Content uploaded by Cezary Brudka
Author content
All content in this area was uploaded by Cezary Brudka on Jan 31, 2020
Content may be subject to copyright.
STRESZCZENIE
pracy licencjackiej autorstwa Cezarego Brudki,
przygotowanej pod kierunkiem dr Wojciecha Kisiały,
obronionej na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu w dniu 30.06.2017
pt. „Opór przestrzeni w przejazdach rowerem publicznym na przykładzie Poznańskiego
Roweru Miejskiego w roku 2016”
W pracy podejmowana jest tematyka funkcjonowania infrastruktury transportu publicznego
w miastach, na przykładzie poznańskiego systemu rowerów publicznych. System ten umożliwia
mieszkańcom wypożyczanie oraz zwrot rowerów w jednej z samoobsługowych stacji zlokalizowanych
na terenie miasta. W projektowaniu i rozwijaniu tego typu systemów centralnym problemem jest
lokalizacja poszczególnych stacji - wpływa ona na wygodę użytkowania, a tym samym na stopień w
jakim system jest użytkowany.
Praca ma przede wszystkim charakter poznawczy, jednak wiele z decyzji i kroków podjętych w
trakcie postępowania badawczego wynika z chęci nadania jej także silnego potencjału aplikacyjnego –
głównie w obszarze optymalizacji lokalizacji stacji w polskich miastach.
Celem głównym pracy jest wyjaśnienie wpływu odległości pomiędzy stacjami roweru
publicznego na siłę wzajemnego oddziaływania pomiędzy tymi stacjami, a w szczególności ilościowe
opisanie charakteru i siły tego wpływu w postaci funkcji oporu odległości. Ponadto, celem
uzupełniającym pracy jest wstępna identyfikacja innych niż odległość czynników wpływających na siłę
odziaływań.
Do realizacji celu głównego wykorzystano analizę regresji krzywoliniowej jednej zmiennej przy
użyciu dwóch postaci analitycznych funkcji, a do realizacji celu uzupełniającego – także analizę
rozkładu przestrzennego reszt z regresji. Pomocniczymi metodami pracy były analiza wskaźnikowa,
porównawcza, a także analiza literatury, treści map, dokumentów oraz prasy codziennej.
Analizie poddano zbiór danych udostępnionych przez operatora systemu w Poznaniu, firmę
Nextbike Polska S.A., opisujących wszystkie przejazdy rowerem publicznym w Poznaniu w roku 2016
w liczbie 388 878. Zakresem przestrzennym pracy jest więc zasięg systemu PRM w Poznaniu w roku
2016, a czasowym – okres funkcjonowania systemu w roku 2016, tj. od 1 marca do 30 listopada 2016
roku.
Podstawowym wynikiem pracy jest oszacowanie funkcji oporu odległości o przebiegu
krzywoliniowym, oddającym specyfikę tego środka transportu, a także pozytywne zweryfikowanie
hipotezy o zmiennym charakterze wpływu odległości pomiędzy stacjami na siłę interakcji pomiędzy
stacjami
Funkcja oporu odległości jest modelem używanym w geografii transportu do opisu
ilościowego wpływu pokonywanego dystansu na liczbę odbywanych podróży i w większości wypadków
oddaje spadek liczby wykonywanych podróży wraz ze wzrostem odległości (podróże krótkie są
wykonywane częściej niż długie). Najczęściej stosowaną w literaturze postacią analityczną tej funkcji
jest funkcja wykładnicza typu , co zadecydowało o wykorzystaniu jej jako jednej z postaci
estymowanej funkcji. Jednakże, na podstawie istniejącej literatury na temat zachowań
transportowych mieszkańców miast, należy się spodziewać, że zwiększanie długości podróży rowerem
będzie dla większości zakresów odległości skutkować zmniejszeniem liczby wykonanych podróży, ale
dla niektórych (szczególnie niskich) – jej zwiększeniem. Głównym powodem wyboru drugiej postaci
analitycznej funkcji, tj. funkcji wykładniczej typu jest jej wrażliwość na
opisaną zmianę charakteru wpływu i wynika ze specyfiki badanego środka transportu. Przebieg drugiej
z estymowanych funkcji przedstawiono na rycinie 1.
Oszacowane wartości parametrów funkcji są istotne statystycznie na poziomie <,, a
modele wykorzystujące te funkcje wyjaśniają od 47 do 50% zmienności liczby przejazdów pomiędzy
stacjami, co należy uznać za wartości wysokie dla modeli opartych tylko o jedną zmienną niezależną.
Dodatkowym wynikiem pracy jest także wstępnie zidentyfikowana lista innych niż odległość
czynników mających wpływ na siłę interakcji – mogących być przedmiotem odrębnych analiz. Są to,
działające stymulująco: lokalizacja stacji w pobliżu węzłów transportu publicznego i budynków
dydaktycznych uczelni wyższych, niska konkurencyjność innych środków transportu pomiędzy daną
parą stacji; oraz działające destymulująco: obecność barier przestrzennych pomiędzy stacjami.
Przedstawione powyżej wyniki pozwalają na optymalizację rozmieszczenia nowych stacji
rowerów publicznych w polskich miastach, poprzez takie ich lokalizowanie jakie maksymalizuje
potencjał stacji do wzajemnych interakcji.
Ryc. 1. Funkcja oporu odległości dla podróży rowerem publicznym – zależność liczby przejazdów
pomiędzy stacjami od odległości pomiędzy nimi. Wzór z użyciem oznaczeń z wykresu: