Article

Zapomniani tłumacze starożytnych greckich tragedii

Authors:
To read the full-text of this research, you can request a copy directly from the author.

Abstract

Z licznego, jak się okazuje, korpusu polskich przekładów greckich tragedii powszechnie funkcjonuje zaledwie kilka nazwisk tłumaczy. Na rozpoznanie wciąż czekają kolejni tak dziewiętnasto-, jak i dwudziestowieczni tłumacze. Jako przyczynek do zarysu historii polskiej literatury tłumaczonej chciałabym w niniejszym artykuleskoncentrować się przede wszystkim na tych mniej znanych, dziewiętnastowiecznych tłumaczach starożytnej literatury dramatycznej. Są oni dzisiaj często zapomniani, a przecież torowali drogę starożytnym dramatom w polskiej kulturze w nie mniejszym stopniu niż te zapamiętane, wielkie nazwiska. Dodatkowo chciałabymsię przyjrzeć proponowanym przez nich ówczesnej publiczności tekstom, nie zawsze stanowiącym oczywisty wybór spośród zachowanego korpusu starożytnych tragedii.

No full-text available

Request Full-text Paper PDF

To read the full-text of this research,
you can request a copy directly from the author.

Article
Full-text available
Artykuł o charakterze przeglądowym prezentuje problemy i tematy poruszane w polskiej myśli przekładoznawczej w zakresie tłumaczenia dramatów i tekstów scenicznych. Przypomniane zostały zarówno prace naukowe, jak i odautorskie wypowiedzi warsztatowe tłumaczy. Chociaż zainteresowanie przekładem dramatu ustępuje temu, którym cieszy się przekład prozy i poezji, jednak w polskiej literaturze przedmiotu nie jest to terra incognita. Istnieją publikacje na ten temat, ale pozostają rozproszone. Autorka koncentruje się na zagadnieniach, które w teorii i praktyce przekładu zdecydowanie wysuwają się na pierwszy plan: na dialogu oraz kategorii sceniczności, sygnalizując również inne problemy i zagadnienia związane z przekładem dramatów.
Article
Résumé La traduction de la tragédie grecque en France. Le tournant décisif de la période 1660-1780 — La traduction de la tragédie grecque en France, dont l'histoire avait commencé à la Renaissance, connaît une longue interruption au XVIIe siècle, qui correspond à la naissance et au développement de la tragédie classique française. C'est sur la période suivante, durant laquelle la traduction de la tragédie grecque a repris en France, que nous voulons mettre l'accent, parce que les façons de traduire qui ont prévalu à l'issue de ce nouvel élan ont fortement marqué l'histoire ultérieure du genre et elles ont continué de prévaloir, en ce qui concerne la tragédie grecque, jusqu'à une date récente. C'est au lendemain des vifs débats sur la manière de traduire les poètes et à la suite des progrès de l'érudition et de la philologie que s'est développée en France la Traduction analytique en prose, finit d'un intérêt nouveau pour l'Antiquité et d'un code de bonne conduite implicite des traducteurs. En réaction contre la prose glacée des traductions savantes, à l'autre extrémité du spectre interprétatif, a pris naissance la Traduction imitation, audacieusement libre, lointaine héritière des traductions de l'âge baroque. Depuis lors, le débat est polarisé entre ces deux options, alors que les conditions semblent aujourd'hui réunies pour que soit restaurée cette proximité du savant et du poète qui avait fait l'âge d'or de la traduction poétique à la Renaissance.
  • Piotr Chmielowski
Chmielowski, Piotr. "Tragedye Sofoklesa. Przekład Z. Węclewskiego". Ateneum 3 (1876). S. 659-679.
Literatura w Wilnie i Wilno w literaturze. Wilno: Druk "Lux
  • Stanisław Cywiński
Cywiński, Stanisław. Literatura w Wilnie i Wilno w literaturze. Wilno: Druk "Lux", 1934.
Wrocław: Zakład im. Ossolińskich
  • Franciszek Dmochowski
  • Ksawery Sztuka
  • Rymotwórcza
Dmochowski, Franciszek, Ksawery. Sztuka rymotwórcza. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1956.
Ogólne uwagi nad klasycznością i romantycznością
  • Tadeusz Eliaszewicz
Eliaszewicz, Tadeusz. "Ogólne uwagi nad klasycznością i romantycznością". Dziennik Wileński. Historya i Literatura. T. 5, 1 (1828). S.43-57. T. 5, 2 (1828).
Wiek Sofoklesa, w którym pisał Tragedyą
  • Tadeusz Eliaszewicz
Eliaszewicz, Tadeusz. "Wiek Sofoklesa, w którym pisał Tragedyą, Edip w Kolonie". Dziennik Wileński (1829). S. 31-49, 96-126.
Wilno: nakład i druk A. Marcinkowskiego
  • Tadeusz Eliaszewicz
  • Edyp W Kolonie
Eliaszewicz, Tadeusz. Edyp w Kolonie. Wilno: nakład i druk A. Marcinkowskiego, 1829.
Bibliografia polska XIX stólecia
  • Karol Estreicher
Estreicher, Karol. Bibliografia polska XIX stólecia. T. 5 (W-Z). Kraków: czcionkami drukarni C. K. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1880.
