Czy Łódź zatrzyma imigrantów z Ukrainy? (Can Lodz keep Ukrainian immigrants?), „Biuletyn Centrum Studiów Migracyjnych UŁ”, 2021, 3(12)

Full text

ul. Rewolucji 1905 r. 41/43
pok. C-025, 90-214 Łódź
www.csm.uni.lodz.pl
email:
csm@uni.lodz.pl
nr 3 (12), marzec 2021
Drodzy Czytelnicy,
zapraszamy do lektury trzeciego w 2021 r. numeru Biuletynu Centrum Studiów
Migracyjnych UŁ, w którym Marcin Gońda zastanawia się, czy imigranci z Ukrainy pozostaną
w Łodzi na dłużej.
Co miesiąc na łamach Biuletynu publikujemy najnowsze analizy, komunikaty z badań oraz
komentarze do bieżących wydarzeń migracyjnych w Polsce i na świecie. Osoby
zainteresowane publikowaniem w Biuletynie zapraszamy do kontaktu: csm@uni.lodz.pl
Życzymy miłej lektury!

2
Marcin Gońda
Czy Łódź zatrzyma imigrantów z Ukrainy?
1
Łódź jest najszybciej wyludniającym się z dużych
polskich miast (Szukalski 2012). W ostatnich trzech
dekadach liczba mieszkańców skurczyła się o ponad
20% – z 854 tys. w 1988 r. do 683 tys. w 2019 r. Przez
lata utrzymywało się bowiem ujemne saldo migracji
międzynarodowych i wewnętrznych. Łodzianie nie
tyle licznie emigrowali za granicę, co raczej przenosili
się do innych polskich miast, głównie Warszawy,
a zwłaszcza na przedmieścia. Jeszcze większy wpływ
na spadek liczby ludności ma trwale ujemny przyrost
naturalny, który w Łodzi przybiera najbardziej
niekorzystne rozmiary spośród dużych miast. Te same,
acz mniej zaawansowane procesy depopulacyjne
obserwowane są zresztą w całym Łódzkiem. Przyszłość
nie rysuje się optymistycznie. Do 2050 r. ludność Łodzi
ma skurczyć się o kolejne 30% (do 485 tys.) (US w Łodzi
2020: 59, 63, 73-74).
Jednocześnie w ostatnich latach w całym
regionie notuje się wzmożoną imigrację z zagranicy,
głównie z Ukrainy. Województwo łódzkie plasuje się
na czołowych miejscach w kraju pod względem liczby
cudzoziemców podejmujących pracę (GUS 2020;
MRPiPS 2020a, 2020b). Szacunki Urzędu Miasta Łodzi
(UMŁ) wskazują, że cudzoziemcem może być nawet co
dziesiąty mieszkaniec stolicy regionu (Dziennik Łódzki
2019b). Szybko rosnąca liczba cudzoziemców na
lokalnym rynku pracy wywołuje więc u władz Łodzi
nadzieje na osłabienie tempa depopulacji.
W przekazach medialnych deklarują, że Łódź jest
równie atrakcyjnym miastem do pracy i życia dla
cudzoziemców jak Warszawa, Kraków czy Wrocław,
a ich przyjazdy mają ożywić gospodarkę tego
postindustrialnego ośrodka. Dostępne dane wskazują
jednak, że obecna imigracja ma głównie charakter
czasowy i cyrkulacyjny. Czy imigranci rzeczywiście
1
Tekst ten jest zarysem problematyki podejmowanej w innych tekstach autora, które pojawią się drukiem w 2021 r. (Gońda w druku; w druku).
Powstał w ramach pilotażowego badania pt. Polityka imigracyjna i integracyjna władz Łodzi i województwa łódzkiego na rzecz imigracji
długookresowej i osiedleńczej, które sfinansowano z grantu dla młodych naukowców na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ na 2020 r.
2
Poniższy tekst skupia się głównie na Łodzi, ale niektóre jego fragmenty odnoszą się też do całego województwa łódzkiego, gdyż część danych
statystycznych dotyczących imigracji zarobkowej (zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcom) są publicznie dostępne
jedynie dla poziomu województwa.
będą chcieli pozostać w mieście na stałe i – jak
chcieliby jego włodarze – zmieniali jego obraz?
Celem tekstu jest, po pierwsze, zarysowanie
skali, dynamiki i charakterystyki imigracji do Łodzi. Po
drugie, przedstawione są w nim reakcje lokalnych
władz na rosnącą liczbę imigrantów, w tym
podejmowane i planowane aktywności na rzecz
pobudzania imigracji i zachęcania do osiedlania się
cudzoziemców w mieście. Po trzecie, działania te
skontrastowane są z wypowiedziami samych
imigrantów na temat ich oczekiwań co do wsparcia
publicznego, które służyłoby ich osiedlaniu się w Łodzi.
Aby ustalić powyższe kwestie analizie poddano dane
statystyczne, dokumenty władz i przekazy medialne
(serwisy internetowe) dotyczące imigracji do miasta.
Źródło danych empirycznych stanowi zaś 15 zdalnych
wywiadów pogłębionych przeprowadzonych w 2021 r.
z pracownikami z Ukrainy.
Imigracja w Łódzkiem
2
O ile w niektórych regionach kraju (tj.
Mazowsze, Małopolska czy Dolny Śląsk) zwiększoną
imigrację notowano już wcześniej, o tyle obecna skala
i charakterystyka napływu imigrantów do Łódzkiego
nie odbiega od obserwowanego w tych dotąd
najatrakcyjniejszych dla cudzoziemców częściach
kraju (Jakóbczyk-Gryszkiewicz 2016: 143). Nie są
dostępne pełne dane dotyczące wpływu pandemii
covid-19 na imigrację do Polski, ale najpewniej nie
spowodowała ona masowych powrotów imigrantów
do swoich krajów (NBP 2020).
Od kilku lat notuje się dynamiczny wzrost liczby
cudzoziemców posiadających zgodę na pobyt czasowy
w województwie łódzkim (zob. wykres 1). W okresie
od 2010 do 2019 r. liczba ta wzrosła niemal 13-krotnie

3
(do 17,6 tys. osób). Łódzkie zajmowało w tym
względzie 4. miejsce w kraju po województwie
mazowieckim (58,6 tys.), małopolskim (27,6 tys.)
i wielkopolskim (23,8 tys.). Rośnie też liczba
cudzoziemców z prawe do pobytu stałego, co może
świadczyć o powolnym, ale postępującym ich
„zasiedzeniu się”. W 2019 r. było to 2,9 tys. osób.
Tendencję wzrostową obserwuje się zarówno wśród
przebywających obywateli UE, jak i imigrantów
z krajów trzecich. Łącznie 24,2 tys. cudzoziemców
legitymowało się tam w 2019 r. różnymi dokumentami
pobytowymi. Wśród nich dominowali obywatele
Ukrainy (13,5 tys.) (GUS 2020).
Cudzoziemcy przyjeżdżają głównie w celach
zarobkowych. W 2019 r. w całej Polsce wydano im
rekordowe 444,7 tys. zezwoleń na pracę, z czego
w samym Łódzkiem niemal 42 tys., tj. 9,4% z nich (zob.
wykres 2). Województwo to zajmowało pod tym
względem 3. miejsce w kraju (po mazowieckim – 86
tys. i wielkopolskim – 49 tys.) (GUS 2020). Dynamika
wzrostu wydawanych zezwoleń była też jedną
z najwyższych w kraju (w latach 2010-2019 ich liczba
wzrosła 43-krotnie). Aż 76,5% zezwoleń (32 tys.)
wydano obywatelom Ukrainy (MRPiPS 2020a).
Podobnie jak i w całym kraju, wśród imigrantów
spoza UE (głównie ze Wschodu) przeważały osoby
zatrudnione na stanowiskach nie wymagających
wysokich kwalifikacji. Pracowali głównie w usługach
administrowania i działalności wspierającej (43,3%),
przetwórstwie przemysłowym (20,4%), budownictwie
(16,7%) i transporcie (11,9%) (MRPiPS 2020a).
Z drugiej strony, rośnie też zapotrzebowanie na pracę
cudzoziemców w usługach IT i obsługi biznesu,
a więc w branżach, które dynamicznie rozwijają się
w Łodzi. W firmach o tym profilu częściej zatrudniani
są jednak cudzoziemcy z krajów UE (UMŁ 2019a).
Wykres 1. Cudzoziemcy z aktualnymi dokumentami pobytowymi w województwie łódzkim w latach 2010-2019
Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS 2020
24186
17621
=
2876
2678
450
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
łącznie pobyt czasowy
pobyt stały zarejestrownie pobytu obywatela UE
pobyt rezydenta długoterminowego UE pozostałe
Wykres 2. Wydane zezwolenia na pracę dla cudzoziemców i zarejestrowane oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi
w województwie łódzkim 2010-2019 (MRPiPS 2020a, 2020b)
Źródło: opracowanie własne na podstawie MRPiPS 2020a, 2020b
972
41993
10797
145924
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
zezwolenia na pracę oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy (od 2018 o powierzeniu pracy)

4
Szybko rośnie też liczba oświadczeń
o powierzeniu pracy cudzoziemcom (zob. wykres 2).
