ChapterPDF Available

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)

December 2020

In book: "Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi: Güncel Yaklaşımlar ve Temel Kavramlar
Publisher: Akademisyen Yayınevi

Authors:

Üsküdar University

İnsan varoluşunun kaçınılmaz gerçeklerinden biri, ruhsal acıdır. Dili kullanma biçimi ve olağan bilişsel işlemleme süreçlerimizin bir sonucu olarak ortaya çıkan bu durum, bizi diğer türlerden farklı kılan, insana özgü ortak bir özelliktir. Kabul ve Kararlılık Terapisi ya da yazında kullanılan ismiyle ‘‘ACT’’ yaklaşımına göre psikopatolojinin kökeninde yatan asıl sorun, ruhsal acıdan yoğun bir kaçınma ve kontrol çabasıdır. Kaçınma stratejileri ve kontrol çabası kişiyi mevcut an ve dış gerçeklikten uzaklaştırıp değerleri ile uyumlu davranışlarından alıkoyar. Uyumsal olmayan davranış örüntülerine sebep olan ve modelde ‘‘psikolojik katılık’’ olarak isimlendirilen bu durumun karşıtı ‘‘psikolojik esneklik’’ olup; içsel ve dışsal deneyimlerin kabulü ve seçilen değerler doğrultusunda yapılacak eylemlerle anlamlı bir yaşam tercihini ifade eder. Davranışçı gelenekten köken alan ACT, psikopatolojiyi yapısal bir sorundan ziyade kişinin içinde varolduğu çevresiyle etkileşimi bağlamında değerlendirir. ACT, klinik sınıflamaların dışında transdiagnostik bir yaklaşım benimsemesi, kişinin işlevselliği ve bağlamsal değişkenleri dikkate alarak klinik önemi olan davranışın analizine odaklanması ile diğer terapilerden ayrılmaktadır. Bu yazıda ACT’nin temel kuramsal kökenleri, modelin temel bileşenleri ve çocuk ergen yaş grubunda yapılan çalışmalar güncel literatür eşliğinde gözden geçirilmiştir. Terim, terapinin kurucularının önerdiği üzere Türkçeye çevrilmeden ve değiştirilmeden metin içinde ACT olarak geçecektir.

Content uploaded by Çiğdem Yektaş

Content may be subject to copyright.

- 1231 -

BÖLÜM

1231

114.

1 DoçentDoktor,DüzceÜniversitesiÇocukveErgenRuhSağlığıveHastalıklarıAnabilimDalı,drcigdemyektas@hotmail.com

 ORCIDiD:0000-0002-5951-7253

Çiğdem YEKTAŞ1

KABUL VE KARARLILIK

TERAPİSİ (ACT)

GİRİŞ

İnsan varoluşunun kaçınılmaz gerçeklerinden

biri, ruhsal acıdır. Dili kullanma biçimi ve olağan

bilişsel işlemleme süreçlerimizin bir sonucu ola-

rak ortaya çıkan bu durum, bizi diğer türlerden

farklı kılan, insana özgü ortak bir özelliktir. Ka-

bul ve Kararlılık Terapisi ya da yazında kullanılan

ismiyle ‘‘ACT’’ yaklaşımına göre psikopatolojinin

kökeninde yatan asıl sorun, ruhsal acıdan yoğun

bir kaçınma ve kontrol çabasıdır. Kaçınma strate-

jileri ve kontrol çabası kişiyi mevcut an ve dış ger-

çeklikten uzaklaştırıp değerleri ile uyumlu davra-

nışlarından alıkoyar. Uyumsal olmayan davranış

örüntülerine sebep olan ve modelde ‘‘psikolojik

katılık’’ olarak isimlendirilen bu durumun karşı-

tı ‘‘psikolojik esneklik’’ olup; içsel ve dışsal dene-

yimlerin kabulü ve seçilen değerler doğrultusunda

yapılacak eylemlerle anlamlı bir yaşam tercihini

ifade eder. Davranışçı gelenekten köken alan ACT,

psikopatolojiyi yapısal bir sorundan ziyade kişinin

içinde varolduğu çevresiyle etkileşimi bağlamında

değerlendirir. ACT, klinik sınıamaların dışında

transdiagnostik bir yaklaşım benimsemesi, kişi-

nin işlevselliği ve bağlamsal değişkenleri dikka-

te alarak klinik önemi olan davranışın analizine

odaklanması ile diğer terapilerden ayrılmaktadır.

Bu yazıda ACT’nin temel kuramsal kökenleri,

modelin temel bileşenleri ve çocuk ergen yaş gru-

bunda yapılan çalışmalar güncel literatür eşliğinde

gözden geçirilmiştir. Terim, terapinin kurucuları-

nın önerdiği üzere Türkçeye çevrilmeden ve de-

ğiştirilmeden metin içinde ACT olarak geçecektir.

ACT ve üçüncü dalga terapilerin gelişimi

Birinci dalga terapiler olan geleneksel davra-

nışçı terapiler, klinik açıdan sorunlu davranışların

edimsel ve klasik koşullanma biçimlerinin değişti-

rilmesiyle çalışılan ve davranış üzerinde yapılacak

değişimi hedef alan bir yaklaşım iken; ikinci dalga

terapiler olarak isimlendirilen ve bilişsel süreçle-

rin sorunlu davranışın temeli olarak kabul edildiği

klasik bilişsel davranışçı terapilerde hedef, işlevsel

olmayan düşüncelerin ve bunlara ilişkin temel

inançların ortaya çıkarılması ve bu inanç ve dü-

şüncelerin geçerliliğini sınayan davranış deneyleri

ile sorunlu davranışın azaltılmasıdır (1). Gelenek-

sel davranış terapisi ya da klasik bilişsel davranış-

çı terapiler, sistemi bir bütün olarak ele almaktan

çok ‘‘semptom ve yarattığı sonuçlar’’ ikilisi üzerin-

de çalışarak, bilişsel yapının bozuk parçalarının

tamiri ile uğraşır (birinci derece değişiklik). Bu tip

bir değişim, sonuçları yaratan aracılarda gerçekle-

şirken; aranılan, kaçınılan şeyler, dünyayı görme

biçimi ve değerler aynı kalır.

Üçüncü dalga terapilerde ise sistemin parçaları

olarak kabul edilen bilişsel süreç ve içeriğe değil

o sistemin içinde yer aldığı bağlam içinde işlev

görmeyen davranışın analizine ve bağlamsal de-

ğişkenlere odaklanılır. Kabul, bilişsel ayrışma ve

mindfulness gibi tekniklerle oluşturulan bu tip

bir değişim (ikinci derece değişiklik) kişinin bakış

açısını etkileyen, dönüştürücü ve kökten bir deği-

şimdir ve yeni değerler, yeni kazanım hedeeri, bir

edimi gerçekleştirmek için yeni yolların denenme-

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

114. Bölüm

1232

si söz konusudur (2). 1980’li yılların başında Ste-

ven Hayes ve ark. tarafından öne sürülen ve bilişsel

davranışçı terapiden köken alan ACT, bilimsel ve

felsefi yaklaşımla, bağlam ve dilin insan davranışı-

nın üzerine olan etkisini odağına alan ve etkinliği

ampirik verilerle kanıtlanmış giderek yaygınlaşan

bir terapi türüdür (3,4). ACT'nin da içinde yer al-

dığı üçüncü dalga terapiler, BDT gibi terapi yön-

temlerinin aksine; problemli düşünce, bellek ya

da duyumların içerik, biçim ya da sıklığından çok

işlevine vurgu yapar ve bu deneyimlerin ilişkili

olduğu bağlam içerisinde değerlendirilip işlevle-

rinin değiştirilmesine ve kişinin davranış repertu-

varının geliştirilmesine odaklanır. Bu açıdan ACT,

kökenleri davranışçı terapiye dayanan ‘‘bağlamsal

bilişsel davranışçı terapi’’ olarak isimlendirilir (5).

ACT teorik temelleri:

Ruhsal sorunların tedavilerinde kullanılan

pek çok terapi türünün aksine ACT, psikopato-

lojiye bakışta temel bir değişiklik sunmakta olup,

olumsuz ruhsal sonuçların sınıandırılmış belirti

ve sendromlarla açıklamanın ötesine geçmekte ve

düşünme, sınıama, plan yapabilme ve analiz etme

gibi ‘‘olağan psikolojik işlemleme süreçlerimizin’’

ya da diğer deyişle ‘‘deneyim üzerinden şekillenen

analitik dili kullanma’’ biçimimizin, olumsuz ruh-

sal sonuçlara yol açabileceği ve patolojik işlemle-

me süreçlerini artırabileceği yönünde bir sav ileri

sürmektedir (3). ACT'nin felsefî ve bilimsel olarak

köken aldığı iki temel kuramdan biri işlevsel bağ-

lamsalcılık diğeri ise ilişkisel çerçeve kuramıdır.

İşlevsel Bağlamsalcılık (functional

contextualism)

ACT modeli işlevsel bağlamsalcılık felsefesi

üzerine inşa edilmiştir (6). Felsefi bakış açısı, bir

şeyin doğruluğu ya da yanlışlığını kanıtlamaktan

öte durum ilişkili varsayımları belirtir ve bu var-

sayımların birbiri ile uyuşup uyuşmadığı ile ilgile-

nir (7). İşlevsel bağlamsalcılık; psikolojik durum-

ları (düşünce, duygu, davranış), organizmanın

tümü ile, tarihsel (önceki öğrenme deneyimleri)

ve durumsal (öncüller ve sonuçlar) olarak tanım-

lanmış bağlam arasındaki etkileşim olarak görür.

ACT yaklaşımı ontolojik gerçeklikten çok, kişinin

mevcut tarihsel ve durumsal bağlam içerisindeki

hedeediği kazanımlarına göre şekillenen ger-

çeklikle ilgilenir. Burada bağlamdan kasıt, kişinin

davranışlarının ortaya çıktığı ve davranış üzerinde

etkisi olan mevcut ve geçmiş; fiziksel, sosyal ve bi-

yolojik çevresidir. Bağlamsalcılık ya da işlevselcili-

ğin (pragmatizm) temel analitik birimi ‘‘bağlam-

da devam eden eylem’’dir. Bağlamsal davranışçı

yaklaşımda, her psikolojik fenomen (dil, düşünce,

duygu, inanç, fiziksel duyumlar, anılar vs.) bir ey-

lem demektir ve çevresel durumlara verilen ya-

nıtlar anlamında kullanılır. Bu açıdan psikolojik

eylemler ve aralarındaki ilişki ancak o eylemin

gerçekleştiği bağlamın değişkenlerinin tanımlan-

ması ile bir anlam ve işlev kazanır (8).

İşlevsel bağlamsalcılığın temel bileşenleri; 1.

Olayın tümüne yönelik odak: Eylemin o bağlamla

etkileşen tüm boyutlarıyla birlikte bütüncül değer-

lendirilmesine vurgu yapan bir yaklaşım biçimidir.

Eylemin bütüncül olarak ele alınması o eylemin

neyin hizmetinde olduğunu ve amacını değerlen-

dirmeyi gerektirir. Okula gitmek eylemi bir kişi

için başarılı bir öğrenci olma değeriyle uyumlu bir

davranış olabilirken, akademik zorluklar yaşayan

biri içinse okula gitmek kaygı verici ve mecburi

bir eyleme karşılık gelebilir. Bu örnekte olduğu

gibi görünürde benzer bir davranışın farklı anlam

ve işlevleri ancak o davranışın meydana geldiği

bağlam içinde anlam kazanır 2. Olayın doğası ve

işlevini anlamaya yönelik bağlamın rolünün vurgu-

lanması: Bir olaya yönelik getirilen açıklamalar, o

olayla ilişkili bağlam üzerinden tanımlanmakta ve

sınırlanmaktadır. Dolayısıyla davranışta meydana

gelecek bir değişiklik ancak o davranışın ortaya

çıktığı bağlamın değiştirilmesi ile mümkün olur.

Bu nedenle terapi sürecinde hedeenen kazanım-

ların gerçekleştirilmesinde bağlamsal özelliklerin

de ele alınması gerekmektedir. Terapide amaç;

sorunlu davranışın içeriğini ya da biçimini değiş-

tirmekten çok sosyal ya da sözel bağlamı değiştir-

meye yöneliktir. 3. Pragmatik doğruluk kriterlerine

bağlılık, bağlamsalcılığa göre bir davranışın doğ-

ruluğu, kişiye yarar sağlıyor olup olmamasına yani

işe yararlığına göre değerlendirilir. Örneğin bu

bakış açısıyla çalışan bir terapist hastanın olum-

suz düşüncelerinin gerçek olup olmadığını test et-

mek yerine bu düşüncelerin hastanın hedeeri ve

değerleri ile (yeni beceriler geliştirmek, yakınlık

kurmak gibi) uyuşup uyuşmadığını değerlendi-

rir. Terapideki pragmatik doğruluk dilin, kültürel

inançların, aile öyküsünün, sosyoekonomik ko-

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)114. Bölüm

1233

şulların ve daha birçok bağlamsal faktörün etki-

leşimi ile ortaya çıkan bir değişkendir; bu nedenle

kişiden kişiye değişebilir ve kazanım amaçlarının

farklılığından dolayı mutlak bir doğrudan çok o

kişiye özgü ve onun yararına bir özellik gösteriyor

olması kriter alınır. Hastanın sorunlarını çözmeye

yönelik işlev gören bir değerlendirmeyi doğru ka-

bul eden bu bakış açısı; hastayı işlevsel olmayan ya

da hedeenen kazanımları gerçekleştirmeye engel

deneyimlerin tekrarından da kurtarır (6,8,9).

İlişkisel Çerçeve Kuramı (Relational

Frame Theory)

İlişkisel Çerçeve Kuramı (RFT) insan dilinin ve

yüksek düzey bilişin işlevsel bağlamsal teorisidir

ve odak noktası bağlamın değişebilirliği üzerine

olup bu özellik, RFT’nin ACT de dâhil pek çok

psikoterapide kullanımını giderek yaygınlaştır-

maktadır (10). ACT’nin dilin kullanım biçiminin

davranışlarımız üzerindeki etkisini anlamak için

temel aldığı RFT, öğrenme ve düşünme biçimleri-

miz üzerinde dilin etkisini incelemiştir.

İnsan dilinin ve bilişinin gelişimi, durum ya da

olayları iki ya da çok yönlü ilişkilendirebilme bece-

risine (ilişkisel yanıtlama) dayanır. Örneğin bir to-

pun diğerinden büyük olduğunu bir çocuğa öğret-

tiğinizde çocuk diğer topun da öbüründen küçük

olduğunu ona öğretilmeden söyleyebilir (iki yönlü

ilişki). Ya da çocuğun en sevdiği bebeğine gerçek

ismi dışında verdiğimiz takma bir ismi çocuğa söy-

ledikten sonra sadece bebeğin takma isminin söy-

lenmesi ile çocuğun aklına gelecek olan şey, yine

en sevdiği bebeği ve onun ilk ismi olacaktır (eşde-

ğerlik ilişkisi). İlişkilendirme becerilerimiz sadece

şekil, büyüklük, benzerlik, karşıtlık, hiyerarşi gibi

nesnelerin keyfi olmayan (non-arbitrary) özellik-

lerine göre değil, o nesnelerle fiziksel hiçbir ortak

yanı olmayan ancak kullandığımız dil ya da yaşa-

dığımız kültür gibi bağlamsal değişkenler içinde

anlam kazanan yanıtlama biçimlerimize yani keyfî

çıkarımlarımıza göre de gerçekleştirilir (11). İliş-

kisel Çerçeve Kuramı’nın temeli olan ve bağlamsal

değişkenlerin şekillendirdiği ‘‘keyfî uygulanabilir

ilişkisel yanıtlama’’ (arbitarly applicable relational

responding) becerimiz sayesinde oluşan ‘‘ilişkisel

çerçeveler’’ (relational frames) operan öğrenme ile

kazanılır ve dil gelişimi, perspektif alma, empati

gibi üst düzey bilişsel becerilerimizin de temelini

inşa eder. Keyfi uygulanabilir ilişkisel yanıtlama

becerimiz, türümüze özgü olup bir olay ya da du-

rumu doğrudan deneyimlemeksizin öğrenebilme-

mizi sağlar ve ilişkisel çerçeveler üzerinden ortaya

çıkan kurala dayalı davranışlarımızın (rule-gover-

ned behaviour) temelini oluşturur (12,13). Sıcak

bir nesneye dokunmamayı annemizin uyarısıyla

öğrendiğimiz örneğinde olduğu gibi ‘‘kurala da-

yalı davranışlar’’, deneyimle öğrenmenin yararlı

olmayacağı hatta tehlikeli sonuçlar yaratabileceği

durumlarda uyaranlara etkin bir yanıt verme bi-

çimidir (14). Ancak kurala dayalı davranışlar belli

koşullarda uyumsal görünse de sözlü kurallar tara-

fından kontrol edilen bu davranışların, deneyimle

öğrenilen davranışlara kıyasla mevcut anla teması

azalmış ve dış gerçekliğe karşı daha az yanıtlı ve

uyumsuz olduğu bilinmektedir (15). Örneğin ya-

şadığımız travmatik bir olay geçmişe ait bir dene-

yimken bu olayla ilişkilendirdiğimiz bir kişi ya da

bir yer (ilişkisel ipuçları) yaşadığımız travmayı ve

zorlayıcı duyguları şimdiki ana getirerek acı verici

yaşantıları tekrar tekrar deneyimlememize neden

olabilir. İlişkisel Çerçeve Kuramı açısından bakıl-

dığında bu ilişkisel ipuçları nedeniyle mevcut za-

mana ait olmayan bu tip geçmiş deneyimlerin iş-

levlerinin şimdiki ana aktarılması ruhsal sorunları

ortaya çıkaran temel mekanizmadır (16).

İlişkisel çerçeveler, ilişkisel bağlam ve işlevsel

bağlam tarafından düzenlenir. Öğrendikten sonra

değiştiremediğimiz ilişkisel bağlama atfedilen an-

lamlar, bilişsel yapıların çalışıldığı terapilerle bir

dereceye kadar inhibe olsalar da bir kez öğrenil-

miş oldukları için değiştirilemez ya da tam olarak

ortadan kaldırılamazlar. Bu nedenle var olan bir

düşüncenin yeniden yapılandırılması ya da içeri-

ğinin değiştirilmesi klinik pratikte oldukça zordur

ve düşünceye atfedilen önemin artışı ile sonuçla-

nabilir (17,18). İşlevsel bağlam ise ilişkisel yanıt-

larımızın etkilerini belirler ve daha düzenlenebi-

lir bir özellik gösterir. ACT’yi diğer terapilerden

ayıran işlevsel bağlama vurgusu ilişkisel bağlam

elementlerini de içermektedir. Örneğin ‘‘Ben de-

ğersizim.’’ düşüncesine sahip olan bir danışanın

düşüncesinde ‘‘Benim kötü olduğuma ilişkin dü-

şüncelerim var.’’ şeklinde bir değişiklik, ilk düşün-

ceyi ortadan tamamen kaldırmaz ancak düşünce-

nin ifade ediliş şeklinde, dolayısıyla düşünceyle

kurulan ilişkide daha uyumsal bir değişiklik yara-

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

114. Bölüm

1234

tır ve işlevsel olmayan dar ilişkisel repertuvarı ge-

liştirmeye olanak tanır. Sonuçta öğrenilen bilişsel

ilişkiler unutulmaz ancak yeni bir öğrenme dene-

yimi ya da verilen yanıtlarda yaratılacak esneklik

ile ilişkisel deneyim zayıar (19). İlişkisel Çerçeve

Kuramı'nı kendine temel alan ACT yaklaşımında,

dilin yarattığı gerçeklikle ortaya çıkan düşüncenin

kendiyle uğraşılmaz (kötü biri olmadığına ilişkin

kanıt arama, düşünceyi yeniden yapılandırma

gibi); aksine düşünceyle kurulan kaynaşık ilişki

değiştirilerek modelin itici gücünü temsil eden

yaşamsal değerler ve değer uyumlu davranışların

desteklenmesi hedeenir (20).

