Content uploaded by Rabia Sarica
Author content
All content in this area was uploaded by Rabia Sarica on Jun 08, 2020
Content may be subject to copyright.
91
DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSLARINA (DYK)
YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ1
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Rabia SARICA2
1 Bu çalışma IX. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sözlü bildiri olarak sunulmuştur.
2 Dr. Öğr. Üyesi, Ahi Evran Üniversitesi, rabiasarica@gmail.com, ORCID ID: 0000-0002-8725-3646.
Geliş Tarihi: 08.10.2018 Kabul Tarihi: 26.12.2018
Öz: Bu çalışmada, destekleme ve yetiştirme kurslarıyla ilgili öğretmen görüş-
lerinin ortaya çıkarılması hedeenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma metotların-
dan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Kurslarda görev alan 33 öğretmen,
araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Çalışmanın verileri, yarı yapılan-
dırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır ve içerik analizi tekniği kul-
lanılarak analiz edilmiştir. Katılımcıların kurslarla ilgili düşüncelerinin genel
olarak olumlu olduğu anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin kurslarda kullandığı en
yaygın öğretme-öğrenme yöntem-teknikleri: soru-cevap, düz anlatım ve test-so-
ru çözmedir. Akıllı tahta, testler-fotokopiler, yardımcı kaynaklar, EBA içerik ve
dokümanları, öğretmenlerin DYK derslerinde sıklıkla tercih ettikleri materyal-
lerdir. Öğretmenler, DYK’ların öğrenci açısından en büyük avantajlarını; derste
öğrenilenlerin tekrar edilmesi, pekiştirilmesi, kursun ücretsiz olması ve fırsat
eşitliğini sağlaması, konu eksikliklerinin giderilebilmesi, anlaşılmayan konula-
ra odaklanılması olarak belirtmişlerdir. Dezavantajlarının ise sıklıkla olmadığını
belirtmekle birlikte, kurs saatleri, yorucu olması, zaman ve bıkkınlık oluşturması
durumları olarak ifade etmişlerdir. Öğretmenler kursların kendileri açısından
avantajlarını en yoğun olarak; ekonomik katkı, öğrenilmeyen, eksik konulara
yoğunlaşma, kişisel ve mesleki gelişim olarak, dezavantajlarını ise yorucu olma-
sı, tatil ve dinlenme sürelerinin azalması olarak vurgulamışlardır. Öğretmenlere
göre kurslarda yaşanılan en önemli sorunlar: öğrenci devamsızlığı, motivasyon
eksikliği, ulaşım ve beslenme sorunudur.
Anahtar Kelimeler: Destekleme ve Yetiştirme Kursları, Okul Kursları, DYK
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
92
TEACHERS’ OPINIONS ABOUT SUPPORTING AND
TRAINING COURSES
Abstract:
In this study, it was aimed to reveal the opinions of teachers about suppor-
ting and training courses. In the study, case study which is one of the qualitative
research methods is used. The study group of the research is 33 teachers working
in the courses. The data of the study were collected by using semi-structured in-
terview form and analyzed by using content analysis technique. It is understood
that the general opinions of the teachers about the courses are positive. The most
common teaching-learning method-techniques used by the teachers in the cour-
ses are: question-answer, lecture and question solving. Smart board, tests-pho-
tocopies, auxiliary resources, EBA content and documents are the materials that
teachers often prefer in the courses. Teachers stated biggest advantages of cour-
ses in terms of students as repeating and reinforcing of the lessons learned, being
courses’ free and providing equal opportunity, eliminating subject deciencies
and focusing issues that are not understood. As well as the teachers often stated
that the course has no disadvantages; course time, being exhausting, time and
frustration are expressed as disadvantages. Teachers emphasized advantages of
the courses in terms of themselves as the most intensive economic contribution,
concentration on missing subjects, personal and professional development and
they specied that situations of being tiring, reducing holiday and rest periods
as disadvantages. According to the teachers, the most important problems expe-
rienced in courses: student absenteeism, lack of motivation, transportation and
nutrition problems.
Key Words: Supporting and Training Courses, School Courses, DYK
Giriş
Bilim ve teknolojideki gelişmeler, küreselleşme, bilgisayar, cep telefonu, internet
vb. bilgi teknolojilerinin yaygınlaşması gibi olgular bilgi çağında yaşayan günümüz
insanının kazanması gereken yeterlik ve kabiliyetleri belirlemekte ve bireyi olduğu
kadar kurumları da etkilemektedir. Bireylerin, toplumların, devletlerin, iş ve ekonomi
dünyasının da kurumlardan beklentileri bilgi çağının gereklilikleriyle paralel olarak
güncellenmektedir. Yaşanan değişim ve gelişmelerle birlikte etkililiği, başarısı, verim-
liliği, sorumlulukları en çok sorgulanan kurumlardan birisi okullardır.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
93
Okulların bu önemli görevleri yerine getirirken yani bireylere bilgi ve becerileri
kazandırma işlevinde takip ettikleri kılavuz eğitim programlarıdır. Eğitim program-
ları bütün öğretim süreçlerini kapsayan genel bir ifade olarak kullanılmaktadır. Eği-
tim programları; öğrencilere kazandırılması planlanan eğitim ve öğretim kazanımları
ile bunların nasıl öğretileceğinin ve değerlendirileceğinin sistematik bir şekilde ifade
edilmesidir. Programların çağdaş kuramlara göre yeniden geliştirilmesi ve güncellen-
mesi çalışmaları ülkemizde devam etmekle birlikte programlarda yer alan amaç ve
kazanımların okullarda öğrencilere edindirilmesi noktasında sorunlar yaşanmaktadır.
Pisa, Timms gibi uluslararası sınavlardan elde edilen sonuçlar bu durumu doğru-
lar niteliktedir (Berberoğlu ve Kalender, 2005; Aydın, Sarıer ve Uysal, 2014; Bozkurt,
2016). Okulların öğrencilere öğretim programlarının öngördüğü hedef ve kazanımları
verememesinde çeşitli faktörler etkili olabilmektedir. Bu faktörler arasında kalabalık
sınıar, öğretim materyallerinin yetersizliği, öğretmen niteliğinin istenen düzeyde ol-
maması, programlardan kaynaklanan sorunlar, merkezi sınavlar, okullardaki dona-
nım ve ziki imkân eksiklikleri, zaman yetersizliği gibi nedenler sayılmaktadır (Dar-
ling-Hammond, 2000; Yılmaz ve Altınkurt, 2011; Ünsal ve Korkmaz, 2016).
Yapılan pek çok çalışmada, öğretmenlerin eğitim-öğretim sürecinde zaman soru-
nu yaşadığı, müfredat konularını dönem içinde yetiştiremedikleri vurgulanmaktadır
( Baştürk, 2012; Denizli ve Uzoğlu, 2016; Günal ve Kaya, 2016). Dolayısıyla, öğretim
programlarında yer alan kazanımların öğrencilere edindirilmesi sürecinde ek eğitim-
lere ihtiyaç duyulabildiği bildirilmektedir (Göksu ve Gülcü, 2016). Akademik başarıyı
etkileyen çeşitli etkenlerden birinin özel dersler, kurslar vb. ek eğitimler olduğu ve
ülkemizde bu eğitimlere yönelik talep fazlalığının bir sonraki eğitim seviyesinde daha
iyi bir eğitim-öğretim alma isteğinden kaynaklandığı belirtilmektedir (Kaya ve Kaya,
2018). Duran, Düzgün ve Duran (2014), daha iyi eğitim alma ihtiyacının ve buna bağlı
olarak ek eğitimlere olan talep artışının rekabetçi ekonominin bir sonucu olduğunu
vurgulamaktadır. Özoğlu (2011) ise ek veya destek eğitim olarak adlandırabileceğimiz
bu durumu özel dershaneler çerçevesinde ele almış, ortaöğretimdeki okullaşma ora-
nının artması ve buna bağlı olarak yükseköğretime talebin artması, yükseköğretimin
bu talebi karşılayamamasından dolayı ortaöğretimde sınav odaklı, rekabetçi bir eğitim
olgusunun ortaya çıkması ve bu olgunun yükseköğretimden başlayarak alt öğrenme
seviyelerine, ilköğretime kadar inmesine değinmektedir. Yine aynı çalışmada araştır-
macı, toplumumuzda yükseköğretimin, yüksek hayat standartları ve refah seviyesi
iyi, parlak bir gelecek için alternati olmayan bir basamak olarak algılandığına dikkat
çekmiştir.
Destek/ek eğitimlerin tercih edilmesinin öğrenciden, öğretmenden, veliden,
okuldan, sınav sisteminden veya eğitim sisteminin kurgulanış biçiminden, rekabetçi
ekonomi ve iş dünyasından kaynaklanan farklı nedenlerinin olabileceği söylenebilir.
