için hazırlanmı ştır.

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

74

24

Özel tasarlanmış

kent mobilyaları

peyzajın önemli

bir ögesidir.

“The Juilliard School /

Diller Scof idio + Renfro +

FXFOWLE” (22.11.2009)

Archdaily. http: //nrd.

adsttc.com/40448/

the-julliard-school-diller-

scofidio-renfro-architects-

by-iwan-baan. Er işim:

02.08.2018

“Ivanka scatters face ted

concrete st reet furniture

around Miami Design

Dist rict” (29.11.2016)

dezeen. htt ps://www.

dezeen.com/2016/11/29/

ivanka-qtz-concrete-

edition-street-furniture-

alexander-lotersztain-

miami-design-week-2016/

Erişim : 02.08 .2018

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

75

25

Kentsel tasarım

kararları farklı

kentli gruplar

ile tartışılmalı,

sunumlar

herkesin

anlayacağı bir

dil ile hazırlanıp

paylaşılmalıdır.

Kamusal mekana

müdahale

projeleri şeffaf ve

katılımcı olarak

hazırlanmalıdır.

“i zuarc101 yr1516”

(09.10.2015) https://

izuarc101yr1516.

wordpress.com/page/2/

Erişim : 02.08 .2018

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

76

26

Düzgün ve çok

yüklü olmayan

okunaklı bir

grafik sunum çok

önemlidir. Düşey

kullanılmış bir

pafta düzeni.

Gelibolu Tarihi Alanı

Yeni Şehitlik Tasarımları

Fikir Pro jesi Yarışm ası,

1. Mansiyon. Ar man

Akdoğan, Felix Madra zo,

Haydar Karabey, Hugo

Ignacio Sanchez Toledo,

Onur Can Tepe, Seyit

Ahmet Sılay, Tonatiuh

Martinez Maldonado

(25.12.2017) Arkitera,

http://www.arkitera.com/

proje/8617/1-mansiyon-

gelibolu-tarihi-alani-yeni-

sehitlik-tasarimlari-fikir-

projesi-yarismasi Er işim:

02.08.2018

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

77

27

Oldukça “yüklü” bu paftada kromatik analiz,

tarihsel evrim, öneri şemalar ve grafikler,

yıkılan ve önerilen yapılar birlikte anlatılmış

(bu çizim yoğunluğu, yarışmada zorunlu pafta

kısıtlaması nedeniyle oluşmuştur)

Bursa Büyükş ehir Belediyesi Orhangazi Meydanı ve Çevr esi Kentsel

Tasarım Proje Yarışma sı- 2012 (22.02.2012) Çağdaş Saydam, Öme r

Devrim Ak soyak, Ahmetcan Alpan. Arkitera , http://www.arkitera.