ACT modelinin temel bileşenleri

ACT’nin altı temel bileşenden oluşan “psiko-

lojik esneklik modeli” tek tek semptomlar ya da

bunların bileşimleri olan sendromlarla ilgilenmek

yerine, uyumsal ya da uyumsal olmayan sonuçları

ortaya çıkaran süreçlere odaklanır (21). ACT’nin

boyutsal yaklaşımı, işlevsel bağlamsal yaklaşımı

temel alarak insan davranışının doğasını anlama-

ya yönelik, klinik pratikte kullanışlı olabilecek,

genellenebilir ve içinde temel anahtar elementleri

barındıran bütüncül bir model ortaya koyar. Bu

yönüyle ACT modeli; hem psikolojik iyi oluş hem

psikopatoloji hem terapötik müdahaleleri değer-

lendirmek ve uygulamak için ortak bir model işle-

vi görmektedir (2).

ACT’nin hegzagon modelinin psikolojik ka-

tılık için temel bileşenleri, esnek olmayan dikkat

ya da bir diğer deyişle mevcut anda olmak yeri-

ne sürekli geçmiş veya gelecekle meşguliyet, de-

ğerler karmaşası, eylemsizlik ya da impulsivite

kavramsal benlik, bilişsel kaynaşma ve yaşantısal

kaçınmadır. Buna karşılık gelen psikolojik esnek-

liğin temel bileşenleri ise mevcut ana yöneltilmiş

esnek dikkat, seçilmiş değerlerle temas, değerlerle

uyumlu eylemler; bağlamsal benlik, bilişsel ayrış-

ma ve kabuldür (22,23). ACT modelinin bu temel

bileşenlerinin bir aradalığı psikolojik esnekliği, bu

bileşenlerden bir ya da daha fazlasının olmayışı ise

ruhsal sorunlarla ve uyumsal olmayan işlevsellikle

ilişkili psikolojik katılığı öngörmektedir. Model,

ruhsal acının insan var oluşunun doğal bir sonucu

olduğunu ancak psikolojik katılığın bizi içsel ya da

dışsal bağlama uyum sağlamaktan alıkoyarak ruh-

sal sorunlarımızı artırdığını öne sürer. Psikolojik

katılığın bir sonucu olarak artan bu gereksiz ruhsal

acı, sözel ve bilişsel süreçlerimizin bilişsel kaynaş-

ma ve yaşantısal kaçınma üzerinden davranış re-

pertuvarımızı daralttığı durumlarda ortaya çıkar.

Bilişsel kaynaşma, kişiyi eylemlerinin sonuçlarıyla

etkin biçimde temas etmekten, sorunlar karşısın-

da yeni ve işlevsel çözüm stratejileri belirlemekten

alıkoyar ve sonuçta, sürekli olarak neyin doğru ne-

yin yanlış olduğuna ilişkin kısır bir durum analizi

içinde bırakır. Yaşantısal kaçınmada ise tek amaç,

ruhsal olarak rahatsızlık yaratan her türlü düşün-

ce, duygu ya da fiziksel durumdan kaçınmak olur

ve kaçınmanın bu düzeyi davranışsal repertuvar-

da daralma ile sonuçlanırken davranışların olası

olumlu sonuçlarını da görmeyi engeller (24).

ACT modelinin temel hedefi, kişide ruhsal acı-

yı yaratan sözel ve bilişsel süreçleri daha uygun bir

bağlamsal süreç içinde değerlendirmek ve değerler

doğrultusunda seçilmiş eylemlerinin sonuçlarıyla

daha fazla temas etmesini sağlamaktır. Model, en

ilişkili bileşenleri temel üç yanıt verme şekline

göre (açık, merkezi ve bağlantılı) ele alınacaktır.

Açık yanıt stili: bilişsel ayrışma ve kabul

Modelin bilişsel ayrışma ve kabul boyutları,

deneyimlerimize açık olmakla ilişkili iki temel bi-

leşendir. Bu iki bileşenin psikopatoloji ilişkili kar-

şıtını ise bilişsel kaynaşma ve yaşantısal kaçınma

oluşturur.

Bilişsel ayrışma (defüzyon), kişinin stres verici,

istenmeyen öznel yaşantı veya deneyimlerle ara-

sına mesafe koymasını ve yargısız bir biçimde bu

deneyimleri gözlemleyebilmesini tanımlar. Kabul

ise kişinin hoşnutsuzluk uyandıran öznel yaşan-

tılarının varlığını kabul ederek onları meraklı bir

tutumla deneyimlemeye ve bu deneyimlerden öğ-

renmeye yönelik bir tutumu ifade eder (25).

Değerlendirme, sınıandırma, planlama, kı-

yaslama gibi sözel ya da bilişsel yani ilişkisel ak-

tivitelerimiz gündelik yaşamımızda etkin bir et-

kileşim kurmamıza fayda sağlarken bağlamı sıkça

gözden kaçırmamıza da neden olur. Bilişsel kay-

naşma, işte bu sözel/bilişsel süreçlerin davranış-

larımız üzerinde aşırı kontrolünü ifade eder. Ya-

şantımızdaki pek çok şeyin işlevi, düşüncelerimiz

ve tanımlamalarımıza sıkı sıkıya bağlıdır ve bu

durum davranışlarımızın düzenlenmesi üzerinde

‘‘doğrudan deneyimlemenin’’ etkisini saf dışı bı-

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)114. Bölüm

1235

rakır (21). Örneğin yakın bir gelecekte topluluk

önünde konuşma yapacak panik bozukluğu olan

bir kişinin bu performansı ile ilgili mevcut zaman-

daki kaygı verici düşüncelerle aşırı kaynaşması

durumunda, henüz gerçekleşmemiş bu duruma

ilişkin düşüncelerin kendi bir panik atağa ve he-

nüz deneyimlenmemiş olan eylemden yoğun bir

kaçınmaya sebep olabilir. ACT yaklaşımı; kayna-

şılan düşüncenin içerik ve biçiminin değiştirilme-

sinden çok düşünceyle olan kaynaşmanın yargısız

farkındalık teknikleriyle azaltılarak bilişsel esnek-

liğin artırılması ve bu düşünceyi destekleyen işlev-

sel bağlamın değiştirilmesi gerektiğini vurgular.

Bu sayede düşüncenin, gerçekliği temsil etmekten

çıkarak, o kişinin ‘‘zihinsel yapısının bir ürünü’’

olarak fark edilmesi mümkün olur (26,27).

Yaşantısal kaçınma, kişinin ruhsal olarak sı-

kıntı oluşturan öznel bazı deneyimleri (fiziksel

duyumlar, düşünceler, duygular, anılar gibi) ile te-

mas hâlinde olmaya isteksiz (unwillingness) olma-

sı ve bu deneyimlerin biçimini, sıklığını, şiddetini

değiştirmeye yönelik kontrol edici, katı ve savun-

macı bir tutum içine girmesidir (28,29). Yaşantısal

kaçınmalarımız, kendimizi korumamız gereken

bazı koşullarda bize yarar sağlasa da içsel yaşantı-

larımıza yönelik süreğen ve yaygınlaşan kaçınma

stratejileri kaygı, korku, öe, üzüntü gibi olumsuz

duyguları kısa vadede azaltırken bir süre sonra bu

duyguların daha yoğun bir şekilde geri dönmesi-

ne neden olmaktadır (30). Öte yandan yoğun ya-

şantısal kaçınmalar, kişinin gündelik yaşamını da

kısıtlamakta ve olumlu duygular ve davranış re-

pertuvarında da azalmaya neden olmaktadır (31).

Yaşantısal kaçınmanın tersi olan kabul ise; tüm bu

içsel yaşantılarımızla mücadele etmeden ve yargı-

sız biçimde duygusal yanıtlarımızı deneyimleme-

ye yönelik açık ve istekli bir tutum sergilemektir.

Kabul bu noktada hem davranışsal bir istekliliği

hem psikolojik kabulü temsil eder. Buradaki is-

teklilik (willingness) öznel deneyimlerimize ya da

bunlara sebep olan durumlarla temas etmeye yö-

nelik olarak, değerler doğrultusunda gönüllü bir

seçimi ifade ederken, psikolojik kabul ise mevcut

deneyime yönelik açık, alıcı, esnek ve yargısız bir

duruşun benimsenmesidir. Amaç olumsuz duy-

gularla ilişkili uyarılmışlık hâlini azaltmaktan öte

kişiyi önceki davranış repertuvarını daraltan de-

neyimlerden özgürleştirerek yanıt esnekliğini ve

değer yönelimli eylemleri (value-based action)

artırmaktır (7,25).

Merkezi yanıt stili: şimdiki an ve

bağlamsal benlik

ACT modelinin merkezi sütununu oluşturan

bu iki bileşen, ana ilişkin farkında ve esnek bir

temasa vurgu yapar. Modelin bir yanındaki “ka-

bul ve ayrışma” ve diğer tarafındaki “değerler ve

eylem”, mevcut an bağlamında davranan farkın-

dalıklı bir kişinin seçimleri üzerinden temellenir.

Ana ilişkin farkında ve esnek bir dikkat, kişinin

bilişsel ayrışma ve kabul becerilerini artırırken bu

becerilerin gerektiğinde değer odaklı eylemlerin

hizmetinde kullanılmasını sağlar (25).