Ailelerin, çocuklarının; öğrenmelerini arttırması, varsa dersler, konular bazında ek-
sikliklerini gidermesi, ortaöğretime ve yükseköğretime geçiş sınavlarında daha iyi bir
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
94
sonuç alma, okuldaki başarıyı arttırma gibi nedenlerden dolayı ek/destek eğitimleri
tercih etmeleri ve bu durumun giderek yaygınlaşması toplumuzda şahit olduğumuz
genel bir durumdur. İsmi şu an TEOG olan önceki adlandırmaları OGS, SBS, LGS vb.
olan sınavların ve bu sınavlarda yakalanan akademik başarının ortaöğretime geçiş-
te ölçüt olduğu, öğrencilerin geleceğini ve hayatını yönlendirdiği ifade edilmektedir
(Gündüver ve Gökdaş, 2011). Dolayısıyla öğrencilerin hayatlarını böylesine etkileyen
ve geleceklerine yön veren sınavlardaki başarılarının aileleri tarafından önemsenmesi
anlaşılabilir bir durumdur.
Ek ders, kurs, özel ders, birebir ders gibi kavramları da içine alacak şekilde ek
eğitim, destek eğitimi veya tamamlayıcı eğitim gibi farklı isimlerle ifade edilen bu
olgu ülkemize özgü bir durum olarak düşünülmemelidir. Stevenson ve Baker (1992)
bu durumu “gölge eğitim” tabiri ile kavramsallaştırmışlar ve bunu formal eğitim veya
okullar dışında yapılan eğitsel etkinlikler seti olarak tanımlamışlardır. Araştırmacıla-
rın Japonya’da yaptığı çalışmada, sosyo-ekonomik açıdan yüksek seviyede olan öğ-
rencilerin gölge eğitime katılmalarının daha olası ve belirli gölge eğitim formlarına
katılan öğrencilerin de üniversiteye girmelerinin daha muhtemel olduğunun altı çizil-
mektedir. Çin’deki gölge eğitimi konu alan bir çalışma yapan Zhang ve Bray (2018) ise
zengin ailelerin daha fazla ve daha kaliteli gölge eğitimi satın alabilmelerinin, örgün
eğitim kapsamındaki okullarda fırsat eşitliğinin artması için yapılan çalışmaları balta-
ladığını belirtmektedir. Lee, Lee ve Jang (2010) ise gölge eğitim olarak isimlendirilen
bu tarz eğitimlerin 1960’lardan beri Güney Kore eğitiminde bir sorun olduğunu, dev-
letin bu duruma; bu tarz eğitimlere yönelik talebin azaltılması için rekabetçi sınavla-
rın kaldırılması ve bu tarz eğitimlere katılmanın yasaklanması gibi politikalarla cevap
verdiğini fakat etkili olamadığını çünkü bu tarz önlemlerin problematik semptomlara
karşı kısa vadeli reçeteler ve çözümler mahiyetinde olduğunu, Güney Kore’nin bu de-
neyimlerinin bu sorunu çözmek için kamu eğitiminin kalitesini artırmak ve bunun için
de uzun vadeli politika çerçevelerinin oluşturulmasının gerektiğini belirtmektedir.
Yurt dışı literatürde gölge eğitim konusunu farklı boyutlarıyla ele alan ve önemli
çalışmalar yapanlardan birinin Bray olduğu ifade edilmekte ve yurt içi literatürde ise
daha az çalışmanın bulunduğu ifade edilmektedir (Garipağaoğlu, 2016). Bray (2006)
özel ek derslerin Japonya, Hong Kong, Güney Kore ve Tayvan da dâhil olmak üzere
Doğu Asya’nın bazı bölgelerinde uzun zamandır gündemde olan önemli bir olgu ol-
duğunu belirterek, son zamanlarda, Asya’nın diğer bölgelerinde, Afrika, Avrupa ve
Kuzey Amerika’da da yaygınlaştığını bildirmektedir. Araştırmacı özel ders ve türev-
lerinin bu denli yaygınlaşmasının farklı nedenleri olabileceğini ancak bütün ortamlar-
da öğrenme ve öğretmenlerin geçim kaynakları üzerinde büyük etkilerinin olduğunu
vurgulamaktadır. Yeterli ekonomik kaynaklara sahip olan ailelerin çocuklarına daha
kaliteli ve daha fazla özel ders olanakları sunduklarını belirten Bray (2006), bu imkân-
lara sahip çocukların okulda daha iyi performanslar gösterebildiklerini ve uzun vade
de hayat boyu kazanımlarını arttırabildiklerini buna karşılık düşük gelirli ailelerin bu
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
95
gibi fırsatlara sahip olmayan çocuklarının ise akranlarına ayak uyduramayabileceğini
ve daha erken yaşlarda okulu bırakabileceğine dikkat çekmektedir. Bray (2006) tara-
fından ifade edilen özel/ek ders alma/ma durumunun öğrenciler bazında avantaj ve
dezavantaj oluşturduğu anlaşılmaktadır. Öğrenciler arasında oluşan eşitsizliğin ülke-
mizde dershanelerin kapatılması, yerine destekleme ve yetiştirme kurslarının açılma-
sı ve bu kurslardan bütün öğrencilerin ücretsiz olarak faydalanabilmesi ile bir nebze
olsun azaltıldığını ve eğitimde fırsat eşitliğini yakalama şansını arttırdığını söylemek
yanlış olmayacaktır.
Eğitimde fırsat eşitliğinin yakalanmasında bir engel olan dershanelerin (Dağlı,
2006; Göksu ve Gülcü, 2016), Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kaldırılmasıyla birlikte,
2014-2015 eğitim-öğretim yılından itibaren resmi ve örgün eğitim kurumlarında des-
tekleme ve yetiştirme kursları (DYK) açılmaktadır. Ek/destek eğitimlerin akademik
başarıyı arttırdığına dair yurt içi alan yazında da çalışmalar bulunmaktadır. Bunlardan
birinde, okullardaki başarının artmasında öğrencilerin okuldaki kurslara katılmaları-
nın önemli olduğu vurgulanmaktadır (Bozkurt, 2013). Benzer şekilde Metin (2013),
SBS sınav sonuçlarını analiz ettiği çalışmasında, kursa katılan öğrencilerin puanlarının
katılmayan öğrencilere göre daha yüksek olduğunu bulmuştur. Bir başka çalışmada
da kurslara katılma durumunun fen başarısını olumlu etkilediği ortaya konmuştur
(Kaya ve Kaya, 2018). Bu bağlamda okullarımızdaki akademik başarının arttırılma-
sında, öğretim programlarındaki kazanımların öğrencilere kazandırılmasında ve do-
layısıyla eğitimin bizatihi asli amacı olan üreten, araştıran, sorgulayan, hayat boyu
öğrenen, takımla çalışabilen, bilgi çağının gerektirdiği bilgi, beceri ve değerlerle do-
nanmış bireylerin yetiştirilmesinde destekleme ve yetiştirme kurslarının önemi ortaya
çıkmaktadır.
DYK’lar ile ilgili iş ve işlemler, Milli Eğitim Bakanlığı birimlerinden Ölçme, De-
ğerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü (ÖDSGM) tarafından yayınlanan
kılavuza göre destekleme ve yetiştirme kursları yönetim sistemi girişi (https://ekurs.
eba.gov.tr/) üzerinden online olarak yapılmaktadır. Belirtilen internet adresinden kurs
merkezleri, öğretmenler ve öğrenciler DYK başvurularını yapabilmektedir. Birinci dö-
nem, ikinci dönem ve yaz dönemi olmak üzere açılabilen DYK ile ilgili işlemler e-kurs
(https://ekurs.eba.gov.tr/) modülü üzerinden, kılavuzda yayınlanan iş takvimine
göre ilgili kurumlarca yapılmaktadır. Buna göre öncelikle okullar kurs merkezi olarak
başvurularını yaparlar ve il/ilçe milli eğitim müdürlükleri başvuruları onaylar. Ardın-
dan kurs merkezi olan okullar öğretmenlerine DYK başvuru duyurusunu yaparlar ve
kursta görev almak isteyen öğretmenler sistem üzerinden kendi MEBBİS kullanıcı adı
ve şifreleri ile başvurularını sisteme kaydederler ve öğretmenlerin başvurusu il/ilçe
milli eğitim müdürlüklerince onaylanır. Öğretmenlerden sonra öğrenciler aynı sistem
üzerinden mebbis, e-okul veya açık öğretim öğrenci bilgilerinden kendilerine uygun
olanı kullanarak giriş yaparlar ve kurs taleplerini yani hangi dersten ve hangi öğret-
menden kurs istediklerini sisteme kaydederler. Bu aşamadan sonra ise kurs merkezle-
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
96
ri olan okullar kurs sınıarını oluşturarak sisteme kaydederler ve kılavuzda belirtilen
tarihte kurslarda eğitim-öğretim süreci başlar ve yine belirtilen tarihte kurslardaki
ders süreci sona erer (MEB, 2017).
DYK e-kılavuzunda kurslarla ilgili çeşitli bilgiler verilmektedir. Buna göre kurs
“Resmî ve özel örgün eğitim kurumları ile yaygın eğitim kurumlarında öğrenim gören is-
tekli öğrenci ve kursiyerleri destekleme ve yetiştirme amacıyla resmî örgün ve yaygın eğitim
kurumlarında açılan kurslar” olarak tanımlanmaktadır. Bakanlık tarafından hazırlanan
e-kılavuzda DYK’lar ile ilgili iş ve işlemlerin detaylı bir sunumu yapılarak, bu iş ve iş-
lemlerin belirtilen yönergeye göre yürütüldüğü belirtilmektedir. Kılavuzda; kursların
ücretsiz olması, kurslarda kullanılacak planlar, kurslarda öğretmen seçimi, kurslara
öğrenci devamı ve disiplin, kurslarla ilgili iş ve işlemler, planlamalar ile bunların ta-
kibi ve denetimi yapacak sorumlular vb. başlıklar detaylı bir şekilde açıklanmaktadır
(MEB, 2017).
