ÇOCUKLARA YÖNELİK KİTAPEVİ İÇ MEKAN TASARIMI İNCELEMESİ

Full text

Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi
Received/Makale Geliş
08.04.2021
Published /Yayınlanma
27.06.2021
Article Type/Makale Türü
Research Article
Citation/Alıntı: Yavuz Öden, H. (2021). Çocuklara Yönelik Kitapevi İç Mekan Tasarımı İncelemesi. Journal of Social and
Humanities Sciences Research, 8(71), 1385-1397.
http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2483
Dr. Öğr. Üyesi Hülya YAVUZ ÖDEN
https://orcid.org/0000-0002-5598-8162
Yalova Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, İç mimarlık Bölümü, Yalova / TÜRKİYE
ÇOCUKLARA YÖNELİK KİTAPEVİ İÇ MEKAN TASARIMI İNCELEMESİ
BOOKSTORE INTERIOR DESIGN REVIEW FOR KIDS
ÖZET
Çocuklara yönelik mekanlarda çocukların fiziksel ve psikolojik ihtiyaçları göz önüne alınarak tasarım yapılması
gerekmektedir. Çocukların ölçülerine göre tasarlanmış olan donatı elemanları ile çocuk kendini güvende hissetmekte
ve özgürlük hissini yaşamasına da yardımcı olmaktadır. Çocuklara yönelik bu mekanlar kendi odası, çocuk
kütüphaneleri, anaokulları, ilkokullar, kafe ya da alışveriş merkezlerinin oyun alanları, çocuk kitapevleri gibi
mekanlardır. Çocukların hayal gücünün gelişmesinde önemli etkenleri oyun ve çocuk kitapları oluşturmaktadır. Bu
bağlamda çocuk mekanlarından kitapevleri çocukların hayal dünyasını geliştiren çocuk kitapları bakımından önemli
bir yere sahiptir. Çocuk kitapevlerinde çocuğun mutlu zaman geçirmesi kitaplarla ilgili iyi hatıralara oluşturmasına,
seçimlerini kendisinin yapmasına destek olacaktır. Bu çalışmada çocuk kitapevleri fonksiyon ve donatı elemanlarının
biçimsel özellikleri bakımından incelenecektir. Yöntem olarak literatür araştırması yapılmış, İstanbul Kadıköy
bölgesinde bulunan 4 kitapevi incelenerek fotoğrafla yerinde belgeleme yapılmış, fonksiyon ve biçimsel özellikler
bakımından bu mekanlar incelenmiştir. Çalışmanın amacı çocuklara yönelik tasarlanan bu mekanlarda kullanılan
donatı elemanlarında antropometrik ve ergonomik olarak kullanılan elemanlarının ve mekanın işleyişinin incelenerek
günümüz çocuk mekanlarında amaçlanan psiko-sosyal ihtiyaçların karşılanmasının örneklerle incelenmesidir.
Anahtar Kelimeler: Kitapevi, mağaza, çocuk, iç mekan, tasarım.
ABSTRACT
In space designs for children, it is necessary to design by taking into account the physical and psychological needs of
children. With the reinforcement elements designed for children, children feel safe and help them experience a sense
of freedom. These spaces designed for children are places such as the child's room, children's libraries, kindergartens,
primary schools, playgrounds of cafes or shopping centers, children's bookstores. Playing games and reading children's
books are important factors in the development of children's imagination. Having a happy time in children's bookstores
will support the children to make good memories about the books and to make their own choices. In this study,
children's bookstores will be examined in terms of their functions and the formal features of their reinforcement
elements. Literature research was carried out as a method, and 4 children's bookstores in the Istanbul Kadıköy region
were examined. These spaces were examined in terms of functional and formal features and information was obtained
from the officials. The study aims to examine the anthropometric and ergonomic elements used in these spaces
designed for children and the functioning of the space and to examine the psycho-social needs of children in spaces
with examples.
Keywords: Book store, store, child, interior, design.
1. GİRİŞ
Yapının, mekan düzenlemesinin ve ekipman seçimini içeren fiziksel ortamın tasarımı ve düzeni,
çocukların davranışları üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğu belirtilmektedir. Yetişkinlerden farklı
olarak çocuklar, çoğu durumda çevreyi anında okuyarak nasıl davranacaklarını anlarlar. Çocuklar ayrıca
çevreyi yetişkinlerden farklı bir şekilde, arka plan olarak değil, etkileşime girecek bir şey olarak
algılamaktadırlar (Stoecklin, 1999). Tasarım, çocuklar için güvenli şekilde olmalı, deneyleri ve risk
almayı desteklemelidir. Fiziksel ortam ve ekipman, tehlikeleri ve hataları en aza indirecek şekilde
düzenlenmelidir. Bunun yanında çocuk mobilyasında tasarım, çocukla büyüyecek şekilde tasarlanmalı
ve çocuğa göre yıllarca kullanılabilir özellikte olması ekonomik olarak tercih edilen faktörlerdendir.