Terapide kişinin anla temasının olmaması ve

zihnin sürekli “problem çözme modunda” kalma-

sı sosyal bağlamın gerektirdiği şekilde davranışın

değişimine olanak vermez. Uyumsal bir yanıt, an-

cak mevcut andaki içerikle temas edip ona uygun

yanıt vermekle ortaya çıkar. Bu da kendi zihinsel/

sözel işlemleme süreçlerimizin dışına çıkarak an

ile doğrudan etkileşmek ve onu doğrudan dene-

yimlemekle mümkün olur (32). Ana ilişkin kendi-

lik ve sosyal bağlamın tüm boyutlarına yönelmiş

odaklı, gönüllü ve esnek dikkat, olumsuz düşün-

ceyi sadece o ana ilişkin bir bileşen hâline getirir

ve bu sayede asıl önemli olan bileşenlere odaklan-

ma sağlanır (33).

Kendiliğin tanımlanması ve sınıandırılması,

dil becerilerinin kazanımı ile başlar. İçinde bu-

lunduğumuz dünyayla etkileşimimizin doğrudan

değil sözel ve bilişsel süreçlerle, atıarımız ve de-

ğerlendirmelerimizle gerçekleşmesi gibi, kendili-

ğimizle kurduğumuz ilişki de çoğunlukla benzer

şekilde gerçekleşir (34). Bu hâliyle kendilik; ta-

nımlar, atıar, önermeler ve değerlendirmelerle

kavramsallaştırılmış bir nesne hâline gelir. Ken-

diliğin dil üzerinden yapılan bu kavramsallaştı-

rılması (kavramsal benlik-self as concept) gerçek

olarak kabul edilir ve bilişsel kaynaşmamız, algıla-

dığımız bu ‘‘gerçek kendilik’’ durumuna tutunma-

mızı ve onun içeriğine uygun biçimde davranma-

mıza neden olur (35). Diğer yandan aşırı kaynaşık

olduğumuz kavramsal kendiliğimiz, benlik algı-

mızla uyuşmayan durumları ya da yaşantıları va-

roluşumuz için âdeta bir tehdit olarak algılar ve bu

durumu uyandıran deneyimlerden kaçınma ya da

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

114. Bölüm

1236

onları kendilik algımızla uyumlu olacak biçimde

değiştirmeye çabalar. ACT, kendiliğe ilişkin bu

kavramsal yapının içeriğini değiştirmekten çok bu

yapı ile kurulan ve gelişime fırsat vermeyen sıkı

bağı esnetmeye çalışır (36).

İlişkisel Çerçeve Kuramı'na göre, dil süreç-

lerimiz üzerinden gelişen ben/sen, şimdi/sonra,

burada/orada gibi deiktik (gösterimsel) ilişkiler,

kendimizin ve başkasının zihinsel durumlarının

farklı olduğunu anlamamıza yarayan ilişkiler olup

kendilik algımıza ilişkin bir bakış açısı edinme-

mizi ve başkalarıyla sosyal olarak ilişkilenmemizi

sağlar (37). Bu açıdan kavramsal benliğin karşıtı

olan bağlamsal benlik (self-in context) ya da pers-

pektif alma; gösterimsel (deiktik) ilişkilerin, yani

diğerlerinin bakış açısının da yer aldığı (beni ta-

nımlamak için sen kavramına ihtiyaç olması gibi)

durumların tamamının birlikte ele alınması ve

bütünleşmesi ile ortaya çıkar. Bağlamsal benlik bu

yönüyle farklı durumlara ilişkin perspektif alabil-

me, kendiliğin daha geniş bir zamansal, sosyal ve

mekânsal bağlamda ifadesine olanak tanır. Ken-

diliğin sosyal bağlamla etkileşimi içinde tanım-

landığı bağlamsal benlik durumu; kişiye mevcut

deneyimlerine yapışıp kalmadan onlara karşı göz-

lemci bir tutumda kalabilmeyi ve yargısız biçimde

deneyimlemeyi olanaklı kılar (17,35).

Bağlanmış yanıt stili: Değerler ve

Adanmış Eylemler

Yaşamı anlamlı kılan şey, gündelik eylemle-

rimizde ifade bulan değerlerimizle kurduğumuz

bağlantılarımızdır. Bu anlamda değerler; durum-

lar ve mevcut koşullardan bağımsız olarak özgür

irademizle oluşturabildiğimiz, yaşamda bize yol

gösteren ve tam olarak gerçekleştirilemese bile o

yönde eyleme geçmemizi sağlayan önemli içsel kı-

lavuzlarımızdır (25). Yaşamın nasıl olması gerek-

tiğine ilişkin tanımladığımız ve değerlerle temas

etmeyen kurallar çerçevesinde eyleme koyduğu-

muz davranışlar ise dış dünyada yaşanan zorluk-

lar karşısında kolayca eylemsizliğe ya da bir tür

kaçınmaya dönüşebilir. ACT’de değerlere yapılan

vurgu onu diğer terapi türlerinden ayıran temel

bir özellik olup ancak değerler doğrultusunda ger-

çekleşen eylem, kabul ve ayrışmanın psikolojik iyi

oluşa hizmet edeceği öne sürülür (38).

Değer eksikliği, bilişsel kaynaşma ve yaşantısal

kaçınmanın sonucu olarak ortaya çıkan dar bir

davranış repertuvarı, kendini maladaptif davra-

nışlar (alkol alma, kendini kesme vb) ya da dav-

ranışsal kaçınma (içe çekilme, izolasyon) ile gös-

terir ve kısa vadede çözüme yönelik görünen bu

davranışsal stratejiler uzun vadede olumsuz ruh-

sal sonuçlara neden olur. ACT modelinde yer alan

adanmış fiziksel ve zihinsel eylemler (commited

actions), değerler zemininde ortaya çıkan davra-

nışlar olup davranışın, farklı durumlar karşısında

değer odaklı bir eylem olabilmesi amacıyla tekrar

ve tekrar düzenlenmesini ifade eder (21).

Çocuklarda ve ergenlerde ACT ile

yapılan çalışmalar

Yapılan yetişkin çalışmaları ACT'nin depres-

yon, kaygı bozuklukları, kronik ağrı, psikoz, kişilik

bozuklukları, alkol madde kullanım bozuklukları,

yeme bozuklukları gibi pek çok ruhsal bozuklukta

etkili olduğunu göstermiş olup bu çalışma sonuçla-

rı çocuklardaki ve ergenlerdeki farklı ruhsal sorun-

ların tedavisinde ACT müdahalelerinin etkin bi-

çimde kullanımı için umut vaat etmektedir (39,40).

Hayes ve arkadaşlarının, depresyon tanılı 38

ergende ACT müdahalelerinin etkinliğini klasik

BDT müdahaleleri ile karşılaştırdığı randomize

kontrollü bir çalışmada, ACT uygulanan ergenler-

de depresyon semptom şiddetinin BDT grubuna

göre belirgin şekilde azaldığı ve semptom şidde-

tindeki düzelmenin tedavi sonrasındaki süreçte

de devam ettiği bildirilmiştir (41). Livheim ve

arkadaşlarının, gerçekleştirdiği farklı ülkelerden

ergenlerde ACT uygulamalarının depresif belirti-

ler ve stres belirtileri üzerine etkinliğinin araştı-

rıldığı okul tabanlı iki pilot çalışmada, kısa süreli

(sekiz seans) ACT terapisinin ergenlerde depresif

semptomatoloji (disforik duygudurum, anhedoni,

olumsuz kendilik değerlendirmesi) ve algılanan

stres düzeyi üzerine belirgin olarak azaltıcı etkisi

olduğu bildirilmiş olup ACT uygulamaları sonrası

ergenlerin, psikolojik katılık puanlarının azaldığı

ve mindfulness becerileri düzeylerinin arttığı bil-

dirilmiştir (42).

Kaygı bozukluğu olan çocuk ergenlerde ACT

uygulamalarının etkinliğine ilişkin veriler olduk-

ça sınırlıdır. Moris ve Greco, sosyal kaygı bozuk-

luğu olan çocuklarda ACT uygulamaları ile kay-

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)114. Bölüm

1237

gı belirtilerinin azaldığını ve okula devamlılığın

arttığını bildirmiştir (43). Bir vaka bildiriminde

kaygı belirtileri ve obsesif yakınmaları olan hafif

düzey zekâ geriliği tanılı bir kız ergende 18 seans

süreli ACT uygulamaları sonunda yaşantısal ka-

çınmalarda ve kaygı belirtilerinde azalma ve sos-

yalizasyonda artış bildirilmiştir (44). Son yıllarda

yapılan randomize kontrollü bir çalışmada, kaygı

bozukluğu olan 7-17 yaş aralığındaki 193 çocukta

10 seans süreli ACT ve BDT grup müdahaleleri-

nin etkinliği karşılaştırılmış ve her iki müdaha-

lenin de klinisyen, özbildirim ve ebeveyn ölçüm-

lerinde klinik semptom şiddetini belirgin şekilde

azalttığı ve yaşam kalitesi ölçek puanlarını artırdı-

ğı bildirilmiş ancak yaşantısal kaçınma ve bilişsel

kaynaşma puanları arasında bir fark bildirilme-

miştir. Müdahale etkinliğinin her iki tedavi için

de 3 aylık izlem süresince devam ettiği bu çalışma

sonuçları ACT uygulamalarının kaygı bozukluk-

ları için altın standart olan BDT müdahaleleri dı-

şında uygun bir tedavi seçeneği olabileceğini ileri

sürmüştür (45).

Yapılan küçük örneklemli bazı ön çalışmalar;

ACT uygulamalarının çocuk ergenlerde tek ba-

şına kullanıldığı durumda, Travma Sonrası Stres

Bozukluğu (TSSB), Obsesif Kompulsif Bozuk-

luk (OKB) ve trikotillomanide klinik semptom

şiddetini azalttığı yönünde sonuçlar bildirmiştir

(46-49). İlaç kullanımı olan OKB ve depresyon

tanılı ergenlerde ACT'nin etkinliğinin BDT ile

karşılaştırıldığı yakın zamanda yapılan randomi-

ze kontrollü bir çalışmada; SSRI+ACT kombinas-

yonunu OKB ve depresif semptomların şiddetini

azaltmada SSRI+BDT kombinasyonuna benzer

bir etkinlik gösterdiği ayrıca ACT ile tedavi olan

grubun BDT ve yalnızca ilaçla tedavi edilen gru-

ba göre psikolojik esneklik, farkındalık ve değer-

ler skorlarında daha fazla artış olduğu bildiril-

miştir (50).

