Content uploaded by Aslı Karakuş Selçuk
Author content
All content in this area was uploaded by Aslı Karakuş Selçuk on Feb 08, 2020
Content may be subject to copyright.
ARAŞTIRMA MAKALESİ
RESEARCH ARTİCLE
CBU-SBED, 2019, 6(1): 15-30
15
Hemşirelik Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimi ve Sosyal Medya
Bağımlılığını Etkileyen Faktörler
Emre Yanıkkerem1* Aslı Karakuş Selçuk1
1 Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü, Manisa, Türkiye
email:emrenurse@hotmail.com, akarakus_ksk@hotmail.com
Orcid:0000-0001-8909-4259
Orcid: 0000-0003-8909-3597
*Sorumlu Yazar / Corresponding Author: Emre Yanıkkerem
Gönderim Tarihi / Received: 30.07.2018
Kabul Tarihi / Accepted: 28.03.2019
Öz
Amaç: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde okuyan hemşirelik öğrencilerin girişimcilik
eğilimleri ve sosyal medya bağımlılığını etkileyen faktörlerin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Hemşirelik bölümünde öğrenim gören 804 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada Sosyal Ağ Siteleri Kullanım Amacı
Ölçeği (SASKAÖ), Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (SMBÖ), Girişimcilik Eğilimine Etki Eden Özellikleri Soru
Formu (GEEEÖSF) ve Girişimcilik Eğilimine İlişkin İfadeleri içeren Soru Formu (GEİİİSF) kullanılmıştır, 12
öğrenci ile nitel görüşme yapılmıştır.
Bulgular: Bu çalışmada kadın öğrenciler sosyal etkileşim-iletişim ve eğitim amaçlı, erkek öğrenciler tanıma
tanınma amaçlı sosyal medyayı daha fazla kullanmaktadır. SMBÖ’ne göre öğrencilerin %1,0’ı çok yüksek, %4,5’i
yüksek, %21,0’ı orta bağımlı, %40,2’si az bağımlıdır. SMBÖ puan ortalaması 24 yaş ve üzerinde olan öğrencilerde
düşük; annesi çalışan, akademik başarısı düşük ve sosyal ağ siteleri kullananlarda yüksektir. GEEEÖSF’na göre
erkek öğrencilerde risk alma ve yaratıcılık, eleştiriye açıklık, dışa açıklık, duygusallık ve hayalcilik, muhafazakarlık
ve uysallık ve gerginlik ve kestirmecilik; 24 yaş ve üzerinde olan öğrencilerde ve çalışanlarda, risk alma ve
yaratıcılık ve eleştiriye açıklık; girişimcilik ile ilgili ders alan öğrencilerde dışa açıklık; akademik başarısı yüksek
olanlarda güvenilirlik ve sorumluluk sahipliği ve dışa açıklık puan ortalaması yüksektir. Eleştiriye açıklık puan
ortalaması ailesinin gelir durumunun kötü olduğunu belirten, 5 ve üzerinde kardeşi olan ve annesi okuma yazma
bilmeyen öğrencilerde yüksek bulunmuştur. Muhafazakarlık ve uysallık annesi ilkokul mezunu olanlarda yüksek,
babası üniversite mezunu olan düşüktür. GEİİİSF alt boyutlarından kendi işini kurma fırsatı ve çalışma puan
ortalaması 5 ve üzerinde kardeşe sahip olan, annesi okuma yazma bilmeyen, 24 yaş ve üzerinde olan, erkek,
girişimcilikle ilgili ders alan, çalışan ve ailesinde kendi işini kuran birinci derece yakını olan öğrencilerde yüksek
saptanmıştır. Hümanizm ikinci sınıfta okuyan, akademik başarısı yüksek olan; riskten kaçınma parçalanmış aileye
sahip, çalışmayan ve babası üniversite mezunu olan; azimli ve rekabetçi olma akademik başarısı yüksek olan; yeni iş
kurma güçlüğü en uzun köyde yaşayan; aile desteği kadın, çalışmayan, ailesinin gelir durumunun iyi olduğunu
belirten, iki kardeşi olan, annesi ve babası lise mezunu olan öğrencilerde yüksektir. Yenilik yaratma puan ortalaması
5 kardeş ve üzerinde olan, erkek, 24 yaş ve üzerinde olan, ikinci sınıfta okuyan, akademik başarısı yüksek olan ve
çalışan öğrencilerde yüksektir.
Sonuç: Sosyal medya bağımlığı olan ve girişimcilik eğilimleri düşük olan öğrencilerin bağımlılığının azaltılması ve
girişimcilik eğilimlerinin arttırılmasının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Girişimcilik, Sosyal Medya Kullanım Amaçları, Sosyal Medya Bağımlılığı,
Girişimcilik Eğilimi. Abstract
Objective: The aim of the study was to investigate the factors that affect the entrepreneurship tendencies and social
media addiction of nursing students from Manisa Celal Bayar University Faculty of Health Sciences.
Methods: The sample of the study consisted of 804 students having education in Manisa Celal Bayar University
Faculty of Health Sciences Nursing Department. In the research Aims of Use of Social Network Sites Scale
(AOUSNSS), Social Media Addiction Scale (SMAS), Questionnaire of Characteristics Affecting Entrepreneurship
Tendency (QCAET), Questionnaire Including the Statements about Entrepreneurship Tendency (QISAET) were
used and qualitative interviews were conducted with 12 students .
16
Results: According to the findings of the research while female students used social media for social interaction-
communication and education, male students used it for recognition and publicity. According to SMAS 1.0% of the
students were extremely high, 4.5% of them were high, 21.0% were moderately and 40.2% of them were low grade
addicted. The point average of SMAS was low for the students 24 years old and over, high for the ones who had
working mothers, had lower academic success and who used social network sites. According to QCAET; risk taking
and creativity, openness to criticism, extraversion, sentimentality and dreaminess, conservatism and amenableness,
nervousness and predictive for male students; risk taking and creativity, openness to criticism for the students who
were 24 age and over and employed; extraversion for the students having lessons about entrepreneurship,
trustworthiness and assuming responsibility, extraversion point averages the ones with higher academic success
were higher. The point average of openness to criticism was higher for the students who stated that the income status
of their families was bad, who had 5 or more siblings and who had illiterate mothers. Conservatism and
amenableness was high for the ones whose mother was primary school graduate, low for the ones whose father was
university graduate. The point average of establishing and running their own business which is a subscale of
QISAET was found high for the students who had 5 or more siblings, who had illiterate mother, who were at the age
of 24 and over, male students, who had lesson about entrepreneurship, who were working and had a first degree
relative establishing his or her own business. Humanism was high for the students with higher academic success;
risk aversion was higher for the ones with broken family, who was not working and whose father was university
graduate; purposefulness and competitiveness was higher for the ones with higher academic success; difficulty in
starting a new business was higher for the students who had a longer village life; family support was higher for the
female students, who were not working, who stated a good family income status, who had two siblings and whose
parents were high school graduate. The point average of creating innovation was high for the students who had 5 or
more siblings, male, students with 24 age and over, with higher academic success and were working.
Conclusion: It is very important that reducing tendencies of students with social media dependence and increasing
entrepreneurial tendencies on students
Keywords: Social Media, Entrepreneurship, İntended Purposes Of Using Social Media, Social Media Addiction,
Entrepreneurship Tendency.
1.Giriş:
Küreselleşme ile birlikte değişen rekabet koşulları
birçok ülkenin ekonomik ve sosyal sorunlar yaşamasına
neden olmaktadır [1]. Bu nedenle dünyada ve
Türkiye’de “Girişimcilik” kavramı her geçen gün önem
kazanmaktadır. Günümüzde girişimciler bulunduğu
herhangi bir ortamda mevcut durumun işleyişini olumlu
anlamda değiştiren bireyler, yüksek düzeyde yaratıcılık
kullanarak daha üstün durumlara varmak için kullanılan
bir yöntem [2], takip eden ve her türlü riski alarak
amacını gerçekleştirmeye çalışan [1], bir işi yapmaya
girişen ve bundan çekinmeyen kişi olarak
tanımlanmaktadır [2].
Sağlık hizmeti içerisinde bireylerin en sık ve uzun süreli
iletişim kurduğu sağlık çalışanlarından biri hemşireler
olup, toplumun sağlık ihtiyaçlarındaki değişim,
hemşirelikte işsizlik oranındaki artış, hemşirelik
bilimindeki önemli ilerleme, sosyoekonomik
faktörlerdeki değişimlerle beraber dünya genelinde
hemşirelikte girişimcilik kavramı tekrar gündeme
gelmeye başlamıştır [3].
Girişimcilerin ortak kişilik özellikleri kontrol etme
isteği, kendine güven, girişimcilik potansiyeli, risk
alma, liderlik, başarıya odaklanma, iyi bir iş mantığı,
sağlam bir destek sistemi, dayanıklılık, sabır ve
yaratıcılıktır. Bununla birlikte, başarılı girişimcilerde
sorumluluk üstlenme, kişisel misyona ve vizyona sahip
olma, insanlarla üst düzeyde iletişim kurabilme
yeteneği, yeniliğe ve değişime açık bir yapı, ihtiraslı ve
büyük olma tutkusu, dışa dönüklük, takım çalışmasına
yatkınlık gibi özelliklerin de bulunması gerekmektedir
[1, 2, 4].
Girişimciliği etkileyebileceği düşünülen bir diğer faktör
ise sosyal medyadır. Bilindiği gibi dünyada ve özellikle
Türkiye’de bilgisayar ve internetin kullanım sıklığı artış
göstermektedir [5]. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
2017 verilerine göre; 16-24 yaş arası internet kullanım
oranı erkeklerde %91,5 iken kadınlarda %82,9, 25-34
yaş arası erkeklerde %92,6 ve kadınlarda %78,7’dir [6].
Kullanımının kolay olması, ulaştırmak istenilen
mesajları geniş kitlelere hızlı bir şekilde iletmesi,
tamamen ücretsiz olması, iki yönlü iletişim imkânı
sunması gibi etkenlerden dolayı sosyal medya her geçen
gün toplumda önemini arttırmaktadır [7, 8]. Sosyal
medya, insanları bir araya getirmekle birlikte, kişilerin
fikirlerini, bilgi birikimlerini ve düşüncelerini sanal
olarak paylaşacakları bir ortam sunmakta [9] ve
bireylerin ortak ilgi alanları, aktiviteler gibi konularda
birbirleriyle bağlantı kurarak sosyalleşmelerine imkan
sağlamaktadır [8,9]. Öğrencilerin internete girme
nedenleri incelendiğinde İzmir’de %36,7’si bilgi
alışverişi, %26,6’sı sosyal ağlar, %25,4’ü eğlence,
%32’si video izleme ve %20,7’si program indirme [10],
İstanbul’da araştırma yapmak (%83,2), elektronik posta
göndermek (%75,2), haber okumak/müzik dinlemek
(%74,4) ve sosyal ağ sitelerine girmek (%71) amacıyla
kullandıklarını ifade etmiştir [11]. Son yıllarda internet
ve sosyal medya hayatımızın neredeyse kaçınılmaz bir
parçası olmuştur. Ancak, herhangi bir maddenin aşırı
kullanımı gibi, problemli veya yaygın internet ve sosyal
medya kullanımının bireyler için olumsuz sonuçlara yol
17
açtığı vurgulanmaktadır [12,13]. Sosyal medya
bağımlılığı “bilişsel, duyuşsal ve davranışsal süreçler ile
gelişerek kişinin hayatındaki özel, iş/akademik, sosyal
alan gibi günlük yaşamının pek çok alanında
meşguliyet, duygu durum düzenleme, tekrarlama ve
çatışma gibi problemlere yol açan psikolojik bir sorun”
olarak tanımlanmıştır [14]. Sosyal medya bağımlılığı
sosyal medya hakkında aşırı endişe duymak, sosyal
medyaya giriş yapmak veya sosyal medyayı kullanmak
ve sosyal medyada çok fazla zaman ayırmak için güçlü
bir motivasyon tarafından yönlendirilmek olarak
tanımlanmaktadır. Bununla birlikte sosyal medya
bağımlılığı sosyal aktivitelerde, çalışmalarda,
kişilerarası ilişkilerde ve psikolojik durumda
bozulmalara yol açan bir çabadır [12]. Sosyal ağların
bağımlılık oluşturması, eleştirel düşünme yeteneklerini
azaltması, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğuna
neden olması, zaman yönetimi kavramını ortadan
kaldırması, okumaya ayrılan zamanın azalması ve okul
notlarının düşmesi, uygun olmayan yayınların paylaşımı
ve sanal taciz yaşanan sorunların başında gelmektedir
[11]. Özellikle genç nüfusun sosyal ağ sitelerinde
geçirdikleri süre ve bu sitelere artan üyelik sayısı yeni
bir iletişim biçiminin yerleştiğinin, yeni iletişim
alışkanlıklarının kazanıldığının önemli göstergelerinden
biridir. Bu nedenle bireylerin sosyal ağları nasıl
kullandıkları, kullanım amaçlarının incelenmesi önemli
konulardır [15].