com/proje/8617/1-mansiyon-gelibolu-tarihi-alani-yeni-sehitlik-

tasarimlari- fikir-projesi-yari smasi Erişim: 02.08.2018

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

78

Ek 3

Tasarımda karar vermek

KARAR VERMEYE NİYETİ YOK

KAFA KARIŞIK

1

2

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

79

TASARIMDA DÜŞÜNME GELİŞTİRME YÖNTEMİ

DAHİ! ÖNERDİĞİMİZ TASARIM KARAR SÜRECİ

3

5

4

6

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

80

Ek 4

Son dönemde düzenlenmş olan

kentsel tasarım yarışmaları

  Yer Düzenleyen Ekip Toplam Ödül Link

2017 19 Mayıs İzleği

Kentsel Tasarım

Yarışması

Samsun Samsun

Büyükşehir

Belediyesi

Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

385.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/7751/1-odul-

19-mayis-izlegi-kentsel-

tasarim-yarismasi

2017 Çekirge Meydanı

Mimari, Kentsel

Tasarım Ve Peyzaj

Tasarımı Proje

Yarışması

Bursa Osmangazi

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

290.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/7834/1-odul-

cekirge-meydani-mimari-

kentsel-tasarim-ve-peyzaj-

tasarimi-yarismasi

2017 Elazığ Beledıyesi

Kent Meydanı

Kentsel Tasarım

Ve Mimari Proje

Yarışması

Elazığ Elazığ

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

210.000 tl http://www.arkitera.com/

proje/7893/1-odul-elazig-

belediyesi-kent-meydani-

kentsel-tasarim-yarismasi

2017 Gelibolu Tarihi

Alanı – Yeni Şehitlik

Tasarımları Fikir

Projesi Yarışması

Çanakkale Çanakkale

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı, güzel

sanatlar

700.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/8618/1-odul-

gelibolu-tarihi-alani-yeni-

sehitlik-tasarimlari-fikir-

projesi-yarismasi-

2017 Karabağlar

Belediyesi Kamusal

Açık Mekân Ve Kent

Meydanı Kentsel

Tasarım Proje

Yarışması

İzmir Karabağlar

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

225.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/7922/1-odul-

karabaglar-belediyesi-

kamusal-acik-mekan-ve-

kent-meydani-kentsel-

tasarim-yarismasi

2017 Tosbağa Dere

Rekreasyon Alanı

Fikir Projesi

Yarışması

Lüleburgaz Lüleburgaz

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

300.000 tl http://www.arkitera.com/

proje/8708/esdeger-odul-

tosbaga-dere-rekreasyon-

alani-fikir-projesi-

yarismasi1

2016 Uluslararası

Bandırma Tasarım

Parkı Yarışması

Balıkesir Balıkesir

Büyükşehir

Belediyesi

Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

1.255.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/7479/1-odul-

bandirma-tasarim-parki-

yarismasi

2016 Seyhan Sucuzade

Mahallesi Kentsel

Dönüşüm Alanında

Kent Meydanı Ve

Çevresi Kentsel

Tasarım Ve Mimari

Proje Yarışması

Adana Seyhan

Belediyesi Mimar 220. 000 tl http://www.arkitera.

com/proje/6731/1-odul-

sucuzade-mahallesi-

kentsel-tasarim-ve-

mimari-proje-yarismasi-

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

81

  Yer Düzenleyen Ekip Toplam Ödül Link

2016 Kızılırmak Ve

Çevresi Fikir Projesi

Yarışması

Sivas Sivas Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

480.000 tl http://www.arkitera.com/

proje/6500/1-odul-sivas-

kizilirmak-ve-cevresi-

fikir-projesi-yarismasi

2016 Beylikdüzü

Belediyesi Yaşam

Vadisi Uluslararası

Fikir Projesi

Yarışması

İstanbul Beylikdüzü

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

160.000 €http://www.arkitera.

com/proje/6210/1-odul-

beylikduzu-belediyesi-

yasam-vadisi-uluslararasi-

fikir-yarismasi-

2015 Gaziemir Aktepe Ve

Emrez Mahalleleri

Kentsel Dönüşüm

Alanı Kentsel

Tasarım Ve Mimari

Fikir Projesi

Yarışması

İzmir İzmir

Büyükşehir

Belediyesi

Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

500.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/4979/

esdeger-odul-critical-

design-studio---gaziemir-

aktepe-ve-emrez-

mahalleleri-kentsel-

donusum-alani-kentsel-

tasarim-ve-mimari-fikir-

projesi-yarismasi

2014 Konyaaltı Sahili

Mimari Ve Kıyı

Düzenlemesi Fikir

Projesi Yarışması

Antalya Antalya

Büyükşehir

Belediyesi

Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

225.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/3995/1-odul-

konyaalti-sahili-mimari-

ve-kiyi-duzenlemesi-fikir-

projesi-yarismasi

2014 Çanakkale

Beledıyesi Sosyal

Konutlar Mevkii

Kentsel Yenileme

Ulusal Mimari Proje

Yarışması

Çanakkale Çanakkale

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

270.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/3738/1-

odul-canakkale-sosyal-

konutlar-mevkii-kentsel-

yenileme-yarismasi

2014 Gelibolu Yarımadası

Tarihi Milli Parkı

Odak Alanları Fikir

Projesi Yarışması

Çanakkale Çanakkale İl

Özel İdaresi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

485.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/3317/1-odul-

gelibolu-yarimadasi-

tarihi-milli-parki-odak-

alanlari-fikir-projesi-

yarismasi

2014 Düzce Üniversitesi

Konuralp Yerleşkesi

Gelişim Planı

Kentsel Tasarım

Yarışması

Düzce Düzce

Üniversitesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

250.000 tl http://www.arkitera.com/

proje/4165/1-odul-duzce-

universitesi-gelisim-

plani-kentsel-tasarim-

yarismasi

2013 Çanakkale

Belediyesi Kent

Meydanı Ve Çevresi

Düzenlenmesi

“Yeşil” Kentsel

Tasarım Proje

Yarışması

Çanakkale Çanakkale

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

180.000 tl http://kolokyum.com/

yazi/5070/1_odul__

canakkale_belediyesi_

kent_meydani_ve_

cevresi_duzenlenmesi_

yesil_kentsel_tasarim_

proje_yarismasi

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

82

  Yer Düzenleyen Ekip Toplam Ödül Link

2013 Kurbağalıdere

Vadisi Fikir Projesi

Yarışması

İstanbul Kadıköy

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

400.000 tl http://www.arkitera.com/

proje/2376/esdeger-odul-

kurbagalidere-vadisi-

fikir-projesi-yarismasi-

2013 Aksaray Belediyesi

Cumhuriyet

Mahallesi Spor

Kompleksi Ve

Rekreasyon Alanı

Proje Yarışması

Aksaray Aksaray

Belediyesi Mimar, peyzaj

mimarı 125.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/1812/1-odul-

cumhuriyet-mahallesi-

spor-kompleksi-ve-

rekreasyon-alani-proje-

yarismasi

2013 Avanos’un Yeni

Köprüsü Ve Çevresi

Mimari Proje

Yarışması

Nevşehir Avanos

Belediyesi Mimar 150.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/1866/1-odul-

