Content uploaded by Fahrettin Pala
Author content
All content in this area was uploaded by Fahrettin Pala on Dec 08, 2020
Content may be subject to copyright.
Editörler
Prof. Dr. Bener Güngör
Dr. Öğr. Üyesi Ceyda Yerdelen Kaygın
FİNANSAL PERFORMANS
ARAŞTIRMALARINDA
GÜNCEL YAKLAŞIMLAR
FİNANSAL PERFORMANS ARAŞTIRMALARINDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR
Editörler: Prof. Dr. Bener Güngör - Dr. Öğr. Üyesi Ceyda Yerdelen Kaygın
Bilimsel Eserler No. : 448
ISBN : 978-625-7203-91-3
E-ISBN : 978-625-7203-92-0
Basım Sayısı : 1. Basım, Ekim 2020
© Copyright 2020, NOBEL BİLİMSEL ESERLER SERTİFİKA NO.: 20779
Bu baskının bütün hakları Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Yayınevinin yazılı izni olmaksızın,
kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz.
Nobel Yayın Grubu, 1984 yılından itibaren ulusal ve 2011 yılından itibaren ise uluslararası düzeyde düzenli olarak faaliyet yürütmekte
ve yayınladığı kitaplar, ulusal ve uluslararası düzeydeki yükseköğretim kurumları kataloglarında yer almaktadır.
‘NOBEL BİLİMSEL ESERLER’ Bir Nobel Akademik Yayıncılık markasıdır.
Genel Yayın Yönetmeni : Nevzat Argun -nargun@nobelyayin.com-
Yayın Koordinatörü : Gülfem Dursun -gulfem@nobelyayin.com-
Redaksiyon : Süleyman Gezgin -suleyman@nobelyayin.com-
Sayfa Tasarım : Samet Tekin -samet@nobelyayin.com-
Kapak Tasarım : Mehtap Yürümez -mehtap@nobelyayin.com-
Baskı ve Cilt : Vadi Grafik Tasarım ve Reklamcılık Ltd. Şti. Sertifika No: 47479
İvedik Org. San. 1420. Cad. No: 58/1 Yenimahalle/ANKARA
Genel Dağıtım
ATLAS AKADEMİK BASIM YAYIN DAĞITIM TİC. LTD. ŞTİ.
Adres: Bahçekapı mh. 2465 sk. Oto Sanayi Sitesi No:7 Bodrum Kat Şaşmaz-ANKARA - siparis@nobelyayin.com-
Telefon: +90 312 278 50 77 - Faks: 0 312 278 21 65
E-Satış: www.nobelkitap.com - esatis@nobelkitap.com / www.atlaskitap.com - info@atlaskitap.com
Dağıtım ve Satış Noktaları: Alfa Basım Dağıtım, Arasta, Arkadaş Kitabevi, D&R Mağazaları, Dost Dağıtım, Ekip Dağıtım,
Kida Dağıtım, Kitapsan, Nezih Kitabevleri, Pandora, Prefix, Remzi Kitabevleri
Kütüphane Bilgi Kartı
Güngör, Bener., Yerdelen Kaygın, Ceyda.
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar / Bener Güngör - Ceyda Yerdelen Kaygın
1. Basım. XVI + 352 s. 16x23,5 cm. Kaynakça var, dizin yok.
ISBN: 978-625-7203-91-3
E-ISBN: 978-625-7203-92-0
1. Finans 2. Finansal Performans 3.Finansal Analiz
iii
ÖN SÖZ
İnsanlık nüfusu hızla artıyor, teknoloji baş döndürücü bir hızla gelişiyor,
iklimlerde hissedilir şekilde savrulmalar oluyor, tabiat gittikçe tahrip ediliyor,
devletler yıkılıyor devletler kuruluyor, ekonomik ve siyasi birlikler kuruluyor,
maalesef savaşlar bitmek bilmiyor. Benzeri çok sayıda gelişmeden bahsetmek
mümkün. Tüm gelişmelere paralel olarak ekonomi ve finans alanında da yüksek
ivmeli gelişmeler yaşanıyor. Yakın dönemde tüm dünyada finansal piyasalarda
hızlı gelişmeler gerçekleşmiş ve paralelinde çok sayıda yeni finansal araçlar
ortaya çıkmıştır. Ülkelerin ekonomik yapı ve sistemlerinin gelişmesi veya en
azından ayakta kalabilmesi için diğer bazı önemli faktörlerle birlikte finans
sistemlerinin gücü ve yeteneği temel rol oynamaya başlamıştır. Özellikle finan-
sal istikrarın sağlanması adına çeşitli tedbirler devreye sokulmaktadır.
Türkiye zaman zaman geriden de olsa dünyadaki gelişmeleri sürekli takip
etmiş ve bu gelişmelere kayıtsız kalmamıştır. Özellikle 24 Ocak 1980 Kararları
ile dışa açılma ve serbest piyasa koşullarının göreceli olarak iyileştirilmesi ile
birlikte sermaye hareketlerinde hissedilir gelişmeler kaydedilmiştir. Uluslararası
ticaretin önündeki engeller önemli ölçüde kaldırılmış ve 1985 Yılında o günkü
adıyla “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası”nın kurulması finansal piyasalarda-
ki en önemli gelişmelerden biri olmuştur. Benzer şekilde 1985 yılında imzala-
nan ve 1 Ocak 1996 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa Gümrük Birliği Anlaşma-
sı sonucunda Türkiye, Avrupa Birliği sanayi mallarına uyguladığı gümrük ver-
gilerini kaldırmış diğer taraftan taraflar arasında yapılacak ticari işlemlere iliş-
kin tüm gümrük vergileri, nicel kısıtlamalar ve ücretler de kaldırılmıştır.
Ulaşım ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler neredeyse tüm dünya
pazarlarına çok kısa zamanda ulaşmayı mümkün kılmış, internetin yayılmasıyla
“küreselleşme” olgusu hızlanmıştır. Uluslararası sermaye hareketlerindeki artış-
lar finans ve sermaye piyasalarında çok daha karmaşık işlemleri ve çok sayıda
enstrümanın kullanımını beraberinde getirmiştir. Bu gelişmeler ülkeleri yeni
düzenlemeler ve mevzuat değişiklikleri yapmaya zorlamıştır. Mevcut veya po-
tansiyel yatırımcıların karar alma süreçlerini yakından etkileyecek tüm bu ge-
lişmeler bu alanda bilgi sahibi uzmanların yetişmesini zorunlu kılmıştır.
iv
Sermaye piyasaları özelinde Borsa İstanbul hem yerli hem de yabancı yatı-
rımcıların yoğun ilgisiyle karşılaşmaktadır. Yatırımcıların hisse senetlerine tale-
bini belirleyen çok sayıda faktörden biri de şirketlerin “finansal performan-
sı”dır. Finansal performans yalnızca yatırımcı için değil aynı zamanda işletme
sahipleri, yöneticiler, paydaşlar, tedarikçiler, kredi kuruluşları çalışanlar, rakip-
ler vb. çıkar grupları açısından da değerlendirilen bir süreçtir. Finansal perfor-
mans muhasebeye dayalı finansal göstergeleri kullanarak işletmelerin kârlılığı-
nı, verimliliğini, etkinliğini ve maliyetlerini analiz ederek finansal durumları
üzerinde objektif karar alma sürecidir. Bu bağlamda; borsada işlem gören şir-
ketlerin finansal performanslarının farklı sektör ve farklı istatistiki metotlarla
analizini içeren bu çalışma çok sayıda akademisyenin çalışmalarını ve değer-
lendirmelerini içermesi bakımından önemli bir değere sahiptir.
Bu çalışmanın benzer konularda yapılacak akademik çalışmalara kaynak
teşkil edeceğine ve katkı sağlayacağına olan inancımla çalışmanın ortaya çık-
masında emeği geçen tüm meslektaşlarımı tebrik ediyorum.
Prof. Dr. Hüseyin Ali Kutlu
Ekim 2020
v
BÖLÜM YAZARLARI
1. BÖLÜM
SERMAYE YAPISI FİRMA PERFORMANSINI ETKİLER Mİ?