Literatür incelendiğinde, Türkiye’de [5, 7, 8-11, 14-17]
ve yurt dışında [18-23] öğrencilerin sosyal medyaya
yönelik görüşlerini inceleyen birçok çalışma olduğu
görülmüştür. Yurtdışında Avustralya’da hemşirelik [23]
ve üniversite öğrencileri [21], İngiltere’de tıp fakültesi
öğrencileri ve tıp doktorları [8], Amerika’da mezun olan
eczacılık öğrencileri [20], Amerika’da [22] ve
Malezya’da üniversite öğrencileri [19] ile bu konuda
araştırmaların yürütüldüğü görülmektedir. Türkiye’de
üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerini
belirlemeye yönelik İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
(İİBF) bölümlerinde bulunan öğrenciler ile yapılan
birçok çalışmaya rastlanmıştır [1,24-26]. Bununla
birlikte, İİBF ve başka bölüm öğrencileri ile yapılan ve
öğrencilerin girişimcilik ile ilgili düşüncelerini
belirleyen birçok nitel çalışma da bulunmaktadır [26,
27]. Araştırmanın planlandığı sırada hemşirelik
öğrencilerinde bu konuda yapılmış basılı bir çalışmaya
rastlanmaması nedeniyle özgün olduğu düşünülen bu
araştırma ile hemşirelik öğrencilerinin girişimcilik
eğilimi ve sosyal medya bağımlılığını etkileyen
etmenlerin incelenmesi amaçlanmıştır.
2. Materyal ve Metot
2.1 Araştırmanın Evreni
2017-2018 eğitim öğretim yılında Manisa Celal Bayar
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik
bölümü 1.2.3. ve 4. Sınıflara kayıtlı olan 852 öğrencidir.
2.2 Araştırmanın Örneklemi
Araştırmanın birinci bölümünde, araştırmaya katılmayı
kabul eden ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan tüm
öğrenciler çalışma kapsamına alınmış, örneklem seçimi
yapılmamıştır. Hemşirelik bölümünde 11 öğrenci mezun
olmuş, 21 öğrencinin fakülte ile ilişiği kesilmiş, 3
öğrenci kayıt dondurmuş ve 13 öğrenci ankette yer alan
soruların hepsini yanıtlamamıştır. Bu nedenle 48
öğrenciye ulaşılamamış veri toplama aşaması toplam
804 öğrenci ile tamamlanmıştır.
Araştırmanın ikinci bölümü nitel tipte olup, amaçlı
örnekleme yöntemi ile 1.2,3.ve 4. sınıfta öğrenim gören,
ders başarısı iyi, orta ve kötü olan öğrenciler araştırma
örneklemini oluşturmuştur. Öğrencilerin not
ortalamaları gözönünde bulundurularak (not ortalaması
4,00-3,50= bir öğrenci, 3,00-2,50= bir öğrenci, ≤ 2,00 =
bir öğrenci), basit rastgele örnekleme yöntemi ile her
sınıftan üçer öğrenci olmak üzere 12 öğrenci nitel
bölümün araştırma örneklemini oluşturmuştur.
2.3 Veri Toplama Yöntemi
Araştırmanın birinci bölümünde, araştırmaya katılmaya
gönüllü olan öğrencilerin en çok katılım gösterdikleri
derslerin öncesinde ilgili dersin öğretim elemanı ile
görüşülüp izin alınarak öğrencilere araştırmanın amacı
açıklanarak yazılı bilgilendirilmiş onam alınmıştır.
Veriler yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır.
Araştırmanın ikinci bölümünde nitel görüşmeler yarı
yapılandırılmış görüşme formu ile derinlemesine
görüşme yöntemi kullanılarak ikinci araştırmacı
tarafından toplanmıştır.
2.4 Veri Toplama Araçları
Anket formları yedi bölümden oluşmaktadır. Anket
formunun birinci bölümü öğrencilerin yaşı, cinsiyeti,
anne ve babanın eğitim durumu ve ailenin gelir
durumunu inceleyen “Öğrencilerin Tanıtıcı
Özellikleri Soru Formu” ndan oluşmaktadır. Anket
formunun ikinci bölümü “Öğrencilerin Sosyal Medya
Kullanımını ve Görüşlerini Belirlemeye Yönelik
Soru Formu” nu içermektedir. Literatür doğrultusunda
oluşturulan [5, 7-10, 16, 17, 19-22] bu soru formu;
öğrencilerin internet ve sosyal medyayı kullanma
durumu, sıklığı ve nedeni, gibi değişkenleri inceleyen
sorulardan oluşmaktadır.
Anket formunun üçüncü bölümünde Karal ve Kokoç
[28] tarafından geliştirilen beşli likert tipinde dizayn
edilen “Sosyal Ağ Siteleri Kullanım Amacı Ölçeği
(SASKAÖ)” yer almaktadır. Toplam 14 madde ve 3
faktörden oluşan bu ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlılık
katsayısı 0,83, test-tekrar test güvenirliği 0,91
bulunmuştur [28]. Ölçeğin faktörleri “sosyal etkileşim-
iletişim amaçlı kullanım” (1, 3, 6, 7, 9, 10, 11. madde),
“tanıma ve tanınma amaçlı kullanım” (2, 4, 14. madde)
ve “eğitim amaçlı kullanım” (5, 8, 12, 13. madde)
olarak adlandırılmıştır. Dördüncü bölümde Tutgun Ünal
ve Deniz [14] tarafından geliştirilen beşli likert tipinde
“Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği (SMBÖ)”
bulunmaktadır. 41 madde ve dört faktörden oluşan bu
ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı 0,967
bulunmuştur. Bu ölçeğin “Meşguliyet” boyutu, sosyal
medyanın kişiyi meşgul etme etkisini, “Duygu Durum
Düzenleme” boyutu sosyal medyanın kişinin
duygularını etkilemesini, “Tekrarlama” boyutu kişinin
18
sosyal medya kullanımını denetim altına alamaması,
aynı dozda kullanımının tekrarlamasını, “Çatışma”
boyutu sosyal medyanın kişinin hayatında olumsuz
sonuçlara yol açmaya etkisini ölçmektedir [14].
Beşinci bölümde Börü [29] tarafından geliştirilen
“Girişimcilik Eğilimine Etki Eden Özellikler Soru
Formu (GEEEÖSF)” nun 34 madde ve 7 faktörü
bulunmaktadır. Bu faktörler güvenilir ve sorumluluk
sahipliği, risk alma ve yaratıcılık, dışa açıklık, eleştiriye
açıklık, muhafazakârlık ve uysallık, duygusallık ve
hayalcilik, gergin ve kestirmeciliktir. Ölçekte yer alan
özelliklere tamamen uygun (76-100), oldukça uygun
(51-75), biraz uygun (26-50), hiç uygun değil (0-25)
şeklinde öğrencilerden ifadelere katıldıkları ölçüde puan
vermeleri istenmektedir [29, 30]
Anket formunun altıncı bölümünde 30 madde 7 faktör
içeren Börü [29] tarafından geliştirilen “Girişimcilik
Eğilimine İlişkin İfadeleri içeren Soru Formu
(GEİİİSF)” yer almaktadır. Ölçeğin faktörlerinin
isimleri azimli ve rekabetçi olma, yeni iş kurma
güçlüğü, yenilik yaratma, riskten kaçınma, kendi işini
kurma fırsatı ve çalışma, aile desteği ve hümanizmdir.
Ölçekte yer alan özelliklere tamamen katılıyorum (76-
100), oldukça katılıyorum (51-75), biraz katılıyorum
(26-50), hiç katılmıyorum (0-25) şeklinde öğrencilerden
ifadelere katıldıkları ölçüde puan vermeleri
istenmektedir [29, 30]
Nitel olarak planlanan araştırmanın ikinci aşamasında
kullanılan “Öğrencilerin Girişimcilik ile ilgili
Görüşlerini Belirlemeye Yönelik Yarı
Yapılandırılmış Görüşme Formu” alan yazın
doğrultusunda araştırmacılar tarafından oluşturulmuştur
[26, 27]. Bu soru formunda yer alan soruların
anlaşılırlığı ve işlerliğini değerlendirmek amacıyla üç
öğrenci ile ön uygulama yapılarak soru formunda
gerekli revizyonlar yapılmıştır. Bu üç öğrenci araştırma
örneklemi dışında bırakılmıştır. Görüşmenin başında ses
kayıt cihazı açılarak öğrencilerin sözlü onamları
alınmış, görüşmeler tamamlandıktan sonra ses kayıt
cihazına kaydedilmiş ifade ve cümleler word metni
haline getirilerek MAXQDA Analytics Pro programında
analiz edilmiştir.
2.5 Araştırmanın Etik Yönü
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık
Bilimleri Etik Kurulu’ndan etik kurul onayı (Tarih:
11.10.2017, No: 20478486) alınmıştır. Araştırmanın
yürütülebilmesi için Manisa Celal Bayar Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanlığı’ndan yazılı izin
(Tarih: 17.10.2017) alınmıştır. Araştırmaya katılmak
isteyen öğrencilerden yazılı bilgilendirilmiş onam
alınmıştır. Hasan Karal’dan SASKAÖ, Aylin Tutgun
Ünal’dan SMBÖ ve Deniz Börü’den GEEEÖSF ve
GEİİİSF kullanımı için gerekli izinler alınmıştır.
2.6 Verilerin Analizi
Araştırmanın ilk bölümünde verilerin analizi SPSS 25.0
kullanılarak yapılmıştır. Öğrencilerin sosyodemografik
özellikleri ile ilgili bulgular tanımlayıcı tablolara
dönüştürülerek sayı ve yüzde dağılımları yapılmıştır.
Verilerin normallik dağılımına uygun olup olmadığını
belirlemek amacıyla tüm değişkenler ile SASKAÖ,
SMBÖ, GEEEÖSF ve GEİİİSF alt
boyutları arasındaki Basıklık (Kurtosis) ve Çarpıklık
(Skewness) değerlerine bakılmıştır. Çarpıklık ve
basıklık (Kurtosis) değerleri standart hata değerine
bölünerek elde edilmiş olup bu değer %5 anlamlılık
düzeyinde +1,96 ve -1,96 değerleri arasında olup veriler
normal dağılmıştır. Öğrencilerin sosyodemografik
özellikleri ile SASKAÖ, SMBÖ, GEEEÖSF ve
GEİİİSF arasındaki ilişki bağımsız gruplarda t-testi ve
Anova ile değerlendirilmiştir.
Araştırmanın ikinci bölümünde verilerin analizi
MAXQDA Analytics programı kullanılarak yapılmıştır.
Birbirine benzeyen verileri belirli kavram ve temalar
çerçevesinde biraraya getirmek ve yorumlamak üzere
içerik analizi yapılmıştır. Bu süreç ön okuma, nitel
verilerin kodlanması, veriyi örgütleme, yorumlama ve
raporlaştırma şeklindedir.
3. Bulgular
3.1 Öğrencilerin tanıtıcı özelliklerine ilişkin bulgular
Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması
20,9±2,0 (18-38) olup, %42,4’ü 20-21 yaş arasındadır.
Öğrencilerin %71,4’ü kadın, %51,5’i en uzun il
merkezinde yaşamış, %79,9’unun akademik başarı
ortalaması orta seviyededir. Öğrencilerin %59,7’si
mezun olduktan sonra kamu sektöründe çalışmak
istediğini belirtmiş, %6,8’i girişimcilik ilgili bir ders
almıştır. Öğrencilerin %83,0’ü çekirdek aile yapısında,
%66,0’sının ailesinin gelir durumu orta, %45,4’ünün
annesi, %35,4’ünün babası ilkokul mezunudur.
Öğrencilerin büyük çoğunluğu (%99,6) internet
kullanmakta, günde kullanılan internet süresi ortalaması
4,5 saattir. Öğrencilerin %96,1’i herhangi bir sosyal
medya sitesi, %84,6’sı Instagram, %83,7’si WhatsApp,
%62,3’ü Youtube, %44,2’si Facebook, %29,9’u Twitter
ve %1,2’si Linkedin üyesidir (Veriler tabloda
gösterilmemiştir).
3.2 Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Sosyal Ağ
Siteleri Kullanım Amacı Ölçeği alt boyutları
arasındaki ilişki
SASKAÖ alt boyutları puan ortalaması sosyal
etkileşim- iletişim amaçlı kullanım için 24,3±5,9 (7-35),
tanıma ve tanınma amaçlı kullanım için 7,7±2,9 (3-15)
ve eğitim amaçlı kullanım için 13,8±3,4 (4-20)
bulunmuştur (Veriler tabloda gösterilmemiştir).