İş ve işleyişiyle ilgili bilgileri yukarıda özet olarak ifade edilen DYK; öğrenciler, öğ-
retmenler, veliler, okullar ve MEB dâhil kısaca eğitim camiası paydaşlarının akademik
başarı ve prestijleri açısından son derece önemlidir. Özel derslere veya etüt merkezle-
rine milyarlarca para vererek çocuklarının TEOG, LYS, YGS gibi genel sınavlarda başa-
rılı olmalarını isteyen veliler bu külfetten kurtarılmıştır ve yine okuldaki normal ders-
ler ve DYK’lar ile öğrencilerinin akademik başarılarının yüksek olmasını haklı olarak
beklemektedirler. Bu nedenle henüz yeni sayılabilecek bir proje olan DYK’ların etkili
olması son derece önemlidir. Uygulanan sitemin yeni olması ve sistemin oturmasının
belirli bir zaman alacağı göz önünde bulundurulduğunda DYK’ların uygulanması sü-
recinde bir takım problemlerin yaşanabileceği akla gelmektedir. DYK’larda yaşanan
sürecin ve sorunların ortaya çıkarılarak sunulması kursların etkililiğini ve verimlili-
ğini arttırmak, problemleri çözmek adına önemlidir. Bu öneme binaen konuyla ilgili
olarak bu projenin uygulayıcısı konumunda olan öğretmenlerin görüşlerine başvurul-
masının aydınlatıcı olacağı düşünülmektedir.
İlgili alanyazında, bu çalışmanın verilerinin toplandığı tarihte bazı çalışmaların
bulunduğu fakat bunların sayısının çok fazla olmadığı, sonraki yıllarda ise konuy-
la ilgili çalışmaların sayısının arttığı ancak yeni bir uygulama sayılabilecek kurslarla
ilgili yine de yeterli sayıda çalışmanın olmadığı söylenebilir. Bunlardan Aküzüm ve
Saraçoğlu (2018) ortaokul öğretmenlerinin kurslara yönelik tutumlarını, Bozbayın-
dır ve Kara (2017) öğretmen görüşlerine göre kurslarda yaşanan sorunlar ve çözüm
önerilerini, Biber ve arkadaşları (2017) ortaokullarda uygulanan kursları öğrenci gö-
rüşlerine göre, Canpolat ve Köçer (2017) destekleme ve yetiştirme kurslarını TEOG
bağlamında ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre, Gök ve Şekerci (2017)
kursların halk eğitim merkezlerine devredilmesine yönelik paydaş görüşlerini, İncir-
ci ve arkadaşları (2017) destekleme ve yetiştirme kurslarını öğrenci görüşlerine göre,
Şahin ve Gül (2017) kurslara devam eden ve etmeyen ortaokul öğrencilerinin İngilizce
ders başarısı ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkiyi, Uğurlu ve Aylar (2017) kurs-
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
97
lara yönelik öğretmen öz algı ölçeği geliştirme çalışması, Ünsal ve Korkmaz (2016)
kursları işlevlerine yönelik olarak inceleyen çalışmalar yapmışlardır. Bu çalışmanın
amacı ise destekleme ve yetiştirme kurslarıyla ilgili olarak bu kurslarda bizatihi görev
alan öğretmenlerin görüşlerini ortaya koymaktır. Kursların birebir uygulayıcısı ve yü-
rütücüsü konumunda olan öğretmenlerin konuyla ilgili görüşlerinin ortaya çıkması,
destekleme ve yetiştirme kurslarında yaşanan sürecin öğretmenlerin gözüyle değer-
lendirilmesini mümkün kılacaktır. Bu bağlamda, bu çalışmada öğretmenlerin aşağıda
yer alan sorularla ilgili görüşleri incelenmiştir:
• Öğretmenler destekleme ve yetiştirme kurslarını nasıl değerlendirmektedir?
• Öğretmenler destekleme ve yetiştirme kurslarında hangi öğretme-öğrenme yön-
tem ve tekniklerini kullanmaktadır?
• Öğretmenler destekleme ve yetiştirme kurslarında hangi materyalleri kullan-
maktadır?
• Öğretmenlere göre destekleme ve yetiştirme kurslarının öğrenci açısından avan-
taj ve dezavantajları nelerdir?
• Öğretmenlere göre destekleme ve yetiştirme kurslarının öğretmen açısından
avantaj ve dezavantajları nelerdir?
• Öğretmenlere göre destekleme ve yetiştirme kurslarında yaşanan en önemli so-
runlar ve bu sorunların çözümlerine yönelik önerileri nelerdir?
Destekleme ve yetiştirme kurslarının birincil paydaşları öğretmenler ve öğrenciler-
dir. Dolayısıyla kursların etkililiği, verimliliği, faydaları gibi hususlarda öğretmenlerin
kirlerinin ortaya çıkarılması çok önemlidir ve başta MEB olmak üzere ilgili kurum ve
kuruluşlara, paydaşlara dönüt sağlayarak projenin geliştirilmesi ve sorunların çözül-
mesi noktasında işlevseldir. Bu bağlamda, bu çalışmanın önemli olduğu düşünülmek-
tedir. Bu çalışmada, destekleme ve yetiştirme kurslarına yönelik öğretmen görüşleri
detaylı bir şekilde incelenmiş ve sonuçlar ortaya konulmuştur. Konuya ilişkin çarpıcı
ve detaylı bulgular içermesi, örneklem grubu, araştırmanın içerdiği problemler vb.
bakımından diğer çalışmalardan ayrılmaktadır. Örneğin, öğretmen görüşlerine göre
kurslarda yaşanan sorunlar ve bu sorunların çözümüne yönelik öğretmen görüşleri
bu çalışmada alt problemlerden sadece biri olarak ele alınırken ilgili alan yazındaki
çalışmalardan bazılarının konusudur. Ayrıca bu çalışma, öğretmenlerin kurs derslerin-
de kullandıkları öğretme-öğrenme yöntem ve teknikleri, materyaller gibi kurslardaki
eğitim durumlarına yönelik bulguları ortaya koyması, konuya yönelik kapsayıcı bilgi-
ler içermesi bakımından önemlidir. Aynı zamanda, güncelliğini koruyan bu araştırma-
nın konusu ile ilgili benzer ve farklı çalışmaların artması araştırmaların sonuçlarının
karşılaştırılabilmesi, program geliştirme çalışmalarına kaynaklık edebilmesi ve ilgili-
lere sağlam dönütler sunulabilmesi adına gerekli ve mühimdir. Tüm bu noktalar göz
önüne alındığında çalışmanın alana katkı sağlayacağı ve MEB, öğretmen, öğrenci, veli,
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
98
okul yönetimleri, kursların uygulanmasından sorumlu olan il/ilçe milli eğitim mü-
dürlükleri vb. paydaşlara ışık tutacak ve konuyla ilgili alan yazında kaynak olacaktır.
Yöntem
Bu çalışmada nitel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Nitel araştırmanın, birey-
lerin veya grupların sosyal bir konuya atfettikleri anlamı keşfetmek, öğrenmek için
kullanılan bir yaklaşım olduğu ifade edilmektedir (Creswell, 2013). Bu çalışmada be-
nimsenen yaklaşım, nitel araştırma metotlarından biri olan durum çalışması desenidir.
Durum çalışmaları; belirli bir durum veya olayla ilgili faktörlerin (ortam, birey, olay,
süreç vb.) bütüncül bir yaklaşımla ele alındığı ve bu faktörlerin araştırmanın konusu
olan durumu nasıl etkiledikleri veya durumdan nasıl etkilendiklerinin incelendiği ve
duruma yönelik sonuçların ortaya konduğu çalışmalardır (Yıldırım ve Şimşek, 2011).