Prof. Dr. Hasan AYAYDIN - Gümüşhane Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
hayaydin61@gumushane.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-5395-1411
Dr. Öğr. Üyesi Abdulkadir BARUT Harran Üniversitesi, Siverek Meslek Yüksekokulu,
kadirbarut@harran.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-8315-9727
Öğr. Gör. Abdulmuttalip PİLATİN - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fındıklı Uygulamalı
Bilimler Yüksekokulu, abdulmuttalip.pilatin@erdogan.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-2293-2808
Öğr. Gör. Dr. Fahrettin PALA - Gümüşhane Üniversitesi, Kelkit Aydın Doğan Meslek
Yüksekokulu, fahrettinpala@gumushane.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-9565-8638
2. BÖLÜM
NEGATİF VERİLERİ İŞLEYEBİLEN ALTERNATİF BİR VERİ ZARFLAMA ANALİZİ YAKLAŞIMI
İLE FİRMA ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ
Prof. Dr. Tuba YAKICI AYAN - Karadeniz Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi, Ekonometri Bölümü, ayan@ktu.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-5222-3500
Dr. Öğr. Üyesi Nurdan DEĞİRMENCİ - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fındıklı
Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü,
nurdan.degirmenci@erdogan.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-8759-8871
3. BÖLÜM
PROMETHEE VE XGBOOST ALGORİTMASI İLE
FİNANSAL PERFORMANSLARIN ÖLÇÜMÜ
Doç. Dr. Ömer Faruk RENÇBER - Gaziantep Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü,
ofrencber@gantep.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-8020-2750
Prof. Dr. Ramazan AKBULUT - Harran Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü,
ramazanakbulut@yahoo.com,
ORCID: 0000-0002-4784-4687
vi
4. BÖLÜM
ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME YATIRIMLARININ FİNANSAL PERFORMANSA ETKİSİ:
TÜRKİYE İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ
Prof. Dr. Hasan AYAYDIN - Gümüşhane Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
hayaydin61@gumushane.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-5395-1411
Dr. Öğr. Üyesi Abdulkadir BARUT - Harran Üniversitesi, Siverek Meslek Yüksekokulu,
kadirbarut@harran.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-8315-9727
5. BÖLÜM
FİNANSAL BAŞARISIZLIĞIN SPRINGATE MODELİ İLE TAHMİN EDİLMESİ: BORSA
İSTANBUL’DA İŞLEM GÖREN ŞİRKETLER ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Doç. Dr. Fatma TEMELLİ - Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, İktisadi ve İdari Blimler Fakültesi,
İşletme Bölümü, ftemelli@agri.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-7436-5289
Dr. Öğr. Üyesi Bilgehan TEKİN - Çankırı Karatekin Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi, İşletme Bölümü, btekin@karatekin.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-4926-3317
6. BÖLÜM
SÜREÇ KATKI MUHASEBESİNDE PERFORMANS ÖLÇÜTLERİ VE
FİNANSAL ANALİZ
Doç. Dr. Mustafa SAVCI - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi, mustafa.savci@erdogan.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-0794-9804
Doktora Öğrencisi, İmad BALİOĞLU - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, imad_balioglu19@erdogan.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-6701-4728
7. BÖLÜM
YÖNETİCİLERİN SEKTÖREL BEKLENTİLERİNİN FİRMA PERFORMANSLARINA
YANSIMALARI: İNŞAAT GÜVEN ENDEKSİ İLE İNŞAAT SEKTÖRÜ FİNANSAL
PERFORMANSI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Doç. Dr. Seyhan ÖZTÜRK - Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme
Bölümü, seyhan87ozturk@gmail.com,
ORCID: 0000-0003-1458-840X
Öğr. Gör. Cihan YILMAZ Ardahan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme
Bölümü, cihanyilmaz@ardahan.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-8620-4888
vii
8. BÖLÜM
ENERJİ TÜKETİMİ İLE FİNANSAL GELİŞME ARASINDAKİ İLİŞKİ:
G20 ÜLKELERİ ÜZERİNE PANEL ARDL ANALİZİ
Dr. Öğr. Üyesi Aslı Cansın DOKER - Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, cansindoker@gmail.com,
ORCID: 0000-0002-8564-8863
Dr. Öğr. Üyesi Ünal GÜLHAN - Bayburt Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
Maliye Bölümü, unalhan@gmail.com,
ORCID: 0000-0002-8964-4018
9. BÖLÜM
KURUMSAL YÖNETİM BAŞARISI İLE FİNANSAL PERFORMANS ARASINDAKİ İLİŞKİNİN
ARAŞTIRILMASI
Dr. Öğr. Üyesi Bülent YILDIZ - Adnan Menderes Üniversitesi, Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi, Uluslararası Ticaret ve Finans Bölümü, bulent.yildiz@adu.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-6358-8620
10. BÖLÜM
DÖVİZ KURU, ALTIN VE PETROL FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMLERİNİN
FİNANSAL PERFORMANS ÜZERİNDE ETKİLERİ: BİST ENDEKSLERİ ÜZERİNE GRANGER
NEDENSELLİK VE PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ
Dr. Öğr. Üyesi Murat DİLMAÇ - Atatürk Üniversitesi, Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi,
mdilmac@atauni.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-2842-9875
11. BÖLÜM
ENTELEKTÜEL SERMAYE VE FİNANSAL PERFORMANS İLİŞKİSİ:
VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE SEKTÖRLER ARASI BİR KARŞILAŞTIRMA
Dr. Öğr. Üyesi Musa GÜN - Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi, İşletme Bölümü, musa.gun@erdogan.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-5020-9342
12. BÖLÜM
BİST TURİZM ENDEKSİ İŞLETMELERİNİN FİNANSAL
PERFORMANSLARIYLA PAY SENEDİ DEĞERİ TAHMİNİ
Dr. Öğr. Üyesi Nazlıgül GÜLCAN - Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Bucak İşletme
Fakültesi, İşletme Bölümü, nazligulgulcan@mehmetakif.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-1390-0820
13. BÖLÜM
BIST’TE İŞLEM GÖREN GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIKLARI İŞLETMELERİNİN
FİNANSAL ETKİNLİKLERİNİN
VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE İNCELENMESİ
Dr. Öğr. Üyesi Tuba ÖZKAN - Atatürk Üniversitesi, Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi,
Bankacılık ve Finans Bölümü, tuba.ozkan@atauni.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-9510-2963
viii
14. BÖLÜM
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ENDEKSİNDE İŞLEM GÖRMENİN FİRMALARIN
FİNANSAL PERFORMANSI ÜZERİNE KISA VADELİ ETKİLERİ
Dr. Öğr. Üyesi Uğur UZUN - Artvin Çoruh Üniversitesi, Hopa İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi, İşletme Bölümü, uguruzun@artvin.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-0499-4546
15. BÖLÜM
VIKOR VE MOORA YÖNTEMLERİYLE FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ:
BIST TEKNOLOJİ İŞLETMELERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Öğr. Gör. Dr. Filiz YILDIZ CONTUK - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fethiye A.S.M.K.
Meslek Yüksekokulu, fcontuk@mu.edu.tr,
ORCID:0000-0003-3757-2697
16. BÖLÜM
COVİD-19 DÖNEMİNDE KAMU SERMAYELİ MEVDUAT BANKALARININ FİNANSAL
PERFORMANSLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME
Öğr. Gör. Dr. Mehmet Fatih ASLANTAŞ - Kafkas Üniversitesi, Susuz Meslek Yüksek Okulu,
Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği Programı, mfaslantas@gmail.com,
ORCID: 0000-0002-5987-2976
Öğr. Gör. Tuncer YILMAZ - Kafkas Üniversitesi, Susuz Meslek Yüksekokulu, Finans Bankacılık
ve Sigortacılık Bölümü, yilmaz-tuncer@hotmail.com,
ORCID: 0000-0001-8956-5814
ix
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ .............................................................................................................. İİİ
BÖLÜM YAZARLARI ............................................................................................. V
1. BÖLÜM
SERMAYE YAPISI FİRMA PERFORMANSINI ETKİLER Mİ?
Hasan AYAYDIN - Abdulkadir BARUT
Abdulmuttalip PİLATİN - Fahrettin PALA
Giriş ................................................................................................................... 1
1. Modern Sermaye Yapısı Teorileri .................................................................... 2
1.1. Vergi Faktörü Kuramı (Vergi Kalkanı) ..................................................... 3
1.2. Finansal Sıkıntı Maliyetleri Kuramı ......................................................... 3
1.3. Bilgi Çarpıklığı Kuramı ........................................................................... 3
1.4. Temsilci Maliyetleri Kuramı ................................................................... 4
1.5. Dengeleme Kuramı ............................................................................... 4
1.6. Finansman Hiyerarşisi Kuramı ................................................................ 4
2. Literatür Taraması .......................................................................................... 4
3. Yöntem .......................................................................................................... 9
3.1. Araştırmanın Amacı ............................................................................... 9
3.2. Araştırmanın Önemi .............................................................................. 9
3.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler ...................................... 10
3.4. Araştırmanın Yöntemi .......................................................................... 11
4. Bulgular ....................................................................................................... 12
Sonuç .............................................................................................................. 13
Kaynaklar ......................................................................................................... 14
2. BÖLÜM
NEGATİF VERİLERİ İŞLEYEBİLEN ALTERNATİF BİR VERİ ZARFLAMA ANALİZİ
YAKLAŞIMI İLE FİRMA ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ
Tuba YAKICI AYAN - Nurdan DEĞİRMENCİ
Giriş ................................................................................................................. 19
1. Finansal Performans Göstergesi Olarak Kârlılık ve Pazarlanabilirlik ................ 20
2. Literatür Taraması ........................................................................................ 22
3. Yöntem ........................................................................................................ 25
3.1. Araştırmanın Amacı ............................................................................. 25
3.2. Araştırmanın Önemi ............................................................................ 25
3.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler ...................................... 26
x
3.4. Araştırmanın Yöntemi .......................................................................... 26
4. Bulgular ....................................................................................................... 28
Sonuç .............................................................................................................. 30
Kaynaklar ......................................................................................................... 31
Ek 1. Kârlılık Açısından Etkinlik Sonuçları .......................................................... 34
3. BÖLÜM
PROMETHEE VE XGBOOST ALGORİTMASI İLE
FİNANSAL PERFORMANSLARIN ÖLÇÜMÜ
Ömer Faruk Rençber - Ramazan AKBULUT
Giriş ................................................................................................................. 45
1. Literatür Taraması ........................................................................................ 46
2. Yöntem ........................................................................................................ 47
2.1. Araştırmanın Amacı ............................................................................. 47
2.2. Araştırmanın Önemi ............................................................................ 48
2.3. Araştırmada kullanılan Veriler ve Değişkenler....................................... 48
2.4. Araştırmanın Yöntemi .......................................................................... 48
3. Bulgular ....................................................................................................... 48
3.1. PROMETHEE Yöntemi ile Finansal Performans Analizi ......................... 48
4.2. XGBOOST Uygulaması ....................................................................... 52
Sonuç .............................................................................................................. 54
Kaynaklar ......................................................................................................... 54
4. BÖLÜM
ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME YATIRIMLARININ FİNANSAL PERFORMANSA
ETKİSİ: TÜRKİYE İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ
Hasan AYAYDIN - Abdulkadir BARUT
Giriş ................................................................................................................. 55
1. Literatür Taraması ........................................................................................ 56
2. Yöntem ........................................................................................................ 58
2.1. Araştırmanın Amacı ............................................................................. 58
2.2. Araştırmanın Önemi ............................................................................ 58
2.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler ...................................... 59
2.4. Araştırmanın Yöntemi .......................................................................... 60
3. Bulgular ....................................................................................................... 61
Sonuç .............................................................................................................. 67
Kaynaklar ......................................................................................................... 70
5. BÖLÜM
FİNANSAL BAŞARISIZLIĞIN SPRINGATE MODELİ İLE TAHMİN EDİLMESİ:
BORSA İSTANBUL’DA İŞLEM GÖREN ŞİRKETLER ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Fatma TEMELLİ - Bilgehan TEKİN
Giriş ................................................................................................................. 75
xi
1. Finansal Başarısızlık Kavramı ......................................................................... 76
2. Literatür Taraması ........................................................................................ 78
3. Yöntem ........................................................................................................ 83
3.1. Araştırmanın Amacı ............................................................................. 83
3.2. Araştırmanın Önemi ............................................................................ 83
3.3. Araştırmada Kullanılan Veriler.............................................................. 83
3.4. Araştırmanın Yöntemi .......................................................................... 83
4. Bulgular ....................................................................................................... 84
Sonuç .............................................................................................................. 99
Kaynaklar ....................................................................................................... 100
6. BÖLÜM
SÜREÇ KATKI MUHASEBESİNDE PERFORMANS ÖLÇÜTLERİ VE
FİNANSAL ANALİZ
Mustafa SAVCI - İmad BALİOĞLU
Giriş ............................................................................................................... 103
1. Literatür Taraması ...................................................................................... 104
1.1.Uluslararası Çalışmalar ....................................................................... 104
