Content uploaded by Mizrap Bulunuz
Author content
All content in this area was uploaded by Mizrap Bulunuz on Jan 29, 2020
Content may be subject to copyright.
I
Eğitim ve Sosyal Bilimlerde
Yeni Araştırmalar
Editörler
Prof. Dr. Bülent OKUR
Dr. Gül Banu DAYANÇ KIYAT
Dr. Ebru ATEŞOK
Ankara 2019
II
Bu kitabın tüm hakları yazarına ve yayıncısına aittir.
Eğitim ve Sosyal Bilimlerde
Yeni Araştırmalar
Editörler
Prof. Dr. Bülent OKUR
Dr. Gül Banu DAYANÇ KIYAT
Dr. Ebru ATEŞOK
ISBN: 978-605-7634-08-5
Genel Yayın Yönetmeni
Cuma AĞCA
Sayfa Düzeni / Kapak
Biçer YILDIRIM
Baskı & Cilt
Berikan Matbaacılık / Gersan-ANKARA
Matbaa Sertifika No: 13642
YAYINEVİ
BERİKAN YAYINEVİ
Kültür Mah. Kızılırmak Cad. Gonca Apt. No: 61/6
Çankaya-Kızılay/ANKARA
Tel: (0312) 232 62 18 Fax: (0312) 232 14 99
III
ÖNSÖZ
Merhaba;
Ülkemizde eğitim ve sosyal bilimler alanında yapılacak olan bilimsel çalışma-
lara katkı sunmak maksadıyla hazırlamış olduğumuz, “Eğitim ve Sosyal Bilimlerde
Yeni Araştırmalar" başlıklı eserimizi siz değerli okurlarımızla buluşturmanın haklı
gururunu ve sevincini yaşıyoruz.
Disiplinler arası bilimsel çalışmalara odaklandığımız eserimizin ilk bölümde;
Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler alanları konu edilmiştir. Alt bölümleri ise örgüt içi
iletişim, örgüt kültürü, finansal yönetim, kriz yönetimi, halkla ilişkiler, marka kim-
liği ve psikolojik sermaye gibi güncel birçok kavram incelenmiştir. Kitabımızın
ikinci bölümü olan Eğitim Bilimleri başlığında ise öğrenme ve başarı kavramları
incelenmiştir. Eserimizin son bölümü olan üçüncü bölümünde ise Güzel Sanatlar
başlığında mimari tasarımdan, islam mimarisine, yavaş şehir kavramından, kültür
ve sanat köylerine kadar birçok güncel kavram dair araştırmalar ve tespitler bu-
lunmaktadır.
Kitabımızda bilimsel normlara ve bilim etiğine uygun, nitelikli ve özgün ça-
lışmalar titizlikle değerlendirerek, yapılan çalışmaların daha geniş kitlelere duyu-
rulması ve ulusal yayıncılığa katkı sağlanması hedeflenmiştir. Eserimizi tamamlar-
ken gerçekleştirdiğimiz çalışma sürecinde, gerekli destekleri esirgemeyen herkese
minnettarız.
Eserimizin hazırlık aşamasında görev alan bilim kurulumuza ve editörleri-
mize de teşekkürü borç biliriz. Son olarak ise özellikle yazarlarımıza, eserimizin
ortaya çıkışında ki katkılarından dolayı şükranlarımızı ifade ederiz.
Prof.Dr. Bülent OKUR
Dr. Öğr. Üyesi Gül Banu DAYANÇ KIYAT
Dr. Öğr. Üyesi Ebru ATEŞOK
Dr. Esra KİRİK
15 MART 2019
V
İÇİNDEKİLER
A - SOSYAL BEŞERİ VE İDARİ BİLİMLER
Gül Banu DAYANÇ KIYAT/ Rıfkı Serdar HANCI
Örgüt İçi İletişimin İş Tatminine Etkisi ........................................................................................1
Gonca GÜNGÖR GÖKSU/Mehmet Emin ALTUNDEMİR
Kamu Yükseköğretim Kurumlarına Yönelik Doğrudan Performansa Bağlı
Finansman Yöntemi Önerisi ..........................................................................................................15
Abdülbeşir CEYLAN/Cafer Şafak EYEL
Ev Hanımlarının Televizyonda Yayınlanan Sağlık Programlarını İzleme Mo-
tivasyonları: Üsküdar Örneği ........................................................................................................45
Banu ÖZBUCAK ALBAR
Dünden Bugüne Tıbbi Satış Mümessillerinin Değişen Çalışma Koşulları...................59
Berceste Gülçin ÖZDEMİR
Feminizmin Tarihsel Gelişimi İle Feminist Anlatıbilim Arasında Bağ Kurmak .......73
Dilara GÖKÇEN ÜNER/Mehtap ÖZBAYRAKTAR
Edebiyat ve Mimarlık Arasında Bir Kavram Etkileşimi: Mythos, Dianoia,
Ethos ........................................................................................................................................................87
Ebru Kurt GÖNÜLAL
Akademik Personelin Psikolojik Sermayelerine İlişkin Algıları: Bir Vakıf
Üniversitesi Meslekyüksek Okulu Örneği............................................................................. 101
Ebru Kurt GÖNÜLAL/Elif ÜNALDI
Çalışanların Örgüt Kültürü Algıları: Eczacıbaşı Menkul Değerler A.Ş. Örneği....... 115
Elif TUNA
GDP'nin Çevre Kalitesi Üzerindeki Etkilerinin Modellenmesinde Robust
Sabit Etkili Panel Veri Modelleri Tahmin Yöntemleri...................................................... 129
Fatma ÇAM KAHRAMAN
İş Kontrolünün Stres Belirtileri Üzerindeki Etkisi ............................................................147
Gülçin TAŞKIRAN
Ölümün Sınıfsallığı Üzerine: İnşaat İşçileri İle İlgili Nitel Bir Araştırma................. 157
Halil EKŞİ/Neslihan YAMAN/Elif ÖZKAN
