Przestrzenne aspekty funkcjonowania roweru publicznego w mieście - przykład Poznańskiego Roweru Miejskiego

Full text

Miasto
studia empiryczne z wykorzystaniem
metod analizy przestrzennej
Redakcja naukowa

Redakcja naukowa:
-
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Stu
Recenzenci:
Copyright by Authors
ISBN: 978-83-937964-5-8
Wydawca:
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu,
Druk: 61-
14. Ark. druk. 14,5

Wprowadzenie ( ) . 6
1.
(Anna Skalska) . 10
1.1. . 10
1.2. 11
1.3. 13
1.4. Podsumowanie i wnioski 22
Bibliografia . 23
2. STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA MIASTA
(Iwona Nowacka) . 25
2.1. . 25
2.2. funkcjonalno-przestrzennej miasta 27
2.3. Analiza struktury funkcjonalno-przestrzennej Lubonia 29
2.4. 39
2.5. Podsumowanie i wnioski 42
Bibliografia . 43
3. -GOSPODARCZA I PRZESTRZENNA
MIASTA ( ) 45
3.1. . 45
3.2. a .. 46
3.3. 48
3.4. 51
3.5. Struktura funkcjonalno-przestrzenna 53
3.6. Struktura gospodarcza i lokalny rynek pracy 57
3.7. Sytuacja demograficzna .. 61
3.8. Podsumowanie i wnioski 63
Bibliografia . 64
4.
( ) . 66
4.1. . 66
4.2. 67
4.3. Metoda identyfikacji 69
4.4. 71

4.5. .. 77
4.6. Podsumowanie i wnioski 79
Bibliografia .. .. 80
5. CENTRA HANDLOWE W PRZESTRZENI I GOSPODARCE MIASTA
POZNANIA (Waldemar W. Budner) . 81
5.1. . 81
5.2. Handel w Poznaniu .. 83
5.3. Centra handlowe w Poznaniu i ich rozmieszczenie 85
5.4.
.. 90
5.5. Podsumowanie i wnioski 94
Bibliografia . 95
6.
(Magdalena Rudkiewicz) 96
6.1. . 96
6.2. 97
6.3. 100
6.4. . 101
6.5. Zastosowana procedura badawcza 104
6.6. Wyniki analizy . 106
6.7. Podsumowanie i wnioski .. 109
Bibliografia . 110
7. PRZESTRZENNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA ROWERU PUBLICZNEGO
(Cezary Brudka) 112
7.1. . 112
7.2. Wybrane aspekty funkcjonowania roweru publicznego 113
7.3. Metodologia .. 120
7.4. rocedura badawcza 122
7.5. . 124
7.6. Podsumowanie i wnioski .. 130
Bibliografia . 131
8. -PRZESTRZENNY MIASTA
(Jagoda Boruczkowska) .... 134
8.1. . 134
8.2. Zarys rozwoju historyczno-przestrzennego Wildy 136
8.3. Analiza struktury przestrzennej Wildy 140

8.4. Podsumowanie i wnioski .. 152
Bibliografia . 154
9.
( ) 156
9.1. . 156
9.2. 158
9.3. 171
9.4. Podsumowanie i wnioski .. 178
Bibliografia . 179
10.
( ) 181
10.1. . 181
10.2. 182
10.3. drowiskowa w Uniejowie 183
10.4. 189
10.5. Podsumowanie i wnioski .. 195
Bibliografia . 195
11. FUNKCJ
( ) 197
11.1. . 197
11.2. Leszno i jego otoczenie .. 198
11.3. Delimitacja szna z wykorzystaniem
modelu grawitacji . 205
11.4. Funkcje ponadlokalne ekonomicznej 209
11.5. Podsumowanie i wnioski .. 213
Bibliografia . 214
12. GMIN
(Anita Perska- ) 215
12.1. . 215
12.2. 215
12.3. Metody badawcze .. 217
12.4.
badawczej 220
12.5. Procedura badawcza i wyniki przeprowadzonych analiz 224
12.6. Podsumowanie i wnioski .. 229
Bibliografia . 230

112
Cezary Brudka
7. PRZESTRZENNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA
7.1. W
e-
y-
odbywanych
coraz wi
w systemie
informatycznym rejestrowana
y-
systemu na
u
ych przez operatora
o-
(PRM) w roku 2016. Zakresem przestrzennym
jest obszar systemu PRM, a czasowym okres od
1.03.2016 do 30.11.2016.
wspomnianego y-
woliniowej jednej zmiennej. Wynikiem analizy regresji jest oszacowanie funkcji,
i-