W 2019 r. w Łódzkiem zarejestrowano 146 tys.
oświadczeń, tj. 8,9% złożonych w całym kraju (1,64
mln). Daje to 5. miejsce w kraju (po województwach
mazowieckim - 321 tys., dolnośląskim - 186 tys.,
śląskim – 169 tys. i wielkopolskim – 154 tys.). Jak
w całej Polsce, tak i w tym przypadku oświadczenia te
dotyczyły głównie pracy obywateli Ukrainy (136 tys.,
tj. 93%). Brak jest dokładnych danych o sektorach
zatrudnienia tych osób, ale po miejscach rejestracji
oświadczeń można wnioskować, że znajdowały one
pracę też w usługach administrowania, przemyśle, ale
i rolnictwie czy sadownictwie (MRPiPS 2020b).
Przegląd danych rynku pracy pozwala wysnuć
wniosek, że imigranci zamieszkują głównie w Łodzi
i w okalających ją powiatach – pabianickim i zgierskim.
Podobnie jak w innych częściach Polski, cudzoziemcy
koncentrują się zatem zwłaszcza w największych
miastach (Jakóbczyk-Gryszkiewicz 2016: 143-144).
Władze Łodzi wobec imigracji
Rzeczywista liczba imigrantów w aglomeracji
łódzkiej jest jednak trudna do ustalenia. UMŁ
szacował, że w połowie 2019 r. w mieście mieszkało na
podstawie różnych dokumentów pobytowych 70-80
tys. samych Ukraińców, co odpowiadałoby 9-10%
faktycznej ludności miasta. Wraz z tymi, którzy nie
mieszkali w mieście, ale dojeżdżali tu do pracy
codziennie w Łodzi miało wtedy przebywać nawet 150
tys. obywateli Ukrainy (Dziennik Łódzki 2019b).
Jeszcze w innym komunikacie urzędnicy wskazywali,
że blisko 1/5 wszystkich mieszkańców to cudzoziemcy
(UMŁ 2019b). Do tego należy doliczyć kilka/kilkanaście
tysięcy imigrantów z pozostałych krajów byłego ZSRR,
Europy Zachodniej, Bliskiego Wschodu czy Azji
Wschodniej. Warto jednak podkreślić, że władze
miasta nie podają źródeł swych wyliczeń, co nie
pozwala zweryfikować ich zasadności.
Rosnąca liczba cudzoziemców wywołuje wśród
urzędników nadzieje na osłabienie niekorzystnych
skutków depopulacji miasta, a w efekcie –
„nadgonienie” dystansu rozwojowego do innych
większych miast w Polsce (UMŁ 2019b). Podejmowane
są więc pierwsze działania decydentów mające na celu
stworzenie ram instytucjonalnych i praktycznych
rozwiązań, które sprzyjałyby stabilizacji potoków
migracyjnych i osiedleniu się cudzoziemców.
Jeszcze w 2012 r. powołano Komisję Dialogu
Obywatelskiego ds. Różnorodności i Przeciwdziałania
Dyskryminacji (UMŁ 2012). Ciało to skupia aktywistów
i organizacje pozarządowe, które doradzają i inicjują
działania na rzecz wspierania osób zagrożonych
wykluczeniem i dyskryminacją. W ostatnich latach
Komisja coraz częściej opiniuje rozwiązania
wspierające grupy imigranckie. Powołano też
Pełnomocnika Prezydent Miasta Łodzi ds. Równego
Traktowania, którego zadania zdefiniowano jednak
szerzej niż ochrona praw cudzoziemców – obejmują
one „podejmowanie działań zmierzających do
zapewnienia równego traktowania kobiet i mężczyzn,
a także ochrony przed dyskryminacją” (UMŁ 2018b).
Podejmowane są też działania o charakterze
symbolicznym. Wobec narastania mowy nienawiści
oraz atmosfery nietolerancji i ksenofobii w całym
kraju, Prezydent Łodzi Hanna Zdanowska podpisała
w czerwcu 2017 r. razem z 11 innymi prezydentami
największych polskich miast Deklarację prezydentów
o współdziałaniu miast Unii Metropolii Polskich
w dziedzinie migracji. W dokumencie zadeklarowano
otwartość na imigrację, wprowadzenie ułatwień
w integracji cudzoziemców oraz współpracę
i wymianę doświadczeń pomiędzy miastami w tym
zakresie. W tym samym duchu, w kwietniu 2019 r.,
podpisano też Kartę Różnorodności, będącą deklaracją
o niedyskryminacji w miejscu pracy oraz działań na
rzecz tworzenia i promocji różnorodności.
