Content uploaded by Şükran Şahin
Author content
All content in this area was uploaded by Şükran Şahin on Mar 18, 2020
Content may be subject to copyright.
İl Ölçeğinde Peyzaj Karakter Analizi ve Turizm/Rekreasyon Açısından
Değerlendirilmesi (PEYZAJ-44)
PEYZAJ KARAKTER ANALİZİ ve DEĞERLENDİRMESİ
TEKNİK KILAVUZU DESTEK DOKÜMAN 3
PEYZAJ KARAKTER ANALİZİ ve DEĞERLENDİRMESİ
SÜRECİNİN YER ALABİLECEĞİ
ULUSAL VE ULUSLARARASI
MEKÂNSAL PLANLAMA MEVZUATI
ANKARA, 2013
i
Hazırlayan: PEYZAJ 44 Projesi Çekirdek Ekibi
Prof. Dr. Şükran Şahin (Proje Yöneticisi), Prof. Dr. Halim Perçin,
Yrd. Doç. Dr. Ekrem Kurum, Doç. Dr. Osman Uzun, Yrd. Doç. Dr. Bayram Cemil Bilgili, Prof. Dr.
İhsan Çiçek, Prof. Dr. Hakan Yiğitbaşıoğlu, Yrd. Doç. Dr. Levent Tezcan, Araş. Gör. Volkan
Müftüoğlu, Araş. Gör. Ömer Lütfü Çorbacı, Simten Sütünç, Duygu Doğan, Ersin Ateş, Bilge
Tarım, Özlem Koç, Gözde Kurtoğlu, Elif Namal, H.Volkan Gökmenoğlu,
Araş. Gör. Yeliz Kaşko Arıcı
T.C. İçişleri Bakanlığı adına;
Mahalli İdareler Genel Müdürü Yavuz Selim Köşger
Levent Tülay Pusatlıoğlu (Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı)
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı adına;
Mekânsal Planlama Genel Müdürü Mehmet Ali Kahraman
Sedat Yılmaz (Mekânsal Stratejiler ve Çevre Düzeni Planları Dairesi Başkanı)
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına;
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Ahmet Özyanık
Gülhan Çetin Sönmez (Hassas Alanlar Daire Başkanlığı-Peyzaj Koruma Şube Müdürü)
Serap Kargın (Hassas Alanlar Daire Başkanlığı)
Selçuk Özmen (Hassas Alanlar Daire Başkanlığı)
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Peyzaj Mimarlığı Bölümü
2013
Ankara
1
ULUSLAR ARASI MEVZUAT
Avrupa Peyzaj Sözleşmesi
Akdeniz’de Özel Koruma Alanları Ve Biyolojik Çeşitliliğe ilişkin Protokol
Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi
Bern Sözleşmesi
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
Dünya Kültürel Ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi
Ramsar Sözleşmesi
ULUSAL MEVZUAT
Ağaçlandırma Yönetmeliği
Belediye Kanunu
Büyükşehir Belediyesi Kanunu
Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik
Çevre Kanunu
Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına İlişkin Merkez Teşkilatı İmza Yetkileri Yönergesi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği
İl Özel İdaresi Kanunu
İmar Kanunu
Jeotermal Kaynaklar Ve Doğal Mineralli Sular Kanunu
Kara Avcılığı Kanunu
Kıyı Kanunu
Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik
Köy Kanunu
2
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu
Maden Kanunu
Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği
Mera Kanunu
Milli Parklar Kanunu
Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu
Orman Kanunu
Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararmame
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname
Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik
Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği
Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu
Tarım Kanunu
Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu
Turizmi Teşvik Kanunu
Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik
3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliği
3
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
AVRUPA PEYZAJ SÖZLEŞMESİ
(TBMM tarafından Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin Onaylanmasını
Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, 10.06.2003 tarih ve Kanun No:
4881 ile kabul edilmiştir.)
20.10.2000 tarihinde imzaya açılmıştır. 29 ülke tarafından imzalanarak
onaylanmıştır. Sözleşme, 1 Mart 2004 tarihinde uluslararası platformda
yürürlüğe girmiştir. Türkiye sözleşmeyi 20.10.2000 tarihinde imzalamış
ve 2003 yılında yürürlüğe koymuştur.
Madde 4-Sorumlulukların bölüşümü
Her bir Taraf bu Sözleşme’yi ve özellikle 5. ve 6. Maddeleri kendi
kuvvetler ayrımına göre, anayasal ilkelerine ve idari düzenlemelerine
uygun olarak ve yetki devri ilkesine saygı göstererek Avrupa Yerel Öz
Yönetim Şartı’nı dikkate alarak uygulayacaktır. Bu Sözleşme’nin
hükümlerinden sapmaksızın, her bir Taraf, Sözleşme’nin uygulanmasını
kendi politikalarıyla uyumlu hale getirecektir
Madde 5-Genel Önlemler
Her bir Taraf,
a. Peyzajları, yasayla, insanların çevrelerinin önemli bir bileşeni, onların
paylaştıkları kültürel ve doğal mirasın çeşitliliğinin bir ifadesi ve
kimliklerinin bir temeli olarak tanımayı;
b. 6. Maddede belirtilen özel önlemlerin kabulü yoluyla, peyzajın
korunması, yönetimi ve planlanmasını amaçlayan peyzaj politikaları
oluşturmayı ve uygulamayı;
c. Genel kamuoyunun, yerel ve bölgesel makamların ve yukarıdaki b
fıkrasında bahsedilen peyzaj politikalarının tanımlanmasına ve
uygulanmasına ilgi duyan diğer tarafların katılımını sağlamak için usul
oluşturmayı;
d. Peyzajı, bölgesel ve şehir planlama politikalarına ve kültürel,
çevresel, tarımsal, sosyal ve ekonomik politikalarına ve aynı zamanda
peyzaj üzerinde doğrudan veya dolaylı etkisi olabilecek diğer
politikalarına katmayı yükümlenir.
4
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
AKDENİZ’DE ÖZEL KORUMA ALANLARI VE
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞE İLİŞKİN PROTOKOL
Bu protokol ile 88/13151 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı'yla 7 Ekim 1988 tarihinde Akdeniz'de Özel
Koruma Alanlarına İlişkin Protokol'ün onaylaması
ile hayata geçirilmiştir. Bu protokol çerçevesinde
belirlenen alanlar özel çevre koruma bölgesi
olarak tanımlanmaktadır ve Türkiye'de bu statü
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı
Kurulmasına Dair 383 Sayılı Kanun Hükmünde
Kararname ile yasallaşmıştır.
Madde 6
Taraflar, uluslararası hukuka uygun olarak her bir özel koruma alanının karakteristiklerini
hesaba katarak, başta aşağıdakiler olmak üzere gerekli olan koruma önlemlerini alacaklardır:
a) Sözleşme'nin Tarafı oldukları diğer Protokollerinin ve Tarafı oldukları diğer ilgili
antlaşmaların uygulanmasının güçlendirilmesi;
b) Özel koruma alanının bütünlüğünü doğrudan ya da dolaylı olarak bozma olasılığı olan
atıkların ve başka maddelerin boşaltımının veya atılmasının yasaklanması;
c) Gemilerin geçişinin ve her türlü durmanın veya demirlemenin düzenlemeye tabi
tutulması;
d) Söz konusu özel koruma alanına buranın yerlisi olmayan herhangi bir türün veya genetik
değişikliğe uğramış türlerin ve aynı zamanda özel koruma alanında mevcut veya daha önce
mevcut olmuş türlerin sokulmasının veya yeniden sokulmasının düzenlemeye tabi tutulması;
e) Toprağın incelenmesini veya değişikliğe uğratılmasını ya da kara toprak altının, deniz
yatağının veya deniz toprak altının kullanımını içeren her türlü etkinliğin düzenlemeye tabi
tutulması veya yasaklanması;
f) Her türlü bilimsel araştırma etkinliğinin düzenlemeye tabi tutulması;
g) Balıkçılığın, avcılığın, hayvanların alınmasının ve bitkilerin ürünlerinin toplanmasının veya
bunların tahrip edilmesinin ve aynı zamanda özel koruma alanı kökenli hayvanların, hayvan
bölümlerinin, bitkilerin, bitki bölümlerinin ticaretinin düzenlemeye tabi tutulması veya
yasaklanması;
5
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
AKDENİZ’DE ÖZEL KORUMA ALANLARI VE
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞE İLİŞKİN PROTOKOL
(devam)
h) Türlere zarar verme veya bunları rahatsız etme veya ekosistemlerin veya türlerin
esirgenme durumlarını tehlikeye düşürme ihtimali bulunan veya özel koruma alanlarının
doğal veya kültürel karakteristiklerine zarar verebilecek başka her türlü faaliyet veya kararın
düzenlemeye tabi tutulması ve gerekirse yasaklanması;
i) Ekolojik ve biyolojik süreçlerin ve peyzajın korunmasını amaçlayan başka her türlü önlem.
Madde 7
1. Taraflar, özel koruma alanları için, uluslararası hukuk kuralları uyarınca, planlama,
yönetim, gözetim ve izleme önlemleri kabul edeceklerdir.
2. Bu önlemler her bir özel koruma alanı için;
a) Hukuki ve kurumsal çerçeveyi ve uygulanabilir yönetim ve koruma önlemlerini belirleyen
bir yönetim planının geliştirilmesini ve kabulünü;
b) Ekolojik süreçlerin, yaşama alanlarının, nüfus dinamiklerinin, peyzajın ve aynı zamanda
insan etkinliklerinin etkilerinin sürekli izlenmesini;
c) Böyle alanların kurulmasından etkilenebilecek yerel sakinlere yardım edilmesini de
içerecek şekilde, yerel topluluk ve nüfusların, uygun olduğu biçimde, özel koruma
alanlarının yönetimine aktif katılımını;
d) özel koruma alanlarının desteklenmesinin ve yönetiminin finansmanı için mekanizmalar
kabul edilmesini ve aynı zamanda bu yönetimin bu alanların hedeflerine uygun olmasını
güvence altına alan faaliyetlerin geliştirilmesini;
e) Özel koruma alanlarının kurulma hedeflerine uygun etkinliklerin ve bu etkinliklere ilişkin
izinlerin koşullarının düzenlemeye tabi tutulmasını;
f) Yöneticilerin ve nitelikli teknik personelin yetiştirilmesini ve aynı zamanda uygun alt
yapının geliştirilmesini, içerecektir.
6
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
AVRUPA MİMARİ MİRASININ KORUNMASI SÖZLEŞMESİ
Avrupa Konseyi ülkeleri ile Ülkemizce 1985 yılında imzalanan “Avrupa
Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi” 13.04.1989 Gün ve 3534 Sayılı
Kanun ile yürürlüğe girmiştir.
Madde 4
Her bir Taraf:
1. Söz konusu varlıkların yasal korunması için gerekli denetim ve yetki
işlemlerini uygulamayı;
2. Tüm korunan varlıkların bozulmasını, hasar görmesini veya
yıkılmasını önlemeyi, taahhüt eder. Bu amaçla,
Aşağıdaki durumları kapsayan yasalar mevcut değilse, bu yasaların
çıkarılmasını taahhüt eder:
a. Korunmakta olan veya korunma işlemine konu olan anıtların yıkım
veya tadil projelerinin veyahut bunların çevrelerini etkileyen bir
projenin yetkili bir makama sunulmasını sağlamak;
b.Tarihsel binalar grubunu veya bunların bir kısmını veyahut bir ören
yerini etkileyen
-binaların yıkımını
-yeni binaların yapımını
-binaların veya ören yerlerinin özelliklerini bozacak önemli tadilat
çalışmaları ile ilgili projelerin yetkili bir makama sunulmasını
c. Kamu makamlarının korunmaya alınan bir varlıkta gerekli
çalışmaların yürütülmesini o varlık sahibinden istemeye veya varlık
sahibi istenilen çalışmayı yapmazsa bizzat kamu makamlarının gerekli
çalışmaları yapmasına izin vermeyi
d. Korunmaya alınan bir varlığın istimlakine izin vermeyi bu sözleşmeyle
kabul etmiş olacaktır.
7
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
BERN SÖZLEŞMESİ
Söz konusu sözleşme, “Avrupa’nın Yaban Hayatı
ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi
1979 Eylül’ ünün 19. günü Bern’de imzalanmış
olup bu Sözleşme, 09.01.1984 tarih ve 84-7601
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanarak
20.02.1984 tarih ve 18318 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır.
Madde 3
1.Her Akit Taraf, yabani flora ve fauna ile doğal yaşama ortamlarının, bilhassa nesli tehlikeye
düşmüş ve düşebilecek türlerin, özellikle endemik olanlarının ve tehlikeye düşmüş
yaşama ortamlarının, bu Sözleşme hükümlerine uygun olarak muhafazası amacıyla ulusal
politikalarını geliştireceklerdir.
2. Her Akit Taraf, planlama ve kalkınma politikalarını saptarken ve kirlenme ile mücadele
önlemleri alırken, yabani flora ve faunanın muhafazasına özen göstermeyi taahhüt eder.
Madde 4
1.Her Akit Taraf, yabani flora ve fauna türlerinin yaşama ortamlarının, özellikle I ve II no.lu
ek listelerde belirtilenlerin ve yok olma tehlikesi altında bulunan doğal yaşama
ortamlarının muhafazasını güvence altına almak üzere, uygun ve gerekli yasal ve idari
önlemleri alacaktır.
2. Akit Taraflar, planlama ve kalkınma politikalarını saptarken, önceki paragraf uyarınca
korunan sahaların muhafaza gereksinimlerine, bu gibi yerlerin her türlü tahribattan uzak
veya tahribatın mümkün olan en alt düzeyde tutulmasına özen göstereceklerdir.
3. Akit Taraflar, II ve III nolu ek listelerde belirtilen göçmen türler için önem taşıyan ve
kışlama, toplanma, beslenme, üreme veya tüy değiştirme yönünden göç yollarına uygun
ilişki konumunda bulunan sahaların korunmasına özel dikkat göstermeyi kabul ederler.
4. Akit Taraflar, bu maddede değinilen doğal yaşama ortamlarının korunması için bunların
sınır bölgelerinde bulunması halinde, çabalarını uyumlu kılmak yönünden eşgüdüm
sağlamayı taahhüt ederler.
8
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
Sözleşme (kısaca İDÇS), 1992 yılında Brezilya'nın
Rio de Janeiro kentinde düzenlenen “Rio Çevre ve
Kalkınma Konferansı’nda imzaya açılmış ve
ülkelerin onaylamasıyla 21 Mart 1994 tarihinde
yürürlüğe girmiştir.
Taraflar, 4 üncü Maddenin, 1 (i) paragrafı kapsamındaki yükümlülüklerini
yerine getirirken:
a) Ulusal yasalarına, yönetmeliklerine ve kapasitelerine göre, ulusal,
yerine göre altbölgesel ve bölgesel düzeylerde, aşağıdaki hususları
destekleyecek ve kolaylaştıracaklardır;
(i) iklim değişlikliği ve etkileri konusunda kamu eğitimi ve
bilinçlendirilmesi programları geliştirilmesi ve uygulanması;
(ii) iklim değişlikliği ve etkileri konusundaki bilgiye kamunun
erişmesi;
(iii) iklim değişlikliği ve etkilerine karşı konulmasına ve uygun
karşı strateji geliştirilmesine kamunun katılımı; ve
(iv) Bilimsel, teknik ve idarî personelin eğitimi.
b) Aşağıdaki hususlarda, yerine göre mevcut organları kullanarak,
uluslararası düzeyde işbirliği yapacak ve teşvik edeceklerdir;
(i) iklim değişikliği ve etkileri hakkında eğitsel ve kamu
bilinçlendirilmesi malzemelerinin geliştirilmesi ve değişimi;
ve
(ii) Ulusal kurumların güçlendirilmesini ve bu alandaki
uzmanların, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki uzmanların
eğitimi için personel değişimi veya görevlendirilmesini de
içerecek şekilde, öğretim ve eğitim programları geliştirilmesi
ve uygulanmasını da taahhüt etmiş olurlar.
9
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK SÖZLEŞMESİ
Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Çerçeve
Sözleşmesi, 1992 yılında Brezilya’nın Rio De
Janerio kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler
Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda imzaya
açılmıştır. Ülkemiz 1992 yılında bu sözleşmeyi
imzalamış, 1996 yılı Aralık ayı itibarı ile de
onaylama işlemlerini tamamlayıp resmen taraf
olmuştur.
Madde 10. Biyolojik Çeşitlilik Unsurlarının Sürdürülebilir Kullanımı
Akit Tarafların her biri mümkün olduğu ölçüde ve uygun biçimde:
(a) Biyolojik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı konusunu ulusal karar-alma
süreci ile bütünleştirecektir;
(b) Biyolojik çeşitlilik üzerindeki olumsuz etkileri önlemek veya en aza indirgemek için
biyolojik kaynakların kullanımı ile ilgili tedbirler alacaktır;
(c) Biyolojik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı gereksinimiyle bağdaşan
geleneksel kültürel uygulamalara uygun biçimde, bu kaynakların alışılagelmiş kullanım
biçimlerini koruyacak ve teşvik edecektir;
(d) Biyolojik çeşitliliğin azaldığı bozulmuş alanlarda yerel nüfusun iyileştirici tedbirler
geliştirmesini ve uygulamasını destekleyecektir ve
(e) Biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımı için yöntemlerin geliştirilmesinde kendi
devlet makamları ile özel sektörü arasında işbirliğini teşvik edecektir.
10
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
DÜNYA KÜLTÜREL VE DOĞAL MİRASIN
KORUNMASI SÖZLEŞMESİ
Madde 3.-1. ve 2. maddelerde belirtilen ve kendi toprakları üzerinde bulunan çeşitli
varlıkları saptayıp belirlemek bu Sözleşmeye taraf olan her devlete ait bir sorumluluktur.
II- Kültürel ve Doğal Mirasın Ulusal ve Uluslararası Korunması
Madde 4.-Bu Sözleşmeye taraf olan devletlerden her biri 1. ve 2. Maddelerde sözü edilen ve
topraklarında bulunan kültürel ve doğal mirasın saptanması, korunması, muhafazası, teşhiri
ve gelecek kuşaklara iletilmesinin sağlanması görevinin öncelikle kendisine ait olduğunu
kabul eder. Bunun için kaynaklarını sonuna kadar kullanarak ve uygun olduğunda özellikle
mali, sanatsal, bilimsel ve teknik alanlarda her türlü uluslararası yardım ve işbirliği
sağlayarak elinden geleni yapacaktır.
