KARAKTERISTIKE UČENIČKIH AKTIVNOSTI U VJERONAUČNOJ KLASIČNOJ NASTAVI I NASTAVI U KOJOJ SE RAZVIJA KRITIČKO MIŠLJENJE / THE CHARACTERISTICS OF STUDENTS' ACTIVITIES IN CLASSICAL RELIGIOUS TEACHING AND TEACHING DEVELOPING CRITICAL THINKING

Abstract

KARAKTERISTIKE UČENIČKIH AKTIVNOSTI U VJERONAUČNOJ KLASIČNOJ NASTAVI I NASTAVI U KOJOJ SE RAZVIJA KRITIČKO MIŠLJENJE
Sažetak
Predmet ovog eksperimentalnog istraživanja bio je kvalitet učeničkih aktivnosti. Cilj istraživanja bio je da se ustanovi postoji li statistički značajna razlika u kvalitetu učeničkih aktivnosti u stavovima učenika u vjeronaučnoj klasičnoj nastavi i nastavi u kojoj se razvija kritičko mišljenje.
Od istraživačkih metoda korištene su eksperimentalna metoda, metoda teorijske analize i deskriptivno-analitička metoda, a od istraživačkih tehnika anketiranje. U istraživanju je korišten Upitnik o učeničkim aktivnostima u učionici (Gentry, Gable & Rizza, 2002).
Istraživanje je provedeno u dvije gradske škole u Zenici od kojih je jedna bila eksperimentalna (Osnovna škola „Mak Dizdar“ Zenica) i jedna kontrolna (Osnovna škola „Musa Ćazim Ćatić“ Zenica). Istraživački uzorak činilo je 300 učenika 6. i 8. razreda osnovne škole: eksperimentalna grupa 150 i kontrolna grupa 150, a obje grupe imale su po 75 učenika muškog spola i po 75 učenika ženskog spola.
Rezultati istraživanja pokazali su da u većoj mjeri postoji statistički značajna razlika u procjeni kvaliteta učeničkih aktivnosti između učenika s kojima se izvodi nastava Islamske vjeronauke u funkciji razvoja kritičkog mišljenja i učenika s kojima se nastava izvodi na klasični način učenici s kojima se izvodi nastava Islamske vjeronauke u funkciji razvoja kritičkog mišljenja u statistički značajno većoj mjeri od učenika s kojima se nastava izvodi na klasični način pokazuju veću zainteresiranost za aktivnosti, imaju veću mogućnost izbora i u većoj mjeri uživaju u učioničkim aktivnostima.
Istraživački rezultati su argument za oblikovanje permanentne edukacije svih nastavnika Islamske vjeronauke u funkciji razvoja njihovih komepetncija za razvoj kritičkog mišljenja u vjeronaučnoj nastavi.

Ključne riječi: učeničke aktivnosti, kritičko mišljenje, vjeronaučna nastava

THE CHARACTERISTICS OF STUDENTS' ACTIVITIES IN CLASSICAL RELIGIOUS TEACHING AND TEACHING DEVELOPING CRITICAL THINKING
Abstract
The subject of this experimental research was the quality of student activities. The goal of the research was to establish if there is a statistically significant difference in quality of student activities in religious classical education, and religious education that supports critical thinking, by taking the opinion of students into account.
The research methods used were: experimental method, theoretical analysis, descriptive analytical method, and the survey research technique. The research sample was constructed using the questionnaire of student activities in classrooms (Gentry, Gable & Rizza, 2002).
The research was conducted in two primary schools in Zenica, „Mak Dizdar” as the experimental group, and „Musa Ćazim Ćatić” as the control group. The research sample was consisted of 300 students from 6th and 8th grade: experimental group 150 and control group 150, each with 75 male and 75 female students.
The results of the resarch show that to a greater extent, there is a statistically significant difference in the estimation of quality of educational activities between students who attend Islamic studies in function of evolving critical thinking and students with whom the classes are being held in a classic manner. Students who attend the Islamic studies in function of evolving critical thinking show much more interest in activities, have more choices, and enjoy the activities much more.
These results are an argument for adapting the current educational model for all teachers of Islamic studies in function of developing critical thinking in religious education.

Keywords: students’ activities, critical thinking, religious education

Full text

ISSN 2744-1210
UNIVERZITET U ZENICI
FILOZOFSKI FAKULTET
SA NANJ
Zenica, 2020.