Issue/Sayı: 71
Volume/Cilt: 8
jshsr.org
ISSN: 2459-1149

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1386
Modüler mobilyalar ve ergonomi ilkeleri ile yaralanmalar ortadan kalkmasa bile önlenmesi mümkün
olmaktadır. Çocukların ve gençlerin kendileri için doğru yükseklik ve uygun çalışma alanı kullanmaları
iyi bir duruş sekli öğrenmelerine yardımcı olacaktır. Standart mobilyalar yerine modüler mobilyaların
kullanılması farklı oturma pozisyonları için özelleşme sağlayabilecektir.
Modüler mobilyalar, farklı dekorların yanı sıra çocuğun pratik ihtiyaçlarına da uyacak şekilde
tasarlanmıştır. Bu durum, çocuğun kendi odasını düzenleme ve kişiliğinin yaratıcı yönlerini keşfetme
özgürlüğüne sahip olduğu anlamına gelmektedir. Mobilyanın çocukla birlikte büyümesi, çevrenin temel
işlevsel ihtiyaçlarından ve dekorundan ödün vermeden depolama ve esneklik için çeşitli seçenekler
sunacağını göstermektedir (Bhagchandani, 2005; Patel & Shah,2018).
İnsanın doğumundan itibaren düzenli ve sürekli geçirdiği ilerleme olarak tanımlanan gelişim süreci,
doğumdan yetişkinliğe kadar olan dönemde fiziksel gelişim, bilişsel gelişim ve sosyal gelişim olmak
üzere üç farklı başlık altında ele alınmaktadır (Öz, 1997). İnsanın bilişsel, fiziksel ve sosyal gelişimi
doğumundan yetişkinlik dönemine kadar devam etmektedir. 3-6 yaş döneminde vücut özellikleri
yetişkin insanınkine benzemeye başlamakta ve temel becerileri kazanmaya başlamaktadır (Baran,2011).
Bu dönemde öğrenme merakı artmış ve anlatım gücü de ilerlemiştir. Amaca yönelik hareket edip kendi
işini yapmak istemektedir (Sivri, 1993). İlkokul dönemi ise ikinci çocukluk dönemi olarak da
nitelendirilmekte, fiziksel gelişimleri önceki dönemlere göre daha yavaş olmaktadır. Bu dönemde
okuma yazma becerilerinin kazanmanın yanında sosyalleşme de görülmektedir (Pedük, 2011). Güvenli
bir çevrede hareket özgürlüğü ile sağlıklı bir gelişim görülebilmektedir. Motor faaliyetler de kuvvet
veya özel beceri gerektiren oyunlara dönüşmektedir. Çocuklara yönelik tasarım oluşturulurken de
çocuğun özelliklerinin iyi bilinmesi, onun ihtiyaçlarına ve gelişimine yönelik tasarım yapmak
gerekmektedir. Çocuğun fiziksel güvenliğinin sağlanması da mobilyanın kaza riskini aza indirecek
şekilde tasarlanması ile mümkün olabilmektedir. Donatıların çocuğun antropometrik ölçülerine uygun
olarak tasarlanması da sağlıklı bir gelişim için önemlidir (Bal, 2017).
Şekil 1. Çocuk Gelişim Dönemleri (Şişmanoğlu,2013)
Çocukluk dönemleri 0-2 yaş arası bebeklik, 2/3-6/7 yaş arası ilk çocukluk (oyun çocuğu), 6/7 –11/12
yaş arası son çocukluk (ilkokul çocuğu) ve 12-18 yaş arası ergenlik dönemi olmak üzere dört dönemden
oluşmaktadır (Şişmanoğlu, 2013).
Çocuk mobilyası ve onlara yönelik tasarlanan mekanlarda aidiyet, özgürlük, güven duygusunun
oluşması aynı zamanda özgür bir ortam sağlayacağı için algıyı geliştirerek yaratıcılığın da gelişmesine
olanak sağlamaktadır (Şişmanoğlu, 2013). Çevresi ile olan ilişkisinde çocuk kendini keşfederek
kimliğinin oluşması etkilenmektedir. Zengin uyarıcılar içeren oyun içeren mekanlar çocuğun
potansiyelini keşfetmesine yardımcı olmakta, ergonomik olarak uygunluk ise çocuğun özgürlüğünü
desteklemektedir (Çukur ve Delice, 2011). Kendi boyutlarına uygun mobilyalarda kendi işlerini
yapabilen, almak istediği nesneye uzanabilen çocukta kendi işini yapabilme ile özgürlük ve kendine
güven hissini oluşturmaya yardımcı olmaktadır. Çevresini daha kolay kullanabilen çocukların
özgüvenleri de gelişmekte ve yeteneklerini daha erken yasta kullanabilmelerine olanak sağlamaktadır.
Aynı zamanda kas gelişiminin olumsuz etkilenmemesi için ergonomik mobilyalar kullanılmalıdır. İlk
çocukluk, son çocukluk gibi dönemlerinde mekan ve mobilya türlerinde de farklı ihtiyaçları
oluşmaktadır (Sofuoğlu ve Kuşçuoğlu, 2009). Bu farklı dönemler mobilyanın boyutu ve formundaki
beklentiler değişmektedir.