Madde 5.-Bu Sözleşmeye taraf olan her Devlet topraklarındaki kültürel ve doğal mirasın
korunması, muhafazası ve teşhiri amacıyla etkili ve faal önlemlerin alınmasını sağlamak için,
mümkün olduğunca her ülkenin kendi koşullarına uygun biçimde şu çabaları gösterecektir:
11
ULUSLARARASI MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
RAMSAR SÖZLEŞMESİ
Ramsar Sözleşmesi, 3958 sayılı kanunla
onaylanarak, 17 Mayıs 1994 tarihinde Resmi
Gazete'de yayımlanmıştır. Bu sözleşmenin
hükümlerine dayanılarak 30 Ocak 2002 tarihinde
Ulusal Sulak Alanları Koruma Yönetmeliği
yayımlanmış, bu Yönetmelik 17/05/2005 tarihli
25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sulak
Alanların Korunması Yönetmeliği yürürlükten
kaldırılmış olup, bahse konu bu Yönetmelik, sulak
alanların korunması ve geliştirilmesini
hedeflemektedir.
Madde 2
Her Akit Taraf, ülkesi toprakları içindeki elverişli sulak alanları, bundan böyle “Liste” adıyla
tanımlanacak ve 8 inci Madde uyarınca kurulacak Büro tarafından tutulacak olan
“Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Listesi”ne dâhil edilmek üzere tayin edecektir. Her
sulak alanın hudutları kesinlikle belirtilecek ve aynı zamanda haritaya çizilecek ve özellikle su
kuşları yaşama ortamı olarak önem taşıdığı yerlerde, sulak alanlara mücavir olan akarsu ve
deniz kıyı alanlarıyla, ada veya gel-git yer alan deniz sularıyla birleştirilebilecektir.
2. Liste için sulak alanların seçimi, bu sulak alanların ekoloji,
botanik, zooloji, limnoloji ve hidroloji yönlerinden uluslararası
önemlerine göre yapılmalıdır. Hangi mevsimde olursa olsun, su
kuşları için uluslararası öneme sahip sulak alanlar öncelikle dahil
edilmelidir.
3. Bir sulak alanın listeye kaydedilmesi, sulak alanın yer aldığı Akit
Tarafın münhasır egemenlik haklarına zarar vermez.
4. Her Akit Taraf, 9 uncu Maddede belirtildiği şekilde, Sözleşmeyi
imzalarken veya onay ya da katılma belgesini tevdi ederken Listeye
girecek en az bir sulak alanı tayin etmiş olacaktır.
5. Herhangi bir Akit Taraf, gelecekte kendi toprakları içinde bulunan diğer sulak alanları Listeye
eklemek, Listeye kaydedilmiş olanların sınırlarını genişletmek veya önemli ulusal çıkarları
nedeniyle sınırlarını kısıtlamak ya da tamamen kayıttan sildirmek hakkına sahiptir ve bu
kabil değişiklikleri 8 inci Maddede belirtilen devamlı Büro hizmetlerinden sorumlu
organizasyon veya hükümete mümkün olan en kısa zamanda bildirecektir.
12
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
AĞAÇLANDIRMA YÖNETMELİĞİ
Madde 1—(Değişik: R.G.-30/4/2009-27215)
Bu Yönetmeliğin amacı, 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine göre yapılacak
ağaçlandırma, rehabilitasyon, erozyon kontrolü, mera ıslahı, ağaç ıslahı, tohum üretimi,
fidanlık ve imar ihya çalışmalarına ilişkin esasları düzenlemektir.
Madde 2—(Değişik: R.G.-30/4/2009-27215)
Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Çevre ve Orman Bakanlığınca yapılacak ağaçlandırma, rehabilitasyon, erozyon kontrolü,
mera ıslahı, ağaç ıslahı, tohum üretimi, fidanlık ve imar ihya çalışmalarına,
b) Asli ve odun dışı orman ürünlerinin üretileceği ormanların kurulması amacıyla, kamu
kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılacak ağaçlandırma, erozyon
kontrolü, imar-ihya ve orman fidanlığı kurma çalışmalarına, ilişkin esas ve usulleri kapsar.
Madde 4
İmar-İhya: Ekonomiye katkı sağlanması ve biyolojik çeşitliliğin devamı amacıyla; mevcut kök
sistemi itibariyle yeterli yoğunluk ve dağılışta bulunan veya bulunmayan bozuk orman
alanlarının koruma ile birlikte canlandırma kesimi, aşılama ve boşlukların uygun türlerle,
ekim veya dikim yoluyla doldurularak verimli hale dönüştürülmesini,
13
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
AĞAÇLANDIRMA YÖNETMELİĞİ (devam)
Devlet Ormanlarında
Madde 5—Orman amenajman planlarında yer alan bozuk orman alanlarında, gerektiğinde
verimli ormanlarda ve orman içi açıklıklarda; ağaçlandırma, erozyon kontrolu, mera ıslahı,
ağaç ıslahı, tohum üretimi, fidanlık ve imar ihya çalışmaları Genel Müdürlükçe yapılır veya
yaptırılır.
Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve sun’i gençleştirme
çalışmalarında ihtiyaç duyulan orman ağacı fidanları ile kamu kurum ve kuruluşlarının,
gerçek ve tüzel kişiliklerin yapacağı ağaçlandırmalarda ve kent ağaçlandırmalarında, park
bahçe tanziminde ihtiyaç duyulan, boylu, formlu orman ağacı fidanları ile süs bitkisi
fidanlarını üretmek amacıyla; Genel Müdürlükçe fidanlık kurulur.
Bu fidanlıkların kurulma esaslarını, üretilen fidanların değerlendirme usullerini Genel
Müdürlük belirler.
Madde 6—Orman alanını arttırmak amacı ile Maliye Bakanlığı tarafından Bakanlık adına
tahsis olunan arazilerde ağaçlandırma, erozyon kontrolü, ağaç ıslahı, tohum üretimi, fidanlık
ve imar ihya çalışmaları Genel Müdürlük tarafından yapılır veya yaptırılır.
14
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
BELEDİYE KANUNU
Madde 14:
“Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre
ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir
içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat,
turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri
kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. Büyükşehir
belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri
açar.”
Madde 73:
“(Değişik: 17/6/2010-5998/1 md.) Belediye, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi
alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her
türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore
etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler
almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Bir alanın kentsel
dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilebilmesi için yukarıda sayılan hususlardan birinin
veya bir kaçının gerçekleşmesi ve bu alanın belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde
bulunması şarttır.
15
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KANUNU
Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve sorumlulukları
Madde 7.
b) Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları
içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve
onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak
hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon
plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını
denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama
imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin
uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak.
i) Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının
korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl
depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların
taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık
yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma
istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi,
depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler
kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri
yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz
araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri
yapmak.
16
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE DÜZENİ PLANLARINA DAİR YÖNETMELİK
Madde 5:
“Çevre düzeni planı;
a) Kalkınma planları ve varsa bölge planlarını temel alarak rasyonel doğal kaynak
kullanımını sağlayan,
b) Kirliliğin oluşmadan önce önlenebilmesi, sağlıklı çevrenin oluşturulmasına yönelik hedef,
ilke, strateji ve politikaları ve bunu sağlayacak arazi kullanım kararlarını belirleyen,
c) Tarihi, kültürel ve doğal çevrenin korunması ve geliştirilmesine yönelik genel hedefleri,
ilkeleri, stratejiyi ve politikaları belirleyen,
ç) Karar ve hükümleriyle alt ölçekli planları yönlendiren,
d) Plan kararları açısından ekosistem bütünlüğü, arazi kullanım sürekliliğini sağlayan,
e) Planlamaya temel oluşturan verilerin farklılığından dolayı farklı mesleklerden uzmanların
fiili katılımı ile hazırlanan,
f) Planlama sürecinin her aşamasında bir önceki aşamalara geri dönerek
değerlendirilmelerin yapılabildiği geri beslemeli sürece sahip olan,
g) Karşılaştırılabilir, değerlendirilebilir, sorgulanabilir, geliştirilebilir ve güncellenebilir
standart veri tabanına sahip olan,
ğ) Sürdürülebilir kalkınma amacına uygun olarak ekolojik ve ekonomik kararların bir arada
düşünülmesini sağlamak üzere, korunması gereken alanlara ilişkin politika ve stratejileri
belirleyen üst ölçekli plan niteliğini taşır.”
17
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE DÜZENİ PLANLARINA DAİR YÖNETMELİK
(devam)
Madde 6:
“Planlama alanı;
a) Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve Çevre Kanunu
kapsamında; Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen büyük akarsu havzaları
veya Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından belirlenmiş istatistikî bölge birimleri
(düzey 2) ile birlikte idari sınırları da dikkate alınarak, en az iki il sınırını içerecek şekilde,
b) İl özel idareleri ve belediye sınırı il sınırı olan büyükşehir belediyeleri, 22/2/2005 tarihli ve
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu kapsamında yetki alanlarını aşmayacak şekilde belirlenir.”
Madde 7:
“Çevre düzeni planlarının hazırlanması sürecinde, planlama alan sınırları kapsamında veriler
1/25.000 ölçekli harita hassasiyetinde asgari;
a) Türkiye ve bölgesindeki yeri, b) Ülke ulaşım ağındaki yeri, c) İdari bölünüş ve sınırlar, ç)
Doğal yapı;
1) Jeolojik yapı (depremsellik ve fay hatları vb),
2) Jeomorfolojik yapı (topografya, eğim durumu vb),
3) Hidrolojik- hidrojeolojik yapı (Göller, barajlar, akarsular, taşkın alanları, yeraltı ve yüzeysel
su kaynakları, havza sınırları),
4) İklimsel özellikler,
5) Toprak niteliği ve tarımsal arazi kullanımı,
18
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE DÜZENİ PLANLARINA DAİR YÖNETMELİK
(devam)
6) Ekolojik yapı (ekosistem tipleri, flora ve fauna varlığı),
d) Koruma statüsü verilmiş alanlar (sit alanları, uluslararası sözleşmelerle korunan alanlar,
sulak alanlar, RAMSAR alanları, özel çevre koruma alanları, milli park, tabiat parkı, tabiat
anıtı, tabiatı koruma alanı, mesire yerleri, yaban hayatı geliştirme alanı, yaban hayatı
koruma alanı, tür koruma alanı, yüzeysel içme suyu kaynakları koruma alan ve diğerleri)
e) Orman alanları, mera, yaylak, kışlak alanları,
f) Kültür ve turizm gelişim ve koruma bölgeleri, turizm merkezleri,
g) Genel peyzaj öğeleri, ğ) Demografik yapı, h) Sosyal yapı, ı) Ekonomik yapı, i) Teknik
altyapı;
1) Ulaşım, 2) Enerji, 3) Atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri, 4) İçme suyu ve atık su arıtma
tesisleri, 5) Atık su deşarj yerleri, 6) Tarımsal sulama alanları,
j) Kamu mülkiyetindeki alanlar, k) Ruhsatlı maden sahaları, l) Askeri alanlar, askeri yasak
bölgeler ve güvenlik bölgeleri, m) Mânia planları, n) Mevcut arazi kullanımı, o) Yerleşme
alanlarının karakteristik özellikleri ve mekânsal gelişme eğilimleri ve potansiyelleri, ö)
Planlama alanına yönelik bölgesel ölçekli kamu projeleri ve yatırım kararları, p) Onanlı imar
planları,
19
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE DÜZENİ PLANLARINA DAİR YÖNETMELİK
(devam)
r) Çevre sorunları konularına ilişkin ilgili kurum ve kuruluşlardan, uydu görüntülerinden
ve/veya hava fotoğraflarından ve arazi çalışmalarından veriler elde edilerek sayısal veri
tabanı oluşturulur. Kurum ve kuruluşlar planlama çalışmasında kullanılacak bilgi ve belgeleri
sağlamakla sorumludur. Milli güvenlik ve savunma faaliyetlerine konu alanlar için Milli
Savunma Bakanlığı ile koordinasyon sağlanır.”
Madde 8:
“Çevre düzeni planı sınırları içinde kalan alanlarda;
a) Kalkınma planı ve varsa bölge planlarının esas alınması,
b) Sürdürülebilir kalkınma yaklaşımının gözetilmesi,
c) Birbirine bitişik planlama alanlarında ekosistem bütünlüğünün ve arazi kullanım
kararlarının sürekliliğinin sağlanması,
ç) İlgili kurum ve kuruluşların, meslek ve sivil toplum kuruluşlarının görüşlerinin alınarak,
planlama sürecine katılımının sağlanması,
d) Doğal, tarihi ve kültürel çevre değerlerinin korunması,
e) Ekolojik dengeyi bozucu plan kararlarının getirilmemesi,
f) Alt ölçekli planlara esas olacak koruma ve gelişme politika ve stratejilerinin oluşturulması,
g) Ekonomik kararlar ile mekânsal kullanım kararlarının çevresel kaynakların
sürdürülebilirliğini sağlayacak şekilde düzenlenmesi,
20
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE DÜZENİ PLANLARINA DAİR YÖNETMELİK
(devam)
ğ) Çevre sorunlarına neden olan kaynaklara yönelik önleyici strateji ve politikaların
belirlenmesi,
h) Projeksiyon nüfusunun, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı dikkate alınarak
belirlenmesi,
ı) İçme suyu, katı ve sıvı atık miktarlarına ilişkin mevcut ve projeksiyon değerlerinin
belirlenmesi,
i) Arazi kullanım kararlarının ekolojik, jeolojik, hidrolojik riskler göz önüne alınarak
belirlenmesi,
j) Teknolojiden en üst düzeyde faydalanılması esastır.
21
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNU
Madde 1: (Değişik: 26/4/2006 – 5491/1 md.)
“Bu Kanunun amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve
sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.”
Madde 3: (Değişik: 26/4/2006 – 5491/3 md.)
“Çevrenin korunmasına, iyileştirilmesine ve kirliliğinin önlenmesine ilişkin genel ilkeler
şunlardır:
a) Başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere herkes,
çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ile görevli olup bu konuda alınacak
tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla yükümlüdürler.
b) Çevrenin korunması, çevrenin bozulmasının önlenmesi ve kirliliğin giderilmesi
alanlarındaki her türlü faaliyette; Bakanlık ve yerel yönetimler, gerekli hallerde meslek
odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yaparlar.
c) Arazi ve kaynak kullanım kararlarını veren ve proje değerlendirmesi yapan yetkili
kuruluşlar, karar alma süreçlerinde sürdürülebilir kalkınma ilkesini gözetirler.
d) Yapılacak ekonomik faaliyetlerin faydası ile doğal kaynaklar üzerindeki etkisi
sürdürülebilir kalkınma ilkesi çerçevesinde uzun dönemli olarak değerlendirilir.
e) Çevre politikalarının oluşmasında katılım hakkı esastır. Bakanlık ve yerel yönetimler;
meslek odaları, birlikler, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların çevre hakkını kullanacakları
katılım ortamını yaratmakla yükümlüdür.
f) Her türlü faaliyet sırasında doğal kaynakların ve enerjinin verimli bir şekilde
kullanılması amacıyla atık oluşumunu kaynağında azaltan ve atıkların geri kazanılmasını
sağlayan çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması esastır.
22
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNU (devam)
a) Kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin
iyileştirilmesi için yapılan harcamalar kirleten veya bozulmaya neden olan
tarafından karşılanır. Kirletenin kirlenmeyi veya bozulmayı durdurmak, gidermek
veya azaltmak için gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili
makamlarca doğrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan
gerekli harcamalar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre kirletenden tahsil edilir.
b) Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi için uyulması zorunlu
standartlar ile vergi, harç, katılma payı, yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz
teknolojilerin teşviki, emisyon ücreti ve kirletme bedeli alınması, karbon ticareti gibi
piyasaya dayalı mekanizmalar ile ekonomik araçlar ve teşvikler kullanılır.
c) Bölgesel ve küresel çevre sorunlarının çözümüne yönelik olarak taraf olduğumuz
uluslararası anlaşmalar sonucu ortaya çıkan ulusal hak ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi
için gerekli teknik, idarî, malî ve hukukî düzenlemeler Bakanlığın koordinasyonunda yapılır.
d) Gerçek ve tüzel kişiler, bu düzenlemeler sonucu ortaya çıkabilecek maliyetleri
karşılamakla yükümlüdür.
Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevre sorunlarının çözümüne yönelik
gerekli teknik, idarî, malî ve hukukî düzenlemeler Bakanlığın koordinasyonunda yapılır. 2690
sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu kapsamındaki konular Türkiye Atom Enerjisi
Kurumu tarafından yürütülür.”
23
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNU (devam)
Madde 9: (Değişik: 26/4/2006 – 5491/6 md.)
“Çevrenin korunması amacıyla;
a) Doğal çevreyi oluşturan biyolojik çeşitlilik ile bu çeşitliliği barındıran ekosistemin
korunması esastır. Biyolojik çeşitliliği koruma ve kullanım esasları, yerel yönetimlerin,
üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının ve ilgili diğer kuruluşların görüşleri alınarak
belirlenir.
b) Ülke fizikî mekânında, sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, koruma-kullanma
dengesi gözetilerek kentsel ve kırsal nüfusun barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi
ihtiyaçların karşılanması sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önlemek amacıyla nazım ve
uygulama imar plânlarına esas teşkil etmek üzere bölge ve havza bazında 1/50.000-
1/100.000 ölçekli çevre düzeni plânları Bakanlıkça yapılır, yaptırılır ve onaylanır. Bölge ve
havza bazında çevre düzeni plânlarının yapılmasına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
c) Ulusal mevzuat ve taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınarak
koruma statüsü kazandırılmış alanlar ve ekolojik değeri olan hassas alanların her tür
ölçekteki plânlarda gösterilmesi zorunludur. Koruma statüsü kazandırılmış alanlar ve
ekolojik değeri olan alanlar, plân kararı dışında kullanılamaz.
d) Ülke ve dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan, çevre kirlenmeleri ve bozulmalarına duyarlı
toprak ve su alanlarını, biyolojik çeşitliliğin, doğal kaynakların ve bunlarla ilgili kültürel
kaynakların gelecek kuşaklara ulaşmasını emniyet altına almak üzere gerekli düzenlemelerin
yapılabilmesi amacıyla, Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan etmeye, bu
alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esasları ile plân ve projelerin hangi bakanlıkça
hazırlanıp yürütüleceğini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
24
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNU (devam)
Bu bölgelere ilişkin plân ve projelerde; 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 9
uncu maddesi, 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanununun plân onama yetkisini
düzenleyen hükümleri, 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanununun 8 inci maddesinin tabiat varlıkları, doğal sit alanları ve bunların korunma
alanlarının tespit ve tescili dışında kalan yetkileri düzenleyen hükümleri ile aynı Kanunun
17’nci maddesinin (a) bendi hükümleri uygulanmaz.
e) Sulak alanların doğal yapılarının ve ekolojik dengelerinin korunması esastır. Sulak
alanların doldurulması ve kurutulması yolu ile arazi kazanılamaz. Bu hükme aykırı olarak
arazi kazanılması halinde söz konusu alan faaliyet sahibince eski haline getirilir.