1.2. Ulusal Çalışmalar .............................................................................. 105
2. Süreç Katkı Muhasebesi .............................................................................. 106
2.1. Süreç Katkı Muhasebesinin Tanımı, Amacı ve Felsefesi ...................... 106
2.2. Süreç Katkı Muhasebesinin Genel Kavramlar ..................................... 107
3. Süreç Katkı Muhasebesi ve Performans Ölçütleri ......................................... 108
3.1. Süreç Katkı Muhasebesinde Performans Ölçütleri .............................. 108
3.2. Süreç Katkı Muhasebesinde Performans Ölçütleri Arasındaki İlişkisi .... 110
4. Süreç Katkı Muhasebesi ve Finansal Analiz .................................................. 112
4.1. Ürün Fiyatlandırma Kararı ................................................................. 113
4.2. Doğru Ürün Karmasının Belirlenmesi ve Üretimi Durdurma Kararı ..... 114
4.3. Üretim veya Dışarıdan Satın Alma Kararı ........................................... 115
4.4. Kapasite Artırma Kararı ...................................................................... 115
4.5. Kalite Yönetim Sistemi Kurma Kararı .................................................. 115
4.6. Makine Yenileme Kararı .................................................................... 116
4.7. İnsan Kaynaklarını Artırma Kararı ....................................................... 116
4.8. İlk Madde ve Malzeme Satın Alınması Kararı ..................................... 116
5. Süreç Katkı Muhasebesinde Performans Ölçütleri ve Finansal Analizi: Örnek
Bir Uygulama ................................................................................................. 117
5.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 117
5.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 117
5.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 117
5.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 118
6. Bulgular ..................................................................................................... 118
Sonuç ............................................................................................................ 119
Kaynaklar ....................................................................................................... 120
xii
7. BÖLÜM
YÖNETİCİLERİN SEKTÖREL BEKLENTİLERİNİN FİRMA PERFORMANSLARINA
YANSIMALARI: İNŞAAT GÜVEN ENDEKSİ İLE İNŞAAT SEKTÖRÜ FİNANSAL
PERFORMANSI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Seyhan ÖZTÜRK - Cihan YILMAZ
Giriş ............................................................................................................... 125
1.Literatür Taraması ....................................................................................... 126
2. Yöntem ...................................................................................................... 132
2.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 132
2.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 132
2.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 132
2.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 133
4. Bulgular ..................................................................................................... 137
Sonuç ve Tartışma .......................................................................................... 143
Kaynaklar ....................................................................................................... 145
8. BÖLÜM
ENERJİ TÜKETİMİ İLE FİNANSAL GELİŞME ARASINDAKİ İLİŞKİ:
G20 ÜLKELERİ ÜZERİNE PANEL ARDL ANALİZİ
Aslı Cansın DOKER - Ünal GÜLHAN
Giriş ............................................................................................................... 149
1. Literatür Taraması ...................................................................................... 150
2. Yöntem ...................................................................................................... 153
2.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 153
2.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 154
2.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 154
2.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 154
3. Bulgular ..................................................................................................... 157
Sonuç ............................................................................................................ 163
Kaynaklar ....................................................................................................... 164
Ek .................................................................................................................. 167
9. BÖLÜM
KURUMSAL YÖNETİM BAŞARISI İLE FİNANSAL PERFORMANS
ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI
Bülent YILDIZ
Giriş ............................................................................................................... 171
1. Kavramsal Çerçeve ..................................................................................... 172
1.1. Kurumsal Yönetim ............................................................................. 172
1.2. Kurumsal Yönetim ve Finasal Performans ........................................... 173
2. Literatür Taraması ...................................................................................... 174
3. Yöntem ve Uygulama ................................................................................. 176
3.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 176
xiii
3.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 176
3.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 177
3.4. Veri Zarflama Analizi ......................................................................... 180
4. Bulgular ..................................................................................................... 182
Sonuç ............................................................................................................ 187
Kaynaklar ....................................................................................................... 188
10. BÖLÜM
DÖVİZ KURU, ALTIN VE PETROL FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMLERİNİN
FİNANSAL PERFORMANS ÜZERİNDE ETKİLERİ: BİST ENDEKSLERİ ÜZERİNE
GRANGER NEDENSELLİK VE PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ
Murat DİLMAÇ
Giriş ............................................................................................................... 205
1. Literatür Taraması ...................................................................................... 206
2. Yöntem ...................................................................................................... 208
2.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 208
2.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 208
2.3. Araştırmada Kullanılan Veri ve Yöntemler .......................................... 209
2.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 210
Sonuç ............................................................................................................ 216
Kaynaklar ....................................................................................................... 217
11. BÖLÜM
ENTELEKTÜEL SERMAYE VE FİNANSAL PERFORMANS İLİŞKİSİ: VERİ
ZARFLAMA ANALİZİ İLE SEKTÖRLER ARASI BİR KARŞILAŞTIRMA
Musa GÜN
Giriş ............................................................................................................... 221
1. Entelektüel Sermaye Bileşenleri ve Ölçümü ................................................ 221
1.1. Entelektüel Katma Değer Katsayısı Yöntemi ........................................ 224
2. Literatür Taraması ...................................................................................... 228
3. Yöntem ...................................................................................................... 228
3.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 234
3.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 235
3.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 235
3.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 237
4. Bulgular ..................................................................................................... 239
4.1. Veri Zarflama Analizi Karar Birimleri .................................................. 239
4.2. Entelektüel Katma Değer Katsayıları ................................................... 240
4.3. Entelektüel Katma Değer Katsayısı Bileşenleri ve
Kârlılık Arasındaki İlişki ............................................................................. 242
4.4. Veri Zarflama Analizi Bulguları .......................................................... 244
Sonuç ve Tartışma .......................................................................................... 247
Kaynaklar ....................................................................................................... 248
xiv
12. BÖLÜM
BİST TURİZM ENDEKSİ İŞLETMELERİNİN FİNANSAL
PERFORMANSLARIYLA PAY SENEDİ DEĞERİ TAHMİNİ
Nazlıgül Gülcan
Giriş ............................................................................................................... 255
1. Literatür Taraması ...................................................................................... 257
2. Yöntem ...................................................................................................... 261
2.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 261
2.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 261
2.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 261
2.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 262
3. Bulgular ..................................................................................................... 267
Sonuç ............................................................................................................ 275
Kaynaklar ....................................................................................................... 275
13. BÖLÜM
BIST’TE İŞLEM GÖREN GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIKLARI
İŞLETMELERİNİN FİNANSAL ETKİNLİKLERİNİN
VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE İNCELENMESİ
Tuba ÖZKAN
Giriş ............................................................................................................... 279
1. Literatür Taraması ...................................................................................... 280
2. Yöntem ...................................................................................................... 283
2.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 283
2.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 283
2.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 283
2.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 285
3. Bulgular ..................................................................................................... 286
Sonuç ............................................................................................................ 292
Kaynaklar ....................................................................................................... 293
14. BÖLÜM
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ENDEKSİNDE İŞLEM GÖRMENİN FİRMALARIN FİNANSAL
PERFORMANSI ÜZERİNE KISA VADELİ ETKİLERİ
Uğur UZUN
Giriş ............................................................................................................... 295
1. BİST Sürdürülebilirlik Endeksi ..................................................................... 297
2. Literatür Taraması ...................................................................................... 298
3. Yöntem ...................................................................................................... 301
3.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 301
3.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 301
3.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 302
3.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 303
xv
4. Bulgular ..................................................................................................... 303
Sonuç ve Tartışma .......................................................................................... 308
Kaynaklar ....................................................................................................... 310
15. BÖLÜM
VIKOR VE MOORA YÖNTEMLERİYLE FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜMÜ:
BIST TEKNOLOJİ İŞLETMELERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Filiz YILDIZ CONTUK
Giriş ............................................................................................................... 313
1. Literatür Taraması ...................................................................................... 313
2. Yöntem ...................................................................................................... 316
2.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 316
2.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 316
2.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 316
2.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 318
4. Bulgular ..................................................................................................... 320
4.1. VIKOR Yöntemi Sonuçlar .................................................................. 321
4.2. MOORA Yöntemi Sonuçlar ............................................................... 323
Sonuç ............................................................................................................ 326
Kaynaklar ....................................................................................................... 326
16. BÖLÜM
COVİD-19 DÖNEMİNDE KAMU SERMAYELİ MEVDUAT BANKALARININ
FİNANSAL PERFORMANSLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME
Mehmet Fatih ASLANTAŞ - Tuncer YILMAZ
Giriş ............................................................................................................... 329
1. Türkiye’de Kamu Bankacılığı ...................................................................... 330
2. Bankacılık Sektöründe Finansal Performans ve Önemi ................................ 331
3. Literatür Taraması ...................................................................................... 332
4. Yöntem ...................................................................................................... 335
4.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................... 335
4.2. Araştırmanın Önemi .......................................................................... 335
4.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler .................................... 336
4.4. Araştırmanın Yöntemi ........................................................................ 336
5. Bulgular ..................................................................................................... 337
Sonuç ............................................................................................................ 344
Kaynaklar ....................................................................................................... 346
Ekler .............................................................................................................. 349
Ek 1. Ziraat Bankasının Finansal Verileri (Bin TL) ....................................... 349
Ek 2. Halk Bankasının Finansal Verileri (Bin TL)......................................... 350
Ek 3. Vakıflar Bankasının Finansal Verileri (Bin TL) .................................... 351
1
1. Bölüm
SERMAYE YAPISI
FİRMA PERFORMANSINI ETKİLER Mİ?