ISSN 2744-1210
SAZNANJE
Broj 2/2020
izlazi svake druge godine i u njemu se objavljuju radovi
Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici.
-Nauka i savremenost.
FILOZOFSKI FAKULTET UNIVERZITETA U ZENICI
Memnuna Hasanica, dekan
Glavni i odgovorni urednik
Alica Arnaut
Lektura
autori radova
UDK indeksi
Redakcija
-

BENEFITS OF STUDYING CHILDREN'S LITERATURE
IN FOREIGN LANGUAGE COURSES AT UNDERGRADUATE LEVEL ................................ 510
Almi
METODE U NASTAVI MOJE OKOLINE SA RAZVOJEM
................................. 524
OPTIMIZIRANJE KODA U FUNKCIJI
KOD STUDENATA ............................................ 539
Dijana Dorfer-
STEM, SDG I PBL KROZ PROJEKTE U RAZREDNOJ NASTAVI ........................................... 549
.................................................................................. 563
,
1. RAZREDA O ................................ 578
, ,
SA FOKUSOM NA RODNO ZASNOVANO NASILJE ............................................................... 591
, ,
STILOVI UPRAVLJANJA KONFLIKTIMA KOD MLADIH ..................................................... 608
RAVNATELJ U ULOZI KREATORA SURADNJE
............................................................................ 627
I DEMOKRATIZACIJI NASTAVNOG PROCESA .................................................................... 643
,
.......... 656
Yasemin Uzun
............................ 672
MATEMATIKA
, Mediha Piljug-
UPOTREBA DIGITALNOG ALATA GEOGEBRA GRUPE
U FUNKCIJI PREDSTAVLJANJA KONCEPATA OSNE SIMETRIJE ...................................... 680
OJEVA ....... 692

UDK 37.04
Izvorni
Dr. sc
Od
-
anje permanentne edukacije svih
Uvod
Razvoj
svoje
kako ga oni vide. Na sam

postao jasan.
osv
jili ideje onda kad
psihologijskih, sociologijskih nauka. Uz razvoj intelektualnih sposobnosti, posebno se stavlja
naglasak na socijalni razvoj odnosno razvoj socijalnih kompetencija koji su sastavni dio
Leonard (2004, prema Raboteg- - 09) konstatuje da u
-obrazovnog procesa. Dakle, nezaobilazan je kvalitet
kritika nalazimo
vrednujemo.

razlikovala, ipak se i danas nalaze
How
We Think
no u
1997).
nje, otkrivanje
2009: 262).
ktualni proces aktivnog i
jelovanje. U osnovi mu se nalaze univerzalne intelektualne
osti

inhibira razvoj kri
Warburton i Toff (20
nastavni
stavovi nastavnika imaju za posljedicu izostanak primjene aktivnosti u nastavi usmjerenih na
njihovog predavanja i u kojoj mjeri ti aspekti dominiraju
bili o
koji bi kao takav trebao voditi drugim ciljevima, nemaju dovoljn
pitanja studentima tokom nastave
via explicit instruction). Pokazalo se da
Deraksha
usije,

kontekstu potrebno je dodatno izdvojiti preporu
vanja u
nedostatak sposobnosti prepoznavanja i izdvajanja relevantnih informacija iz tekstova koji se
koris
nje stimulira i
intelektualne procese poput primjene apstraktnog znanja na konkretnom zadatku koji imaju
-
obrazovne prakse.
Metod
u zvanju mentora za studente u
univerzitetskoj nastavi.

Od is
i deskriptivno-
da teorijske analize ko
-
i
Is
dosadna. Naravno, sa uzrastom rastu i kriteriji vredn
motivaciju i
g
problema je u rukama nastavnika.
ajtema: . Ispitanici su svoje stavove iznosili
enoj skali likertovog tipa: nikad, rijetko, ponekad,
subskale:
aktivnostima. Provjerili smo metrijske k
Tabela 1.
Subskala Cronbach autora
Zainteresiranost za aktivnosti =.89
Izazovnost aktivnosti =.83
=.86
=.94
Uvidom Cronbach
Ispitanici
vjeronauk

(kontrolna grupa 150). Uzorak je
Obrada podataka
Statistics). Obrada je bazirana na primjeni tehnika neparametrijske statistike: Mann-Whitney
Mann-
Rezultati
U tabeli koja slijedi predstavljene su ost
varijable.
Tabela 2.
Descriptive Statistics
N Minimum Maximum Mean Std. Deviation
Zainteresiranost za aktivnosti 300
8,00
32,00
25,7100
5,36923
Izazovnost aktivnosti 300
9,00
36,00
26,6233
5,71287
300
7,00
28,00
19,4500
6,13402
300
7,00
28,00
23,8367
4,92655
U prethodnoj
neparametrijska statistika provjerili smo da li podaci odstupaju od normalne distribucije. Slijedi
tabelarni prikaz.
Tabela 3. Odstupanje distribucije podataka od normalne raspodjele
Tests of Normality
Kolmogorov-Smirnova Shapiro-Wilk