Çocuk mobilyalarında yaş grupları ve kullanım amacının değişmesinden dolayı ölçü olarak
standartlaşma oluşturulamamaktadır (Sofuoğlu ve Kuşçuoğlu, 2009). Antropometrik özellikler çocuğun
yaşı, kalıtım vb. özelliklere göre değişkenlik göstermektedir.

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1387
İşlevsellik, psikolojik güven, dayanıklılık, üretilebilir ve hijyenik olma, kolay temizlenebilme, sağlık
açısından zararlı maddeden üretilmemesi, formun kaza riskini azaltması gibi ölçütler çocuk
mobilyasında beklenmektedir. Çocuk mobilyasında malzeme seçiminde çocuğun güvenliğinin
sağlanması, işleve uygun olması gibi kriterler gerekmektedir. Seçilen malzemenin işleme teknikleri de
tasarım uyumlu olmalıdır (Demirarslan ve Aytöre, 2004). Çocukların ihtiyaçları yaş gruplarına göre
değişkenlik göstermektedir. Bu ihtiyaçların karşılanması için mekanda yasına göre değişim
göstermektedir. Çocuklarda yaş aralıkları farklı gruplara ayrılabilmektedir. Bunlar: bebekler (doğumdan
12 aya kadar), yeni yürümeye başlayan çocuklar (12-36 aylık), okul öncesi çocuklar (36 ay ve üzeri) ve
okul çağında (6 yaş ve üzeri) çocuklar olarak tanımlanmaktadır.
Yaş gruplarına göre incelendiğinde 2 yaş grubunda olan çocuklar için rahat oynayabileceği bir oyun
alanı olmalı ve bu oyun alanı çocuğun hareketlerini engellemeyecek şekilde tasarlanmalıdır. Bu yaş
grubunun oyuncaklardan çok çevrelerindeki eşyalarla ilgilendiği ve onlarla oynadığı belirtilmektedir
(Emanuelson, 2003, s.22). 3 yaşındaki çocuklar belli bir konuya kısa süreli odaklanmakta, 4 yaşındaki
çocuklar da tırmanmaktan hoşlandığı için kazalara karşı mekan içerinde önlemler alınmalıdır. 6
yasındaki çocuklarda ise denge geliştiği için eşyaları değişik yerleştirebileceği esnek alanlarda oyun
oynayabilmektedir (Gardner,1978, s.15).
Bu yaş grupları aynı zamanda farklı kitap çeşitleri ile ilgilendiklerinden dolayı kitap mağazalarında da
farklı bölümlere ayrılmaktadırlar. 0-3 yaş, 3-6 yaş, ilkokul kitapları ve ebeveynlere yönelik çocuk
gelişim kitaplarının bulunduğu bölümler oluşturulmaktadır. Ayrıca zeka geliştirmeye yönelik oyunların
satıldığı bölümler de bulunmaktadır. Okul öncesi dönemde ebeveynlerin çocuklarına okudukları
kitaplarda daha fazla resim ve daha az metin bulunmaktadır. Görsellerin yoğun olarak kullanıldığı
bebeklik ve okul öncesi çocukluk döneminde daha büyük ölçüde, daha az yazının olduğu kitaplar tercih
edilirken, ilkokul çağında okuma yazma öğrenmenin etkisi ile daha fazla hikâyenin yer aldığı daha az
resim olan ebat olarak da daha küçük kitaplar tercih edilmektedir. Bu kitapların sergilendiği rafların
boyutları, çocuklarında erişebileceği yüksekliklerde olması da farklı gelişim çağında bulunan çocuklara
göre ayarlanmaktadır.
2. ÇOCUKLARA YÖNELİK KİTAPEVİ İÇ MEKÂN TASARIMI
Mağaza tasarımında ürünün kendisi, ürünün teşhir şekli, müşteri profili, işletme ve satış şekli ana
unsurları oluşturmaktadır. Çocuk kitapevlerinde de müşteri profilini bebeklik dönemindeki çocukların
yakınları, okul öncesi çocuklar, ilk okul çocukları, ebeveynler, çocukların yakınları, öğretmenler, çocuk
kitabı yazar ve çizerleri, editörleri oluşturmaktadır. Kafe ve kitapevi işlevini bir arada sunan çocuk
kitapevlerinde ebeveynler kafede zaman geçirirken çocuklar da mekanın varsa oyun alanında zaman
geçirebilmekte veya masal saati etkinlikleri gibi etkinliklere katılabilmektedir.
Sunum ve teşhir de bu mağazaların önemli unsurlarındandır. Kitapların dikkat çekici ve ulaşılabilir
şekilde yerleştirilmesi, çocukların kendilerinin de seçebileceği ölçülerde sergilenmesi kitapların
incelenebilmesini kolaylaştırmaktadır. Diğer mağazalarda olduğu gibi çocuklara yönelik kitapevlerinde
de mağaza düzeni, kullanılan malzeme, tasarımı ile kaliteli bir etki uyandırmalı ve bu sayede ürünleri
tercih edilen bir mekan haline gelmelidir. Çocuklara yönelik kitapevlerinde kullanılan doku, grafik
ögeler ve malzeme ile bir kimlik oluşturulabilmektedir. Bu kitapevinde yasadığı deneyimlerden ve aldığı
ürünlerden memnun kalan müşteri için tekrar buradan alışveriş yapma ve mağazayı tekrar ziyaret etmeyi
sağlayarak müşteri bağlılığını arttırmaktadır.