Hasan Ayaydın - Abdulkadir Barut
Abdulmuttalip Pilatin - Fahrettin Pala
Giriş
Finans literatürü incelendiğinde işletmelerin borçlanma seviyeleri ve borç
oranlarındaki değişiklikleri açıklayan farklı kuramsal teoriler olduğu görülmek-
tedir. Teoriler açısından değerlendirildiğinde, işletmelerin sermaye yapılarının
temel olarak borçlanma düzeyi, borçlanmanın ve öz sermayenin sağladığı fay-
dalar açısından belirlendiği görülmektedir. İşletmelerin borçlanarak fon sağla-
ması durumu, borçlanmanın vergi tasarrufu diğer adıyla “vergi kalkanı” etkisiy-
le belirli bir seviyeye kadar işletmenin piyasa değerini artıran bir unsur olarak
ortaya çıkmaktadır. Daha yüksek borçluluk oranları ise işletmeye olumlu olarak
katkı sunmanın aksine işletmenin iflas riskini arttırarak işletmenin piyasa değe-
rinin düşmesine neden olabilmektedir.
Aslında işletmelerin kaldıraç faktöründen yararlanması, işletmelerin piyasa
değeri açısından önce pozitif fakat bu borçlanmanın artarak devam etmesi du-
rumunda ise işletmenin piyasa değerini negatif olarak etkilemektedir. Bu neden-
le işletmelerin borçluluk oranları ve bu yapıyı oluşturan sermaye yapısı işletme-
lerin piyasa değerini etkilediği için bu unsurların bilinmesi önem arz etmektedir.
İşletmelerin sermaye yapısı, uzun vadeli borçların yapısı ve toplam aktiflere
oranı ve bunun yanı sıra işletme varlıklarının finanse edilmesinde kullanılan öz
sermaye ile bağlantılıdır (Shapiro, 1998:408).
İşletmelerin sermaye yapısı bileşimleri finansal sıkıntılarla karşılaşmadan
sürdürülebilir bir işletme faaliyetlerini açısından oldukça önemli bir husustur.
İşletmelerin finansal açıdan ilk amacı, hisse sahiplerinin kârlılıklarının en yük-
sek olacak seviyeye ulaşmasıdır. Yani hisse başına kârın en yüksek seviyeye
çıkarılmasıdır (Jensen ve Meckling, 1976). İşletmelerin bu hedefe varabilmeleri
için daha düşük maliyetli ve yüksek getirisi olacak olan bir sermaye yapısı bile-
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
2
şimine ulaşabilmeleri gerekmektedir. Bu nokta işletmenin optimal sermaye
noktası olarak da adlandırılabilir. Bu noktada işletmenin bünyesine kattığı fon-
ların ne kadarının borç kaynaklardan ne kadarının ise öz kaynaklardan elde
edildiği önem arz etmektedir.
Farklı sermaye yapılarında işletmelerin farklı sermaye maliyetleri ortaya
çıkmaktadır. Borç sermayenin farklı vade ve risk düzeyleri nedeniyle işletmeye
olan maliyetler noktasında da farklılık bulunması normaldir. Yani işletme, öz
sermayesini arttırarak kaynak sağlaması durumunda işletme yatırımcılarının
aldıkları riske göre daha yüksek bir getiri beklentisi içerisinde olmaları işletme-
lerin ağırlıklı ortalama sermaye maliyetlerini yükseltmektedir. Burada temel
sorun; işletmenin kullandığı farklı fon kaynaklarının farklı maliyetlere sahip
olduğundan hareketle, işletmenin sermaye bileşiminin piyasadaki rakip işletme-
lerle rekabet edebilir konumda olmasının sağlanabilmesidir.
Bu çalışmanın amacı, işletmelerin sermaye yapıları ile firma performansı
arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu doğrultuda işletmelerin farklı borçluluk
düzeylerinde işletmelerin sermaye yapılarının performanslarına etkisinin büyük-
lüğü ve bu etkinin yönünün belirlenmesi amaç edinilmiştir. Bunun yanında iş-
letmelerin performanslarına önemli etkisi olan büyüklük, likidite, nakit akışı,
vergi ve yatırım performansı gibi diğer kontrol değişkenlerinin etkisinin ortaya
çıkarılması ve finans alanına katkı verilmesi hedeflenmektedir.
Bu amaçla 2011-2019 dönemlerinde Borsa İstanbul Bilişim Endeksinde
(XUBLSM) sürekli olarak işlem gören 12 işletmeye ait Finnet veri tabanından
alınmış yıllık borç ve performans verileri kullanılmıştır. Borsa İstanbul Bilişim
Endeksinde 2019 yılı Aralık ayı itibariyle 18 işletme işlem görmektedir. Kalan 6
işletme, araştırma dönemine ait verileri olmadığı için kapsam dışı bırakılmıştır.
1. Modern Sermaye Yapısı Teorileri
Modigliani ve Miller’in (1958), literatürüne sağladıkları katkı, çoğu araş-
tırmacı tarafından modern sermaye yapısı teorilerinin başlangıcı olarak kabul
edilmekle birlikte sermaye yapısı ilgisizlik teorisi, hem gerçekçi olmayan hem
de ana akım akademik finansın temel varsayımına aykırı olan bir dizi varsayım-
lara dayandığı için eleştirilmiştir (Myers, 1993:80). Modigliani ve Miller çalış-
malarında, firmaların finansman politikalarının veya sermaye yapılarının, işlet-
menin piyasa değerinde bir değişim ortaya çıkarmayacağını belirtmiştir. Ancak
aktif piyasaların, Modigliani ve Miller’in (1958) çalışmalarında belirtilen temel
varsayımlardan uzak oluşu ve vergi faktörünün dikkate alınmayışıyla ilgili eleş-
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
3
tiri içeren çok fazla sayıda çalışma yapılmıştır. Bu eleştiri noktalarının işletme-
nin borçlanma politikalarını önemli ölçüde değiştirmesiyle ilgili yapılan çok
sayıda çalışma bu temel varsayımın geliştirilmesine dönük literatürdeki çalışma-
ların artmasına ortam hazırlamıştır.
Modigliani ve Miller’in (1958) sermaye yapısı üzerine öncü çalışmasını
takiben, bu fikri destekleyen çalışmaların (Stiglitz, 1969; Rubinstein, 1973;
Miller, 1977) yanı sıra eleştiren ve işletmelerin optimal sermaye yapısını konu
edinen teoriler geliştirilmiştir. Bunlar 6 başlıkta incelenebilir.
1.1. Vergi Faktörü Kuramı (Vergi Kalkanı)
Modigliani ve Miller (1963) tarafından vergi faktörünün sermaye yapısı üze-
rindeki etkisi incelenmiştir. Buna göre işletmelerin kullandıkları kredilere ödediği
faiz giderlerinin vergiden düşürülebilmesi avantajı nedeniyle finans literatüründe
“vergi kalkanı” olarak da bilinen fayda sebebiyle şirketlerin öz sermaye ile fi-
nansman yerine daha çok borçlanma yolunu tercih edeceği ifade edilmiştir. Ben-
zer bulgular Taggart (1977) ve Pozdena (1987) çalışmalarında da bulunmuştur.
1.2. Finansal Sıkıntı Maliyetleri Kuramı
Stiglitz (1972), Titman (1984) ve Haugen ve Senbet (1978) çalışmalarında
işletmelerin “vergi kalkanı” avantajından yararlanmak amacıyla daha fazla borçla
finansmanı tercih etmesi ve bu oranın artması durumunda kredi anapara ve faiz
ödeme yükümlülüklerini geri ödeme noktasında sıkıntıyla karşılaşabileceğini ve
bunun sonucu olarak ortaya çıkabilecek olumsuz durum iflas maliyeti olarak ta-
nımlanmış ve bu kavram literatüre “finansal sıkıntı maliyetleri kuramı” olarak
girmiştir. Stiglitz (1988), Harris ve Raviv (1991), Brigham ve Houston (1999) da
yaptıkları çalışmalarda benzer sonuçlar ile bu kurama katkı yapmışlardır.
1.3. Bilgi Çarpıklığı Kuramı
Ross (1977) ve Myers (1984) şirket yöneticileri ve işletme dışındaki pay-
daşların işletme hakkındaki bilgileri farklılık göstermektedir. İşletme dışında
yer alan paydaşların işletmenin sermaye yapısındaki değişmelere (sinyal yakla-
şımı) göre şirket değerini belirlemeye çalıştıkları belirtilmiştir. Bu teori litera-
türde “bilgi çarpıklığı” ya da “asimetrik bilgi” kuramı olarak da geçmektedir.
Lelve ve Pyle (1977), Blazenko (1987), Harris ve Raviv (1991), Gitman (2003),
Chen (2004) bilgi çarpıklığı üzerine çalışmalar yapmışlardır.
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
4
1.4. Temsilci Maliyetleri Kuramı
Jensen ve Meckling (1976) şirket yöneticileri, hissedarlar ve işletmeye borç ve-
renler (şirket tahvili alanlar) arasındaki çıkar çatışmalarından yola çıkarak literatüre
“temsilci maliyetleri kuramı” olarak geçen bu ilişkiyi incelemiştir. Fama (1980),
Stulz (1990), Harris ve Raviv (1991) ve Wong, (2015) temsilciler ve çıkar grupları
arasındaki çıkar çatışmaları üzerine destekleyici çalışmalarda bulunmuşlardır.
1.5. Dengeleme Kuramı
Literatürde “dengeleme kuramı” olarak isimlendirilen ve Kraus ve Litzenber-
ger (1973) tarafından öncülük edilen kavram, işletmelerin optimal sermaye yapısı-
nın, vergi avantajının sağladığı borçlanma düzeyi ile iflas ve temsilci maliyetlerinin
dengelenmesi arasında bir noktada olduğunu ifade etmiştir. Myers'in (1993) belirt-
tiği gibi, “dengeleme kuramı”na en açık kanıt, kârlılık ve kaldıraç arasındaki güçlü
ve ters yönlü korelasyon gösterilebilir. Bu görüşü destekler nitelikteki araştırmalar
Kim (1978), Myers (1984), Korteweg, (2010), Graham ve Leary'de (2011), Strebu-
laev ve Yang (2013) ve Ardalan (2017) tarafından da yapılmıştır.