Emosyon disregülasyonu, DEHB belirtileri ve

dışa yönelim sorunları olan evlat edinilmiş 28 ço-

cukta ACT temelli yapılan müdahale etkinliğinin

değerlendirildiği bir çalışmada, emosyonel kaçın-

ma, içe yönelim sorunları, davranış problemleri

ve DEHB semptomlarının hem ebeveyn hem öz-

bildirim ölçümlerine göre anlamlı şekilde azaldığı

bildirilmiştir (51). Davranış sorunları ve yüksek

düzey impulsivitesi olan ergenlerde ACT'nin biliş-

sel ayrışma tekniklerinin kullanıldığı bir başka ça-

lışmada hem düşük hem yüksek risk grubundaki

ergenlerin davranış sorunlarında belirgin azalma

olduğu, düşük risk grubundaki ergenlerde ayrıca

yaşantısal kaçınma ve bilişsel kaynaşma ölçüm-

lerinde belirgin azalma ve yargısız kabul ölçekle-

rinde artış olduğu ve bu etkilerin dört aylık izlem

sürecinde de devam ettiği bildirilmiştir (52).

Bağımlı ergenlerde motivasyonel görüşme ile

kombine edilen ACT müdahalelerinin etkinliği-

ni değerlendiren yakın zamanlı bir çalışma tedavi

süresinde ergenlerin üçte ikisinden fazlasının hem

özbildirim ölçümleri hem idrar ölçüm sonuçları-

na göre en az bir haa ayıklık sağlayabildiğini bil-

dirmiştir. Çalışmadaki bağımlı ergenlerde ACT

müdahalelerinin; hastaları tedavide tutma oran-

larını artırabileceği ve ACT'nin transdiagnostik

yaklaşımının, birlikte görülen farklı bağımlılık

türlerinin ve eşlik eden diğer ruhsal sorunların bir

arada tedavisine imkân tanıyan uygun bir tedavi

modalitesi olabileceği belirtilmiştir (53).

Kronik ağrı; çocuklarda sık hastane yatışı ve

tıbbî tetkik gerektiren başta kaygı ve depresif bo-

zukluklar olmak üzere ruhsal sorunların sık eşlik

ettiği, akademik ve sosyal uyumu bozan oldukça

önemli bir sorun olup yapılan çalışmalar, kronik

hastalık ilişkili ağrı ya da idiopatik kronik ağrı so-

runu olan çocuklarda ve ergenlerde ACT uygula-

malarının; ağrı duyarlılığını ve ağrı ilişkili kaygıyı

azaltmada ve sosyal ve akademik uyumun artırıl-

masında oldukça etkin olduğunu göstermektedir

(54). Wicksell ve ark.nın kronik ağrı sorunu olan

32 ergenle yaptığı randomize kontrollü bir çalış-

mada; ACT uygulamalarının ağrı ilişkili kaçınma

ve baş etme stratejilerini değiştirerek hem tedavi

hem izlem sürecinde ağrı duyarlılığını azalttığı,

genel işlevselliği ve yaşam kalitesini artırdığı ve

okuldan uzak kalınan günleri azalttığı bildirilmiş-

tir (55). Gauntlett-Gilbert ve ark.nın yaptığı bir

izlem çalışmasında; kronik ağrı sorunu olan 98

ergenin ACT uygulamaları sonrası ağrı yoğunluk-

larında değişim olmaksızın; ağrı kesici ilaç kulla-

nım oranlarının ve kaygı ve depresyon düzeyleri-

nin azaldığını, genel işlevselliklerinin ise belirgin

biçimde arttığını bildirmiş olup; çalışmada olum-

lu sonuçlarla ilişkili en önemli değişkenin, ağrıya

ilişkin kabul seviyesindeki artış olduğunu belirt-

mişlerdir (56).

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

114. Bölüm

1238

SONUÇ

Yapılan çalışmalar pek çok psikopatolojinin teme-

linde yaşantısal kaçınma ve bilişsel kaynaşmanın

olduğunu göstermektedir (21). ACT'nin yaşantısal

kaçınma ve bilişsel kaynaşmayı kabul, farkındalık

ve bilişsel ayrışma teknikleri ile birlikte ele aldığı

psikolojik esneklik modeli, farklı ruhsal hastalık-

ların tek bir model üzerinden ele alınmasına ve te-

davisine imkân vermektedir (40). ACT'nin trans-

diagnostik yaklaşımı onu sadece sınıandırılmış

klinik tanı düzeyindeki ruhsal sorunlarda değil;

çocuk ve ergenlerde klinik olarak ilgi odağı olan;

kronik stres, okul ilişkili sorunlar, erken dönem

olumsuz yaşam deneyimleri, riskli davranışlar,

ebeveyn ve akran ilişkilerinde yaşanan çatışmalar

gibi psikopatoloji için risk yaratan ve genel iyi olu-

şu etkileyen sorunlarla baş etmede de uygun bir te-

rapi müdahalesi hâline getirmektedir (57,58). ACT

uygulamalarında, yaşantısal egzersizler ve metafor

kullanımları üzerinden modelin soyut kavramları-

nın yaş ve gelişim düzeyine uygun hâle getirilmesi

ve seansların interaktif ve gruplar hâlinde uygu-

lanmasının; çocuk ve ergenlerde tedaviye katılım

oranlarını ve olumlu ruhsal sonuçları artırabilece-

ği düşünülmektedir (59,60). Öte yandan değerler,

değerlerle uyumlu eylemler ve sosyal bağlamsal

değişkenlere yaptığı vurgu ACT uygulamalarını;

sağlıklı bir kimlik duygusu geliştirme ve anlamlı

bir yaşam sürme için değer inşası sürecinde olan

ergenlerin biyopsikososyal gelişimsel süreçlerine

destek olabilecek uygun bir yaklaşım hâline getir-

mektedir (61). Çocuklarda ve ergenlerle yapılan

çalışmalar ACT'nin depresyon, kaygı bozuklukları,

TSSB, OKB, yıkıcı davranış bozuklukları, kronik

hastalıklar, ağrı ve yeme bozuklukları ve yüksek

riskli cinsel davranışlar gibi farklı ruhsal sorunlar-

da kullanımı ile ilgili olumlu sonuçlar bildirmekle

birlikte bu alanda henüz çok sınırlı veri bulunmak-

tadır (62). Çocuk ve ergenlerde ACT tedavi uygu-

lamalarının sistematik olarak gözden geçirildiği

bir çalışmada; ACT'nin çocuk ve ergenlerde yeni

bir uygulama alanı olmasına rağmen pek çok farklı

ruhsal sorunda semptom şiddetini azalttığı, yaşam

kalitesini artırdığı ve çalışmalardaki olumlu sonuç-

ların hem özbildirim hem ebeveyn bildirimlerinde

tutarlılık gösterdiği bildirilmiştir. Ancak yapılan

çalışmaların çoğunda, sadece modelin yaşantısal

kaçınma ve bilişsel kaynaşma parametrelerinin

değerlendirilmesi; çalışmalardaki örneklem grup-

larının küçüklüğü, kontrol gruplarının olmayışı ve

kısa süreli seans uygulamalarının, müdahale so-

nuçlarının genellenebilirliğini güçleştirdiği bildi-

rilmiştir (63). Bu nedenle çocuk ve ergen yaş gru-

bunun yaş ve gelişimsel özelliklerine uyarlanmış

tekniklerin kullanıldığı ve modelin diğer paramet-

relerinin de değerlendirildiği, geniş ölçekli, uzun

izlem süreli ve karşılaştırmalı randomize kontrollü

çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır (63,64).

KAYNAKÇA

1. De Houwer J, Barnes-Holmes Y, Barnes-Holmes D. Ri-

ding the waves: A functional cognitive perspective on

the relations among behaviour therapy, cognitive beha-

viour therapy and acceptance and commitment therapy.

International Journal of Psychology. 2016; 51(1):40-44.

2. Hayes SC, Strosahl KD, Wilson KG. Acceptance and

commitment therapy: An experiential approach to be-

havior change. New York: Guilford;1999.

3. Hayes SC. A contextual approach to therapeutic change.

In: N Jacobson, editors. Psychotherapists in clinical pra-

ctice: Cognitive and behavioral perspectives. New York:

Guilford Press; 1987 p. 327–87.

4. Hayes SC. Acceptance and commitment therapy, relati-

onal frame theory, and the third wave of behavioral and

cognitive therapies. Behavior erapy. 2004;35:639–665.

5. Zettle RD. e evolution of a contextual approach to the-

rapy: From comprehensive distancing to ACT. Interna-

tional Journal of Behavioral Consultation and erapy.

2005;1:77-89.

6. Hayes SC, Hayes LJ, Reese HW, Sarbin TR. Analytic go-

als and the varieties of scientific contextualism. In: SC

Hayes, LJ Reese, TR Sarbin, editors. Varieties of scientific

contextualism. Reno NV: Context Press; 1993. p. 11-27.

7. Hayes SC, Villatte M, Levin M, Hildebrandt M. Open,

aware, and active: Contextual approaches as an emerging

trend in the behavioral and cognitive therapies. Annual

Review of Clinical Psychology. 2011;7:141-68.

8. Biglan A, Hayes SC. Should the behavioral sciences be-

come more pragmatic? e case for functional contex-

tualism in research on human behavior. Applied and

Preventive Psychology: Current Scientific Perspectives.

1996; 5:47–57.

