ArticlePDF Available

Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii (1940–1944)

Authors:

Abstract

W ramach Akcji Kontynentalnej ppłk Jan Kowalewski prowadził działania mogące wydostać (wyprowadzić) z sojuszu z III Rzeszą: Włochy, Rumunię i Węgry. Była to działalność znana i popierana przez polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz stronę brytyjską, która ją finansowała. Centrala operacji znajdowała się w neutralnej Lizbonie. W odniesieniu do Rumunii ppłk Kowalewski miał szczególne możliwości działania – jako były attaché wojskowy RP w Bukareszcie. Docierał do różnych ugrupowań rumuńskich polityków, emigracji, opozycji krajowej i sfer rządowych. Propozycje polskie zawierały ofertę powojennej federacji państw Europy Środkowej. Ustalano warunki kapitulacji na froncie. Działalność ppłk. Kowalewskiego została przerwana na początku 1944 r. decyzją władz brytyjskich, które obawiały się reakcji władz sowieckich na próbę utworzenia bloku państw europejskich na bazie antykomunistycznej.
ACTA U NI VERSITATIS LODZ IENSIS
FOLIA HISTORICA 105, 2019
http://dx.doi.org /10.18778/0208- 6050.105.08

*
https://orcid.org/0000-0002-9949-210X


**
https://orcid.org/0000-00 02-0269-120X



 


attaché-

  




       stricte 
attaché -
ny1
*     

**
1  
Zanim złamano Enigmę”. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją
19181920,    Pułkownik Jan Kowalewski  
  ŚP. Pułkownik Jan Kowalewski, 
 Misja kapitana Jana Kowalewskiego do Japonii w 1923 roku, Wywiad i Kontr-
wywiad wojskowy II RP   Cykl
rumuński, 
Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki
126


  


-
-


-
      2. Na

         
           
         -
  stricte 


-
.

4
        
       



-

-
  5 
2 

Ibidem.
4Rumuńskie aspekty w Akcji Kontynentalnej (19401944),  Współcześni
historycy polscy o Rumunii Rumunia w Akcji Kontynen-
talnej. Materiały źródłowe (opracowanieibidem
5 -
 -
-

    -
      
Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii127
        
-
  

-
 
       


   
           -
 

    


           
-
   -
6
        
attaché-





7


 
    -
-
      

        -
        
  Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 r
  Dział Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
w latach 19401945, Kontrwywiad II RP (1914) 19181945 (1948) 

6Polscy uchodźcy w Rumunii 19391945
7            

Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki
128
       
-



8
-
     
       
        
        
-
-

  

-
  -
gal9      
        


       

-

     -
 
   
       -
 
8       
  -
   Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii, Polsko-
-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej    

9   -

     
       

Documente inedite 19321942. Contribuţii la analele reţelelor sociale istorice
 Istoria Francomasoneriei române, 
Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii129
attachés
-


-

-

Special Operations

      -





  -
    
  -
10-


11.
    


-

kryptonimem D/H 10912   
.
-

10op. cit., s. 519.
11 Ibidem.
12 -
passus
  -
  


 
      

Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki

  
-
14


15.

       

-
idée xe-




   
    16    
        



   


-
-

17-
         
14Polska w propagandzie i polityce III Rzeszy 19391945, 
15 
16     
-
-


17  
        -
-



 op. cit
Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii
   
 
      
          
     







-


-
18.
   
-

-
   
        
19.

        
20-
conducatora

  

-
         
  21     -
conducatora    

  22  
18 
19 ibidem.
20Rumunia w Akcji Kontynentalnej
21 
22 Ibidem.
Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki

attaché
-

-
        
    -
         





24. Rola
-

      
-



-


   -

-

  -

25
     -
 -
  
  

26.
-

 
24 Ibidem.
25 Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza t. II, s. 172.
26 
Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii
   -



-
 27 
    

       
conducatora.


-
        -
        

-


   -
        -


28. O misji
-
-


-
   


29.
27 -


      -
     System partyjny Królestwa
Rumunii. Uwarunkowania i funkcjonowanie, 
28  
29 Ibidem.
Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki

       
   
    

attaché     -



       -


          -

-
-
  
-
    
-
       
    
     -
ca”
.
    -
-
        

     -
        -
       
-
  

 -
-

           

 
 Ibidem.
Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii
 
.
    
       
-

-

-
-

-




-




     -
         
-




-

      
-





 
 
 Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza t. II, s. 521.
Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki


-
.
      -




      -

.
        

         
   
        -
     -
       
      

.
     -

   
-
  
      -

-
 

  -
-
       
-

 VideKonspiracja polska w Rumunii 19391940, passim
idem, Konspiracja polska w Rumunii 19411945, passim.
 
Rumuńskie aspekty s. 264.
 Ibidem
Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii
   
-
-

-


-


-




-


-

            
 -

   

40.
       
-
   
-
-


      

   
41.
 Ibidem.
40 Ibidem
41 Ibidem.
Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki

 -

-

      
   -
        -
      
  
-
    -
cjach42   


    

-

-
  

.
      



      
   


44.


45, in-
   
42op. cit
  
   -

Ibidem, s. 528.
44 11 IX 1942, NA, sygn. HS 5/757.
45

Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii
    -
 -
    
-
   


46
  

    -
  




  47    
         
    -
48

-


-
49.
 

der
  
most secret-

-

        
-

46 
47 Ibidem.
48     
-
Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza t. II, s. 518.
49 Ibidem.
Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki
140
50   
-


-
51-

     52 
-
         
-

   
-

.