1.6. Finansman Hiyerarşisi Kuramı
Finansman hiyerarşisi Myers ve Majluf (1984) tarafından ortaya atılmış bir
kuramdır. Bu kurama göre işletmeler fon ihtiyaçlarını gidermek için öncelikle iç
kaynaklardan (özsermaye) ardından dış kaynaklardan (borçlanma) yararlanmak-
tadır. Dış kaynaklarda ilk sırayı borçlanma alırken ikinci sırada hisse senedi
ihracı ile finansman yer almaktadır. Rajan ve Zingales (1995), Kjellman ve
Hansen (1995), Fama ve French (2002), Frank ve Goyal (2003), Jong, Verbeek
ve Verwijmeren (2010) ve Bhama, Jain ve Yadav (2018) kuramı geliştiren ça-
lışmalar ortaya koymuşlardır.
2. Literatür Taraması
Sermaye yapısı şirket faaliyetlerinin en önemli disiplinlerinden biri olarak ka-
bul edilmektedir. Sermaye yapısı kararı şirketlerin sürdürülebilirliği üzerinde büyük
etkisi olan hayati bir karardır (Jude Leon, 2013:56). Bu denli hayati öneme sahip
sermaye yapısı, araştırmacı ve akademisyenlerinde dikkatini çekerek konuya olan
ilgi giderek artmıştır. Literatürde konu ile ilgili çok sayıda ulusal ve uluslararası
çalışma mevcut olup, bu çalışmalardan bazıları aşağıda özetlenmiştir.
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
5
Dang vd. (2019) çalışmalarında, Vietnam Borsasında işlem gören 61 yiyecek
ve içecek şirketlerinin 2000-2017 yılları arasındaki verilerini kullanarak, sermaye
yapısı ile firma performansı arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Çalışmalarında firma
performansı göstergesi olarak; aktif getirisi (ROA), öz kaynak getirisi (ROE) ve
hisse başına kazancı (EPS) kullanırken, sermaye yapısı göstergesi olarak da, kısa ve
uzun vadeli borç oranı ile toplam borç oranını kullanmışlardır. Çalışma sonuçları,
işletmelerin finansal kaldıraçtan yararlanmalarının işletmelerin performansları üze-
rinde güçlü bir etkisi olduğunu ortaya koymuşlardır.
Singh ve Bağga (2019) çalışmalarında, Hindistan Ulusal Menkul Kıymetler
Borsası’na kayıtlı 50 şirketin 2008-2017 yılları arasındaki verilerini kullanarak,
sermaye yapısının firma kârlılığı üzerindeki etkisini Panel Veri Analizi ile ince-
lemişlerdir. Çalışmalarında, firma performansı göstergesi olarak, ROA ve ROE
kullanılırken, sermaye yapısı göstergesi olarak da toplam borç ve toplam öz kay-
nak oranları kullanılmıştır. Çalışma sonuçları, sermaye yapısının firmanın kârlılı-
ğı üzerinde önemli düzeyde olumlu bir etkisi olduğunu ortaya koymuşlardır.
Çopuroğlu ve Korkmaz (2018) çalışmalarında, BİST imalat sektöründe iş-
lem gören ve araştırma kapsamına alınması uygun görülen 76 firmanın 2007-
2014 yılları arasındaki verilerini kullanarak, işletmelerin sermaye yapılarının
işletmelerin finansal performansına etkisini Panel Veri Analizi ile incelemişler-
dir. Çalışma sonuçları, finansal kaldıracın firma performansı üzerinde olumsuz
bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymuşlardır.
Yılmaz (2017) çalışmasında, Hisse senetleri BIST-100 endeksinde işlem
gören 60 firmanın 2000-2012 yılları arasındaki verilerini kullanarak, sermaye
yapısının firma değeri ve firma performansı üzerindeki etkisini incelemiştir.
Çalışma sonuçları, sermaye yapısında borçlanma oranın artmasının özellikle
küçük işletmelerin performanslarını düşürdüğünü, bütün işletmelerin değerlerini
ise minimum seviyede istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönde etkilediğini
ortaya koymuştur.
Uremadu ve Onyekachi (2018) çalışmalarında, Nijerya Menkul Kıymetler
Borsasında işlem gören dört tüketici ürün firmasının 2002-2016 yılları arasındaki
verilerini kullanarak, işletmelerin sermaye yapılarının firma performansları üzerin-
deki etkisini Çoklu Regresyon Analizi yöntemi ile incelemişlerdir. Çalışma sonuç-
ları, işletmelerin sermaye yapılarının firma performanslarına etkisinin olumsuz ve
önemsiz olduğunu ortaya koymuştur. Bir başka ifadeyle, toplam aktiflerin uzun
vadeli borç oranı ile toplam borçların öz kaynaklara oranının varlık getirisi (ROA)
üzerinde olumsuz ve önemsiz etkisi olduğunu göstermişlerdir.
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
6
Herciu ve Ogrean (2017) çalışmalarında, Fortune Global 500’de yer alan
ve finansal olmayan en kârlı 59 şirket için sermaye yapısının firma kârlılığını
etkileyip etkilemediğini incelemişlerdir. Çalışmada kârlılık ölçütü olarak aktif
getirisi (ROA) ve öz kaynak getirisi (ROE), sermaye yapısı olarak da borcun
sermayeye oranı kullanılmıştır. Çalışma sonuçları, optimal borç ve öz kaynak
yapısı kullanılarak kârlılığın artırılabileceğini ortaya koymuşlardır.
Akpınar (2016) çalışmasında, BIST-100 Endeksine kayıtlı finansal olma-
yan 81 firmanın 2010-2013 yılları arasındaki verilerini kullanarak, işletmelerin
sermaye yapılarının firma performanslarına etkisini Panel Veri Analizi ile ince-
lemiştir. Çalışma sonuçları, kısa vadeli borçlanma oranının (KVBO) tüm mo-
dellerde istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönlü olduğunu ortaya koymuştur.
Ayrıca sonuçlar, finansal hiyerarşi teorisini kısmen desteklerken, ilintisizlik
teorisi ile de çalıştığını ortaya koymuştur.
Avcı (2016) çalışmasında, BİST’te işlem gören 110 imalat firmasının
2003-2015 yılları arasındaki verilerini kullanarak, sermaye yapısı ve firma per-
formansı bağlamında firmaların finansal ve reel kararları arasındaki ilişkiyi
Panel Veri Analizi yöntemi ile incelemiştir. Çalışma sonuçları, kısa ve uzun
vadeli borçların aktif kârlılığı (ROA) ve Öz kaynak kârlılığını (ROE) istatistiki
olarak anlamlı ve negatif yönde etkilediğini ortaya koymuştur.
Nassar (2016) çalışmasında, İMKB’de işlem gören 136 sanayi şirketinin
2005-2012 yılları arasındaki verilerini kullanarak, sermaye yapısının firmanın
finansal performansı üzerindeki etkisini Çok Değişkenli Regresyon Analizi
yöntemi ile incelemiştir. Çalışmada performans göstergesi olarak; varlık getirisi
(ROA), öz kaynak getirisi (ROE) ve hisse başına kazanç, sermaye yapısı gös-
tergesi olarak da borç oranı kullanılmıştır. Çalıma sonuçları; sermaye yapısı ile
firma performansı arasında istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki
olduğunu ortaya koymuştur.
Abeywardhana (2016) çalışmasında, İngiltere’de imalat sektöründe faali-
yet gösteren KOBİ’lerin 1998-2008 yılları arasındaki verilerini kullanarak, ser-
maye yapısının firma performansı üzerindeki etkisini Pearson Korelasyonu ve
Çoklu Regresyon Analizi yöntemi ile incelemiştir. Çalışma sonuçları, kaldıraç
ve firma performansı arasında istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönlü bir
ilişki olduğunu, aynı şekilde likidite ile firma performansı arasında da güçlü
negatif bir ilişki olduğunu ortaya koyarken, işletme büyüklüğü (boyutu) ile fir-
ma performansı arasında ise oldukça anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki olduğunu
ortaya koymuştur.
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
7
Tifow (2015) çalışmasında, BİST’te işlem gören 130 imalat işletmesinin
2008-2013 yılları arasındaki verilerini kullanarak, sermaye yapısının firma per-
formansı üzerindeki etkisini Panel Veri Analizi ile incelemiştir. Çalışma sonuç-
ları, KVYK’ların, aktif toplamına oranı ile aktif kârlılığı (ROA) arasında, hisse
başına kazanç ve Tobin Q arasında istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönlü bir
ilişki olduğunu ortaya koyarken, kısa vadeli yabancı kaynakların, aktif toplamı-
na oranı ile öz kaynak kârlılığı (ROE) arasında ise anlamlı her hangi bir ilişki
olmadığını ortaya koymuştur. UVYK’ların aktif toplamına oranı ile öz kaynak
kârlılığı (ROE), hisse başına kazanç ve Tobin Q arasında istatistiki olarak an-
lamlı ve negatif yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koyarken, UVYK’ların aktif
toplamına oranı ile aktif kârlılığı (ROA) arasında istatistiki olarak anlamlı ve
pozitif yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.
Vătavu (2015) çalışmalarında, Romanya Bükreş menkul kıymetler borsasında
işlem gören ve imalat sektöründe faaliyet gösteren 196 şirketin 2003-2010 yılları
arasındaki verilerini kullanarak, sermaye yapısının firma performansı üzerindeki
etkisini Regresyon Analizi yöntemi ile incelemiştir. Çalışmada sermaye yapısı gös-
tergesi olarak, uzun ve kısa vadeli borçlar ile toplam borcun öz sermayeye oranı,
firma performansı göstergesi olarak da öz kaynak kârlılığı (ROE) kullanılmıştır.