Kadın öğrenciler sosyal etkileşim-iletişim (p=0,001) ve
eğitim (p=0,000) amaçlı, erkek öğrenciler tanıma
tanınma amaçlı sosyal medyayı daha fazla kullandığı
bulunmuştur (p=0,001). İkinci sınıf öğrencileri
dördüncü sınıf hemşirelik öğrencilerine göre tanıma-
tanınma amaçlı sosyal medyayı daha fazla
kullanmaktadır (p=0,006). Eğitim amaçlı sosyal medya
puan ortalaması akademik başarısı yüksek olanlarda
(14,9) (p=0,000), girişimcilik ile ilgili bir ders alan
(p=0,023), ailenin gelir durumunu kötü olduğunu
belirten (p=0,005) ve çalışmayan (p=0,013)
öğrencilerde istatistiksel olarak yüksektir. İki kardeşi
olan öğrencilerin (25,2) 5 ve üzerinde kardeşi olan
19
(22,6) öğrencilere göre (p=0,001), annesi ilkokul
mezunu olanların (24,6) annesi okuma yazması
olmayanlara (22,5) göre (p=0,013) sosyal etkileşim-
iletişim amaçlı sosyal medya kullanımı puan ortalaması
istatistiksel olarak anlamlı yüksektir. Öğrencilerin
annesinin eğitim durumu ile öğrencilerin tanıma
tanınma amaçlı sosyal medya kullanımı puan
ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark
vardır (p=0,001). Sosyal etkileşim-iletişim ve tanıma-
tanınma puan ortalaması Facebook, Twitter ve
Instagram kullananlarda istatistiksel olarak kullanmayan
gruba göre yüksek bulunmuştur (Tablo 1).
3.3 Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Sosyal
Medya Bağımlılığı Ölçeği ve alt boyutları arasındaki
ilişki
SMBÖ’nin toplam puan ortalaması 88,9±29,3 (41,0-
205,0)’dir. Öğrencilerin %1,0’ı çok yüksek, %4,5’i
yüksek, %21,0’ı orta bağımlı, %40,2’si az bağımlıdır.
SMBÖ ve alt boyutlarına göre öğrencilerin bağımlılık
durumları incelendiğinde çok yüksek bağımlı olan
öğrencilerin oranı meşguliyet için %6,0, duygu durum
düzenleme için %7,2, tekrarlama için %2,9 ve çatışma
için %1’dir (Veriler tabloda gösterilmemiştir).
24 yaş ve üzerinde olan öğrencilerde SMBÖ toplam
puan ortalaması (76,4), meşguliyet (26,6), duygu durum
düzenleme (10,1), tekrarlama (8,3) ve çatışma (31,4)
diğer gruplara göre istatistiksel olarak anlamlı düşüktür.
Kız öğrencilerin meşguliyet (p=0,001) ve duygu durum
düzenleme (p=0,025) puan ortalaması erkek öğrencilere
göre istatistiksel olarak yüksek bulunmuştur. Çatışma
puan ortalaması erkek öğrencilerde (p=0,000), en uzun
köyde yaşayan öğrencilerde yüksek saptanmıştır
(p=0,044). Akademik başarısı düşük olan öğrencilerde
çatışma (p=0,001) ve SMBÖ toplam puan ortalaması
(p=0,004) istatistiksel olarak yüksektir. Öğrencinin not
ortalaması 2 ve altında olanlarda duygu durum
düzenleme (p=0,000), çatışma (p=0,001) ve SMBÖ
toplam puan ortalaması (p=0,023) istatistiksel olarak
yüksek bulunmuştur. Girişimcilik ile ilgili bir ders alan
öğrencilerde meşguliyet puan ortalaması düşük
(p=0,030), çalışmayan öğrencilerde meşguliyet
(p=0,023) puan ortalaması yüksek, çatışma (p=0,047)
puan ortalaması düşük bulunmuştur. Parçalanmış aileye
sahip olan öğrencilerde geniş aileye sahip olan
öğrencilere göre duygu durum düzenleme puan
ortalaması yüksek (p=0,030); ailesi kötü gelir durumuna
sahip olan öğrencilerde çatışma puan ortalaması yüksek
saptanmıştır (p=0,000). Okuma yazması olmayan
anneye sahip öğrencilerde annesi lise mezunu olan
öğrencilere göre çatışma puan ortalaması istatistiksel
olarak yüksektir (p=0,021). Annesi çalışan öğrencilerin
çalışmayan öğrencilere göre meşguliyet (p=0,005),
duygu durum düzenleme (p=0,013) ve SMBÖ toplam
puanı (p=0,014) istatistiksel olarak yüksek
belirlenmiştir. Meşguliyet (p=0,001), tekrarlama
(p=0,038), çatışma (p=0,005) ve SMBÖ toplam puanı
(p=0,002) Facebook kullanan öğrencilerde kullanmayan
öğrencilere göre yüksek bulunmuştur. Twitter kullanan
öğrencilerde meşguliyet (p=0,000), duygu durum
düzenleme (p=0,000), tekrarlama (p=0,003), çatışma
(p=0,000) ve SMBÖ toplam puanı (p=0,000)
istatistiksel olarak yüksektir. Instagram kullanan
öğrencilerde meşguliyet (p=0,000), duygu durum
düzenleme (p=0,000), tekrarlama (p=0,005) ve SMBÖ
toplam puanı (p=0,000) istatistiksel olarak yüksek
belirlenmiştir (Tablo 2 ve Tablo 3).
3.4 Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Girişimcilik
Eğilimine Etki Eden Özellikler Soru Formu
Faktörleri arasındaki ilişki
Risk alma ve yaratıcılık (p=0,007) ve eleştiriye açıklık
(p=0,000) puan ortalaması 24 yaş ve üzerinde
istatistiksel olarak yüksek bulunmuştur. Erkek
öğrencilerin kız öğrencilere göre risk alma ve yaratıcılık
(p=0,000), dışa açıklık (p=0,004), eleştiriye açıklık
(p=0,000), duygusallık ve hayalcilik (p=0,038),
muhafazakarlık ve uysallık (p=0,000) ve gerginlik ve
kestirmecilik (p=0,034) puan ortalamaları yüksektir.
Güvenilirlik ve sorumluluk sahipliği (p=0,020) ve
duygusallık ve hayalcilik (p=0,020) puan ortalaması
ikinci sınıf öğrencilerde üçüncü sınıf öğrencilere göre
istatistiksel olarak anlamlı yüksek saptanmıştır.
Akademik başarısı yüksek olan öğrencilerin güvenilirlik
ve sorumluluk sahipliği (p=0,000), risk alma ve
yaratıcılık (p=0,000) ve dışa açıklık (p=0,002) puan
ortalaması orta ve düşük olan öğrencilere göre
yüksektir. Not ortalaması 2 ve altında olan (p=0,000) ve
ailesinin gelir durumunun kötü olduğunu belirten
öğrencilerin (p=0,000) eleştiriye açıklık puan ortalaması
yüksektir. Risk alma ve yaratıcılık (p=0,018) ve dışa
açıklık (p=0,025) puan ortalaması girişimcilik ile ilgili
ders alan öğrencilerde almayan öğrencilere göre daha
yüksek belirlenmiştir. Çalışan öğrencilerde risk alma ve
yaratıcılık (p=0,000), dışa açıklık (p=0,008), eleştiriye
açıklık (p=0,023) puan ortalaması çalışmayan
öğrencilere göre yüksektir (Tablo 4 ve Tablo 5).
3.5 Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Girişimcilik
Eğilimine İlişkin İfadeleri İçeren Soru Formu
Faktörleri arasındaki ilişki
Azimli ve rekabetçi olma akademik başarısı yüksek olan
(p=0,000) ve not ortalaması 90-100 arası olan
öğrencilerde (p=0,000) yüksek bulunmuştur. Yeni iş
kurma güçlüğü en uzun köyde yaşayan (p=0,033);
yenilik yaratma 24 yaş ve üzerinde olan (p=0,018),
erkek (p=0,000), ikinci sınıfta okuyan (p=0,003),
akademik başarısı yüksek olan (p=0,020) ve çalışan
öğrencilerde (p=0,001) yüksektir. Riskten kaçınma
çalışmayan öğrencilerde (p=0,039); kendi işini kurma
fırsatı ve çalışma 24 yaş ve üzerinde olan (p=0,000),
erkek (p=0,000), girişimcilikle ilgili ders alan
(p=0,002), çalışan (p=0,000) öğrencilerde yüksek
saptanmıştır.
Aile desteği olan, kadın (p=0,000), akademik başarısı
yüksek (p=0,005), ailesinin gelir durumunun iyi
olduğunu belirten (p=0,000) ve çalışmayan öğrencilerde
yüksektir (p=0,020). Hümanizm alt boyut puan
ortalaması ikinci sınıf öğrencilerinde üçüncü sınıf
öğrencilerine göre, dördüncü sınıf öğrencilerinde
üçüncü sınıf öğrencilerine göre (p=0,003) ve akademik
20
Tablo 1. Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Sosyal Ağ Siteleri Kullanım Amacı Ölçeği Alt Boyutları
Arasındaki İlişki
Tanıtıcı özellikler
Sosyal etkileşim- iletişim
Tanıma tanınma
Eğitim
Ort ±sd
Test
Ort ±sd
Test
Ort ±sd
Test
Cinsiyet
Kadın
Erkek
24.7±5.7
23.1±6.5
t=3.259
df=376.495
p=0.001
7.4±2.8
8.2±3.1
t=-3.297
df=802
p=0.001
14.3±3.1
12.7±3.7
t=5.74
df=364.687
p=0.000
Sınıfı
1. sınıf (a)
2. sınıf (b)
3. sınıf (c)
4. sınıf (d)
24.2±6.3
24.9±5.7
24.2±5.9
24.3±5.9
F=1.149
p=0.329
7.9±2.3
8.1±2.8
7.5±2.9
7.7±2.9
F=4.197
p=0.006
b>d
13.6±3.3
14.2±3.4
13.9±3.4
13.8±3.4
F=1.580
p=0.191
Öğrencinin akademik başarısı
Düşük (a)
Orta (b)
Yüksek (c)
23.3±7.1
24.1±6.0
25.2±5.3
F=2.019
p=0.133
7.6±3.3
7.7±2.9
7.7±3.2
F=0.028
p=0.972
12.7±3.7
13.7±3.3
14.9±3.3
F=9.587
p=0.000
c>a. c>b
Öğrencinin not ortalaması
90-100 [4.00 pekiyi] (a)
85-89 [3.50 iyi-pekiyi] (b)
80-84 [3.00 iyi] (c)
75-79 [2.50 orta-iyi] (d)
65-74 [2.00 ve altında orta] (e)
24.7±5.9
24.2±6.1
24.6±5.8
23.9±5.9
24.1±7.2
F=0.479
p=0.752
8.0±2.7
7.3±2.9
7.5±2.9
7.8±2.9
8.6±2.9
F=2.026
p=0.089
14.4±3.2
14.2±3.3
14.3±3.1
13.1±3.6
13.9±3.4
F=5.231
p=0.000
b>d. c>d
Girişimcilik ile ilgili bir ders
alma durumu
Evet
Hayır
25.0±4.9
24.2±6.1
t=0.938
df=802
p=0.349
8.2±2.8
7.6±2.9
t=1.486
df=802
p=0.138
14.8±3.1
13.8±3.4
t=2.273
df=802
p=0.023
Üniversite eğitiminde çalışma
durumu
Evet
Hayır
23.7±6.4
24.5±5.8
t=-1.604
df=802
p=0.109
7.8±3.1
7.6±2.9
t=1.216
df=802
p=0.224
13.4±3.6
14.0±3.2
t=-2.486
df=430.937
p=0.013
Ailenin gelir durumu
Kötü (a)
Orta (b)
İyi (c)
22.7±6.8
24.4±5.8
24.3±6.3
F=1.911
p=0.149
6.9±3.0
7.7±2.9
7.7±2.9
F=1.740
p=0.176
12.4±4.0
14.0±3.2
13.9±3.5
F=5.300
p=0.005
b>a. c>a
Kardeş sayısı
Tek çocuk (a)
2 kardeş (b)
3 kardeş (c)
4 kardeş (d)
5 kardeş ve üzeri (e)
24.5±6.9
25.2±5.5
24.0±6.1
23.8±6.0
22.6±6.3
F=5.005
p=0.001
b>e
7.9±3.0
7.8±2.9
7.7±2.9
7.5±5.6
7.3±3.0
F=0.900
p=0.463
14.1±4.1
14.1±3.2
13.7±3.4
13.2±3.2
13.6±3.4
F=1.793
p=0.128
Annenin eğitim durumu
Okuma yazma olmayan (a)
Okuryazar (b)
İlkokul (c)
Ortaokul (d)
Lise (e)
Üniversite (f)
22.5±6.2
22.7±6.4
24.6±5.7
24.1±5.9
24.7±6.5
25.8±5.5
F=2.907
p=0.013
c>a
7.4±2.9
7.5±3.1
7.3±2.9
8.4±2.7
8.3±3.0
7.5±2.7
F=3.982
p=0.001
d>c. e>c
13.7±3.4
12.7±3.5
13.9±3.2
13.6±3.5
14.1±3.5
14.4±2.3
F=1.931
p=0.087
Facebook
Kullanan
Kullanmayan
24.9±5.8
23.8±6.1
t=2.618
df=802
p=0.009
8.0±3.0
7.4±2.8
t=3.077
df=802
p=0.002
13.8±3.4
13.8±3.3
t=-0.159
df=802
p=0.874
Twitter
Kullanan
Kullanmayan
24.9±6.4
24.0±5.8
t=1.996
df=802
p=0.046
8.1±2.9
7.5±2.9
t=3.107
df=802
p=0.002
13.8±3.5
13.8±3.3
t=-0.163
df=802
p=0.870
Instagram
Kullanan
Kullanmayan
24.9±5.7
20.6±6.3
t=7.616
df=802
p=0.000
7.8±2.9
6.8±3.0
t=3.543
df=802
p=0.000
13.9±3.3
13.4±3.6
t=1.630
df=802
p=0.103
başarısı yüksek olan öğrencilerde (p=0,045) yüksektir
(Tablo 6 ve Tablo 7).