Mağaza içinde göze çarpan, farklı deneyimleri yaşatan düzenlemeleri sağlamanın, ürün satışı ve müşteri
bağlılığını arttırıcı etki yaptığı saptanmıştır. Vitrinden iç mekana kadar olan sunum ve düzenleme,
mağazanın genel tasarımı mağazaya değer kazandırmakta, mağazanın tarzını yansıtmaktadır.
Mağazanın iç mekan tasarımıyla ürüne bir değer yüklenmektedir. Mağaza düzeni, tasarımı, malzemesi
ile bir kalite imajı uyandırdığında mağazadaki satılan ürünlerin de kaliteli olduğu imajı oluşmaktadır.
Mağaza içinde kullanılan grafik öğeleri, mekanda bir karakter oluşmasına katkı sağlamaktadır. Form,
renk, malzeme ve dokusunun yanında bir tarzı ve atmosferi yaratmakta en etkili öğelerden biridir
(Aksaç, 2006).
Bunun yanında çocukların sağlıklı gelişimleri için doğru uyarıcılara ihtiyacı bulunmaktadır. Çocuklara
yönelik kitap satan mağazalar, çocuk kütüphanesi ve çocuklara yönelik tasarlanan diğer mekanlar da
çocuklarda araştırma, öğrenme, keşfetme isteği oluşturacak şekilde tasarlanmalıdır (Delice Güller ve
Bilbay, 2016). Çocuk mobilyalarında karmaşık formlar kullanılmamalı, çocukların farklı bireyler olarak

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1388
gelişmesini sağlayacak yaratıcı formlarda donatı elemanları kullanılması gerekmektedir (Yavuz Öden,
2020).
Çocuklara yönelik kitap satışı yapan mağazalarda sergileme raflarının ve mobilyaların çocuklara uygun
boyut ve özelliklerde olması gerekmektedir. Çocuklara yönelik tasarım kriterlerine göre oluşturulan
mekanlarda çocuğun ve yakınlarının o mekana tekrar gelmeyi istemesini sağlamaktadır (Yavuz Öden,
2021). Mekanın tasarımı, fiziksel ortamın düzeni çocukların davranışları üzerinde etkilidir. Çoğu
durumda çocuklar çevreyi kısa sürede algılamakta ve nasıl hareket edeceklerini anlamaktadır (Patel &
Shah, 2018).
Çocuk kitap mağazalarının odak noktasını aileler oluşturmaktadır. Gün geçtikçe daha fazla akıllı
telefonlar ve sanal oyunlar ile zamanlarını geçiren çocukların bu oyunlardan uzaklaşarak kitap okuma
alışkanlığı da edinmeleri için aileler bu mekanları alışverişin yanında, zaman geçirebilecekleri mekanlar
olarak değerlendirmek istemektedir. Bu sebeple mağazanın odağında kitap satışı, etkinlikler ve ailenin
zaman geçireceği kafe gibi fonksiyon alanları oluşmaya başlamaktadır. Çocukların bu mekanlarda
yapabileceği etkinlikler masal dinleme, eğitici oyunlar oynama, boyama yapma gibi eylemlerdir. Bu
fonksiyonlar için kitap satış rafları dışında eylem alanları da oluşturulmaktadır. Aileleriyle farklı bir
mekanda zaman geçirip oyun oynarken bir yandan da kitap seçecek daha fazla zaman sağlanmış
olmaktadır.
Çocuk kitapevlerinde kullanılan raf sistemleri alınlı-alınsız kitap reyonu, çift yönlü-tek yönlü orta kitap
reyonu olarak kullanılmaktadır. Kitap rafları kitapevlerinin sergileme için en çok kullanılan elemanları
olduğu için yerleşiminde dikkatli olmak gerekmektedir. Raflar arası geçiş mesafesinin yetişkin bir
insanın geçebileceği kadar olması gerekmekte, bir müşteri kitabı incelerken onu rahatsız etmeden ikinci
bir kişinin geçebilmesine olanak sağlanmalıdır. Uygun aydınlatma, oturma alanlarının olması da
mağazada geçirilen zamanın kalitesini arttırmakta ve daha fazla kitap inceleyebilmeye olanak
sağlamaktadır. Ebeveynler çocuk kitaplarını seçerken çocukların özellikle gelişimini olumsuz
etkileyecek içerikler olmamasına dikkat etmek için kitabın görsel ve metinlerini, yazı karakterlerini
incelemek istemekte ve bu da satın alacakları kitapları incelerken uzun zaman geçirmelerine neden
olmaktadır.