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
113
7.2. Wybrane aspekty funkcjonowania roweru publicznego
7.2.1. Rower publiczny
1 z-
wpi-
transportu
o-
[Black 1996]. Kie-
[The International Bank for Reconstruction and Development
1996] czy Komisja Europejska [European Commission 2011].
W literaturze u roweru publicznego
o-
, , przy wyeliminowaniu z rachunku
h z posiadaniem roweru
[Shaheen, Guzman i Zhang 2010, s. 159] k-
ter systemu oraz jego
. W literaturze
go, Jac-
u-
e-
o-
modal split)
[Schneider 2015]. Cel ten jest realizowa-
o-
s-
rowerem.
generacje [DeMaio 2009, s. 42; Shaheen, Guzman i Zhang 2010, s. 162], czyli
nich, j
1 terminu z-
rower do jazdy
po mie ) w rozdziale tym
.

Cezary Brudka
114
czwarta j-
ne pobieranie a-
o-
przestrzennej systemu.
System generacji trzeciej oparty jest o, rozmieszczone w przestrzeni miasta,
rowery.
inte z terminalem stacji,
oraz pary-
ski .
Generacja c smart dock
o-
wania, w kierunku smart bikes
[Dwojacki,
. Przeniesienie infrastruktury koniecznej do wy-
flex zones).
7.2.2. Rower Miejski
o-
Transportu Miejskiego w Poznaniu,
a operatorem firma Nextbike Polska S.A. System ten jest sukcesywnie rozbu-
dowywany, od 7 stacji w roku 2012 do 62 stacji na koniec 2016 roku i 88 w lipcu
2017 roku. W
Polsce, za a-
kowie. w 2016 roku przedstawiono na
rycinie 1.
stacjach
toi wpi
o-
pierwsze 20 minut jazdy jest
a-
[Nextbike Polska 2017].

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
115
Ryc. 1. Stacje P Roweru Miejskiego w 2016 roku
xtbike Polska)
7.2.3. Efekty sieciowe infrastruktury
rakterystyk typowych dla in-
frastruktury technicznej
a-
cji. Z tego powodu SRP onal-
systemy te e-
.
s-

Cezary Brudka
116
(1) t-
ych stacji,
(2)
s-
tem.
Efekty te wyst
(1)
znaczenie ma efekt pierwszy e-
m uatrakcyjnia ofer-
(2) w przypadku nowych stacji zlokalizowanych w strefie centralnej systemu
dodawanie nowych stacji w obszarze do-
o-
n-
przede wszystkim od tego czy ich wzajemne rozmieszczenie pozwala na interak-
. U
,
ich interakcjom sprzyja.
s-
ortu i Rozwoju [ITDP 2013,
s. 45] 2 strefy
za
tracji rynku2 i wykorzystania infrastruktury3
znajd
2 market penetration
wyniki
[ITDP 2013, s. 41].
3 infrastructure usage) d-
na 1 rower. Mierzy on wyniki systemu w wymiarze tech-
[ITDP
2013, s. 41].

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
117
systemy o niskich o-
7.2.4.
a
przez te stacje podsystemu. Tego typu wniosek jest zgodny z tzw. pierwszym
zjawiska przyrodnicze
-
wzajemne interakcje .
odl
[Iacono, Krizek i El-Geneidy 2008],
7.2.5.
podstawie wiedzy o zjawisku konkurencyj-
e-
orii
rtem
rowerowym a samochodowym).
s-
portu, jaki w najlepszym stopniu realizuje jego potrzeby transportowe (tj. prze-

Cezary Brudka
118
m4
o-
Tr edyny
5
6a-
ym iem
ie t przed-
stawiono na rycinie 2.
Ryc. 2.
4
5 ,
a-
6
a w przypadku transportu samochodowego czas potrzebny na znalezienie miejsca posto-

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
119
j-
w przypadku transportu pieszego jest to zakres
B, a transportu zbiorowego C.
irycznych na temat
a-
[Czepkiewicz i Schmidt-Thome 2015]
. 3).
Ryc. 3.
rtu (na podstawie
bada ankiet
-Thome 2015, s. 5]
e-
kroczeniu

Cezary Brudka
120
e-
7.3.
7.3.1.
m-
[Iacono, Krizek i El-Geneidy 2008]. Funk-
alternatyw-
nie war albo
d
y
(1) funkcja liniowa typu y = ad + b a),
(2) typu y = d b b),
(3) y = e bd b).
W analizach transportowych p
e-
[Iacono, Krizek i El-Geneidy 2008].
za-
w formie fizycznego dystansu , mierzonego w jednost-
miejskiej czy drogowej), jak i w postaci e-
.
7.3.2. Analiza regresji
analizie regresji. (zmiennej
n-
e-
[Runge 2007, s. 517]:

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
121
y = f (x1, x2, x3xn) + u,
gdzie:
y zmienna
x1, x2, x3xn ,
u .
1975] za [Runge 2007, s. 515].
y
nych x1, x2, x3xn liniowo wtedy mowa o regresji liniowej
dzy zmiennymi o-
(np.
w postaci wzoru y = ax + b, gdzie y i x to zmienne, natomiast a i b to parametry),
i-
o-
wywana.
jest metoda najmniejszych
[Roeske- . Minimalizuje ona
ycznych od empirycznych.
Przy budowaniu modeli r empiryczna zmien-
ye jest yt
od zmien f (x1, x2, x3xn) oraz reszty z regresji
regresji jednej zmie
ye = yt + = f (x) + ,
gdzie:
ye ,
yt e),
f (x) ,
reszta z regresji.
oszacowania, a model lepiej dopasowany do danych empirycznych.
Do oceny dobroci dopasowania oszacowanego modelu do danych empi-
rycznych d-
s(u)) r-

Cezary Brudka
122
n-
V(u) r-
a co za tym idzie
[Runge 2007, s. 527].
determinacji R2
.
y-
zmiennej ej e zmien-
nych nie nych w znikomym stopniu
[Runge 2007, s. 528].
7.4.
firmy NextBike Polska. Baza
danych obej
informatycznym operatora w roku 20167 na terenie Poznania. Zarejestrowano
a-
niem PRM poprzez takie informacje jak:
(1) identyfikator wynajmu,
(2)
(3)
(4) identyfikator roweru,
(5)
(6)
(7)
Ponadto 62
34 stacje
uruchomione w trakcie sezonu albo zmieniono ich (por. ryc. 1).
7
1.03.2016 do 30.11.2016
.

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
123
a-
tymi stacjami.
efinicje
stacji oraz kierunku.
Stacja
e-
mu PRM.
Kierunek o-
Na podstawie tej definicji
(1) l e-
prezentantem,
(2) o
(1)
(2)
y
8e-
. W n-
e-
o-
9.
o-
s
8
w tej samej stacji.
9 o-
ograniczonemu czasowi funkcjonowania.

Cezary Brudka
124
, w oderwaniu od wszystkich
o-
wierzchnia miasta. z-
e-
, w modelu regre-
,
e-
l , n-
ortu,
7.5.
W prowadzonych analizach e-
10 a-
cjami. ycinie 4.
aprezentowa-
zynnika korelacji na poziomie -0.571411 [Runge 2007, s. 488; Roeske-
10
ten aspekt e
11 Na podstawie testu t-Studenta ustalono, wynik ten, dla 561 obserwacji jest istotny
= 0,001.

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
125
).
Ryc. 4.
(p zon
w roku 2016, n = 561)
tych obserwacji
, 12
5
,
klas w postaci ich odchylenia standardowego.
12 Jest to
grupowania coraz liczby obserwacji.
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000

Cezary Brudka
126
Ryc. 5.
(punkty
, natomiast
l
jeden punkt: 56-57)
e na podstawie danych operatora (Nextbike Polska)
Przedstawiona na rycinie 5
(1)
n przedstawiona t mia-
(2) wraz ze z-
przedstawione jako u-
Oznacza to, , co do zasady, e-
dystansach
0
500
1000
1500
2000
2500
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
127
Jak wspomniano w podrozdziale 7.3.2
i-
podrozdziale 7.4
. W tym celu o diagramu log-log, tj. takiego dia-
o-
diagramu log- on
krzywoliniowych. Diagram log-log dla analizowanych danych przedstawiono na
rycinie 6.
Ryc. 6. Wykres log-
odpowiednio liczby przejaz
zaprezentowana bez d) = 0 do log(d) = 2,5
Polska)
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
2,5 2,7 2,9 3,1 3,3 3,5 3,7 3,9 4,1 4,3
log(n)
log(d)

Cezary Brudka
128
log(n) od log(d) funkcji wielomianu drugiego stopnia typu:
y = ax2 + bx + c,
gdzie y i x a,
b i c to parametry funkcji.
y = ax2 + bx + c a-
y przez log(n), a x przez log(d) oraz koniecz-
a-
n =
c
dbda )log()(log2
10
,
gdzie n i d natomiast a, b i c to
parametry funkcji.
o-
a
-2,46134631 (p < 0,000),
b
14,6117735 (p < 0,000),
c
-18,5482666 (p < 0,000).
u-
(jej wykres przedstawia rycina 7):
n =
5482666
,18)log(611 773 5,14)(log461 346 31,2 2
10
dd .
(1) granica w n = 0 dla
d
,
(2) d = 357,082 m,
(3) maksimum w d = 929,497 m,
(4) d = 1515,610 m,
(5) granica w n = 0 dla
d
.
(1) od d = 0 m do d = 357,082 m
(2) od d = 357,082 m do d = 929,497 m
(3) od d = 929,497 m do d = 1515,610 m
(4) d = 1515,610 m
e-