Çalışma Grubu
Araştırmanın katılımcılarını; 2015-2016 eğitim-öğretim yılında destekleme ve ye-
tiştirme kurslarında görev alan, farklı branşlardaki 33 öğretmen oluşturmaktadır. Ka-
tılımcılardan 29 öğretmen, Milli Eğitim Bakanlığına Anadolu ve Fen liselerinde görev
yapmakta, 4 öğretmen ise ortaokulda görev yapmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu
ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Bu teknikte çalışma grubu, önceden araş-
tırmacı tarafından oluşturulan bir dizi ölçüt veya ölçütlere göre belirlenir ( Yıldırım ve
Şimşek, 2011). Bu çalışmada katılımcılarda aranan ölçüt; öğretmenlerin destekleme ve
yetiştirme kurslarında görev almaları ve aynı zamanda görüşme için gönüllü olmala-
rıdır.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
99
Tablo 1. Çalışma grubuna yönelik demograk bilgiler
Cinsiyet
f %
Erkek 24 72.73
Kadın 9 27.27
Branş
Matematik 5 15.15
Belirtmemiş 5 15.15
Kimya 4 12.12
Fizik 4 12.12
İngilizce 3 9.09
Sosyal Bilgiler 2 6.06
Türk Dili ve Edebiyatı 2 6.06
Tarih 2 6.06
Beden Eğitimi 2 6.06
Almanca 1 3.03
Biyoloji 1 3.03
Din Kültürü ve Ahlak Bil. 1 3.03
Mesleki Kıdem
Coğrafya 1 3.03
1-10 yıl 6 18.18
11-20 yıl 18 54.55
21 yıl ve üzeri 9 27.27
Çalışılan Okul Türü
Anadolu Lisesi 21 63.64
Fen Lisesi 8 24.24
Ortaokul 4 12.12
Bu araştırmada yer alan katılımcıların özellikleri Tablo 1’de görülmektedir. Çalış-
maya toplam 33 öğretmen katılmıştır. Katılımcıların 9’u (%27) kadın, 24’ü (%73) er-
kektir. Matematik, zik, kimya, İngilizce, sosyal bilgiler vb. olmak üzere, çalışmada
hemen hemen her branştan öğretmen yer almakla birlikte bunlardan 5’i branşlarını
belirtmemeyi tercih etmişlerdir. Çalışmaya katılan öğretmenlerin büyük çoğunluğu
yani 27’si (%82) 11 yıl ve üzeri kıdeme sahipken, 6’sı (%18) 1-10 yıl arasında değişen
kıdemlere sahiptir. Katılımcıların; 21’i (% 64) Anadolu liselerinde görev yaparken, 8’i
(% 24) fen liselerinde, 4’ü (% 12) ise ortaokulda görev yapmaktadır.
Verilerin Toplanması ve Analiz Edilmesi
Bu çalışmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış gö-
rüşme formu kullanılarak toplanmıştır. 6’sı katılımcıların demograk bilgileriyle ilgili
olmak üzere görüşme formunda toplam 12 soru yer almaktadır. Katılımcıların DYK
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
100
ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmak üzere sorulan 6 soru açık uçlu soru tipinde hazır-
lanmıştır. Bu çalışmanın görüşme formu oluşturma aşamasında eğitim fakültesinde
görev yapan iki uzmandan görüş alınmıştır. Görüşler doğrultusunda formda yer ala-
cak olan sorular yeniden düzenlenmiş, bazıları çıkarılmıştır. Ayrıca bilim uzmanlığı
derecesine sahip bir Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeninden de soruların dil geçerliğini
kontrol etmesi istenilmiştir ve ardından araştırmacının o dönem görev yaptığı okulda
çalışan 3 öğretmenle pilot çalışma yapılarak sorular anlaşılırlık yönünden test edilmiş-
tir. Böylece 12 sorudan oluşan forma son hali verilmiştir.
Çalışmanın verileri, nitel veri analiz tekniklerinden içerik analizi tekniğiyle analiz
edilmiştir. Yıldırım ve Şimşek (2011), içerik analizinde birbirine benzeyen verilerin be-
lirli kavramlar ve temalar altında anlaşılır bir şekilde sunulduğunu ifade etmektedir.
Bu aşamada elde edilen ham veriler öncelikle araştırmacı tarafından bilgisayar orta-
mında yazılarak elektronik ortama aktarılmıştır. Verilerin analizi sürecinde yukarıda
bahsedilen uzmanların birinden yardım alınmıştır. Araştırmacı ve uzman öncelikle ve-
rileri bütünsel bir bakış açısıyla okumuştur. Daha sonra ham verileri ikinci bir kez oku-
yan uzman ve araştırmacı olası kodları çıkarmıştır. Bundan sonraki aşamada benzer
ve ilgili kodların hangi tema altında yer alacağı belirlenmiştir. Araştırmacı ve uzman
bu noktada bazı soruların tema olarak kabul edilmesi bazı sorularda ise oluşturulan
kodlara göre yeni tema oluşturma noktasında görüş birliğine varmıştır.
Araştırmacı ve uzmanın oluşturdukları kodlar ve temaların uyum oranı Miles ve
Huberman (1994) tarafından önerilen görüş birliği / (görüş birliği+görüş ayrılığı) X
100 formülü kullanılarak hesaplanmış ve bu oran .90 olarak bulunmuştur. Çalışma-
nın verileri derinlemesine çalışılmış, verilerin analizi sürecinde araştırmacı ve uzman
sürekli kir alış verişinde bulunmuştur. Çalışmada betimsel istatistik ( frekans, yüz-
de gibi) değerleri verilmiştir. Ayrıca katılımcı görüşlerinden direkt alıntılar verilerek
araştırmanın geçerliliği sağlanmıştır. Çalışmaya katılan öğretmenler, Ö1, Ö2, Ö3…..
şeklinde kodlanarak doğrudan alıntılarda bu kullanım tercih edilmiştir.
Bulgular
Bu bölümde, çalışmada yer alan her bir alt problemle ilgili bulgular tablolar halin-
de sunulmuş ve katılımcıların görüşlerine doğrudan alıntılama yoluyla yer verilmiştir.
Bu noktada, bulunan tema ve kodların fazla olması, bütün kod-temalara doğrudan
alıntı verilerek elde edilen makalenin sayfa sınırını aşması ve okuyucu da sıkmamak
gibi nedenlerle frekansı yüksek olan kod ve temalarda doğrudan alıntı verme yolu-
na gidilmiştir. Bu nedenle genellikle bir öğretmen tarafından ifade edilen görüşlerde
doğrudan alıntı verilmemiştir. Ayrıca araştırmada yer alan alt problemlerin genelinde
öğretmen görüşlerinin (frekans-sıklık) öğretmenlerin sayısından (n=33) fazla olduğu
görülmektedir. Bu durumun nedeni öğretmenlerin genelde her bir alt problemle ilgili
olarak birden fazla görüş belirtme eğiliminde olmalarından kaynaklanmıştır. Çoğu za-
man bir öğretmen bir soruyla ilgili birden fazla, farklı görüş belirtmiş bu da araştırma-
nın geçerliliğini arttırdığı gibi aynı zamanda çalışmayı zenginleştirmiştir.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
101
1. Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın birinci alt problemi olan öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme
kursları hakkındaki değerlendirmelerine yönelik görüşlerinin analizinden elde edilen
bulgular Tablo 2’de yer almaktadır.
Tablo 2. Öğretmenlerin DYK’lara ilişkin genel değerlendirmeleri
Tema Kodlar f % Katılımcılar
Etkili
Çünkü
Öğrenci açısından çok faydalı 10 17,2 Ö9, Ö17, Ö19, Ö20, Ö5,
Ö6, Ö26, Ö27, Ö30, Ö33
Proje olarak çok isabetli bir
uygulama 4 6,9 Ö3, Ö12, Ö31, Ö12
Kapsam ve süre yeterli 3 5,2 Ö2, Ö23, Ö32
Derslerim verimli geçiyor 2 3,5 Ö25, Ö11
Kursa istekli öğrenciler geliyor 1 1,7 Ö4
Aynı okulun öğretmen ve
öğrencileri 1 1,7 Ö5
Fakat
Öğrenci devamı sağlandığı
takdirde 5 8,6 Ö1, Ö23, Ö27, Ö32, Ö12
Kurs saatleri arttırılmalı 3 5,2 Ö10, Ö17, Ö12
Hafta sonları yapıldığında 3 5,2 Ö18, Ö22, Ö7
İstenilen seviyede değil 2 3,5 Ö15, Ö18
Öğrencinin ilgisi çekildiği takdirde 1 1,7 Ö21
Toplam 35 60,3 -
Etkili
değil Çünkü
Öğrenciler önemsemiyor, ilgi
göstermiyor 7 12,01 Ö15, Ö16, Ö19, Ö20,
Ö23, Ö28, Ö11
Hafta içi dersten sonra yapılması
verimi düşürüyor 5 8,6 Ö10, Ö14, Ö15, Ö6, Ö12
Yorucu oluyor 3 5,2 Ö5, Ö22, Ö7
Öğrenciler özel ders alıyor, etüt
merkezine gidiyor 2 3,5 Ö15, Ö13
Kaynak sorunu var 2 3,5 Ö16, Ö5
Öğrenciler pasif 1 1,7 Ö16
Neden belirtilmemiş 1 1,7 Ö29
Planlamalar yanlış 1 1,7 Ö8
Aynı öğretmenler 1 1,7 Ö18
Toplam 23 39,7 -
Genel Toplam 58 100 -
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
102
Tablo 2’de de görüldüğü üzere öğretmenlerin DYK’lar hakkındaki düşüncele-
ri etkili ve etkili değil temaları altında verilmiştir. Öğretmenlerin çoğunluğu (f=35)
DYK’ların etkili olduğunu düşünürken, yarısından azı (f=23) DYK’ların etkili olmadı-
ğını düşünmektedir. Bu bağlamda öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme kursları ile
ilgili genel düşüncelerinin olumlu olduğu söylenebilir. Öğretmenlerin bu alt problem-
le ilgili görüşlerinden alınan doğrudan alıntılar aşağıda, kodların tablodaki sırasına
uygun olarak sunulmuştur:
Ö26: “Hafta içi derslerde süre sıkıntısı yaşanan derslerde etkinlik yapabilmek için kurslar
çok faydalı olmuştur. Öğrenme süresi bireysel farklılık gösterdiği için öğrenme güçlüğü yaşa-
yan öğrencilerde yetiştirme kurslarının faydaları görülmüştür.”