Kitapların sergilendiği raf sistemlerine bakıldığında tek yüzlü raflar, çift yüzlü raflar, eğimli raflar,
derinliği fazla olan raflar, yüksek veya alçak yükseklikte raflar bulunmaktadır. Rafların planlanmasında
en önemli özelliklerden biri depolama elemanının yüksekliğidir. Ünite yüksekliği ünite başına raf
sayısını belirleyecek her raf ünitesi için kitap depolama sayısını belirleyecektir. Kitap sergilemek için
çeşitli boyutlarda raflar üretilmektedir en yaygın olarak kullanılan yükseklik 106 cm, 167 cm, 198 cm,
210 cm, 224 cm gibi ölçülerdir. Kitap rafları derinlik olarak 20 cm, 25 cm standart kitaplar için, 30 cm
bilimsel, teknik veya okul öncesi kitaplar için, 40 cm. büyük ölçüdeki kitaplar için ve dergiler için
kullanılabilmektedir.
Şekil 2. Kitap Rafları Arası Mesafe, (Neufert, 1998)
Çocuk kitapevlerinde de diğer çocuklara yönelik tasarlanan mekanlarda olduğu gibi illüstratif formlar
kullanılabilmektedir. Çocuklar illüstratif ögelere olumlu veya olumsuz anlamlar yüklemektedir.
Çocuklara yönelik tasarlanan mekanlarda veya nesnelerde soyutlanmış formda hayvan figürleri
kullanılmaktadır. Bunun yanında çocukların kitapevlerinde zaman geçirirken oturmaları, resim ve kutu

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1389
oyunları gibi aktiviteleri için masa ve sandalyeler de bulunmalıdır. Bu sebeple ölçülerine uygun şekilde
oturma alanları ve aktivite alanları bulunmaktadır.
Çocuk kitapevlerinde çeşitli etkinlere katılarak çocuklar birbiriyle iletişim kurabilmekte, drama
etkinliklerine katılabilmekte ve kitaplar ile kelime hazneleri gelişmektedir (Yavuz Öden, 2021).
Çocuklarda oturma yükseklikleri 2-3 yaş için 25-30 cm, 3-6 yaş grupları için 30-37 cm, 6-8 yaş için
oturma yüksekliği ise 37-38 cm, 8-10 yaş için 38-40 cm olabilmektedir. Masa yüksekliği ise 2-3 yaş için
45-50 cm, 3-6 yaş için 50-52 cm, 6-8 yaş için 62-65 cm, 8-10 yaş için ise 68-70 cm ölçülerindedir
(Sofuoğlu & Kuşcuoğlu, 2009: 102). Çocuk kitapları bölümünde kitap depolama rafları yüksekliği 150
cm, derinliği ise 20 cm, okul öncesi kitaplarında 30 cm olması gerektiği belirtilmiştir (Neufert,1998
:146).
Resim 1. Kids Winshare Mağazası, Çin, (URL 1)
Hong Kong merkezli Panorama Design Group’un Çin'in Chengdu kentindeki bir mağaza için fütürist
tasarımı, çocuk kitap mağazası aynı zamanda etkinlik alanı oluşturmaktadır. Öğrenme ve öğretime
odaklanan 1.200 metrekarelik alanda tasarlanan Kids Winshare mağazası, sosyalleşme, yemek ve
alışveriş alanlarına sahiptir. Joan Miro’nun eserlerinden esinlenen mekanda ebeveynler ve çocukların
birlikte uzun zaman geçirebilecekleri alan olarak planlanmıştır. Bu kitap mağazasında da olduğu gibi
çocuk kitap mağazalarında artık yalnızca kitap satmak dışında okuma alanları, çocukları keşfetmeye ve
öğrenmeye teşvik eden bir etkinlik alanı olarak tasarlanmaktadır. Joan Miro’nun eserlerinden
esinlenerek organik formların kullanıldığı mekanda çocukların keşfetme isteklerini arttırmak da
hedeflenmiştir. Bu renkli sanat eserlerinden esinlenilen mekanda parlak renkler, klasik formlar ve
enstalasyonlar kullanılmıştır. Mekânı işlev alanlarına ayıran tasarımcı, alışveriş bölümünde beyaz ve
sarı renkte eğrisel kitap üniteleri ve saydam alanlar uygulamıştır. Kubbe formundaki bölümünde
konferans, kitap tanıtımı, toplantılar ve gösteriler için kullanılmakta ve enstalasyonlar yapılmaktadır
(Resim 1).
2.1. Sayokids Kitapevi
Şekil 3. Sayo Kids Yerleşim Krokisi, (Yazar Arşivi,2021)
Sayo Kids kitapevi 0-16 yaş grubuna hitap eden kitap ve oyunlarla birlikte, ebeveyn ve eğitimcilerin
kaynak olarak kullandıkları materyallere de yer vermektedir. Dili geliştirmenin beyni geliştirmesinden

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1390
yola çıkarak kitap okumanın dili geliştirmedeki önemini benimseyerek kurulan kitapevinde kutu
oyunları, çocuk kitaplarına yer verilmektedir. Çocuklara özgü kitap seçkisi duran, doğru yaşa doğru
ürünlerin sunulması gerektiği düşüncesi ile kurulmuştur.