Çalışma sonuçları, borcun önlenmesi ve öz kaynağa dayalı faaliyet gösterilmesi
durumunda firma performansının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur.
Cole vd. (2015) çalışmalarında, sanayi, sağlık ve enerji sektöründe faaliyet
gösteren 30 ABD’li firmanın 2004-2013 yılları arasındaki verilerini kullanarak,
sermaye yapısı ile firma performansı arasındaki ilişkiyi Regresyon Analizi yön-
temi ile incelemişlerdir. Çalışma sonuçları, her üç sektörde de sermaye yapısı
ile aktif kârlılığı ve faaliyet kârlılığı arasında istatistiki olarak anlamlı ve negatif
yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koymuşlardır. Sermaye yapısı ile kâr marjı ara-
sında ise sektörden sektöre farklılık gösterdiğini, sanayi sektöründe sermaye
yapısının kâr marjını olumlu yönde, enerji sektöründe olumsuz yönde etkiledi-
ğini, sağlık sektöründe ise her hangi bir ilişki olmadığını ortaya koymuştur.
Sonuçlar ayrıca sermaye yapısı ile hisse başına piyasa değeri arasında istatistiki
olarak anlamlı her hangi bir ilişki olmadığını ortaya koymuşlardır.
Javed vd. (2014) çalışmalarında, Pakistan’da yer alan Karaçi Menkul
Kıymetler Borsasında işlem gören 63 firmanın 2007-2011 yılları arasındaki
verilerini kullanarak, sermaye yapısının firma performansı üzerindeki etkisini
Regresyon Analizi yöntemiyle incelemişlerdir. Çalışma sonuçları, sermaye ya-
pısı ile firma performansı arasında bir ilişki olduğunu ancak bu ilişkinin yönü-
nün karışık olduğunu ortaya koymuştur. Bu göre, bağımlı değişkenin aktif kârlı-
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
8
lığı (ROA) olduğu durumlarda sermaye yapısının firma performansı üzerindeki
etkisinin pozitif olduğunu ortaya koymuştur. Bağımlı değişkenin öz kaynak
kârlılığı (ROE) olduğu durumlarda, aktifler üzerindeki borç oranı firma perfor-
mansı üzerinde olumlu etki gösterirken, aktifler üzerindeki öz kaynak oranı ile
aktifler üzerindeki uzun vadeli borçlanmanın firma performansı üzerindeki etki-
sinin negatif olduğunu ortaya koymuştur.
Leon (2013) çalışmasında, Sri Lanka’da imalat sektöründe faaliyet göste-
ren 30 firmanın 2008-2012 yılları arasındaki verilerini kullanarak, sermaye ya-
pısı ile firma performansı arasındaki ilişkiyi Regresyon Analizi yöntemi ile
incelemiştir. Çalışmada firma performansı göstergesi olarak, aktif kârlılığı
(ROA) ile öz kaynak kârlılığı (ROE) kullanılmıştır. Çalışma sonuçları, kaldıraç
ile öz kaynak kârlılığı (ROE) arasında istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönlü
bir ilişki olduğunu ortaya koyarken, kaldıraç ile aktif kârlılığı (ROA) arasında
anlamlı bir ilişki olmadığını ortaya koymuştur.
Ahmad vd. (2012) çalışmalarında, Malezya hisse senedi piyasasında işlem
gören 58 tüketici ve sanayi firmasının 2005-2010 yılları arasındaki verilerini
kullanarak, sermaye yapısının firma performansı üzerindeki etkisini Regresyon
Analizi yöntemi ile incelemişlerdir. Çalışmalarında, firma performansı göster-
gesi olarak; varlık kârlılığı (ROA) ve öz kaynak kârlılığı (ROE), sermaye yapısı
göstergesi olarak da, kısa ve uzun vadeli borç ile toplam borç kullanılmıştır.
Çalışma sonuçları, kısa vadeli borçlanma ile toplam borçlanmanın ROA ile
anlamlı bir ilişkisi olduğunu, ROE’nin ise bütün borç seviyeleri üzerinde anlam-
lı bir etkisi olduğunu ortaya koymuşlardır.
Pouraghajan vd. (2012) çalışmalarında, Tarhan Menkul Kıymetler Bor-
sasında işlem gören 12 sanayi grubuna ait 400 firmanın 2006-2010 yılları
arasındaki verilerini kullanarak, sermaye yapısının firma performansı üze-
rindeki etkisini Pearson Korelasyonu ve Çoklu Regresyon Analizi yöntemi
ile incelemişlerdir. Çalışma sonuçları, borç oranı ile firma performansı ara-
sında istatistiki olarak anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki olduğunu ortaya
koyarken, varlık devir hızı, firma büyüklüğü, varlık telafisi oranı ile büyüme
fırsatlarının firma performans göstergeleri üzerinde istatistiki olarak anlamlı
ve pozitif yönde bir ilişki olduğunu ortaya koymuşlardır. Ayrıca, çalışma
sonuçları firma yaşının ROA ve ROE üzerinde ki etkisinin önemli olmadığı-
nı da savunmuşlardır.
Ayaydın ve Karakaya (2014), çalışmalarında farklı sermaye yapılarında
bankaların risk düzeyinin belirleyicilerini ve bunun sermaye ve kârlılık ile iliş-
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
9
kisini incelemişlerdir. Çalışmalarında, bankaların performans ve risk alma eği-
limini açıklamada önemli olduğuna inanılan bir dizi bankaya özgü ve ülkeye
özgü değişkenler kullanılmıştır. Çalışmada, İki Adımlı Sistem Genelleştirilmiş
Momentler Yöntemi tekniğini uygulanmıştır. 2003-2011 yılları arasında 23
Türk ticari bankası için banka düzeyinde dinamik paneller için veriler kullanıl-
mıştır. Çalışmada artan banka sermayesinin risk üzerindeki etkisinin, düzenleyi-
ci hipotezleri ve ahlaki tehlike hipotezini destekleyerek önemli ölçüde olumlu
ve olumsuz olduğuna dair kanıtlar bulunmuştur. Sonuçlar aynı zamanda serma-
ye ile kârlılık arasında pozitif ve negatif bir ilişki olduğunu göstermektedir.
Ayrıca, bankaların farklı kârlılık (risk) değişkenleri sermaye ile farklı kalıplar
ortaya koyduğu belirlenmiştir. Bu noktada, yetkililerin tek bir kârlılık (risk)
değişkeninin kullanılmasının tamamen yanlış bir politikaya yol açabileceğini
anlaması gerektiği vurgulanmıştır.
Özetle literatürde yer alan araştırmalarda; borçlanmanın ve öz sermayenin
işletmenin farklı maliyet yapılarında firmaların finansal performanslarını farklı
yönde etkilediğine dair kanıtlar elde edilmiştir. Borç kullanımının işletmenin öz
sermaye (ROE) veya aktif kârlılığını (ROA) anlamlı bir şekilde ve negatif yön-
de etkilediğine dair bulgular elde edilmiştir. Bunun nedeni, işletmenin borçlan-
ma düzeyi arttıkça işletmelerin yatırımlardan elde ettikleri getiri oranlarıyla
beraber firma kârlılıklarının da azaldığı şeklinde açıklanabilir. Ayrıca işletmele-
rin borç oranının aşırı artması durumunda şirketlerin finansal riskleriyle beraber
iflas maliyetleri de artma eğilimi göstermektedir.
3. Yöntem
3.1. Araştırmanın Amacı
Bu çalışmanın amacı, BİST’e (Borsa İstanbul) kote olmuş olan teknoloji
işletmelerin sermaye yapılarının firma performanslarına etkisini ortaya koymak-
tır. Bu amaçla 2011 - 2019 dönemlerinde Borsa İstanbul Teknoloji ve Bilişim
Endekslerinde (XBLSM) sürekli olarak işlem gören 12 işletmeye ait Finnet veri
tabanından alınmış yıllık AR-GE ve performans verileri kullanılmıştır.
3.2. Araştırmanın Önemi
Teknoloji firmaları günümüz sistemi içeresinde gelişimin lokomotifi ola-
rak görülmektedir. Bu bağlamda bu firmaların sermaye yapılarının belirlenmesi
önem arz etmektedir.
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
10
3.3. Araştırmada Kullanılan Veriler ve Değişkenler
Borsa İstanbul Bilişim Endeksinde 2019 yılı Aralık ayı itibariyle 18 iş-
letme işlem görmektedir. Araştırmaya konu olan yıllar itibariyle 12 şirket
verilerine ulaşılabildiğinden 6 şirket kapsam dışında bırakılmıştır. Kapsam
dışında bırakılan şirketler BİST’te 2011 yılından daha sonraki yıllarda kote
olmuştur. Dolayısıyla çalışmanın kapsamı Tablo 1’de yer alan şirketlerden
oluşmaktadır.
Tablo 1. Araştırmaya Konu Olan Şirketler ve Borsa Kodları
Borsa
Kodu Şirket Ünvanı
1 ALCTL Alcatel Lucent Teletaş Telekomünikasyon A.Ş.
2 ARENA Arena Bilgisayar San. ve Tic. A.Ş.
3 ARMDA Arena Bilgisayar San. ve Tic. A.Ş.
4 DGATE Datagate Bilgisayar Malzemeleri Ticaret A.Ş.
5 DESPC Despec Bilgisayar Pazarlama ve Ticaret A.Ş.
6 ESCOM Escort Teknoloji Yatırım A.Ş.
7 INDES İndeks Bilgisayar Sistemleri Mühendislik San. ve Tic. A.Ş.
8 KAREL Karel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
9 LINK Link Bilgisayar Sistemleri Yazılımı ve Don. San. ve Tic. A.Ş.
10 LOGO Logo Yazılım San. ve Tic. A.Ş.
11 NETAS Netaş Telekomünikasyon A.Ş.
12 PKART Plastikkart Akıllı Kart İletişim Sistemleri San. ve Tic. A.Ş.
Çalışmada, 2011-2019 yılları için işletmelerin finansal performans göster-
geleri olan ROA ve ROE ile işletmelerin sermaye yapısı ve diğer bazı değişken-
ler arasındaki ilişki Panel Veri Modelleri ile incelenmiştir.