3.6 Araştırmanın nitel boyutuna yönelik bulgular
Araştırmanın nitel boyutunda hemşirelik öğrencileri
girişimciliği en fazla yeni fikirler ortaya atabilmek
(f:17), kendi işini kurmak ve riske girmek olarak
tanımlamıştır.
21
Tablo 2. Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeğinin Meşguliyet, Duygudurum
Düzenleme ve Tekrarlama Alt Boyutları Arasındaki İlişki
Tanıtıcı özellikler
Meşguliyet
Duygudurum düzenleme
Tekrarlama
Ort ±sd
Test
Ort ±sd
Test
Ort ±sd
Test
Yaş grubu
18-19 (a)
20-21 (b)
22-23 (c)
24 ve üzeri (d)
35.1±11.2
34.1±10.5
32.8±10.7
26.6±9.0
F=11.422
p=0.000
a>d. b>d. c>d
13.1±5.2
12.5±4.9
12.3±4.9
10.1±4.7
F=5.793
p=0.001
a>d. b>d. c>d
9.4±4.1
9.9±4.7
10.5±4.9
8.3±3.4
F=4.563
p=0.004
b>d. c>d
Cinsiyet
Kadın
Erkek
34.2±10.9
31.4±10.2
t=3.439
df=802
p=0.001
12.7±5.2
11.8±4.8
t=2.252
df=802
p=0.025
9.7±4.5
10.0±4.6
t=-1.066
df=802
p=0.287
En uzun yaşanılan yer
İl (a)
İlçe (b)
Köy (c)
33.3±11.4
33.7±10.2
33.1±10.1
F=0.164
p=0.849
12.4±5.1
12.6±5.1
12.0±4.9
F=0.616
p=0.540
9.6±4.4
9.8±4.6
10.2±4.9
F=0.696
p=0.499
Öğrencinin akademik başarısı
Düşük (a)
Orta (b)
Yüksek (c)
36.3±11.4
33.5±10.9
31.9±10.2
F=2.553
p=0.780
13.9±5.7
12.4±5.1
12.2±4.8
F=1.811
p=0.164
10.8±5.4
9.8±4.6
9.0±4.2
F=2.692
p=0.680
Öğrencinin not ortalaması
90-100 [pekiyi] (a)
85-89 [iyi-pekiyi] (b)
80-84 [iyi] (c)
75-79 [orta-iyi] (d)
65-74 [2.00 ve altında orta]
(e)
33.2±10.2
32.9±10.7
34.0±10.8
32.9±10.9
35.3±11.2
F=0.753
p=0.556
13.6±4.8
12.6±5.2
12.3±5.0
11.8±5.0
15.5±4.9
F=5.169
p=0.000
e>b. e>c. e>d
8.8±4.0
9.6±4.6
10.0±4.7
9.6±4.3
11.1±5.4
F=1.623
p=0.166
Girişimcilik ile ilgili bir ders
alma durumu
Evet
Hayır
30.4±10.3
33.6±10.8
t=-2.172
df=802
p=0.030
11.5±5.2
12.5±5.1
t=-1.405
df=802
p=0.160
9.8±4.7
9.8±4.6
t=0.114
df=802
p=0.909
Üniversite eğitiminde çalışma
durumu
Evet
Hayır
32.1±11.2
33.9±10.6
t=-2.279
df=802
p=0.023
12.3±5.3
12.5±4.9
t=-0.512
df=802
p=0.609
9.8±4.7
9.8±4.5
t=-0.065
df=802
p=0.948
Aile tipi
Çekirdek (a)
Geniş (b)
Parçalanmış (c)
33.7±11.0
31.5±10.4
35.2±7.9
F=2.304
p=0.101
12.5±5.0
11.7±5.3
14.9±4.9
F=3.512
p=0.030
c>b
9.8±4.6
9.8±4.6
9.3±3.4
F=0.098
p=0.907
Ailenin gelir durumu
Kötü (a)
Orta (b)
İyi (c)
32.4±10.8
33.4±10.7
33.7±10.8
F=0.309
p=0.734
12.4±4.6
12.4±5.1
12.4±5.1
F=0.022
p=0.978
10.5±5.0
9.7±4.5
9.8±4.6
F=0.773
p=0.462
Annenin eğitim durumu
Okuma yazma olmayan (a)
Okuryazar (b)
İlkokul (c)
Ortaokul (d)
Lise (e)
Üniversite (f)
30.6±8.1
31.2±10.4
33.9±10.3
34.2±11.1
34.2±10.6
31.5±11.4
F=2.139
p=0.059
11.6±4.0
11.9±5.1
12.4±5.2
12.9±5.2
12.7±5.0
12.4±5.9
F=0.866
p=0.503
10.0±3.8
9.3±4.8
10.0±4.8
10.3±4.7
9.2±4.3
8.7±3.9
F=1.470
p=0.197
Annenin çalışma durumu
Çalışmayan
Çalışan
32.9±10.4
36.1±12.3
t=-2.862
df=182.036
p=0.005
12.2±5.0
13.4±5.4
t=-2.476
df=802
p=0.013
9.7±4.4
10.4±5.1
t=-1.663
df=802
p=0.097
Facebook
Kullanan
Kullanmayan
34.8±10.3
32.3±11.1
t=3.221
df=802
p=0.001
12.6±4.9
12.3±5.2
t=0.828
df=802
p=0.408
10.1±4.6
9.5±4.5
t=2.080
df=802
p=0.038
Twitter
Kullanan
Kullanmayan
36.9±10.7
32.0±10.6
t=5.993
df=802
p=0.000
13.9±5.1
11.8±4.9
t=5.434
df=802
p=0.000
10.5±4.7
9.5±4.4
t=3.019
df=802
p=0.003
Instagram
Kullanan
Kullanmayan
34.7±10.5
26.2±9.7
t=8.444
df=802
p=0.000
12.8±5.1
10.3±4.5
t=5.102
df=802
p=0.000
9.9±4.6
8.8±3.9
t=2.858
df=193.437
p=0.005
Öğrencilerinin tamamı girişimciliğin nesilden nesle
aktarılabileceğini ifade etmiş, azimle çalışma (f:6),
çocuğun işe yardım etmesi, eğitim, ailenin çocuğa
destek olması, iş disiplini, örnek alma ve paranın
olmasının girişimciliğin nesilden nesle aktarılmasında
etkili olan en önemli unsurlar olarak belirtmiştir. Bilgi
birikimi (f:15), pazar araştırması, sermayenin ve bir
fikrin olması, prosedürleri bilme, reklamını yapma,
devletin girişimciyi yönlendirmesi ve insan
yönetebilmenin başarılı bir girişimci olmak için gerekli
unsurlar olduğu öğrenciler tarafından ifade edilmiştir.
22
Tablo 3. Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeğinin Çatışma Alt Boyutu ve
Toplam Puan Arasındaki İlişki
Tanıtıcı özellikler
Çatışma
Toplam puan
Ort ±sd
Test
Ort ±sd
Test
Yaş grubu
18-19 (a)
20-21 (b)
22-23 (c)
24 ve üzeri (d)
31.8±12.3
33.2±15.1
35.8±16.4
31.4±15.1
F=2.894
p=0.034
c>a
89.4±26.5
89.8±28.9
91.3±32.1
76.4±27.6
F=4.640
p=0.003
a>d. b>d. c>d
Cinsiyet
Kadın
Erkek
31.9±13.7
36.7±16.7
t=-3.809
df=359.127
p=0.000
88.6±28.4
89.9±31.3
t=-0.563
df=388.105
p=0.573
En uzun yaşanılan yer
İl (a)
İlçe (b)
Köy (c)
32.4±13.6
33.6±15.7
36.2±16.4
F=3.147
p=0.044
c>a
87.8±28.5
89.6±29.5
91.4±31.4
F=0.842
p=0.431
Öğrencinin akademik başarısı
Düşük (a)
Orta (b)
Yüksek (c)
39.8±19.4
33.5±14.6
30.2±13.5
F=6.681
p=0.001
a>b. a>c
100.7±35.9
89.2±29.0
83.4±26.7
F=5.568
p=0.004
a>b. a>c
Öğrencinin not ortalaması
90-100 [pekiyi] (a)
85-89 [iyi-pekiyi] (b)
80-84 [iyi] (c)
75-79 [orta-iyi] (d)
65-74 [2.00 ve altında orta] (e)
32.9±13.9
30.5±13.0
33.3±14.9
34.1±14.7
41.0±19.7
F=4.454
p=0.001
e>b. e>c
88.4±26.9
85.7±26.8
89.6±29.2
88.3±29.2
102.8±36.3
F=2841
p=0.023
e>b. e>d
Girişimcilik ile ilgili bir ders alma durumu
Evet
Hayır
36.0±16.5
33.1±14.7
t=1.393
df=802
p=0.164
87.7±32.8
89.0±29.0
t=-0.290
df=60.374
p=0.773
Üniversite eğitiminde çalışma durumu
Evet
Hayır
35.0±16.2
32.6±14.1
t=1.995
df=417.406
p=0.047
89.1±32.3
88.9±27.8
t=0.117
df=414.686
p=0.907
Aile tipi
Çekirdek (a)
Geniş (b)
Parçalanmış (c)
33.4±14.7
32.8±15.2
35.4±16.9
F=0.291
p=0.748
89.3±29.1
85.8±30.6
94.8±25.4
F=1.134
p=0.322
Ailenin gelir durumu
Kötü (a)
Orta (b)
İyi (c)
41.0±18.4
33.5±14.5
31.8±14.0
F=8.256
p=0.000
a>b. a>c
96.4±32.2
88.8±29.2
87.6±28.5
F=1.872
p=0.155
Annenin eğitim durumu
Okuma yazma olmayan (a)
Okuryazar (b)
İlkokul (c)
Ortaokul (d)
Lise (e)
Üniversite (f)
37.2±16.0
31.6±13.0
33.1±14.7
35.7±16.9
30.9±12.4
31.7±14.7
F=2.673
p=0.021
a>e
89.3±27.6
84.1±26.3
89.3±30.2
93.1±31.7
87.1±26.2
84.4±30.4
F=1.088
p=0.365
Annenin çalışma durumu
Çalışmayan
Çalışan
33.1±14.5
34.7±16.1
t=-1.199
df=802
p=0.231
87.8±28.3
94.5±33.2
t=-2.471
df=802
p=0.014
Facebook
Kullanan
Kullanmayan
35.0±15.5
32.0±14.1
t=2.822
df=726.115
p=0.005
92.5±29.3
86.1±28.9
t=3.104
df=802
p=0.002
Twitter
Kullanan
Kullanmayan
36.4±15.9
32.0±14.1
t=3.685
df=406.650
p=0.000
97.6±30.4
85.2±28.0
t=5.606
df=802
p=0.000
Instagram
Kullanan
Kullanmayan
33.7±15.0
31.6±13.4
t=1.436
df=802
p=0.151
91.1±29.2
76.9±26.8
t=5.059
df=802
p=0.000
*Kardeş sayısı ve sınıfı ile tüm faktörler arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu nedenle tablo 3’te
gösterilmemiştir.
Öğrenciler başarılı bir girişimcide bulunması gereken en
önemli kişilik özelliğinin iletişimi kuvvetli olma (f:17)
olarak belirtmişlerdir. Azimli olma ikinci sırada ve risk
alabilme üçüncü sırada yer almış, diğer özellikler
cesaretli olma, çalışkan olma, araştırma ruhuna sahip
olma ve lider ruhlu olmadır. Bununla birlikte, öğrenciler
girişimcilik dersinin uygulamalı (f:11), özgüveni
arttırmaya yönelik ve proje bazlı olmasını istemişlerdir.