9. Biglan A, Hayes SC. Functional contextualism and Con-

textual Behavioral Science. In: Zettle RD, Hayes SC,

Barnes- Holmes D, Biglan A, editors. e Wiley Hand-

book of Contextual Behavioral Science. UK: John Wiley

&Sons, Ltd; 2016. p. 37-62.

10. Törneke N. Learning RFT : an introduction to relational

frame theory and its clinical applications. Oakland, CA:

New Harbinger Publications, Inc; 2010. p. 113-33.

11. Barnes-Holmes Y, Barnes-Holmes D, Smeets PM. Estab-

lishing relational responding in accordance with oppo-

site as generalized operant behavior in young children.

International Journal of Psychology and Psychological

erapy. 2004;4:559-586.

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)114. Bölüm

1239

12. Barnes-Holmes Y, Barnes-Holmes D, Roche B, Healy O,

Lyddy F, Cullinan V, Hayes SC. Psychological develop-

ment. In: SC Hayes, D BarnesHolmes, B Roche, editors.

Relational frame theory: A post-Skinnerian account of

language and cognition. New York: Plenum Press; 2001.

p. 157-180.

13. Berens NM, Hayes SC. Arbitrarily applicable comparati-

ve relations: Experimental evidence for a relational ope-

rant. Journal of Applied Behavior Analysis. 2007;40:45-

71.

14. Skinner BF. Contingencies of reinforcement: A theoreti-

cal analysis. NewYork: Appelton-Century-Cros; 1969.

15. Hayes SC, Brownstein AJ, Haas JR, Greenway DE. Inst-

ructions, multiple schedules, and extinction: Distingu-

ishing rule-governed from schedule controlled beha-

vior.Journal of the Experimental Analysis of Behavior.

1986;46:137-147.

16. Hayes SC, Giord EV. e trouble with language: Expe-

riential avoidance, rules, and the nature of verbal events.

Psychological Science. 1997;8:170-173.

17. Hayes SC, Pistorello J, Biglan A. Acceptance and com-

mitment therapy: model, data, and the extension to the

prevention of suicide. Brazilian Journal of Behavioral &

Cognitive erapy. 2008;10(1): 81-104.

18. Hayes SC. Acceptance and commitment therapy, relati-

onal frame theory, and the third wave of behavioral and

cognitive therapies. Behavior erapy. 2004; 35:639-665.

19. Hayes SC, Levin ME, Plumb-Vilardaga J, Villate JL, Pis-

torello J. Acceptance and commitment therapy and con-

textual behavioral science: Examining the progress of a

distinctive model of behavioral and cognitive therapy.

Behavior erapy. 2013; 44(2):180-198.

20. Hayes SC, Smith S. Get out of your mind and into your

life: e new Acceptance and Commitment erapy.

Oakland, CA: New Harbinger; 2005.

21. Hayes SC, Luoma JB, Bond FW, Masuda A, Lillis J.

Acceptance and commitment therapy: Model, proces-

ses and outcomes. Behaviour Research and erapy.

2006;44:1-25.

22. Hayes SC, Pistorello J, Levin M. Acceptance and com-

mitment therapy as a unified model of behavior change.

e Counseling Psychologist. 2012;40(7):976-1002.

23. Ruiz FJ. A review of Acceptance and Commitment

erapy (ACT) empirical evidence: Correlational, ex-

perimental psychopathology, component and outcome

studies. International Journal of Psychology & Psycho-

logical erapy. 2010; 10:125–162.

24. Twohig M. Introduction: e basics of Acceptance and

Commitment erapy. Cognitive and Behavioral Practi-

ce. 2012;19: 499–507.

25. Hayes SC, Strosahl KD, Wilson KG. Acceptance and

commitment therapy: e Process and Practice of Min-

dful Change.2nd ed. New York, NY: e Guilford Press;

2012: 60-103.

26. Wilson, K. G., & Roberts, M. (2002). Core principles in

acceptance and commitment therapy: An application to

anorexia. Cognitive and Behavioral Practice, 9, 237-243.

27. Coyne LW, Birtwell KB, McHugh L, Wilson KG. Accep-

tance and commitment therapy. In: Ehrenreich-May J,

Chu BC, editors. Transdiagnostic treatments for child-

ren and adolescents: Principles and practice. New York,

NY: Guilford Press; 2014. p. 233-64.

28. Hayes SC, Wilson KW, Giord EV, Follette VM, Strosahl

K. Experiential avoidance and behavioral disorders: A

functional dimensional approach to diagnosis and tre-

atment. Journal of Consulting and Clinical Psychology.

1996;64:1152-1168.

29. Boulanger JL, Hayes SC, Pistorello J. Experiential avoi-

dance as a functional contextual concept. In: AM Kring,

DM Sloan, editors. Emotion regulation and psychopat-

hology: A transdiagnostic approach to etiology and tre-

atment. New York: Guilford Press; 2010. pp. 107-134.

30. Hayes SC, Kohlenberg BS, Melancon SM. Avoiding and

altering rule control as a strategy of clinical treatment.

In: SC Hayes, editör. Rule-governed behavior: Cogniti-

on, contingencies, and instructional control New York:

Plenum; 1989. p. 359–385.

31. Baumeister RF, Zell AL, Tice DM. How emotions facilita-

te and impair self-regulation. In: JJ Gross, editör. Hand-

book of emotion regulation. New York: Guilford;2007. p.

408-26.

32. Hayes SC, Plumb JC. Mindfulness from the bottom up:

Providing an inductive framework for understanding

mindfulness processes and their application to human

suering. Psychological Inquiry. 2007;18: 242-248.

33. Baer RA. Mindfulness training as a clinical intervention:

A conceptual and empirical review. Clinical Psychology:

Science and Practice. 2003; 10:125-143.

34. Barnes-Holmes D. Self and Self Directed Rules. In: SC

Hayes, D BarnesHolmes, B Roche, editors. Relational

frame theory: A post-Skinnerian account of language

and cognition. New York: Plenum Press; 2001. p. 119-41.

35. Vilardaga R, Hayes SC, Levin ME, Muto T. Creating stra-

tegy for progress: A contextual behavioral science appro-

ach. e Behavior Analyst. 2009;32:105–133.

36. Mendolia M, Baker GA. Attentional mechanisms asso-

ciated with repressive distancing. Journal of Research in

Personality. 2008; 42:546-563.

37. McHugh L, Barnes-Holmes Y, Barnes-Holmes D. Re-

lational frame account of the development of complex

cognitive phenomena: Perspective-taking, false belief

understanding, and deception. International Journal of

Psychology & Psychological erapy. 2004;4: 303–324.

38. Wilson KG, Dufrene T. Mindfulness for two: An accep-

tance and commitment therapy approach to mindful-

ness in psychotherapy. Oakland, CA: New Harbinger;

2009.

39. Ruiz FJ. Acceptance and commitment therapy versus

traditional cognitive behavioral therapy: a systematic

review and meta-analysis of current empirical eviden-

ce. International Journal of Psychology & Psychological

erapy. 2012;12:333e357.

40. Coyne LW, McHugh L, Martinez ER. Acceptance and

commitment therapy (ACT): Advances and applications

with children, adolescents, and families. Child and Ado-

lescent Psychiatric Clinics of North America, 2011; 20:

379-399.

41. Hayes L, Boyd CP, Sewell J. Acceptance and commitment

therapy for the treatment of adolescent depression: a pi-

lot study in a psychiatric outpatient setting. Mindfulness.

2011;2: 86e94.

42. Livheim F, Hayes L, Ghaderi A, Magnusdottir T, Hog-

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

114. Bölüm

1240

feldt A, Rowse, J, et al. e eectiveness of Acceptance

and Commitment erapy for adolescent mental health.

Swedish and Australian pilot outcomes. 2014;24:1016-

30.

43. Morris T, Greco L. Incorporating parents and peers in

the assessment and treatment of childhood anxiety. In:

VandeCreek L, Jackson TL, editors. Innovations in clini-

cal practice: a source book, vol. 20. Sarasota (FL): Profes-

sional Resource Press/Professional Resource Exchange;

2002. p. 75–85.

44. Brown FJ, Hooper S. Acceptance and commitment the-

rapy (ACT) with a learning-disabled young person ex-

periencing anxious and obsessive thoughts. J Intellect

Disabil. 2009;13:195–201.

45. Hancock KM, Swain J, Hainsworth CJ, Dixon AL, Koo S,

Munro K. Acceptance and commitment therapy versus

cognitive behavior therapy for children with Anxiety:

Outcomes of a randomized controlled trial. Journal of

Clinical Child & Adolescent Psychology. 2016;47(2):296-

311.

46. Woidneck MR, Morrison KL, Twohig MP. Acceptance

and Commitment erapy for the treatment of posttrau-

matic stress among adolescents. Behavior Modification.

2014;38:451-476.

47. Armstrong AB, Morrison KL, Twohig MP. A preliminary

investigation of acceptance and commitment therapy for

adolescent obsessive-compulsive disorder. Journal of

Cognitive Psychotherapy. 2013;27(2):175-190.

48. Barney JY, Field CE, Morrison KL, Twohig MP. Treat-

ment of pediatric obsessive compulsive disorder utili-

zing parent‐facilitated acceptance and commitment the-

rapy. Psychology in the Schools. 2017; 54(1):88-100.

49. Lee EB, Homan KJ, Morrison KL, Ong CW, Levin ME,

Twohig MP. Acceptance and commitment therapy for

trichotillomania: a randomized controlled trial of adults

and adolescents. Behav Modif. 2018: 145445518794366.

50. Shabani MJ, Mohsenabadi H, Omidi A, Lee EB, Twohig

MB, Ahmadvand A et al. An Iranian study of group accep-

tance and commitment therapy versus group cognitive

behavioral therapy for adolescents with obsessive-com-

pulsive disorder on an optimal dose of selective seroto-

nin reuptake inhibitors. Journal of Obsessive-Compulsi-

ve and Related Disorders. 2019;(22):100440.