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
129
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000
d
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Ryc. 7. Przebieg estymowanej funkcji regresji w przedziale od d = 0 m do
d = 10 000 m
dla oszacowanego modelu regresji wy-
R2 = 0,50. Oznacza to estymowanym
wysoki, a-
.
r-
nymi zaprezentowano na rycinie 8.
o-
wania , wynosi s(u) = 412,75. Oznacza to,
od-
chy

Cezary Brudka
130
Ryc. 8.
ami empirycznymi (kolor szary)
odchylenia resz-
towego zrelatywizowana poprzez podzielenie jej pr
wynosi V(u) = 110,76%. o-
iowo
l-
.
7.6. Podsumowanie i wnioski
Wynikiem zaprezentowanej procedury badawczej jest otrzymanie wzoru
ma stacjami
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
0 2000 4000 6000 8 000 10000 12000
n -
d -

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
131
o-
e-
szybko z o-
e-
o-
odel tylko na jednej zmiennej.
n-
o-
w nich
lokalizowania nowych stacji, aby maksymalizowa
o-
Bibliografia
Black W.R., 1996, Sustainable transportation: a US perspective, Journal of
Transport Geography, 4, 3, s. 151-159.
H., Birkholz T. i inni, 2011, Optimising Bike Sharing in Euro-
pean Cities. A Handbook, OBIS, https://ec.europa.eu/energy/intelligent/
projects/sites/iee-projects/files/projects/documents/obis_handbook_en.pdf
15.05.2017].
Czepkiewicz M., Schmidt-Thome K., 2015, Quality Route. Light traffic patterns
and experiences in Kuninkaankolmio, maszynopis niepublikowany, Aalto Uni-
versity, Espoo.
DeMaio P., 2009, Bike-sharing: History, Impacts, Models of Provision, and Future,
Journal of Public Transportation, 12, 4, s. 41 56.
Roweru Metropolitalnego dla Obszar Gdynia

Cezary Brudka
132
15.05.2017].
European Commission, 2011, Roadmap to a Single European Transport Area
Towards a competitive and resource efficient transport system, Publications
Office of the European Union, Luxembourg, https://ec.europa.eu/transport/
sites/transport/files/themes/strategies/doc/2011_white_paper/white-paper-
illustrated- 15.05.2017].
European The Rise of Bicycle Sharing
factsheet-rise-bicycle-sharing- 15.05.2017].
Iacono M., Krizek K.J., El-Geneidy A., 2008, Access to Destinations: How Close is
Close Enough? Estimating Accurate Distance Decay Functions for Multiple
Modes and Different Purposes, Hubert H. Humphrey Institute of Public Affairs
University of Minnesota, Minneapolis, https://www.lrrb.org/pdf/200811.pdf
[do 15.05.2017].
ITDP, 2013, The Bike-Sharing Planning Guide, Institute for Transportation & De-
velopment Policy, New York, https://www.itdp.org/wp-content/uploads/
15.05.2017].
Krzysztofiak M., Urbanek D., 1975, Metody statystyczne, PWN, Warszawa.
rzennych, w: Suchecka J.
(red.), Statystyka przestrzenna. Metody analiz struktur przestrzennych, Wy-
dawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s. 169-197.
Longley P.A., Goodchild M.F., Maguire D.J., Rhind D.W., 2006, GIS. Teoria i prak-
tyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Nextbike Polska, 2017, Cennik, Nextbike Polska, https://nextbike.pl/miasta/
poznanski-rower-miejski/cennik- 15.05.2017].
Roeske- I., 2010, Statystyka opisowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Eko-
Runge -ekonomicznej, Wydawnic-
towej miast,
PortalKomunalny.pl, 8 kwietnia, http://portalkomunalny.pl/wypozyczalnia-
rowerow-w-polityce-transportowej-miast- 15.05.2017].
Shaheen S. A., Guzman S., Zhang H., 2010, Bikesharing in Europe, the Americas,
and Asia, Transportation Research Record: Journal of the Transportation Re-
search Board, 2143, s. 159-167.
The International Bank for Reconstruction and Development, 1996, Sustainable
transport. Priorities for Policy Reform, Washington, https://en.wikipedia.org/
wiki/Sustainabl 15.05.2017].

Przestrzenne aspekty funkcjonowania r d PRM
133
Zhang Y., Thomas T., Brussel M.J.G., van Maarseveen M.F.A.M., 2016, Expanding
Bicycle-Sharing Systems: Lessons Learnt from an Analysis of Usage, PLOS ONE,
11, 12, https://doi.org/10.1371/ journal.pone.0168604