Allegorye starożytne w stosunku do I wieku Sławnych ludzi Plutarcha i czasów bohatyrsko-mitologicznych
  • Filip Golański
  • Neryusz
Golański, Filip Neryusz. Allegorye starożytne w stosunku do I wieku Sławnych ludzi Plutarcha i czasów bohatyrsko-mitologicznych. Wilno: w Drukarni Akademickiej, 1801.
Trachiniae graece. Wilno: typis et impensis Iosephi Zawadzki Academiae Typographi
  • Gotfryd Groddeck
  • Ernest
Groddeck, Gotfryd Ernest. Trachiniae graece. Wilno: typis et impensis Iosephi Zawadzki Academiae Typographi, 1808.
Trachinki, tragedya Sofoklesa
  • Kazimierz Kaszewski
Kaszewski, Kazimierz. "Trachinki, tragedya Sofoklesa". Biblioteka Warszawska 2 (1865). S. 1-50.
Warszawa: Pró-szyński i S-ka
  • Jerzy Łanowski
Łanowski, Jerzy. "Wstęp do Orestesa". Eurypides. Tragedie. T. 3. Warszawa: Pró-szyński i S-ka, 2007. S. 182-185.
Wilno: druk M. Romma i Z. Szrift-Gissera, 1829. Nekrologi (Alfons Walicki)
  • Jan Mihanowicz
  • Orestes
Mihanowicz, Jan. Orestes. Wilno: druk M. Romma i Z. Szrift-Gissera, 1829. Nekrologi (Alfons Walicki). Przegląd Poznański 26 (1858). S. 375. "O dramatyce u dawnych". Nowy Pamiętnik Warszawski (1801). S. 216-226.
Seminarjum filologiczne Godfryda Ernesta Grodka. Wilno: nakładem Towarzystwa Przyjaciół Nauk
  • Jan Oko
Oko, Jan. Seminarjum filologiczne Godfryda Ernesta Grodka. Wilno: nakładem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1933.
Słowo to cały człowiek. Studia i szkice o twórczości Mickiewicza. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
  • Marek Piechota
Piechota, Marek. Słowo to cały człowiek. Studia i szkice o twórczości Mickiewicza. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.
Rękopis sygn. 271 w zbiorach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
  • Po
Po polsku przez J[ózefa] G[abriela Alojzego] Biernackiego. 1815. Rękopis sygn. 271 w zbiorach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Web. 02.08.2019. <https://tinyurl.com/yb2994aj>
Dziennik Literacki 1 (1859). S. 12. Skwara, Ewa. Komedia według Terencjusza
  • Przewodnik
Przewodnik (nekrolog Alfonsa Walickigo). Dziennik Literacki 1 (1859). S. 12. Skwara, Ewa. Komedia według Terencjusza. Warszawa-Toruń: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 2016.
Prawidła wymowy i poezyi wyjęte z dzieł Euzebiusza Słowackiego: dziełko szkołom w Królestwie Polskiem przepisane. Warszawa: nakładem Zawadzkiego i Węckiego
  • Euzebiusz Słowacki
Słowacki, Euzebiusz. Prawidła wymowy i poezyi wyjęte z dzieł Euzebiusza Słowackiego: dziełko szkołom w Królestwie Polskiem przepisane. Warszawa: nakładem Zawadzkiego i Węckiego, 1833.
Chór z Trachinek, tragedii Sofoklesa (w. 94-141)
  • Ludwik Sobolewski
Sobolewski, Ludwik. "Chór z Trachinek, tragedii Sofoklesa (w. 94-141)". Tygodnik Wileński 1816. S. 159.
Georges Méautis, Eschyle et la trilogie. Paris, Grasset 1936. Str. 284; Franz Stoessl, Die Trilogie des Aischylos. Formgesetze und Wege der Rekonstruktion
  • Stefan Srebrny
Srebrny, Stefan. "Georges Méautis, Eschyle et la trilogie. Paris, Grasset 1936. Str. 284; Franz Stoessl, Die Trilogie des Aischylos. Formgesetze und Wege der Rekonstruktion. Raden bei Wien, Rohrer 1937. Str. 264". Scena Polska 14 (1937). S. 367-371.
Powtórzenie i różnica
  • Tomasz Swoboda
Swoboda, Tomasz. Powtórzenie i różnica. Szkice z krytyki przekładu. Gdańsk: Wydawnictwo w podwórku, 2014.
Przyczynek do historyi początków romantyzmu w Polsce
  • Stanisław Tomkowicz
Tomkowicz, Stanisław. "Przyczynek do historyi początków romantyzmu w Polsce". Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce. T. 1. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności, 1878. S. 265-340.
Król Edyp. Arcydzieła dramatyczne w przekładach Józefa Korzeniowskiego i Alfonsa Walickiego. T. 2. Wilno: nakład i druk Józefa Zawadzkiego
  • Alfons Walicki
Walicki, Alfons (przeł.). Król Edyp. Arcydzieła dramatyczne w przekładach Józefa Korzeniowskiego i Alfonsa Walickiego. T. 2. Wilno: nakład i druk Józefa Zawadzkiego, 1845.
Studya w Polsce nad literaturą grecką w czterech przeszłych wiekach i przekłady tragików na język polski
  • Zygmunt Węclewski
Węclewski, Zygmunt. "Studya w Polsce nad literaturą grecką w czterech przeszłych wiekach i przekłady tragików na język polski". Biblioteka Warszawska 4 (1861). S. 178-190.
Wiadomości o życiu i pismach G. E. Groddka". Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń
  • Zygmunt Węclewski
Węclewski, Zygmunt. "Wiadomości o życiu i pismach G. E. Groddka". Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności 4 (1876). S. 1-157.