avanosun-yeni-koprusu-

ve-cevresi-mimari-proje-

yarismasi

2012 Çeşme Merkez Sahili

İçin Ulusal Fikir

Projesi Yarışması

İzmir İzmir Ticaret

Odası Mimar, şehir

plancısı 165.000 tl http://kolokyum.com/

yazi/4071/1_odul__

cesme_merkez_sahili_

kamusal_meknlarin_

ve_cephelerin_

duzenlenmesi_ulusal_

fikir_projesi_yarismasi

2012 Ödemiş Belediyesi

Kent Merkezi Ve

Yakın Çevresi Ulusal

Mimarlık Ve Kentsel

Tasarım Fikir Proje

Yarışması

İzmir Ödemiş

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

150.000 tl http://www.arkiv.com.

tr/proje/1-odul-odemis-

belediyesi-kent-merkezi-

ve-yakin-cevre-ulusal-

mimarlik-ve-kentsel-

tasarim-fikir-proje-

yarismasi/774

2012 Orhangazi Meydanı

Ve Çevresi Kentsel

Tasarım Projesi

Bursa Bursa

Büyükşehir

Belediyesi

Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

160.000 tl http://www.arkitera.com/

proje/619/1-odul-bursa-

buyuksehir-belediyesi-

orhangazi-meydani-ve-

cevresi-kentsel-tasarim-

proje-yarismasi

2011 Afyonkarahisar

Cumhuriyet

Meydanı Ve Çevresi

Ulusal Mimarlık

Ve Kentsel Tasarım

Fikir Proje Yarışması

Afyon Afyonkarahisar

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

310.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/490/1-

odul-afyonkarahisar-

cumhuriyet-meydani-ve-

cevresi-ulusal-mimarlik-

ve-kentsel-tasarim-fikir-

proje-yarismasi

2010 İzmit Sahili Peyzaj

Ve Kentsel Tasarım

Proje Yarışması

Şartnamesi

İzmit Kocaeli

Büyükşehir

Belediyesi

Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

330.000 tl http://v3.arkitera.com/

yp462-izmit-sahili-

peyzaj-ve-kentsel-

tasarim-proje-yarismasi.

html?year=&aıd=3036

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

83

  Yer Düzenleyen Ekip Toplam Ödül Link

2010 Zonguldak Lavuar

Koruma Alanı Ve

Çevresi Koruma,

Planlama, Kentsel

Tasarım Ve Peyzaj

Düzenleme Proje

Yarışması

Zonguldak Zonguldak

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

173.000 tl http://www.arkitera.

com/proje/6050/1-odul-

zonguldak-lavuar-

koruma-alani-ve-cevresi-

koruma-planlama-

kentsel-tasarim-ve-

peyzaj-duzenleme-proje-

yarismasi

2010 Selimiye Camii

Ve Çevresi Ulusal

Kentsel Tasarım

Proje Yarışması

Edirne Edirne

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

270.000 tl http://kolokyum.com/

yazi/920/selimiye_camii_

cevresi_ulusal_kentsel_

tasarim_proje_yarismasi_

sonuclari_aciklandi

2008 Küçükçekmece

İlçesi Kent Merkezi

Kentsel Tasarım

Proje Yarışması

İstanbul Küçükçekmece

Belediyesi Mimar, şehir

plancısı, peyzaj

mimarı

350.000 tl http://v3.arkitera.com/

yp272-kucukcekmece-

ilcesi-kent-merkezi-

ulusal-kentsel-tasarim-

proje-yarismasi.

html?year=&aıd=2030

EKLER

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

84

Ek 5

Mmarlık eğtm çnde kent

ÇAĞDAŞ BİR MİMARLIK EĞİTİMİ İÇİN LİSANS ÖĞRENİM

PROGRAMI BAĞLAMINDA KENTSEL ÇALIŞMALAR VE

KENTSEL TASARIM

1968-1970 Yıllar ında, o zam anki DGSA’da,

yoğun ve bilinçli bir öğrenci kitlesinin de

katılımı ile, Prof. Utarit İzgi önderliğinde

bir eğitim reformu yapılmış, hem eğitim

sistemi kısmen içerik ve anlayış olarak

yenilenmiş hem de yönetime öğrenci

katılımı sağlanmıştı.

