Content uploaded by Marian Gorynia
Author content
All content in this area was uploaded by Marian Gorynia on Apr 21, 2021
Content may be subject to copyright.
NIEPEWNOŚĆ
I WIZJE PRZYSZŁOŚCI
NR 1(92) 2021 ISSN 1507‑1383
2 Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021
WYDAWCA:
ZARZĄD KRAJOWY
POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO
ul. Nowy Świat 49, 00‑042 Warszawa
tel. 22 551 54 01, faks 22 551 54 44, e‑mail: zk@pte.pl
PREZES PTE:
prof. dr hab. ELŻBIETA MĄCZYŃSKA
RECENZENCI NAUKOWI:
prof. dr hab. ELŻBIETA ZAŁOGA
dr hab. ANNA MOŹDZIERZ, prof. UEK
REDAKTOR NAUKOWY:
prof. dr hab. ELŻBIETA MĄCZYŃSKA
KOREKTA JĘZYKOWA:
mgr DANUTA JASTRZĘBSKA
Wszystkie biuletyny dostępne są w wersji elektronicznej
na stronie internetowej PTE pte.pl w dziale Czasopisma.
PRZYGOTOWAŁ ZESPÓŁ W SKŁADZIE:
mgr PAWEŁ ADAMCZYK
prof. dr hab. BOGUSŁAW FIEDOR
prof. dr hab. MARIAN GORYNIA
mgr ANNA KUCHARCZYK – redaktor prowadząca
dr hab. BEATA MAJECKA, prof. UG
dr hab. ZBIGNIEW MATKOWSKI
prof. dr hab. STANISŁAW RUDOLF
mgr RADOSŁAW ŚLUSARCZYK
prof. dr hab. BOGDAN ŚLUSARZ
mgr ALEKSANDRA WISIŃSKA
ZDJĘCIA:
Archiwa Oddziałów PTE i ZK PTE
SKŁAD I PROJEKT OKŁADKI: GEMMA
DRUK I OPRAWA:
NAKŁAD:
BIULET YN POLSKIEGO TOWAR ZYSTWA EKONOMICZNEGO
kwartalnik bezpłatny – ukazuje się od 1990 r.
Zwielkimsmutkiemprzyjęliśmywiadomość,żezmarł
ŚP
Profesor Władysław Baka
wybitnyekonomista,
prezesNarodowegoBankuPolskiegowlatach1985–1988i1989–1990.
Wlatach1980–1990tworzyłkoncepcjęreformygospodarczejoraz
rynkowejprzebudowypolskiejbankowości.
Byłautoremlicznychpublikacjizdziedzinyekonomii.
AktywniewspółpracowałzPolskimTowarzystwemEkonomicznym.
Człowiekwielkiejżyczliwościdlaludzi.
Pozostanienazawszewnaszejwdzięcznejpamięci.
RodziniezmarłegoorazBliskimprzekazujemywyrazyserdecznegowspółczucia
Prezes,ZarządKrajowy,RadaNaukowa
PolskiegoTowarzystwaEkonomicznego
Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021 3
Spis treści
Anna Kucharczyk
Słowo wstępne ............................................................................. 6
Przyszłość świata według Keynesa a wsPółczesność –
Komentarze do teKstu z 1930 r.
Elżbieta Mączyńska
Profetyczna odwaga Keynesa ................................................................. 7
Ko m e n t a r z e z e ś ro d o w i s K a Un i w e r s y t e t U eK o n o m i c z n e g o w Po z n a n i U
Piotr Banaszyk ............................................................................ 14
Przemysław Deszczyński ................................................................... 15
Marian Gorynia ............................................................................ 17
Krzysztof Malaga .......................................................................... 18
Jan Polowczyk ............................................................................. 20
Ko m e n t a r z e z i n n y c h śr o d o w i s K n a U K o w y c h
Roman Sobiecki ........................................................................... 22
Mirosław Szreder .......................................................................... 23
Ko m e n t a r z e z e ś ro d o w i s K a m e d i ó w i P r a K t y K i g o s P o d a r c z e j
Anna Kucharczyk .......................................................................... 25
Zbigniew Jagiełło .......................................................................... 26
artyKuły
Jerzy Kleer
Teoretyczne ujęcie modelu cywilizacji .......................................................... 28
Eugeniusz Gatnar
Umorzyć długi suwerenne! ................................................................... 34
Jan L. Bednarczyk
Skutki błędnej doktryny ..................................................................... 36
Andrzej Fierla
To tylko kolejny krok ........................................................................ 38
miscellanea
Elżbieta Mączyńska
Samotność generuje koszty i zabija. Refleksje wokół książki prof. Noreeny Hertz, The Lonely Century:
Coming Together in a World that’s Pulling Apart ................................................. 40
Andrzej Jakubowicz
Urok zapomnianych lektur... Refleksje na tle autobiograficznej książki Marcina R. Wyczałkowskiego,
Życie człowieka kontrowersyjnego ............................................................. 48
Jan L. Bednarczyk
Toksyczne kredyty frankowe zarażają całą gospodarkę ........................................... 55
Piotr Gadzinowski
Mamy Nobla? .............................................................................. 58
echa X Kongresu eKonomistów PolsKich
Pokongresowa seria wydawnicza: EKONOMIŚCI DLA ROZWOJU
Nauki ekonomiczne i wyzwania współczesności. Fundamentalne problemy w teorii i praktyce, redakcja
naukowa Bogusław Fiedor, Marian Gorynia, Elżbieta Mączyńska ................................... 59
Biuletyn PTE Nr 1(92) Marzec 2021
Niepewność i wizje przyszłości
SPIS TREŚCI
4 Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021
