Kilka statystyk odnośnie do ZHP na wsi 2020

Abstract

Slajdy do wystąpienia na konferencji instruktorskiej MAŁKOWSKI TEŻ BYŁ ZE WSI

Full text

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Kilka statystyk odnośnie do ZHP na wsi 2020
KONFERENCJA INSTRUKTORSKA
MAŁKOWSKI TEŻ BYŁ ZE WSI
dr inż phm. Maciej Szmit
16.01.20201

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Nova et vetera

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Nova et vetera
Andrzej Małkowski urodził się wroku 1888,do szkół średnich
uczęszczał wWarszawie, Krakowie, Tarnowie iLwowie, gdzie w
1906 roku otrzymał maturę irozpoczął studia.Zmarł w1919.
Główny Urząd Statystyczny został utworzony reskryptem Rady
Regencyjnej z13 lipca 1918.Zaplanowany na rok 1920,
pierwszy spis został przesunięty ze względu na trwanie wojny
polsko-bolszewickiej –odbył się w1921 roku (zaś drugi w1931
roku).Nie objął części terenów Wileńszczyzny iGórnego Śląska.
Brakujące dane oszacowano na podstawie spisów z1919 r.
Zatem nie dysponujemy żadnymi całościowymi statystykami
dla ziem polskich zczasów Małkowskiego stricto sensu.

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Nova et vetera
W 1921 roku na wsi mieszkało 75% społeczeństwa, obecnie – 40%.
Mediana wieku wynosiła nieco ponad 20 lat, obecnie –nieco ponad 40 lat.
Liczebność ZHP w1921 roku wynosiła 48239 osób,
co odpowiadało 0,177%społeczeństwa. W styczniu
2021 liczebność ZHP wynosiła 95078 osób, co
odpowiadało 0,251%społeczeństwa.

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Miasto iwieś

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Urbanizacja –proces koncentracji ludności wpunktach przestrzeni geograficznej,
głównie na obszarach miejskich, określający także wzrost liczby ludności miejskiej i
jej udziału wliczbie ludności danego obszaru, dzięki czynnikom społeczno-
kulturowym, demograficznym iekonomicznym.Urbanizacja oznacza także
przestrzenny rozwój miast oraz zmianę stylu życia na miejski.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Urbanizacja
Suburbanizacja (ang.suburb –przedmieście) –jedna zfaz rozwoju miasta,
polegająca na wyludnianiu się centrum irozwoju strefy podmiejskiej.Wynikiem
suburbanizacji jest rozwój infrastruktury (zabudowa mieszkaniowa, punkty
handlowo-usługowe, połączenia komunikacyjne) na obszarach podmiejskich oraz
tworzenie się tzw.miast-sypialni, których mieszkańcy dojeżdżają do pracy wcentrum
miasta.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Suburbanizacja
Dezurbanizacja –proces polegający na spadku liczby ludności miast wobszarach
metropolitalnych oraz aglomeracjach, któremu towarzyszy rozwój oddalonych od
nich małych miast
https://pl.wikipedia.org/wiki/Dezurbanizacja
Reurbanizacja –występuje wówczas, gdy udział ludności obszaru centralnego w
ogólnej liczbie ludności rośnie początkowo na skutek zahamowania tempa ubytku, a
następnie wzrostu liczby ludności tego obszaru. W procesie odradzania się miasta
przeważają siły dośrodkowe, wprzeciwieństwie do fazy dezurbanizacji, wktórej
dominowały siły odśrodkowe.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Reurbanizacja
Model Klaassena rozwoju miast

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
…i nie tylko
Eksurbanizacja,rozlewanie się miast (ang.urban sprawl) – proces poszerzania się
miejskich terytoriów na obszary omniej intensywnej urbanizacji, takich jak
przedmieścia iobszary wiejskie (…) wynikający zrosnącego zaludnienia. W
odróżnieniu od planowej suburbanizacji,jest procesem niekontrolowanym,
wynikającym zpopytu na nowe budownictwo iszkodzących środowisku
naturalnemu praktyk deweloperskich.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Suburbanizacja
Kontrurbanizacja –proces reorganizacji terenów miejskich zamieszkanych przez
człowieka, polegający na zmniejszeniu się zagęszczenia przebywającej na tych
terenach ludności oraz zmianie charakteru poszczególnych fragmentów miast na
tereny typowo mieszkalne lub jednolicie przemysłowe.Proces ten występuje
również wścisłych centrach miast, zktórych mieszkańcy przenoszą się do dzielnic
peryferyjnych, czego efektem jest zmiana charakteru centrum miasta na typowo
handlowo-administracyjno-usługowe, ale pozbawione stałych mieszkańców.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kontrurbanizacja
Semiurbanizacja –proces przekształcania wsi wosiedla, które nie mieszczą się w
tradycyjnych kategoriach wsi rolniczej lub miasta.Czasami na określenie takiego
osiedla stosuje się amerykańskie określenie rurban community (połączenie
angielskich przymiotników, rural –wiejski iurban –miejski).Jest to "półwieś" i
"półmiasto"; osiedle, które formalnie nadal jest wsią, ale zdecydowana większość
mieszkańców nie jest zatrudniona wrolnictwie.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Semiurbanizacja