Formasyon Eğitimi Öğrencilerinin Reddedilme Duyarlılığı, Sosyal Görünüş
Kaygısı ve Duygusal Tepkisellik Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi............. 171
VI
Sanem BERKÜN
Yerel Yönetimler ve Yeni Yönetim Yaklaşımları................................................................. 187
İrfan ERTEKİN
Kriz Yönetimi..................................................................................................................................... 199
Sinem EYİCE BAŞEV
Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma Sürecinde Stratejik Yönetimin Rolü............... 211
Kemal YILDIZ
Kadınlarda Girişimcilik Niyeti ve Girişimci Kadınların Girişimci Niteliklerine
Sahiplik Derecesi: İstanbul Fatih Örneği............................................................................... 227
Mehmet Şamil GÜNEŞ/Doğan YILDIZ
Alışveriş Merkezlerini Tercih Etmede Mevsim Etkisinin Çok Değişkenli Pro-
fil Analizi İle İncelenmesi............................................................................................................. 245
Mustafa KAYA
Feyerabend'de Bilim ve Özgürlük İlişkisi.............................................................................. 257
Selçuk SEÇKİN
Yalova/Altınova’nın Güneyindeki Kırsal Alanlarda Yer Alan Tarihi Yerleşim-
ler ...........................................................................................................................................................275
İrfan ERTEKİN
Halkla İlişkiler Nedir?.................................................................................................................... 291
Serap DUMAN İNCE
Klasik Etnografik Yaklaşım Bağlamında Öteki Temsili ve Örnek Film İnce-
lemeleri................................................................................................................................................ 299
Sinem YEYGEL ÇAKIR/E.Özen OKAT ÖZDEM/Işıl AKTUĞLU
Lüks ve Kitlesel Marka Kimliklerinin Sosyal Medya Yansımalarına Yönelik
Karşılaştırmalı Bir Analiz............................................................................................................. 313
Tugay KARADAĞ/Doğan YILDIZ
AHP İle Ağırlıklandırılmış Endeks Oluşturma Yöntemi ve İstatistik Eğitimi
Üzerine Bir Uygulama.................................................................................................................... 331
Tuğba YİNELEK/Mehtap ÖZBAYRAKTAR
Geleneksel Kent Merkezlerindeki Çok Katmanlılık ve Sembolleri: İzmit Kent
Merkezi Örneği................................................................................................................................. 335
Yıldız KARAGÖZ YEKE/Nursel DOĞAN
Gabriel Marcel Felsefesi’nde Bağlanma ve Katılma Kavramları.................................. 361
Ahmet AYDIN
Bâbürlü Dönemi Fıkıh Usûlü Literatürünün Gelişimi Üzerine..................................... 381
VII
Ahmet AYDIN
19. Yüzyıl Hindistan'ında Hadis-Fıkıh Merkezli Tartışmalar: Abdülhay El-
Leknevî Örneği ................................................................................................................................. 401
Cafer Şafak EYEL/Abdülbeşir CEYLAN
Başarı Güdüsünün Girişimcilik Eğilimi Üzerindeki Etkisi: Bahçeşehir Üni-
versitesi İşletme Bölümü Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma.................................... 435
Ahmet TİRYAKİ
Global Sermaye Girişleri, Banka Kredileri ve Global Ekonomik Politika Belir-
sizliğindeki Değişmelerin Türkiye’de Ekonomik Büyüme Etkisi................................ 449
Pınar KOÇ/Kadriye İZGİ ŞAHPAZ/Osman ŞAHPAZ
Türkiye’de Çevre Kirliliği, Çevresel Vergi Yükü ve Ulusal Gelir Düzeyi Ara-
sındaki Nedensellik İlişkisi: 1995-2017 Dönemi............................................................... 467
B - EĞİTİM BİLİMLERİ
Tugay KARADAĞ /Elif TUNA
Eksik Veri Atama Yöntemlerinin Bir Eğitim Veri Seti Üzerinde Karşılaştırıl-
malı İncelenmesi ............................................................................................................................. 479
Ayşen DUMAN/Bülent OKUR/Bülent YAĞMUR
Arıtılmış Evsel Atıksuyun Killi Bir Toprağın Fizikokimyasal Özellikleri Üze-
rine Etkisi............................................................................................................................................ 493
Ceyda BİLGİÇ /Ayşe ÇİFTÇİ
Kaolin'den Alkali Füzyon Yöntemiyle Zeolit A Sentezi ve Karakterizasyonu........ 505
Mızrap BULUNUZ/Mehmet YILMAZ