Statistic
df Sig. Statistic
df Sig.
Zainteresiranost za aktivnosti ,121
300
,000
,917
300
,000
Izazovnost aktivnosti ,096
300
,000
,962
300
,000
,095
300
,000
,944
300
,000
,216
300
,000
,822
300
,000
Rezultati predstavljeni u prethodnoj tabeli 3, a dobijeni putem Kolmogorov-Smirnovog
testa i Shapiro-Wilkovog ukazuju na stepen odstupanja dobijenih rezultata od normalne
statistika.
zainteresiranost za aktivnosti, izazovnost
-Whitney. Slijedi tabelarni prikaz.
Ranks
Vrsta uzorka N Mean Rank
Sum of Ranks
Zainteresiranost
za aktivnosti
eksperimentalna grupa 150
165,07
24760,00
kontrolna grupa 150
135,93
20390,00
Izazovnost
aktivnosti
eksperimentalna grupa 150
153,96
23094,00
kontrolna grupa 150
147,04
22056,00
eksperimentalna grupa 150
162,35
24353,00
kontrolna grupa 150
138,65
20797,00
aktivnostima
eksperimentalna grupa 150
164,54
24681,50
kontrolna grupa 150
136,46
20468,50
Test Statisticsa
Zainteresiranost
za aktivnosti
Izazovnost
aktivnosti
izbora
aktivnostima
Mann-Whitney U 9065,00
10731,00
9472,00
9143,50
Wilcoxon W 20390,00
22056,00
20797,00
20468,50
Z -2,92
-,69
-2,38
-2,89
Asymp. Sig. (2-tailed) ,003
,488
,017
,004
a. Grouping Variable: Vrsta uzorka
Rezultati Mann-
ka s kojima se nastava

Zainteresiranost za aktivnosti
Jedna od bitnih nastavnikov
je svojevremeno nazvao Marshall
McLuhan (1968). U takvim okolnostima ljudi mnogo komuniciraju, ali posredstvom aparata, a
odgojno-obrazovnim ustanovama. Na fakultetima na kojima se educiraju
vje
Grafikon 1. Zainteresiranost za aktivnosti
zainteresiranost za aktivnosti pokazuju da
8
19
13
13
6
10
2
8
3
15
3
8
4
10
13
29
22
17
30
44
18
22
9
12
18
29
9
16
12
17
17
37
46
47
54
45
51
44
39
40
46
42
45
47
50
50
52
39
74
67
53
48
75
74
100
90
83
64
93
79
84
73
68
45
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
Ono
radim
u
ici
odgo
vara
mom
intere
su.
mi se
mogu
da
radim
na
onom
me
intere
sira
dok
Ono
radim
u
ici
intere
sira
me i
podsti
nove
ideje.
U
nasta
vi
vjero
nauke
intere
santn
e
teme.
Nasta
vnik
me
uklju
intere
santn
e
aktiv
nosti
toko
m
nasta
ve.
Ono
u
nasta
vi
vjero
nauke
mene
intere
sira.
Intere
santn
o mi
je
ono
u
ici.
ci u
mom
razre
du mi
poma
ujem
ono
me
intere
sira.
Zainteresiranost za aktivnosti
nikad rijetko ponekad

s kojima se izvodi nastava Islamske
Rezultati Mann-Whitney testa pokazali su da s kojima se izvodi nastava
sti
vijest u ime
-Tevbe, 105).
takvi.
Izazovnost aktivnosti i uzmemo li
t

Grafikon 2. Izazovnost aktivnosti
s kojima se izvodi nastava Islamske
Rezultati Mann-
Whitney testa pokazali su da ta razlik .
ponekad, rijetko i nikad
-
ulaganja, eventualni njihov nedostatak u nekom trenutku ne bi smio biti opravdanje za
odustajanje.
4
15
2
6
2
8
1
5
1
7
3
7
3
10
13
26
12
24
12
24
15
19
14
17
16
20
13
22
47
35
39
43
38
41
35
38
29
38
39
45
36
30
86
74
97
77
98
77
99
88
106
88
92
78
98
88
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
Unaprij
ed se
radujem
a u
nastavi
vjerona
uke.
Zabavn
o mi je
u
nastavi
vjerona
uke.
Nastavn
zabavni
m.
mi se
radim u
nastavi
vjerona
uke.
Volim
da
radim u
nastavi
vjerona
uke.
u
aktivno
stima
koje
radim u
nastavi
vjerona
uke.
mi se
projekti
na
kojima
radimo
u
nastavi
vjerona
uke.
Izazovnost aktivnosti
nikad rijetko ponekad