Jednorodność czy pluralizm. Rozważania nad naturą nauk ekonomicznych i gospodarki, redakcja
naukowa Bogusław Fiedor, Marian Gorynia, Łukasz Hardt ......................................... 59
Gospodarka a megatrendy rozwoju współczesnego świata, redakcja naukowa Eugeniusz Kwiatkowski,
Beata Majecka, Anna Mińska‑Struzik .......................................................... 60
Sfera realna i regulacyjna gospodarki, redakcja naukowa Stanisław Owsiak, Jerzy Wilkin, Małgorzata
Zaleska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
nominacje, nagrody
Wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w konkursie Economicus 2020 ................. 61
wybrane KsiążKi Pte, PubliKacje nadesłane oraz recenzje
wy d a w n i c t w o PtE
William D. Nordhaus, Kasyno klimatyczne. Ryzyko, niepewność i ekonomia globalnego ocieplenia ....... 62
na d e s ł a n e K s i ą ż K i
Guy Standing
Dochód podstawowy. Jak możemy sprawić, żeby to się udało ...................................... 64
Opinie nt. książki Noreeny Hertz The Lonely Century ............................................. 66
Hubert Izdebski
Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów oraz poprzedzające ją organy. Podstawy prawne i działalność 68
Marian Gorynia
Marian Gorynia, Przedsiębiorstwo w biznesie międzynarodowym – aspekty ekonomiczne, finansowe
i menedżerskie ............................................................................. 70
Andrzej Karpiński
Polska droga do roku 2050. Jak działać racjonalnie w coraz bardziej nieracjonalnym świecie? ........... 75
Małgorzata Zaleska
Wpływ COVID‑19 na finanse. Polska perspektywa ............................................... 79
Alicja Dańkowska, Przemysław Sadura
Przespana rewolucja. Sytuacja społeczna w regionie bełchatowskim u progu transformacji energetycznej . 81
Nadesłane publikacje ....................................................................... 82
in n e n a d e s ł a n e P U b l i K a c j E
Anna Giza
Modernizując uczelnie. Polskie szkoły wyższe po roku 1989 ....................................... 92
David Attenborough
Życie na Ziemi, w: „NNO Nienieodpowiedzialni” ................................................. 93
Andrzej Zybała
Jady polskie, czyli moralna forma Polaków, w: „NNO Nienieodpowiedzialni” .......................... 93
Rekomendacje makroekonomistów Europejskiego Kongresu Finansowego. Pięć najważniejszych
rekomendowanych działań w polityce gospodarczej Polski do 2022 roku ............................ 94
Wiesław Sztumski
Broń gorsza od jądrowej, w: „Sprawy Nauki” .................................................... 95
Stanisław Bieleń
Akademickie trąby na larum!, w: „Sprawy Nauki” ................................................ 96
Ks. Adam Boniecki
Odpowiedzialność w trudnych czasach, w: Odpowiedzialny Biznes. „Kompendium CSR” ................ 96
Marcin Dorociński
Przyroda mówi: „szach”, w: Odpowiedzialny Biznes. „Kompendium CSR” ............................. 97
Wojciech Eichelberger
Mistycyzm – skuteczna terapia patologii ludzkiej cywilizacji, w: Odpowiedzialny Biznes. „Kompendium CSR” 9 7
Elżbieta Mączyńska
Popsuliśmy świat. Teraz musimy zadbać o postęp społeczny i ekologiczny, w: Odpowiedzialny Biznes.
„Kompendium CSR” ......................................................................... 98
Michał Kleiber
Czeka nas zbudowanie świata na nowo, w: „Wszystko Co Najważniejsze” ............................ 98
Stanisław Gomułka
Każdy ma prawo głosu, w: „Rzeczpospolita” ..................................................... 99
Piotr Rosik
Dlaczego konsumpcja może być inwestycją ..................................................... 100
Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021 5
SPIS TREŚCI
re c e n z j E
Eckhard Hein
Book review. Kazimierz Łaski, Lectures in Macroeconomics: A Capitalist Economy Without
Unemployment, Jerzy Osiatyński and Jan Toporowski (eds.) ........................................ 101
Jan W. Wiktor
Recenzja monografii Mariana Goryni, Przedsiębiorstwo w biznesie międzynarodowym. Aspekty
ekonomiczne, finansowe i menedżerskie ........................................................ 104
Elżbieta Mączyńska
Recenzja książki Zmieniający się świat a globalizacja, pod redakcją naukową Jerzego Kleera i Konrada
Prandeckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Konferencje, seminaria, debaty
Bogusław Fiedor, Marian Gorynia
Seminaria poświęcone ekonomicznym aspektom pandemii COVID‑19 – współpraca KNE PAN i RN PTE .. 110
sem i na ri U m Fi n a n s e PU b l i c z n e P o coVid‑19 – 2.02.2021 – t e K s t y w y s t ą P i e ń
Jerzy Osiatyński ........................................................................... 114
Jerzy Hausner ............................................................................. 118
Andrzej Raczko ............................................................................ 122
Mateusz Szczurek .......................................................................... 125
Ko n F e re n c j E
Magdalena Owczarczuk
Sprawozdanie z Konferencji Naukowej – XXI Podlaskie Forum Ekonomistów pt. „Instytucjonalne
i strukturalne aspekty rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich” ..................................... 128
Debaty ................................................................................... 131
Portale ................................................................................... 134
Pte – informacje zjazdowe i inne
Informacja o zmianie składu Zarządu Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego Oddział w Łodzi z dnia
18 stycznia 2021 r. ......................................................................... 135
Zofia Sepkowska nową prezes Oddziału PTE w Łodzi ............................................. 135
wsPomnienia
Franciszek Sitkiewicz
Prof. dr hab. Tadeusz Janusz (1937–2020) ...................................................... 136
Jerzy Wilkin
Prof. dr hab. Franciszek Tomczak (1932–2020) .................................................. 138
Jerzy Osiatyński
Mario Nuti (1937–2020) .................................................................... 139
Jerzy Wilkin
Prof. dr hab. Władysław Baka (1936–2021) .................................................... 140
Edward Łukawer
Władysław Baka ........................................................................... 141
Wypowiedź prof. Władysława Baki podczas – zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
19 lutego 2009 r. – konferencji nt. książki prof. Edwarda Łukawera O tych z najwyższej półki ........... 144
z Kart historii
Alojzy Czech
Ekonomiści w walce o Śląsk 1919–1922 w 100‑lecie plebiscytu 1921–2021 (cz. 1) ................... 145
z naszych starodruKów
Artur Benni
Podstawy ekonomicznego odrodzenia kraju („Ekonomista”, 1916) .................................. 154
Kwestionariusz eKonomisty
Barbara Kryk .............................................................................. 157
110 Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021
Seminaria poświęcone ekonomicznym
aspektom pandemii COVID‑19 –
współpraca KNE PAN i RN PTE
Bogusław Fiedor
*, Marian Gorynia
**
KNEPANiRNPTEzorganizowaływostatnimcza-
sie–zapraszającdowspółpracytakżeinneinstytucje
czygremianaukowe–kilkaseminariównaukowych
poświęconychekonomicznymispołecznymaspek-
tompandemiiCOVID‑19.Pierwsze,Gospodarka
i społeczeństwo postcovidowe: spojrzenie ekono-
misty i psychologa społecznego,odbyłosię13paź-
dziernikaubiegłegoroku ibyłopróbąogólnego,
czywstępnegospojrzenianapodstawoweproblemy
iwyzwaniaimplikowanepandemiązporównaw-
czego–choćwwieluaspektachnakładającegosię
nasiebie(choćby biorącpoduwagęrozwój eko-
nomiibehawioralnejzjednejstrony,psychologii
zaśekonomicznej zdrugiej)punktuwidzeniatych
dwóchnaukspołecznych.Wprowadzeniadodyskusji
dokonaliprofesorowieMarianGoryniaorazDariusz
Doliński.
ZapraszającdowspółpracyKomitetNaukoFinan-
sachPANorazInstytutNaukEkonomicznychPAN,
KNEPANiRNPTEzorganizowały17 listopada
ubiegłegorokuseminariumpt.Pandemia COVID19
a nanse publiczne i stabilizacja makroekonomiczna –
czy potrzebna jest zmiana paradygmatów?Wprowa-
dzeniemdodyskusjibyłyreferatyprzygotowane
przeznastępująceosoby:prof.StanisławGomułka
(członekPAN,członekKNEPAN)–Czy Polska
może być drugą Grecją?;prof. StanisławOwsiak
(UniwersytetEkonomicznywKrakowie,członek
KNoFPAN)–Czy czas na nowe paradygmaty –
perspektywa nansów publicznych?;prof.Marzanna
Poniatowicz(UniwersytetwBiałymstoku)–Reakcje
skalne państw na kryzys COVID19;prof.Małgo-
rzataZaleska(członekPAN,członekKNoF)–Re-
akcja sieci bezpieczeństwa nansowego na skutki
pandemii COVID19.
KONFERENCJE, SEmINaRIa, dEBatY
*
Prof.Bogusław Fiedor–przewodniczący Komitetu
NaukEkonomicznychPAN.
**
Prof.Marian Gorynia–przewodniczący RadyNa-
ukowejPTE.
Uczestnicypanelupróbowaliocenić,czywpływ
pandemiiCOVID‑19nanansepubliczneizmienia-
jącąsięsytuacjęgospodarcząwkrajuorazwświecie
wywołujepotrzebęzmianyparadygmatów,jednak
zaprezentowanoróżnestanowiskaipoglądynaten
temat.Prelegenciwyrażaliobawęowzrostryzyka
niestabilnościnansówpublicznych,gdyżdługpu-
bliczny,liczonywedługmetodologiiEurostatu(kwe-
stionowanometodologięGUS),przekroczykonstytu-
cyjnypróg60%PKBwlatach2020i2021,comoże
ulecpogłębieniuwkolejnychlatach.Dlatego du-
żymryzykiemwobszarzenansówpublicznychjest
znacznywzrostkosztuobsługidługupublicznego,co
spowodujedalszeosłabieniezłotegoiwyższąina-
cję.Niekwestionowanokoniecznościprowadzenia
antykryzysowejpolitykiskalnejprowadzącejdo
wzrostudecytuidługupublicznego,jednakpod-
kreślanokoniecznośćprzywrócenia przejrzystości
orazwiarygodności nansówpublicznych,atakże
respektowaniapolskich(konstytucyjnych, ustawo-
wych)iunijnychregułskalnych.Przedstawiono
działaniaNarodowegoBankuPolskiegopodjęte
wodpowiedzina kryzysiraczejnegatywnie oce-
nianopolitykęNBP,zwłaszczawczesną,radykalną
obniżkęstópprocentowych.Paneliścibylizdania,
żewykorzystanieinstrumentówpolitykipieniężnej
ibudżetowejniemożenaruszaćbezpieczeństwa-
nansówpaństwa.