Öğrenme Ortamları ve Fiziksel Çevre: Bir İlkokulda Gürültü Düzeyi....................... 517
Özer DEPREN
Determinatıon Of Student Profiles For Successful Students In Science
Achievement By Using Arf Approach ..................................................................................... 527
Serpil KILIÇ DEPREN
Quantile Regression Approach For Mixed Models To Analyze The
Differences Of Mathematics Achievement In Turkey ......................................................539
C - GÜZEL SANATLAR
Gökçe ONUR
Yavaş Şehir “Cittaslow” Kavramının Örnekler Üzerinden İncelenmesi ..................551
Didem ERTEN BİLGİÇ/Deren DOĞAN
Mimari Tasarımda Su Öğesinin Önemi ve Farklı Kullanım Amaçları Bakı-
mından İncelenmesi: El Hamra Sarayı Örneği.................................................................... 567
VIII
Didem ERTEN BİLGİÇ/Berna BAL
İslam Mimarisinde Geometri ve Elhamra Sarayı Örneği ................................................ 581
Dila YEŞİLYURT/Rabia KÖSE DOĞAN
Kültür ve Sanat Köyleri Bağlamında Konya/ Sonsuz Şükran Köyü Evlerinin
İncelenmesi........................................................................................................................................ 593
Ebru ATEŞOK
İç Anadolu Bölgesi Geleneksel Çömlek Atölyelerinin Üretim Sorunları ..................607
Esra ALTIPARMAK/Rabia KÖSE DOĞAN
Geleneksel Konya Evi’nin Konut Bağlamında Değişim Süreci...................................... 621
Hanife Neris YÜKSEL
Siber ve Gerçek Alanda Kamu Platformları Oluşturan Jenny Holzer .......................633
Şirin KARADENİZ /N. Yeşim ALTINEL ÇOBAN
Tarihsel Süreç İçerisinde Mahur Makamı .............................................................................645
Öğrenme Ortamları ve Fiziksel Çevre:
Bir İlkokulda Gürültü Düzeyi
Doç.Dr. Mızrap BULUNUZ
Uludağ Üniversitesi
Mehmet YILMAZ
Bursa Başaran İlkokulu
Özet
Günümüzde öğretmen ve öğrenciler zamanlarının büyük çoğunluğunu kapalı fiziki
mekân içerisinde geçirmektedir. Bu nedenle okul binasının akustiği, iç hava koşulları, ay-
dınlatma-renk faktörleri okuldaki paydaşların fiziksel sağlığının yanı sıra duygu, düşünce
ve davranışlarını etkilemektedir. Etkili bir okulun en önemli göstergesi dünyanın hemen
her yerinde öğrencilerin eğitimsel başarı düzeyleridir. Öğrencilerin okuldaki başarısını
belirleyen iki temel unsurlardan biri eğitim-öğretim süreci diğeri ise sağlıklı öğrenme or-
tamdır. Gürültü genelde yapay olarak ortaya çıkan ve insanı rahatsız eden sesler olarak
tanımlanırken; teknik olarak gürültü, anarşik ses dalgalarının üst üste gelmesi olarak ta-
nımlanmaktadır. Fiziksel çevre ve öğrenme ortamı ele alındığında gürültü literatürde çok
geniş yer tutmaktadır. Bu çalışma ilkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin eğitim öğretim süre-
cinde maruz kaldıkları gürültü düzeyini tespit ederek ölçülen gürültü düzeyinin yönetme-
likte belirtilen sınır değerlerle karşılaştırmak amaçlanmıştır. Çalışma Bursa Osmangazi
İlçesi’nde bir devlet ilkokulunda yürütülmüştür. Seçilen okul sosyo-ekonomik düzeyi düşük
bir bölgede bulunmaktadır. Sınıflar kalabalık ortalama bir sınıfta 40 kişi bulunmaktadır.
Okulun fiziksel yapısında herhangi bir akustik tasarımı veya ses emici akustik malzeme
kullanılmamıştır. Okuldaki gürültü düzeyini ölçmek için Brüel & Kjaer 2250-L-D10 el tipi
ses ölçüm cihazı kullanılmıştır. Elde edilen ortalamalara değerler Çevre ve Şehircilik Bakan-
lığı Gürültü yönetmeliğinde belirtilen sınır değerleri karşılaştırılmıştır. Ses ölçümlerinin
analizi iç ortam gürültü seviyelerinin yönetmelikte belirtilen sınır değerlerden çok yüksek
olduğu tespit edilmiştir. Gürültü seviyesinin yönetmelikte belirtilen standartlar seviyesinin
çok üzerinde olmasının nedeni, bunda daha önceki yıllarda kazanılan gürültücü davranış
alışkanlıklarını sonradan değiştirmenin zor olması ve okulumuzun akustik şartlar bakı-
mından kaliteli bir akustik yalıtıma sahip olmaması etkili olmuştur. Bu bulgular sükûnetli
bir öğrenme ortamı oluşturmak için daha küçük yaşlarda, ana sınıfında ve 1. Sınıftan itiba-
ren gürültü düzeylerinin tespit edilerek, kontrol edilmesine yönelik çalışmaların yürütül-
mesine ihtiyaç olduğunu göstermektedir.
Anahtar Sözcükler: Ses, ilkokulda gürültü, gürültü kirliliği, fiziksel çevre
Bu sözlü bildiri tam metni TÜBİTAK (1001) tarafından desteklenen 114K738 nolu “Okulda Gürültü
Kirliliği: Nedenleri Etkileri ve Kontrol Edilmesi” adlı proje kapsamında gerçekleştirilmiştir.
Mızrap BULUNUZ / Mehmet YILMAZ
518
Learning and Physical Environment:
Noise Level in a Primary School
Abstract
Today, teachers and students spend most of their time in a closed physical space. For
thisreason, the acoustics of the school building, indoor weather conditions, lighting-
colorfactors affect the physical health of the stakeholders in the school as well as their
feelings, thoughts and behaviors. The most important indicator of an effective school is the
educational achievement levels of students around the world. One of the two basic
elements that determine the success of the students in the school is the education process
and the other is the healthy learning environment. Noise is generally defined as artifacts
and sounds that disturb people. Technically, noise is defined as the overlapping of anarchic
sound waves. Considering the physical environment and learning, the noise is very wide in
the literature. The aim of this study was to determine the noise level of the 3rd and 4th
grade students in the primary school and to compare them with the limit values specified
in the regulation. The study was carried out in a public primary school in Bursa Osmangazi
District. The selected school is located in a low socio-economic level. In an average, there
are 40 students in each class. No acoustic design or sound-absorbing acoustic material was
used in the physical structure of the school. The Brüel&Kjaer 2250-L-D10 hand-held sound
meter was used as a data collection tool to measure the noise level in the school. The values
obtained will be compared to the limit values specified in the Ministry of Environment and
Urbanization Noise Regulation. Analysis of sound measurements revealed that indoor
ambient noise levels were significantly higher than the limit values specified in the
regulation. The reason why the noise level is wella bove the standards level stated in the
regulation was due to the fact that the noisy behavior habits gained in previous years were
difficult to change later and our school did not have a quality acoustic isolation in terms of
acoustic conditions. These findings show that there is a need for conducting studies to
detect and control noise levels at younger ages, in the main class and in the first class to
create a calm learning environment.
KeyWords: Sound, noise in primary school, , noise pollution, physical environment
1. GİRİŞ
Okullarda eğitim-öğretim daha çok konuşma ve dinleme odaklı gerçekleş-
mektedir. Bu nedenle sadece iyi bir öğretmene sahip olmak eğitim-öğretim kalite-
sinin yüksek olduğu anlamına gelmemektedir. Öğrenme ortamı ya da sınıf içinde
oluşan gürültü düzeyi eğitimin niteliğini etkilediği açıktır. Her şeyden önce öğren-
ciler bir sınıfta öğretmenin anlattıklarını doğru bir şekilde işitmesi gerekir. Bu ol-
madan dersi anlama ve kavrama gerçekleşmez (Özgüven,2015).Yüksek enerjiye
sahip ses dalgaları gürültü olarak adlandırılır(Akman, Ketenoğlu, Evren, Kurt ve
Düzenli, 2000). Gürültü kirliliği ise su kirliliği, toprak kirliliği, hava kirliliği ve nük-
leer kirlilik gibi çevre sorunları arasında çok fazla fark edilmeyen ve üzerinde çok
Öğrenme Ortamları ve Fiziksel Çevre: Bir İlkokulda Gürültü Düzeyi
519
durulmayan bir konu olmuştur. Ama gürültünün insana, diğer canlılara ve çevreye
etkileri düşünüldüğünde hem toplumsal hem de çevresel olumsuz etkileri olduğu
açık bir şekilde görülmektedir (Balcı,1994). Yüksek gürültü seviyesine uzun süreli
maruz kalan kişilerde, kalıcı işitme kayıpları görülürken; düşük gürültü düzeyine
kısa süreli maruz kalanlarda işitme duyusuna yönelik anlamlı bir zarar tespit edil-
memiştir( Sevük, 2013,365) Sevük'e göre (2013) gürültü yaşam kalitesini düşürür.
Hunashal ve Patil (2012) gürültünün süresi ve yoğunluğuna bağlı olarak, insan
sağlığı ve yaşam kalitesi üzerine etkileri dörde ayırmıştır. Bunlar; 1)Gürültüye
uzun süre maruz kalma sebebiyle işitme kaybı ve baş ağrısı, 2)Kan basıncının art-
ması, kalp ritminde düzensizlik ve ülser,3)Düzensiz uyku, uykusuzluk, geç yatma,
aşırı sinirlilik, stresli olma ve depresyon,4)İşittiğini yanlış anlama, iş verimliliğinin
azalmasına bağlı olarak üretimde düşüş.
Gürültü kirliliği gelişmiş ülkelerde önemli bir çevresel sorun olarak kabul
edilir (Environmental Protection Agency [EPA], 2016). Ülkemizde ise gürültü kirli-
liği 2010 yılında Avrupa Birliği Uyum yasaları ile mevzuata öneri mahiyetimde
girmiştir. Gerçek anlamda kapsamlı ve yaptırımları olan yönetmelik 2017 yılında
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır(Binaların Gürültüye Karşı
Korunması Hakkında Yönetmelik[BGKKHY,2017]). Bu yönetmeliğe göre eğitim-
öğretim tesislerindeki dersliklerde mekân içi ortam gürültü üst sınırını 39dB, hava
dolaşımı alanlarında ise 44dB olarak belirlemiştir [BGKKHY, 2017]. Desibel (dB)
belirli bir referans güç ya da miktar seviyeye olan oranı belirten genelde ses şiddeti
için kullanılan logaritmik ve boyutsuz bir birimdir. Ses basınç seviyesi ölçümünde
kullanılan A ağırlıklı seviyesi dB(A) ise uluslararası standartlara uygun olarak in-
san kulağının duyabileceği sesleri ifade eder (IEC 61672:2003; Morfey, 2001). Bir-
çok araştırmacı, öğrenciler sınıftayken uygun öğrenme ortamı için gürültü seviyesi
üst sınırının 50 dB’i geçmemesini önermektedir (American Speech-Language-
Hearing Association [ASHA], 2005; Crandell, Smaldino ve Flexer, 2004; Berg, Blair
ve Benson, 1996). Ancak bu zamana kadar yapılan araştırmalarda Türkiye’deki
okullarda gürültü seviyesinin sınır değerlerin çok üzerinde olduğu tespit edilmiş-
tir.