Resim 2. Sayo Kids Kitapevi, İstanbul (Yazar Arşivi,2021)
İstanbul Kadıköy’de bulunan, 2020 yılında açılan Sayo Kids kitapevinde sergileme elemanları merkezde
ve duvar yüzeylerinde uygulanmıştır. Bu elemanların altlarında depolama işlevi verilmiştir. Bunun
yanında çocukların özel kitap incelemek için kullanacağı dairesel bir oturma alanı oluşturularak
çocukların kendi boyutlarında bir alanda kitap incelemeleri sağlanmıştır. Mekanın boyutlarından dolayı
iç mekanda oyun alanı kullanılmaması ancak dış mekanda çocuk oyun alanı kullanılmıştır. Kasa
bankosu da girişin karsısında konumlandırılmış ve personel alanı da kasanın sol bölümünde yer
almaktadır (Resim 2).
Resim 3. Sayo Kids Giriş Cephe Görünümü (Yazar Arşivi,2021)
Sayo kids kitapevinde çocuklar için oyun alanı dış mekanda tasarlanmıştır. Oturma elemanının formu,
oyun elemanları ile girişinde çocuklar için bir mekan olduğunu hissettirerek aynı zamanda mekanın
vitrini görevini de görmektedir (Resim 3).
Resim 4. Sayo Kids Kitapevi Sergileme Elemanları (Yazar Arşivi,2021)
Kitapevinde kullanılan sergileme elemanları üçgen formunda ahşap malzeme ile üretilmiştir. Kitapların
kapaklarının da görünmesini sağlayan bu sergileme sekli ile okul öncesi dönemdeki çocukların kitapları
incelemesi kolaylaşmaktadır (Resim 4).

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1391
Resim 5. Sayokids Aydınlatma ve Sergileme Elemanı (Yazar Arşivi,2021)
Mekanın sergileme elemanı ve aydınlatma elemanında ve oturma elemanında turuncu renk
kullanılmıştır. Metal çizgisel aydınlatma elemanı vitrin bölümünde yer almaktadır. Dairesel köşeler
depolama elemanında kullanılmıştır (Resim 5).
Resim 6. Sayo Kids Kitapevi Okuma Alanı ve Sergileme Elemanı (Yazar Arşivi,2021)
Çift yönlü kitap sergileme rafları mekanın ortasında iki adet olarak kullanılmıştır. Cocukların kitapları
inceleyebilecekleri bir bölüm kitap raflarının içerisinde tasarlanmıştır.vitrinde farklı renklerde modüler
raflar kullanılmıştır (Resim 6).
2.2. Jungle Kids Kitabevi
Jungle Kids kitapevi, 0-15 yaş aralıgındaki yas gruplarına hitap eden kitap ve eğitici kutu oyunları satısı
yapan, çocukların gelişimini destekleyen atölyeler düzenleyen bir kitapevidir. Kitapevi akıl oyunları,
yaratıcı drama, tasarım, masal anlatımı gibi etkinlikler ile çocukların sosyal, duyusal, bilişsel ve motor
gelişimlerine katkı sağlamayı hedeflemektedir.
Şekil 4. Jungle Kids Yerleşim Krokisi, (Yazar Arşivi,2021)

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1392
Resim 7. Jungle kids Kitabevi,Kafe Giriş Cephesi, Yazar arşivi (Yazar Arşivi,2021)
Jungle Kids çocuk kitapevinde giriş bölümü kitap satış ve masal dinleme bölümünün yanında içecek
servisi için bir banko bulundurmakta ve oturma alanı bulunmaktadır. Satış bankosunun yanında ise ayrı
bir bölümde okul öncesi çocuklarla etkinlik yapılabilen bir oda bulunmaktadır. Burada da çocukların
ölçülerine uygun masalar ve sandalyeler ile boyama vb. etkinlikler yapılmaktadır. Bu çocuk kitapları
satışı yapan mağazada konsept olarak orman teması kullanılmıştır. Bu konsepte uygun olarak
kahverengi tonları ve yeşil tercih edilmiştir. Bunun yanında etkinlik alanı girişinde orman ve masal
temalı duvar resmi uygulanmıştır (Resim 7).
Resim 8. Jungle Kids Kitabevi Sergileme Elemanları, Kasa Bankosu ve Masal Köşesi (Yazar Arşivi,2021)
Kitapevinde masal kösesi bir ağaç altında yerde oturma minderleri ile dairesel bir alanda oluşturulmuştur
(Resim 8).
Resim 9. Jungle Kids Kasa Bankosu, Kafe Oturma Alanları (Yazar Arşivi,2021).

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1393
Kasa bankosunun önünde kitap kapaklarının görülebildiği tek yönlü raf ünitesi kullanılmış ve bu
bankonun yanında bulunan duvarda masal karakterlerini bulunduran duvar resmi uygulanmıştır. Bu
bölümden de çocukların etkinlik odasına geçilmektedir (Resim 9).
Resim 10. Jungle Kids Kitabevi Etkinlik Odası Girişi (Yazar Arşivi,2021)
Etkinlik odasında çocukların boyutlarına uygun masa ve sandalyeler ile depolama elemanı, kara tahta
ve bir yüzeyde de içerisinde illüstrasyonlar bulunan bir harita duvar kâğıdı kullanılmıştır (Resim 10).
2.3. Story Garden Kitapevi
Çocuk kitapları satışı yanında etkinlikler de düzenlenmektedir. Hareket atölyesi, yaratıcı hareket
atölyesi, İngilizce yaratıcı hikaye yaratma atölyesi gibi etkinlikler düzenlenen mekanda kafe bölümü ve
çocuk oyun alanı bulunmaktadır.