         -
              
-
         
-
      -


    
-
   -
       
54  


50    -
        
 op. cit., s. 529.
51 
52 Ibidem.
 Ibidem.
54 -
Polsko-brytyjska
współpraca wywiadowcza
Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii141
 -
55.

     -
 




sygn. 



Documente inedite 19321942. Contribuţii la analele reţelelor sociale istorice-

  Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii,  Polsko-brytyjska
współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej

 Rumunia w Akcji Kontynentalnej. Materiały źródłowe (opracowanie  Polsko-
-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej

System partyjny Królestwa Rumunii. Uwarunkowania i funkcjonowanie, 
Konspiracja polska w Rumunii 19391940, 
Konspiracja polska w Rumunii 19411945, 
Polscy uchodźcy w Rumunii 19391945
Rumuńskie aspekty w Akcji Kontynentalnej (19401944), Współcześni historycy
polscy o Rumunii
ŚP. Pułkownik Jan Kowalewski, 
Dział Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w latach 19401945,
Kontrwywiad II RP (1914) 19181945 (1948

Cykl rumuński, 
Zanim złamano Enigmę”. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją
19181920, 
55 Ibidem.
Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki
142
Pułkownik Jan Kowalewski
Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 r., 
Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej-

Polska w propagandzie i polityce III Rzeszy 19391945, 
 Istoria Francomasoneriei române, 
Misja kapitana Jana Kowalewskiego do Japonii w 1923 roku, Wywiad i Kontr-
wywiad wojskowy II RP


As


  
 
         attaché       

    


   

nd World War.
Article
Full-text available
Stosunki polsko-węgierskie pozostają czymś niezwykłym na skalę europejską. Choć w świadomości społeczeństw obu narodów dominuje pozytywne postrzeganie wzajemnych relacji, nie było to zjawisko stale występujące w historii. Najintensywniej zachodziło, gdy oba kraje opierały się dominacji pierwiastka germańskiego. Węgry jako pierwsze utraciły niepodległość, ulegając naciskom ze Wschodu. Również Polska podzieliła los Węgier, ulegając presji zarówno ze Wschodu, jak i Zachodu. Doświadczenia historyczne obu krajów pokazały konieczność współdziałania wobec zagrożeń płynących z obu kierunków. Warunki po 1886 roku nie sprzyjały realizacji tego założenia, choć w XIX i XX wieku Polacy i Węgrzy snuli wizje geopolityczne określające skalę możliwych przemian w Europie Środkowej. Zmiana nastąpiła po zakończeniu II wojny światowej. Niezależnie od naturalnie występujących rozbieżności w postrzeganiu własnego otoczenia, w XXI wieku trudno wskazać polską koncepcję geopolityczną, która nie uwzględnia regionalnej roli Węgier, czy też węgierską, ignorującą Rzeczpospolitą Polską.
Book
Full-text available
Înrudit prin căsătorie sau descendent direct din trei familii boiereşti valahe de rang terţiar - Brătăşanu (de secol XVII), Djuvara (de secol XVIII) şi Pangal (de secol XIX) -, care, împreună, au dat Românei moderne cel puţin doi miniştri, un subsecretar de stat şi şase deputaţi sau senatori, Jean Pangal este personajul central al acestui volum. Om politic, diplomat şi conducător absolut al masoneriei române din perioada interbelică, Jean Pangal este subiectul principal al celor 474 de note informative, publicate, pentru prima dată, integral, în această carte, şi întocmite, între 1932-1942, de Serviciul Secret de Informaţii al Armatei Române şi de Poliţia de Siguranţă a Ministerului de Interne. Supranumit de presa vremii Prinţul Suveran al masoneriei române, Jean Pangal este foarte puţin cunoscut astăzi, dar a fost extrem de controversat şi influent în perioada interbelică, mai cu seamă datorită relaţiilor sale personale şi contactelor directe cu întreaga elită politică, socială, economică şi diplomatică a Românei, şi chiar a Europei.
Istoria Francomasoneriei române
  • P Ştefănescu
Ştefănescu P., Istoria Francomasoneriei române, Bucureşti 2009.
Materiały źródłowe (opracowanie), [w:] Polsko--brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej
  • A Dubicki
  • Rumunia W Akcji
  • Kontynentalnej
Dubicki A., Rumunia w Akcji Kontynentalnej. Materiały źródłowe (opracowanie), [w:] Polsko--brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, red. T. Dubicki, D. Nałęcz, T. Stirling, t. I, Warszawa 2004, s. 272-286.
Konspiracja polska w Rumunii 1941-1945, t. II
  • T Dubicki
Dubicki T., Konspiracja polska w Rumunii 1941-1945, t. II, Warszawa 2005.
Dział Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w latach 1940-1945
  • W Grabowski
  • I I Kontrwywiad
  • Rp
Grabowski W., Dział Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w latach 1940-1945, [w:] Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948), red. Z. Nawrocki, t. III, Warszawa 2015, s. 230-249.
Cykl rumuński, „Zeszyty Historyczne” 1964, z. 6, s
  • J Kowalewski
Polscy uchodźcy w Rumunii 1939-1945
  • T Dubicki
Dubicki T., Polscy uchodźcy w Rumunii 1939-1945, Warszawa 1995.
Documente inedite 1932-1942
  • B Bucur
Bucur B., Documente inedite 1932-1942. Contribuţii la analele reţelelor sociale istorice, Bucureşti 2016.