Ö31: “Aslında proje olarak çok önemli ve anlamlıdır…”
Ö32: “Devam eden öğrenciler için verimli ve kapsam bakımından iyi olduğunu düşünü-
yorum.”
Ö25: “Kendi branşım adına verimli geçtiğini düşünüyorum.”
Ö23: “Devamlılığı olan ve ödevlerini yapan öğrencilerimde bariz bir başarı artışı gözlem-
lenmiştir.”
Ö10: “Kurs saatleri arttırılınca daha verimli olacağını düşünüyorum…”
Ö7: “Hafta sonları daha etkili olacağını düşünüyorum.”
Ö15: “DYK’ların istenilen derecede etkili olmadığını düşünüyorum…”
Ö28: “DYK’lar öğrencilerin ders eksiklikleri için gerekli ama ne yazık ki öğrenciler bunu
pek önemsemiyorlar.”
Ö14: “Hafta içi sekiz saat dersin ardından üç saat daha kurs çekilmiyor. Öğrenci bu kadar
saati kaldıramıyor. Hafta sonu aynı şekilde on saate yakın bir ders hiç verimli olmuyor.”
Ö22: “Hafta içi kurslarını verimli bulmuyorum. Öğrenciler dersten sonra kursa katıldık-
ları için yorgun oluyorlar…”
Ö13: “Genelde verimli olmuyor. Bu da öğrencilerin bakış açıları ile ilgili olarak değişiyor.
Dershane zihniyetinden zor vazgeçiyorlar.”
Ö16: “Öğretmenler ve öğrenciler yeterli kaynağa sahip değil.”
2. Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın ikinci alt problemi olan destekleme ve yetiştirme kurslarında kulla-
nılan öğrenme-öğretme yöntem ve tekniklerine yönelik öğretmen görüşlerinin anali-
zinden elde edilen bulgular Tablo 3’ te yer almaktadır.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
103
Tablo 3. Öğretmenlerin DYK’larda kullandıkları öğrenme-öğretme yöntem ve
teknikleri
Tema Kodlar f % Katılımcılar
Kullanılan
Yöntem
-
Teknik
Soru-cevap 21 24 Ö2, Ö4, Ö5, Ö6, Ö9, Ö12, Ö13, Ö14,
Ö15, Ö16, Ö17, Ö18, Ö20, Ö22, Ö23,
Ö24, Ö26, Ö27, Ö28, Ö30, Ö32
Düz anlatım 18 20.1 Ö5, Ö6, Ö7, Ö8, Ö11,Ö12,
Ö13, Ö14, Ö15, Ö16,
Ö18,Ö20,Ö21,Ö23,Ö27,Ö28,Ö30,Ö31
Test-soru çözme 13 15 Ö1, Ö5, Ö7, Ö8, Ö10, Ö11, Ö12,
Ö13, Ö15, Ö18, Ö21, Ö23, Ö30
Görsel-işitsel öğeler
kullanma 8 9.1 Ö2, Ö3, Ö4, Ö15, Ö17, Ö18, Ö20, Ö22
Probleme dayalı öğrenme 8 9.1 Ö6, Ö7, Ö9, Ö17, Ö27, Ö29, Ö31, Ö32
Tartışma 7 8 Ö4, Ö5, Ö7, Ö14, Ö24, Ö26, Ö31
Yaparak-yaşayarak
öğrenme 2 2.3 Ö24, Ö26
Etkinlik yoluyla öğrenme 2 2.3 Ö1, Ö6
Gözlem yoluyla öğrenme 2 2.3 Ö25, Ö3
Sunuş yoluyla öğretim 2 2.3 Ö10, Ö3
Sözlü ve yazılı
uygulamalar 1 1.1 Ö1
Rol yapma 1 1.1 Ö2
Beyin fırtınası 1 1.1 Ö18
Grup çalışması 1 1.1 Ö2
Proje tabanlı öğrenme 1 1.1 Ö31
Toplam 88 100 -
Öğretmenlerin DYK’larda kullandıkları öğrenme-öğretme yöntem ve tekniklerine
ilişkin görüşlerinin analizi Tablo 3’te de görüldüğü üzere kullanılan yöntem ve teknik
teması altında verilmiştir. Öğretmenlerin en çok tercih ettikleri yöntem veya teknik
sırasıyla şu şekildedir: soru-cevap (f=21), düz anlatım (f=18), test-soru çözme (f=13),
görsel-işitsel öğeler kullanma (f=8), probleme dayalı öğrenme (f=8), tartışma (f=7), ya-
parak-yaşayarak öğrenme (f=2), etkinlik yoluyla öğrenme (f=2), gözlem yoluyla öğ-
renme (f=2), sunuş yoluyla öğretimi (f=2). Araştırmaya katılan öğretmenlerin, az da
olsa sözlü ve yazılı uygulamalar (f=1), rol yapma (f=1), beyin fırtınası (f=1), grup çalış-
ması (f=1) ve proje tabanlı öğrenmeyi (f=1) kullandıkları anlaşılmaktadır. Öğretmen-
lerin bu alt problemle ilgili görüşlerinden alınan doğrudan alıntılar aşağıda, kodların
tablodaki sırasına uygun olarak sunulmuştur:
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
104
Ö5: “Soru-cevap, tartışma, düz anlatım yöntemlerini kullanıyorum. Hafta içi öğrendiği-
miz konular hakkında hafta sonu kursta bol bol soru çözüyoruz.”
Ö12: “Öğrencilerin eksik olduklarını belirttikleri konular aylık olarak belirlenip önce düz
anlatımla sergilenip ardından soru cevap şeklinde pekiştirilmeye çalışılmakta, bol alıştırma ile
desteklenmektedir.”
Ö23: “…Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme sayfasından aldığım kazanım
testlerini çözüyorum.”
Ö2: “…Tahtada görsellerle zenginleştiriyorum. Örneğin videolarla konuyu pekiştirmeye
çalışıyorum…”
Ö32: “Probleme dayalı fakat konunun günlük hayatta yorumlanması için yorum kapasite-
sini güçlendirmeye çalışıyorum.”
Ö24: “Genellikle tartışma, soru-cevap, yaparak yaşayarak öğrenme metotlarıyla ders işli-
yorum. Derslerden farkı öğrenci sayısı az olduğu için biraz daha öğrenci merkezli ders işlene-
biliyor.”
Ö26: “…Genellikle tartışma, yaparak-yaşayarak öğrenme metotlarıyla ders işliyorum.”
Ö1: “Metinler üzerinde etkinlik yaparak öğrencinin bilgiye ulaşması sağlanıyor.”
Ö3: “…Görsel ve işitsel uygulamalı göstererek ve kolaydan zora doğru basamaklama yapa-
rak öğretiyorum yeterli sayıda tekrar yaptırarak kalıcı olarak öğretmekteyim…”
Ö3: “Konu anlatımı yapılmakta ve konuyla ilgili örnek çözümü yapılarak benzer örneklerle
öğrenciler ödevlendirilmektedir.”
3. Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın üçüncü alt problemi olan destekleme ve yetiştirme kurslarında kul-
lanılan materyallerin neler olduğuna yönelik öğretmen görüşlerinin analizinden elde
edilen bulgular Tablo 4’te yer almaktadır.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
105
Tablo 4. Öğretmenlerin DYK’larda kullandıkları materyaller
Tema Kodlar f % Katılımcılar
Materyal
Akıllı tahta 18 20.2 Ö1, Ö3, Ö5, Ö8, Ö11, Ö14,
Ö16,Ö17,Ö18,Ö19,Ö20,Ö22,
Ö24,Ö25,Ö28, Ö29,Ö31,Ö32
Testler-fotokopiler 12 13.5 Ö1, Ö2, Ö4, Ö5, Ö6, Ö8, Ö12,
Ö19, Ö21, Ö24, Ö27, Ö29
Yardımcı kaynak kitaplar 12 13.5 Ö3, Ö6, Ö7, Ö8, Ö9, Ö10, Ö13,
Ö15, Ö20, Ö25, Ö26, Ö31
Eba içerik ve dokümanları 12 13.5 Ö2, Ö10, Ö11, Ö11, Ö13, Ö15,
Ö16, Ö17, Ö18, Ö20, Ö27, Ö28
Destekleyici görsel-işitsel
kaynaklar 7 8 Ö2, Ö3, Ö4,Ö18, Ö23,Ö25,Ö32
Ders kitabı 6 6.7 Ö11, Ö15, Ö16, Ö24, Ö26, Ö28
Öğretmen tarafından hazırlanan
materyaller 5 5.6 Ö10, Ö16, Ö17, Ö23, Ö30
E-kurs modülü 5 5.6 Ö5, Ö9, Ö21, Ö23, Ö30
Ders araç-gereçleri 5 5.6 Ö3, Ö12, Ö22, Ö25, Ö31
Flash bellek 3 3.4 Ö4, Ö6, Ö18
Gerçek yaşam hikâyeleri 1 1.1 Ö2
Gerçek nesneler 1 1.1 Ö2
Simülatörler 1 1.1 Ö29
Bilgisayar 1 1.1 Ö32
Toplam 89 100 -
Tablo 4’te de görüldüğü üzere öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme kurslarında
kullandıkları materyallere ilişkin görüşleri materyal teması altında verilmiştir. Araş-
tırmaya katılan öğretmenlerin DYK’larda en fazla kullandıkları materyaller sırasıyla
şu şekildedir: akıllı tahta (f=18), testler-fotokopiler (f=12), yardımcı kaynak kitapları
(f=12), EBA içerik ve dokümanları (f=12), destekleyici görsel-işitsel kaynaklar (f=7),
ders kitapları (f=6), kişisel olarak hazırladıkları materyaller (f=5), E-kurs modülü (f=5),
ders araç-gereçleri (f=5), ash bellekleri (f=3). Ayrıca araştırmaya katılan öğretmenler-
den birer kişi gerçek yaşam hikâyeleri (f=1), gerçek nesneler (f=1), simülatörler (f=1)
ve bilgisayarları (f=1) DYK derslerinde ders materyali olarak kullandıklarını ifade et-
miştir. Öğretmenlerin bu alt problemle ilgili görüşlerinden alınan doğrudan alıntılar
aşağıda, kodların tablodaki sırasına uygun olarak sunulmuştur:
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
106
Ö14: “ Akıllı tahtayı etkin bir şekilde kullanıyoruz.”
