Content uploaded by Hamed Saidi
Author content
All content in this area was uploaded by Hamed Saidi on Jan 27, 2021
Content may be subject to copyright.
A preview of the PDF is not available
سرشت‌نشان‌های نولیبرالیسم در ایران: نقش دولت و سه دهه خصوصی‌سازی [Nature of Neoliberalism in Iran: the role of the State and three decade of Privatization]
Abstract
در این رساله‌ی نظری ـ پژوهشی از منظر سنت مارکسیِ نقد اقتصاد سیاسی با پژوهیدن این پرسش که چرا دولت (و نهادهای فرادولتی)، به‌رغم اجرای سه دهه لیبرالیسم اقتصادی، همواره بازیگر اصلی در سپهر اقتصادی بوده است و منابع اصلی مالی و تولیدی را در کنترل دارد، به شناخت و بازنمایی خصیصه‌های تعیّن‌یافته و وجه‌ممیزه‌ی نولیبرالیسم در جمهوری اسلامی می‌پردازیم. برای این‌منظور، از خلال نقش و وظایف دولت در سرمایه‌داری نولیبرالیِ ایران، به‌ویژه با تمرکز بر فرآیند خصوصی‌سازی‌ها، در پی یافتن میانجی‌ها و ایجاد مفصل‌بندی‌های معین و انضمامی میان مؤلفه‌های دخیل در پروبلماتیک این نوشتار خواهیم بود؛ امری که دست‌یابی به پویایی درونی و روابط دیالکتیکی میان نیروها و نهادهای زیرساخت اقتصادی و روساخت سیاسی ـ ایدئولوژیکی را امکان‌پذیر می‌سازد.
در این نوشتار، نخست و به‌طور شماتیک مؤلفه‌های اصلی مبانی نظریِ جایگاه دولت در منازعات طبقاتی در جامعه‌ی سرمایه‌داری، کارکرد دولت و مسئله‌ی هژمونی در جوامع استبدادی را بر می‌شماریم. سپس به‌طور اجمالی نقش و وظایف دولت در سرمایه‌داری نولیبرالی ازمنظر متفکران نولیبرالیسم، زمینه‌های عروج و سیطره‌یافتن آن بر اقتصاد جهانی و نیز خوانش منتقدان رادیکال را مورد بحث و کندوکاو قرار می‌دهیم. ازخلال این جستارها، با بازخوانی مختصر از تحولات اقتصادی و سیاسی یک دهه‌ی اول پساانقلاب و برشمردن بسترهای ظهور راهبرد «تعدیل ساختاری اقتصادی»، به اهمّ خصلت‌ویژه‌های نولیبرالیسم در ایران می‌پردازیم. برای بازنمایی این مهم اساساً بر روی نقش محوری دولت و سه دهه سیاست خصوصی‌سازی تأمل خواهیم کرد. سرانجام این مقاله را با نتیجه‌گیری مختصر و طرح چشم‌اندازی به پایان می‌بریم.
ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication.
Neoliberalism has lost much of its political legitimacy and nearly all its popular appeal during the last decade. Apologias of privatization, fiscal restraint, high interest rates, capital account liberalization, trade union-bashing and other policies overtly associated with the neoliberal reforms are in retreat. After sailing triumphantly to world domination in the eighties and nineties, neoliberalism has become a political liability. Its strident rhetoric has grown tired, and no longer brings votes – quite the contrary; neoliberal platforms must now be disguised. The political shrivelling of neoliberalism has been especially evident since the East Asian crises and the collapse of the dot.com bubble. The corruption scandals that came to light under Bush II have helped to unmask the regressive nature of the neoliberal project and its organic links with the reconstitution of US imperialism. The political retreat of neoliberalism is startlingly evident in any reputable bookshop: the number of titles purporting to defend the neoliberal reforms has declined precipitously both in quality and in market appeal, while a large number of critical works have become available to growing numbers of readers. 1 In spite of these political defeats, neoliberalism continues to be not only the dominant economic policy, but also the dominant modality of social and economic reproduction in most countries. It could easily be argued that the economic grip of neoliberalism is becoming stronger even as its political legitimacy wanes. This disconnect is examined below, through a specific angle: the sources, significance and political implications of the Keynesian and Marxist critiques of neoliberalism.