NB: Dit artikel zal verschijnen in Boutellier, H. & Steden, R. van (red.), Veiligheid en burgerschap (werktitel), Den Haag: Boom Juridische uitgevers (in voorbereiding), 2008. Gelieve niet te citeren zonder toestemming van de auteur. Inleiding Burgers hebben altijd een belangrijke bijdrage geleverd aan hun eigen en de maatschappelijke veiligheid. Aangezien politie en justitie bij het overgrote
... [Show full abstract] deel van de criminaliteit en overlast niet betrokken (kunnen) worden, zijn zij daar ook toe genoodzaakt. Zo beveiligen burgers zelfstandig hun huis en vervoermiddelen met allerlei hang-en sluitwerk. Ze treden in alle fasen van de opsporing op als getuigen en houden bij ontdekking op heterdaad verdachten aan. Daarnaast wordt de informele sociale controle die burgers onderling uitoefenen vaak als het belangrijkste middel in de bestrijding en preventie van misdaad en overlast gezien (Boutellier 1993, 2002 & 2005; Denkers 1985). Behalve in dergelijk individueel, informeel of ad hoc optreden, komt de bijdrage van burgers aan de veiligheid steeds vaker tot stand in projecten van langere duur (van den Brink 2006). 2 Een recent in de publiciteit gekomen voorbeeld hiervan is het Nieuwegeinse Burgernet. Bij dit project worden burgers telefonisch bij de opsporing in hun woonomgeving betrokken. Een ander project waarbij burgers zelf aan de veiligheid bijdragen, wordt gevormd door de Marokkaanse buurtvaders, wiens voorbeeld na Amsterdamse successen elders in het land navolging gevonden heeft. Een controversiëler voorbeeld is de buurtwacht die bewoners van de Utrechtse wijk Ondiep na aanhoudende overlast en grotere ongeregeldheden in maart 2007 op wilden richten. Dit artikel richt zich op deze en andere projecten waarbij burgers zelf aan de collectieve veiligheid bijdragen. Het belang van dergelijke projecten wordt verwacht toe te nemen (van den Brink 2006), maar er is nog maar weinig onderzoek naar verricht. Het doel van dit artikel is daarom tot een dieper inzicht in de aard van burgerparticipatieprojecten te komen, ze systematisch in te delen en daar waar mogelijk te schatten om hoeveel projecten het gaat. Hiertoe zal hierna eerst een afbakening van de onderzochte projecten gegeven worden, waarop enkele opmerkingen over de gehanteerde methode volgen. Daarna zullen de achtergronden van de (weder)opkomst van burgerprojecten aan bod komen. In de daarop volgende vier paragrafen worden in het oog springende variabelen van deze projecten 1 Ruben David Scholte is onderzoeker van de onderzoeksgroep Veiligheid en Burgerschap bij de Faculteit Sociale Wetenschappen aan de VU te Amsterdam en bereikbaar op rd.scholte@fsw.vu.nl. 2 Volgens Gabriël van den Brink (2006) kwamen de eerste projecten begin jaren tachtig van de grond.