Gürültülü eğitim öğretim ortamında hem öğrencilerin hem de öğretmenlerin
performansları düşürmekte, eğitim öğretimdeki verimi azalmaktadır. Gürültü öğ-
retmenlerde aşırı yorgunluk, bitkinlik ve tansiyonun yükselmesi gibi sağlık prob-
lemlerine yol açmaktadır. Ayrıca dersi anlatma ve konuşma ile ilgili sıkıntılara se-
bep olduğu bilinmektedir (Güremen, 2012).Dersliklerdeki gürültünün temel olarak
iki kaynağı vardır. Bunlar bina dışından ve bina içinden kaynaklı gürültülerdir.
Bina dışından kaynaklı gürültüler; trafik, inşaat ve fabrikalardan, okul bahçesinde
beden eğitimi dersi ya da çeşitli etkinliklerinden, eğlence ve pazar yerlerinden
kaynaklanmaktadır. Bina içinden kaynaklı gürültüler arasında; kantin, spor salonu,
müzik odası, koridor ve havalandırma gibi sınıf dışından gelen gürültüler yer al-
Mızrap BULUNUZ / Mehmet YILMAZ
520
maktadır. Bunun yanı sıra öğrencilerin yüksek sesle konuşma, çığlık atma, koşma,
sıra ve masaları çekiştirme gibi davranışları önemli bina içi gürültü kaynaklarıdır
(Choi ve McPherson, 2005). Okulda gürültü kirliliğinin birinci nedeni okulun ve
sınıfların akustik tasarım ve donanımının yetersiz olması, diğer nedeni ise öğrenci-
lerin kapalı ortamda yüksek sesle konuşma, çığlık atma, koridorlarda koşma, sıra
ve masaları çekiştirme gibi uygun olmayan davranışlarıdır (Bulunuz, Ovalı, Çıkrıkçı
ve Mutlu,2017).
Farklı okullarda 10 yıldan fazla öğretmen olarak çalışan araştırmacı, okullar-
da gürültü kirliliği konusunda farkındalığın ve duyarlılığın oldukça düşük olduğu-
nu ve bu sorunun üzerinde durulmadığını gözlemlemektedir. İlkokul ve ortaokul
ders kitaplarında bile okulda gürültü kirliliği konusuna değinilmemektedir. Gürül-
tü kirliliği denilince şehir trafiği, inşaatlar ve sanayi tesislerinden kaynaklı gürültü-
ler ele alınmaktadır (Bulunuz, 2015).
Bütün bunlar, eğitim-öğretimin verimini olumsuz etkileyen okulda gürültü
kirliliği sorununun ihmal edildiğini göstermektedir. Ancak son birkaç yılda okulda
gürültü kirliliği sorunu konusunda verilen “Okulda Gürültü kirliliği: Nedenleri Etki-
leri ve Kontrol Edilmesi” adlı 114K738 nolu üç yıllık projenin TÜBİTAK tarafından
desteklenmiş olması bu konuda umut verici bir gelişme olmuştur. Bu çalışmayla bu
konuda yürütülen çalışmalara yenisini ekleyerek yürütülen çalışmaların yaygın-
laşmasına katkıda bulunmak hedeflenmektedir. Bu çalışmayla eğitim-öğretim faa-
liyetlerinin sunulduğu ilkokulundaki 3. ve 4. sınıf düzeylerindeki gürültü düzeyle-
rinin ortaya çıkarılması, ortaya çıkarılan gürültü düzeylerinin yönetmelikte geçen
sınır değerlerle karşılaştırılması ve alınabilecek önlemlerin tartışılması amaçlan-
maktadır. Böylece ülkemizde pek önemsenmeyen, büyük bir çevre ve eğitim soru-
nu olan gürültünün ilkokul boyutuna yapılacak çalışmayla dikkat çekilmeye çalı-
şılmıştır.
2.YÖNTEM
2.1. Araştırma Modeli
Bu çalışmada betimsel araştırma modeli seçilmiştir. Belirli bir konudaki var
olan durumu ortaya çıkarmayı hedefleyen çalışmalara betimsel araştırma denir.
Amaç araştırılan problemle ilgili durumları, değişkenleri ve değişkenler arası ilişki-
leri tanımlamaktır (Kurtuluş, 1998). Betimsel araştırmalarda neden sonuç ilişkileri
gözlenmez, daha çok var olan durumun genel nitelikleri betimlenir. Bu araştırma-
lar geçmişe dönük ya da günümüzdeki durumlar için olabilir. Bu tür araştırmalar-
dan elde edilen sonuçlar yeni yapılacak araştırmalara yön verebilir veya temel teş-
kil edebilir. Bu çalışmada bir devlet ilkokulunda gürültü düzeyini ortaya çıkarmak
hedeflenmiştir. Bunun için nicel ölçümler yapılarak analiz edilmiştir.
2.2. Katılımcılar
Bu araştırma okulda gürültü kirliliği ve kontrol edilmesine yönelik proje yü-
rütücüsü ve yüksek lisans yapan bir sınıf öğretmeni tarafından gerçekleştirilmiştir.