Çalışmada kullanılan değişkenler ise Tablo 2’de açıklanmıştır.
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
11
Tablo 2. Değişkenlerin Tanımlanması
Değişkenler Kod Hesaplanma
Bağımlı Değişkenler
Aktif Kârlılığı ROA Net Kâr / Toplam Aktif
Özsermaye
Kârlılığı
ROE Net Kâr / Özsermaye
Bağımsız Değişkenler
Sermaye Yapısı Lev Toplam Borç / Toplam Aktif
Büyüme Growth (Satışlart+1- Satışlart) / Satışlart
Yatırım Fırsatları Inv (Duran Varlıklart+1- Duran Varlıklart) / Duran Varlıklart
Vergi Tax Vergi Miktarı / FVÖK
Nakit Akışı Cashflow (Vergi Sonrası Kazanç + Amortisman) /Toplam Aktif
Likidite Liquidity Nakit ve Benzerleri / Toplam Aktif
3.4. Araştırmanın Yöntemi
Model 1 işletmelerin finansal performans ölçüsü olan ROA ile Model 2 ise
bankaların finansal performans göstergesi olan ROE ile sermaye yapısı bileşen-
leri arasındaki ilişkiyi inceler.
Model 1: Roai,t = a0 +β1Roai,t-1 + β2levi,t + β3growthi,t + β4invi,t + β6taxi,t +
β6cashflowi,t + β7liquidityi,t + uit (1)
Model 2: Roei,t = a0 +β1Roei,t-1 + β2levi,t + β3growthi,t + β4invi,t + β6taxi,t +
β6cashflowi,t + β7liquidityi,t + uit (2)
Sabit etkiler ve rassal etkiler modelleri, finans araştırmalarında sıkça
meydana gelen ölçüm hataları, zamanla değişmeyen endojen değişkenler ve
ters nedensellikten kaynaklanan endojenite problemini açıklamazlar. Bu ne-
denle, özellikle kısa panel verilerinde sabit etkili veya rassal etkiler modelle-
rinin kullanılması yine taraflı olabilir (Cameron ve Trivedi, 2005). Bu nedenle
dinamik panel veri modellerinden GMM- sistem tercih edilmiştir. Dinamik
modellerin artıklardaki otokorelasyonu dikkate alması, sahte regresyon oranını
azaltması, zaman boyutu kısa olan panellerde güvenilir sonuçlar vermesi
önemli avantajlarıdır.
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
12
4. Bulgular
Tablo 3’te çalışmada kullanılan değişkenlere ait tanımlayıcı istatistikler
yer almaktadır. Aktif kârlılığının ortalama 0.068, öz sermaye kârlılığının 0.115,
toplam borç/toplam aktiflerin 0.978, büyümenin 0.123, verginin -0.079 yatırım
fırsatlarının 0.265, nakit akışının 0.093 ve likiditenin ortalama 0.193 olduğu
tespit edilmiştir.
Tablo 3. Tanımlayıcı İstatistikler
Variable Obs Mean Std. Dev. Min Max
ROA 108 .0689761 .1683506 -.1239509 1.622033
ROE 108 .1151936 .1309827 -.3433884 .5661841
Lev 108 .9780833 4.992931 .016 52.321
Growth 108 .1238426 .5765904 -2.284 2.544
Tax 108 -.0791944 .5590749 -3.097 4.064
Inv 108 .2659352 1.428925 -1 13.761
Cassflow 108 .0938148 .2038407 -.122 2.007
Liquidity 108 .193037 .2583155 .002 2.331
Tablo sonuçları incelendiğinde hem model birde hem de model ikide ser-
maye yapısının firma performansını negatif ve istatistiki olarak anlamlı bir ilişki
etkilediği tespit edilmiştir. Diğer bir ifade ile toplam borç oranının artması fir-
manın performansını olumsuz bir şekilde etkilemiştir. Bu bulgu; Çopuroğlu ve
Korkmaz (2018), Le ve Pan (2017), Yılmaz (2017), Karadeniz ve İskerderoğlu
(2011), Joshua (2007) ve Majumdar ve Chhibber (1999) çalışmaları ile benzeş-
mektedir. Büyüme ise firma performansını her iki modelde firma performansını
olumlu etkilemektedir. Gleason vd. (2000), Jiraporn ve Liu (2008) ve Margaritis
ve Psillaki (2010), yüksek büyüme oranına sahip firmaların daha fazla kâr ve
değer yaratabileceğini savunmuş olup, çalışmanın bulgusu bu soncu destekle-
mektedir. Nakit akışı ve likidite, her iki modelde de pozitif ve istatistiksel ola-
rak anlamlı olup, Greogry (2005) çalışmalarının sonuçlarını desteklemektedir,
bu da nakit akışının firma performansını etkileyen önemli bir faktör olduğunu
göstermektedir. Likidite ile ilgili bulgu ise, yüksek likidite firmaların finansal
sıkıntı sorunlarını hafifleterek firma performansını artırdığını savunan Cho
(1998) ile benzeşmektedir. Verginin toplam gelir içerisindeki payının artması ile
beklenildiği üzere kârlılığı azaltacağından firma performansını olumsuz etkile-
mektedir. Yatırımlar ise beklenilenin aksine firma performansını olumsuz etki-
lemiştir, bu durumun nedeni ise Türkiye için incelenen 2011-2019 döneminin
içerdiği siyasi ve politik istikrarsızlığın yatırım fırsatlarını da olumsuz etkileme-
sinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
13
Tablo 4. GMM-Sistem Sonuçları
ROA ROE
Roa-1/Roe-1 -0.011
[0.017]
0.037
[0.126]
Lev -0.004***
[0.0004]
-0.039***
[0.008]
Growth 0.004***
[0.0101]
0.022**
[0.0101]
Inv 0.0004
[0.0003]
0.002
[0.005]
Tax -0.002**
[0.001]
-0.049***
[0.010]
Cashflow 0.997***
[0.022]
1.280***
[0.216]
Liquidity 0.075**
[0.009]
0.205**
[0.091]
Sabit -0.006*
[0.0033]
0.064***
[0.012]
Modellerin Varsayımları
Wald chi2(7) 5.84e+06 105.94
Prob. 0.000 0.000
Sargan Test chi2(34) = 8.799034
Prob > chi2 = (1.0000)
chi2(34) = 2.224403
Prob > chi2 = (1.0000)
Arellano-Bond
autocorrelation
AR(1) -0.156 (0.875)
AR(2) -1.893 (0.058)
AR(1) -1.107 (0.268)
AR(2) 0.766 (0.443)
Not: ***,**,* sırası ile değişkenlerin %1,%5 ve %10 önem düzeyinde anlamlı oldu-
ğu ifade etmektedir. [ ] içerisindeki sayı hata katsayısını ifade etmektedir.
Modellerin varsayımları incelendiğinde ise modellerin istatistiki olarak an-
lamlı olduğu, Sargan Testi ile modellerde içsellik sorunu olmadığı ve Otokore-
lasyon Testi ile de modellerin otokorelasyon içerdiği gözlemlenmiştir.
Sonuç
Bu çalışma, firma performansını olumsuz etkileyen sermaye yapısına iliş-
kin kanıtlar sunmaktadır. Kaldıraç (toplam borç/toplam aktif) ve firma perfor-
mansı arasındaki ilişki test edilirken, borç oranının ROA ve ROE önemli ve
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
14
olumsuz ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu sonuç, Le ve Pan, (2017), Joshua
(2007) ve Majumdar ve Chhibber (1999) gelişmekte olan pazarlar için yaptıkları
çalışmalar ile benzeşmekteyken; gelişmiş ülkelerde yapılan ve sermaye yapısı
ile firma performansı arasında pozitif bir ilişki ortaya koyan çalışmalar ile çe-
lişmektedir. Ayrıca bu çalışmada kaldıraç ve kârlılık arasında tespit edilen an-
lamlı ve negatif ilişki Kraus ve Litzenberger (1973) dengeleme teorisini destek-
lemekte iken Modigliani ve Miller’in (1958) ilgisizlik teorisi ile çelişmektedir.
Bu durumun, Türkiye’nin şu anda bulunduğu kalkınma ve geçiş aşamasından
kaynaklanıyor olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle, bu çalışma Avrupa
ülkelerinde yapılan geleneksel teorilerin Türkiye gibi gelişmekte olan ve geçiş
pazarlarında uygulandığında dikkatle incelenmesi veya ayarlanması gerektiğini
vurgulamaktadır.
Diğer yandan bu çalışmanın sonuçları teorik olarak incelendiğinde ise; yük-
sek miktar ve yüksek risk düzeyinde sağlanan sermayenin yapılan yatırım sonu-
cunda elde edilen getiriden yüksek olması durumunda finansal sıkıntı maliyetleri
kuramına paralel olarak firma anapara ve faiz ödemlerinde sıkıntı meydana getir-
diği, bu durumun ise işletmelerin kârlılığını olumsuz etkileyebildiği görülmüştür.
Bu bağlamda gelişmekte olan ülkelerde ekonomik konjonktür çok hızlı değişebi-
leceğinden firmaların cari oranlarını optimal düzeyde tutup, optimal düzeyin üze-
rinde bir uzun vadeli borçlanmadan kaçınması tavsiye edilmektedir.
Kaynaklar
Abeywardhana, Y.D. (2016). Impact of Capital Structure on Firm Performance: Eviden-
ce from Manufacturing Sector SMEs in UK, 02 Mayıs 2020 tarihinde,
https://ssrn.com/abstract=2816499.
Ahmad, Z., Abdullah, N.M.H. and Roslan, S. (2012). Capital Structure Effect on Firms
Performance: Focusing on Consumers and Industrials Sectors on Malaysian Firms,
International Review of Business Research Papers, 8(5), 137-155.
Akpınar, O. (2016). Sermaye Yapısının Firma Performansına Etkisi: Borsa İstanbul’da
Bir Uygulama, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergi-
si, 11, 290-302.
Ardalan, K. (2017). Capital Structure Theory: Reconsidered, Research in International
Business and Finance, 39, 696–710.
Avcı, E. (2016). Capital Structure ve Firm Performance: An Application on Manufactu-
ring Industry, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 15-30.