51. Bencuya NL. Acceptance and mindfulness treatment for

children adopted from foster care. e University of Ca-

lifornia; (Unpublished Doctoral Dissertation), 2013.

52. Luciano C, Ruiz FJ, Vizcaíno-Torres R, Sánchez V, Gu-

tiérrez-Martínez O, López-López JC. A relational frame

analysis of Defusion interactions in Acceptance and

Commitment erapy. A preliminary and quasi-ex-

perimental study with at-risk adolescents. Internatio-

nal Journal of Psychology and Psychological erapy.

2011;11:165-182.

53. urstone C, Hull M, Timmerman J, Emrick C. Deve-

lopment of a motivational interviewing/acceptance and

commitment therapy model for adolescent substance

use treatment. J Context Behav Sci. 2017;6:375–9.

54. Wicksell R, Melin L, Olsson G. Exposure and acceptance

in the rehabilitation of adolescents with idiopathic chro-

nic pain-a pilot study. Eur J Pain. 2007;11: 267-74.

55. Wicksell RK, Melin L, Lekander M, Olsson GL. Evalu-

ating the eectiveness of exposure and acceptance stra-

tegies to improve functioning and quality of life in lon-

gstanding pediatric pain-a randomized controlled trial.

Pain. 2009;141:248–57.

56. Gauntlett-Gilbert J, Connell H, Clinch J, Mccracken LM.

Acceptance and values-based treatment of adolescents

with chronic pain: Outcomes and their relationship to

acceptance. J Pediatr Psychol. 2013; 38:72-81.

57. Gucht K, Griith JW, Hellemans R, Bockstaele M, Pas-

calClaes F, Raes F. Acceptance and Commitment e-

rapy (ACT) for adolescents: outcomes of a large-samp-

le, school-based, cluster-randomized controlled trial.

Mind. 2017; 8: 408-16.

58. Burckhardt R, Manicavasagar V, Batterham PJ, Had-

zi-Pavlovic D, Shand F. “Acceptance and commitment

therapy universal prevention program for adolescents:

a feasibility study”. Child and adolescent psychiatry and

mental health. 2017;11 (1):27.

59. Zack S, Saekow J, Kelly M, Radke A. Mindfulness ba-

sed interventions for youth. Journal of Rational-Emotive

and Cognitive-Behavior erapies. 2014;32:44–56.

60. Kingery JN, Roblek TL, Suveg C, Grover RL, Sherrill JT,

Bergman RL. ey’re not just “little adults”: Develop-

mental considerations for implementing cognitive-beha-

vioral therapy with anxious youth. Journal of Cognitive

Psychotherapy. 2006;20(3):263–273.

61. Halliburton AE, Cooper LD. Applications and adaptati-

ons of Acceptance and Commitment erapy (ACT) for

adolescents. Journal of Contextual Behavioral Science.

2015;4:1-11.

62. Greco LA, Hayes SC. Acceptance and mindfulness tre-

atments for children and adolescents: A practitioner’s

guide. Oakland, CA: New Harbinger; 2008.

63. Swain J, Hancock K, Dixon A, Bowman J. Acceptance

and commitment therapy for children: A systematic re-

view of intervention studies. Journal of Contextual Be-

havioral Science. 2015;4(2):73–85.

64. Berryhill MB, Lechtenberg, MM. Acceptance and Com-

mitment erapy with Adolescents: Identifying and Cla-

rifying Values. Journal of family psychotherapy. 2015;26

(1):25-30.

- 1241 -

BÖLÜM

1241

1 UzmanDoktor,TatvanDevletHastanesi,senaycelenay@hotmail.comORCIDiD:0000-0003-4497-2349

115.

Senay ÇELENAY ÖZYAŞAR1

ŞEFKAT ODAKLI TERAPİ

(COMPASSİON FOCUSED

THERAPY-CFT)

GİRİŞ

Şeat odaklı terapi (ŞOT), psikolojik ve duygusal sı-

kıntı yaşayan bireylere yardım etmeyi amaçlayan 3.

kuşak bilişsel davranışçı terapi yaklaşımlarından bi-

ridir (1). Sosyal, gelişimsel, evrimsel psikoloji; bağ-

lanma kuramı, Budizm ve sinirbiliminden köken

alan ŞOT, bilimsel olarak zihnimizin çalışma şeklini

anlama üzerine kurulu entegre bir terapi olarak ta-

nımlanmaktadır (2). Özellikle kişinin kendine şeat

göstermesi, diğerlerine şeat göstermesi, farkında-

lık ve değerler temelli eylemlerde bulunması üzerin-

de çalışır. ŞOT’un temel amacı bireylerin kendileri

ile olan ilişkisini değiştirmektir. ŞOT bu değişimi

kendine ve başkalarına yönelik şeat gösterebilme,

sıcaklık ve nazik tutum, anlayışlı olma, kendisi ve di-

ğer insanların sorunları altında yatan geçmiş kişisel

zorlukları anlamaya çalışma, önyargısızlık ve yargı-

layıcı olmama yoluyla yapmaya çalışır (1).

ŞEFKAT ODAKLI TERAPİNİN TARİHÇESİ

ŞOT, standart terapilerde ilerleme kaydetmekte

zorlanan karmaşık ve kronik ruhsal sorunları olan

kişiler için geliştirilmiştir. ŞOT bir takım klinik

gözlemler sonucunda ortaya çıkmıştır. İlk olarak,

yüksek düzeyde utanç duyan ve öz eleştirel olan

insanların, kendilerine karşı nazik olma, öz şeat-

li olma ve iç sıcaklığı hissetme konularında büyük

zorluklar yaşayabildikleri gözlemlenmiştir. İkinci

olarak, utanç ve öz eleştiri ile ilgili problemlerin

çoğu zaman geçmişteki kötü muamele, istismar,

zorbalık, ihmal ve ilgisizlikten kaynaklandığı da

uzun zamandır bilinen bir gerçektir (2-5). Bu tür

davranışlara erken yaşta maruz kalmış kişiler dış

dünyadan gelen reddedilme tehlikesi veya eleş-

tiriye karşı oldukça hassas olabilirler ve çabucak

kendilerine saldırabilirler. Kendi iç ve dış dünya-

ları kolaylıkla düşmanca bir şekil alabilir. Üçüncü

olarak, terapi sürecinde utanç ve öz eleştiri ile il-

gili çalışılırken bu tür erken deneyimlere ve anıla-

ra odaklanılmasının gerekli olduğu bilinmektedir

(2,3,5-7). Bu çalışma, travma için geliştirilmiş te-

davi yöntemleri ile de örtüşebilmektedir (2,8-11).

Dördüncü olarak ise, terapi sürecinde bilişsel ve

davranışsal ödevleri yerine getiren, olumsuz dü-

şünce ve inanışları karşısında alternatif üretmekte

beceri kazanmış bazı danışanlar yine de terapide

ilerleyemeyebilirler (12). Bu durum genellikle şu

şekilde ifade edilir; alternatif düşünmenin man-

tığını anlıyorum ama bu daha iyi hissetmem için

yardımcı olmuyor› veya ‹kendimi suçlamamam

gerektiğini biliyorum ama yine de öyle hissedi-

yorum (2). Paul Gilbert, danışanlardaki alternatif

düşüncelerin duygusal tonunun genellikle öe,

aşağılanma, hayal kırıklığı veya sıcaklıktan uzak

olmak gibi çeşitli olumsuz duygularla ifade edildi-

ğini fark etmiştir. Aynı zamanda danışanlardan al-

ternatif düşüncelerin yanı sıra daha yardımsever,

sıcak ve şeatli bir his yaratması istenildiğinde,

birçok danışanın bunu zor, korkutucu veya rahat-

sız edici bulduğu gözlemlenmiştir. Bu nedenle,

ŞOT başlangıçta, danışanların belirli bir olumlu

duygulanımdan köken alan, belirli tipte bir olum-

lu duygusal ton (örneğin kendi ses tonlarında)

üretme pratiği yapmalarına yardımcı olacak bir

yol olarak geliştirilmiştir (13).

ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication.

An Iranian study of group acceptance and commitment therapy versus group cognitive behavioral therapy for adolescents with obsessive-compulsive disorder on an optimal dose of selective serotonin reuptake inhibitors

Article

Full-text available

Apr 2019

Conducted in Iran, participants included 69 adolescents with obsessive-compulsive disorder (OCD) who were on a stable selective serotonin reuptake inhibitor (SSRI) dose and were randomly assigned to one of three conditions: group acceptance and commitment therapy (ACT)+SSRI, group cognitive behavioral therapy (CBT)+SSRI, or continued SSRI treatment. Assessment occurred at pre-, post-treatment, and three-month follow-up and included the Children's Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (CY-BOCS), Children's Depression Inventory (CDI), Avoidance and Fusion Questionnaire for Youth (AFQ-8), Valued Living Questionnaire (VLQ), and Child and Adolescent Mindfulness Measure (CAMM). ACT + SSRI and CBT + SSRI conditions demonstrated significant reductions in OCD severity that were maintained at follow-up compared to the continued SSRI condition. All conditions demonstrated significant reductions in depression that were maintained at follow-up. The ACT + SSRI condition demonstrated significant improvement in psychological flexibility, mindfulness, and valued living that were maintained at follow-up compared to the CBT + SSRI and continued SSRI conditions. Findings indicate that ACT + SSRI is comparably effective as CBT + SSRI at treating adolescent OCD. However, ACT + SSRI appears to differ from CBT + SSRI on changes in psychological flexibility, mindfulness, and valued living, indicating potential differences in mechanism of change.