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Źródło: Informacje statystyczne
Oświata i wychowanie w roku
szkolnym 2018/2019, Główny Urząd
Statystyczny, Urząd Statystyczny w
Gdańsku, Warszawa, Gdańsk 2019 (bez
uwzględnienia szkół specjalnych,
gimnazjów oraz szkół dla dorosłych),
TIPI.
Potencjał (szkoły podstawowe)
Wroku szkolnym 2018/19 (przed likwidacją gimnazjów) działało 14584 szkół
podstawowych, ztego 5909 wmiastach i8675 na wsi do szkół podstawowych
uczęszczało 3,0 mln uczniów, ztego na wsi 1,1 mln, a w miastach 1,9 mln Średnia liczba
uczniów woddziale wszkole wiejskiej wyniosła 15,podczas gdy wmieście 20.
Współczynnik skolaryzacji:
brutto jest to relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie
kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 grudnia) w grupie wieku
określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania;
netto jest to relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia
(w danej grupie wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 grudnia) w grupie wieku określonej jako
odpowiadająca temu poziomowi nauczania.

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
ZHP 2020 w liczbach
Uwaga!
Przedstawione poniżej dane zostały w dużej mierze pozyskane z systemu TIPI, który
znajduje się jeszcze na etapie dostrajania. Informacje na temat części jednostek i osób
(około 20%) są niekompletne. W związku czym pokazane dalej liczby mają charakter
orientacyjny.
Korzystając z okazji prosimy: dbajcie o kompletność i dokładność danych
wTIPI

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
ZHP 2020 w liczbach
WZHP działa wchwili obecnej nieco
ponad 95 tysięcy osób skupionych wnieco
ponad 6tysiącach podstawowych
jednostek organizacyjnych.Większość
(ponad dwie trzecie) stanowią drużyny
miejskie.Drużyny wiejskie (nieco ponad
1100 jednostek) stanowią 19%liczby PJO
ogółem.
Większość (ponad 12%) PJO
działa wwojewództwie
mazowieckim.Na drugim
miejscu znajduje się
województwo wielkopolskie, na
trzecim –małopolskie ina
czwartym –łódzkie.Najmniej
jednostek działa w
województwach:lubelskim (88)
iopolskim (106).
[Dane dla około 80% PJO]
Dane wg systemu TIPI (Uwaga:
nie uwzględniono części
jednostek, które podały dane
niepełne bądź błędne)

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
ZHP 2020 w liczbach
Najwięcej PJO działa wWarszawie (286), na drugim miejscu znajduje się Łódź
(136), na trzecim –Kraków (131), na czwartym Poznań (129 jednostek).
[Dane dla około 80% PJO]
Dane wg systemu TIPI (Uwaga:
nie uwzględniono części
jednostek, które podały dane
niepełne bądź błędne)

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Wśród jednostek wiejskich daje się zauważyć pewna liczba drużyn działających w
obszarach „rurban community”.Odpowiednio 14 drużyn wiejskich wpowiecie
piaseczyńskim,14 wpowiecie poznańskim,30 wpowiecie krakowskim itd.
[Dane dla około 80% PJO]
Drużyny wiejskie (powiatami)
[Dane dla około 80% PJO]
ZHP 2020 w liczbach
Saldo migracji (powiatami) 2019 według BDL.
Harcerski Instytut Badawczy ZHP

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Podobną sytuację można – co jest raczej oczywiste -
dostrzec wśród części drużyn mieszanych.
Można tu dopatrywać się,być może, wpływu zjawiska
migracji zaglomeracji do okolicznych wsi i mniejszych
miast “sypialni” (semiurbanizacji). Zjawisko to
wymagałoby dalszych badań, może się bowiem okazać,że
część drużyn “wiejskich”jest raczej drużynami o
charakterze miejskim działającymi w miejscowościach nie
mających praw miejskich. Jednostki takie stanowią jednak
mniejszość wśród jednostek wiejskich.
Warto też zwrócić uwagę, że - według stanu w dniu 31
grudnia 2018 r. - współczynnik skolaryzacji netto dla szkół
podstawowych (dzieci w wieku 7−14 lat) na obszarach
wiejskich wyniósł 79,2%, zaś dla miast 105,4%, co wynika
ztego, że część uczniów z obszarów wiejskich jest
dowożona do szkół w miastach, a więc mogą zdarzyć się
sytuacje, że zuch czy harcerz mieszkający na wsi będzie
działał w drużynie w mieście.
Drużyny mieszane (powiatami)
[Dane dla około 80% PJO]
ZHP 2020 w liczbach
Harcerski Instytut Badawczy ZHP