Ayaydın, H. and Karakaya, A. (2014). The Effect of Bank Capital on Profitability and
Risk in Turkish Banking, International Journal of Business and Social Science,
5(1), 252-271.
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
15
Bhama, V., Jain, P. K. and Yadav, S.S. (2018). Relationship between The Pecking Or-
der Theory and Firm's Age: Empirical Evidences from India, IIMB Management
Review, 30,104-114.
Blazenko, G.W. (1987). Managerial Preferences, Asymmetric Information and Finan-
cial Structure, The Journal of Finance, 42(4), 839-862.
Brigham, E.F. and Houston, J.F. (1999) Fundamentals of Financial Management, Con-
cise Second Edition, Orlveo, The Dryden Press.
Cameron, A. C. And Trivedi, P. K. (2005). Microeconometrics: Methods and Applicati-
ons. Cambridge University Press.
Chen, J. J. (2004). Determinants of Capital Structure of Chinese Listed Companies,
Journal of Business Research, 57, 1341-1351.
Cho, M. H. (1998). Ownership Structure Investment and The Corporate Value: An
Empirical Analysis, Journal of Financial Economics, 47(1), 103-121.
Cole, C., Yan, Y. and Hemley, D. (2015). Does Capital Structure Impact Firm Perfor-
mance: An Empirical Study of Three U.S. Sectors, Journal of Accounting and Fi-
nance, 15(6), 57-65.
Çopuroğlu, F. ve Korkmaz, İ. H. (2018). Vekâlet Teorisi, Sermaye Yapısı ve Firma
Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, G.Ü. İslahiye İİBF Uluslararası E-
Dergi, 2(2), 21-33.
Dang, Y.T.H., Bui, N.T.H., Dao, A.T.H. and Nguyen, H.T. (2019). The Impact of Capi-
tal Structure on Firm Performance-Emprical Evidence from Listed Food ve Beve-
rage Companies Vietnam, International Journal of Economics, Commerce and
Management, 7(2), 567-577.
Fama, E. and French, K. (2002). Testing Tradeoff ve Pecking Order Predictions About
Dividends and Debt, Review of Financial Studies, 15, 1-33.
Gitman, L.J. (2003) Principles of Managerial Finance, 10th Edition, Boston, Pearson
Education Inc.
Gleason K.C., Mathur I. and M. Singh (2000). Wealth Effects for Acquirers and Dives-
tors Related to Foreign Divested Assets, International Review of Financial Analy-
sis, 9(1), 5-20.
Graham, J.R. and Leary, M.T. (2011). A Review of Empirical Capital Structure Rese-
arch and Directions for The Future. Annual Review of Financial Economics, 3,
309-345.
Greogry, A. (2005). The Long Run Abnormal Performance of UK Acquirer and The
Free Cash Flow Hypothesis, Journal of Business Finance & Accounting 32(5),
777-814.
Harris, M. and Raviv, A. (1991). The Theory of Capital Structure, Journal of Finance,
49, 297-355.
Herciu, M. and Ogrean, C. (2017). Does Capital Structure Influence Company Profita-
bility? Studies in Business ve Economics, 12(3), 50-62.
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
16
Jasua, A. (2007). Debt Policy and Performance of SMEs: Evidence from Ghanaian and
South African Firms, The Journal of Risk Finance Incorporating Balance Sheet,
8(4), 364-379.
Javed, T., Younas, W. and Imran, M. (2014). Impact of Capital Structure on Firm Per-
formance: Evidence from Pakistani Firms, International Journal of Academic Re-
search in Economics and Management Sciences, 3(5), 28-52.
Jensen, M. C. and Meckling, W. H. (1976), Theory of the Firm: Managerial Behavior.
Journal of Financial Economics, 305-360.
Jiraporn, P. ve Liu, Y. (2008). Capital Structure, Staggered Boards and Firm Value,
Financial Analysts Journal, 64(1), 49-60.
Jong, A. D. , Verbeek, M. and Verwijmeren, P. (2010). The Impact of Financing
Surpluses and Large Financing Deficits on Tests of The Pecking Order Theory.
Financial Management. 39(2), 733-756.
Jude Leon, S.A. (2013). The Impact of Capital Structure on Financial Performance of
The Listed Manufacturing Firms in Sri Lanka, G.J.C.M.P. (Global Journal Of
Commerce and Management Perspective), 2(5), 56-62.
Karadeniz, E. ve İskenderoğlu, Ö. (2011). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda İşlem
Gören Turizm İşletmelerinin Aktif Kârlılığını Etkileyen Değişkenlerin Analizi,
Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1), 65-75.
Kim, E. H. (1978). A Mean-Variance Theory of Optimal Capital Structure and Corpora-
te Debt Capacity, Journal of Finance, 33(1), 45-63.
Kjellman, A. and Hansen, S. (1995). Determİnants of Capıtal Structure: Theory vs.
Practıce, Scandinavian Journal of Management, Elsevier, 11(2), 91-102.
Korteweg, A. (2010). The Net Benefits to Leverage, The Journal of Finance, 65(6),
2137–2170.
Kraus, A. and Litzenberger, R.H. (1973). A State-Preference Model of Optimal Capital
Structure, Journal of Finance, 28, 911-921.
Le, T.P.V. and Phan, T.B.N. (2017). Capital Structure and Firm Performance: Empirical
Evidence from A Small Transition Country, Research in International Business
and Finance, 42, 710-726.
Lelve, H. and Pyle, D. (1977). Information Asymmetrics, Financial Structure and Fi-
nancial Intermediation, Journal of Finance, 32, 371-388.
Frank, M.Z. and Goyal, V.K. (2003). Testing The Pecking Order Theory of Capital
Structure. Journal of Financial Economics, 67(2), 217-248.
Majumdar, S. K. and Chhibber, P. (1999). Capital Structure and Performance: Evidence
From A Transition Economy On An Aspect Of Corporate Governance, Public
Choice, 98(3), 287-305.
Margaritis, D. And Psillaki, M. (2010). Capital Structure, Equity Ownership and Firm
Performance, Journal of Banking and Finance, 34(3), 621-632.
Miller, M.H. (1977). Debt and Taxes, The Journal of Financial, 32(2), 261-275.
Sermaya Yapısı Firma Performansını Etkiler mi?
17
Modigliani, F. and Miller, M.H. (1958). The Cost of Capital, Corporation Finance and
The Theory of Investment, American Economic Review, 48(3), 261-297.
Modigliani, F. and Miller, M.H. (1963). Corporate Income Taxes and the Cost of Capi-
tal, A Correction, The American Economic Review, 53(3), 433-443.
Myers, S.C. and Turnbull, S.M. (1977. Capital Budgeting ve The Capital Asset Pricing
Model: Good News and Bad News, Journal of Finance, 32, 321-336.
Myers, S.C. (1993). Still Searching for Optimal Capital Structure, Journal of Applied
Corporate Finance, 6(1), 4-14.
Myers, S.C. (1984). The Capital Structure Puzzle, The Journal of Financial, 39(3), 575-
592.
Nassar, S. (2016). The Impact of Capital Structure on Financial Performance of The
Firms: Evidence from Borsa Istanbul, Journal of Business and Financial Affairs,
5(2), 1-4.
Pouraghajan, A., Malekian, E., Emamgholipour, M., Lotfollahpour, V. and Bagheri,
M.M. (2012). The Relationship Between Capital Structure and Firm Performance
Evaluation Measures: Evidence from The Tehran Stock Exchange, International
Journal of Business ve Commerce, 1(9), 166-181.
Pozdena, R.J. (1987). Tax Policy and Corporate Capital Structure, Economic Review, 4,
37-50.
Rajan, R. and Zingales, L. (1995). What Do We Know About Capital Structure? Some
Evidence from International Data, Journal of Finance, 50(5), 1421-1460.
Ross, S. (1977). The Determination of Financial Structure: The Incentive-Signaling
Approach, Bell Journal of Economics, 8, 23-40.
Rubinstein, M.E. (1973). A Mean-Variance Synthesis of Corporate Financial Theory,
The Journal of Finance, 28(1) 167-181.
Shapiro, C.A. (1998). Multinational Financial Management, University of Sourthern
California.
Singh, N.P. and Bağga, M. (2019). The Effect of Capital Structure on Profitability: An
Empirical Panel Data Study, Jindal Journal of Business Research, 8(1), 65-77.
Stiglitz, J. E. (1972). Some Aspects of the Pure Theory of Corporate Finance: Bank-
ruptcies and Take-Overs, Bell Journal of Economics, 3(2), 458-482.
Stiglitz, J.E. (1988). Why Financial Structure Matters?, Journal of Economic Perspecti-
ves, 2(4), 121-126.
Stiglitz, J.E. (1969). A Re-Examination of The Modigliani-Miller Theorems, The Ame-
rican Economic Review,59(5), 784-793.
Strebulaev, I.A. and Yang, B. (2013). The Mystery of Zero-Leverage Firms, Journal of
Financial Economics, 109(1), 1-23.
Stulz, R. (1990). Managerial Discretion ve Optimal Financing Policies, Journal of Fi-
nancial Economics, 26, 3-27.
Finansal Performans Araştırmalarında Güncel Yaklaşımlar
18
Taggart, R.A. (1977) . A Model of Corporate Financing Decision, Journal of Finance,
32, 1467-1484.
Tifow, A.A. (2015). Sermaye Yapısının Firma Performansı Üzerindeki Etkisi, Yayım-
lanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Eskişehir.
Uremadu, S.O. and Onyekachi, O. (2018). The Impact of Capital Structure on Corporate
Performance in Nigeria: A Quantitative Study of Consumer Goods Sector, Current
Investigations in Agriculture and Current Research, 5(4), 697-705.
Vătavu, S. (2015). The Impact of Capital Structure on Financial Performance in Roma-
nian Listed Companies, Procedia Economics and Finance, 32, 1314-1322.
Wong, K.P. (2015). A Regret Theory of Capital Structure, Finance Research Letters, 12,
48–57.
Yılmaz, H. (2017). Sermaye Yapısının Firma Değeri ve Firma Performansına Etkisi:
Ampirik Bir Analiz, Journal of International Social Research, 10(53), 828-838.