Obanaszegremiabrałytakżeaktywnyudział
wprzygotowaniui prowadzeniuzorganizowanej
zinicjatywyKomitetuNaukowegoPracyiPolityki
SpołecznejPAN,przywsparciuiudzialeFundacji
FriedrichaEberta,konferencjinaukowejpoświęconej
analizieskutkówpandemiiwdziedziniezatrudnienia
ifunkcjonowaniarynkupracy.Autoramireferatów
wprowadzającychdodyskusjibyliprof.Gertruda
Uścińska,prezesZUS,prof.JensSüdekum,Uniwer-
sytetHeinrichaHeinegowDüsseldore,prof.Sta-
nisława Golinowska, Uniwersytet Jagielloński,
drhab.LeszekKucharski,drEmiliaKwiatkowska,
Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021 111
prof.EugeniuszKwiatkowski (wystąpieniezespo-
łowe),UniwersytetŁódzki oraz prof. Wolfgang
Schroeder,UniwersytetKassel.
EkspercizPolskiiNiemiec,praktycyibadacze
zzakresupolitykispołeczno‑ekonomicznej,próbo-
walidokonaćpodsumowania skutecznościzasto-
sowanychdotychczaswobukrajachinstrumentów
politykipaństwamającejnaceluochronęmiejsc
pracyiograniczenianegatywnychskutkówpande-
miidlarynkupracy.Przedstawionowidocznejuż
krótkookresoweskutkipandemii narynkupracy,
atakże ocenionojejprzewidywany średnio‑idłu-
gookresowywpływnazatrudnienieinapracęjako
taką.Przedmiotemdyskusjibyłotakżeto, wjaki
sposóbwsytuacjinarastającegodecytuzatrudnienia
wwarunkachkryzysufunkcjonująsystemyochrony
zdrowia.
Wprzygotowaniuseminarium,któregoomówie-
niujestgłówniepoświęconyniniejszytekst, obok
KNEPANiRNPTEaktywnąrolęodegrałrównież
InstytutEkonomicznyPAN,którywziąłteżnasie-
bieobowiązkizwiązanezzabezpieczeniemkwestii
technicznych(wzwiązkuztrybemonline,wktórym
odbywałysięzresztąwszystkiepoprzedniowskazane
wydarzenia),atakżeKNoFPAN.Tematsemina-
rium,zorganizowanego2lutego2021r.,Finanse
publiczne po COVID19,czytelnienawiązujedo
seminariumzorganizowanego17listopada2020 r.
pt.Pandemia COVID19 a nanse publiczne i sta-
bilizacja makroekonomiczna – czy potrzebna jest
zmiana paradygmatów?Tymrazemchodziłonam
jednakoto, abywyjśćwyraźniepoza dominującą
wtrakciepierwszegoztychseminariówkoncentra-
cjęnaperspektywiedziałańsanacyjnychwzwiązku
zkryzysemgospodarczymwywołanympandemią,
żebyporuszyćszerszekwestie–wtymwperspekty-
wieśrednio‑idługookresowej–związanenietylko
zzagrożeniamidlastabilnościnansówpublicznych,
aleirozwojemspołeczno‑gospodarczym.Podrugie,
wydałosięnaminteresujące,abypunktemwyjścia
debatybyłaprezentacjastanowiskosób,którenie
tylkomająpoważnybackgroundi dorobekakade-
micki,aleiznaczącedoświadczeniawkierowaniu
ważnymiorganamicentralnejadministracjipublicz-
nej.Ogólnąinspiracjąimerytorycznąprzesłankądo
zorganizowaniatego wydarzeniastanowiłonasze
przekonanieozmieniającejsięsytuacjigospodarczej
wkrajuorazwświeciespowodowanej pandemią
COVID‑19ipotrzebiezabraniagłosunatentemat
przezśrodowiskaekonomistów.
Wseminariumwzięłoudziałok.120uczestników,
reprezentującychśrodowiskoakademickie,biznesowe
i sferę publiczną. Ich powitania oraz krótkiego
wprowadzeniadotematykiseminariumdokonali
przedstawicielewspółorganizatorów:prof.Elżbieta
Mączyńska–prezesPTE,prof.BogusławFiedor–
przewodniczącyKNEPAN,prof.MałgorzataZa-
leska–przewodniczącaKNoFPAN,prof.Andrzej
Szablewski – dyrektor INE PAN, prof. Marian
Gorynia–przewodniczący RadyNaukowejPTE.
Następniemiałomiejscewystąpieniewprowadza-
jąceprof.JerzegoOsiatyńskiego,byłegoministra
nansówibyłegoczłonkaRadyPolitykiPieniężnej,
pt.Ograniczenia starych paradygmatów polityki
skalnej i makroekonomicznej – czym je zastąpić
lub jak korygować?
Nanaszezaproszeniewpaneludyskusyjnymzgo-
dziłysięwziąćudziałnastępująceosoby,wymienione
poniżejwedługkolejnościwystąpieńwprowadzają-
cych(ok.10–12‑minutowych):
prof.MarekBelka–byłypremierRP,
•
drAndrzejRaczko–byłyministernansówRP,
•
dr Mateusz Szczurek – były minister nan-
•
sówRP,
prof.JerzyHausner–byływicepremierRP.