Sulak alanların korunması ve yönetimine ilişkin usûl ve esaslar ilgili kurum ve kuruluşların
görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
f) Biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliliğinin sağlanması bakımından nesli tehdit veya tehlike
altında olanlar ile nadir bitki ve hayvan türlerinin korunması esas olup, mevzuata aykırı
biçimde ticarete konu edilmeleri yasaktır.
g) Doğal kaynakların ve varlıkların korunması, kirliliğinin ve tahribatının önlenmesi ve
kalitesinin iyileştirilmesi için gerekli idarî, hukukî ve teknik esaslar Bakanlık tarafından
belirlenir.
h) Ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının
korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esastır. Atıksu
yönetimi ile ilgili politikaların oluşturulması ve koordinasyonunun sağlanması Bakanlığın
sorumluluğundadır. Su ürünleri istihsal alanları ile ilgili alıcı ortam standartları Tarım ve
Köyişleri Bakanlığınca belirlenir.
Denizlerde yapılacak balık çiftlikleri, hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfezler ile
doğal ve arkeolojik sit alanlarında kurulamaz.
Alıcı su ortamlarına atıksu deşarjlarına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.”
25
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNU (devam)
Madde 10–(Değişik: 26/4/2006–5491/7 md.)
“Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum,
kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası
hazırlamakla yükümlüdürler.
Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli
Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı
verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez.
(İptal üçüncü fıkra: Anayasa Mahkemesi’nin 15/1/2009 tarihli ve E.2006/99, K.2009/9 sayılı
Kararı ile.)
Çevresel Etki Değerlendirmesine tâbi projeler ve Stratejik Çevresel Değerlendirmeye tâbi
plân ve programlar ve konuya ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle
belirlenir.”
26
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUN
Madde 3:
“2872 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 3-Çevrenin korunmasına, iyileştirilmesine ve kirliliğinin önlenmesine ilişkin genel
ilkeler şunlardır:
a) Başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere herkes,
çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ile görevli olup bu konuda alınacak tedbirlere ve
belirlenen esaslara uymakla yükümlüdürler.
b) Çevrenin korunması, çevrenin bozulmasının önlenmesi ve kirliliğin giderilmesi
alanlarındaki her türlü faaliyette; Bakanlık ve yerel yönetimler, gerekli hallerde meslek
odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yaparlar.
c) Arazi ve kaynak kullanım kararlarını veren ve proje değerlendirmesi yapan yetkili
kuruluşlar, karar alma süreçlerinde sürdürülebilir kalkınma ilkesini gözetirler.
d) Yapılacak ekonomik faaliyetlerin faydası ile doğal kaynaklar üzerindeki etkisi
sürdürülebilir kalkınma ilkesi çerçevesinde uzun dönemli olarak değerlendirilir.
e) Çevre politikalarının oluşmasında katılım hakkı esastır. Bakanlık ve yerel yönetimler;
meslek odaları, birlikler, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların çevre hakkını kullanacakları
katılım ortamını yaratmakla yükümlüdür.
f) Her türlü faaliyet sırasında doğal kaynakların ve enerjinin verimli bir şekilde kullanılması
amacıyla atık oluşumunu kaynağında azaltan ve atıkların geri kazanılmasını sağlayan çevre
ile uyumlu teknolojilerin kullanılması esastır.
g) Kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin
iyileştirilmesi için yapılan harcamalar kirleten veya bozulmaya neden olan tarafından
karşılanır. Kirletenin kirlenmeyi veya bozulmayı durdurmak, gidermek veya azaltmak için
gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması
nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan gerekli harcamalar 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kirletenden tahsil edilir.
27
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUN (devam)
h) Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi için uyulması zorunlu
standartlar ile vergi, harç, katılma payı, yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz
teknolojilerin teşviki, emisyon ücreti ve kirletme bedeli alınması, karbon ticareti gibi
piyasaya dayalı mekanizmalar ile ekonomik araçlar ve teşvikler kullanılır.
ı) Bölgesel ve küresel çevre sorunlarının çözümüne yönelik olarak taraf olduğumuz
uluslararası anlaşmalar sonucu ortaya çıkan ulusal hak ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi
için gerekli teknik, idarî, malî ve hukukî düzenlemeler Bakanlığın koordinasyonunda yapılır.
Gerçek ve tüzel kişiler, bu düzenlemeler sonucu ortaya çıkabilecek maliyetleri karşılamakla
yükümlüdür.
j) Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevre sorunlarının çözümüne yönelik
gerekli teknik, idarî, malî ve hukukî düzenlemeler Bakanlığın koordinasyonunda yapılır. 2690
sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu kapsamındaki konular Türkiye Atom Enerjisi
Kurumu tarafından yürütülür.”
28
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUN (devam)
Madde 6:
“2872 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Çevrenin korunması
Madde 7:
“2872 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 9:
Çevrenin korunması amacıyla;
a) Doğal çevreyi oluşturan biyolojik çeşitlilik ile bu çeşitliliği barındıran ekosistemin
korunması esastır. Biyolojik çeşitliliği koruma ve kullanım esasları, yerel yönetimlerin,
üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının ve ilgili diğer kuruluşların görüşleri alınarak
belirlenir.
b) Ülke fizikî mekânında, sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, koruma-kullanma
dengesi gözetilerek kentsel ve kırsal nüfusun barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi
ihtiyaçların karşılanması sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önlemek amacıyla nazım ve
uygulama imar plânlarına esas teşkil etmek üzere bölge ve havza bazında 1/50.000-
1/100.000 ölçekli çevre düzeni plânları Bakanlıkça yapılır, yaptırılır ve onaylanır. Bölge ve
havza bazında çevre düzeni plânlarının yapılmasına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
c) Ulusal mevzuat ve taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınarak
koruma statüsü kazandırılmış alanlar ve ekolojik değeri olan hassas alanların her tür
ölçekteki plânlarda gösterilmesi zorunludur. Koruma statüsü kazandırılmış alanlar ve
ekolojik değeri olan alanlar, plân kararı dışında kullanılamaz.
29
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUN (devam)
d) Ülke ve dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan, çevre kirlenmeleri ve bozulmalarına duyarlı
toprak ve su alanlarını, biyolojik çeşitliliğin, doğal kaynakların ve bunlarla ilgili kültürel
kaynakların gelecek kuşaklara ulaşmasını emniyet altına almak üzere gerekli düzenlemelerin
yapılabilmesi amacıyla, Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan etmeye, bu
alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esasları ile plân ve projelerin hangi bakanlıkça
hazırlanıp yürütüleceğini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Bu bölgelere ilişkin plân ve projelerde; 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 9
uncu maddesi, 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanununun plân onama yetkisini
düzenleyen hükümleri, 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanununun 8 inci maddesinin tabiat varlıkları, doğal sit alanları ve bunların korunma
alanlarının tespit ve tescili dışında kalan yetkileri düzenleyen hükümleri ile aynı Kanunun
17’nci maddesinin (a) bendi hükümleri uygulanmaz.
e) Sulak alanların doğal yapılarının ve ekolojik dengelerinin korunması esastır. Sulak
alanların doldurulması ve kurutulması yolu ile arazi kazanılamaz. Bu hükme aykırı olarak
arazi kazanılması halinde söz konusu alan faaliyet sahibince eski haline getirilir.
Sulak alanların korunması ve yönetimine ilişkin usûl ve esaslar ilgili kurum ve kuruluşların
görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
f) Biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliliğinin sağlanması bakımından nesli tehdit veya tehlike
altında olanlar ile nadir bitki ve hayvan türlerinin korunması esas olup, mevzuata aykırı
biçimde ticarete konu edilmeleri yasaktır.
g) Doğal kaynakların ve varlıkların korunması, kirliliğinin ve tahribatının önlenmesi ve
kalitesinin iyileştirilmesi için gerekli idarî, hukukî ve teknik esaslar Bakanlık tarafından
belirlenir.
30
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUN (devam)
h) Ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının
korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esastır. Atıksu
yönetimi ile ilgili politikaların oluşturulması ve koordinasyonunun sağlanması Bakanlığın
sorumluluğundadır. Su ürünleri istihsal alanları ile ilgili alıcı ortam standartları Tarım ve
Köyişleri Bakanlığınca belirlenir.
Denizlerde yapılacak balık çiftlikleri, hassas alan niteliğindeki kapalı koy ve körfezler ile
doğal ve arkeolojik sit alanlarında kurulamaz.
Alıcı su ortamlarına atıksu deşarjlarına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
ı) Çevrenin korunması ve kamuoyunda çevre bilincinin geliştirilmesi amacıyla, okul öncesi
eğitimden başlanarak Millî Eğitim Bakanlığına bağlı örgün eğitim kurumlarının öğretim
programlarında çevre ile ilgili konulara yer verilmesi esastır.
Yaygın eğitime yönelik olarak, radyo ve televizyon programlarında da çevrenin önemine ve
çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik programlara yer verilmesi esastır. Türkiye Radyo -
Televizyon Kurumu ile özel televizyon kanallarına ait televizyon programlarında ayda en az
iki saat, özel radyo kanallarının programlarında ise ayda en az yarım saat eğitici yayınların
yapılması zorunludur. Bu yayınların % 20'sinin izlenme ve dinlenme oranı en yüksek
saatlerde yapılması esastır. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, görev alanına giren hususlarda
bu maddenin takibi ile yükümlüdür.
j) Çevre ile ilgili olarak toplanan her türlü kaynak ve gelir, tahsisi mahiyette olup, öncelikle
çevrenin korunması, geliştirilmesi, ıslahı ve kirliliğin önlenmesi için kullanılır.”
31
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR KANUN (devam)
Madde 10:
Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum,
kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası
hazırlamakla yükümlüdürler.
Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli
Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı
verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez.
Petrol, jeotermal kaynaklar ve maden arama faaliyetleri, Çevresel Etki Değerlendirmesi
kapsamı dışındadır.
Çevresel Etki Değerlendirmesine tâbi projeler ve Stratejik Çevresel Değerlendirmeye tâbi
plân ve programlar ve konuya ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle
belirlenir.”
32
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞINA İLİŞKİN
MERKEZ TEŞKİLATI İMZA YETKİLERİ YÖNERGESİ
Madde 5:
“Bakan tarafından imzalanacak yazılar şunlardır:
y) Planlamayı ilgilendiren mevzuatla ilgili genel prensip oluşturma nitelikli yazılar, her tür ve
ölçekte plan, harita, mücavir ve kıyı kenar çizgisi onayları ile her türlü plan revizyonu ve
tadilatına ilişkin onaylar, belediyelerin ödeneklere ilişkin kriterlerin tespiti, gerektiğinde ek
yardım ve iptal olurlarının onayı,
mm) Ulusal coğrafi bilgi sistemleri, kent bilgi sistemleri, coğrafi veri ve bilginin ulusal
düzeyde üretimine, kalitesine ve paylaşımına yönelik standartlar ile temel politika ve
stratejilerin belirlenmesine ilişkin yazılar,
nn) Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit alanları,
sulak alanlar, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanların
kullanma ve yapılaşmasına yönelik ilke kararlarına dair onaylar,
oo) Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar, doğal
sit alanları ve özel çevre koruma bölgelerinin tespit, tescil, onay, değişiklik ve ilanına dair
usul ve esasların belirlenmesi ve bu alanların sınırlarının tespiti, tescili, çevre düzeni, nazım
ve uygulama imar planlarının yapılması, yaptırılması, değiştirilmesi, uygulanması ve
yönetilmesine dair olur ve onaylar,
33
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞINA İLİŞKİN
MERKEZ TEŞKİLATI İMZA YETKİLERİ YÖNERGESİ
(devam)
öö) Tabiat varlıkları, doğal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma statüsü bulunan
diğer alanların çakıştığı yerlerde koruma ve kullanma esaslarının belirlenmesi ve her tür ve
ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarının yapılmasına ve yaptırılmasına
dair onaylar,
pp) Uygulama imar planı kararı ile yapı yasağı getirilen özel mülkiyete konu alanlara ilişkin
arazi ve arsa düzenlemesi, trampa veya kamulaştırma işlemlerine dair onaylar, tabiat
varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerine ilişkin olarak; kullanım yasağı
getirilen alanların kamulaştırma veya benzer yollarla kamunun eline geçirilmesi ile ilgili
olurlar ile gerekli görülen alanların korunması ve kirliliğin önlenmesi amacıyla yatırım yapma
veya ilgili idarelerin yatırım projelerini desteklemeye yönelik olurlar,
rr) Orman ve orman rejimine tabi olmayan yerlerde Orman ve Su İşleri Bakanlığınca tespit
edilen veya ettirilen tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve
benzeri diğer koruma alanları ile Bakanlıkça tespit edilen doğal sit alanları, tabiat varlıkları
ve bunların koruma alanlarının tescil ve ilanı onayı,
ss) Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonu ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge
Komisyonlarının teşkili ve üye belirlemesine dair onaylar ile Tabiat Varlıklarını Koruma
Merkez Komisyonu kararlarının onayı,”
34
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞINA İLİŞKİN
MERKEZ TEŞKİLATI İMZA YETKİLERİ YÖNERGESİ
(devam)
Madde 6:
“Müsteşar tarafından imzalanacak yazılar şunlardır:
cc) Avrupa Çevre Ajansı Yönetim Kurulu ile ilgili yapılacak her türlü iş ve işleme ilişkin
yazışmalar,
ff) Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Yüksek Kurulu toplantı çağrılarına ait yazışmalar,
gg) Coğrafi bilgi sistemleri ve bilişim konularında diğer kurum ve kuruluşlarla veri değişimine
ait protokollerin imzalanması, uluslararası kurum ve kuruluşlara resmi temsilci bildirilmesi
ve veri değişim ağlarına katılıma yönelik yazışmalar,
ğğ) Bakanlık birimlerinde ortak kullanılan/kullanılacak coğrafi verinin paylaşımına ait
yazışmalar ile mesleki, teknik ve mevzuat yıllık araştırma planının onayı,
hh) Orman alanları dışında yer alan korunması gerekli taşınmaz tabiat varlıkları, koruma
alanları ve doğal sit alanlarının Bakanlıkça belirlenen ilke kararlarına, onaylanan planlara
uygun olarak kullanılmak üzere tahsisine dair yazı ve onaylar,
ıı) Tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerine ilişkin olarak; gerekli
görülen projelerin ilgili birimce yapılması veya yaptırılması ile ilgili yazılar ve onaylar,”
35
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME
Madde 2:
“Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görevleri şunlardır:
a) Yerleşmeye, çevreye ve yapılaşmaya dair imar, çevre, yapı ve yapım mevzuatını
hazırlamak, uygulamaları izlemek ve denetlemek, Bakanlığın görev alanı ile ilgili mesleki
hizmetlerin norm ve standartlarını hazırlamak, geliştirmek, uygulanmasını sağlamak ve
ilgililerin kayıtlarını tutmak.
b) (Değişik: 8/8/2011-KHK-648/ 1 md.) Çevrenin korunması, iyileştirilmesi ile çevre
kirliliğinin önlenmesine yönelik prensip ve politikalar tespit etmek, standart ve ölçütler
geliştirmek, programlar hazırlamak; bu çerçevede eğitim, araştırma, projelendirme, eylem
planları ve kirlilik haritalarını oluşturmak, bunların uygulama esaslarını tespit etmek ve
izlemek, iklim değişikliği ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek.
ç) (Değişik: 8/8/2011-KHK-648/ 1 md.) Her tür ve ölçekteki fiziki planlara ve bunların
uygulanmasına yönelik temel ilke, strateji ve standartları belirlemek ve bunların
uygulanmasını sağlamak, Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin
yetkisi içindeki kamu yatırımları, mülkiyeti kamuya ait arsa ve araziler üzerinde yapılacak her
türlü yapı, milli güvenliğe dair tesisler, askeri yasak bölgeler, genel sığınak alanları, özel
güvenlik bölgeleri, enerji ve telekomünikasyon tesislerine ilişkin etütleri, harita, her tür ve
ölçekte çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını, parselasyon planlarını ve
değişikliklerini resen yapmak, yaptırmak, onaylamak ve başvuru tarihinden itibaren iki ay
içinde yetkili idarelerce ruhsatlandırma yapılmaması halinde resen ruhsat ve yapı kullanma
izni vermek.
d) Mekânsal strateji planlarını ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle
hazırlamak ve mahalli idarelerin plan kararlarının bu stratejilere uygunluğunu denetlemek.
36
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME (devam)
ğ) (Değişik: 16/5/2012-6306/19 md.)
Gecekondu, kıyı alanları ve tesisleri ile niteliğinin bozulması nedeniyle orman ve mera dışına
çıkarılan alanlar dâhil kentsel ve kırsal alan ve yerleşmelerde yapılacak iyileştirme, yenileme
ve dönüşüm uygulamalarında idarelerce uyulacak usul ve esasları belirlemek; Bakanlıkça
belirlenen finans ve ticaret merkezleri, fuar ve sergi alanları, eğlence merkezleri, şehirlerin
ana giriş düzenlemeleri gibi şehirlerin marka değerini artırmaya ve şehrin gelişmesine katkı
sağlayacak özel proje alanlarına dair her tür ve ölçekte etüt, harita, plan, parselasyon planı
ve yapı projelerini yapmak, yaptırmak, onaylamak, kamulaştırma, ruhsat ve yapım işlerinin
gerçekleştirilmesini sağlamak, yapı kullanma izinlerini vermek ve bu alanlarda kat mülkiyeti
kurulmasını temin etmek; 2/3/1984 tarihli ve 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu ile 20/7/1966
tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanunu uyarınca Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından
yapılan uygulamalara ilişkin her tür ve ölçekte etüt, harita, plan ve parselasyon planlarını
yapmak, yaptırmak, onaylamak, ruhsat işlerini gerçekleştirmek, yapı kullanma izinlerini
vermek ve bu alanlarda kat mülkiyetinin kurulmasını sağlamak.
37
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME (devam)
ı) (Ek: 8/8/2011-KHK-648/ 1 md.) Depreme karşı dayanıksız yapılar ile imar mevzuatına,
plan, proje ve eklerine aykırı yapıların ve bunların bulunduğu alanların dönüşüm projelerini
ve uygulamalarını yapmak veya yaptırmak.
i) 657 sayılı Harita Genel Komutanlığı Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Ulusal Coğrafi
Bilgi Sisteminin kurulmasına, kullanılmasına ve geliştirilmesine dair iş ve işlemleri yapmak,
yaptırmak, mahalli idarelerin planlama, harita, altyapı ve üstyapıya ilişkin faaliyetleri ile ilgili
kent bilgi sistemlerinin kurulması, kullanılması ve Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi ile entegre
olmasını desteklemek.
l) Küresel iklim değişikliği ve bununla ilgili gerekli tedbirlerin alınması için plan ve politikaları
belirlemek.”
Madde 7:
“Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Yerleşme, yapılaşma ve arazi kullanımına yön veren, her tür ve ölçekte fiziki planlara ve
uygulamalara esas teşkil eden üst ölçekli mekânsal strateji planlarını ve çevre düzeni
planlarını ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak hazırlamak, hazırlatmak, onaylamak ve
uygulamanın bu stratejilere göre yürütülmesini sağlamak.
b) Kentlerde ve kırsal alanlarda arazi kullanımına ilişkin temel ilke, strateji ve standartları
belirlemek ve uygulanmasını sağlamak.
c) Havza ve bölge bazındaki çevre düzeni planları da dâhil her tür ve ölçekteki çevre düzeni
planlarının ve imar planlarının yapılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek, havza veya
bölge bazında çevre düzeni planlarını yapmak, yaptırmak, onaylamak ve bu planların
uygulanmasını ve denetlenmesini sağlamak.
38
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME (devam)
a) (Ek: 8/8/2011-KHK-648/ 4 md.; Değişik: 16/5/2012-6306/19 md.)
2 nci maddenin birinci fıkrasının (ı) bendinde belirtilen konularla ilgili olarak her
ölçekteki imar planı ve imar uygulamalarını, kentsel tasarım projelerini yapmak,
yaptırmak ve onaylamak.
f) Arazi ve arsa düzenlemesi ve parselasyon planlarının hazırlanmasına ilişkin genel ilke,
strateji ve esasları belirlemek ve uygulanmasını sağlamak.
g) Bakanlar Kurulunca belirlenen proje kapsamı içerisinde kalmak kaydıyla kamuya ait tescilli
araziler ile tescil dışı araziler ve muvafakatleri alınmak koşuluyla özel kişi veya kuruluşlara ait
arazilerin yeniden fonksiyon kazandırılıp geliştirilmesine yönelik olarak her tür ve ölçekte
etüt, harita, plan, parselasyon planı, kamulaştırma, arazi ve arsa düzenlemesi yapmak,
yaptırmak ve onaylamak.
ğ) Belediyelerin mücavir alanları ile köylerin yerleşik alanlarının sınırlarının tespitine ilişkin
usul ve esasları belirlemek ve tespit edilen sınırları onaylamak.
h) İdarelerin ihtilafı halinde, genel imar düzeni ve uyumunu sağlamak üzere, her türlü etüt,
harita ve imar planı, plan değişikliği, plan revizyonu, parselasyon planı hazırlanması,
onaylanması ve uygulanmasında koordinasyon sağlamak, ihtilafları gidermek, gerektiğinde
ihtilaf konusu işi resen yapmak, yaptırmak ve onaylamak.
ı) Her tür ve ölçekteki fiziki planların birbiriyle uyumunu ve mekânsal strateji planları
hedeflerine ve kararlarına uygunluğunu sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak, ilgili
idareler tarafından Bakanlıkça verilen süre içinde yapılmayan il çevre düzeni planlarını
yapmak, yaptırmak ve resen onaylamak.
i) Bütünleşik kıyı alanları yönetimi ve planlaması çalışmaları, kıyı alanlarının düzenlenmesine
dair iş ve işlemler ile bu alanlara ilişkin jeolojik ve jeoteknik etütleri yapmak, yaptırmak ve
onaylamak, kıyı kenar çizgisini tespit etmek, onaylamak ve tescilini sağlamak.
39
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME (devam)
j) Kıyı ve dolgu alanları ile bu alanların fonksiyonel ve fiziksel olarak devamı niteliğindeki geri
sahalarına ilişkin her tür ve ölçekteki etüt, harita ve planları yapmak, yaptırmak ve resen
onaylamak ve bunların uygulanmasını sağlamak.
k) Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin yetkisi içindeki kamu
yatırımları, mülkiyeti kamuya ait arsa ve araziler üzerinde yapılacak her türlü yapı, milli
güvenliğe dair tesisler, askeri yasak bölgeler, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler
Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun hükümleri çerçevesinde
yapılacak binalar, genel sığınak alanları, özel güvenlik bölgeleri, enerji ve telekomünikasyon
tesisleri ile ilgili altyapı, üstyapı ve iletim hatları, yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı madde üretim
tesisleri ve depoları, akaryakıt ve sıvılaştırılmış petrol gazı istasyonları gibi alanlar ile ilgili her
tür ve ölçekteki planların yapılmasına ilişkin esasları belirlemek, bunlara ilişkin her tür ve
ölçekteki harita, etüt, plan ve parselasyon planlarını gerektiğinde yapmak, yaptırmak ve
resen onaylamak.
l) Planlamaya ilişkin iş ve işlemlerde, bakanlıklar, mahalli idareler ve meslek kuruluşları
arasında koordinasyonu sağlamak, planlama sürecinin iyileştirilmesini ve geliştirilmesini
temin etmek.
40
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME (devam)
m) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
(2) Çevre düzeni planlarının Bakanlıkça belirlenen mekânsal strateji planlarına, imar
planlarının ise mekânsal strateji planlarına veya çevre düzeni planlarına aykırılığının tespit
edilmesi halinde ilgili idareler Bakanlıkça verilen süre içerisinde aykırılıkları giderir.
(3) Birinci fıkranın (a) bendinde belirtilen ulusal ve bölgesel nitelikteki fiziki planları Bakanlık
yapar, yaptırır ve onaylar. Büyükşehir belediyeleri sınırları içerisindeki çevre düzeni
planlarını büyükşehir belediyeleri, büyükşehir olmayan illerde ise Bakanlık yapar, yaptırır ve
onaylar.”
Madde 13/A: (Ek: 8/8/2011-KHK-648/ 10 md.)
“Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve
benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanların tescil, onay ve ilanına dair usul ve esasları
belirlemek ve bu alanların sınırlarını tescil etmek.
b) Tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerinin tespit, tescil, onay,
değişiklik ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek ve bu alanların sınırlarını tespit ve tescil
etmek, yönetmek ve yönetilmesini sağlamak.
c) Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit alanları, sulak
alanlar, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanların
kullanma ve yapılaşmaya yönelik ilke kararlarını belirlemek ve her tür ve ölçekte çevre
düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını yapmak, yaptırmak, değiştirmek, onaylamak,
uygulamak veya uygulanmasını sağlamak.
ç) Tabiat varlıkları, doğal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma statüsü bulunan diğer
alanların çakıştığı yerlerde koruma ve kullanma esaslarını ilgili bakanlıkların görüşünü alarak
belirlemek ve bu alanların kısmen veya tamamen hangi idarelerce yönetileceğine karar
vermek, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planlarını yapmak,
yaptırmak ve onaylamak.
41
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME (devam)
d) Orman alanları dışında yer alan korunması gerekli taşınmaz tabiat varlıkları, koruma
alanları ve doğal sit alanlarının Bakanlıkça belirlenen ilke kararlarına, onaylanan planlara
uygun olarak kullanılmak üzere tahsisini gerçekleştirmek, uygulamaların tahsis şartlarına
uygun olarak gerçekleşmesini izlemek ve denetlemek.
e) Tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerine ilişkin olarak;
hâlihazır haritaları aldırmak, gerekli görülen projeleri yapmak, yaptırmak ve onaylamak, her
türlü araştırma ve inceleme yapmak, yaptırmak, izlemek, eğitim ve bilinçlendirme
çalışmaları yürütmek, kullanım yasağı getirilen alanların kamulaştırma veya benzer yollarla
kamunun eline geçirilmesini sağlamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli görülen alanların
korunması ve kirliliğin önlenmesi amacıyla yatırım yapmak veya ilgili idarelerin yatırım
projelerini desteklemek, bu alan ve bölgelerde Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki
yerlere ilişkin her türlü tasarrufta bulunmak, işletmek, işlettirmek ve kullanım izinlerini
vermek, korunan alanlara ilişkin insan ve finansman kaynağı sağlamak.
f) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
(2) Orman ve orman rejimine tabi olmayan yerlerde Orman ve Su İşleri Bakanlığınca tespit
edilen veya ettirilen tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve
benzeri diğer koruma alanları ile Bakanlıkça tespit edilen doğal sit alanları, tabiat varlıkları
ve bunların koruma alanlarının tescil ve ilanı Bakanın onayı ile yapılır. Ancak Bakanlıkça yapı
yasağı önerilen tabiat varlıkları ve doğal sit alanları dahil orman rejimine tabi olmayan bütün
koruma alanları Bakanlar Kurulu kararı ile tescil ve ilan edilir. Uygulama imar planı kararı ile
yapı yasağı getirilen özel mülkiyete konu alanlara ilişkin arazi ve arsa düzenlemesi, trampa
veya kamulaştırma işlemleri, bu alanların yönetimi ve işletmesini üstlenen kuruluşlarca veya
Bakanlıkça gerçekleştirilir.”
42
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ
Madde 2:
“Bu Yönetmelik;
a) Çevresel Etki Değerlendirmesi kapsamına giren projelerin işletme öncesi, işletme sırası ve
işletme sonrası dönemde izlenmesi ve denetlenmesini,
b) Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu ile
Proje Tanıtım Dosyasının hangi tür projeler için isteneceği ve içereceği konuları,
c) Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve esasları,
ç) Çevresel Etki Değerlendirmesi için Kapsam Belirleme ve İnceleme Değerlendirme
Komisyonunun oluşturulması ile ilgili çalışmaları,
d) Çevresel Etki Değerlendirmesi sisteminin, çevre yönetiminde etkin ve yaygın biçimde
uygulanabilmesi ve kurumsal yapısının güçlendirilmesi için gerekli eğitim çalışmalarını,
kapsar.”
Madde 5:
“Bu Yönetmeliğe tabi projeler hakkında "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu", "Çevresel
Etki Değerlendirmesi Olumsuz", "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" veya "Çevresel
Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararlarını verme yetkisi Bakanlığa aittir. Ancak
Bakanlık gerekli gördüğü durumlarda "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" veya
"Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının verilmesi konusundaki yetkisini,
sınırlarını belirleyerek Valiliklere devredebilir.”
43
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
İL ÖZEL İDARESİ KANUNU
İl özel idaresinin görev ve sorumlulukları
Madde 6-İl özel idaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
a) Gençlik ve spor sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir
Belediyeleri hariç ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması,
erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro
kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa
temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin
hizmetleri il sınırları içinde, (1)(2)(3)
b) İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma (...)(1); orman
köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye
sınırları dışında,
Yapmakla görevli ve yetkilidir.
(Ek fıkra: 1/7/2006-5538/26 md.; Değişik üçüncü fıkra: 24/10/2011-KHK-661/61 md.)
İl çevre düzeni plânı; valinin koordinasyonunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri,
diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi ile birlikte yapılır. İl çevre düzeni plânı belediye
meclisi ile il genel meclisi tarafından onaylanır. (Ek cümle: 1/7/2006-5538/26 md.) Belediye
sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyelerinde il çevre düzeni planı ilgili Büyükşehir
Belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve doğrudan Belediye Meclisi tarafından
onaylanır.
44
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
İMAR KANUNU
Madde 1 -Bu Kanun, yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve
çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.
İSTİSNALAR:
Madde 4-2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu, bu Kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi
Kanunu ve 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun ile diğer özel
kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel kanunlara aykırı
olmayan hükümleri uygulanır.
Madde 8-Planların hazırlanmasında ve yürürlüğe konulmasında aşağıda belirtilen esaslara
uyulur.
PLANLARIN HAZIRLANMASI VE YÜRÜRLÜĞE KONULMASI:
b) İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise
bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde
kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır.
Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. (Değişik cümle: 08/08/2011-648
s.K.H.K./21. md.) Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen
ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan
edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye
meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin
karara bağlar.
c) (Ek bend: 03/07/2005-5403 S.K./25.mad) Tarım arazileri, Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanununda belirtilen izinler alınmadan tarımsal amaç dışında kullanılmak üzere
plânlanamaz.
45
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
JEOTERMAL KAYNAKLAR VE DOĞAL MİNERALLİ
SULAR KANUNU
Madde 14-(1) Bu Kanuna tabi faaliyetlerde kaynağı oluşturan jeotermal sistemin korunması,
kaynağın israf edilmemesi ve çevrenin korunması esas olup işletme faaliyeti öncesinde
kaynağın koruma alanları etüdünün ruhsat sahibi tarafından yaptırılması zorunludur.
(2) Koruma alanı etüt raporları, MTA‘nın görüşü alınarak, idare tarafından onaylanır. Arazi
kullanımı ve yapılaşma ile ilgili kaynak koruma alanları etüdünde öngörülen kısıtlama ve
koşullar, imar planlarında esas alınır. Kaynak koruma alanlarında alınacak tedbirlere ilişkin
genel ilkeler yönetmelikle belirlenir.
(3) MTA tarafından yapılan denetlemelerde faaliyetlerin öngörülen tedbirlere uygun
yürütülmediğinin tespiti halinde, faaliyetler idarece durdurulur. Alınacak tedbirler, MTA
tarafından belirlenir ve idareye bildirilir. Gerekli tedbirleri almak ve/veya aldırmakla idare
yükümlüdür. Gerekli tedbirlerin alınması için en fazla bir yıl süre verilir. Öngörülen
tedbirlerin yerine getirilmemesi halinde ruhsat iptal edilir.
(4) Ruhsat sahibi, kullanım sonrası açığa çıkacak akışkanı çevre limitlerini dikkate alarak
deşarj edebilir. Akışkan içeriği çevre limitlerine göre deşarja izin vermiyorsa reenjekte
etmekle yükümlüdür. Ancak formasyonun fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle
reenjeksiyonun gerçekleşmediğinin MTA tarafından onaylanması halinde, çevre kirlenmesini
önleyecek tedbirler alınarak deşarj yapılır.
(5) Entegre jeotermal kaynak kullanım alanı dışındaki müstakil kaplıca ve doğal mineralli su
işletmelerinde reenjeksiyon ve enjeksiyon şartı aranmayabilir. Çevre ve Orman Bakanlığının
görüşü doğrultusunda idarece karar verilir.
46
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
KARA AVCILIĞI KANUNU
AV VE YABAN HAYVANLARININ KORUNMASI VE KORUMA ALANLARI
Yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında yaban hayatı tahrip edilemez, ekosistem
bozulamaz, yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları ile üretme istasyonları dışında da
olsa bu sahalara olumsuz etki yapacak tesislere izin verilemez, varsa mevcut tesislerin
atıkları arıtılmadan bırakılamaz, onaylanmış planlarda belirtilen yapı ve tesisler dışında
hiçbir yapı ve tesis kurulamaz, irtifak hakkı tesis edilemez. Bu sahalarda Bakanlıkça
gerektiğinde ilave yasaklamalar getirilebilir. Bakanlığın uygun görüşü alınmadan diğer kamu
kurum ve kuruluşlarınca yasaklama getirilemez.
Yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarındaki kamuya ait açıklıkların ve mevcut olan
ağaçların, bitki örtüsünün yanması, her ne sebeple olursa olsun kesilmesi, sökülmesi,
boğulması, budanması sonucunda oluşacak açıklıklar ve arazinin düzeltilmesi suretiyle elde
edilecek sahalar işgal edilemez, kullanılamaz, bu yerlere her türlü yapı ve tesis yapılamaz, bu
yapı ve tesisler tapuya tescil edilemez. Bu gibi yapı ve tesislere hiçbir kayıt ve şart
aranmadan doğrudan doğruya Bakanlıkça el konulur. Bu sahalarda yaban hayatının tahrip
olmasına, ekosistemin bozulmasına neden olan olumsuz müdahalelerden dolayı Bakanlıkça
yapılacak iyileştirme çalışmalarına ait giderler sebebiyet verenlerden ayrıca tazmin edilir.
Madde 21-(Değişik madde: 23/01/2008-5728 S.K./507.mad)
4 üncü maddenin beşinci fıkrası gereğince yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları ile
üretme istasyonları ve benzeri sahalarda, bina ve tesislerin atıklarının arıtılmadan doğal
ortama bırakılması nedeni ile yaban hayatının veya ekosistemin olumsuz yönde
etkilenmesine sebebiyet verenlere ve tahrip edenlere fiilleri suç oluşturmadığı takdirde
9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu hükümleri uygulanır.
47
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
KIYI KANUNU
Madde 1-Bu Kanun, deniz, tabii ve suni göl ve akarsu kıyıları ile bu yerlerin etkisinde olan ve
devamı niteliğinde bulunan sahil şeritlerinin doğal ve kültürel özelliklerini gözeterek koruma
ve toplum yararlanmasına açık, kamu yararına kullanma esaslarını tespit etmek amacıyla
düzenlenmiştir.
DOLDURMA VE KURUTMA YOLUYLA ARAZİ KAZANMA VE BU ARAZİLER ÜZERİNDE
YAPILABİLECEK YAPILAR
Madde 7-Kamu yararının gerektirdiği hallerde, uygulama imar planı kararı ile deniz, göl ve
akarsularda ekolojik özellikler dikkate alınarak doldurma ve kurutma suretiyle arazi elde
edilebilir.
48
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
KIYI KANUNUNUN UYGULANMASINA DAİR
YÖNETMELİK
Madde 2-Bu Yönetmeliğin amacı, deniz, tabii ve suni göller ve akarsularda kıyı kenar
çizgisinin tespiti, kıyıların kullanılması ve korunması ile kıyılarda, doldurma ve kurutma
yoluyla kazanılan alanlarda, deniz ve göllerin kıyılarının devamı niteliğinde olan sahil
şeritlerinde planlama ve uygulama esaslarını belirlemektir.
Doldurma ve Kurutma Yoluyla Arazi Kazanma
Madde 14 - (Değişik madde: 30/03/1994 - 21890 R.G. )
Planların hazırlanması, incelenmesi ve doldurma ve kurutma işleminin gerçekleştirilmesi
aşamalarında, ekolojik dengenin korunması, deniz, suni ve tabii göl ve akarsularla bunların
çevrelerinin ve bu çevredeki canlı hayatın olumsuz etkilenmemesi esastır.