23
Tablo 4. Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Girişimcilik Eğilimine Etki Eden Özellikler Soru Formunda Yer
Alan Güvenilirlik ve Sorumluluk Sahipliği, Risk alma ve Yaratıcılık, Dışa Açıklık ve Eleştiriye Açıklık
Faktörleri Arasındaki İlişki
Tanıtıcı özellikler
Güvenilirlik ve
Sorumluluk
Sahipliği
Risk alma ve
Yaratıcılık
Dışa Açıklık
Eleştiriye Açıklık
Ort
Test
Ort
Test
Ort
Test
Ort
Test
Yaş grubu
18-19 (a)
20-21 (b)
22-23 (c)
24 ve üzeri (d)
81.4
80.9
80.6
82.5
F=0.503
p=0.680
71.1
70.4
70.7
77.4
F=4.070
p=0.007
d>a. d>b.
d>c
70.0
69.4
69.4
72.5
F=1.409
p=0.239
56.3
58.7
60.1
70.2
F=9.708
p=0.000
d>a. d>b.
d>c
Cinsiyet
Kadın
Erkek
81.3
80.7
t=0.616
df=369.8
p=0.538
69.4
75.6
t=-5.553
df=465.652
p=0.000
69.1
71.7
t=-2.894
df=802
p=0.004
55.7
68.7
t=-9.416
df=802
p=0.000
Sınıfı
1. sınıf (a)
2. sınıf (b)
3. sınıf (c)
4. sınıf (d)
80.1
82.7
79.6
81.8
F=3.149
p=0.020
b>c
70.5
73.1
70.1
71.2
F=1.425
p=0.234
69.4
70.3
68.8
70.6
F=1.039
p=0.375
57.1
59.7
59.4
60.8
F=1.404
p=0.240
Öğrencinin akademik
başarısı
Düşük (a)
Orta (b)
Yüksek (c)
75.2
80.7
85.2
F=13.415
p=0.000
b>a. c>a.
c>b
64.6
70.5
77.4
F=15.282
p=0.000
b>a. c>a.
c>b
68.4
69.3
73.2
F=6.508
p=0.002
c>b
60.5
59.2
59.9
F=0.146
p=0.865
Öğrencinin not ortalaması
90-100 [4.00 pekiyi] (a)
85-89 [3.50 iyi-pekiyi] (b)
80-84 [3.00 iyi] (c)
75-79 [2.50 orta-iyi] (d)
65-74 [2.00 ve altında orta]
(e)
83.0
83.2
81.3
79.8
77.6
F=3.524
p=0.007
b>d
76.3
73.3
68.9
71.5
72.3
F=3.518
p=0.007
b>c
71.5
70.8
70.0
69.8
70.0
F=0.884
p=0.473
51.3
56.1
58.1
62.5
66.8
F=6.950
p=0.000
d>a. d>b.
d>c
e>a. e>b
Girişimcilik ilgili bir ders
alma durumu
Evet
Hayır
82.8
81.0
t=1.149
df=802
p=0.251
75.9
70.9
t=2.378
df=802
p=0.018
73.2
69.6
t=2.247
df=802
p=0.025
63.3
69.1
t=1.609
df=802
p=0.108
Üniversite eğitiminde
çalışma durumu
Evet
Hayır
81.8
80.8
t=1.145
df=802
p=0.253
74.3
69.9
t=3.838
df=802
p=0.000
71.4
69.1
t=2.676
df=525.1
p=0.008
61.6
58.4
t=2.270
df=802
p=0.023
Ailenin gelir durumu
Kötü (a)
Orta (b)
İyi (c)
82.5
80.7
81.7
F=0.938
p=0.392
75.4
70.5
71.9
F=2.625
p=0.073
72.0
69.2
70.7
F=2.349
p=0.096
69.3
58.7
58.7
F=7.768
p=0.000
a>b. a>c
*En uzun yaşanılan yer, aile tipi, annenin eğitim ve çalışma durumu, kardeş sayısı, sınıfı, Facebook, Twitter ve
Instagram kullanma durumu ile tüm faktörler arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Bu nedenle tablo 4’te
gösterilmemiştir.
Öğrencilerin büyük çoğunluğu Türkiye’de girişimciliği
engelleyen unsurların başında cinsiyetçi tutum ve
ataerkil toplum yapısının olduğunu (f:26), ikinci sırada
sermayenin olmaması olarak belirtmiştir. Öğrencilerin
büyük bir çoğunluğu girişimciliğin önündeki engellere
yönelik en önemli çözüm önerisi olarak farkındalık ve
bilinçlendirme eğitimlerinin verilmesini (f:39) dile
getirmişlerdir. Devlet desteği (f:29), aileden manevi ve
maddi desteğin olması, refah düzeyinin arttırılması ve
devlet vergilerinin azaltılması da diğer çözüm önerileri
arasındadır (Veriler tabloda belirtilmemiştir).
4. Tartışma
Bu araştırmada hemşirelik öğrencilerin girişimcilik
eğilimleri ve sosyal medya bağımlılığını etkileyen
faktörler incelenmiştir. Öğrencilerin büyük çoğunluğu
kadın (%71,4), çekirdek aileye sahip (%83,0), ailenin
gelir durumunun (%66,0) ve öğrencinin akademik
başarı ortalamasının orta seviyede olduğu (%79,9),
öğrencilerin %99,6’sının internet kullandığı ve
%96,1’inin herhangi bir sosyal medya sitesine üye
olduğu belirlenmiştir. Bilindiği gibi Türkiye’de ve
dünyada internet kullanıcılarının sayısı ve bu
kullanıcıların internette geçirdikleri süre hızla
artmaktadır. Kişiler arası ilişkilerin daha yoğun
yaşanabileceği ortamlar olan üniversitelerde, özellikle
gençlerin arkadaşları ile zaman geçirmek yerine sosyal
ağ sitelerini tercih etmeleri ve zamanlarının büyük
bölümünü burada geçirmeleri, sosyal ağların gençler
için önemli bir sosyalleşme aracı olduğunu
göstermektedir [11].
24
Tablo 5. Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Girişimcilik Eğilimine Etki Eden Özellikler Soru Formunda Yer
Alan Muhafazakarlık ve Uysallık, Duygusallık ve Hayalcilik, Gerginlik ve Kestirmecilik Faktörleri
Arasındaki İlişki
Tanıtıcı özellikler
Muhafazakarlık ve
Uysallık
Duygusallık ve
Hayalcilik
Gerginlik ve
Kestirmecilik
Ort
Test
Ort
Test
Ort
Test
Yaş grubu
18-19 (a)
20-21 (b)
22-23 (c)
24 ve üzeri (d)
61.3
61.8
60.2
65.0
F=0.857
p=0.463
75.6
75.4
72.4
73.1
F=1.665
p=0.173
65.1
64.1
64.9
62.4
F=0.405
p=0.749
Cinsiyet
Kadın
Erkek
59.9
65.7
t=-3.516
df=802
p=0.000
75. 4
72.5
t=2.076
df=802
p=0.038
63.5
66.6
t=-2.123
df=802
p=0.034
Sınıfı
1. sınıf (a)
2. sınıf (b)
3. sınıf (c)
4. sınıf (d)
60.4
63.6
61.3
61.1
F=0.801
p=0.494
74.6
77.8
72.3
73.8
F=3.313
p=0.020
b>c
65.2
61.9
64.0
66.1
F=1.947
p=0.120
Öğrencinin akademik başarısı
Düşük (a)
Orta (b)
Yüksek (c)
58.0
62.0
60.7
F=0.778
p=0.460
72.2
75.1
72.5
F=1.449
p=0.236
66.9
64.2
64.6
F=0.398
p=0.672
Öğrencinin not ortalaması
90-100 [4.00 pekiyi] (a)
85-89 [3.50 iyi-pekiyi] (b)
80-84 [3.00 iyi] (c)
75-79 [2.50 orta-iyi] (d)
65-74 [2.00 ve altında orta] (e)
61.5
62.1
62.1
61.0
59.1
F=0.251
p=0.909
77.3
74.1
74.7
73.9
78.2
F=0.759
p=0.552
66.6
63.0
62.7
66.0
69.5
F=2.190
p=0.068
Girişimcilik ilgili bir ders alma
durumu
Evet
Hayır
63.6
61.4
t=0.721
df=802
p=0.471
74.0
74.6
t=-0.242
df=802
p=0.809
67.4
64.2
t=1.224
df=802
p=0.221
Üniversite eğitiminde çalışma
durumu
Evet
Hayır
62.6
61.1
t=0.861
df=802
p=0.389
74.1
74.8
t=-0.457
df=802
p=0.648
66.2
63.6
t=1.781
df=802
p=0.075
Ailenin gelir durumu
Kötü (a)
Orta (b)
İyi (c)
61.5
63.1
54.6
F=1.314
p=0.269
74.5
73.6
81.5
F=1.692
p=0.185
65.0
61.3
62.8
F=0.957
p=0.142
*En uzun yaşanılan yer, aile tipi, annenin eğitim ve çalışma durumu, kardeş sayısı, sınıfı, Facebook, Twitter ve
Instagram kullanma durumu ile tüm faktörler arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Bu nedenle tablo 5’te
gösterilmemiştir.
Bu çalışma bulgularına paralel olarak İzmir [10],
Eskişehir [15], Kıbrıs [9] ve İstanbul’da [11]
öğrencilerin tamamına yakınının internet kullandığı
belirtilmiştir. Bu araştırmada günde kullanılan internet
süresi ortalaması 4,5 saat olup bu bulgu diğer araştırma
sonuçları ile uyumludur [9, 10]. Ülkemizde üniversite
öğrencileri ile yapılan çalışmalarda, İzmir’de
öğrencilerin %85,9’u [10], İstanbul’da %96,4’ü [5],
Trabzon’da %88,9’u [17], sosyal ağları kullandığını
ifade ederken, yurtdışında gerçekleştirilen çalışmalarda;
Avustralya’da %66’sı [21], Malezya’da %80,8’i [19] ve
Amerika’da %97’si [22] sosyal ağları kullandığını
belirtmiştir. Bu araştırmada hemşirelik öğrencilerin
girişimcilik eğilimleri ve sosyal medya bağımlılığını
etkileyen faktörler incelenmiştir. Öğrencilerin büyük
çoğunluğu kadın (%71,4), çekirdek aileye sahip
(%83,0), ailenin gelir durumunun (%66,0) ve öğrencinin
akademik başarı ortalamasının orta seviyede olduğu
(%79,9), öğrencilerin %99,6’sının internet kullandığı ve
%96,1’inin herhangi bir sosyal medya sitesine üye
olduğu belirlenmiştir. Bilindiği gibi Türkiye’de ve
dünyada internet kullanıcılarının sayısı ve bu
kullanıcıların internette geçirdikleri süre hızla
artmaktadır. Kişiler arası ilişkilerin daha yoğun
yaşanabileceği ortamlar olan üniversitelerde, özellikle
gençlerin arkadaşları ile zaman geçirmek yerine sosyal
ağ sitelerini tercih etmeleri ve zamanlarının büyük
bölümünü burada geçirmeleri, sosyal ağların gençler
için önemli bir sosyalleşme aracı olduğunu
göstermektedir [11]. Bu çalışma bulgularına paralel
25
olarak İzmir [10], Eskişehir [15], Kıbrıs [9] ve
İstanbul’da [11] öğrencilerin tamamına yakınının
internet kullandığı belirtilmiştir. Bu araştırmada günde
kullanılan internet süresi ortalaması 4,5 saat olup bu
bulgu diğer araştırma sonuçları ile uyumludur [9, 10].
Bu çalışmada öğrencilerin Instagram, WhatsApp,
Youtube, Facebook ve Twitter üye olma oranı sırasıyla
%84,6, %83,7, %62,3, %44,2 ve %29,9’dur. Yapılan
çalışmalarda öğrencilerin en fazla zaman harcadıkları
sosyal paylaşım sitesinin Facebook (%28,4-%87)
olduğu ifade edilmiştir [5, 7, 10, 15, 17, 20-23].
Çalışmalarda diğer sosyal paylaşım siteleri ise
Instagram, Youtube, Twitter, WhatsApp ve Linkedin’dir
[7, 9, 21-23].
Teknoloji alanında yaşanan gelişmeler ve internetin
sunduğu olanaklar, insanların iletişim şekillerini ve
sosyalleşme araçlarını etkilemekte, özellikle gençler
sosyal bir ortamda kendini tanıtma, iletişim kurma ve
sürdürme, içerik paylaşma, profil sayfası oluşturma ve
yeni arkadaşlıklar keşfetmek için sosyal ağ sitelerini
kullanmaktadır [11,28]. Bu çalışmada öğrencilerin
sosyal ağ siteleri kullanım amaçları incelenmiş puan
ortalaması sosyal etkileşim- iletişim amaçlı kullanım
için 24,3, tanıma ve tanınma amaçlı kullanım için 7,7 ve
eğitim amaçlı kullanım için 13,8 olarak belirlenmiştir.