Grafikon 3.
s kojima se izvodi nastava Islamske
s kojima
Rezultati Mann-Whitney testa pokazali su da s kojima se izvodi nastava
Osnovni cilj nastave je da se kroz odgojno-
sa sistemom islamskih vrijednosti i islamskim propisima, te da ih usvoje k
-
uju.
da kod polaznika formira svijest o pripadnosti islamskom ummetu, Islamskoj
razumijevanja;
ih vrijednosti kroz
4
15
2
6
2
8
1
5
1
7
3
7
3
10
13
26
12
24
12
24
15
19
14
17
16
20
13
22
47
35
39
43
38
41
35
38
29
38
39
45
36
30
86
74
97
77
98
77
99
88
106
88
92
78
98
88
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
Unapr
ijed
se
raduje
m
ima u
nasta
vi
vjero
nauke
.
Zabav
no mi
je u
nasta
vi
vjero
nauke
.
Nasta
vnik
e
zabav
nim.
mi se
ono
radim
u
nasta
vi
vjero
nauke
.
Voli
m da
radim
u
nasta
vi
vjero
nauke
.
m u
aktivn
ostim
a koje
radim
u
nasta
vi
vjero
nauke
.
ju mi
se
proje
kti na
kojim
a
radim
o u
nasta
vi
vjero
nauke
.
nikad rijetko ponekad

kompletna Nastavni plan i program
Islamske vjeronauke).
Zbog toga je
Grafikon 4.
s kojima se izvodi nastava Islamske
vjeronauke u
Rezultati Mann-Whitney testa pokazali su da s kojima se izvodi nastava
Islamske vjeronauke u
tava
a
4
15
2
6
2
8
1
5
1
7
3
7
3
10
13 26
12
24
1224
15
19
14
17
16
20
1322
47 35
39 43
38 41
35
38
2938
3945
3630
86
74
97
77
98
77
99
88
106
88
92
78
98
88
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
eksperimentalna
kontrolna
Unap
rijed
se
raduj
em
ima u
nasta
vi
vjero
nauk
e.
Zaba
vno
mi je
u
nasta
vi
vjero
nauk
e.
Nasta
vnik
e
zaba
vnim
.
mi se
ono
radi
m u
nasta
vi
vjero
nauk
e.
Voli
m da
radi
m u
nasta
vi
vjero
nauk
e.
am u
aktiv
nosti
ma
koje
radi
m u
nasta
vi
vjero
nauk
e.
ju mi
se
proje
kti na
koji
ma
radi
mo u
nasta
vi
vjero
nauk
e.
nikad rijetko ponekad

slamske
vjeronauke u funkciji razvoja k
u .
nastavnika Islamske vjeronauke u funkciji razvoja njihovih kompetencija
I
-
e u funkciji razvoja
Uprava za obrazovanje i nauku
Rijaseta Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini Projekat je trajao u 1999. i 2020. godini.
Literatura
1. Almeida, L. S., & Franco, A. H. R. (2011). Critical thinking: Its relevance for education
in a shifting society. Revista de Psicología (Lima), 29(1), 175-195.
2. Anderson, Phillys R. & Reid, Joanne R. (2013). The effect of critical thinking
instruction on graduates of a college of business administration, Journal of Higher
Education Theory and Practice, 13(3/4), str. 149 167.
3. Bassham, G., Irwin, W., Nardone, H. & Wallace, J. M. (2008). Critical thinking: A
New York: McGraw-Hill.
4. Utjecaj , Doktorski
5.
Revija za sociologiju 39(3-4); 257-277.
6. Dewey, John (1997). How We Think, Courier Dover Publications.
7. Eccles, J. S., Wigfield, A., Flanagan, C. A., Miller, C., Reuman, D. A., & Yee, D.
(1989). Self-concepts, domain values, and self-esteem: Relations and changes at early
adolescence. Journal of Personality, 57(2), 283 310.