49
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
KORUNAN ALANLARIN TESPİT, TESCİL VE
ONAYINA İLİŞKİN USUL VE ESASLARA DAİR
YÖNETMELİK
Madde 5
(1) Korunan alanların belirlenmesi, değerlendirilmesi ve korunmasında aşağıdaki ilkelere
uyulur. a) Korunan alanların statüsünün belirlenmesi ve değerlendirilebilmesi için zamana
bağlı değişimleri ortaya koyan ekolojik süreçler tanımlanır.b) Herhangi bir korunan alanın
güncel durumu tespit edilmeden, o alanın korunan alan statüsü yeniden
değerlendirilemez.c) Korunan alanların güncel durumu; alanın biyolojik çeşitliliği, hidrolojisi
ve hidrojeolojisi başta olmak üzere her açıdan durumu hazırlanacak ön değerlendirme
raporu sonucuna göre veya gerekli görülmesi durumunda ise en az ardışık dört mevsimi
kapsayan ekolojik temelli bilimsel araştırma yapılarak belirlenir. (Değişik: 19 Şubat 2013-
Sayı: 28564/2. md.) ç) Doğal sit ilanı ile ilgili talepler veya Genel Müdürlükçe incelenmesi
uygun görülen alanlar hakkında hazırlanacak ön değerlendirme raporu sonucuna göre doğal
sit özelliği taşımayan talepler değerlendirmeye alınmaz, alanın doğal sit özelliği taşıdığının
belirlenmesi durumunda ise ardışık en az dört mevsimi kapsayan ekolojik temelli bilimsel
araştırma yapılarak koruma statüsü belirlenir. (Değişik: 19 Şubat 2013- Sayı: 28564/2.
md.)d) Herhangi bir korunan alanın statüsünün değerlendirilmesi için belirlenecek araştırma
alanı sınırları; korunan alanın konumu, büyüklüğü ve doğal eşiklerle ilişkisi göz önüne
alınarak tespit edilir.e) Doğrudan ve dolaylı çevresel etkilere karşı hassas tür ve habitatları
içeren duyarlı alanlara öncelikli olarak koruma statüsü verilir.f) Korunan alanlarda tespit,
tescil, planlama, koruma, kullanma, yönetim ve izlemeye esas teşkil edecek envanter ve veri
tabanı çalışması yapılır veya yaptırılır.g) Korunan alanlarda ekosistem işlevlerinin sürekliliğini
amaçlayan yönetim planı çalışmaları yapılır.ğ) Korunan alanların içinde ve birbiriyle ilişkili
korunan alanlar arasında, ekolojik koridorlar tesis edilir.
50
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
KORUNAN ALANLARIN TESPİT, TESCİL VE
ONAYINA İLİŞKİN USUL VE ESASLARA DAİR
YÖNETMELİK (devam)
h) Korunan alanındaki koruma değerlerine yönelik tehdit analizleri yapılır. ı) Korunan
alanlarda bozulmuş ya da bozulmaya yüz tutmuş ekosistem ve habitatların onarılması,
ekolojik rehabilitasyonu, ekolojik restorasyonu yapılır. i) Korunan alanlar ekonomik, sosyal
ve kültürel ihtiyaçların yanı sıra bölgesel ve yerel karakteristikleri de göz önünde
bulundurularak korunur. j) Tabiat ve biyolojik çeşitlilik değerlerini koruma konusunda
toplumun bilinç ve bilgi düzeyinin artırılması ve koruma amaçlarına uygun katkıların
sağlanması amacı ile her türlü eğitim faaliyeti ve etkinlik desteklenir, yapılır. k) Çevre
üzerinde ciddi veya tamiri mümkün olmayan tehditlerin varlığında, bilimsel kanıtların ortaya
çıkmasını beklemeden gerekli önlemler alınır. l) Ekolojik dengeyi bozacak herhangi bir
faaliyete izin verilmez. m) Korunan alanların doğallığını muhafaza etmek ve mevcut koruma
değerlerinin devamlılığının sağlanması esastır. n) Korunması gerekli taşınmaz tabiat
varlıkları, doğal sit alanları ve özel çevre koruma bölgelerinin tespiti ilgili kurum ve
kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Madde 6:
(2) Doğal sit alanları; kesin korunacak hassas alanlar, nitelikli doğal koruma alanları ve
sürdürülebilir koruma vekontrollü kullanım alanları olarak üç kategoriye ayrılır
51
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
KÖY KANUNU
Madde 1-Nüfusu iki binden aşağı yurtlara (köy) ve nüfusu iki bin ile yirmi bin arasında
olanlara (kasaba) ve yirmi binden çok nüfusu olanlara (şehir) denir. Nüfusu iki binden aşağı
olsa dahi belediye teşkilatı mevcut olan nahiye, kaza ve vilayet merkezleri kasaba itibar
olunur. Ve Belediye Kanununa tabidir.
Ek Madde 9-Köy muhtarı, köy ihtiyar meclisinin olumlu kararını aldıktan sonra, köy yerleşme
planının yapılmasını bağlı bulunduğu mülki amirinden talep edebilir. Köy yerleşme planı, köy
yerleşik ve gelişme alanını ihtiva eder.
Ek Madde 10-Valilikçe res’en veya köy muhtarının talebi uygun bulunduğu takdirde, köy
yerleşme planının yapılması için Köy Yerleşme Alanı Tespit Komisyonuna gönderilir. Köy
Yerleşme Alanı Tespit Komisyonu, Vali Yardımcısı başkanlığında Maliye ve Gümrük,
Bayındırlık ve İskân, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlıkları ve Tapu Kadastro Genel
Müdürlüğü mahalli kuruluşlarının birer teknik elemanı ile köy temsilcisinden oluşur.
Gerektiğinde bu komisyona ilgili diğer kuruluşlardan da uzman eleman iştirak ettirilir.
Komisyon, köyün hâlihazır ve gelişme durumunu dikkate alarak, konut ve genel ihtiyaçlarına
göre köy yerleşme planını düzenler. Bu plan üzerinde Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı,
meri İmar Kanunu ve bu konudaki yönetmelik hükümlerine tabi olmaksızın, parsellerin
konumunu belirleyen işleri yapar veya yaptırır. Bu plan valilikçe onaylanarak kesinleştirilir ve
yürürlüğe girer.
Ek Madde 11-Komisyon kararı ve köy yerleşme planı köy muhtarlığına tebliğ edilir. İtiraz
edilmezse valinin onayı ile kesinleşir. Köy muhtarı köy ihtiyar meclisinin kararına dayanarak
komisyon kararına karşı en geç 30 gün içinde valiliğe itiraz edebilir, itiraz valilikçe 15 gün
içinde karara bağlanır. Bu karar kesindir. Kesinleşen kararlar
Köyişleri Bakanlığı tarafından uygulanır.
52
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA
KANUNU
Korunma ve çevre düzenlemesi
Madde 15-(17.6.1987 tarih ve 3386 sayılı Kanun ile değişik) Taşınmaz kültür varlıkları ve
bunların korunma alanları, aşağıda belirlenen esaslara göre kamulaştırılır:
Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunma alanları, imar planında
yola, otoparka, yeşil sahaya rastlıyorsa bunların belediyelerce; sair kamu kurum ve
kuruluşlarının bakım ve onarımı ile görevli oldukları veya kullandıkları bu gibi kültür
varlıklarının korunma alanlarının ise, bu kurum ve kuruluşlarca, kamulaştırılması esastır.
Madde 45-Kültür ve Turizm Bakanlığının izni ile yapılan kazılarda ortaya çıkan taşınmaz
kültür ve tabiat varlıklarının bakım, onarım ve çevre düzenlemeleri ile taşınır kültür ve tabiat
varlıklarının bakım ve onarımları kazı başkanlığınca yapılır.
53
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MADEN KANUNU
Madde 7-(Değişik madde: 26/05/2004 - 5177 S.K./3.mad) *1*
(İptal fıkra : Anayasa Mah.nin 15/01/2009 tarihli ve E. 2004/70, K. 2009/7 sayılı Kararı ile.)
*2* ;(Düzenlenen fıkra: 10/06/2010-5995 S.K./3.mad.) Madencilik faaliyetlerinin yapılması
ve ruhsatlandırma işlemlerinin yürütülmesi ile ilgili olarak yeni verilecek ruhsat alanlarına
maden işletme yöntemi, faaliyetin yapıldığı bölge, madenin cinsi, yapılacak yatırımın
çevresel etkileri, şehirleşme ve benzeri hususlar dikkate alınarak, temdit talepleri dâhil
ruhsat verilen alanlarda kazanılmış haklar korunmak kaydıyla, ilgili kurumların görüşleri
alınarak Bakanlık tarafından kısıtlama getirilebilir.
İlk müracaat veya ihale yolu ile yapılacak ruhsatlandırmalarda müracaatın yapılacağı alanlar
diğer kanunlar ile getirilen kısıtlamalar gözönüne alınarak Bakanlıkça ruhsat müracaatına
kapatılabilir. Kısıtlama gerekçesi ortadan kalkan alanlar ihale yoluyla aramalara açılır. Bu
Kanun dışında madencilik faaliyetleri ile ilgili olarak yapılacak her türlü kısıtlama ancak
kanun ile düzenlenir.
(Ek fıkra: 10/06/2010-5995 S.K./3.mad.) Özel çevre koruma bölgeleri, milli parklar, yaban
hayatı koruma ve geliştirme sahaları, muhafaza ormanları, 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı
Kıyı Kanununa göre korunması gerekli alanlar, 1 inci derece askeri yasak bölgeler, 1/5000
ölçekli imar planı onaylanmış alanlar, 1 inci derece sit alanları ile madencilik amacı dışında
tahsis edilen ve Genel Müdürlük tarafından uygun görüş verilen elektrik santralleri, organize
sanayi bölgeleri, petrol, doğalgaz ve jeotermal boru hatları gibi yatırım alanlarına ait
koordinatlar ilgili kurumlar tarafından Genel Müdürlüğe bildirilir.
54
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MADEN KANUNU (devam)
(Ek fıkra: 10/06/2010-5995 S.K./3.mad.) Bu alanlara yapılan ruhsat müracaatlarının hak
sağlaması halinde iki ay içinde harç ve teminatın yatırılmasından sonra bu alanlara ilişkin
ilgili kurumlardan izin alınması için müracaat sahibine bir yıl süre verilir. Bu süre içinde izin
alınması durumunda Kanunun 16 ncı maddesine göre ruhsat düzenlenir, izin alınamaması
halinde müracaat reddedilir. Müracaat alanının bir kısmının bahse konu alanlarla çakışması
halinde, çakışan alan dışındaki serbest alana ilişkin olarak iki aylık süre içinde Kanunun 16
ncı maddesine göre müracaatta bulunulması halinde ruhsat düzenlenir. Aksi halde tüm
müracaat alanı bu süre sonunda müracaatlara açık hale gelir.
(Ek fıkra: 10/06/2010-5995 S.K./3.mad.) Devlet ormanları içinde yapılacak maden arama ve
işletme faaliyetleri ile bu faaliyetler için zorunlu ve ruhsat süresine bağlı olarak yapılan geçici
tesislere 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine göre izin verilir.
(Ek fıkra: 10/06/2010-5995 S.K./3.mad.) Yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında
maden arama ve işletme faaliyetleri ile bu faaliyetler için gerekli geçici tesislere çevresel etki
değerlendirme raporunda belirlenen esaslar dâhilinde izin verilir. Alınan izinler, temditler
dâhil ruhsat hukuku sonuna kadar devam eder.
55
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MERA KANUNU
Madde 14–(Değişik: 27/5/2004-5178/3 md.)
Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu Kanunda gösterilenden başka
şekilde
yararlanılamaz. Ancak, bu Kanuna veya daha önceki kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak
olarak tahsis edilmiş
olan veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden;
a) Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığının talebi üzerine, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326
sayılı
Petrol Kanunu hükümlerine göre, arama faaliyetleri sonunda rezervi belirlenen maden ve
petrol faaliyeti için
zaruri olan,
d) (Değişik: 3/7/2005-5403/27 md.) Köy yerleşim yeri ile uygulama imar plânı veya
uygulama plânlarına ilave
imar plânlarının hazırlanması, toprak muhafazası, gen kaynaklarının korunması, millî park ve
muhafaza ormanı kurulması,
doğal, tarihî ve kültürel varlıkların korunması, sel kontrolü, akarsular ve kaynakların
düzenlenmesi, bu kaynaklarda yapılması
gereken su ürünleri üretimi ve termale dayalı tarımsal üretim faaliyetleri için ihtiyaç duyulan
Yerlerin, ilgili müdürlüğün talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine,
valilikçe tahsis amacı
değiştirilebilir ve söz konusu yerlerin tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise
vakıf adına yaptırılır.
56
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MERA YÖNETMELİĞİ
Madde 1–Bu Kanunun amacı; daha önce çeşitli kanunlarla tahsis edilmiş veya kadimden beri
kullanılmakta olan mera, yaylak, kışlak ve kamuya ait otlak ve çayırların tespiti, tahdidi ile
köy veya belediye
tüzel kişilikleri adına tahsislerinin yapılmasını, belirlenecek kurallara uygun bir şekilde
kullandırılmasını, bakım
ve ıslahının yapılarak verimliliklerinin artırılmasını ve sürdürül-mesini, kullanımlarının sürekli
olarak
denetlenmesini, korunmasını ve gerektiğinde kullanım amacının değiştirilmesini
sağlamaktır.
Madde 8 - (Değişik madde: 12/04/2005-25784 S.R.G. Yön/2.mad) *1*
2) (Değişik bend: 12/04/2007- 26491 S.R.G Yön/1.md.) Kültür ve Turizm Bakanlığının talebi
üzerine, turizm yatırımları için zaruri olan yerlerin tahsis amacı değişikliği talebinde
istenecek bilgi ve belgeler;
3) Kamu yatırımları yapılması için gerekli bulunan yerlerin tahsis amacı değişikliği talebinde
istenecek bilgi ve belgeler;
Kamu yatırımı olduğunu belirten belgeler, yatırımın projesi ve Komisyonun gerekli gördüğü
hallerde fizibilite raporu, finansman kaynağı, ÇED ( Çevresel Etki Değerlendirme ) raporu
gerektiren yatırımlar için ÇED olumlu belgesi, yatırım için gerekiyorsa çevreye zarar
verilmeyeceğine dair taahhütname, kadastro tekniğine uygun harita, yatırımın vaziyet planı,
Komisyonca istenecek diğer bilgi ve belgeler.
57
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MERA YÖNETMELİĞİ (devam)
4) Köy yerleşim yeri ile uygulama imar planı veya uygulama planlarına ilave imar planlarının
hazırlanması, toprak muhafazası, gen kaynaklarının korunması, millî park ve muhafaza
ormanı kurulması, doğal, tarihî ve kültürel varlıkların korunması, sel kontrolü, akarsular ve
kaynakların düzenlenmesi için ihtiyaç duyulan yerlerin tahsis amacı değişikliği talebinde
istenecek bilgi ve belgeler;
Milli park ve muhafaza ormanı kurulması istenilen yerlerin tahsis amacı değişikliği
taleplerinde, söz konusu yerin milli park ilan edildiğine dair belgeler, muhafaza ormanı
kurulması için 17/8/1984 tarihli ve 18492 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Muhafaza
Ormanlarının Ayrılması ve İdaresi Hakkında Yönetmelik uyarınca gerekli belgeler, kadastro
tekniğine uygun harita, vaziyet planı ve Komisyonca istenecek diğer bilgi ve belgeler.
58
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MADENCİLİK FAALİYETLERİ İLE BOZULAN
ARAZİLERİN DOĞAYA YENİDEN KAZANDIRILMASI
YÖNETMELİĞİ
Madde 1-(1) Bu Yönetmeliğin amacı, orman sayılan alanlar dışındaki madencilik faaliyetleri,
malzeme ve toprak temini için arazide yapılan kazılar, dökümler ve doğaya bırakılan atıklarla
bozulan doğal yapının, doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Madde 2-(1) Bu Yönetmelik, orman sayılan alanlar dışındaki maden işletmeleri kazı
faaliyetleri ile bozulan alanlar, araziye bırakılmış olan dekupaj atık ve artıklarının çevreye
olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi ve bozulan arazinin doğaya yeniden
kazandırılması çalışmaları ile ilgili idari, hukuki ve teknik esasları kapsar.
Madde 5-(1) Bu Yönetmelik kapsamına giren faaliyetlerde, işletmeci tarafından çalışmalara
başlanmadan önce, bozulan doğal yapının yeniden düzenlenmesi, doğal dengenin kurulması
ve alanın yeniden insanların ya da diğer canlıların güvenle yararlanabileceği hale getirmesini
sağlayacak biçimde Doğaya Yeniden Kazandırma Planı hazırlanır.
(2) Bir faaliyet sırasında doğaya yeniden kazandırma çalışması yapılacak alanın kullanım
öncesi dönemde çorak, verimsiz ve benzeri olumsuz nitelikler taşıyor olması, alanın doğaya
yeniden kazandırılması amacı ile yapılan proje çalışmalarını ve uygulamasını olumsuz
yönlendirici bir gerekçe olarak gösterilemez. Doğaya Yeniden Kazandırma Planı
çalışmalarında, son arazi düzenlemesi için sahanın mümkün olduğu kadar faaliyet
öncesindeki ekolojik durumuna ve eşyükseltilerine ulaştırılması hedeflenmelidir.
Madde 7-(1) Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlamaya yetkili kurum ve kuruluşlar
aynı zamanda Doğaya Yeniden Kazandırma Planını da hazırlamaya yetkilidir.
59
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MADENCİLİK FAALİYETLERİ İLE BOZULAN
ARAZİLERİN DOĞAYA YENİDEN KAZANDIRILMASI
YÖNETMELİĞİ (devam)
Madde 8-(1) Doğaya yeniden kazandırma çalışmaları işletme, kazı veya döküm çalışmaları ile
birlikte eş zamanlı başlatılır, faaliyet süresince devam eder ve faaliyet alanının
kapatılmasından sonra doğal hale getirilerek arazi terk edilir. Faaliyet alanı işletmeci
tarafından terk edildiğinde; Doğaya Yeniden Kazandırma Planı doğrultusunda arazi
düzenlenmiş, duraylılığı sağlanmış, kirlilikten arındırılmış, peyzaj çalışmaları yapılmış ve
iyileştirilmiş olarak işletime kapatılır.