Aradan geçen 45 yıl boyunca Akademi’de (ve

sonradan MSGSÜ’de) bu anlamda bir çalışma

yapıldığını görmedim, yapılabildiyse

de duymadım. Ben de oturdum, kendi

reformumu hayal ettim. Basit bir program

(curriculum) içeriği taslağı aşağıda.

hk



(1) Temel tasarım, tasarım

kuramı süreç ve yöntemleri,

tasarımın temsil araç ve

yöntemleri

(2) Dijital evren, bilgi kuramı

ve teknolojileri, ıt, aı, bilgisayar

kullanımı (hardware,

software), dijital kitaplık,

dijital sanat, sanal gerçeklik,

arttırılmış gerçeklik

(3) İnsan, ergonomi, ölçü, ölçek,

uzam, mekân, çok boyutlu

mekân, kamusal mekân,

kamusal alan, siber kamusal

alan ve gelecek kestirimleri

(4) Mekân, yer, çevre (bağlam:

doğal, tarihsel, kültürel,

ekonomik, toplumsal çev re),

sürdürülebilirlik

(5) Algı, landscape, townscape,

imaj, idea, semioloji, ideoloji,

bağlam ve kavram

(6) Kentsel olgu, kentsel

sorunlar, kentsel çalışmalar,

kent okuma, kent hakkı, doğa

hakkı

(7) İşlevler, konut, yerleşmeler,

yerleşmeler tarihi, bireysel-

kamusal işlevler ve makanlar,

sosyal donatılar, mimari

tasarım standartları

(8) Strüktür, strüktür-mekân

ilişkisi, kabuk ve kaplama

(9) Teknoloji, yapım ve inşaat

teknolojileri, detaylar

(10) Yapı fiziği, malzeme

bilgisi, kataloglar ve arşivleme,

kullanma

(11) Altyapı, tesisat, hvac,

elektrik, aydınlatma, enerji

bilinci ve verimliliği, leed,

breeam hakkında

(12) Tasar ım felsefesi, tasarım

mantığı, tasarım teknikleri,

tasarım ve düşünme süreçleri,

tasarım geliştirme yöntemleri,

evrimsel tasarım kuramları



metinler ve projeler



Eleştirel-evrimsel bütünleşik

kentsel tasarım: araştırmadan

projeye

Eleştirel-evrimsel bütünleşik

mimari tasarım: araştırmadan

projeye



(1) Uygarlık, kültür,

“humanıtıes”, çağdaş dünyayı

anlamak, toplum ve ekonomi

bilimleri, küresel dünyada

egemen ve alter natif akımlar,

çatışmalar ve fırsatlar

(2) Sanat ve sanat tarihi (resim,

heykel, fotoğraf, sinema,

müzik…) mimarlık tarihi ve

eleştirisi

(3) Yerel ve küresel yerleşmeler,

kurumlar, mimarlık tarihi ve

eleştirisi (işlev, estetik, etik,

kavram, bağlam)

(4) Tasarım, yapım ve inşaat:

yasal, örgütsel çerçeve, telif

hakları, iş idaresi, mesleği

sürdürme, meslek etiği,

teklifler, sözleşmeler. Metraj,

keşif, maliyet bilinci, mba

(5) Soyut, kavramsal, serbest

tasarım ön tasarım, uygulama

projesi, detay projesi, firma

ilişkileri, shop drawıng,

uygulama, şantiye bilgisi, etiği

(6) İletişim ve sunum yöntem

ve teknikleri, mimar kimliği,

sorumluluğu, “talk like ted”

(algı, grafik, info-grafik,

ideogram, fotoğraf, film,

maket, modelleme, haritalama,

metin yazma, davranış, vb…)

|

TASARIM S TÜDYOSU K ENTSEL TAS ARIM SÜREC İ

|

EKLER

Mevcut sistemi yapıcı bir biçimde

sorgulamanız, tartışmanız umudu ile…

Notlar

©MSGSÜ

Kentsel Tasarım Stüdyosu: Kentsel Tasarım Süreci

Abstract

Recommended publications

Parça Bütün İlişkisinde Gelecek Kurgusu, Senaryolar ve Hikayeleştirme.

Kentsel Mekanin Degisim Surecinde Transformasyon ve Deformasyon

Diagnosis of an historical layer from urban context to building scale: The case of Istanbul, Levent...

Kentsel Morfolojiye Bütüncül Yaklaşım