Acceptance and Commitment Therapy for Trichotillomania: A Randomized Controlled Trial of Adults and Adolescents

Article

Full-text available

Aug 2018
BEHAV MODIF

The purpose of this study was to examine acceptance and commitment therapy (ACT) as a standalone treatment for trichotillomania in a randomized controlled trial of adults and adolescents. Participants consisted of a community sample of treatment seeking adults and adolescents with trichotillomania. Of the eligible 39 participants randomized into treatment and waitlist groups, 25 completed treatment and were included in the final analysis. Treatment consisted of a 10-session ACT protocol. Multiple mixed models repeated measures analyses were utilized to evaluate changes in trichotillomania symptom severity, daily number of hairs pulled and urges experienced, and experiential avoidance from pretreatment to posttreatment. Findings indicated significant changes in symptom severity and daily hairs pulled, but not daily urges experienced or psychological flexibility. However, psychological flexibility saw a 24.5% decrease in the treatment group and reduced from clinical to subclinical levels on average. This study suggests that ACT alone is an effective treatment for adults and adolescents with trichotillomania. Outcomes appear to be similar to trials that combined ACT and habit reversal training (HRT).

Acceptance and commitment therapy universal prevention program for adolescents: A feasibility study

Article

Full-text available

May 2017
Child Adolesc Psychiatr Ment Health

Background There is a need to prevent anxiety and depression in young people and mindfulness contains important emotion regulation strategies. Acceptance and commitment therapy (ACT), a mindfulness-based therapy, has yet to be evaluated as a prevention program, but has demonstrated an ability to reduce symptoms of anxiety and depression in adult and adolescent populations. This study examines the feasibility of using an ACT-based prevention program in a sample of year 10 (aged 14–16 years) high school students from Sydney, Australia. Methods Participants were allocated to either their usual classes or to the ACT-based intervention. Participants were followed for a period of 5 months post-intervention and completed the Flourishing Scale, Depression Anxiety Stress Scale, and a program evaluation questionnaire. Analyses were completed using intention-to-treat mixed models for repeated measures. Results The results indicated that the intervention was acceptable to students and feasible to administer in a school setting. There were no statistically significant differences between the conditions, likely due to the small sample size (N = 48). However, between-group effect sizes demonstrated small to large differences for baseline to post-intervention mean scores and medium to large differences for baseline to follow-up mean scores, all favouring the ACT-based condition. Conclusion The results suggest that an ACT-based school program has potential as a universal prevention program and merits further investigation in a larger trial. Trial registration Australian New Zealand Clinical Trials Registry. Trial ID: ACTRN12616001383459. Registered 06/10/2016. Retrospectively registered.

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) for Adolescents: Outcomes of a Large-Sample, School-Based, Cluster-Randomized Controlled Trial

Article

Full-text available

Apr 2017
Mindfulness

The purpose of this study was to examine the efficacy of an abbreviated, classroom-based, teacher-taught Acceptance and Commitment Therapy (ACT) program as an intervention to improve mental health in adolescents. In a group-randomized controlled trial, students (N = 586, age 14–21) were nested within 34 classes, which were in turn nested within 14 schools. Individual classes were randomly assigned to either a four-session ACT program or a usual-curriculum control condition. Students were assessed using questionnaires at pre- and post-treatment, and a 12-month follow-up. Questionnaires assessed quality of life, internalizing and externalizing problems, thought and attention problems, and psychological inflexibility. Hierarchical linear modeling showed no significant improvements on any of the outcome measures compared with the control group. No substantive effect sizes for ACT across time were observed. These findings failed to support ACT in the format that was used in this current study, which was as an abbreviated, classroom-based, teacher-taught program to improve mental health for all students. We had a large sample and many outcome variables, but failed to find any statistically significant effects or substantive effect sizes. In this study, ACT was delivered by teachers as opposed to mental health professionals, so it is possible that professionally trained therapists are needed for ACT to be efficacious.

Development of a motivational interviewing/acceptance and commitment therapy model for adolescent substance use treatment

Article

Sep 2017

Introduction Current adolescent substance treatment models have important limitations. Motivational interviewing (MI) combined with Acceptance and Commitment Therapy (ACT) may be a promising new approach. The purpose of this study is to develop a manual-standardized MI/ACT intervention for evaluation in future controlled trials. Methods Participants were 41 adolescents and young adults (ages 12–26 years) consecutively admitted to an urban adolescent substance treatment program and the six therapists who administered the intervention. The intervention was 12 weeks of individual, outpatient, manual-standardized MI and ACT combined with contingency management and psychiatric consultation as needed. The outcome measures were the Outcome Rating Scale (ORS), patient satisfaction questionnaires, proportion of days used non-nicotine substances, qualitative interviews of therapists and the Session Rating Scale (SRS). Wilcoxon signed-rank and paired t-tests were used to determine significant change in pre- and post-intervention measures. Results A total of 14 of 23 (61%) youth with pre-intervention ORS scores in the clinical range had end of treatment scores in the non-clinical range and a clinically significant increase of over 5 points. The proportion of youth reaching a week of abstinence was 71% by self-report and 68% by urine drug screen. The proportion of days used at pre-intervention (Mdn = 1.0; IQR 0.4, 1.0) for those with non-zero pre-intervention use (N = 27) was significantly different at post-intervention (Mdn 0.1; IQR 0, 1.0) ( S= 84, p = 0.0014). The average SRS score was 37.9 (SD = 2.2), indicating a high level of satisfaction. Conclusion This study demonstrates the initial feasibility of using an MI/ACT model in adolescent substance treatment. A small-scale, randomized controlled trial of MI/ACT is needed to evaluate the feasibility of larger, controlled trials and to determine the sample size that will be needed for an adequately powered study.

Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change

Book

Sep 2011

Since the original publication of this seminal work, acceptance and commitment therapy (ACT) has come into its own as a widely practiced approach to helping people change. This book provides the definitive statement of ACT—from conceptual and empirical foundations to clinical techniques—written by its originators. ACT is based on the idea that psychological rigidity is a root cause of a wide range of clinical problems. The authors describe effective, innovative ways to cultivate psychological flexibility by detecting and targeting six key processes: defusion, acceptance, attention to the present moment, self-awareness, values, and committed action. Sample therapeutic exercises and patient–therapist dialogues are integrated throughout. New to This Edition *Reflects tremendous advances in ACT clinical applications, theory building, and research. *Psychological flexibility is now the central organizing focus. *Expanded coverage of mindfulness, the therapeutic relationship, relational learning, and case formulation. *Restructured to be more clinician friendly and accessible; focuses on the moment-by-moment process of therapy.

TREATMENT OF PEDIATRIC OBSESSIVE COMPULSIVE DISORDER UTILIZING PARENT‐FACILITATED ACCEPTANCE AND COMMITMENT THERAPY

Article

Jan 2017
PSYCHOL SCHOOLS

Acceptance and commitment therapy (ACT) is a modern form of cognitive behavior therapy that uses acceptance and mindfulness-based procedures to address clinical issues. A brief protocol of ACT was used with 3 children ages 10 and 11 years who were diagnosed with obsessive compulsive disorder (OCD). Results showed notable and clinically significant reductions of OCD across participants. These findings are noteworthy because the treatment was provided by a school psychologist, it is the first application of ACT for pediatric OCD, and it is one of a few studies using ACT with children. Limitations and future directions are discussed.

"Acceptance and Commitment Therapy versus Cognitive Behavior Therapy for Children With Anxiety: Outcomes of a Randomized Controlled Trial"

Article

Mar 2016
J CLIN CHILD ADOLESC

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) has a growing empirical base in the treatment of anxiety among adults and children with other concerns. This study reports on the main outcomes of a randomized controlled trial of ACT and traditional cognitive behavioral therapy (CBT) in children with a Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (4th ed.) anxiety disorder. Participants were 193 children from urban Sydney, Australia, who were block-randomized to a 10-week group-based program of ACT or CBT or a 10-week waitlist control (WLC). Completers included 157 children (ACT = 54, CBT = 57, WLC = 46; M = 11 years, SD = 2.76; 78% Caucasian, 58% female). Pretreatment, posttreatment, and 3 months posttreatment assessments included clinician/self/parent-reported measures of anxiety, quality of life (QOL; anxiety interference, psychosocial and physical health-related QOL), and acceptance/defusion outcomes. Completer and intention-to-treat analyses revealed that ACT and CBT were both superior to WLC across outcomes, reflecting statistically and clinically significant differences, with gains maintained at 3 months posttreatment. Both completer and intention-to-treat analyses found ACT and CBT to produce similar outcomes. There was some support for ACT having greater effect sizes for QOL outcomes but not for avoidance/fusion. Although this study does not suggest that ACT is equivalent to CBT or should be adopted in its place, it does provide evidence that ACT might be another empirically supported treatment option for anxious youth. Further research is needed to replicate these findings.

Introduction: The Basics of Acceptance and Commitment Therapy

Article

Nov 2012
COGN BEHAV PRACT

Michael P. Twohig

This is the introductory article to a special series in Cognitive and Behavioral Practice on Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Instead of each article herein reviewing the basics of ACT, this article contains that review. This article provides a description of where ACT fits within the larger category of cognitive behavior therapy (CBT): CBT is an overarching term for a whole cluster of therapies, and ACT is one of many forms of CBT Functional contextualism and how it informs ACT is briefly reviewed. The behavior analytic account of cognition that informs ACT, relational frame theory (RFT), and rule-governed behavior are covered. Psychological flexibility and the 6 resulting psychological processes of change (acceptance, defusion, being present, self as context, values, and committed action) are described. The empirical support for ACT and its related model are presented. Finally, characteristics of the ACT model, including its therapeutic approach, desired outcomes, and processes of change are reviewed.

Avoiding and Altering Rule-Control as a Strategy of Clinical Intervention

Chapter

Jan 1989

If rule-govemed behavior is as ubiquitous as it seems, it is only logical that many clinical disorders involve problems in verbal control of one kind or another. At least four types of problems can be discerned.

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)

Abstract

Recommendations

Pediatric psychopharmacology: efficacy and adverse events

Autism Multicenter Genetic Studies

Çiğdem YEKTAŞ 1

A meta-analysis of the efficacy of acceptance and commitment therapy for children

Acceptance and Commitment Therapy: A Systematic Literature Review of Prevention and Intervention Pro...

The efficacy of group-based acceptance and commitment therapy on psychological capital and school en...