Available via license: CC BY 4.0
Content may be subject to copyright.
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 46
koronawirus
SARS-CoV-2
COVID-19
coronavirus
SARS-CoV-2
COVID-19
-
-
-
-
-
Naturalne metody wspomagania odporności
w walce z koronawirusem
Katarzyna Jankowska¹*, Natalia Suszczewicz²
¹ KlinikaEndokrynologii,SzpitalBielański,CentrumMedyczneKształceniaPodyplomowego,Warszawa
OddziałGinekologiczno-Położniczy,SzpitalPowiatowywPruszkowie
Adres do korespondencji: *Katarzyna Jankowska, Klinika Endokrynologii, Szpital Bielański ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa, Polska,
email: katarzynakamilajankowska@gmail.com.
ISSN 2657-9669/ This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. Copyright © 2020 CMKP.
Publikowane i nansowane przez Centrum Medyczne Ksztacenia Podyplomowego; https://doi.org/
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 47
-
-
-
Wstęp
Jak działa układ immunologiczny?
-
-
-
γδ
-
-
-
-
-
-
-
Tabela 1. Czynniki ryzyka COVID-19 (4, 5, 6).
Czynnik ryzyka COVID-19 Mechanizm sprzyjający COVID-19
starszy wiek
płeć męska
choroby współistniejące:
miażdżyca, otyłość, cukrzyca, astma,
POCHP, choroby zapalne płuc
palenie papierosów
niewyleczona infekcja: Herpes,
Cytomegalowirus, Chlamydia
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 48
Czynniki ryzyka COVID-19
-
-
-
-
-
-
Jakie badania wykonać,
aby ocenić stan układu immunologicznego?
morfologia
-
badanie subpopu-
lacji limfocytów
-
-
-
-
-
immunoglobulin
IgG, IgM, IgA
Prawidłowy stosunek limfocytów CD4/CD8 wynosi
ok. 1-2,5.
-
-
-
-
-
-
-
-
Czynnik ryzyka COVID-19 Mechanizm sprzyjający COVID-19
limfopenia
monocytoza
obniżony stosunek CD4/CD8
podwyższone stężenie cytokin
prozapalnych (np. IL-6)
niedobory odporności
brak snu/przemęczenie
nieprawidłowa dieta
wrodzone zaburzenia krzepnięcia (?)
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 49
Time course
Severity of illness
Stage 2Stage 3Stage 4
Phase I
(early infection)
Phase IV
(recovery)
Phase III
(hyperinflammation phase)
Phase II
(pulmonary phase)
Mild symptoms,
fever >37.6ºC,
dry cough, diarrhea,
headache
Stage 1
Dyspnea, mild
hypoxemia
(SatO >94%)
MODS (ARDS, shock,
AKI, neurologic
symptoms, DVT/PE,
myocarditis)
Relief of clinical
symptoms
Clinical
signs
Clinical
symptoms
Lymphopenia,
increased d-dimer,
increased LDH
Lung imaging
abnormal,
PCT normal,
ALT/AST elevated
Increased SIRS
markers: CRP, IL-6,
LDH, ferritin,
d-dimer, hs-cTnI
Neutralizing
anti-SARS-CoV-2
IgM and IgG, normal
SIRS parameters
Antiviral therapy: remdesivir, chloroquine, hydroxychloroquine,
covalescent plasma transfusion
Therapies Immunosuppresion: corticosteroids,
IL6 inhibitors, hemofiltration, hemoperfusion
Vitamin C, vitamin D3
Immunomodulation and antithrombotic: aspirin, zinc, LMWH/NOAC
Rys. 1. Fazy i stopnie ciężkości COVID-19 (6).
-
COVID-19
ALT ASTCRPhs-cTnI-
IgILLDHLMWHNOAC
PCTSARS-CoV-2SIRS
Tabela 2. Badania pomocne w ocenie układu immunologicznego.
Badanie Zaburzenie/interpretacja
Morfologia krwi obwodowej
Rozmaz krwi obwodowej
Stosunek limfocytów CD4/CD8
IgG, IgM, IgA całkowite
Witamina D3
OB, CRP
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 50
-
-
Czynniki wpływające na odporność
Stres
-
-
-
-
-
Sen
-
wydzielana
jest melatonina
-
-
-
-
Aktywność zyczna
-
-
-
-
-
-
-
Dieta
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 51
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Dieta a mikrobiom jelitowy
-
-
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 52
Naturalne produkty wspomagające odporność
Tran -
Olej rybi
omega-3
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Flawonoidy-
-
-
-
Czosnek -
-
-
-
-
-
-
Cebula zwyczajna (Allium cepa)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Propolis (kit pszczeli)
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 53
-
-
Colostrum,
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Zioła i rośliny
Echinacea purpurea
-
-
-
-
Aloes
-
-
-
-
-
-
γ
-
Czystek
-
Żeń-szeń
-
-
-
-
-
Owoc maliny-
-
Astragalus membranaceus
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 54
Kwiat bzu czarnego-
-
-
-
-
-
-
Herbata
-
-
-
-
Ashwagandha
Tabela 3. Zioła, które wykazują pozytywne działanie w walce z koronawirusem.