Oprócz powyższych działań będących próbą
zinstytucjonalizowania i promowania idei wsparcia dla
imigrantów, w ostatnich latach wdrożono też bardziej
praktyczne rozwiązania, które mają zachęcić do
przyjazdów i zamieszkania w Łodzi cudzoziemskich
pracowników z rodzinami. Kierowane są one wprost
do obywateli Ukrainy, wobec których – jak w całej
Polsce – występuje obawa, że wyjadą „za chlebem”
dalej na Zachód. Jak dotąd dotyczą one przede
wszystkim sfery informacyjnej. Celem ułatwienia
obsługi cudzoziemców w Łódzkim Centrum Kontaktu
z Mieszkańcami (jednostce UMŁ) w 2019 r.
zatrudniono osoby mówiące po ukraińsku i rosyjsku.
Obsługę w języku ukraińskim zapewniono na oficjalnej
stronie internetowej UMŁ i w biletomatach
komunikacji miejskiej. We współpracy z agencjami
pośrednictwa pracy i samymi cudzoziemcami
przygotowano broszurę (dostępną m.in. na Ukrainie
i Białorusi) zachęcającą cudzoziemców do wyboru
Łodzi na miejsce osiedlenia i pracy oraz informator
nt. regulacji pobytu i pracy w Polsce, edukacji, ochrony
zdrowia i oferty kulturalnej (Dziennik Łódzki 2019c).
Urząd współpracuje też z większymi lokalnymi firmami
przy pośrednictwie w zatrudnianiu cudzoziemców
(UMŁ 2019b). Z kolei przy Wydziale Spraw

5
Obywatelskich i Cudzoziemców (jednostce Urzędu
Wojewódzkiego odpowiedzialnej za legalizację
i przedłużanie pobytu cudzoziemców) z środków
unijnych utworzony został dla cudzoziemców punkt
informacyjno-doradczy w zakresie spraw urzędowych,
kwestii socjalnych czy rynku pracy.
Nie odpowiedziano z kolei na apele środowisk
imigranckich, ekspertów oraz części polityków
lokalnych i nie powołano Rady ds. Cudzoziemców
i Zapobiegania Ksenofobii jako kolegialnego ciała
doradczego przy samorządzie. Bez odzewu pozostał
pomysł radnych miasta o utworzeniu osobnego
stanowiska Pełnomocnika ds. Cudzoziemców, który
reprezentowałby interesy środowisk imigranckich.
W sferze planów pozostało też wprowadzenie zajęć
antydyskryminacyjnych w szkołach czy przygotowanie
kampanii społecznej promującej postawy tolerancji
i integrację osób narażonych na dyskryminację, w tym
imigrantów (UMŁ 2018a).
Co przyciąga imigrantów do Łodzi?
W jednym z komunikatów medialnych z 2019 r.
urzędnik UMŁ wskazał, że: „powstrzymany został
niekorzystny trend wyludniania się Łodzi. Intensywnie
pracowaliśmy nad tym, aby zwiększyć świadomość
Łodzi u cudzoziemców, bo jeszcze kilka lat temu gdy
cudzoziemcy rozważali przyjazd do Polski do pracy,
myśleli o Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu, Poznaniu
czy Krakowie. Dzięki naszej polityce wsparcia udało się
to zmienić. Teraz naszymi działaniami staramy się
sprawić, by cudzoziemcy, którzy przyjechali do Łodzi
szybko zaaklimatyzowali się w naszym mieście
i poczuli się jak u siebie w domu” (UMŁ 2019b). Czy
rzeczywiście Łódź może „rywalizować” o imigrantów
z innymi miastami?
Z wypowiedzi badanych pracowników z Ukrainy
wyłania się obraz Łodzi, która nie jest powszechnie
znana na Ukrainie. Łódź nie istnieje też w zbiorowej
wyobraźni Ukraińców jako miasto atrakcyjne (jak
Kraków), oferujące duże możliwości na rynku pracy
(jak Warszawa) czy cechujące się pewnymi swoistymi
przymiotami odróżniającymi je od innych ośrodków
miejskich (jak położone nad morzem Trójmiasto czy
licznie zamieszkały przez Ukraińców Wrocław). O ile
dla starszych badanych (pamiętających jeszcze czasy
ZSRR) Łódź kojarzy się z przemysłem lekkim, o tyle
w świadomości młodszych jest niemal nieobecna.