Ö8: “ Testler, yardımcı kaynak ve akıllı tahta kullanıyorum.”, Ö12: “ Fotokopi çıktıları
kullanıyorum.”
Ö7: “Daha çok değişik kaynaklardan farklı tip soruları bularak onlar üzerinde durulur,
çocukların değişik bakış açısı kazanmaları bakımından önemli olduğunu düşünüyorum.”
Ö10: “ Eba içerikli yayınlar…”
Ö23: “ …adresinden aldığım animasyonları kullanıyorum.”
Ö15: “ Destekleme ve yetiştirme kurslarında ders kitabını öncelikli kullanıyorum. Ayrıca
konu anlatımlı yardımcı kitaplar kullanıyorum. Ayrıca hem EBA’dan çoktan seçmeli sorular ve
soru bankaları kullanıyorum.”
Ö30: “ Kendi hazırladığım gereçlerden faydalanılmıştır.”
Ö5: “ Akıllı tahta, test kitapları ve e-kurs modülündeki sorulardan yararlanıyorum.”
Ö22: “ Harita, küre, atlas…” ve Ö4: “Flash bellek çok işe yarıyor”.
4. Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın dördüncü alt problemi olan destekleme ve yetiştirme kurslarının öğ-
renci açısından avantaj ve dezavantajlarına yönelik öğretmen görüşlerinin analizinden
elde edilen bulgular Tablo 5’te yer almaktadır.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
107
Tablo 5. DYK’ların öğrenci açısından avantaj ve dezavantajları
Tema Kodlar f % Katılımcılar
Avantajlar
Derste öğrenilenlerin tekrar
edilmesi, pekiştirilmesi 18 18 Ö1,Ö3,Ö8,Ö14,Ö15,Ö16,
Ö17,Ö18,Ö19,Ö20,Ö22,Ö23
Ö24,Ö25,Ö26,Ö29,Ö30,Ö31
Kursun ücretsiz olması ve fırsat
eşitliği 8 8 Ö3, Ö5, Ö10, Ö13,
Ö17, Ö20, Ö25, Ö27
Konu eksikliklerinin g
iderilebilmesi, anlaşılmayan
konulara odaklanma 5 5 Ö12, Ö14, Ö16, Ö32, Ö33
Kalıcı öğrenmeye olumlu katkı 4 4 Ö3, Ö24, Ö26, Ö31
Uygulamaya imkân tanıması,
deneyim kazandırma 3 3 Ö1, Ö24, Ö25
Daha fazla soru çözülmesi 3 3 Ö16, Ö18, Ö19
Kursu kendi okulunda alabilmesi 2 2 Ö2, Ö10
Öğrenme için uygun ortamın
sağlanması 2 2 Ö3, Ö33
İstekli, motive olmuş öğrencilerle
ders işleme 2 2 Ö4, Ö31
Evde bir sonraki derse
hazırlanma süresinin kısalması 1 1 Ö12
Özel ders gibi olması 1 1 Ö3
Öğrencilerin sorularına cevap
verme 1 1 Ö16
Öğretmen-öğrenci iletişimini
arttırması 1 1 Ö33
Aynı öğretmenlerin kursu
vermeleri 1 1 Ö5
Farklı bir öğretmenden dersi
yeniden dinleme imkânı 1 1 Ö12
Toplam 53 53
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
108
Dezavantajlar
Yok 10 10 Ö1, Ö10, Ö14, Ö17, Ö18,
Ö21, Ö24, Ö26, Ö27, Ö30
Kurs saatleri 5 5 Ö8, Ö14, Ö15, Ö19, Ö22
Yorucu olması 5 5 Ö2, Ö6, Ö11, Ö15,Ö16
Zaman 5 5 Ö13, Ö14, Ö23, Ö29, Ö33
Bıkkınlık oluşturması 4 4 Ö2, Ö3, Ö11, Ö32
Kurslarda devam sorunu 4 4 Ö3, Ö8, Ö25, Ö28
Öğrencinin okulda uzun süre
kalması 3 3 Ö3, Ö5, Ö16
Motivasyonun düşmesi 3 3 Ö3, Ö7, Ö32
Öğrenciye aşırı yük getirmesi 3 3 Ö2, Ö6, Ö11
Öğrencileri sosyal aktivitelerden
uzaklaştırması 1 1 Ö3
Aynı öğretmenlerin kursu
vermeleri 1 1 Ö5
Ulaşım ve yemek sorunu 1 1 Ö5
Seviye gruplarının olmaması 1 1 Ö7
Okul-kurs ayrımının
yapılamaması 1 1 Ö20
Toplam 47 47 -
Genel Toplam 100 100 -
Tablo 5’te de görüldüğü üzere öğretmenlerin DYK’ların öğrenci açısından avantaj
ve dezavantajlarına yönelik görüşleri avantaj ve dezavantaj teması altında verilmiştir.
Buna göre öğretmenlerin DYK’ları öğrenci açısından daha çok avantajlı ( f=53) bul-
dukları söylenebilir. Öğretmenlerin avantaj olarak düşündükleri durumlar sırasıyla
şu şekildedir: derste öğrenilenlerin tekrar edilmesi, pekiştirilmesi (f=18), kursun üc-
retsiz olması ve fırsat eşitliği (f=8), konu eksikliklerinin giderilebilmesi, anlaşılmayan
konulara odaklanma (f=5), kalıcı öğrenmeye olumlu katkı (f=4), uygulamaya imkân
tanıması, deneyim kazandırma (f=3), daha fazla soru çözülmesi (f=3), kursu kendi
okulunda alabilmesi (f=2) , öğrenme için uygun ortamın sağlanması (f=2), İstekli, mo-
tive olmuş öğrencilerle ders işleme (f=2), evde bir sonraki derse hazırlanma süresinin
kısalması (f=1), özel ders gibi olması (f=1), öğrencilerin sorularına cevap verme (f=1),
öğretmen-öğrenci iletişimini arttırması (f=1), aynı öğretmenlerin kursu vermeleri
(f=1), farklı bir öğretmenden dersi yeniden dinleme imkânı (f=1).
Öğretmenlerin dezavantaj olarak düşündükleri durumlar sırasıyla şu şekildedir:
yok (f=10), kurs saatleri (f=5), yorucu olması (f=5), zaman (f=5), bıkkınlık oluşturma-
sı (f=4), kurslarda devam sorunu (f=4), öğrencinin okulda uzun süre kalması (f=3),
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
109
motivasyonun düşmesi (f=3), öğrenciye aşırı yük getirmesi (f=3), öğrencileri sosyal
aktivitelerden uzaklaştırması (f=1), aynı öğretmenlerin kursu vermeleri (f=1), ulaşım
ve yemek sorunu (f=1), seviye gruplarının olmaması (f=1), okul-kurs ayrımının yapı-
lamaması (f=1). Öğretmenlerin bu alt problemle ilgili görüşlerinden alınan doğrudan
alıntılar aşağıda, kodların tablodaki sırasına uygun olarak sunulmuştur:
Ö15: “Bu kurslar öğrenciler için günlük derslerde öğrendiklerini pekiştirme yönünden
önemlidir.”
Ö5: “Maddi yönden yetersiz öğrencilerin parasız şekilde yararlanması.”
Ö32: “Sınıf içi öğrenme eksikliklerinin giderilmesi açısından iyi.”
Ö3: “Konu ve dersleri öğrenmeyi olumlu yönde etkilemesi…”
Ö24: “Etkinlik yapma şansı bulunuyor.”
Ö18: “Fazla soru çözümü olayı evde ders çalışma yerine kursta öğretmene soru sorarak
öğreniyor.”
Ö2: “Avantajı çoğunlukla kendi okulunda bu kursu alması.”
Ö3: “Ders yapılması için uygun ortam sağlanması…”
Ö4: “Derse istekli olan öğrenci gruplarıyla ders yapıyorlar. Bu da onlara avantaj sağlıyor.”
Ö24: “Dezavantajı olduğunu düşünmüyorum.”
Ö8: “Okul çıkışı ders olması öğrenci için dezavantaj.”
Ö15: “Günlük 8 saat derslerden sonra yorucu olmaktadır.”