Öğrenme Ortamları ve Fiziksel Çevre: Bir İlkokulda Gürültü Düzeyi
521
Araştırma 2018-2019 eğitim-öğretim yılının birinci döneminde Bursa ilinin Os-
mangazi İlçesinde devlet İlkokulunda 3. ve 4. Sınıflarla yürütülmüştür.
Çalışmanın örneklemini Başaran İlkokulu 3. ve 4. sınıf öğrencileri oluştur-
maktadır. Başaran ilkokulu yarı zamanlı faaliyet göstermektedir. Sabahçı grup 3.
ve 4. sınıflardan, öğlenci grup 1. ve 2. sınıflardan oluşmaktadır. Sınıflar ortalama 40
kişiden oluşmaktadır. Okulumuz sosyo-ekonomik seviyesi ortalamanın altındadır.
Okulumuzda her hangi akustik bir iyileştirme bulunmamaktadır.
2.3. Veri Toplama Araçları
Veri toplama aracı olarak Brüel & KjaerHand-held Analyzer Type 2250-L‟ ses
ölçüm cihazı kullanılmıştır. Ses ölçüm cihazı 16,4 dB ile 140 dB arasındaki ses dü-
zeyi ile 5,6 Hz ile 20 kHz frekanslarında ölçüm yapabilmektedir. Sahip olduğu şarj
edilebilir Li-ion batarya sayesinde kesintisiz 8 saatten fazla kullanılabilmektedir.
Ayrıca ses ölçüm cihazında USB çıkışı olduğu için veriler rahatlıkla bilgisayara ak-
tarılabilmekte ve cihaz bilgisayara bağlanıp kontrol edilebilmektedir. Birinci öl-
çümler zemin kat, birinci kat ve bahçede yapılmıştır.
2.4. Verilerin Analizi
Nicel veri analizi için desibel metre ile dönem başında yapılan gürültü ölçüm-
leri kullanılmıştır. Gürültü ölçümleri, öğrenciler dersteyken ve teneffüsteyken
2018-2019 eğitim öğretim yılı 1. Dönem başında yapılmıştır. Ölçümler ders esna-
sında ve teneffüs esnasında sınıflarda, koridor ve bahçede yapılmıştır. Daha sonra
yapılan ölçümlerin ortalamaları hesaplanarak yönetmelikte belirtilen sınır değer-
lerle karşılaştırılmıştır.
3. BULGULAR
Bursa İli Osmangazi İlçesi Başaran İlkokulu 2018-2019 eğitim-öğretim yılı
sabahçı grup olan 3.ve 4. sınıflarda 1. dönem başında öğrenciler derste ve tenef-
füsteyken yapılan ses ölçümlerinden elde edilen verilerin analizi Tablo 1’de su-
nulmuştur.
Tablo 1. Okul geneli ortalama gürültü ölçüm sonuçları(dB)
C Sınıfı Akustik Performans için
Yönetmelik Sınır Değeri Ders sırasında Teneffüs sırasında
1.kat 39 75,13 90,8
Zemin Kat 39 74,98 90,84
Bahçe 59 - 91,38
Ders esnasında ve teneffüs esnasında yapılan ilk ölçümlerde 1. Katta ders es-
nasında 75,13 dB, teneffüste 90,8 dB olarak ölçülmüştür. Zemin kattaki ölçümlerde
ders esnasında 74,98 dB, teneffüs esnasında 90,84 dB olarak ölçülmüştür. Bahçede
Mızrap BULUNUZ / Mehmet YILMAZ
522
ise ders esnasında ölçüm alınmamış ama teneffüste alınan ölçümde 91,38 dB ola-
rak ölçülmüştür.. En yüksek değer 91,38 dB ile teneffüs esnasında bahçede, en dü-
şük değer ise 74,98 dB ile ders esnasında zemin kattan elde edilmiştir. Zemin kat,
1. Kattan elde edilen veriler binaların gürültüye karşı korunması hakkındaki yö-
netmelikte belirtilen C sınıfı için sınır değer olan 39 dB den fazladır. Bahçeden elde
edilen veriler yine aynı yönetmelikte belirtilen 59 dB değerlerinden fazladır.
Okulda yapılan ortalama gürültü verilerinin yönetmelikte belirlenen sınır
değerlerle karşılaştırılması Grafik 1’de sunulmuştur. Mavi yönetmelik sınır değeri-
ni göstermektedir.
Grafik 1. Okul geneli ortalama gürültü düzeyi ölçüm sonuçları
Binaların gürültüye karşı korunması hakkındaki yönetmelikte belirtilen C sı-
nıfı için iç ortam gürültü seviyesi sınır değeri 39 dB dir. Sirkilasyon alanları için 44
dB, dış ortam için 59 dB sınır değerlerdir. Grafik 1’de de görüldüğü gibi okulumuz-
da yapılan ölçümlerde teneffüs esnasında ölçülen gürültünün seviyesi yönetmelik-
te belirtilen sınır değerlerin iki katından fazladır. Ders esnasında yapılan ölçümler
ise yine yönetmelikte belirtilen sınır değerlerden çok yüksektir.