Przyjazdy do pracy są raczej wynikiem „przypadku” niż
wcześniej zaplanowanym krokiem.
Co ciekawe, dla badanych Łódź nie była
pierwszym miastem zamieszkania w Polsce. Zazwyczaj
wcześniej pracowali w innych rejonach Polski, ale
otrzymali ofertę z agencji pośrednictwa pracy by
podjąć zatrudnienie w łódzkich i podłódzkich
fabrykach czy centrach logistycznych. Agencje
„ściągają” też bezpośrednio z Ukrainy do pracy
w łódzkich firmach. Ważną rolę w imigracji Ukraińców
do Łodzi odgrywają też już istniejące sieci migracyjne.
Badani o Łodzi usłyszeli nie tylko od pracujących w tym
mieście kolegów czy przyjaciół, ale i od własnych
dzieci, które podjęły się w tym mieście nauki języka
polskiego przed studiami w Polsce (w Studium Języka
Polskiego dla Cudzoziemców UŁ). I jeśli nawet sami nie
zdecydowali się na dalsze studiowanie w Łodzi, to
zachęcają swych bliskich do przyjazdu tam do pracy.
Zaskakująca atrakcyjność Łodzi
Pomimo nieobecności Łodzi w zbiorowej
świadomości badanych Ukraińców, na miejscu miasto
okazuje się jednak zaskakująco atrakcyjne. Postrzegają
je oni jako szybko rozwijające się i „zmieniające się
każdego dnia”. Co może zaskakiwać samych łodzian
(por. Rokicka 2014), przybysze z Ukrainy doceniają
modernizowaną infrastrukturę miejską, jakość
przestrzeni publicznej, tereny zielone i transport
publiczny. Pozytywnie oceniają jakość usług
publicznych (oświaty, służby zdrowia) i, zwłaszcza,
możliwość elektronicznego załatwienia spraw
urzędowych (rozliczenie PITu, umówienie wizyty
u lekarza itd.). Szczególnie istotne stało się to w dobie
pandemii covid-19. Badani wskazują też na różnorakie
możliwości spędzania wolnego czasu i ciekawą ofertę
kulturalną. Ciekawi ich poprzemysłowa architektura,
odróżniająca miasto od innych polskich miast. Ta
„nieoczywistość” sprawia, że pojawiają się wśród nich
opinie, o tym, że – jak podkreśliła jedna z badanych
(IDI_1) – „miasto nie jest może najpiękniejsze” i jest
„podobne do miast Związku Radzieckiego”, ale mimo
wszystko „bardzo dobrze się w nim czujemy”.
Niejednoznacznie postrzegają z kolei lokalny
rynek pracy. Badani wysoce pozytywnie oceniają
dostępność miejsc pracy. Nawet w czasie pandemii,
gdy realizowane były wywiady z ukraińskimi
pracownikami ofert pracy nie brakowało. Oferowane
stanowiska często nie spełniają jednak ich oczekiwań.
Jest to głównie praca w fabrykach przetwórstwa
przemysłowego czy w magazynach wielkich centów
logistycznych w Łodzi i okolicznych miejscowościach.
Jak stwierdziła jedna z badanych: „praca dla Ukraińca
w Łodzi zawsze jest, to jest taka praca na fabrykach,
halach, Ukraińcy nie zawsze są zadowoleni taką pracą,
bo praca jest ciężka, ale takie prace zawsze są” (IDI_1).

6
Ukraińcy zatrudniani są do tych firm poprzez
agencje pośrednictwa pracy. O ile badani względnie
pozytywnie oceniali poziom wynagrodzeń, warunki
pracy czy kontakty z przełożonymi lub innymi
(polskimi) pracownikami, o tyle z ich wypowiedzi
wyłania się dwuznaczny obraz agencji. Z jednej strony
to one rekrutują do pracy, która to praca gwarantuje
„lepsze życie” niż na Ukrainie. Z drugiej, oferowane
umowy są gorzej płatne i krótkoterminowe, nagminne
jest ich zrywanie i odnawianie. Sprzyjają więc
podtrzymywaniu nierównowagi płacowej w stosunku
do polskich współpracowników i uniemożliwiają
ustabilizowanie sytuacji zawodowej, a więc i życiowej
w Polsce. Jak sygnalizowała jedna z badanych (IDI_11):
„Chciałabym kupić [mieszkanie], ale muszę mieć
umowę na rok. Bardzo mi się nie podoba to, że jak
przyszłam pracować, to miałam umowę od agencji na
2 tygodnie, potem 3 miesiące i znowu na 2 tygodnie.