Ö23: “Öğrencilerin kendilerine ayıracakları zaman azalıyor.”
Ö11: “Öğrencilerde bir bıkkınlık olduğunu gözlemliyorum.”
Ö8: “Devamsızlık takip edilmediği için katılım düzenli olmuyor.”
Ö16: “Öğrencilerinin zamanlarının çoğunu okulda geçirmeleri dezavantaj.”
Ö32: “Öğrencinin sınav kaygısı nedeniyle öğrenme isteği açısından istenilenle aynı olma-
ması olumsuz yanı.”
Ö2: “Bir öğrenci günde ortalama 12 saat ders yapıyor. Bunun pedagojiye ters düştüğünü
her eğitimci anlar.”
5. Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın beşinci alt problemi olan destekleme ve yetiştirme kurslarının öğret-
men açısından avantaj ve dezavantajlarına yönelik öğretmen görüşlerinin analizinden
elde edilen bulgular Tablo 6’da yer almaktadır.
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
110
Tablo 6. DYK’ların öğretmen açısından avantaj ve dezavantajları
Tema Kodlar f % Katılımcılar
Avantajlar
Ekonomik katkı 13 17.3 Ö3,Ö5,Ö10,Ö11,Ö12,Ö18,
Ö20Ö22, Ö23, Ö24, Ö26,
Ö27, Ö29
Öğrenilmeyen, eksik konulara
yoğunlaşma 5 6.7 Ö1, Ö3, Ö12, Ö13, Ö16,
Kişisel ve mesleki gelişim 4 5.3 Ö5, Ö12, Ö21, Ö24
Öğrenciyi tanıma, ön bilgileri
hakkında bilgi edinme 4 5.3 Ö17, Ö18, Ö32, Ö33
Daha fazla test çözme, tekrar
yapma imkânı 4 5.3 Ö16, Ö20, Ö22, Ö25
Öğretmenin verimliliğinin
artması 3 4 Ö4, Ö6, Ö23
Öğrencilerle daha çok zaman
geçirilebilmesi 2 2.7 Ö3, Ö6
Mesleki doyum 2 2.7 Ö4, Ö30
Hizmet Puanı 2 2.7 Ö24, Ö26
Ders saati azsa avantajlı 1 1.3 Ö28
Toplam 40 53.3 -
Dezavantajlar
Yorucu olması 10 13.3 Ö5, Ö6, Ö7, Ö11, Ö12,
Ö15, Ö18, Ö27, Ö30, Ö31
Yok 8 10.7 Ö1, Ö4, Ö14, Ö17,
Ö21, Ö24, Ö25, Ö26
Dinlenme ve tatil süresinin
azalması 5 6.7 Ö3, Ö8, Ö20, Ö22, Ö31
Ailesine yeterli vakit
ayıramama 3 4 Ö3, Ö23, Ö28
Kurs saatleri 2 2.7 Ö10, Ö32
Aşırı yük 2 2.7 Ö2, Ö8
Öğretmenin verimliliğinin
düşmesi 2 2.7 Ö2, Ö3
Öğrenci devamsızlık sorunu 1 1.3 Ö13
Mesleki tükenmişlik 1 1.3 Ö33
Öğretme isteğinin azalması 1 1.3 Ö3
Toplam 35 46.7 -
Genel Toplam 75 100 -
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
111
Tablo 6’da da görüldüğü üzere öğretmenlerin DYK’ların öğretmenler açısından
avantaj ve dezavantajlarına yönelik görüşleri avantaj ve dezavantaj teması altında ve-
rilmiştir. Buna göre öğretmenlerin DYK’ları öğretmenler açısından daha çok avantajlı
( f=40) olarak algıladıkları söylenebilir. Öğretmenlerin avantaj olarak düşündükleri
durumlar sırasıyla şu şekildedir: Ekonomik katkı (f=13), öğrenilmeyen, eksik konu-
lara yoğunlaşma (f=5), kişisel ve mesleki gelişim (f=4), öğrenciyi tanıma, ön bilgileri
hakkında bilgi edinme (f=4), daha fazla test çözme, tekrar yapma imkânı (f=4), öğret-
menin verimliliğinin artması (f=3), öğrencilerle daha çok zaman geçirilebilmesi (f=2),
mesleki doyum (f=2), hizmet puanı (f=2), ders saati azsa avantajlı (f=1).
Öğretmenlerin dezavantaj olarak düşündükleri durumlar ise sırasıyla şu şekilde-
dir: yorucu olması (f=10), yok (f=8), dinlenme ve tatil süresinin azalması (f=5), ailesine
yeterli vakit ayıramama (f=3), kurs saatleri (f=2), aşırı yük (f=2), öğretmenin verim-
liliğinin düşmesi (f=2), öğrenci devamsızlık sorunu (f=1), mesleki tükenmişlik (f=1),
öğretme isteğinin azalması (f=1). Öğretmenlerin bu alt problemle ilgili görüşlerinden
alınan doğrudan alıntılar aşağıda, kodların tablodaki sırasına uygun olarak sunulmuş-
tur:
Ö11: “Öğretmene cüzi de olsa bir maddi destek sağladığını düşünüyorum…”
Ö12: “Öğrencilerin kavrama güçlüğü çektiği konuların belirlenmesi.”
Ö24: “Destekleme kurslarındaki öğrencinin daha istekli ve gayretli olması sebebiyle öğret-
men de kendini sürekli yenilemek, öğretim yöntem ve teknikleri açısından da formda kalmak
zorunda hissediyor. Ülke eğitimin zindeliği açısından faydalı olduğunu düşünüyorum.”
Ö17: “Dersine girmediği öğrencilerin seviyeleri hakkında bilgi edinme.”
Ö25: “Öğretmenler için test tekniği uygulama konusunda avantajları var.”
Ö23: “Derste daha kısa zamanda daha çok şey anlatabiliyoruz.”
Ö6: “Avantaj çocuklarla daha çok vakit geçirmek.”
Ö4: “ Öğretmen için istekli bir gruba ders anlatma ortamı oluşmuş oluyor. Bu da bizim
derste daha etkili olmamıza ve dersten zevk almamızı sağlıyor.”
Ö24: “Avantajı olduğunu düşünüyorum: puan ve ek gelir.”
Ö11: “Öğretmen olarak çok yoruluyorum. Öğretmenliğin dışarıdan görüldüğü gibi rahat
bir meslek olmadığını görüyorum. Fazla dinlenemiyoruz.”
Ö26: “ Öğretmen açısından bir dezavantajı yok.”
Ö8: “Bence öğretmen için ve öğrenci içinde bu uygulama şekli ile çok eksik. Dinlenmeye
ayıracak zaman kalmıyor.”
Ö23: “Hafta sonu kendimize ve ailemize ayıracağımız zaman azalıyor.”
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
112
Ö10: “Dezavantajları derslerin akşam ve hafta sonu olması.”
Ö2: “Öğretmende aşırı ders yükü olması ve aynı gün içerisinde dersin ardından kurs ders-
lerine girmesi verimliliğini çok düşürür. Normal müfredattaki ders yükü azaltılıp, kursla ders
yapılırsa sıkıntı olacağını zannetmiyorum.”
Ö3: “Öğretme isteğinden azalma.”
6. Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın altıncı alt problemi olan destekleme ve yetiştirme kurslarında ya-
şanan en önemli sorunlar ve bu sorunların çözümüne yönelik öğretmen görüşlerinin
analizinden elde edilen bulgular Tablo 7’ de yer almaktadır.