Roślina/zioło Działanie
jeżówka (Echinacea)
aloes γ
czystek
wiesiołek
ashwagandha
żeń-szeń
maca
herbata biała, zielona, czerwona (rooibos)
kwiat bzu czarnego
owoc maliny
owoc aronii
astragalus
czosnek
cebula
propolis
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 55
-
-
-
Owoce aronii
-
-
-
Wiesiołek
-
-
-
Maca-
-
-
-
-
-
-
-
-
Przyprawy
-
Imbir i kurkuma -
Oregano,
-
-
-
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 56
Kozieradka,
-
-
-
-
-
-
Cynamon-
-
Witaminy, mikroelementy,
suplementy wspierające odporność
Witamina A
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Witamina E
-
-
-
-
-
Witamina C
-
-
Tabela 4. Przyprawy, które wykazują pozytywne działanie w walce z koronawirusem.
Przyprawa Właściwości
kurkuma
imbir
oregano
kozieradka
cynamon
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 57
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Witamina D3
-
-
-
-
-
-
γ
-
γ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 58
-
Mikroelementy
Selen
-
-
-
-
µ
-
-
-
Cynk -
-
-
-
-
Tabela 5. Witaminy i mikroelementy, które wykazują pozytywne działanie w walce z koronawirusem.
Witaminy i mikroelementy Działanie Zalecana dawka lub stężenie we krwi
witamina D3
witamina C
żelazo
witamina E
cynk
selen
N-acetylocysteina
glutation
kwas alfa-liponowy
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 59
-
-
-
-
-
-
Żelazo -
-
-
-
-
-
Związki tiolowe
N-acetylocysteina-
-
-
-
Glutation -
-
-
-
-
-
-
-
-
Kwas alfa-liponowy -
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 60
Probiotyki i prebiotyki
-
-
-
probiotyki
-
-
-
-
-
-
probiotyków
-
-
-
-
Synbiotyk
-
Tradycyjna Medycyna Chińska
-
-
-
Tabela 6. Suplementy, które wykazują pozytywne działanie w walce z koronawirusem.
Suplement Działanie
colostrum
tran
maca
probiotyki
prebiotyki
Tabela 7. Preparaty ziołowe stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej o aktywności anty-SARS-CoV.
TCM Formula Composition Therapeutics eect
Yin Qiao San Fructus Forsythiae, Flos Lonicerae, Radix Platycodonis,
Herba Menthae, Herba Lophatheri, Radix Glycyrrhizae,
Herba Schizonepetae, Fermented soybean,
Fructus arctii, and Rhizoma Phragmitis
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 61
Tabela 8. Substancje chemiczne zawarte w ziołach TCM odpowiedzialne za efekt anty-SARS-CoV.
TCM Compound (s) Mode of action
Plant-derived phenolic compounds and Root extract
of Isatis indigotica
Water extract of Houttuynia cordata
Scutellarein and myricetin
Glycyrrhizin from Glycyrrhizae radix
Herbacetin, quercetin, isobavaschalcone,
3-β-D-glucoside and helichrysetin
Tetrandrine, fangchinoline, and cepharanthine
Chinese Rhubarb extracts
Flavonoids (For example: extracted from litchi seeds,
herbacetin, rhoifolin, pectolinarin, quercetin,
epigallocatechin gallate, and gallocatechin gallate)
Quercetin and TSL-1 from Toona sinensis Roem
Emodin derived from genus Rheum and Polygonum
Kaempferol derivatives
Baicalin from Scutellaria baicalensis
Saikosaponins
Tetra-O-galloyl-β-D-glucose and luteolin, from Galla
chinensis and Veronicalina riifolia respectively
TCM Formula Composition Therapeutics eect
Yu Ping Feng San Astragali radix, Astragalus membranaceus, Atractylodes
macrocephala, and Saposhnikoviae Radix
Sang Ju Yin and Yu
Ping Feng San
Sang Ju Yin [made with chrysanthemum, mulberry leaf,
and 6 other herbs] and Yu Ping Feng San
Lian Hua Qing Wen
Capsule
Forsythia suspensa, Ephedra sinica, Lonicera japonica,
Isatis indigotica, Mentha haplocalyx, Dryopteris
crassirhizoma, Rhodiola rosea, Gypsum Fibrosum,
Pogostemon cablin, Rheum palmatum, Houttuynia
cordata, Glycyrrhizae, uralensis, and Armeniaca sibirica
Shuang Huang Lian Lonicera japonica, Scutellaria baicalensis,
and Forsythia suspensa
Ma Xin Gan Shi Tang Ephedrae herba, Armeniacae semenamarum,
Glycyrrhizae radix et rhizome, Gypsum brosum,
and Da Yuan Yin [Arecae semen, Magnoliae ocinalis
cortex, Tsaoko fructus, Anemarrhenae rhizoma,
Dioscoreae rhizoma, Scutellariae radix,
and Glycyrrhizae raadix et rhizome]
"qi"
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 62
Dyskusja
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Podsumowanie
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 63
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 64
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020) 65
-
-
-
-
-
-