Teraz mam miesięczną. Z takimi umowami nie mogę
wziąć mieszkania, brać hipotecznego kredytu, bo jak
bank ma dać osobie, która ma umowę na miesiąc?”
Oczekiwania imigrantów wobec miasta
Badani są zasadniczo zadowoleni z pobytu
w Łodzi. Doceniają ułatwienia dla cudzoziemców,
które wprowadzono w ostatnich latach, w tym
zwłaszcza zwiększony dostęp do podstawowych
informacji urzędowych w języku ukraińskim. Działania
te odczytują jednak jako niewystarczające i dlatego
wysuwają pewne oczekiwania wobec władz, które
ułatwiłyby im pobyt w mieście. Wśród wymienianych
postulatów należy odnotować:
• większą dostępność informacji w językach
ukraińskim i rosyjskim w siedzibach i serwisach
internetowych urzędów; obsługa w tych językach
w Łódzkim Centrum Kontaktu z Mieszkańcami
powinna być poszerzona o urzędy dzielnicowe
(delegatury) i poszczególne wydziały
(odpowiedzialne np. za sprawy socjalne,
zameldowanie czy rejestrację samochodów),
• usprawnienie działalności Wydziału Spraw
Obywatelskich i Cudzoziemców przy Urzędzie
Wojewódzkim; zwiększenie zatrudnienia
i możliwość zdalnego monitorowania stanu
wniosków o legalizację/przedłużenie pobytu
cudzoziemca w Polsce,
• utworzenie dodatkowych punktów informacyjno-
doradczych dedykowanych cudzoziemcom,
w których można uzyskać porady prawne (np.
z zakresu prawa pracy), informacje o pracy
urzędów czy dostępie do usług publicznych – szkół,
służby zdrowia),
• zaangażowanie miasta w pośrednictwo pracy, np.
targi pracy dla cudzoziemców,
• utworzenie centrum kulturalnego, w którym
cudzoziemcy mogliby się spotykać i poznawać
swoje kultury.
Z deklaracji UMŁ wynika, że część tych
pomysłów ma być wprowadzone w życie w bliskim
czasie. W planach jest utworzenie miejsca spotkań dla
cudzoziemców (na wzór warszawskiego Centrum
Wielokulturowego). We współpracy ze Studium
Języka Polskiego dla Cudzoziemców UŁ ma być też
powołane centrum szkoleniowe oferujące kursy
językowe dla cudzoziemców (UMŁ 2019b).
Co ciekawe, badani nie zgłaszali większych
oczekiwań wobec innych, niepublicznych podmiotów
w ich otoczeniu. Nie oczekują wsparcia w procesie
integracji ze strony swoich pracodawców, trzeciego
sektora, Kościoła prawosławnego czy organizacji
imigranckich. Może to wynikać z kilku przyczyn.
Pożądaną strategią jest „uwolnienie się” od agencji
pracy tymczasowej i próba indywidualnej organizacji
własnej kariery zawodowej w Polsce. W takiej sytuacji
oczekiwania wsparcia ze strony pracodawcy nie są
możliwe. Z kolei organizacje pozarządowe skupiające
społeczności imigranckie czy działające na ich rzecz
w Łodzi są nieliczne i słabo rozwinięte, przez co mogą
być niezauważane przez cudzoziemców. Wsparcia
badani szukają z kolei we własnych sieciach
migracyjnych czy w przestrzeni wirtualnej (grupach
samopomocowych w mediach społecznościowych).
Wnioski
Wobec nasilającej się imigracji władze Łodzi
podejmują pierwsze działania na rzecz zachęcania do
dalszych przyjazdów i osiedlania się cudzoziemców.