•
Moderatorzy seminarium, prof. B. Fiedor
iprof.M.Gorynia,sformułowaliwcześniejiprzesłali
panelistom–ipozostałymuczestnikomseminarium–
listęfakultatywnychzagadnieńdouwzględnienia
wichwystąpieniach:
Czyiwjakimzakresiewystąpidługookresowy
•
wpływluzowaniailościowegoinowejteoriimo-
netarystycznejnapolitykę monetarnąwPolsce
iuniigospodarczo‑walutowej(EMU)?
Czyiwjakim zakresie istniejerealnezagro-
•
żeniewzrosteminacji wokresiepopandemii
wzwiązkuzwielkąskaląwsparcia skalnego
gospodarki,prowadzącegodowzrostudecytu
sektorageneral government idługuwewnętrz-
nego?
Czyiw jakimzakresiepowodowanekosztami
•
walki z ekonomicznymi skutkami pandemii
COVID‑19odchodzenieodkryteriówstabilności
nansówpublicznych(kopenhaskich kryteriów
konwergencjiskalnej)staniesięnowymstandar-
demwkrajachwysokorozwiniętychiwstree
euro?
Jakskutkiekonomicznepandemiiiskalnych
•
następstwjejprzezwyciężaniawpłynąnapoziom
izróżnicowaniedynamikiwzrostuwkrajachUW,
atakżegospodarkach głównychgraczyglobal-
nych:ChinyiUSA?
Jakibędzieśredniookresowyidługookresowy
•
wpływodchodzeniaod„klasycznej”polityki-
skalnej,czyliopartejnazasadachzrównoważenia
nansówpublicznych,nahandelmiędzynaro-
dowy,ZIBimiędzynarodowe przepływykapi-
tałowe?
Czy i w jakim zakresie można się spodzie-
•
wać,żedoświadczeniazwiązanezkryzysem
KONFERENCJE,
SEMINARIA, DEBATY
112 Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021
ekonomicznymspowodowanymprzezpande-
mięCOVID‑19wywołajątrwałezmianywza-
kresiestrukturywydatkówpublicznych(wzrost
wydatkównazdrowie, środowiskoiochronę
klimatu,edukacjęi naukę),czyteż,że nastąpi
dalszywzrostobciążeniabudżetównarodowych
sztywnymiwydatkamisocjalnymi.
Pytaniatewróżnymstopniuzostały zaadre-
sowanetakwtrakciewystąpieńpanelistów,jak
ipozostałychuczestnikówseminarium.Wydajesię
jednak,żebyłyonepomocnedlapowyżejzasygna-
lizowanegoukierunkowaniaseminariumnaszersze
kwestiezwiązanezpolitykąmakroekonomiczną,
nansamipublicznymiorazwzrostemirozwojem
gospodarczymimplikowane„kryzysempandemicz-
nym”,aprzyczyniłysiędouniknięciakoncentracji
naproblemachkrótkookresowych,implikowanych
potrzebąprzeciwdziałanianegatywnymzdrowot-
nym,ekonomicznymispołecznymnastępstwom
pandemiiCOVID‑19.
Niejestmożliwe,abywograniczonychobjęto-
ścioworamachtegotekstuoddaćdokładnie treść
wypowiedzipanelistów–zarównowprowadzają-
cych,jakiwtrakciedyskusji –czypozostałych
uczestnikówseminarium.Niemateżzresztątakiej
koniecznościwobecfaktu,żepoopracowaniubę-
dziedostępnystenogramseminariumnastronach
internetowychwspółorganizatorów:PTE(http://
www.pte.pl/aktualności),KNE PAN(http://www.
knepan.pl), KNoF PAN(http://www.knofpan.pl),
INE PAN(http://www.inepan.pl),ajużjesttamdo-
stępnymateriałaudio‑wideozjegoprzebiegu.Dla-
tegoteżponiżejograniczamysiędoselektywnego
(izkoniecznościsubiektywnego,czylidokonanego
zperspektywymoderatorówseminarium,B.Fiedora
iM.Goryni)przedstawieniaprzebieguseminarium,
wtymprzedewszystkimwystąpieńpanelistów.
Prof.JerzyOsiatyński zwróciłmiędzyinnymi
uwagęnato,żewrazzdługookresowątendencjądo
spadkustopywzrostugospodarczegowkrajachwy-
sokorozwiniętychrośnieprzekonanie,żeformalne
kryteriakonwergencjiistabilizacjimakroekono-
micznej(kryteriazMaastricht)sązbytrestryktywne.
Podkreślił,wkontekściekoncepcjitzw.keynesizmu
nansowegoH.Minsky’ego, żewdobiekryzysu
globalnegopaństwostajesiędlasektoranansowego
the lender of last resort,aobawyozwiązanąztym
nadmiernąpodażpieniądzaprzezbankcentralny
słabnązewzględunapowszechnośćsytuacjidea-
cyjnych.Prof.J.Osiatyńskiporuszyłrównieżważną
kwestię,czyiwjakimzakresiedoświadczenia,które
wyciągniętozkryzysulat2008–2010,sąrelewantne
wkontekścieobecnegokryzysupandemicznego.
Odniósłto pytanie zwłaszcza do relacjidług–
PKB.Wjegoopiniiistniejeproblem„pogodzenia”
krótkookresowejrównowaginansówpublicznych
zdługookresowymiwyzwaniamizrównoważonego
rozwoju. W długim okresie najważniejszy jest
wzrost,aniestabilnośćmakronansowa,a więc
czynnikigodeterminujące:inwestycjeprodukcyjne,
technologiaistanśrodowiskaprzyrodniczego.Pro-
blemdopuszczalnegopoziomudługutodziśraczej
domenaekonomiipolitycznej,anietradycyjnej,czy
mainstreamowejmakroekonomii.