Şekil 5. Story Garden Yerleşim Krokisi, (Yazar arşivi,2021)
Resim 11. Story Garden Kitapevi Oyun Alanı (Yazar Arşivi,2021)
Oyun ve kitap okuma, sergileme işlevini bulunduran çok fonksiyonlu tasarımda sarı, siyah ve beyaz
renkler kullanılmıştır. Bu alan mekanda odak noktası oluşturmakta aynı zamanda ebeveynlerin veya
çocukların yakınlarının kitap seçme, kafe bölümünde dinlenmeleri esnasında çocukların bu alanda oyun
oynamaları da sağlanmaktadır (Resim 11).

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1394
Resim 12. Story Garden Kids Books and Cafe Sergileme Elemanları ve Cephe Görünümü (Yazar Arşivi,2021)
Kitapevinin duvar sergileme elemanlarında tren formunda kitap rafları oluşturulmuş, merkezde yer alan
sergileme elemanında ise kitap kapakları görünebilecek şekilde sergileme kullanılmıştır. İllüstratif
formlar duvar yüzeyinde tren formunda raf şeklinde kullanılmıştır (Resim 12).
Resim 13. Story Garden Kids Books and Cafe, (Yazar Arşivi,2021)
Depolama, sergileme, oturma işlevini bulunduran çok fonksiyonlu mobilya bulunmaktadır. Kafe
bölümünde masalar dış mekanda kullanılmış, iç mekanda ise pencere önünde alt bölümü depolama olan
sedir şeklinde oturma elemanları kullanılmıştır (Resim 13).
Resim 14. Story Garden Kids Books And Cafe (Yazar Arşivi,2021)
Mekanın dış cephesinde giriş bölümünde bir masal kitabının altından giriş yapılmaktadır. Mekanın
bahçe bölümünde de oyun evi konumlandırılmış ve kafe oturma alanları da burada bulunmaktadır (Resim
14).

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1395
2.4. Kendisi Bir Mekan Kitapevi
Şekil 6. Kendisi Bir Mekan Kitapevi Yerleşim Krokisi, (Yazar Arşivi,2021)
Resim 15. Kendisi bir mekan kafe kitapevi (Yazar Arşivi,2021)
Çocuk ve yetişkin kitapların satışa sunulduğu mekanda aynı zamanda kafe bölümü de bulunmaktadır.
Çocuklar için ayrılan bölümde orta sergileme üniteleri çocukların erişebilmesi ve kitap incelemesi
açısından uygun boyutlardadır. Çocukların kullanabileceği masa ve sandalyeler de bulunmaktadır.
Bunun yanında kafe bankosu aynı zamanda kasa bankosu işlevini de görmektedir. Kitap dışında kutu
oyunları, doğal malzemelerden oyuncakların da satısı yapılmaktadır. Aynı zamanda mekanın üst katında
çocuklara yönelik atölyeler de düzenlenmektedir.
3. SONUÇ
Çocuklara özel tasarlanan mekanlarda modern içerisinde oyun barındıran, fonksiyonel ve ergonomik
olması gibi özellikler beklenmektedir. Oluşabilecek farklı ihtiyaçlara göre modüler olması da kullanıcı
için önemlidir. Farklı yas gruplarının ziyaret ettiği çocuk kitapevlerinde rafların yükseklikleri de o yaş
grubunun erişebileceği yüksekliklerde olmalıdır. Çocukların kitaplarını kendilerinin inceleyebilmesi ve
seçebilmesi önemlidir. 0-3 yas grubu çocukların dokunma duyusuna hitap eden yumuşak, pürüzlü,
kaygan gibi özellikler barındıran kitaplar da ebeveynlerin ve çocukların inceleyebilmesi için raflarda
kapağın görülebileceği şekilde sergilenmektedir.
Çocuklara yönelik tasarlanan kitapevlerinde aynı zamanda ailelerin bir arada zaman geçirebildiği,
dinlenebildiği, yiyecek ve içecek satışı de yapılan alanlar bulunmaya başlamıştır. Bu sayede bu mekana
gelen ebeveynler kitap seçerken dinlenmekte, sosyalleşebilmekte ve çocuklar da oyun alanlarında
zaman geçirebilmekte veya kitapları inleyebilmektedir. Oluşturulan masal dinleme köşelerinde

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1396
çocukların oturması için minder veya kendi boyutlarında oturma elemanları kullanılarak bir merkez
etrafında oturmaktadırlar.
Bu mekanlarda dikkat edilmesi gerekenler:
-Çocuk kitap mağazalarında oyun alanında çocukların ailelerini görebilecekleri mesafede olmaları
onların güvende hissetmelerini sağlayacaktır.
- Değişken tavan yükseklikleri: Alanları belirlemek, dağıtmak için tavan yüksekliklerini değiştirerek
farklı alanlar yaratılmalıdır. Kitap inceleme alanlarında daha alçak tavan, aktivite alanlarında daha
yüksek tavan olarak kullanılabilir.
