Od połowy XX wieku mamy do czynienia z postępującą globalizacją go-spodarki. Globalizacja jest bardzo złożonym i szerokim procesem obejmującym nie tylko sferę ekonomiczną i społeczną, lecz także kulturową oraz polityczną. Proces globalizacji gospodarki światowej ma charakter obiektywny. Oznacza to, że nie ma swobody wyboru, czy w nim uczestniczyć, czy też nie. Nie jest to zjawisko nowe, ale
... [Show full abstract] wchodzi w nowy jakościowo, inny etap. O bardzo wielu jego aspektach jeszcze nie wiemy [4]. Proces, o którym mowa, ma także swoje odzwierciedlenie w odniesieniu do gospodarstw rolnych, jako pierwotnych ogniw łańcucha żywnościowego, decydujących o jakości finalnych produktów spożywczych. Globalizacja to ośmiornica, której międzynarodowe macki doty-kają praktycznie wszystkich obszarów działania państwa [1] a wśród tych ob-szarów coraz większą rolę zaczynają odgrywać aspekty zarządzania w gospo-darstwach rolnych.
Życie codzienne lokalnych społeczności, jest w coraz większym stopniu warunkowane przez wydarzenia globalne. Globalną współzależność trafnie od-daje określenie „what happens there matters here” (co się dzieje tam, ma zna-czenie tutaj). Podobnie jest w gospodarce. Procesy globalizacji wnoszą do niej nowe elementy i zmieniają istniejące w niej współzależności. Tworzy się jej nowa jakość, która wymaga nowego zarządzania - zarządzania w warunkach globalizacji [3]. Istotnym aspektem zarządzania w warunkach globalizacji, jest umiejętność zarządzania ryzykiem. W polskim agrobiznesie, a w szczególności w rolnictwie, problematyka ryzyka i zarządzania nim, jest jeszcze mało rozpo-wszechniona, w przeciwieństwie do innych dziedzin gospodarki, na przykład bankowości czy przemysłu, gdzie zarządzanie ryzykiem jest dobrze rozpoznane i powszechnie stosowane [2]. Uwzględniając specyfikę działalności w obszarze rolnictwa, wyróżnić można:
- ryzyko przyrodnicze - zmienne warunki klimatyczne i biologiczne, wa-runki glebowe, choroby roślin i zwierząt, szkodniki, zagrożenie suszą lub nadmiernymi opadami, sezonowość produkcji, rozmieszczenie przestrzenne, itp.,
- ryzyko technologiczne - wprowadzanie nowych odmian roślin, typów zwierząt, nowych technologii produkcji roślinnej i zwierzęcej, a także sposobu żywienia zwierząt i rodzaju stosowanych pasz,
- ryzyko organizacyjne - wiąże się z planowaniem, kontrolowaniem, or-ganizowaniem produkcji rolniczej, zmianami organizacji, zarządu i kie-rownictwa, organizacji czasu pracy oraz ich powiązaniem z otoczeniem,
- ryzyko ekonomiczne – ryzyko rynkowe (ryzyko płynności obrotu towa-rowego, rozumiane jako możliwość nie znalezienia kontrahenta dla za-warcia transakcji w odpowiednim czasie), ryzyko kontrpartnera (doty-czy niebezpieczeństwa odmowy lub braku możliwości wykonania kon-traktu przez zobowiązanego), ryzyko cenowe (wynika z nieprzewidy-walności przyszłych ruchów cenowych, a w szczególności niekorzyst-nej zmiany ceny towaru na rynku).
Można domniemywać, że bariery związane z zarządzaniem ryzykiem w go-spodarstwach rolnych, są głównymi barierami w zarządzaniu tradycyjnymi go-spodarstwami rolnymi, jednak na pewno nie jedynymi, gdyż zarządzanie ryz-kiem stanowi tylko jedną z wielu dziedzin zarządzania, obok na przykład zarzą-dzania jakością, zarządzania zasobami, zarządzania środowiskiem czy zarzą-dzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Biorąc po uwagę mentalność polskich rolników i ich generalny opór przed zmianami, kwestia identyfikacji barier w zarządzaniu gospodarstwami, jest kluczowa do tego, aby wiedzieć w jakich obszarach działalności rolnicy upatrują największe problemy i móc podjąć wła-ściwe kroki, ze strony władz lokalnych czy państwowych, aby te problemy zminimalizować lub zlikwidować. Rozwój polskiego rolnictwa ma przyszłość, ale funkcjonująca w nim od pewnego czasu stagnacja powoduje, że ten sektor gospodarki bardzo wolno się rozwija – należy zadać sobie pytanie dlaczego tak się dzieje.
Celem artykułu jest przedstawienie barier w zarządzaniu tradycyjnymi przedsiębiorstwami rolnymi. Tradycyjne gospodarstwo rolne, definiowane jest na cel badań jako gospodarstwo funkcjonujące w sposób konwencjonalny, nie-wyspecjalizowany i nie zrzeszony, w którym prowadzi się działalność zarówno uprawową jak i hodowlaną a prowadzona działalność jest podstawowym i jedy-nym źródłem utrzymania członków gospodarstwa. Artykuł oparty jest na wyni-kach badań własnych przeprowadzonych na przełomie 2010 i 2011 roku w wo-jewództwie łódzkim.
