Content uploaded by Paweł Larionow
Author content
All content in this area was uploaded by Paweł Larionow on Sep 18, 2020
Content may be subject to copyright.
Ogólnopolska e-Konferencja Naukowa
Doświadczanie pandemii COVID-19 w Polsce
16-17 września 2020 r.
Czynniki ryzyka dla zdrowia psychicznego podczas pandemii COVID–19 w populacji Polaków
mgr Karolina Mudło–Głagolska, mgr Pavel Larionov, WydziałPsychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego
Zgodnie
zWHO najbardziej znaczącymi skutkami psychologicznymi pandemii COVID–19 są podwyższony poziom stresu ilęku (WHO, 2020). WHO podkreśla, że wnajbliższym czasie może
być
obserwowalny
wzrost poziomu samotności, depresji, nadużywania alkoholu inarkotyków oraz samookaleczeń lub zachowań samobójczych (WHO, 2020). Izolacja społeczna ikwarantanna
powodują
pozytywne
skutki dla sytuacji epidemiologicznej, jednak negatywne dla zdrowia psychicznego (Brooks, Webster, Smith,et al 2020). Sytuację pogarsza stygmatyzacja społeczna związana zCOVID–
19
(UNICEF,
2020).
Obecnie
nie ma dowodów na to, że druga fala pandemii COVID–19 nie nastąpi jesienią 2020 roku. W sytuacjach niepewności iniestabilności, gdy potrzeby wzakresie bezpieczeństwa są znacznie
mniej
zaspokojone,
identyfikacja czynników ryzyka złego samopoczucia podczas epidemii oraz ustalenie najbardziej narażonych grup społecznych na problemy natury psychicznej są ważnymi
obszarami
badań
wcelu opracowania wiarygodnych programów pomocy psychologicznej podczas pandemii COVID-19.
Cel badania
Celem badania jest ocena symptomów PTSD związanych z wybuchem COVID-19, ustalenie poziomu stresu, objawów lękowych i depresyjnych
oraz identyfikacja czynników ryzyka złego samopoczucia psychicznego w populacji Polaków. Stanowi ono replikację badania przeprow
adzonego
w Chinach (Wang i in., 2020).
Materiał i metody
Uczestnicy
iprocedura
W
badaniu wzięło udział 926 osób spośród których 78,51%stanowiły kobiety.Średni wiek osób badanych to 35,15 lat (SD =12,53).
Badanie
zostało przeprowadzone wciągu 14 dni od 25 marca 2020 do 7kwietnia 2020 za pomocą platformy Formularze Google.
Narzędzia
Skala
Wpływu Zdarzeń (ang.Impact Event Scale-Revised,IES-R)opracowana w j. polskim przez Juczyńskiego iOgińską–Bulik (2009)służy do określenia symptomów PTSD.Skala zawiera
trzy
podskale
: (1) intruzję, która wyraża powracające obrazy, sny, myśli lub wrażenia percepcyjne związane ztraumą; (2) pobudzenie, cechujące się wzmożonączujnością, lękiem,
zniecierpliwieniem,
trudnością
wkoncentracji uwagi, atakże (3) unikanie, objawiające się wysiłkami pozbycia się myśli, emocji lub rozmów związanych ztraumą.Osoba badana opisuje swoje reakcje na
negatywne
wydarzenie
życiowe, wprzypadku prezentowanego badania jest to pandemia COVID–19.
Na
Skalę Depresji, Lęku iStresu (ang.Depression Anxiety Stress Scales,DASS-21)składają się trzy czynniki:depresji, lęku istresu.Podskala stresu obejmuje poczucie napięcia, drażliwości
oraz
podenerwowania
. Z kolei podskala depresji odnosi się do poczucia utraty własnej wartości, motywacji izainteresowania.Natomiast podskala lęku stanowi ogólne autonomiczne pobudzenie
oraz
odczuwanie niepokoju.
Analiza
statystyczna
Zastosowano
regresje liniowe do obliczenia jednowymiarowych związków między danymi socjodemograficznymi, objawami fizycznymi izaufaniem wobec służby zdrowia, historią kontaktów
z
obiektami
zakażonymi, wiedzą iobawami badanego, podjętymi środkami ostrożności izapotrzebowaniem na dodatkowe informacje dotyczące COVID–19 awynikiem IES–S, atakże
podskalami
DASS
–21.Zastosowano testy dwustronne zpoziomem istotności p<0,05.Analizę statystyczną przeprowadzono wprogramie Statistica 13.3.
