Mokradła (w tym torfowiska) i las współwystępują i przeplatają się ze sobą w Polsce od tysięcy lat, tj. od ustąpienia ostatniego lądolodu. Do wczesnego średniowiecza lasy i mokradła, w tym torfowiska, funkcjonowały w pewnej formie ciągłości. Wraz z rozwojem ekonomicznym rodzącej się Polski presja ze strony człowieka zaczęła rosnąć, najpierw zniknęły lasy naturalne, później zmeliorowane zostały bagna. Obecnie głównym wyzwaniem dla ochrony przyrody jest utrzymanie wartościowych ekosystemów w możliwie najbliższym naturalnemu stanie. Jednakże antropogeniczna zmiana klimatu powoduje, że cenne siedliska i gatunki są pod coraz większą presją oddziaływania człowieka. Pod szczególnie negatywnym wpływem zmian klimatycznych są mokradła, czyli tereny bagien, błot i torfowisk lub zbiorniki wodne, tak naturalne, jak i sztuczne, stałe i okresowe, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych, łącznie z wodami morskimi, których głębokość podczas odpływu nie przekracza sześciu metrów. Losy mokradeł i ludzi są ze sobą wyjątkowo mocno splątane, choć taka świadomość nie jest szeroko rozpowszechniona w społeczeństwie. Mokradła dostarczają szeregu usług ekosystemowych (korzyści, które ludzie odnoszą z mokradeł) np. wpływają na stan wód powodziowych, uzupełniają wody gruntowe, oczyszczają wodę, determinują stan różnorodności biologicznej, dostarczają żywności, stanowią o wartościach kulturowych regionu, współkształtują warunki do rekreacji i turystyki, łagodzą zmianę klimatu i wpływają na adaptację do niej. Mokradła pełnią ważną rolę w lasach, szczególnie poprzez retencjonowanie wody niezbędnej dla roślin i innych organizmów. W ostatniej dekadzie na nowo odkrywamy mokradła w lasach, dostrzegając ich pozytywny wpływ na środowisko przyrodnicze, gospodarkę człowieka, a także na społeczeństwo. Bez wątpienia najwartościowsze w tym kontekście są torfowiska, które nie tylko są gąbkami nasączonymi wodą, ale także długoterminowymi zbiornikami węgla. Razem ze wzrostem świadomości i wiedzy na temat torfowisk i innych mokradeł w lasach dążymy w kierunku ich skuteczniejszej ochrony, wyższej jakości edukacji oraz zrównoważonego wykorzystania turystycznego. W niniejszej monografii prezentujemy nowe spojrzenie na walory przyrodnicze Borów Tucholskich, skupiając się głównie na ich historii, różnorodności biologicznej regionu oraz zasobach węgla zgromadzonego w torfowiskach. Naszym pragnieniem jest także zwrócenie szczególnej uwagi na aspekt odtwarzania mokradeł w sensie obecnych i przyszłych działań w tym zakresie. Współpraca Lasów Państwowych z uczelniami i lokalną społecznością może prowadzić do pozytywnych efektów w zakresie poprawy stanu ekosystemów mokradłowych na terenach leśnych oraz świadomości mieszkańców tego regionu. Wierzymy, że niniejsze opracowanie wywrze taki pozytywny wpływ na przyrodę Borów Tucholskich i zamieszkującą je społeczność.
Mariusz Lamentowicz, Stefan Konczal