Prof.M.Belka sformułowałtezę,żedominu-
jącewśródzarównoekonomistów(teoretyków),jak
ipolitykówgospodarczychpoglądynagospodarcze
aspektykryzysupandemicznego raczejniemają
mocnegozapleczaczypodstawteoretycznych.Ten
brakkonsensusuodnośniedo„mechanizmueko-
nomicznego”kryzysuskutkujetym,żepowszech-
niewybieranymdziałaniem antykryzysowymjest
„hibernacja”gospodarki.Odnoszącsiędokwestii
działańsanacyjnychwsferzenansówpublicznych,
M.Belkapodkreślił,żepowszechniewybieranejest
monetarnegłównienansowaniewydatkówpublicz-
nych–poprzez czywramachpolityki luzowania
ilościowegoprowadzonejprzez bankicentralne–
aproblemdługuwewnętrznegoschodzinadalszy
plan.Jesttododatkowostymulowanefaktemniskich
kosztówobsługitegodługuwzwiązku zbardzo
niskimi,czynawetujemnymirealnymistopami
procentowymi.Upowszechniasięteżpogląd,żedług
publicznyniemusibyć„szybko”spłacony,anawet
żemożebyćumorzony.Pogląd,żeluzowanieilo-
ścioweniemusiwcalewdługimokresieskutkować
wzrosteminacji,nazwałwręczM.Belka„końcem
makroekonomii”,jakąznamy.
DrAndrzejRaczko skoncentrowałsięwswym
wprowadzeniunaistnieniu –jegozdaniem– po-
ważnychróżnicmiędzyposzczególnymiregionami
gospodarczymiświataodnośnie domechanizmu
równowagimakroekonomicznejipolitykistabili-
zacjinansówpublicznych.Itakwkrajachwysoko
rozwiniętychzaczynaupowszechniaćsiępogląd,
żeprzezdługielatabędąwystępowaćniskiestopy
procentowei niskainacja.Potrzebna jestjednak
nowapolitykaskalna, aprzedewszystkimuela-
stycznieniestabilizatorówrównowaginansowej
istworzeniemechanizmu„izolowania”budżetuod
uktuacjistópprocentowych.Wtym kontekście
A.Raczko,nawiązująctakżedopoglądów Blan-
charda,dokonujerównieżkrytykikryteriówzMa-
astricht.Sąone zwłaszczacorazmniejprzydatne
jakopodstawaocendokonywanychprzezKomisję
Europejskąwodniesieniudopoziomudługuwkra-
jachczłonkowskichwwarunkach,kiedyobserwuje
sięwwielukrajachstaleniższestopyprocentowe
niżstopywzrostugospodarczego.Inaczejzdaniem
A.Raczkonależypostrzegaćsytuacjęw krajach
Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021 113
typu emerging markets.Większejesttupopierwsze
zagrożenieinacją.Problematycznejestteżzwięk-
szaniedecyturządowegoidługuwewnętrznego
wsytuacjidużejzależnościnansowaniategodługu
odzagranicy,czyliwysokiegoudziału zadłużenia
zewnętrznego.
DrMateuszSzczurekwswymwielowątkowym
wystąpieniunajwięcejmiejscapoświęciłproblema-
tycedługuwewnętrznego.Zwróciłmiędzyinnymi
uwagęnafakt,żerosnącekosztyobsługizadłużenia
publicznegomogąskutkować wypychaniemnie-
którychwydatków,wtymzwłaszczaocharakterze
rozwojowym.Podrugie,podkreślił,żewysokość
długupowinnabyćrównieżrozpatrywanazpunktu
widzeniawpływunawysokośćpremiiza ryzyko
oczekiwanejprzezpożyczkodawców,czylinabyw-
cówobligacjiiinnychpapierówwartościowych
emitowanychdlasnansowaniadługu.M.Szczurek
odniósłsięrównieżdoproblemukonstytucyjnego
zapisuo60% pułapiezadłużeniawPolsce. Jego
zdaniemprzekroczenietegopoziomuniemusiałoby
skutkowaćzakłóceniemstabilnościmakronanso-
wej.Nawiązującdoinnychwypowiedzi(J. Osia-
tyński,A.Raczko),podkreśliłtakże,żenapoziom
długuwposzczególnychkrajachnależypatrzećtakże
zpunktuwidzeniauwarunkowańhistorycznychiin-
stytucjonalnychwystępującychwtychkrajach.
Prof.JerzyHausnernadałswemuwystąpieniu
szerszycharakterniż ten dominujący w wypo-
wiedziachpoprzedzających,to znaczystarałsię
osadzićkwestiestabilnościmakroekonomicznej
natlewyzwańitrendówwspółczesnego rozwoju
społeczno‑gospodarczego.Punktemwyjściabyładla
niegotriada(określenieB.FiM.G):globalizacja–
nansyzacja–cyfryzacja jakodominującymodel
rozwoju.Ztriadątąwiążeonimperatywprzecho-
dzeniaodgospodarki,wktórejdominujeorientacja
naproduktywność,dogospodarkizorientowanej
głównienaefektywność.