8.
dispositions (Istanbul-Fatih sample), Educational Sciences: Theory and Practice, 13(1),
str. 337 347.
9. Ennis, R. H. (2011). The Nature of Critical Thinking: An Outline of Critical Thinking
Dispositions and Abilities. Dostupno na: http://faculty.education.illinois.edu/rhennis
/documents/TheNatureofCriticalThinking_51711_000.pdf
10. Epstein, J. L., & McPartland, J. M. (1976). The concept and measurement of the quality
of school life. American Educational Research Journal, 13(1), 15 30.
11. Gentry, M., Gable, R. K., & Rizza, M. G. (2002). Students' perceptions of classroom
activities: Are there grade-level and gender differences? Journal of Educational
Psychology, 94, 539-544.
12. Innabi, Hanan (2003). Aspects of critical thinking in classroom instruction of secondary
school mathematics teachers in Jordan. Dostupno na: http://dipmat.math.unipa.it/
~grim/21_project/21_brno03_Innabi.pdf
13. Korkut, B. (1992): Kur'an s prevodom. Medina Munevvera: Kompleks Hadimu-l-
Haramejni- - -l-
14. McLuhan, M. (1968). War and Peace in the Global Village, New York: Bantam.
15. Oliveras, Begoña, Márquez, Conxita & Sanmartí, Neus (2013). The Use of Newspaper
Articles as a Tool to Develop Critical Thinking in Science Classes, International
Journal of Science Education, 35:6, 885-905
16. Paul, R. (2005). The state of critical thinking today. New Directions for Community
Colleges, 2005(130), 27-38.
17. Paul, R. (2005). The state of critical thinking today. New Directions for Community
Colleges, 2005(130), 27-38.
18.
utemeljenju koncepta, Psihologija, 36(4), str. 411 423.
19. Phan, H. P. (2010). Critical thinking as a self-regulatory process component in teaching
and learning. Psicothema, 22(2), 284-292.
20. Piergiovanni, Polly R. (2014). Creating a critical thinker, College Teaching, 62(3), str.
86 93.
21.
2 (2), str.165-173.
22. Raboteg- -
, Zagreb br. 4-5 (102-103), str. 697-716.
23. Razaei, Saeed; Derakshan, Ali & Bagherkazemi, Marzieh (2011). Critical thinking in
language education«, Journal of Language Teaching and Research, 2(4), str. 769 777.
24. , Z. (2015).
nastavi, dostupno na: http://igbd.org/?p=9884, Pristupljeno 5. Januara 2020.
25. Shim, Woo-jeong & Walczak, Kelley (2012). The impact of faculty teaching practices
on the development of s International Journal of
Teaching and Learning in Higher Education, 24(1), str. 16 30.

26. Steele, Jeannie L., Meredith, Kurtis S. i Temple, Charles (2001c).
, Zagreb: Forum za slobodu
odgoja.
27. Steele, Jeannie L.; Meredith, Kurtis S.; Temple, Charles (2001b).
,
Zagreb: Forum za slobodu odgoja.
28. Steele, Jeannie L.; Meredith, Kurtis S.; Temple, Charles; Walter, Scott (2001a),
, Zagreb: Forum za slobodu odgoja.
29. Warburton, Edward & Toff, Bruce (2005). The effect of perceived learner advantages
-thinking activities«, Journal of Teacher Education,
56(1), str. 24 33.
THE CHARACTERISTICS OF STUDENTS' ACTIVITIES IN CLASSICAL
RELIGIOUS TEACHING AND TEACHING DEVELOPING CRITICAL THINKING
Abstract
The subject of this experimental research was the quality of student activities. The goal of the
research was to establish if there is a statistically significant difference in quality of student activities
in religious classical education, and religious education that supports critical thinking, by taking the
opinion of students into account. The research methods used were: experimental method, theoretical
analysis, descriptive analytical method, and the survey research technique. The research sample was
constructed using the questionnaire of student activities in classrooms (Gentry, Gable & Rizza, 2002).
al
students from 6th and 8th grade: experimental group 150 and control group 150, each with 75 male and
75 female students. The results of the resarch show that to a greater extent, there is a statistically
significant difference in the estimation of quality of educational activities between students who attend
Islamic studies in function of evolving critical thinking and students with whom the classes are being
held in a classic manner. Students who attend the Islamic studies in function of evolving critical thinking
show much more interest in activities, have more choices, and enjoy the activities much more. These
results are an argument for adapting the current educational model for all teachers of Islamic studies
in function of developing critical thinking in religious education.
Keywords