Wyniki
Statystyki
opisowe.Spośród respondentów największy procent (44,06%) stanowiły osoby wykazujące silny poziom poczucia dyskomfortu.Normalny jego poziom obserwował się u36,61%
badanej
próby,
u13,17% – łagodny oraz umiarkowany u 6,16%badanych.Średnia suma wyników wpodskalach depresji, lęku istresu wyniosła 35,89 (SD=33,74). Spośród badanych 52,38%wykazało
normalne
nasilenie
objawów depresyjnych, 15,98% – umiarkowane oraz 10,37%łagodne.Bardzo silny poziom objawów depresyjnych dotyczył 14,25%badanych, zkolei silny – 7,02%. W podskali lęku
w
DASS
-21 normalny jego poziom wykazało 56,05%badanych, bardzo silny –20,62%, 12,20% – umiarkowany, 6,26% – silny, 4,86% – łagodny.Spośród badanych 56,48%wykazało normalne
nasilenie
stresu,
umiarkowane –12,85%, silne –11,66%, bardzo silne – 9,61%, łagodne – 9,40%.
Charakterystyka
socjodemograficzna.Płeć męska była istotnie związana zniższymi wynikami wskali IES–R oraz podskal stresu idepresji skali DASS–21.Wiek wgranicach 18–20 lat wiązał się
z
niższym
wynikiem wskali IES–R. Posiadanie dziecka oraz gospodarstwo domowe składające się zco najmniej dwóch osób były związane zwyższym wynikiem wskali IES–R. Stan wolny wiązał
się
istotnie
zniższym wynikiem wskali IES–R, natomiast wyższym –objawów lękowych idepresyjnych wskali DASS-21.Stan związku nieformalnego także był związany zwyższym wynikiem
objawów
lękowych
idepresyjnych.Natomiast status związku małżeńskiego był związany zwyższym wynikiem wpodskali depresji wDASS-21.
Symptomy
COVID-19.Wystąpienie dreszczy, bólu głowy, mięśni, kaszlu, trudności woddychaniu, zawrotów głowy, kataru oraz bólu gardła były związane zwyższym wynikiem IES–R.
Zdrowie
.Odbycie wizyty lekarskiej wprzychodni oraz przebywanie na kwarantannie okazały się związane zwyższym wynikiem IES–R. Oceny zdrowia jako słabe lub bardzo słabe oraz
przeciętne
także
były związane zwyższym wynikiem tej skali.Choroby przewlekłe były związane zwyższym wynikiem skali IES–R.
Kontakt
zosobami imateriałami zakażonymi.Kontakt zosobą zpodejrzeniem COVID–19 lub zainfekowanymi obiektami był związany zniższym wynikiem depresji.
Wiedza
na temat COVID–19.Uosób, które twierdziły, że kontakt zzakażonymi przedmiotami nie stanowi potencjalnej drogi transmisji COVID–19 notowało się niższy wynik IES–R oraz
podskali
lęku
DASS–21 wporównaniu zgrupą, która wskazała, że nie wie czy kontakt ten to jedna zdróg transmisji wirusa.Podobny wynik odnotowano wodniesieniu do pytania oto, czy powietrze jest
drogą
transmisji
.Wiedza na temat wzrostu liczby zakażonych iliczby zgonów była związana zwyższym wynikiem skali IES–R. Natomiast wiedza dotycząca liczby osób, które wyzdrowiały nie była
związana
ani
zwynikiem IES–R, ani podskalami DASS–21. U osób czerpiących informacje ztelewizji odnotowano wyższy wynik IES–R.
Obawy
dotyczące COVID–19.Odnotowano istotny związek pomiędzy ograniczonym zaufaniem do lekarza wkontekście diagnozowania ileczenia COVID–19 awynikiem skali IES–R.
Osoby
przekonane,
że zachorowanie na COVID–19 jest bardzo prawdopodobne osiągały wyższe wyniki.Postrzeganie tego jako niezbyt prawdopodobne było istotnie związane zniższymi
wynikami.
Przekonanie
owysokim prawdopodobieństwie przeżycia wprzypadku zakażenia COVID–19 było związane zniższym wynikiem IES–R, zkolei przekonanie, że jest to niezbyt prawdopodobne
wiązało
się
zwyższym wynikiem wporównaniu do grupy referencyjnej.Silne obawy ozachorowanie przez bliskie osoby wiązały się zwyższym wynikiem skali IES–R. Silne obawy ozachorowanie
przez
dziecko
poniżej 16.roku życia było związane zwyższym wynikiem IES–R w porównaniu zgrupą, która wskazała, że nie ma dzieci poniżej 16.roku życia.Mniejsze obawy lub ich brak były związane
z
istotnie
niższym wynikiem IES–R.