Madde 9-(1) Doğaya Yeniden Kazandırma Planı aşağıdaki aşamalardan meydana gelir;
a) Faaliyet öncesi, faaliyet alanı ve çevresindeki flora, fauna tespiti, toprak, su, hava, doğal
ve kültürel peyzaj değerleri, jeolojik koşulları, jeomorfolojik, hidrojeolojik, jeolojik risk,
sosyo-ekonomik ve kültürel faktörler dikkate alınarak mevcut durumun ortaya konması,
Peyzaj çalışmalarının gerçekleştirilmesi,
b) Madencilik faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan atıkların depolandığı alanlarda; depolanan
malzemenin düzenlenmesi, duraylılığın sağlanması, peyzaj ve iyileştirme işlemleri
tamamlanır. Bu depolama alanlarında doğaya yeniden kazandırma çalışmaları, doğal ya da
gerekli tıraşlama veya dolgu ile şekillendirilmiş ortam ve malzeme üzerinde yapılır.
ğ) Arazinin yeniden düzenlenmesi aşamasında, faaliyet sırasında oluşan boşluklardan
doldurulabilecek olanlar jeolojik-jeoteknik etüt sonucunda uygunluğuna karar verilen
malzeme ile doldurulur; doldurulan alanlar tesviye edilir. Bu aşamadan sonra, arazinin
duraylılığı sağlanır ve peyzaj çalışmaları gerçekleştirilerek arazi faaliyet sonrası kullanım için
hazırlanır.
60
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MİLLİ PARKLAR KANUNU
Madde 1:
“Bu Kanunun amacı, yurdumuzdaki milli ve milletlerarası düzeyde değerlere sahip milli park,
tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanlarının seçilip belirlenmesine, özellik ve
karakterleri bozulmadan korunmasına, geliştirilmesine ve yönetilmesine ilişkin esasları
düzenlemektir.”
Madde 4:
“Bu Kanun hükümlerine göre milli park olarak belirlenen yerlerin özellik ve nitelikleri göz
önünde tutularak, koruma ve kullanma amaçlarını gerçekleştirmek üzere, kuruluş, geliştirme
ve işletilmelerini kapsayan gelişme planı, ilgili bakanlıkların olumlu görüşleri ve gerektiğinde
fiili katkılarıyla, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca hazırlanır ve yürürlüğe konur.
Gelişme planı uyarınca iskân ve yapılaşmaya konu olacak yerler için, imar mevzuatına göre
imar uygulama planları, milli park gelişme planı hüküm ve kararlarına uygun olarak
hazırlanır veya hazırlattırılarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayı ile yürürlüğe konulur.
61
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
MİLLİ PARKLAR KANUNU (devam)
Üçüncü madde hükümleri uyarınca tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanı olarak
belirlenen yerler için gerekli projeler, Kültür ve Turizm Bakanlığının görüşü alınarak Orman
ve Su İşleri Bakanlığınca hazırlanır ve yürürlüğe konur.
Bu Kanun kapsamına giren yerlerdeki turizm bölge, alan ve merkezlerinde, turizm
yatırımlarına ilişkin plan kararları Çevre ve Şehircilik ile Orman ve Su İşleri Bakanlıklarının
görüşü alınarak sonuçlandırılır.”
Madde 13:
“Bu Kanun kapsamına giren yerlerdeki ormanlarda, makilik ve fundalıklarda ve diğer arazi
kullanma şekillerinde, koruma ve çok taraflı kullanımı esas tutan orman amenajman
planlarına dayanılarak, tabiat varlıklarının korunmasını, geliştirilmesini ve devamlılığını
sağlayacak teknik faaliyetler yapılır.
Tabii çevre ve ekosistemlerin korunması ve iyileştirilmesi yönünden teknik ve bilimsel
gereklere göre, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca düzenlenecek rapora dayanılarak
hazırlanacak özel amenajman planları uyarınca belirli yerlerde ve belirli sürelerde üretim,
avlanma ve otlatma faaliyetlerine izin verilebilir.”
62
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KANUNU
Madde 4-OSB, Yer Seçimi Yönetmeliğine göre uygun görülen yerlerde Bakanlığın onayı ile
kurulur.
OSB'lere ait yer seçimi Bakanlığın koordinatörlüğünde ilgili kurum ve kuruluşların
temsilcilerinin katılımıyla oluşan Yer Seçimi Komisyonunun yerinde yaptığı inceleme
sonucunda, varsa 1/25000 ölçekli çevre düzeni planı kararları dikkate alınarak oybirliği ile
yapılır ve OSB ilan edilir. Mer'i mevzuat gereğince korunması gereken ve sanayi tesislerinin
kurulmasına izin verilmeyen alanlar OSB yeri olarak incelemeye alınmaz.
Mülkiyet sınırları içinde Sağlık Bakanlığınca öngörülen sağlık koruma bandı bırakılır.
OSB sınırları içerisinde yapılacak imar ve parselasyon planları ve değişiklikleri, OSB
tarafından yönetmeliğe uygun olarak hazırlanır ve Bakanlığın onayına sunularak, İl İdare
Kurulu kararı ile yürürlüğe girer. Onaylı OSB imar planları ilgili kurumlara bilgi için gönderilir.
(Ek fıkra: 23/10/2008-5807 S.K./2.mad) Ortak yerlerden sayılan zorunlu idari, sosyal ve
teknik altyapı alanları ile arıtma tesisi alanı ve aktif yeşil alanlar bölge büyüklüğünün % 8
inden az; katılımcı ve/veya kiracı vasfı ile bölge içinde faaliyet gösteren küçük imalat ve
tamirat, ticaret, eğitim ve sağlık hizmet alanları ise bölge büyüklüğünün % 10 undan fazla
olamaz.
63
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN KANUNU
Madde 2: (Değişik : 5/6/1986 - 3302/1 md.)
“Orman sayılan yerlerden:
A) Öncelikle orman içindeki köyler halkının kısmen veya tamamen yerleştirilmesi
maksadıyla, orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen
aksine tarım alanlarına dönüştürülmesinde yarar olduğu tespit edilen yerler ile halen orman
rejimi içinde bulunan funda ve makilerle örtülü yerlerden tarım alanlarına
dönüştürülmesinde yarar olduğu tespit edilen yerler,
B) 31/12/1981 tarihinden önce bilim va fen bakımından orman niteliğini tam olarak
kaybetmiş yerlerden; tarla, bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik, fındıklık, fıstıklık (antep fıstığı,
çam fıstığı) gibi çeşitli tarım alanları veya otlak, kışlak, yaylak gibi hayvancılıkta
kullanılmasında yarar olduğu tespit edilen araziler ile şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu
olarak bulunduğu yerleşim alanları,
Orman sınırları dışına çıkartılır.
Orman sınırları dışına çıkartılan bu yerler Devlete ait ise Hazine adına, hükmi şahsiyeti haiz
amme müesseselerine ait ise bu müesseseler adına, hususi orman ise sahipleri adına orman
sınırları dışına çıkartılır. Uygulama kesinleştikten sonra tapuda kesin tashih ve tescil işlemi
yapılır.
Bu yerler dışında orman sınırlarında hiçbir suretle daraltma yapılamaz.
64
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN KANUNU (devam)
(Değişik dördüncü fıkra: 5/11/2003-4999/2 md.)Bu madde hükümleri; muhafaza ormanı,
millî park alanları, tabiat parkları, tabiatı koruma alanları, izin ve irtifak hakkı tesis edilen
ormanlık alanlar ve 3 üncü madde ile orman rejimi içine alınan yerlerde bu niteliklerinin
devamı süresince; yanan orman sahalarında ise hiçbir şekilde uygulanmaz.”
Madde 16: (Değişik birinci fıkra: 10/6/2010-5995/19 md.)
“(Ek fıkra: 10/6/2010-5995/19 md.) Madencilik faaliyetlerinin sona ermesi neticesinde
idareye teslim edilen veya terk edilen doğal yapısı bozulmuş orman alanları rehabilite edilir.
Rehabilite maksadı ile bu alanların orman yetiştirilmek üzere inşaat, yıkıntı ve hafriyat
atıkları ile doldurularak ağaçlandırmaya hazır hale getirilmesi için büyükşehir mücavir
alanlarında büyükşehir belediyelerine, diğer yerlerde ise il ve ilçe belediyelerine bedeli
karşılığında izin verilebilir.”
Madde 25: (Değişik : 23/9/1983 - 2896/15 md.)
“Orman Genel Müdürlüğü; mevkii ve özelliği dolayısıyla lüzum göreceği ormanları ve orman
rejimine giren sahaları; bilim ve fennin istifadesine tahsis etmek, tabiatı muhafaza etmek,
yurdun güzelliğini sağlamak, toplumun çeşitli spor ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılamak,
turistik hareketlere imkan vermek maksadıyla, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları,
tabiatı koruma sahaları ve orman mesire yerleri olarak ayırır, düzenler, yönetir ve
gerektiğinde işletir veya işlettirir.”
65
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN KANUNU (devam)
Madde 52: (Değişik : 22/5/1987 - 3373/11 md.)
“Ekim ve dikim suretiyle meydana getirilen hususi ormanlar hariç, hususi ormanlar 500
hektardan küçük parçalar teşkil edecek şekilde parçalanıp başkalarına temlik ve mirascılar
arasında ifrazen taksim edilemez.
Ancak, şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerlerdeki hususi orman
alanlarında bu Kanunun 17 nci maddesine göre izin almak ve yatay alanın yüzde altısını (% 6)
geçmemek üzere imar planlamasına uygun inşaat yapılabilir. İnşaatların yapılmasında orman
alanlarının tabii vasıflarının korunmasına özen gösterilir.
Hususi ormanlar orman idaresince mahalli tapu idaresine bildirilir.”
Madde 57: (Değişik : 5/6/1986 - 3302/8 md.)
“Orman sahasını artırmak maksadıyla, orman sınırları içinde yangın ve çeşitli sebeplerle
meydana gelmiş açıklıklarda, verimsiz, vasıfları bozulmuş ve amenajman planlarında toprak
muhafaza karakteri taşımadığı halde muhafazaya ayrılmış orman alanları ile Devlete ait olup
orman yetişme muhiti şartları bakımından elverişli olan yerlerde; köy tüzelkişilikleri ve diğer
gerçek ve tüzelkişiler tarafından Orman Genel Müdürlüğünce uygun görülecek planlara göre
ağaçlandırma yapılabilir.
Köy, kasaba ve şehirler civarında Devlete veya diğer kamu tüzelkişilerine ait arazilerle de
gerekli şartlar bulunduğu ve ilgili kuruluşların talebi olduğu veya muvafakatları alındığı
takdirde bu kuruluşlarca tesis edilmek ve bakılmak şartıyla orman idaresince
ağaçlandırmalar yapılabilir.
66
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN KANUNU (devam)
Bu yerler için lüzumlu fidan ile ağaçlandırma planları ve ağaçlandırma ile ilgili yardımlar
bedelsiz sağlanabilir. Ağaçlandırılan sahayı orman halinde koruyup idame ettirmeyenlerden
izin hakları geri alınır. İmar ihya çalışması yapılacak bozuk koru ve bozuk baltalık ormanların
da bu fıkra hükümleri uygulanır. Mülkiyeti hazinede kalmak üzere bu ağaçlandırma sonucu
meydana gelecek ormandan faydalanma usulü, bu Kanunda yer alan hususi ormanlara ait
hükümler göre yürütülür.”
Madde 58: (Değişik:5/11/2003-4999/11 md.)
“Orman rejimine dahil veya yeniden orman tesis edilecek yerlerde havza bazında yapılacak
ağaçlandırma, erozyon ve sel kontrolü, çığ ve heyelanların önlenmesi, ekosistemlerin
korunup geliştirilmesi ve havzada yaşayan insanların hayat şartlarının iyileştirilmesi
faaliyetleri, Çevre ve Orman Bakanlığının koordinatörlüğünde ilgili kuruluşlarla birlikte
hazırlanan entegre projeler halinde uygulanır.
Ancak, Devlet ormanı içinden geçen mevcut demiryolu, karayolu ve köy yollarının tamiri,
tahkimi ve bakımı orman idaresine bilgi verilerek ilgililer tarafından yapılır.”
67
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARMAME
Amaç ve kapsam
Madde 1–(1) Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı; Orman ve Su İşleri Bakanlığının
kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemektir.
Görevler
Madde 2–(1) Orman ve Su İşleri Bakanlığının görevleri şunlardır:
a) Ormanların korunması, geliştirilmesi, işletilmesi, ıslahı ve bakımı, çölleşme ve erozyonla
mücadele, ağaçlandırma ve ormanla ilgili mera ıslahı konularında politikalar oluşturmak.
b) Tabiatın korunmasına yönelik politikalar geliştirmek, korunan alanların tespiti, milli
parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve biyolojik
çeşitlilik ile av ve yaban hayatının korunması, yönetimi, geliştirilmesi, işletilmesi ve
işlettirilmesini sağlamak.
c) Su kaynaklarının korunmasına ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasına dair politikalar
oluşturmak, ulusal su yönetimini koordine etmek.
ç) Meteorolojik olayların izlenmesi ve bunlarla ilgili gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik
politika ve stratejiler belirlemek.
d) Bakanlığın faaliyet alanına giren konularda uluslararası çalışmaların izlenmesi ve bunlara
katkıda bulunulması amacıyla ulusal düzeyde yapılan hazırlıkları ilgili kuruluşlarla işbirliği
halinde yürütmek.
e) Mevzuatla Bakanlığa verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak
Madde 7–(1) Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Toprağın korunması ve tabii kaynakların geliştirilmesi amacıyla; havza bütünlüğü esas
alınarak, çölleşme ve erozyonla mücadele, çığ, heyelan ve sel kontrolü ile entegre havza
ıslahı plan ve projelerini yapmak, yaptırmak, uygulanmasını izlemek, bu faaliyetlere proje
bazında destek sağlamak, bu iş ve işlemlerle ilgili politika ve stratejiler belirlemek, ilgili
kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyon sağlamak.
68
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARMAME (devam)
b) Su havzalarının geliştirilmesine yönelik ulusal ve bölgesel düzeyde planlama yapmak,
politika ve stratejiler belirlemek.
c) Üniversiteler ve araştırma-geliştirme kuruluşlarıyla birlikte araştırma ve geliştirme
faaliyetleri yürütmek, eğitim, yayın ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmak.
ç) Görev alanına giren konularda etüt, araştırma, iş tanımı, analiz ve birim fiyat tespiti
yapmak, yaptırmak, onaylamak, uygulama esaslarını tespit etmek.
d) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
Madde 8–(1) Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) (Değişik: 8/8/2011-KHK-648/ 30 md.) Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı
koruma alanları ve sulak alanların tespiti, bunlardan Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tescil
edilenlerin korunması, geliştirilmesi, tanıtılması, yönetilmesi, işletilmesi ve işlettirilmesi ile
ilgili işleri yürütmek ve denetlemek.
b) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Millî Parklar Kanunu ile verilen görevleri yürütmek.
c) Yaban hayatı ve kara av kaynakları ile orman içi su kaynakları, dere, göl, gölet ve sulak
alanların ve hassas bölgelerin korunması, geliştirilmesi, kara avcılığının düzenlenmesi, av
kaynaklarının işletilmesi ve kontrolü ile ilgili her türlü etüt, envanter, planlama,
projelendirme, uygulama ve izlemeye ilişkin iş ve işlemleri yapmak veya yaptırmak, bu
hizmetlerle ilgili tesisleri kurmak veya kurdurmak.
ç) Kara avcılığını düzenleyen mevzuat ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek.
d) Uluslararası koruma sözleşmeleri ile belirlenen yörelerdeki koruma ve kullanma esaslarını
belirlemek.
e) Uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınan bitki ve hayvan türleri ile alanların
korunması konusunda tedbirler almak, ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak.
f) Hayvanların korunmasına yönelik çalışmaları, ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlar ve sivil
toplum kuruluşlarıyla işbirliği içinde yapmak,
69
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARMAME (devam)
yaptırmak, bu konuda yürütülen faaliyetleri desteklemek, denetlemek veya denetlenmesini
sağlamak.
g) Görev alanıyla ilgili olarak bitki ve hayvan türü genetik kaynaklarının muhafazası ve
iyileştirilmesi ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek.
ğ) (Ek: 8/8/2011-KHK-648/ 30 md.) Orman ve orman rejimine tabi yerlerde tabiat parkı,
tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanları ile sulak alanları ve benzeri koruma alanlarının tescil
ve ilanını yapmak.
h) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
Su Yönetimi Genel Müdürlüğü(2)
Madde 9–(1) Su Yönetimi Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Su kaynaklarının korunması, iyileştirilmesi ve kullanılmasına ilişkin politikaları belirlemek.
b) Su yönetiminin ulusal ve uluslararası düzeyde koordinasyonunu sağlamak.
c) Su kaynaklarının kıyı suları dahil olmak üzere koruma-kullanma dengesi gözetilerek, sucul
çevrenin ekolojik ve kimyasal kalitesinin korunması ve geliştirilmesini sağlamak amacıyla
havza bazında nehir havza yönetim planları hazırlamak, hazırlatmak, bütüncül nehir
havzaları yönetimi ile ilgili mevzuat çalışmalarını yürütmek.
ç) Havza bazında kirliliğin önlenmesi ile ilgili tedbirleri ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte
belirlemek, değerlendirmek, güncellemek ve uygulamaların takibini yapmak
d) Yer üstü ve yer altı sularının kalite ve miktarının korunmasına yönelik hedef, ilke ve alıcı
ortam standartlarını ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte belirlemek, su kalitesini izlemek veya
izletmek.
e) Taşkınlarla ilgili strateji ve politikaları belirlemek, ilgili mevzuatı ve taşkın yönetim
planlarını hazırlamak.
f) Nehir havza yönetim planlarına uygun olarak sektörel bazda su kaynaklarının tahsislerine
ilişkin gerekli koordinasyonu yapmak.
70
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE
GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE
KARARMAME (devam)
h) (Ek: 8/8/2011-KHK-648/ 31 md.) Su kirliliği açısından hassas alanları ve nitrata duyarlı
hassas alanları tespit etmek ve izlemek.
ı) (Ek: 10/10/2011-KHK-657/ 2 md.)(1) İçme ve kullanma suyu arıtma tesislerinin tasarım
esaslarını, normlarını ve kriterlerini belirlemek, projeleri onaylamaya yetkili kurum ve
kuruluşları tespit etmek, tesisleri işletecek elemanların eğitimlerini temin etmek,
sertifikalarını vermek.
i) (Ek: 8/8/2011-KHK-648/ 31 md.) İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisi ile ilgili
çalışmalar yapmak.
j) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
(2) (Ek: 10/10/2011-KHK-657/ 2 md.) Kamu kurum ve kuruluşları sahip oldukları su ile ilgili
bilgi ve verileri, talep edilmesi halinde, su veri tabanına işlenmek üzere Su Yönetimi Genel
Müdürlüğüne vermekle mükelleftir.