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Wprzypadku prowadzenia analizy zdokładnością do gmin,
obraz nie jest już tak wyraźny. W większości gmin wPolsce nie
ma po prostu żadnej drużyny ZHP.
Miejskie [Dane dla około 80% PJO] Wiejskie [Dane dla około 80% PJO] Mieszane [Dane dla około 80% PJO]
ZHP 2020 w liczbach
Wszystkie PJO [Dane dla około 80% PJO] Harcerski Instytut Badawczy ZHP

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
W środowiskach wiejskich zwraca uwagę mały odsetek
instruktorów w wieku wędrowniczym (około 13%wszystkich
instruktorów z tego środowiska, dla porównania w miastach jest
27%takich instruktorów).
[Dane dla około 80% PJO]
ZHP 2020 w liczbach
Harcerski Instytut Badawczy ZHP
[Dane dla około 80% PJO]
[Dane dla około 80% PJO]
[Dane dla około 80% PJO]

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Wnioski
1. Jakkolwiek nie dysponujemy odpowiedniej jakości statystykami sprzed stu lat, nawet w
kategoriach czysto demograficznych sytuacja współczesna jest diametralnie odmienna od tej,
jaka miała miejsce wpoczątkach ZHP.
2. Wwiększości gmin wPolsce nie ma PJO ZHP.
3. Rozmieszczenie PJO jest wybitnie nierównomierne.Szczególnie widoczna jest rola województw:
mazowieckiego, wielkopolskiego, małopolskiego iłódzkiego oraz ich stolic. W przypadku drużyn
wiejskich rozproszenie terytorialne jest nieco większe, przy czym wdwóch trzecich
miejscowości, wktórych działają PJ O ZHP, działa tylko jedna jednostka.
4. Obecnie wPolsce występuje zjawisko migracji zaglomeracji do okolicznych wsi imniejszych
miast “sypialni” (semiurbanizacji) i – być może częściowo reurbaniacji (przynajmniej wzakresie
korzystania zusług publicznych, wtym szkół).Zjawiska te wymagałyby dalszych badań, może się
bowiem okazać, że część drużyn nominalnie wiejskich jest raczej drużynami ocharakterze
miejskim działającymi wmiejscowościach nie mających praw miejskich.
5. Wśrodowiskach wiejskich zwraca uwagę mały odsetek instruktorów wwieku wędrowniczym.

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Prośby i pytania
1. Dbajcie okompletność idokładność danych wTIPI.
2. Zapraszamy do zapisania się do panelu badawczego Harcerskiego Instytutu Badawczego.
Obecnie prowadzimy badanie na temat aktywności wczasie pandemii COVID-19,które
adresowane jest do harcerek, harcerzy, harcerek starszych iharcerzy
starszych https://limev3.zhp.pl/index.php/474689
3. Oco moglibyśmy Was zapytać? Czy widzicie potrzebę przeprowadzenia badania jednostek
działających na wsiach (np.jakie są drużyny wiejskie? Ile lat funkcjonują? Czy są
koedukacyjne czy nie? Czy są specjalnościowe? jak zdobywają środki finansowe? Czy działają
wszkołach czy poza? Czy mają harcówki? Czy działają wszczepach?, Jakie problemy
występują wśrodowisku? Jakie są dobre praktyki pozwalające na działanie drużyn wiejskich?
4. Zapraszamy na pięciolecie HIB https://www.facebook.com/events/402860940791818
5. … i pamiętajcie:dbajcie okompletność idokładność danych wTIPI.

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Harcerski Instytut Badawczy
•prowadzenie badań z zakresu wiedzy o ZHP, inicjowanych samodzielnie i w odpowiedzi
na zapotrzebowanie władz ZHP,
•inicjowanie i prowadzenie naukowych programów badawczych,
•inicjowanie forów wymiany myśli teoretycznej, doświadczeń i wyników badań (konferencje,
seminaria, publikacje) wewnątrz i poza ZHP,
•wspieranie i kontrola projektów badawczych realizowanych z udziałem członków ZHP (wraz
zudzielaniem zgody na takie badania),
•organizacja szkoleń dotyczących prowadzenia prac badawczych i interpretacji ich wyników,
•gromadzenie opracowań, informacji, wyników badań obejmujących swym zakresem zagadnienia,
które mieszczą się w obszarze działalności statutowej Związku,
•administrowanie Panelem Badawczym ZHP.
Kontakt:badania@zhp.pl
WWW:https://hib.zhp.pl
Facebook:https://www.facebook.com/hibzhp

Harcerski Instytut Badawczy ZHP
Dziękuję za uwagę
dr inż phm. Maciej Szmit