Aşağıda okulun her katı için yapılan gürültü düzeyi analiz sonuçları grafikte
sunulmuştur. Zemin katta bulunan sınıflarda ders ve teneffüs esnasında gürültü
düzeyi ölçümleri yapılmıştır. Aynı zamanda ders ve teneffüs esnasında koridor ve
bahçede de ölçümler alınmış, ölçüm sonuçları aşağıdaki grafikte sunulmuştur. Mavi
sütun, yönetmelik sınır değerini göstermektedir.
Öğrenme Ortamları ve Fiziksel Çevre: Bir İlkokulda Gürültü Düzeyi
523
Grafik 2. Zemin katta bulunan sınıflarda ders ve teneffüs esnasında gürültü
düzeyi ölçümleri
Grafik 2’de görüldüğü gibi zemin katta bulunan 3A, 3B, 3C, 3D, 3E, 3F sınıfla-
rında, koridor ve bahçede teneffüs esnasında yapılan ölçümlerin sonuçları yönet-
melikte belirtilen sınır değerlerin iki katından fazladır. Ders esnasında yapılan öl-
çümler ise yine yönetmelikte belirtilen sınır değerlerden çok yüksektir. Birinci
katta bulunan sınıflarda ders ve teneffüs esnasında ölçümler yapılmıştır. Aynı za-
manda ders ve teneffüs esnasında koridorda da ölçümler alınmış, ölçüm sonuçları
aşağıdaki grafikte sunulmuştur. Mavi sütun, yönetmelik sınır değerini göstermek-
tedir.
Grafik 3. Birinci katta bulunan sınıflarda ders ve teneffüs esnasında yapılan
ortalama gürültü ölçüm sonuçları
Mızrap BULUNUZ / Mehmet YILMAZ
524
Grafik 3’de görüldüğü birinci katta bulunan 4-A, 4B, 4C, 4D, 4E, 4F sınıfların-
da ve koridor da teneffüs esnasında yapılan ölçümlerin sonuçları yönetmelikte
belirtilen sınır değerlerin iki katından fazladır. Ders esnasında yapılan ölçümler ise
yine yönetmelikte belirtilen sınır değerlerden çok yüksektir.
4. TARTIŞMA VE SONUÇ
İlkokulun 3. ve 4. sınıfların eğitim- öğretim gören sabahçı grupta yapılan öl-
çümlerde okulun zemin katında 82,91 dB, 1. Katında 82,96 dB, bahçede ise 91,38
dB olarak ölçülmüştür. İç ortam gürültü düzeyleri ölçümü yönetmelikte 39 dB ola-
rak belirlenmiştir. Okul bahçesinde yapılan ölçümlerde yönetmelikte belirtilen 59
dB sınır değer olarak alınmıştır. Bu sonuçlar Türkiye’deki ilköğretim okullarında
gürültü düzeyinin yüksek olduğunu tespit eden diğer araştırmaların sonuçları ile
örtüşmektedir (Bulunuz, 2014; Bulunuz vd., 2017; Tamer Bayazıt vd., 2011;
Özbıçakçı vd., 2012; Şahin ve diğerleri, 2012; Polat ve Buluş Kırıkkaya, 2007;
Şentürk ve Sağnak, 2012). Aynı zamanda yönetmelikte belirlenen üst limitlerin
üzerindedir (BGKKHY, 2017).
Okulumuzda ölçülen değerlerin yüksek çıkmasında, sınıf mevcutlarının fazla
olması, öğrencilerin yüksek sesle konuşmaları, çığlık atmaları, yüksek sesle şarkı
söylemeleri, kapı ve pencerelerin çarpması, bina içindeki bozuk lambalar, projek-
siyon cihazları, yüksek sesli zil sesleri, anonslar ve öğrencilerin teneffüslerde okul
binasını boşaltmamaları etkili olabilmektedir. İlkokulunda gürültü kirliliğini azalt-
mak için gerekli akustik iyileştirmeler yapılmadığı için gürültü ölçüm sonuçları
yüksek çıkmaktadır. Bulunuz ve diğerleri (2017) Antalya ilinde, akustik iyileştirme
yapılmış bir okulda araştırma yapmışlardır. Gürültü ölçümleri akustik tedbir alınan
katlarda hem gürültü düzeyinin hem de çılanım süresinde gelişme olduğunu ortaya
koymaktadır. Bütün okullarda gerekli akustik tedbirlilerin alınmasına yönelik ça-
lışmalar yapılmalı ayrıca okuldaki tüm paydaşlara gürültü farkındalık eğitimi ve-
rilmelidir.
Okulda gürültü seviyenin azaltılabilmesi için okul idaresi, öğretmenler, okul-
da çalışan diğer tüm personel işbirliği içinde olmalıdır. Okul idaresi, öğrenciler,
öğretmenler, diğer personele ve hatta velilere okulda gürültü kirliliği farkındalık
eğitimleri verilmelidir. Bu konu ile ilgili okul kuralları konulmalı, kuralların uygu-
lanmasını sınıf öğretmenleri ve okul idaresi izlemelidir. Konulan bu kurallar öğ-
rencilere devamlı hatırlatılmalı ve bu kurallara uyulması sağlanmalıdır. Aksi du-
rumlar ortaya çıktığında derhal müdahale edilip bu kuralların uygulanmasından
taviz verilmemelidir. Bu kurallar öğrenciler tarafından anlaşılıp uygulandığında
okulda gürültü kirliliği seviyesinde hissedilir bir düşüş gözlenebilecektir.