Nawiązującdosytuacji nansówpublicznych
wPolsce,J.Hausnerzwróciłuwagęnazagrożenie
„kapitalizmemkolesiów”(crony capitalism),co
wiążeprzedewszystkimztakimkształtowaniem
strukturywydatkówpublicznych,którasłużynie
tylecelomrozwojowym, alerealizacjiinteresów
ipreferencjipolitycznychrządzących.W tymteż
kontekściepodkreśladużewciążznaczenieistnienia
iprzestrzeganiaregułskalnychwsferzenansów
publicznych.Bardzoistotnajestprzytymspołeczna
wiarygodnośćinstytucjizobowiązanychdorespek-
towaniatychreguł.Wreszcie,J.Hausnerponadto
podkreślił,że długpublicznypowinien byćanali-
zowanytakżewkontekścieczywwymiarzepowo-
dowanychprzezniegoefektówredystrybucyjnych,
wtymocharakterzemiędzygeneracyjnym.
Dyskusja,którawywiązałasiępowystąpieniach
wprowadzającychbyłabardzobogatawporuszane
wątki,niewolnaodkontrowersyjnychwypowiedzi,
nawiązującanietylkodotychwystąpień,aleipytań
zasugerowanychprzezmoderatorów.Niejesteśmy
oczywiściewstaniewograniczonychramachobję-
tościowychtegoartykułuoddać„duchaitreści”tej
dyskusji,ponownieprzytymodsyłającP.T.Czytel-
nikówdozapowiadanegostenogramu.Ograniczamy
sięzatemdowskazanianajważniejszychwątków
tematycznych:
inacja,wtymskutkiluzowaniailościowego
•
orazwpływpaństwaibankówkomercyjnychna
wysokośćinacji,
długwewnętrzny,wtymznaczenieregułskal-
•
nychdlajegokontroliiwiarygodnośćinstytucji
odpowiedzialnychzaichegzekwowanie,
strukturawydatkówpublicznych, wtymkwe-
•
stiawypieraniainwestycjiprywatnych przez
publiczne,
nansepublicznea fundamentalnewyzwania
•
przyszłości:klimat,transformacjaenergetyczna,
starzeniesięspołeczeństwa idigitalizacjago-
spodarki,
granicezadłużeniawewnętrznego,wtymmoż-
•
liwości„resetu”długu.
Wielepytańpozostajewciąż otwartych.Jestto
całkowiciezrozumiałew sytuacji,gdymamydo
czynieniazjednejstronyzezjawiskamiiprocesami
indukowanymirecesjąwywołanąpandemią,przy-
bierającymiskalęporównywalnązWielkąDepresją
przełomulatdwudziestychitrzydziestych.Zdrugiej
strony,ulegamynaturalnejpokusie„nadinterpreta-
cji”,zapominając,że mamyjednakdoczynienia
zczymśjednostkowym(choćkolejnych recesji
wywołanychpandemiamiwykluczyćoczywiście
niemożna),żenależywzwiązkuztymzachować
umiaripowściągliwość wwyciąganiuwniosków
iuogólnieńdotyczącychczytosferynansówpu-
blicznych,czyto wogóleekonomiijakonauki.
Potrzebnyjestteżupływczasu,którypozwolinam
zmniejszymiemocjamiocenić,czyiwjakimstop-
niulekcjewynikającezprzebiegu„pandemicznej
recesji”i–zwłaszcza–postcovidowejsanacjigo-
spodarkilegitymizująpostulatyzmianocharakterze
paradygmatycznymwobrębienansówpublicznych
czycałejekonomiijakonauki.
KONFERENCJE,
SEMINARIA, DEBATY
158 Biuletyn PTE nr 1(92). Marzec 2021
Spis treści 1/2021
In Memoriam
JerzyOSIATYŃSKI,MarioNuti(1937–2020)•
Artykuły
KarolinaKONOPCZAK,AleksanderŁOŻYKOW-
•
SKI:Efektskalnyuszczelnianiasystemupodat-
kowegowPolsce:próbaoszacowaniawzakresie
podatkuCIT
SebastianSTĘPIEŃ,JanPOLCYN,MichałBO-•
RYCHOWSKI:Determinantyzrównoważonego
rozwojuekonomiczno‑społecznegorodzinnych
gospodarstwrolnychwPolsce
AldonaMRÓWCZYŃSKA‑KAMIŃSKA,Ewe-
•
linaSZUBA‑BARAŃSKA,WalentyPOCZTA:
Wynikiprodukcyjneorazefektywnośćagrobiznesu
wkrajachEuropyŚrodkowo‑Wschodniej
DagmaraNIKULIN,MałgorzataGAWRYCKA:
•
ImplementationoftheConceptofFlexicurityinthe
SelectedCountriesofCentralEasternEurope
Miscellanea
ArturWYSZYŃSKI:Niewypłacalnośćzawodo-
•
wychklubówpiłkinożnej
Eseje
ValeriyHEYETS:EndogenousSocialProgressas
•
aSourceofEconomicGrowth
Recenzje i omówienia
GrzegorzW.KOŁODKO,Odekonomicznejteorii
•
dopolitycznejpraktyki(rec.MaciejMiszewski)