71
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
PLAN YAPIMINA AİT ESALARA DAİR YÖNETMELİK
Madde 5:
“(Ek:17.3.2001/24345 R.G.) Çevre düzeni planları, varsa bölge planı esas alınarak yapılır.
Çevre düzeni planlarının hazırlanması sürecinde, planlanacak alan ve yakın çevresindeki
alanlarda aşağıda genel başlıklar halinde belirtilen konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan
veriler elde edilir:
a) Planlama alanının konumu ile ilgili bilgiler,
b) Yönetim yapısı, idari bölünüş, sınırlar,
c) Fiziksel yapı ve mevcut arazi kullanımı,
d) Çevresel değerler ve koruma alanları,
e) Afet verileri, afete maruz alanlar, yerleşmeler ve özellikleri,
f) Planlama alanı ile ilgili demografik, sosyal, ekonomik, kültürel, tarihi vb. bilgiler,
g) Ulaşım ve enerji dâhil teknik altyapı,
h) Sektörel yapı,
i) Askeri alanlar,
j) Mülkiyet yapısı,
k) Yerleşmelerle ilgili yerel özellikler,
l) Planlama alanının özelliğine göre diğer konular.
Çevre düzeni planı yapılacak alan ve yakın çevresinin bir bütünlük içinde ele alınması ve
değerlendirilmesi için eşik analizi, yerinde yapılan incelemeler gibi fiziksel çalışmalarla
birlikte, bilimsel tekniklere ve yöntemlere dayalı, yeterli nitelikte ve kapsamda ekonomik,
sosyal, kültürel, politik, tarihi, sektörel ve teknolojik araştırmalar yapılır, ilgili kurum ve
kuruluşların görüş ve önerileri alınır ve değerlendirilir.
72
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
PLAN YAPIMINA AİT ESALARA DAİR YÖNETMELİK
(devam)
Çevre düzeni planı kararları, yapılan inceleme, araştırma sonuçları ve görüşler
değerlendirilerek oluşturulur. Plan raporunda, yapılan tüm inceleme ve araştırmalar, alınan
görüş ve öneriler ve yapılan değerlendirmelerle birlikte, planın gerçekleştirilmesini
sağlayacak uygulama araçları, kurumsal yapı ve denetim konularına dair ilkeler de yer alır.”
Madde 6:
“(Ek:17.3.2001/24345 R.G.) Çevre düzeni planı sınırları içerisinde kalan alanlarda;
Yerleşilebilirlik ilkesi ve taşıma kapasitesi göz önünde bulundurularak koruma kullanma
dengesinin sağlanması,
Makro ölçekte nüfus dağılımı ve yoğunluk kararlarının verilmesi,
Kısıtlı doğal kaynakların, artan yerleşik nüfusun ekonomik ve sosyal yapısını güçlendirerek,
gereksinimlerini karşılayacak biçimde kullanılmasının sağlanması,
Doğal, tarihi, kültürel çevre değerlerinin korunması,
Tarım alanlarının, sit alanlarının, orman alanlarının, özel çevre koruma alanlarının, ekolojik
açıdan korunması gerekli alanların, sulak alanların, uluslararası sözleşmelere konu alanların,
kıyı alanlarının ve benzeri alanların, ilgili mevzuatında öngörülen kurallar çerçevesinde
kullanımı ve korunması,
73
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
PLAN YAPIMINA AİT ESALARA DAİR YÖNETMELİK
(devam)
Yatırımların koordineli olarak kullanıma sunulması,
Planlama sürecinin analiz, araştırma ve sentez aşamalarında, yönetmelikte belirlenen
konularda yapılan çalışmaların ve toplanan değişik sınıf ve türdeki verilerin planlama
kararlarının oluşumunda etkin kullanımı,
Afete maruz bölge, yerleşme ve alanlardaki afet risklerinin belirlenmesi ve bu risklerin plan
kararlarında dikkate alınması,
Alt ölçekli planlamaya veri teşkil edecek politikaların oluşturulması, esastır.”
Madde 7:
“(Ek:17.3.2001/24345 R.G.) Çevre düzeni planı ilke, esas ve kararlarına aykırı imar planı
yapılamaz. Çevre düzeni planı sınırları içerisinde mevzi imar planı yapılamaz. Çevre düzeni
planı ile yapılaşma kararı alınmış alanlar için yapılacak imar planları, mevzii imar planı olarak
değerlendirilmez. Çevre düzeni planı ile yapılaşma kararı getirilen alanlarda, kentsel ve kırsal
yerleşmelerde imar planlarının alan bütününde veya çevre düzeni planında belirlenen
etaplara ve/veya çevre düzeni planı ilke ve kararlarına uygun önceliklere göre yapılması
esastır. Çevre düzeni planında, tarım alanı, mera, maki-funda vb. kullanım kararı getirilmiş
alanlarda konut, sanayi, turizm, enerji, vb. yapılaşma amaçlı uygulama yapılamaz.”
Madde 14:
“(Değişik:2.9.1999/23804 R.G.) Planların hazırlanması sürecinde, planı düzenlenecek alan ve
yakın çevresindeki alanlarda aşağıda genel başlıklar halinde belirtilen konular ile planlama
alanının özelliğine ve plan türüne göre diğer konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler
elde edilir:
1-Planlama alanının yeri
2-Yönetim yapısı, idari bölünüş, sınırlar
3-Fiziksel yapı
74
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
PLAN YAPIMINA AİT ESALARA DAİR YÖNETMELİK
(devam)
a) Jeolojik durum, b) Akarsular, taşkın alanları, c) İklim, d) Toprak kabiliyeti e) Tarım alanları,
tarımsal arazi kullanımı, f) Sulama alanları, g) Bitki örtüsü, h) Yeraltı ve yüzeysel su
kaynakları, havzaları ve özellikleri
4-Maden kaynakları
5-Çevresel kaynaklar ve koruma alanları
a) Korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ve alanları, b) Sulak alanlar, c) Özel çevre
koruma alanları, d) Orman alanları, e) Ekolojik açıdan korunması gerekli alanlar, f) Milli
Parklar
6-Demografik yapı
7- Sosyal yapı
8-Ekonomik yapı
9-Teknik altyapı
a) Ulaşım, b) Enerji, c) Çöp, d) İçme suyu, e) Kanalizasyon
10-Arazi kullanımı
11-Sektörel yapı
12-Askeri alanlar
13-Mülkiyet yapısı
14-Yerleşme alanları ile ilgili özellikler
Planlama alanı ve yakın çevresi ile alanın bölge veya kent bütünü içindeki konumunu
belirlemek üzere eşik analizi, yerinde yapılan incelemeler gibi fiziksel çalışmalarla birlikte,
bilimsel tekniklere ve yöntemlere dayalı, yeterli nitelikte ve kapsamda ekonomik, sosyal,
kültürel, politik, tarihi, sektörel ve teknolojik araştırmalar yapılır, ilgili kurum ve kuruluşların
görüş ve önerileri alınır.
Plan raporunda, yapılan tüm inceleme ve araştırmalar, alınan görüş ve öneriler ve yapılan
değerlendirmelerle birlikte, planın gerçekleştirilmesini sağlayacak uygulama araçları,
kurumsal yapı ve denetim konularına dair ilkeler de yer alır
75
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
Madde 1-Bu Yönetmeliğin amacı, Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası
Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (Ramsar Sözleşmesi)'nin uygulanmasına
yönelik, uluslararası öneme sahip olsun veya olmasın tüm sulak alanların korunması,
geliştirilmesi ve bu konuda görevli kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyon
esaslarını belirlemektir.
Madde 2-Bu Yönetmelik, Ramsar Sözleşmesi çerçevesinde uluslararası öneme sahip olsun
veya olmasın tüm sulak alanlar ile bu alanlarla ilişkili habitatların korunması ve akılcı
kullanımı, sulak alanların yönetimi ile Ulusal ve Yerel Sulak Alan Komisyonlarına ilişkin usul
ve esasları kapsar.
Madde 3-Bu Yönetmelik, 2872 sayılı Çevre Kanunun 9 uncu maddesi, 4856 sayılı Çevre ve
Orman Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 13 üncü maddesi, 4915 sayılı
Kara Avcılığı Kanunun 4 üncü maddesine dayanılarak;
3958 sayılı Kanunla uygun bulunan 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete'de
yayımlanan Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alanlar Hakkında Sözleşme hükümlerine paralel olarak; hazırlanmıştır.
Madde 4-Bu Yönetmelikte geçen,
Koruma Bölgeleri: Mutlak Koruma Bölgesi, Sulak Alan Bölgesi, Ekolojik Etkilenme Bölgesi ve
Tampon Bölgenin kapsadığı alanı, tanımlamaktadır.
76
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
(devam)
Mutlak Koruma Bölgesi: Koruma Bölgeleri içerisinde yer alan, su kuşlarının yoğun ve toplu
olarak kuluçka yaptığı ve gecelediği alanlar; nadir ve nesli tehlikedeki kuş türlerinin önemli
üreme bölgeleri ile nesli tehlikede veya dar yayılışlı sulak alana bağımlı doğal bitki türlerinin
bulunduğu alanları,
Akarsu Koruma (Ek tanım: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/1.mad.) Bandı: Akarsuyun coğrafi
durumu, topoğrafik özellikleri ve arazinin mevcut kullanım durumuna göre; akarsularda
suyun karaya değdiği noktadan itibaren kara tarafına doğru kumul, çakıl, taşlık, kayalık,
sazlık, bataklık, çalılık ve turbalık gibi tabii yaşam ortamlarının oluşturduğu bölgeyi,
Ekolojik Etkilenme Bölgesi: Sulak alan ekosistemi ile ilişkili ve sistemi destekleyen deniz,
kumul, kumsal, çalılık, ağaçlık, orman, çayır, mera ve çeltik alanları gibi habitatların
oluşturduğu bölgeyi,
Tampon Bölge: (Değişik tanım: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/1.mad.) Sulak alan havzasının
coğrafi durumu, topoğrafik özellikleri ve arazinin mevcut kullanım durumuna göre; sulak
alan ekosistemini korumak maksadı ile ayrılan ve sulak alanın su toplama sınırını geçmemek
veya topoğrafik, coğrafik olarak bir sınır değeri bulunmayan düz alanlarda varsa ekolojik
etkilenme bölgesinden yoksa sulak alan bölgesinden itibaren azami 2500 metreyi
geçmemek üzere ayrılan bölgeyi, tanımlamaktadır.
77
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
(devam)
Madde 5-Sulak alanların korunmasında aşağıdaki ilkelere uyulması zorunludur.
a) Sulak alanların kirletilmemesi, doğal yapılarının ve ekolojik karakterlerinin korunması
zorunludur. Her türlü arazi ve su kullanım planlamalarında, sulak alanların işlev ve
değerlerinin korunması esastır.
d) Ekolojik karakteri bozulmuş sulak alanların rehabilitasyonu sağlanır.
e) Kurutulmuş sulak alanların teknik ve ekonomik olarak uygun olanlarının geri kazanımı için
gerekli tedbirler alınır.
f) Ramsar Listesinde yer alsın veya almasın uygun sulak alanlarda su kuşları
populasyonlarının arttırılması sağlanır.
Madde 7-Koruma bölgeleri içerisinden doğal sulak alanların ekolojik karakterini ve
fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyecek ölçüde yerüstü ve yeraltı suyu alınamaz, sistemi
besleyen akarsular ile diğer yüzey suların yönleri değiştirilemez veya sistemde su
depolanamaz. Sulak alanlardaki su rejimini etkileyebilecek her türlü faaliyet için planlama
aşamasında Bakanlığın uygun görüşü alınır.
Madde 8-Koruma bölgelerinden Bakanlığın uygun görüşü alınmadan kum ve çakıl alınamaz.
Kumulların doğal yapıları bozulamaz.
78
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
(devam)
Madde 9-Koruma bölgelerinde turba çıkarmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler verilen
"Başvuru Formu" ile Bakanlığa başvurur (Ek-3). Bakanlığın uygun görmesi halinde "Turba
Çıkarımı İzin Belgesi" düzenlenerek (Ek-4) izin verilir.
Madde 10-(Değişik fıkra: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/3.mad.) Sulak alanlarda, kuşların
kuluçka dönemi dışında, kara tarafından su kesimine doğru ve bütün saz alanının %30'unu
geçmeyecek şekilde saz kesimi yapılabilir. Saz kesimi tarihleri canlıların üreme dönemleri
dikkate alınarak Bakanlık tarafından belirlenir. Koruma bölgelerinde saz ve diğer bitki
türlerinin yakılması, sazların sökülmesi ve tahrip edilmesi yasaktır.
Madde 12-Doğal sulak alanlara, hangi amaçla olursa olsun, bilimsel araştırma yapılmadan ve
Bakanlığın uygun görüşü alınmadan yabancı türler atılamaz, bırakılamaz.
Geçmişte atılmış ve bilimsel araştırmalar sonucunda sulak alan ekosisteminde ciddi
olumsuzluklar yarattığı tespit edilen yabancı türlerin alandan uzaklaştırılması, bu mümkün
olmuyorsa populasyonlarının kontrol edilmesi ilgili Bakanlıklarca sağlanır.
79
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
(devam)
Madde 17-(Değişik madde: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/5.mad.)
Mevsimsel ve daimi akarsular haricindeki sulak alanlara ait mutlak koruma bölgeleri, sulak
alan bölgeleri, ekolojik etkilenme bölgeleri ve tampon bölgeler Bakanlığın
koordinasyonunda Ulusal Sulak Alan Komisyonu tarafından belirlenecek kurum ve
kuruluşların uzmanlarınca arazide yapılan inceleme ve değerlendirmelerle tespit edilir.
Koruma bölgeleri sınırları 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritalar üzerinde gösterilir ve Ulusal
Sulak Alan Komisyonunun görüşüne sunulur. Ulusal Sulak Alan Komisyonunun uygun görüşü
alındıktan sonra Bakanlıkça onaylanmasını müteakip, uygulamaya aktarılmak üzere ilgili
bakanlık, valilik ve belediyelere bildirilir.
Koruma bölgeleri belirlenmemiş sulak alanlarda verilecek izinler, bu Yönetmeliğin tanımlar
bölümünde yer alan koruma bölgeleri tanımları dikkate alınarak alanın özelliklerini
bozmayacak şekilde Bakanlıkça verilir.
Madde 18-Bu bölgede;
a) Bilimsel ve koruma amaçlı faaliyetler ile kuşların üreme döneminde kuş gözlemi ve
görüntü alınması Bakanlığın iznine tabidir.
b) Kuşların üreme döneminde alanda su ürünleri istihsali yapılamaz, hayvan otlatılamaz.
c) Bakanlıkça gerekli görüldüğünde alan çitle çevrilir.
Yukarıda belirtilenlerin dışında hiçbir faaliyete izin verilemez.
80
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
(devam)
Madde 20-Bu bölgede;
a) Alanın ekolojik karakterinin korunması esastır.
b) Mevcut arazi kullanımı dışında yeni tarımsal alanlar açılması yasaktır.
c) 19’uncu maddede belirtilen faaliyetlere ilave olarak, günü birlik kullanım amacıyla
lokanta, büfe, çay bahçesi, plaj kabini, gezi parkurları, kuş gözlem kuleleri, balıkçı tekneleri
için iskele, yürüyüş yolları inşa edilebilir. Bu madde kapsamında planlanan projelere,
alanların ekolojik yapılarına göre Genel Müdürlükçe izin verilir.
d) Bu alanda ekolojik karakteri bozacak şekilde ağaç kesimi yapılamaz.
(Değişik fıkra: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/7.mad.) Bu Yönetmelikte izin verilenlerin
dışında hiçbir faaliyete ve yapılaşmaya izin verilmez.
Madde 21-Bu bölgede;
a) Katı atık düzenli depolama alanına, katı atık bertaraf tesislerine, bu Yönetmelikle izin
verilenlerin dışında maden ocaklarının açılmasına ve işletilmesine, endüstri bölgesi ilan
edilmesine, organize sanayi bölgesi ve serbest bölge sanayi alanı kurulmasına ve Ek-1'de
belirtilen faaliyetlerin yapılmasına izin verilemez.
b) Ek-2 de belirtilen faaliyetlerin yapımı Genel Müdürlüğün iznine tabidir. Bu listede yer alan
faaliyetler için Bakanlıkça belirlenecek başvuru formu çerçevesinde, Bakanlığa müracaat
edilir, müracaatın uygun görülmesi halinde başvuru sahibine izin belgesi verilir.
81
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
(devam)
c) (Değişik bent: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/8.mad.) Coğrafik, topoğrafik ve zemin şartları
sebebiyle yerleşim ve kentsel gelişimi zorunlu olarak bu bölgede kalan yerleşim yerlerinin
zorunlu gelişimi için 17’nci maddede belirtilen koruma bölgelerinin tespiti esnasında veya
26 ncı maddede belirtilen yönetim planları ile özel hüküm bölgesi ihdas edilebilir. Bu
bölgelerdeki uygulamalar Bakanlığın uygun görüşü alınarak sorumlu kurum ve kuruluşlar
tarafından gerçekleştirilir.
Madde 22-Yönetim planı tamamlanan sulak alanın bulunduğu bölgede çevre düzeni planı
olmaması halinde, çevre düzeni planları yönetim planlarına uygun olarak yapılır. Mevcut
olan çevre düzeni planları yönetim planına uygun olarak revize edilir. Yönetim planları
yapılmayan sulak alanlarda ise 17’nci maddede belirtilen koruma bölgeleri sınırları, çevre
düzeni planlarına işlenir.
(Değişik başlık: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/9.mad.)
Madde 23-(Değişik madde: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/9.mad.)
Mevsimsel ve daimi akarsularda sulak alan koruma bölgeleri belirlenmez. Bu alanlarda
koruma ve kullanım esasları aşağıda belirtilmiştir.
Mevsimsel ve daimi akarsuların akarsu koruma bantlarında yer alan faaliyetlerin
gerçekleştirilmesi Genel Müdürlüğün iznine tabiidir. Bu alanlarda Ek-1 ve Ek-2 listelerinde
yer alan faaliyetler için Bakanlıkça belirlenecek başvuru formu ile Bakanlığa müracaat edilir,
müracaatın uygun görülmesi halinde başvuru sahibine izin belgesi verilir.
82
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
(devam)
Mevsimsel ve daimi akarsuların belediye mücavir alanı içerisinde kalan bölümlerinde Genel
Müdürlük uygun görüşü alınarak tüm faaliyetlerin izni ve kontrolü ilgili belediyelerce
gerçekleştirilir.