Bu araştırma bulguları hemşirelik öğrencileri ile
yürütülen bir çalışma ile karşılaştırıldığında öğrenciler
sosyal etkileşim ve iletişim (17,7) ve eğitim amaçlı
(11,7) kullanım alt boyutundan bu çalışma bulgularına
göre düşük puan, tanıma ve tanınma amaçlı alt
boyutundan (9,2) yüksek puan almışlardır [11].
Çalışmalarda Tıp Fakültesi öğrencilerinin %93,9’u ve
%93,9’u sosyal medyayı eğitim amacıyla kullandıklarını
belirtmiştir [8]. Avustralya’da öğrencilerin %73’ü
eğitim araştırması veya profesyonel iletişim amaçlı [21],
Malezya’da %87,9’u sınıf arkadaşları ile akademik
çalışmaları tartışmak için sosyal medya sitelerini
kullanmaktadır [19]. Kullanıcı kitlesinin büyük ölçüde
genç yetişkinlerin oluşturduğu ve sosyal ağ sitelerinin
genç nesil tarafından çok farklı alanlarda ustaca
kullanıldığı bilinmekte, bu nedenle bireylerin sosyal
ağları nasıl kullandıkları, kullanım amaçları, bu sitelerde
geçirdikleri zaman ve sosyal ağların eğitim açısından
etkisinin incelenmesi önemli olup, gençlerin iletişim
alışkanlıklarının incelenmesi hakkında öngörülerde
bulunmaya yardımcı olabilecektir [15].
Bu çalışmada kadın öğrenciler sosyal etkileşim-iletişim
ve eğitim amaçlı sosyal medyayı, erkek öğrenciler
tanıma tanınma amaçlı sosyal medyayı daha fazla
kullandıkları belirlenmiştir. Bu çalışma sonuçlarına
benzer olarak erkek öğrencilerin sosyal ağları tanıma ve
tanınma amaçlı, kadın öğrencilerin ise eğitim amaçlı
kullanımlarının anlamlı yüksek olduğu saptanmıştır [31-
34]. Çalışmalarda SASKAÖ ve alt boyutları ile cinsiyet
arasında istatistiksel anlamlı bir fark olmadığını [35] ve
sosyal etkileşim ve iletişim boyutu ile cinsiyet arasında
bir ilişki bulunmadığını belirten çalışmalarda
bulunmaktadır [31, 33].
Bu araştırmada ikinci sınıf öğrenciler dördüncü sınıf
öğrencilere göre tanıma-tanınma amaçlı; akademik
başarısı yüksek olan, girişimcilik ile ilgili bir ders alan
ve çalışmayan öğrenciler eğitim amaçlı sosyal medyayı
daha fazla kullanırken, ailesinin kötü gelir durumu
olduğunu belirten öğrenciler eğitim amaçlı sosyal
medyayı daha az kullanmaktadır. Bir çalışmada
dördüncü sınıf öğrencilerinin eğitim amaçlı sosyal ağ
siteleri kullanma durumlarının daha fazla olduğu
belirlenmiştir [33]. Sosyal ağ sitelerinin eğitim amaçlı
kullanımının artırılmasına yönelik çalışmaların
üniversitelerde arttırılması öğrencilerin sosyal ağ
sitelerini bilinçli kullanmasına yarar sağlayabilir.
Bu çalışmada sosyal etkileşim-iletişim puan ortalaması
Facebook, Twitter, Instagram ve WhatsApp
kullananlarda; tanıma-tanınma puan ortalaması
Facebook, Twitter ve Instagram kullananlarda yüksek
bulunmuştur. Sosyal etkileşim iletişim ve eğitim amaçlı
sosyal ağ siteleri kullanma puan ortalaması sosyal
medyayı eğitim amaçlı kullanan hemşirelik
öğrencilerinde yüksektir. Bir araştırmada Facebook
hesabına sahip olanların olmayanlara göre sosyal
etkileşim ve iletişim amaçlı kullanım puan ortalamaları
yüksek, tanıma ve tanınma ile eğitim amaçlı kullanım
boyutları arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Twitter
hesabına sahip olanlarda tüm boyutlarda yüksek
seviyede anlamlı bir farklılık olduğu saptanmıştır [31].
Sosyal medya araçları üniversitelerde yönetim, öğretim
üyeleri ve öğrencilerin birbirleri ile olan iletişimini
arttırmak için kullanılmakla birlikte [7, 9], öğrenciler
sosyal medyayı işbirlikli öğrenme, araştırma, kulüpler
kurma ve grup ödevlerini yapma gibi birçok eğitsel
faaliyetlerde de kullanmaktadır [7]. Bu nedenle bu
araştırma, genç ve öğrenen nüfus olan öğrencilerin
sosyal medya kullanım amaçlarını ve sosyal medya
bağımlılığını belirlemek adına oldukça önemlidir.
Son yıllarda internet ve sosyal medya hayatımızın
neredeyse kaçınılmaz bir parçası olmuştur. Ancak,
herhangi bir maddenin aşırı kullanımı gibi, problemli
veya yaygın internet ve sosyal medya kullanımının
bireyler için olumsuz sonuçlara yol açtığı
vurgulanmaktadır [12, 13].
Çalışmalarda üniversite öğrencileri arasında internet
bağımlılığı Avrupa ülkelerinde %4,2 [36], United
Kingdom’da %3,2 [37] ve Türkiye’deki çalışmalarda
%1,2’dir [38]. Bu çalışmada SMBÖ toplam puan
ortalaması 88,9’dur. Hemşirelik öğrencilerin %1,0’ı çok
yüksek, %4,5’i yüksek, %21,0’ı orta bağımlı, %40,2’si
az bağımlıdır. Bu çalışma sonuçlarına benzer olarak bir
çalışmada SMBÖ ortalama puanı 87,6 olup, üniversite
öğrencilerinin sosyal medyaya az bağımlı oldukları
[14], İstanbul’da lise öğrencilerinin sosyal medyaya orta
seviyede bağımlı olduğu saptanmıştır [39].
26
Tablo 6. Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Girişimcilik Eğilimine İlişkin İfadeleri İçeren Soru Formunda
Yer Alan Azimli ve Rekabetçi Olma, Yeni İş Kurma Güçlüğü, Yenilik Yaratma ve Riskten Kaçınma
Faktörleri Arasındaki İlişki
Tanıtıcı özellikler
Azimli ve Rekabetçi
Olma
Yeni İş Kurma
Güçlüğü
Yenilik Yaratma
Riskten Kaçınma
Ort
Test
Ort
Test
Ort
Test
Ort
Test
Yaş grubu
18-19 (a)
20-21 (b)
22-23 (c)
24 ve üzeri (d)
78.3
76.9
78.0
80.6
F=1.379
p=0.248
61.3
60.5
61.3
61.9
F=0.158
p=0.925
63.9
64.0
65.2
72.3
F=3.372
p=0.018
d>a. d>b
49.0
46.9
47.0
49.4
F=0.646
p=0.586
Cinsiyet
Kadın
Erkek
77.9
77.8
t=0.089
df=802
p=0.929
60.2
62.9
t=-1.773
df=802
p=0.077
62.4
71.2
t=-5.628
df=802
p=0.000
47.4
48.3
t=-0.465
df=372.1
p=0.642
Sınıfı
1. sınıf (a)
2. sınıf (b)
3. sınıf (c)
4. sınıf (d)
77.3
79.6
76.5
77.9
F=1.605
p=0.187
61.7
60.1
60.9
61.0
F=1.222
p=0.881
61.9
69.4
63.5
64.9
F=4.784
p=0.003
b>a. b>c
49.2
47.0
48.2
46.5
F=0.670
p=0.571
En uzun yaşanılan yer
İl (a)
İlçe (b)
Köy (c)
78.3
77.7
76.5
F=0.711
p=0.491
60.7
59.7
65.1
F=3.418
p=0.033
c>b
64.5
64.7
66.7
F=0.553
p=0.575
48.6
46.2
48.0
F=1.107
p=0.331
Öğrencinin akademik başarısı
Düşük (a)
Orta (b)
Yüksek (c)
67.9
77.0
85.7
F=30.390
p=0.000
b>a. c>a c>b
59.4
60.9
62.2
F=0.370
p=0.691
64.1
64.2
69.1
F=3.010
p=0.020
c>b
47.3
47.2
50.1
F=0.939
p=0.391
Öğrencinin not ortalaması
90-100 [4.00 pekiyi] (a)
85-89 [3.50 iyi-pekiyi] (b)
80-84 [3.00 iyi] (c)
75-79 [2.50 orta-iyi] (d)
65-74 [2.00 ve altında orta] (e)
84.3
81.3
77.1
76.3
73.8
F=5.995
p=0.000
a>d. a>e. b>c.
b>d b>e
63.0
60.2
61.8
60.7
59.5
F=0.343
p=0.849
63.9
63.9
61.9
67.6
71.9
F=4.071
p=0.003
d>c. e>c
49.8
46.7
49.3
46.6
46.6
F=0.805
p=0.522
Girişimcilik ilgili bir ders alma
durumu
Evet
Hayır
80.0
77.7
t=1.145
df=802
p=0.253
62.0
60.9
t=0.373
df=802
p=0.709
70.1
64.5
t=1.953
df=802
p=0.051
51.5
47.4
t=1.400
df=802
p=0.162
Üniversite eğitiminde çalışma
durumu
Evet
Hayır
78.4
77.6
t=0.737
df=802
p=0.462
61.6
60.7
t=0.561
df=802
p=0.575
68.5
63.3
t=3.363
df=802
p=0.001
45.3
48.7
t=-2.071
df=428.8
p=0.039
Ailenin gelir durumu
Kötü
Orta
İyi
76.4
77.2
79.8
F=2.883
p=0.057
63.2
61.4
59.6
F=1.029
p=0.358
69.8
64.8
64.2
F=1.631
p=0.196
48.5
47.9
47.0
F=0.187
p=0.830
*Aile tipi, kardeş sayısı, annenin eğitim ve çalışma durumu, Facebook, Twitter ve Instagram kullanma durumu ile
tüm faktörler arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu nedenle tablo 6’da gösterilmemiştir
Bu araştırmada alt boyutlara göre puan ortalaması
meşguliyet için 33,4, duygu durum düzenleme için 12,4,
tekrarlama için 9,8 ve çatışma için 33,3 bulunmuştur.
Çok yüksek bağımlı olan hemşirelik öğrencilerinin oranı
meşguliyet için %6,0, duygu durum düzenleme için
%7,2, tekrarlama için %2,9 ve çatışma için %1’dir.
27
Tablo 7. Öğrencilerin Tanıtıcı Özellikleri ile Girişimcilik Eğilimine İlişkin İfadeleri İçeren Soru Formunda
Yer Alan Kendi İşini Kurma Fırsatı ve Çalışma, Aile Desteği ve Hümanizm Faktörleri Arasındaki İlişki
Tanıtıcı özellikler
Kendi İşini
Kurma Fırsatı
ve Çalışma
Aile Desteği
Hümanizm
Ort
Test
Ort
Test
Ort
Test
Yaş grubu
18-19 (a)
20-21 (b)
22-23 (c)
24 ve üzeri (d)
51,7
52,1
54,7
61,0
F=6,078
p=0,000
d>a, d>b
83,0
80,4
82,3
78,8
F=1,777
p=0,317
79,9
77,9
80,1
80,5
F=1,010
p=0,387
Cinsiyet
Kadın
Erkek
51,1
59,0
t=-6,079
df=802
p=0,000
83,2
76,9
t=3,850
df=376,346
p=0,000
79,8
77,6
t=1,688
df=802
p=0,092
Sınıfı
1. sınıf (a)
2. sınıf (b)
3. sınıf (c)
4. sınıf (d)
50,7
53,7
53,7
54,8
F=2,115
p=0,097
81,0
83,6
79,8
81,2
F=1,163
p=0,323
79,1
81,3
75,5
80,7
F=4,655
p=0,003
b>c, d>c
En uzun yaşanılan yer
İl (a)
İlçe (b)
Köy (c)
53,1
52,8
55,3
F=0,983
p=0,375
81,6
81,2
81,3
F=0,025
p=0,976
79,0
79,3
79,5
F=0,052
p=0,949
Öğrencinin akademik başarısı
Düşük (a)
Orta (b)
Yüksek (c)
52,7
52,8
56,6
F=2,525
p=0,081
73,9
81,1
75,4
F=5,311
p=0,005
c>a
75,3
78,8
82,2
F=3,311
p=0,045
c>a
Öğrencinin not ortalaması
90-100 [4,00 pekiyi] (a)
85-89 [3,50 iyi-pekiyi] (b)
80-84 [3,00 iyi] (c)
75-79 [2,50 orta-iyi] (d)
65-74 [2,00 ve altında orta] (e)
54,6
52,5
52,2
54,1
58,8
F=1,582
p=0,177
87,2
85,4
80,1
80,2
77,4
F=3,303
p=0,011
b>c
80,2
82,2
77,9
78,5
79,3
F=1,911
p=0,107
Girişimcilik ilgili bir ders alma
durumu
Evet
Hayır
60,1
52,8
t=3,050
df=802
p=0,002
81,4
81,4
t=0,008
df=802
p=0,993
78,7
79,2
t=-0208
df=802
p=0,836
Üniversite eğitiminde çalışma durumu
Evet
Hayır
56,6
51,9
t=3,651
df=802
p=0,000
78,8
82,6
t=-2,338
df=415,144
p=0,020
80,6
78,5
t=1,678
df=524,597
p=0,094
Ailenin gelir durumu
Kötü
Orta
İyi
54,8
53,6
52,3
F=0,655
p=0,520
73,9
80,1
86,1
F=10,799
p=0,000
c>a, c>b
74,3
79,1
80,6
F=2,785
p=0,062
*Aile tipi, kardeş sayısı, annenin eğitim ve çalışma durumu, Facebook, Twitter ve Instagram kullanma durumu ile
tüm faktörler arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu nedenle tablo 7’de gösterilmemiştir.