AnnaMOŹDZIERZ,Paradygmatdecytówbliźnia-
•
czychadoświadczeniakrajówEuropyŚrodkowo‑
‑Wschodniej(rec.AndrzejSławiński)
http://www.ekonomista.info.pl/
EKONOMISTA
CZASOPISMO POŚWIĘCONE NAUCE I POTRZEBOM ŻYCIA
ZAŁOŻONE W ROKU 1900
W numerze
1
2021
KAROLINA KONOPCZAK, ALEKSANDER ŁOŻYKOWSKI
Efekt fiskalny uszczelniania systemu podatkowego wPolsce:
próba oszacowania wzakresie podatku CIT
SEBASTIAN STĘPIEŃ, JAN POLCYN, MICHAŁ BORYCHOWSKI
Determinanty zrównoważonego rozwoju ekonomiczno-społecznego
rodzinnych gospodarstw rolnych w Polsce
ALDONA MRÓWCZYŃSKA-KAMIŃ
SKA,
EWELINA SZUBA-BARAŃSKA,
WALENTY POCZTA
Wyniki produkcyjne oraz efektywność agrobiznesu
w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
DAGMARA NIKULIN, MAŁGORZATA GAWRYCKA
Implementation of the Concept
of Flexicurity in the Selected Countries
of Central Eastern Europe
Indeks 357030
ISSN 2299–6184
Cena 58,32 zł
POLSKA AKADEMIA NAUK
KOMITET NAUK EKONOMICZNYCH
POLSKIE TOWARZYSTWO
EKONOMICZNE
WYDAWNICTWO
KEY TEXT
PTEODDZIAŁWBIAŁYMSTOKU
UniwersytetwBiałymstoku,
WydziałEkonomiiiFinansów
15‑062Białystok,ul.Warszawska63
tel.+48857457706
e‑mail:pte@uwb.edu.pl
PTEODDZIAŁWBYDGOSZCZY
85‑034Bydgoszcz,ul.Długa34
tel.+48523229060
e‑mail:sekretariat@pte.bydgoszcz.pl
PTEODDZIAŁWCZĘSTOCHOWIE
42‑200Częstochowa,ul.Kilińskiego32/34
tel.+48343249733,+48343242630
faks+48343242630
e‑mail:opteczwa@onet.pl
PTEODDZIAŁWGDAŃSKU
81‑824Sopot,ul.ArmiiKrajowej116/11
tel.+48583015246
e‑mail:biuro@gdansk.pte.pl
PTEODDZIAŁWGLIWICACH
44‑100Gliwice,ul.Zwycięstwa13
tel./faks+48323313082
e‑mail:biuro@ptegliwice.pl
PTEODDZIAŁWKATOWICACH
40‑068Katowice,ul.Koszarowa6,lok.167
tel.+48322598878,tel./faks+48322585482
e‑mail:katowice@pte.pl
PTEODDZIAŁWKIELCACH
UniwersytetJanaKochanowskiegowKielcach,
WydziałZarządzaniaiAdministracji
25‑406Kielce,ul.Świętokrzyska21
tel./faks+48413496528
e‑mail:andrzej.szplit@gmail.com
PTEODDZIAŁWKOSZALINIE
75‑254Koszalin,ul.Franciszkańska52
tel.+48609712858lub+48505483064
e‑mail:poczta@pte.koszalin.pl
PTEODDZIAŁWKRAKOWIE
31‑510Kraków,ul.Rakowicka27,pok.−106
tel./faks+48122935965,kom.+48536711536
e‑mail:krakow@pte.pl
PTEODDZIAŁWLEGNICY
59‑220Legnica,ul.Senatorska32
tel.+48606979426,faks+48768623919
e‑mail:n1bednarz@wp.pl
PTEODDZIAŁWLUBLINIE
20‑150Lublin,ul.Bursaki12
tel.+48814529410
e‑mail:artur.pazdzior@pte.pl
PTEODDZIAŁWŁODZI
90‑608Łódź,ul.Wólczańska51
tel./faks+48426324420
e‑mail:sekretariat@pte.lodz.pl
PTEODDZIAŁWOLSZTYNIE
10‑117Olsztyn,ul.1Maja13
tel.+48895275825,tel./faks+48895272449
e‑mail:pte@pteolsztyn.edu.pl
PTEODDZIAŁWOPOLU
45‑058Opole,ul.Ozimska46A
tel./faks+48774016901,tel.+48774016906
e‑mail:buckamaria@wp.pl
PTEODDZIAŁWPOZNANIU
60‑649Poznań,ul.Piątkowska122/3
tel.+48786140091
e‑mail:info@pte.poznan.pl
PTEODDZIAŁWRADOMIU
UniwersytetTechnologiczno‑HumanistycznywRadomiu,
WydziałNaukEkonomicznychiPrawnych
26‑600Radom,ul.Chrobrego31
tel.+48483617400
e‑mail:pteradom@uthrad.pl
PTEODDZIAŁWRZESZOWIE
35‑001Rzeszów,ul.Piłsudskiego40lok.11
tel./faks178533649
e‑mail:pterzeszow@poczta.onet.pl
PTEODDZIAŁWSZCZECINIE
71‑101Szczecin,ul.Mickiewicza66
tel.+48914442041,faks+48914443129
e‑mail:pte@pte.szczecin.pl
PTEODDZIAŁWTORUNIU
87‑100Toruń,ul.Kopernika21
tel.+48792037270
e‑mail:ptetorun@ptetorun.pl
PTEODDZIAŁWEWROCŁAWIU
50‑156Wrocław,ul.Łaciarska28
tel./faks+48717821119,+48601341363
e‑mail:wroclaw@pte.pl
PTEODDZIAŁWZIELONEJGÓRZE
65‑066ZielonaGóra,ul.Żeromskiego3
tel./faks+48683202589,tel.+48683270419
e‑mail:biuro@ptezg.pl
ODDZIAŁY
POLSKIEGOTOWARZYSTWA
EKONOMICZNEGO