Kapı ve pencere çarpması ile oluşabilecek gürültünün azaltılması için kapı ve
pencerelere plastik conta fitil gibi gerekli aparatlar takılmalıdır. Ayrıca kapı ve
Öğrenme Ortamları ve Fiziksel Çevre: Bir İlkokulda Gürültü Düzeyi
525
pencerelerin dışarıdan sınıflara ses almaması için kaliteli olanları tercih edilmeli-
dir. Bütün okullarımızda akustik yönden tedbirler alınmalı, yönetmeliklerde belir-
tilen standartların oluşturulması sağlanmalıdır. Okulda gürültü kirliliğini önleyici
çalışmaların ilkokul müfredatına girmesi bu konuda farkındalık oluşturacaktır.
KAYNAKÇA
AKMAN, Y.,KETENOĞLU, O., EVREN, H., KURT, L. ve DÜZENLİ, S. (2000). Çevre kirli-
liği. Palme Yayıncılık, Ankara
American Speech-Language-Hearing Association. (2005). Guidelines for addressing
acoustics in educational settings. http://www.asha.org/members/deskref-
journals/deskref/default adresinden erişildi.
BALCI, N. (1994). Bir çevre kirlenmesi sorunu olarak gürültü. İstanbul Üniversitesi
Orman Fakültesi Dergisi, 44(3-4), 15-34.
BERG, F. S., BLAİR, J. C. ve BENSON, P. V. (1996). Classroom acoustics: The problem,
impact, and solution. Language Speech and Hearing Services in Schools, 27,
16-20.
Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik[BGKKHY].31.05.2017
Tarih ve 30082 sayılı resmi gazete.http://www.resmigazete.gov.tr
/eskiler/2017/05/20170531-7.htmadresinden erişildi.
BULUNUZ, M., OVALI, D. E., ÇIKRIKÇI, A. İ. ve MUTLU, E. (2017). Anasınıfında Gü-
rültü Düzeyi ve Kontrol Edilmesine Yönelik Eğitim Uygulamalarının Değer-
lendirilmesi: Eylem Araştırması. Eğitim ve Bilim, 192 (42). 211- 232.
BULUNUZ, M. BULUNUZ, N . ve TUNCAL, J.K. (2017).Akustik İyileştirme Yapılmış
Bir Okulda Gürültü Düzeyinin Değerlendirilmesi. Çanakkale 18 Mart Üni-
versitesi dergisi. 13(4), 637-658.
BULUNUZ, M. (2015). 114K738 nolu TÜBİTAK 1001 projesi, okulda gürültü kirlili-
ği: Nedenleri, etkileri ve kontrol edilmesi, Ankara.
CHOİ, C. Y. ve MCPHERSON, B. (2005). Noise levels in Hong Kong primary schools:
Implicatons for classroom listening. International Journal of Disability,
Development and Education, 52(4), 345-360.
CRANDELL, C. C.,SMALDİNO, J. J. ve FLEXER, C. (2004). Sound fieldamplification:
Applications to speech perception and classroom acoustics (2. bs.). San
Diego, CA: SingularPress.
Environmental Protection Agency. (2016). Noise pollution. https://www.epa.gov/
aboutepa/epa-launch-noise-control-program adresinden erişildi.
GÜREMEN, L. (2012). Amasya Kentinde İlköğretim Okullarında İç ve Dış Çevre Gü-
rültü Koşullarının Değerlendirilmesi. Nwsa-Engineering Sciences, e-Journal
Mızrap BULUNUZ / Mehmet YILMAZ
526
of New World Sciences Academy. 7 (2). 415-435. http://dergipark.gov.tr/
nwsaeng/issue/19854/212615
Hata! Köprü başvurusu geçerli değil. HUNASHAL, R.B., ve PATIL, Y.B; (2012).
“Assessment of noise pollutionindices in the city of Kolhapur, India”.
Procedia - Social and BehavioralSciences. 2012. 37, 448 – 457. doi:
10.1016/j.sbspro.2012.03.310.
KURTULUŞ, K. (1998). Pazarlama Araştırmaları. 6. Baskı. İstanbul Üniversitesi,
İstanbul.
MORFEY, C. L. (2001). Dictionary of acoustics. AcademicPress: San Diego.
ÖZGÜVEN, İ. S. (2015). İlköğretim Binalarında Konuşma Anlaşılabilirliği Ve Ses
Kalitesini İncelemek Üzerine Bir Alan Araştırması, Yüksek lisans tezi, İs-
tanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
POLAT, S. ve BULUŞ KIRIKKAYA, E. (2004). Gürültünün eğitim öğretim ortamına
etkileri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulmuş sözlü bildiri,
İnönü Üniversitesi, Malatya.
ŞAHİN, K., ŞAHİN, A., ve BAĞCI, H. R. (2014). Sinop şehri ve yakın çevresindeki bazı
okullarda gürültü kirliliği. Osmanlı Hâkimiyet Sahası Çalışmaları, 4(6), 20-31.
TAMER BAYAZIT, N.,KÜÇÜKÇİFTÇİ, S., ve ŞAN, B.,(2011). İlköğretim Okullarında
Gürültüden Rahatsızlığın Alan Çalışmalarına Bağlı Olarak Saptanması. İTÜ
Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım, 10(2), 168-180.
YOKUŞ SEVÜK H. (2013) .‘’ Gürültüye Neden Olma Suçu (TCK m.183)’’: 365 htpp://
www.dicle.edu.tr/Contents/5fd689c3-3cc4-4909-843a-0c3671016a1c.pdf,
01.02.2019.