Środki
ostrożności.Zarówno częste –zawsze izazwyczaj, jak isporadyczne unikanie dzielenia się naczyniami oraz noszenie maski sprzyjały wyższym wynikom IES–R. W przypadku noszenia
maski
zawsze
lub sporadycznie odnotowano niższy wynik lęku.Częste –zawsze izazwyczaj, mycie rąk po kichaniu, kaszlu, pocieraniu nosa także było związane zwyższym wynikiem IES–R. Mycie rąk
po
dotknięciu
zanieczyszczonych przedmiotów zarówno zawsze, jak izazwyczaj, czasami isporadycznie sprzyjało niższemu wynikowi podskali depresji skali DASS–21 wporównaniu do
grupy
referencyjnej
–grupy, która nigdy tego nie robiła.Przebywanie wdomu od 0do 9godzin ze względu na COVID–19 było związane zniższym wynikiem IES–R oraz godziny wgranicach 10–19
były
związane
zniższym wynikiem podskali lęku DASS–21.
Zapotrzebowanie
na dodatkowe informacje na temat COVID–19.Zapotrzebowanie na dodatkowe informacje dotyczące COVID–19 było związane zwyższym wynikiem IES–R.
Dyskusja i wnioski
•
Respondenci zPolski charakteryzowali się znacznie większym średnim nasileniem depresji, lęku istresu oraz nieco wyższym wynikiem symptomów PTSD związanych zwybuchem COVID-19
w
porównaniu zChińczykami (Wang, 2020). Prawdopodobnie te wyniki można objaśnić wcześniejszym doświadczeniem Chińczyków podczas epidemii SARS–CoV z2003 roku.
•
Prawie co drugi respondent zPolski charakteryzował się silnymi symptomami PTSD spowodowanymi pandemią COVID–19.Prawie 20%respondentów zPolski charakteryzowało się silnym
lub
bardzo silnym poziomem stresu, objawów lękowych lub depresyjnych.Co siódmy respondent deklarował bardzo silny poziom objawów depresyjnych.
•
Kobiety, rodziny zgospodarstwem domowym składającym się zco najmniej dwóch osób, osoby mające status rodzica, osoby bezrobotne oraz osoby ze słabym zdrowiem ichorobami
przewlekłymi
podczas pandemii doświadczyły więcej problemów psychoemocjonalnych.
•
Wystąpienie niektórych symptomów fizycznych bezpośrednio związanych zchorobą COVID–19 oraz przebywanie na kwarantannie wiązało się zwiększym nasileniem symptomów
PTSD.
Zapotrzebowanie na dodatkowe informacje na temat COVID–19,zastosowanie środków zapobiegawczych oraz większe obawy były istotnie związane zwiększym nasileniem symptomów PTSD.
•
Wcelu rozstrzygnięcia pytania dotyczącego pomocy psychologicznej ważne jest prowadzenie badań, które pozwolą na odkrycie dynamicznego znaczenia objawów psychicznych, co
umożliwi
wyróżnienie treści problemowych zagadnień życia psychicznego podczas pandemii COVID–19 wróżnorodnych grupach społecznych, zwłaszcza wwyróżnionych wniniejszym badaniu
grupach
ryzyka.
Piśmiennictwo
1.
Brooks SK, Webster RK, Smith LE, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. The
Lancet. 2020;395(10227):912-920. doi:10.1016/S0140-6736(20)30460-8
2.
Juczyński Z, Ogińska-Bulik N. Pomiar zaburzeńpo stresie traumatycznym –polska wersja Zrewidowanej Skali Wpływu Zdarzeń.
[Measurement of post-traumatic stress disorder –Polish version of Impact Event Scale-Revised]. Psychiatria. 2009;6(1):15-25.
3.
UNICEF. Social stigma associated with the coronavirus disease (COVID-19). https://www.unicef.org/documents/social-stigma-associated-
coronavirus-disease-covid-19. Published February 24, 2020. Accessed May 18, 2020.
4.
Wang C, Pan R, Wan X, et al. Immediate Psychological Responses and Associated Factors during the Initial Stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19)
Epidemic
among the General Population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020;17(5):1729. doi:10.3390/ijerph17051729
5. WHO.
Mental health and COVID-19. http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/ coronavirus-covid-19/technical-guidance/mental-health-and-
covid
-19. Published 2020. Accessed May 18, 2020.