W imigracji, zwłaszcza z Ukrainy, widzą bowiem szansę
na złagodzenie zaawansowanej depopulacji. Mają
miejsce próby stworzenia ram instytucjonalnych dla
integracji imigrantów, jak i wprowadzania pewnych
ułatwień, zwłaszcza w sferze informacyjnej (dostępu
do usług miejskich w językach imigrantów). Do
imigrantów nie są jednak adresowane osobne
inicjatywy, ale rozwiązania wprowadzane w związku
z przyjazdami cudzoziemców włączane są raczej do
mainstreamu miejskich polityk (por. Collet, Petrovic
2014). W dokumentach włodarzy miasta ujmowani są
oni bowiem razem z innymi grupami potencjalnie
zagrożonymi dyskryminacją. W efekcie, inaczej niż
w innych dużych miastach (jak Warszawa, Wrocław

7
czy Gdańsk) ani nie wypracowano oficjalnej strategii
działania wobec imigracji, ani nie powołano
dedykowanych instytucji, które służyłyby integracji
migrantów, a w efekcie – utrwalaniu się ich pobytu.
Tymczasem, choć imigranci z Ukrainy co do
zasady wyrażają zadowolenie ze swej obecnej sytuacji
na łódzkim rynku pracy i jakości życia w mieście, to
dotychczas wprowadzone ułatwienia w obsłudze
administracyjnej uznają za niewystarczające. Miasto,
ich zdaniem, powinno przeznaczyć dodatkowe zasoby
na informowanie i doradztwo dla swoich nowych
mieszkańców. Powinno też włączyć innych aktorów
(organizacje pozarządowe, organizacje mniejszości)
w proces integracji cudzoziemców. Należy także
szerzej zaangażować ich przedstawicieli w dyskusje
o roli imigrantów w rozwoju Łodzi. Odbywające się na
przełomie 2020 i 2021 r. konsultacje nad projektem
Strategii Rozwoju Miasta Łodzi 2030+, w których mieli
możliwość udziału również mieszkańcy posługujący się
językiem ukraińskim (UMŁ 2021) wydają się być tego
pierwszym sygnałem. To i inne działania włączające
imigrantów w życie miasta powinny zwiększyć szansę,
że „poczują się oni u siebie” i zachcą związać swoją
przyszłość z miastem na dłużej.
Bibliografia:
Collet E., Petrovic M. (2014), The Future of Immigrant Integration
in Europe. Mainstreaming Approaches for Inclusion, Brussels:
Migration Policy Institute,
https://www.migrationpolicy.org/sites/default/files/publicati
ons/Mainstreaming-General-Report-FINALWEB_0.pdf
Dziennik Łódzki (2019a), Dwa razy więcej obcokrajowców w
szkołach w Łodzi, https://dzienniklodzki.pl/dwa-razy-wiecej-
obcokrajowcow-w-szkolach-w-lodzi-sa-tez-w-piotrkowie-i-
skierniewicach-te-dane-swiadcza-ze-ich-rodziny-chca-
u/ar/c5-14654561
Dziennik Łódzki (2019b), Urząd chce ściągać ukraińskie rodziny,
aby zamieszkały w Łodzi, https://dzienniklodzki.pl/urzad-
chce-sciagac-ukrainskie-rodziny-aby-zamieszkaly-w-
lodzi/ga/c1-14225471/zd/36793297
Dziennik Łódzki (2019c), Pakiet relokacyjny dla Ukraińców,
https://dzienniklodzki.pl/pakiet-relokacyjny-dla-ukraincow-
lodz-chce-ich-zatrzymac-co-bedzie-zawieral-
pakiet/ar/13948646
Gońda (w druku), Imigracja jako szansa czy problem dla rozwoju
regionu? Cudzoziemcy w dokumentach i działaniach władz
Łodzi i województwa łódzkiego [w:] P. Szukalski (red.),
Wybrane problemy społeczne współczesnej Polski, Łódź:
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Gońda (w druku), Waiting for immigration to come. The case of
Lodz, “Studia Migracyjne-Przegląd Polonijny”
GUS (Główny Urząd Statystyczny) (2020), Zezwolenia na pracę
cudzoziemców, https://stat.gov.pl/obszary-
tematyczne/rynek-pracy/opracowania/zezwolenia-na-prace-
cudzoziemcow-w-2019-roku,18,2.html
Jakóbczyk-Gryszkiewicz J. (2016), Imigranci spoza UE w Polsce,
Łodzi i regionie łódzkim, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia
Geographica Socio-Oeconomica”, nr 26, s. 135–153,
https://doi.org/10.18778/1508-1117.26.08
MRPiPS (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)
(2020a), Zezwolenia na pracę cudzoziemców,
https://psz.praca.gov.pl/-/8180075-zezwolenia-na-prace-
cudzoziemcow
MRPiPS (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)
(2020b), Oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy
cudzoziemcowi, https://psz.praca.gov.pl/web/urzad-pracy/-
/8180211-oswiadczenia-o-powierzeniu-wykonywania-pracy-
cudzoziemcowi-wpisane-do-ewidencji-oswiadczen-
obowiazujace-od-2018-r-
NBP (Narodowy Bank Polski) (2020), Imigranci w polskiej
gospodarce – raport z badań ankietowych,
https://www.nbp.pl/publikacje/migracyjne/imigranci-
vii2020.pdf
Rokicka E. (red.) (2014), Jakość życia mieszkańców Łodzi i jej
przestrzenne zróżnicowanie, Łódź: Wydawnictwo
Uniwersytetu Łódzkiego
Szukalski P. (2012), Sytuacja demograficzna Łodzi, Łódź:
Wydawnictwo Biblioteka
US w Łodzi (Urząd Statystyczny w Łodzi) (2020), Ludność, ruch
naturalny i migracje w województwie łódzkim w 2019 r.,
https://lodz.stat.gov.pl/download/gfx/lodz/pl/defaultstronao
pisowa/1551/1/1/202012_r_20m_dzial_05.pdf
UMŁ (Urząd Miasta Łodzi) (2021), Raport z pierwszego etapu
konsultacji z mieszkańcami miasta Łodzi projektu Strategii
Rozwoju Miasta Łodzi 2030+,
https://uml.lodz.pl/files/public/uploads/partycypacja/2020_l
odz_raport_z_I_etapu_konsultacji_Lodz_Jutra.pdf
UMŁ (Urząd Miasta Łodzi) (2019a), UMŁ wprowadza kolejne
udogodnienia dla pracowników z Ukrainy,
https://uml.lodz.pl/aktualnosci/artykul/uml-wprowadza-
kolejne-udogodnienia-dla-pracownikow-z-ukrainy-
id25846/2019/2/4/
UMŁ (Urząd Miasta Łodzi) (2019b), W Łodzi przybywa
cudzoziemców, https://uml.lodz.pl/aktualnosci/artykul/w-
lodzi-przybywa-cudzoziemcow-id28687/2019/6/19/
UMŁ (Urząd Miasta Łodzi) (2018a), Komisja Dialogu
Obywatelskiego ds. różnorodności i przeciwdziałania
dyskryminacji. Protokół z dnia 26.04.2018,
https://uml.lodz.pl/files/public/dla_mieszkanca/aktywni_oby
watele/KDO_ds._roznorodnosci_i_przeciwdzialania_dyskrymi
nacji/Protokol_z_dnia_26.04.2018_.pdf
UMŁ (Urząd Miasta Łodzi) (2018b), Zarządzenie nr 7944/VII/18
Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 8 marca 2018 r. w sprawie
powołania Pełnomocnika Prezydenta Miasta Łodzi do spraw
Równego Traktowania,
https://bip.uml.lodz.pl/files/bip/public/user_upload/VII_794
4.pdf
UMŁ (Urząd Miasta Łodzi) (2012), Komisja Dialogu
Obywatelskiego ds. różnorodności i przeciwdziałania
dyskryminacji, https://uml.lodz.pl/dla-
mieszkancow/lodzianie-decyduja/ngo/komisje-dialogu-
obywatelskiego/kdo-ds-roznorodnosci-i-przeciwdzialania-
dyskryminacji/

8
ul. Rewolucji 1905 r. 41/43
pok. C-025, 90-214 Łódź
www.csm.uni.lodz.pl
email:
csm@uni.lodz.pl
O Autorze:
Biuletyn redagują: Izabela Florczak, Marcin Gońda
dr Marcin Gońda
Kierownik Centrum Studiów Migracyjnych UŁ i adiunkt w Instytucie Socjologii UŁ.
Autor wielu publikacji oraz kierownik i wykonawca szeregu projektów badawczych
i dydaktycznych dotyczących problematyki migracyjnej. Do jego zainteresowań
badawczych należą migracje powrotne, polityki wobec diaspory, migracje
edukacyjne, internacjonalizacja szkolnictwa wyższego, migracje w obszarze Europy
Środkowo-Wschodniej i byłego ZSRR, przemiany polityk migracyjnych krajów UE
oraz zastosowanie metod jakościowych (w tym podejścia biograficznego)
w badaniach migracji.
Adres email: marcin.gonda@uni.lodz.pl
Sugerowane cytowanie:
Gońda M. (2021), Czy Łódź zatrzyma imigrantów z Ukrainy?, „Biuletyn Centrum
Studiów Migracyjnych UŁ”, 3(12), www.csm.uni.lodz.pl
t