Bir araştırmada meşguliyet alt ölçeği ortalama puanı
33,5, duygu durum düzenleme, çatışma ve tekrarlama
alt boyut puan ortalaması sırasıyla 12,1, 32,8 ve 9,3
bulunmuştur [14]. İstanbul’da lise öğrencilerinin
meşguliyet ve duygu durum düzenlemede sosyal
medyaya orta seviyede, tekrarlama ve çatışma
boyutlarında ise sosyal medyaya az bağımlı oldukları
belirlenmiştir. Bu araştırma bulgularından yüksek olarak
lise öğrencilerinin puan ortalaması meşguliyet için 37,9,
duygu durum düzenleme için 14,1, tekrarlama için 11,8,
çatışma için 43,2 ve toplam puan için 107,0 saptanmıştır
[39].
Bu araştırmada kız öğrencilerin meşguliyet ve duygu
durum düzenleme puan ortalaması, erkek öğrencilerin
çatışma puan ortalaması istatistiksel olarak yüksektir.
Bir çalışmada kadınların erkeklere göre sosyal medyada
daha fazla meşgul olduğu ve sosyal medyadan daha çok
duygusal destek aldığı, erkeklerin ise sosyal medya ile
çatışma halinde olduğu ve olumsuz etkilendiği,
üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıklarının
cinsiyete göre farklılaşmadığı belirlenmiştir [14]. Kız
öğrencilerin sosyal medyayla erkek öğrencilerden daha
fazla meşgul olduklarını belirten çalışmalar bulunduğu
gibi [39], erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre sosyal
28
medyada daha fazla meşgul olduklarını belirten
araştırmalarda bulunmaktadır [40, 41].
Bu araştırmada 24 yaş ve üzerinde olan öğrencilerde
SMBÖ toplam puanı, meşguliyet, duygu durum
düzenleme, tekrarlama ve çatışma puan ortalaması
düşüktür. Bir araştırmada sosyal medya bağımlılığının
yaşa göre farklılaşmadığı ancak 20 yaşından küçüklerin
sosyal medya meşguliyetleri daha yüksek olduğu ve
sosyal medyayı duygu durum düzenlemede daha fazla
kullandığı belirtilmektedir [14].
Çalışmalar sosyal ağ kullanımının, gerçek hayat
etkinliklerinde azalma, akademik performansın daha da
kötüye gitmesi ve ilişki problemleri gibi birçok çeşitteki
olumsuz sonuçlara yol açabileceğini belirtmektedir [12,
37]. Literatürle uyumlu olarak bu araştırmada akademik
başarısı düşük olan hemşirelik öğrencilerinde çatışma ve
SMBÖ toplam puan ortalaması; not ortalaması 2 ve
altında olanlarda duygu durum düzenleme, çatışma ve
SMBÖ toplam puan ortalaması istatistiksel olarak
yüksek bulunmuştur.
Sosyal medya bağımlığı ölçeği toplam puanı Facebook,
Twitter, Youtube, Instagram, WhatsApp ve Linkedin
kullanan öğrencilerde kullanmayan öğrencilere göre
yüksek bulunmuştur. Çalışmalar öğrencilerinin günlük
sosyal medya kullanım süresi arttıkça sosyal medya ile
meşguliyetlerinin ve sosyal medya bağımlılıklarının da
arttığını ve sosyal medyayı duygu durum düzenlemede
daha fazla kullandıkları [14, 39] vurgulanmıştır.
Bu çalışmada girişimcilik ilgili bir ders alan
öğrencilerin oranı (%6,8) çok düşük bulunmuş,
girişimcilik ile ilgili bir ders alan öğrencilerde risk alma
ve yaratıcılık ve dışa açıklık; çalışan öğrencilerde risk
alma ve yaratıcılık, dışa açıklık, eleştiriye açıklık puan
ortalaması yüksektir. Bazı çalışmalarda girişimcilik
eğitiminin, girişimcilik düzeyi açısından bir farklılık
yaratmadığı [3, 24] bazılarında ise bu araştırma
bulgularına benzer olarak eğitimin girişimcilik düzeyini
arttırdığı [25], girişimcilik dersini alan öğrencilerin daha
yaratıcı fikirlere sahip oldukları saptanmıştır [25].
Girişimcilik toplumda yenilikçi anlayışın gelişmesinde
ve yerleşmesinde temel faktör olup, girişimciliği
etkileyen unsurların belirlenerek girişimciliği teşvik
edici tutum ve uygulamaların geliştirilmesi oldukça
önemlidir [3]. Bu çalışmada erkek öğrencilerde risk
alma ve yaratıcılık, eleştiriye açıklık, dışa açıklık,
duygusallık ve hayalcilik, muhafazakarlık ve uysallık ve
gerginlik ve kestirmecilik; 24 yaş ve üzerinde olan
öğrencilerde ve çalışanlarda risk alma ve yaratıcılık,
eleştiriye açıklık; girişimcilik ile ilgili bir ders alan
öğrencilerde dışa açıklık puan ortalaması yüksek
bulunmuştur. Bazı çalışmalarda erkek öğrencilerin kız
öğrencilere göre daha fazla girişimcilik eğilimine sahip
olduğu belirtilirken [24], bazılarında herhangi bir fark
görülmemiştir [1, 3, 29, 42].Bu çalışmada akademik
başarısı yüksek olanlarda güvenilirlik ve sorumluluk
sahipliği, azimli ve rekabetçi olma ve dışa açıklık puan
ortalaması yüksektir. Kişilik faktörleri ile girişimcilik
eğilimleri arasındaki ilişki incelendiğinde; girişimcilik
eğilimi ile kişilik faktörlerinden yaratıcı olma ve
başarma ihtiyacı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir
ilişki olduğu görülmüştür [24]. Bununla birlikte, dışa
dönük kişilik özelliğine sahip olan [1, 43], risk alabilen,
yenilikçilik ve yaratıcı olan kişilerin girişimcilik
eğilimleri yüksek bulunmuştur [43].
Literatürde girişimci fırsatları takip eden ve her türlü
riski alarak amacını gerçekleştirmeye çalışan [1], bir işi
yapmaya girişen ve bundan çekinmeyen kişi olarak da
tanımlanmaktadır [2]. Bu araştırmada kendi işini kurma
fırsatı ve çalışma puan ortalaması 24 yaş ve üzerinde
olan, erkek, girişimcilikle ilgili bir ders alan ve çalışan
öğrencilerde yüksektir. Bir çalışmada girişimcilik
dersini alan öğrencilerin dersi almayan öğrencilere göre
daha yaratıcı fikirlere sahip oldukları, insanlarla ilişki
kurmada etkili bir faktör olduğu ve öğrencilerin
başarmak için daha istekli olmalarında etkisinin
bulunduğu saptanmıştır [25]. Yunanistan’da ekonomi ve
işletme öğrencilerinin aldığı eğitimin girişimcilik
eğilimini arttırdığı belirtilmiştir [44]. Bununla birlikte
girişimcilik eğitiminin girişimcilik potansiyelini
arttırmadığını belirten yayınlarda bulunmaktadır [3].
Girişimciliğin öğrenilebilir bir disiplin olarak
düşünüldüğünde hemşirelik müfredatında girişimcilik
prensiplerinin sağlık problemlerinin çözümünde
kullanımı açısından girişimcilik dersine yer verilmesi,
yenilikçi ve yaratıcı hemşire girişimcilerin
yetiştirilmesinin yanı sıra sağlık problemlerinin erken
dönemde fark edilmesi ve etkin bakım yaklaşımlarının
uygulanmasına da olanak sağlayacaktır [3]. Öğrencilerin
girişimcilik niteliklerini kazanabilmesi açısından
derslerde uygulamalı çalışmalar desteklenmesi ve
devletin girişimcilere tanıdığı desteklerden öğrencilere
bahsetmek faydalı olabilecektir [26].
Girişimcilik girişimcilerin risk alma, fırsatları
kovalama, hayata geçirme ve yenilik yapma süreçlerinin
tümünü kapsayan bir kavram olarak da
tanımlanmaktadır [4]. Bu araştırmada riskten kaçınma
çalışmayan; azimli ve rekabetçi olma akademik başarısı
yüksek olanlarda; yeni iş kurma güçlüğü en uzun köyde
yaşayan; aile desteği kadın, çalışmayan, ailesinin gelir
durumunun iyi olduğunu belirten öğrencilerde
yüksektir. Literatüre uyumlu olarak [1] araştırma
bulgularından görüldüğü gibi girişimcilerin başarılı
olmaları için sahip oldukları kişilik özellikleri,
ekonomik ve sosyal faktörler kadar önemlidir.
Araştırmalarda girişimcinin başarılı olabilmesi için iyi
bir iş mantığının, sağlam bir destek sisteminin,
dayanıklılık ve sabır [2, 4] ile yaratıcılık [2, 4] ve yeterli
sermayenin de [2] çok önemli olduğu belirtilmektedir.
Literatürde girişimciliğin önündeki engeller ise finansal
yetersizlikler [42], kişilik özellikleri [42], ülkenin
ekonomik istikrarsızlığı [42], devletin izlediği yanlış
politika [43], ailevi engeller [42] ve eğitim kurumlarının
yetersizliği [43] olarak belirtilmiştir. Bugünün gençleri
olan üniversite öğrencileri yarının yetişkinleri ve
potansiyel iş adamları/kadınları olma yolunda
ilerlemektedir. Bu nedenle yarının girişimcilerini
29
oluşturabilmek için bugünden gerekli tedbirleri almak
gerekmektedir. Özellikle son sınıf öğrencilerinin
ekonomik ve sosyal anlamda ülkemizde sahip oldukları
konum dikkate alınarak girişimciliği destekleyici fonlar
ve cesaret verici yönlendirmeler yapılmalıdır [2].
Yenilikçilik ve yaratıcılık yeniliğe ve değişime açık bir
yapı girişimcilerin en önemli özelliklerinden olup, bu
araştırmada yenilik yaratma puan ortalaması erkek, 24
yaş ve üzerinde, akademik başarısı yüksek ve çalışan
öğrencilerde yüksektir. Bu özellikleri taşıyan
öğrencilerde yenilik yaratma puan ortalamasının yüksek
olmasının nedeni fakültemizde okuyan öğrenci
profilinin çoğunlukla orta ve düşük sosyoekonomik
duruma sahip olmasından kaynaklandığı düşünülmüştür.
Bu çalışma bulgularına benzer olarak bazı çalışmalarda
erkek öğrenciler kız öğrencilere göre daha fazla
girişimcilik eğilimine sahip iken [24], bazılarında ise
cinsiyet arasında herhangi bir fark görülmemiştir [1, 3,
42]. Bununla birlikte, üniversitelerde ve özel sektörde
verilen girişimcilik eğitimlerinin ağırlığın arttırılması,
öğrencilerin yaratıcılığını geliştirecek teoriden ziyade
uygulama ağırlıklı derslere yer verilmesi, kadın
girişimciliğinin özendirilmesi ve kadınların toplum
içinde kendini ifade edecek ortamların oluşturulması
gerekmektedir [27]. Bununla birlikte, bu araştırmanın
nitel boyutunda yer alan bulgular göz önünde
tutulduğunda başarılı girişimcilerde sorumluluk
üstlenme, kişisel misyona ve vizyona sahip olma,
insanlarla üst düzeyde iletişim kurabilme yeteneği,
yeniliğe ve değişime açık bir yapı, ihtiraslı ve büyük
olma tutkusu, takım çalışmasına yatkınlık gibi
özelliklerin de bulunması gerekmektedir [4]. Bu kişiler,
insanlarla iletişimi seven, girişken ve yalnız olmaktansa
insanlarla olmayı tercih eden dışadönük bireylerdir [1,
4]. Bu çalışmada literatürle uyumlu olarak hümanizm alt
boyutu puan ortalaması ikinci sınıfta okuyan ve
akademik başarısı yüksek olan öğrencilerde yüksek
bulunmuştur.
