Podstawy teoretyczne. Strukturalny model poziomów organizacji osobowości
Ottona F. Kernberga jest szeroko wykorzystywaną przez klinicystów
koncepcją, weryfikowaną w badaniach z udziałem grup klinicznych
i nieklinicznych. Koncepcja ta skupia się na wyjaśnianiu źródeł i patomechanizmów
leżących u podłoża zaburzeń psychicznych w kategoriach patologicznej
struktury osobowości. Strukturalną patologię osobowości klasyfikuje
się na podstawie właściwości najważniejszych struktur wyższego
rzędu i procesów psychicznych, do których należą: (i) tożsamość, (ii) charakter
relacji z obiektem, (iii) mechanizmy obronne, (iv) badanie rzeczywistości
i (v) funkcjonowanie moralne. Na ich podstawie dokonuje się w modelu
Kernberga oceny strukturalnej, pozwalającej na scharakteryzowanie nasilenia
patologii osobowości na trzech poziomach: (i) neurotyczna organizacja
osobowości, (ii) organizacja osobowości borderline wysokiego poziomu, (iii)
organizacja osobowości borderline niskiego poziomu oraz – dodatkowo – na
charakterystykę zdrowej osobowości.
Cel badania. Celem prezentowanego badania było porównanie osób
uzależnionych od alkoholu oraz narkotyków z grupą osób bez uzależnienia
pod względem organizacji osobowości.
Grupa badana. Badania zostały przeprowadzone w grupie 207 osób,
w tym 64 osoby były uzależnione od alkoholu (53 mężczyzn i 9 kobiet), 75 –
od narkotyków (60 mężczyzn i 15 kobiet), a grupę pozostałych 68 osób stanowiły
osoby bez uzależnienia (50 mężczyzn i 18 kobiet).
Metoda. W badaniach zastosowano Inwentarz organizacji osobowości (IOO;
Inventory of Personality Organization) Clarkina, Foelscha i Kernberga (2001),
w polskiej adaptacji Izdebskiej i Pastwy-Wojciechowskiej (2013).
Wyniki. Zgodnie z założeniami rezultaty badań wykazały, iż zarówno
osoby uzależnione od alkoholu, jak i uzależnione od narkotyków charakteryzuje
istotnie silniejsza ogólna patologia organizacji osobowości niż osoby
nieuzależnione. Osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych cechują
się znacząco wyższym poziomem dyfuzji tożsamości, niedojrzałych mechanizmów
obronnych, trudnościami w zakresie badania rzeczywistości, a także
większą patologią funkcjonowania moralnego i wyższym poziomem agresji.
Ponadto w badaniach nie odnotowano żadnych związków między organizacją
osobowości i jej poszczególnymi wymiarami a długością uzależnienia
od alkoholu i narkotyków.
Wnioski. Przeprowadzone badania wykazały, że w przypadku osób uzależnionych
od alkoholu oraz uzależnionych od narkotyków można wnioskować
o zwiększonej tendencji do przejawiania deficytów w zakresie organizacji
osobowości, co kieruje uwagę na zagadnienie prawdopodobnie niedostatecznej
diagnostyki zaburzeń osobowości wśród pacjentów uzależnionych od
substancji psychoaktywnych.
Introduction. Otto F. Kernberg’s structural model of personality organization
is a concept widely used by clinicians, verified in studies involving clinical
and non-clinical groups. This concept focuses on explaining the mechanisms
underlying mental disorders in terms of pathological personality structure. Pathology
of personality organization is classified on the basis of the properties
of the most important structures and mental processes, which include: (i) identity,
(ii) the nature of the relationship with the object, (iii) defense mechanisms,
(iv) capacity for reality testing and (v) moral functioning. Based on this, the
severity of personality pathology is assessed at three levels: (i) neurotic personality
organization, (ii) high-level borderline personality organization, (iii) low-
level borderline personality organization.
Aim of the study. The aim of this study was to compare alcohol and drug
dependent persons with a group of persons without dependence in terms of
personality organization.
Participants. The study participants were 207 persons, including 64 alcohol
dependent persons (53 men and 9 women), 75 drug dependent persons (60 men
and 15 women) and the 68 non-dependent persons (50 men and 18 women).
Method. In the study the Inventory of Personality Organization (in the
Polish adaptation of Izdebska and Pastwa-Wojciechowska) was used for data
analysis.
Results. The results of the research showed that both alcohol and drug dependent
persons are characterized by a significantly stronger pathology of personality
organization than non-dependent persons. Dependent persons are characterized
by a significantly higher level of identity diffusion, primitive defense
mechanisms, difficulties in capacity for reality testing, as well as a greater pathology
of moral functioning and a higher level of aggression. In addition, the
study did not report any relationship between dimensions of personality organization
and the length of alcohol and drug dependence.
Conclusions. The research showed that in the case of alcohol and drug
dependent persons it can conclude that there is an increased tendency to manifest
deficits in the personality organization, which directs attention to the
issue of probably insufficient diagnosis of personality disorders among alcohol
and drug dependent patients.