- Çeşitli alanlar oluşturmak: bölünmüş alanlar oluşturarak özel alanlar yaratılabilir, oyun için veya
dinlenme amaçlı alanlar oluşturulurken çocuklar için tehlikeli olabilecek sivri köşelerden kaçınılmalıdır.
Kavisli veya geniş açılı bölmeler oluşturulabilir. Ebeveynlerin çocuklarını görmesini ve denetimini
zorlaştıracak kör alanlar oluşturulmamadır. Tasarımcı tüm alanların görünürlüğünün sağlanmasına
dikkat etmelidir.
-Doğal ışığın kullanılması enerji tasarrufu sağlayacağı için mümkün olduğunca açıklıklar bırakılarak
yararlanılmalıdır. Doğal ışığın başarılı kullanımı, iç mekanı iyileştirirken aydınlatma için toplam enerji
kullanımını azaltarak önemli avantajlar sağlamaktadır.
-Sağlık açısından güvenli olması: zararlı kimyasalların mobilyalarda kullanılmaması gerekmektedir.
Sonuç olarak her çocuğun farklı yaş gruplarının ihtiyaçlarına da odaklanmak, çocukların yetenek ve
benzerliklerini, farklılıklarını, yaratıcılığını destekleyen mekanlar tasarlamak tasarımcının görevidir.
KAYNAKÇA
AKSAÇ, H. (2006). Mağazalar; Ürün-Satış-Mekan Etkileşimi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara
Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü İçmimarlık Anasanat Dalı, İstanbul.
BAL, H. B. (2017). Çocuk Mobilyası Tasarımında Sürdürülebilirlik Yaklaşımı. Yüksek Lisans,
Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
BARAN, G. (2011). “Çocuk Gelişimine Giriş”, İçinde: Çocuk Gelişimi N. Aral ve G. Baran (Ed), (s.17-
49) İstanbul: YaPa Yayınları.
BHAGCHANDANİ, S. (2005). Modular Furniture for Children’s Room. Unpublished Masters Thesis,
Department of Family and Community Resource Management, Faculty of Family and
Community Sciences, The Maharaja Sayajirao University of Baroda, Vadodara, India.
ÇUKUR, D. & DELİCE, E. (2011). Appropriate space and design for the development of visual
perception in early childhood. Journal of family and Society, 12(7), 25-37.
DELİCE GÜLLER, E. & BİLBAY, P. (2016). Kütüphane yapılarında okul öncesi çocuklara yönelik
interaktif mekanların irdelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 30(3), 398-414.
DEMİRARSLAN, D. & AYTÖRE, O. S. S. (2004). Çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişimi açısından çocuk
odaları tasarımında malzeme kullanımı ve malzeme seçiminin önemi, 2. Ulusal Yapı Malzemesi
Bildiri Kitabı, İstanbul.
EMANUELSON, I. (2003). How safe are childcare products, toys and playground equipment A Swedish
analyses of mild brain injuries at home and during leisure time 1998-1999, İsveç,2003.
GARDNER, H., (1978). Developmental psychology and ıntroduction. Little Brown, USA.
NEUFERT, E. (1998). The Handbook of Building Types–Neufert Architect’s Data. Second
(International) English Edition.
ÖZ, İ. (1997). Çocuk Olmak: Çocuğun Gelişim Dönemleri, İstanbul: Kök Yayıncılık.
PATEL, S. & SHAH, P. (2018). Children’s Bedroom: Designing Interior Based on their Preferences.
International Journal of Research Culture Society,2(2),136-145.
PEDÜK, Ş. (2011). “Psikomotor Gelişim”, İçinde: Çocuk Gelişimi, N. Aral ve G. Baran (Ed), İstanbul:
YaPa Yayınları.

Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR) editor.jshsr@gmail.com
1397
SİVRİ, H. (1993). Fiziksel ve Mekansal Çevrenin Çocuk Davranışına ve Gelişimine Etkileri. Çocuk için
Oluşturulacak Çevrelerde Tasarım Verilerinin Saptaması, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü., Fen
Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
STOECKLIN, V. L. (1999). Design for All Children., https://www.whitehutchinson.com/children/
articles/designforall.shtml
SOFUOĞLU, S. D. & KUŞÇUOĞLU, M. (2009). Çocuk ve mobilya. In Journal of Bartin Faculty of
Forestry, I. National West Black Sea Forestry Congress, Proceedings Book, 1(Special Issue), 101-
107. Bartın: Bartın Üniversitesi.
ŞİŞMANOĞLU, E. (2013). Kullanıcı Odaklı Tasarım; Türkiye’de Çocuk Mobilya Sektörü Üzerine Bir
İnceleme. Doctoral dissertation, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
YAVUZ ÖDEN, H. (2020). The Use of Illustration Art in Children Oriented Indoor and Furniture
Designs: Application Examples and Techniques. IDA: International Design and Art Journal, Cilt
2(2), 161-175.
YAVUZ ÖDEN, H. (2021). Çocuk Kütüphanesi İç Mekân Tasarımında Çok Fonksiyonlu Mobilyaların
Kullanımı. Online Journal of Art and Design, 9(3),92-103.
URL 1. Panorama Design Group’s Playful Bookscape At Kids WinshareIndesignlive.hk