5.Sonuç
Bu araştırmada üniversitelerde gençlerin büyük
çoğunluğunun sosyal ağ sitelerini tercih ettiği, kadın
öğrencilerin sosyal etkileşim-iletişim ve eğitim amaçlı,
erkek öğrencilerin ise tanıma-tanınma amaçlı sosyal
medyayı daha fazla kullandığı saptanmıştır. Erkek
öğrencilerde risk alma ve yaratıcılık, eleştiriye açıklık,
dışa açıklık, duygusallık ve hayalcilik, muhafazakarlık
uysallık ve gerginlik ve kestirmecilik daha fazla
bulunmuştur. Muhafazakarlık ve uysallık annesi ilkokul
mezunu olanlarda yüksek, babası üniversite mezunu
olanlarda düşüktür. Kendi işini kurma fırsatı ve çalışma;
5 ve üzerinde kardeşe sahip olan, annesi okuma yazma
bilmeyen, 24 yaş ve üzerinde olan, erkek, girişimcilikle
ilgili bir ders alan, çalışan ve ailesinde kendi işini kuran
birinci derece yakını olan öğrencilerde yüksek
saptanmıştır. Hümanizm ikinci sınıfta okuyan,
akademik başarısı yüksek olan; riskten kaçınma
parçalanmış aileye sahip, çalışmayan ve babası
üniversite mezunu olanlarda; azimli ve rekabetçi olma
akademik başarısı yüksek olanlarda; yeni iş kurma
güçlüğü en uzun köyde yaşayan; aile desteği kadın,
çalışmayan, ailesinin gelir durumunun iyi olduğunu
belirten, iki kardeşi olan, annesi ve babası lise mezunu
olan öğrencilerde yüksektir. Yenilik yaratma 5 kardeş
ve üzerinde olan, erkek, 24 yaş ve üzerinde olan, ikinci
sınıfta okuyan, akademik başarısı yüksek olan ve çalışan
öğrencilerde yüksek saptanmıştır. Sosyal medya
bağımlığı olan ve girişimcilik eğilimleri düşük olan
öğrencilerin bağımlılığının azaltılması ve girişimcilik
eğilimlerinin arttırılmasının oldukça önemli olduğu
düşünülmektedir.
6. Teşekkür
Bu araştırmaya 2017-198 numaralı proje ile finansal
destek sağlayan Manisa Celal Bayar Üniversitesi
Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine ve
değerli katılımcı öğrencilerimize teşekkür ederiz.
7. Referanslar
1. Başol, O, Dursun, S, Aytaç, S, Kişiliğin girişimcilik niyeti
üzerine etkisi: üniversiteli gençler üzerine bir uygulama.
“İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi,
2011, 13(4), 7-22.
2. Akyüz, K.C, Gedik, T, Aydin, A, Yildirim, İ, Akyüz, İ,
Orman Fakülteleri son sınıf öğrencilerinin meslek tercihleri
ve girişimcilik yetenekleri. Uluslararası İktisadi ve İdari
İncelemeler Dergisi, 2009, 1(3), 139-158.
3. Dolu, İ, Dönmez, T.E, Arslan Ö.H, Hemşirelik
öğrencilerinin girişimcilik düzeyleri ile bazı ilişkili
faktörlerin değerlendirilmesi. Girişimcilik ve Kalkınma
Dergisi, 2016, 11(2), 293-315.
4. Arslan, H, Şener, D.K, Hemşirelikte yeni ve önemli bir
kavram: Girişimcilik. Florence Nightingale Hemşirelik
Dergisi, 2012, 20(2), 140-145.
5. Özsarı, A.G.D.İ, Karaduman, G.B, Eğitim Fakültesi
öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ve yalnızlıklarının
incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi,
2016, 41(5), 380-389.
6. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2017. Hanehalkı Bilişim
Teknolojileri Kullanım Araştırması.
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24862
(accessed 10.09.2018).
7. Altunbaş, F, Kul, M, Üniversite öğrencilerinin sosyal
medya kullanımı alışkanlıklarının ölçümlenmesi: Van
Yüzüncü Yıl Üniversitesi örneği. Uluslar arası Hakemli
Sosyal Bilimler E-Dergisi, Akademik Bakış Dergisi, 2015,
51, 414-423.
8. Coşkun, Ö, Yeşil, Ç, Budakoğlu, İ, Tıp Fakültesi
öğrencilerinin sosyal medyayı eğitim-öğrenim amaçlı
kullanımı. Tıp Eğitimi Dünyası, 2016, 15(46), 35-40.
9. Işıktaş, S, Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin sosyal
medya kullanımına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi.
Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2016, 35(4), 565-
575.
10. Vural, Z.B.A, Bat, M, Yeni bir iletişim ortamı olarak
sosyal medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine
yönelik bir araştırma. Journal of Yasar University, 2010,
20(5), 3348-3382.
11. Kaya, H, Turan, N, Hasoğlu, Ö, Güre, Ö, Arslanova, E,
Elmas, G. Hemşirelik fakültesi öğrencilerinin sosyal ağ
sitelerini kullanma amacı ile iletişim becerileri arasındaki
ilişkinin incelenmesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi,
2015, 1(40), 16-31.
12. Andreassen, C.S, Online social network site addiction: A
comprehensive review. Current Addiction Reports, 2015,
2(2), 175–184.
13. Demircioğlu, Z.I, Köse, A.G, Effects of attachment styles,
dark triad, rejection sensitivity,and relationship satisfaction
on social media addiction: A mediated model. Current
Psychology, 2018,
30
https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs12144-
018-9956-x.pdf (accessed 27.09.2018).
14. Tutgun-Ünal, A, Deniz, L, Üniversite öğrencilerinin sosyal
medya bağımlılığının incelenmesi. Route Educational and
Social Science Journal Volume, 2016, 3(2), 155-181.
15. Aydın, İ.E, üniversite öğrencilerinin sosyal medya
kullanımları üzerine bir araştırma: Anadolu Üniversitesi
örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 2016, 35, 373-386.
16. Öztürk, M, Akgün, Ö.E, Üniversite öğrencilerinin sosyal
paylaşım sitelerini kullanma amaçları ve bu sitelerin
eğitimlerinde kullanılması ile ilgili görüşleri. Sakarya
University Journal of Education, 2012, 2(3), 49-67.
17. Kılıç, Ö, Ortaöğretim Öğrencilerinin Sosyal Medyaya
İlişkin Tutumlarının İncelenmesi (Araklı Örneği).
Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı,
Yüksek Lisans Tezi, Sivas, 2016.
18. Sandars, J, Schroter, S, Web 2.0 technologies for
undergraduate and postgraduate medical education: an
online survey. Postgraduate Medical Journal, 2007,
83(986), 759-762.
19. Hamat, A, Embi, M.A, Hassan, H, The use of social
networking sites among Malaysian university
students. International Education Studie, 2012, 5(3), 56-66.
20. Ness, G.L, Sheehan, A.H, Snyder, M.E, Jordan, J,
Cunningham, J.E, Gettig, J.P, Graduating pharmacy
students’ perspectives on e-professionalism and social
media. American Journal of Pharmaceutical Education,
2013, 77(7), 146-156.
21. Maloney, S, Moss, A, Ilic, D, Social media in health
professional education: a student perspective on user levels
and prospective applications. Advances in Health Sciences
Education. 2014, 19(5), 687-697.
22. Knight-McCord, J, Cleary, D, Grant, N, Herron, A, Lacey,
T, Livingston, T, Emanuel, R, What social media sites do
college students use most. Journal of Undergraduate Ethnic
Minority Psychology, 2016, 2, 21-26.
23. Hay, B, Carr, P.J, Dawe, L, Clark-Burg, K, “iM Ready to
Learn”: Undergraduate nursing students knowledge,
preferences, and practice of mobile technology and social
media. Computers Informatics Nursing, 2017, 35(1), 8-17.
24. Doğaner, M, Altunoğlu, A.E, Adnan Menderes
Üniversitesi Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
İşletme bölümü öğrencilerinin girişimcilik
eğilimleri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi,
2010, 2(2), 103-110.
25. Soylu, A, Şenel, D, Kalfa, V.R, Kocaalan, M.L,
Girişimcilik eğitimlerinin öğrencilerin girişimcilik
eğilimlerine olan etkilerini belirlemeye yönelik bir
araştırma: Pamukkale Üniversitesi. İşletme Araştırmaları
Dergisi, 2015, 7(3), 311-335.
26. Cevher, E, Yenilikçi girişimciliğin geliştirilmesinde
girişimcilik eğitiminin önemi: Meslek yüksekokulu
öğrencileri üzerine bir araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler
Araştırmaları Dergisi, 2016, 17(37), 1-17.
27. Karabekir, M, Tozlu, E, Şencan, M.N.M, Girişimci adayı
üniversite öğrencilerinin girişimcilik özelliklerinin odak
grup görüşmesi ile incelenmesi, 2015, 35(35), 203-216.
28. Karal, H, Kokoç, M, Üniversite öğrencilerinin sosyal ağ
siteleri kullanım amaçlarını belirlemeye yönelik bir ölçek
geliştirme çalışması. Turkish Journal of Computer and
Mathematics Education, 2010, 1(3), 251-263.
29. Börü, D, Girişimcilik eğilimi: Marmara Üniversitesi
işletme bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. Marmara
Üniversitesi Yayın No: 733. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yayın No: 21, İstanbul, 2006; pp 83.
30. Doğan, N, Murat, S, Türkiye’de girişimcilik eğilimi:
üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi
ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi,
İstanbul, 2013.
31. Akyazı, E, Ünal, A.T, İletişim fakültesi öğrencilerinin
amaç, benimseme, yalnızlık düzeyi ilişkisi bağlamında
sosyal ağları kullanımı. Global Media Journal: Turkish
Edition, 2013, 3(6), 1-24.
32. Filiz, O, Erol, O, Dönmez, F.İ, Kurt, A.A, BÖTE bölümü
öğrencilerinin sosyal ağ siteleri kullanım amaçları ile
internet bağımlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi.
Journal of Instructional Technologies & Teacher
Education, 2014, 3(2), 17-28.
33. Uslu, S, Hamarat, E. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının
sosyal ağları kullanım amaçlarının belirlenmesi. e-Kafkas
Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2016, 3(1), 26-35.
34. Erdemli, H, Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin sosyal ağ
kullanım amaçlarının incelenmesi. Academia Eğitim
Araştırmaları Dergisi, 2017, 2(1), 20-27.
35. Unal, A, Akyuz, H.I, Social networking purposes of pre-
service teachers. Procedia - Social and Behavioral
Sciences, 2015, 186, 825-828.
36. Kaess, M, Durkee, T, Brunner, R, Carli, V, Parzer,
P,Wasserman, C, Balint, M, Pathological internet use
among European adolescents: Psychopathology and self-
destructive behaviours. European Child and Adolescent
Psychiatry, 2014, 23(11), 1093–1102.
37. Kuss, D. J, Griffiths, M. D, Binder, J. F, Internet addiction
in students: Prevalence and risk factors. Computers in
Human Behavior, 2013, 29(3), 959–966.
38. Kır, İ, Sulak, Ş, Eğitim fakültesi öğrencilerinin internet
bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal
Bilimler Dergisi, 2014, 13(51), 150–167.
39. Deniz, L, Gürültü, E, Lise öğrencilerinin sosyal medya
bağımlılıkları. Kastamonu Education Journal, 2018, 2(26),
355-367.
40. Seferoğlu, S.S, Yıldız, H, Dijital çağın çocukları:
İlköğretim öğrencilerinin Facebook kullanımları ve
internet bağımlılıkları üzerine bir araştırma. İletişim ve
Diplomasi, 2013, 2, 31-48.
41. Tanrıverdi, H, Sağır, S, Lise öğrencilerinin sosyal ağ
kullanım amaçlarının ve sosyal ağları benimseme
düzeylerinin öğrenci başarısına etkisi. Adıyaman
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014,
7(18), 776-821.
42. Yılmaz, B.S, Günel, Ö.D, Üniversite eğitimi ve
girişimcilik: Bireyleri girişimciliğe yönlendiren etkenler
üzerine bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi. 2011, 26,
1-20.
43. Bozkurt, Ö, Kalkan, A, Koyuncu, O, Alparslan, A.M,
Türkiye'de girişimciliğin gelişimi: Girişimciler üzerinde
nitel bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012, 15(1), 229-247.
44. Fafaliou, I, Students’ propensity to entrepreneurship: an
exploratory study from Greece. International Journal of
Innovative Research and Development, 2012, 4(3-4), 293-
313.
http://edergi.cbu.edu.tr/ojs/index.php/cbusbed isimli yazarın CBU-SBED başlıklı eseri bu Creative Commons
Alıntı-Gayriticari4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