Göl, delta ve lagün gibi kıyı sulak alanları haricindeki deniz kıyısı bölümlerinde sulak alan
koruma bölgeleri belirlenmez. Bu alanlarda ilgili mevzuat uyarınca uygulama yürüten
kurumlar, uluslararası sözleşmelerle ülkemizin korumakla yükümlü olduğu türlerin
Bakanlıkça belirlenen ve belirlenecek koruma ilkelerini planlarına işlemekle yükümlüdür. Bu
alanlarda yürütülecek tüm faaliyetlerde Bakanlığın uygun görüşü alınır.
Kuru derelerde bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
Madde 24-Uluslararası öneme sahip Sulak Alanlardan Ramsar Listesine dâhil edilecek
alanlar Komisyon tarafından belirlenir.
Madde 36-(Değişik madde: 26/08/2010-27684 S.R.G Yön/15.mad.)
Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, 2863 sayılı
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 2872 sayılı Çevre Kanunu, 2873 sayılı Milli
Parklar Kanunu ile 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu hükümleri uygulanır.
83
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
SULAMA ALANLARINDA ARAZİ DÜZENLEMESİNE
DAİR TARIM REFORMU KANUNU
Madde 2-Bu Kanuna göre,
d) Toprağın Verimli Olarak İşletilmesi: Toprağın bulunduğu bölgenin ekolojik ve ekonomik
şartlarına, modern tarım usullerine uygun olarak toprak ve su kaynaklarının kullanılması,
korunması, gerekli her türlü tedbirler alınarak verimliliğin artırılması suretiyle işlenmesi veya
işletilmesidir.
TOPLULAŞTIRMA
Madde 6-Bu Kanunda belirtilen amaçları gerçekleştirmek üzere uygulama alanlarında ilgili
kuruluşça, isteğe bağlı veya maliklerin muvafakatı aranmaksızın arazi toplulaştırılması
yapılabilir.
ARAZİNİN TARIM DIŞI AMAÇLARLA KULLANILMASI
Madde 19-Uygulama alanlarında bulunan tarım arazisi, zorunlu sebepler olmadıkça tarım
dışı amaçlarla kullanılmaz. Ancak zorunlu hallerde, uygulama alanlarındaki arazi ilgililerin
müracaatı üzerine uygulayıcı kuruluşun izni ile tarım dışı amaçlarda kullanılabilir.
84
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
TARIM KANUNU
Madde 1–Bu Kanunun amacı; tarım sektörünün ve kırsal alanın, kalkınma plân ve stratejileri
doğrultusunda geliştirilmesi ve desteklenmesi için gerekli politikaların tespit edilmesi ve
düzenlemelerin yapılmasıdır.
Tarım politikalarının öncelikleri
Madde 6–Tarım politikalarının öncelikleri şunlardır:
j) Toplulaştırma, arazi kullanım plânının yapılması ve ekonomik büyüklükteki tarım
işletmelerinin oluşturulması.
k) Toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesi ve rasyonel kullanımı.
l) Avrupa Birliğine uyum sürecindeki gelişmelerden doğacak ihtiyaçları karşılayabilecek
şekilde ortak piyasa düzenlerinin öngördüğü, idarî ve hukukî düzenlemelerin yapılması.
Tarımsal destekleme araçları
Madde 19–Tarımsal destekleme araçları şunlardır:
f) Çevre amaçlı tarım arazilerini koruma programı destekleri: Erozyon ve olumsuz çevresel
etkilere maruz kalan tarım arazilerinde, işlemeli tarım yapan üreticilerin, arazilerini doğal
bitki örtüleri, çayır, mera, organik tarım ve ağaçlandırma için kullanmalarını teşvik etmek
üzere, kendilerine belirli bir süreyi kapsayacak şekilde, çevre amaçlı tarım arazilerini koruma
programı destekleri sağlanır. Ödemeler, Bakanlık ile üreticiler arasında akdedilecek
sözleşmelere dayalı olarak ve birim arazi üzerinden yapılır. Her bir üretici için yapılacak
çevre amaçlı tarım arazilerini koruma programı destekleri ödemesi, üreticilerin bu program
için tahsis edecekleri arazi miktarı ile birim ödeme miktarının çarpımı ile hesaplanır.
Üreticilerin, bu araziler üzerinde ayrıca çevre koruma tedbirleri almaları da istenir. Çevre
amaçlı tarım arazilerini koruma programı destekleri ödemelerinin hangi arazilerde
uygulanacağı, sözleşmelerin kapsamı, ödemelerin süresi ve ödeme miktarları Kurulun teklifi
üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir
85
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
TOPRAK KORUMA VE ARAZİ KULLANIMI
KANUNU
Madde 2:
“Bu Kanun; arazi ve toprak kaynaklarının bilimsel esaslara uygun olarak belirlenmesi,
sınıflandırılması, arazi kullanım plânlarının hazırlanması, koruma ve geliştirme sürecinde
toplumsal, ekonomik ve çevresel boyutlarının katılımcı yöntemlerle değerlendirilmesi, amaç
dışı ve yanlış kullanımların önlenmesi, korumayı sağlayacak yöntemlerin oluşturulmasına
ilişkin sorumluluk, görev ve yetkilerin tanımlanması ile ilgili usûl ve esasları kapsar.”
Madde 9:
“Arazi kullanımını gerektiren her türlü girişim ve yatırım sürecinde toprakların korunması,
doğal ve yapay olaylar sonucu meydana gelen toprak kayıplarının önlenmesi; arazi kullanım
plânları, tarımsal amaçlı arazi kullanım plân ve projeleri ile toprak koruma projelerinin
uygulamaya konulması ile sağlanır.”
Madde 10:
“Arazi kullanım plânları ile ülkesel ve bölgesel plânlamalara temel oluşturan ve diğer fizikî
plânlamalara veri teşkil eden; su potansiyeli, toprak veri tabanı ve haritaları esas alınarak
çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda toprağın niteliği, arazinin
yeteneği ve diğer arazi özellikleri gözetilerek uygun arazi kullanım şekilleri belirlenir.
86
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
TOPRAK KORUMA VE ARAZİ KULLANIMI
KANUNU (devam)
Bakanlık tarafından hazırlanan veya hazırlattırılan arazi kullanım plânlarında; yerel, bölgesel
ve ülkesel ölçekte tarım arazileri, mera arazileri, orman arazileri, özel kanunlarla belirlenen
alanlar, yerleşim alanları, sosyal ve ekonomik amaçlı altyapı tesisleri ile diğer arazi kullanım
şekillerine yer verilir. Bakanlık, arazi kullanım plânlarının hazırlanmasını ihtiyaca göre
valiliklere devredebilir.
Özel kanunlarla belirlenen veya belirlenecek alanlarda, ilgili kanun hükümleri saklı kalmak
kaydı ile arazi kullanım plânlarında yer verilen kullanım şekilleri, ilgili kanunlar kapsamında
sorumlu bakanlık veya kuruluşlar tarafından değerlendirilir.
Tarım arazileri, bu Kanunda belirtilen istisnalar hariç olmak üzere, arazi kullanım plânlarında
belirtilen amaçları dışında kullanılamaz.
Arazi kullanım plânının hazırlanmasına ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık tarafından
hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.”
Madde 15:
“Doğal ve yapay olaylar sonucu toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri bozulmuş
veya bozulma ihtimali olan araziler ile millenmeden önemli derecede etkilenen baraj, gölet
ve benzeri rezervuar havzalarında toprak kayıplarını ve millenmeyi önlemek, koruma,
geliştirme ve kullanmayı esas alan teknikleri yerleştirmek amacıyla, kurulların görüşü
alınarak, Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile erozyona duyarlı alanlar belirlenir.
87
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
TOPRAK KORUMA VE ARAZİ KULLANIMI
KANUNU (devam)
Erozyona duyarlı arazilerin belirlenmesi ve korunması amacıyla bu arazilerin kullanım
plânları ve altyapı projeleri; kurulların görüşleri dikkate alınarak, ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarının hizmet alanları ile sınırlı olmak kaydıyla, kamu kuruluşlarının birbirlerine bağlı
hizmetlerini aksatmayacak şekilde bir uyum ve zaman plânlaması içerisinde, havza bazında
ilgili kamu kuruluşları tarafından yapılır veya yaptırılır. Bu amaçla yapılan veya yaptırılan
rüzgâr perdeleri, sekiler, sel oyuntusu önleme yapıları gibi fizikî yapıların korunması, arazi
sahiplerine aittir.
Bakanlık; kurak, yarı kurak ve az yağışlı yerlerde iklim değişiklikleri ve insan faaliyetleri de
dâhil olmak üzere, çeşitli nedenlerle toprak bozulması görülen çölleşmeye maruz alanlarda
ilgili kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ile işbirliği yaparak gerekli önlemleri
alır veya aldırır.
Erozyona duyarlı alanların belirlenmesi ve korunmasına ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık
tarafından hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.”
88
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
TOPLU KONUT KANUNU
İSKÂN SAHALARININ TESPİTİ, KAMULAŞTIRMA VE KADASTRO:
Madde 4-(Değişik madde: 05/05/2004-5162 S.K./2.mad) *1*
(Değişik fıkra: 24/07/2008-5793 S.K./7.mad) Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi
uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerde veya valiliklerce toplu
konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak
şekilde her tür ve ölçekteki planlar ile imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye
yetkilidir. Bu planlar; büyükşehir belediye sınırları içerisinde kalan alanlar için büyükşehir
belediye meclisi tarafından, il ve ilçe belediye sınırları ile mücavir alanları içerisinde kalan
alanlar için ilgili belediye meclisleri tarafından, beldelerde ve diğer yerlerde ilgili valilik
tarafından, planların belediyelere veya valiliğe intikal ettiği tarihten itibaren üç ay içerisinde
aynen veya değiştirilerek onaylanır. Belediyeler ve valilik tarafından üç ay içerisinde
onaylanmayan planlar Başkanlık tarafından re'sen onaylanır. Belediyeler, valilik veya
Başkanlık tarafından onaylanan bu planlar; askı, ilan ve itiraza dair kararlar da dâhil olmak
üzere 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre belediyeler ve ilgili kamu kurumları
tarafından yapılacak tüm işlemler Başkanlık tarafından re'sen yapılmak suretiyle yürürlüğe
konur.
89
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
TURİZMİ TEŞVİK KANUNU
Madde 1–Bu Kanunun amacı; turizm sektörünü düzenleyecek, geliştirecek, dinamik bir yapı
ve işleyişe kavuşturacak tertip ve tedbirlerin alınmasını sağlamaktır.
Madde 2–Bu Kanun, turizm hizmeti ile bu hizmetin gereği kültür ve turizm koruma ve
gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinin tespiti ile geliştirilmelerine, turizm yatırım ve
işletmelerinin teşvik edilmesine, düzenlenmesine ve denetlenmesine ilişkin hükümleri
kapsar.
Madde 4–Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinin tespitinde;
ülkenin doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri, kış, av ve su sporları ve
sağlık turizmi ile mevcut diğer turizm potansiyeli dikkate alınır.
Madde 6–Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde ve turizm merkezlerinde Devletin
hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde, bölgenin doğal ve kültürel özelliklerini bozmamak,
turizm işletmelerine zarar vermemek ve imar planlarına uygun olmak ve Bakanlıktan izin
almak kaydıyla kamuya yararlı diğer yapı ve tesisler yapılabilir ve işletilebilir.
Deniz, göl ve akarsular ile kıyıları, özelliklerini bozucu ve yıpratıcı şekilde kullanılamaz. Bu
yerlerden kum, çakıl ve taş alınması gibi çeşitli şekillerde yararlanma 1738 sayılı Seyir ve
Hidrografi Hizmetleri Kanununa göre Deniz Kuvvetleri Komutanlığının görüşü alınmak
kaydıyla Bakanlığın iznine bağlıdır.
90
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
TURİZMİ TEŞVİK KANUNU (devam)
Madde 7–(Değişik: 24/7/2003-4957/2 md.)
Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde diğer kamu kurum ve
kuruluşlarınca yapılacak satış, tahsis, kiralama, sınır ilânı ve değişikliği işlemleri ile çevresel
etki yaratacak alt yapı ve üst yapı projelerinden önce Bakanlığın olumlu görüşünün alınması
gereklidir.
91
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
YERALTI SULARININ KİRLENMEYE VE
BOZULMAYA KARŞI KORUNMASI HAKKINDA
YÖNETMELİK
Madde 1–(1) Bu Yönetmeliğin amacı, iyi durumda olan yeraltı sularının mevcut
durumunun korunması, yeraltı sularının kirlenmesinin ve bozulmasının önlenmesi ve bu
suların iyileştirilmesi için gerekli esasları belirlemektir.
Madde –(1) Yeraltı sularına kalitesi her ne olursa olsun atık suların doğrudan deşarjı
yasaktır.
(2) İçme suyu temini maksadıyla kullanılan ve/veya kullanımı planlanan YAS kütlelerinin
kalite durumu 17/2/2005 tarihli ve 25730 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İnsani Tüketim
Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik eklerinde yer alan parametre listesi ve standartları
dikkate alınarak bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre değerlendirilir. Bu su kütlelerinin
koruma alanlarına, arıtılmış olsun ya da olmasın atık suların doğrudan ve/veya dolaylı
deşarjı yasaktır.
(6) Yeraltı sularının tarımsal faaliyetler sonucunda kirlenmiş olduğunun tespiti durumunda,
18/2/2004 tarihli ve 25377 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tarımsal Kaynaklı Nitrat
Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği hükümlerine göre tedbirler alınır ve
uygulanır.
Madde 6
(2) Yeraltı suyunda, insan faaliyetleri sonucu oluşan baskılar ve bu baskılardan oluşan
etkilerin analizi, SYGM’ce gerekli tüm bilgi, belge ve envanter ilgili kurumlardan sağlanarak
hazırlanır/hazırlatılır.
92
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
YERALTI SULARININ KİRLENMEYE VE
BOZULMAYA KARŞI KORUNMASI HAKKINDA
YÖNETMELİK (devam)
Madde 7
(5) İnsan sağlığını ve çevreyi korumak maksadıyla, yeni bir kirletici için eşik değer
belirlenmesini, mevcut bir eşik değerin değiştirilmesini veya önceden kaldırılan bir eşik
değerin tekrar eklenmesini gerektiren bir durumun ortaya çıkması halinde, eşik değerler
listesi yeniden düzenlenir. YAS kütlesi kirletici veya kirletici grupları ve kirlilik göstergeleri
açısından artık risk altında olarak tanımlanmıyorsa, bu parametreler için belirlenmiş eşik
değerler, eşik değer listesinden çıkarılabilir.
Yeraltı suyu miktar durumunun değerlendirilmesi için ölçütler
(3) İnsani faaliyetlerin yeraltı suları üzerindeki etkilerinin gözden geçirilmesi maksadıyla, DSİ
tarafından her bir akiferi temsil edecek sayı ve konumda YAS gözlem kuyusu belirlenerek
YAS seviyeleri yeterli sıklıkta izlenir, izleme neticelerine göre risk altında olduğu belirlenen
her bir YAS kütlesi için yıllık ortalama çekim miktarı ile ilgili bilgilerin envanteri DSİ
tarafından tutulur ve düzenli olarak SYGM’ye bildirilir.
Madde 12
a) Yeraltı suyunda kirlenmeyi azaltmak ve yeraltı suyunun kimyasal açıdan bozulmasını
önlemek için su kalitesine, insan sağlığına, karasal ve su ekosistemlerinin kalitesine zarar
verme riski olan faaliyetlere izin verilmez, 5 inci maddede belirtilen yasaklar ve
düzenlemeler uygulanır.
d) Alınan tedbirlere rağmen YAS kütlelerinde eşik değere ulaşılır ise yeraltı suyunun
kimyasal durumunun bozulmasına sebep olan faaliyetler tespit edilerek durdurulur ve 2872
sayılı Çevre Kanunu uyarınca işlem yapılır.
93
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
YERALTI SULARININ KİRLENMEYE VE
BOZULMAYA KARŞI KORUNMASI HAKKINDA
YÖNETMELİK (devam)
g) Atık sularla veya yağmur suları ile taşınarak yeraltı suyuna karışabilecek nitelikteki zararlı
maddeler YAS besleme havzası içerisinde zeminde doğrudan depolanamaz.
m) YAS rezervlerini haiz akifer karakterindeki her türlü formasyondan malzeme temini
yasaktır. Ancak YAS beslenme havzalarından malzeme alınmasına YAS kütlelerine zarar
verilmemesi şartıyla DSİ tarafından izin verilebilir.
Madde 13–(1) İçme ve kullanma suyu olarak YAS temin edilen kuyu, pınar, kaynak, kaptaj,
tünel, galeri ve benzeri yapılarda İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik
gereğince izleme yapılır.
(3) Toplu içme suyu temini maksadıyla kullanılan kuyu, pınar, kaynak, kaptaj, tünel, galeri ve
benzeri yapıların korunması maksadıyla;
a) Kuyu, pınar, kaynak, kaptaj, tünel, galeri ve benzeri yapılara elli metreden daha yakın
mesafede hiçbir yapıya katı ve sıvı atık boşaltımına ve geçişe izin verilmez.
1) Mutlak koruma alanı dışında oluşturulan ikinci koruma alanında yapılaşmaya izin
verilmeksizin yalnızca geçiş, rekreasyon gibi maksatlarla kullanımına izin verilebilir.
2) Koruma alanı içinde atık boşaltımını engelleyecek tedbirler alınır.
3) Bu alanlarda YAS kalitesine zarar verme riski olan faaliyetlere izin verilmez.
4) Atık sularla veya yağmur suları ile çözünerek yeraltı suyuna taşınabilecek nitelikteki
maddeler YAS besleme havzası içerisinde zeminde doğrudan depolanamaz.
5) Yeraltı sularının içme suyu maksadıyla kullanıldığı alanlarda, kullanılan tarım ilaçlarının
doğal şartlarda parçalanabilir ve canlılarda uzun süreli birikim yapmayacak türden olması
gerekir.
94
ULUSAL MEVZUAT
İLGİLİ MADDELER
YERALTI SULARININ KİRLENMEYE VE
BOZULMAYA KARŞI KORUNMASI HAKKINDA
YÖNETMELİK (devam)
c) Mutlak koruma alanını çevreleyen birinci derece koruma alanının büyüklüğü yerel şartlar
dikkate alınarak SYGM tarafından tespit edilir. Gerektiği hallerde, ikinci veya üçüncü bir
koruma alanı oluşturulur ve bu bölgeler için genel koruma tedbirlerine ilave özel koruma
şartları belirlenir.
İstisnai durumlar
b) Maden ve taş ocaklarında işletme faaliyetleri sırasında pompalama ile uzaklaştırılması
gereken yeraltı suyunun, aynı derinlik ve aynı kaynağa olmak şartı ile reenjeksiyonunu,