Tablo 7. DYK’larda yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri
Tema Kodlar f % Katılımcılar
Sorunlar
Öğrenci devamsızlığı 18 15.8 Ö1, Ö4, Ö5,Ö8, Ö12, Ö14,
Ö15,Ö16,Ö18,Ö19,Ö20,Ö21,
Ö23,Ö24,Ö26,Ö27,Ö28,Ö31
Öğrenci, öğretmen ve ailelerin
motivasyon eksikliği 11 9.6 Ö2, Ö3, Ö8, Ö12, Ö13, Ö15,
Ö16, Ö18, Ö21, Ö22, Ö28
Ulaşım ve beslenme sorunu 7 6.14 Ö4, Ö6,Ö7, Ö10, Ö15,
Ö17,Ö23
Kurs saatlerinin yetersiz, iyi
planlanmamış olması 5 4.4 Ö3, Ö13, Ö16, Ö17, Ö30
Kursun öğrenciler için ücretsiz
olması 4 3.5 Ö2, Ö3, Ö18, Ö24
Yorgunluk 4 3.5 Ö6, Ö16, Ö29, Ö30
İdareden kaynaklanan sorunlar 3 2.6 Ö3, Ö14, Ö18
Kaynak sorunu 3 2.6 Ö5, Ö12, Ö16
Sorun yok 2 1.75 Ö9, Ö11
Disiplin sorunları 2 1.75 Ö14, Ö18
İdarecilere ek ders verilmemesi 1 0.9 Ö18
Öğretmenlerin iş yükü-yorgun
olmaları 1 0.9 Ö16
Öğrencilerin etüt merkezi, özel
ders vb. yararlanması 1 0.9 Ö20
Kursun faydasının öğrencilere
anlatılamaması 1 0.9 Ö4
Okulların teknolojik altyapısından
kaynaklanan sorunlar 1 0.9 Ö10
Toplam 64 56.1 -
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
113
Çözüm
Önerileri
Öğrenci devamı sağlanmalı 10 8.8 Ö4, Ö5, Ö8, Ö12, Ö15,
Ö18, Ö21, Ö26, Ö31, Ö32
Kurs saatleri iyi planlanmalı 7 6.1 Ö3,Ö6,Ö7,Ö13,Ö15,Ö16,
Ö30
Dersler için daha fazla kaynak
sağlanmalı 6 5.3 Ö2, Ö5, Ö7,Ö16, Ö17, Ö20
Ulaşım, beslenme sorunu
çözülmeli 5 4.4 Ö1, Ö4, Ö17, Ö18, Ö23
Okul ders saatleri azaltılmalı 5 4.4 Ö3, Ö5, Ö15, Ö16, Ö32
Kurslarla ilgili öğrencilere rehberlik
yapılmalı 3 2.6 Ö4, Ö16, Ö21
Öğrenciler kursa ücret ödemeli 2 1.75 Ö2, Ö22
Öğrencilerin ilgilerine yönelik
kurslar açılmalı 2 1.75 Ö3, Ö23
Kurslarla ilgili öğrenciler için
yaptırım ve ödül uygulanmalı 2 1.75 Ö18, Ö27
Öğrenci merkezli eğitim yapılmalı 2 1.75 Ö25, Ö28
Veliyle iletişim kurulmalı 1 0.9 Ö4
Okul idaresi kurslar için uygun
ortam hazırlamalı 1 0.9 Ö16
İdarecilerin ücretleri arttırılmalı 1 0.9 Ö18
Her bölgede bir okul kurs merkezi
yapılmalı 1 0.9 Ö29
Kurs saatleri öğrenci ve öğretmen
talebine göre yapılmalı 1 0.9 Ö30
Öğretmenlerin kurstan aldığı ek
ders ücreti arttırılmalı 1 0.9 Ö2
Toplam 50 43.9 -
Genel Toplam 114 100 -
Tablo 7’de de görüldüğü üzere öğretmenlerin DYK’larda yaşanan en önemli sorun-
lar ve bu sorunların çözümüne yönelik öğretmen görüşleri sorunlar ve çözüm önerile-
ri temaları altında verilmiştir. Buna göre öğretmenlerin DYK’larda yaşanan en önemli
sorunlara ilişkin görüşleri sırasıyla şu şekildedir: öğrenci devamsızlığı (f=18), öğrenci,
öğretmen ve ailelerin motivasyon eksikliği (f=11), ulaşım ve beslenme sorunu (f=7),
kurs saatlerinin yetersiz, iyi planlanmamış olması (f=5), kursun öğrenciler için ücretsiz
olması (f=4), yorgunluk (f=4), idareden kaynaklanan sorunlar (f=3), kaynak sorunu
(f=3), sorun yok (f=2), disiplin sorunları (f=2), idarecilere ek ders verilmemesi (f=1),
öğretmenlerin iş yükü-yorgun olmaları (f=1), öğrencilerin etüt merkezi, özel ders vb.
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
114
yararlanması (f=1), kursun faydasının öğrencilere anlatılamaması (f=1), okulların tek-
nolojik altyapısından kaynaklanan sorunlar (f=1).
Öğretmenlerin DYK’larda yaşanan sorunların çözümüne yönelik görüşleri ise sı-
rasıyla şu şekildedir: öğrenci devamını sağlamak (f=10), kurs saatleri iyi planlanmalı
(f=7), dersler için daha fazla kaynak sağlanmalı (f=6), ulaşım, beslenme sorunu çözül-
meli (f=5), Okul ders saatleri azaltılmalı (f=5), kurslarla ilgili öğrencilere rehberlik ya-
pılmalı (f=3), öğrenciler kursa ücret ödemeli (f=2), öğrencilerin ilgilerine yönelik kurs-
lar açılmalı (f=2), kurslarla ilgili öğrenciler için yaptırım ve ödül uygulanmalı (f=2),
öğrenci merkezli eğitim yapılmalı (f=2), veliyle iletişim kurulmalı (f=1), okul idaresi
kurslar için uygun ortam hazırlamalı (f=1), İdarecilerin ücretleri arttırılmalı (f=1), her
bölgede bir okul kurs merkezi yapılmalı (f=1), kurs saatleri öğrenci ve öğretmen tale-
bine göre yapılmalı (f=1), öğretmenlerin kurstan aldığı ek ders ücreti arttırılmalı (f=1).
Öğretmenlerin bu alt problemle ilgili görüşlerinden alınan doğrudan alıntılar aşağıda,
kodların tablodaki sırasına uygun olarak sunulmuştur:
Ö8: “ En önemli sorun bence devamsızlık ( yoklama alınmaması). Öğrenci kursa kaldım
diyerek evine gitmiyor, kursa girmiyor. Değişik ortamlarda bulunabiliyor. Aileler kursa kalma-
yan öğrenciyi okulda arıyor.”
Ö2: “ Genellikle öğrenci ve öğretmenin isteksiz derse girmesi. Zorunda kaldığı için öğret-
men kurs dersi yapıyor. Öğrenci dersi ciddiye almıyor.”
Ö4: “ En önemli sorunlardan biri öğrencilerin servis problemi. Birçok öğrenci bu nedenle
(servis sıkıntısı) kursa gelmiyor.”
Ö3: “ Planlama eksikliği, takip edilmesinde aksaklıkların olması sorun. Aksaklık olduğu
durumlarda kursun kapatılmasının tercih edilmesi.”
Ö24: “ Kursların ücretsiz olması sebebiyle öğrenci ve velinin gereken ciddiyeti gösterme-
mesi.”
Ö30: “ Okul bitiminden sonra( son dersten) başladığından dolayı öğrenci ve öğretmenlerin
yorgun olmasından dolayı verimlilikte düşme oluyor.”
Ö18: “ İdareci arkadaşların gereken önemi göstermemeleri, okulda isteksiz kalmaları ve
ilgilenmemeleri bunun sebebi ise idareciye hakkı olan ek ücretin verilmemesi.”
Ö16: “ Kaynak eksikliği.”
Ö11: “ Pek sorun yaşanmadığı kanaatindeyim.”
Ö14: “ Devam-devamsızlık ve disiplin.”
Ö26: “ Devamsızlık yapan öğrencilere aile ile işbirliği yaparak devam sağlanabilir.”
Ö30: “ DYK’ların iyi ve verimli olması için zaman açısından iyi bir planlama yapılmalıdır.
(Başlama ve bitiş saatleri açısından).”
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
115
Ö20: “ Öğrencilerin özel kurslarda aldığı hizmetlere (yardımcı kaynak, testler, deneme sı-
navları) yakınlaşmak lazım.”
Ö17: “ Öğrencilerin beslenme ve ulaşım sorunlarının giderilmesi gerekir.”
Ö3: “ Normal eğitim saatlerinin azaltılarak öğrencinin ve öğretmenin ders sürelerini etkili
kullanması sağlanmalıdır. Okul saati 12.30’da bitirilmeli 13.30’ da öğrencinin yetiştirme des-
tekleme kursları başlamalıdır. 17.30 gibi bitirilmeli veya buna uygun saatler ayarlanmalıdır.”
Ö4: “ Öğrencilere kursun faydası anlatıldığında öğrenci daha bilinçli olur, kursa daha bir
motive şekilde geleceklerdir kanaatindeyim.”
Ö22: “ Öğrencilerin çok istekli olmamalarını kursların bedava olmasına bağlıyorum. Be-
nim düşünceme göre devlet velilerden bir miktar ücret talep etmelidir.”
Ö3: “ Sosyal derslerden kurslar açılmalı teşvik edilmeli aksi takdirde olimpiyatları rüya-
mızda görürüz öğrencinin her yönden etkili yetiştirilmesi ancak böyle mümkün olur.”
Ö18: “ Devamsızlık yapmayan öğrencilere ödül verilebilir.”
Ö28: “Bence okuldaki derslerin daha aktif ve öğrenci kaynaklı işlenmesi.”
Tartışma ve Sonuç
Bu çalışmada, yeni sayılabilecek bir uygulama olan destekleme ve yetiştirme kurs-
larına ilişkin öğretmen görüşlerinin ortaya çıkarılması hedeenmiştir. Çalışmanın bu
bölümünde, her bir alt problemle alakalı olarak ortaya konan bulgular ilgili literatür
kapsamında tartışılacaktır.
Araştırmanın birinci alt problemi; öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme kursları
hakkındaki genel düşünce ve değerlendirmeleridir. Bu konuyla ilgili öğretmenler pek
çok görüş belirtmişlerdir ve bunların çoğunda kursları etkili bulduklarını, geri kalan
kısmında ise kursları etkili bulmadıklarını belirtmektedirler. Kursların etkili olduğu-
nu düşünen öğretmenler kursların faydalı olduğunu, devam sağlandığı takdirde et-
kili olduğu, proje olarak isabetli, önemli olduğu, kurs saatlerinin arttırılması, kapsam
ve sürenin yeterli olduğu gibi düşünceler belirtmişlerdir. Kursların etkisiz olduğunu
düşünen öğretmenler ise öğrencilerin ilgi göstermediğini, devam etmediğini, okul
derslerinden sonra yapıldığından verimin düştüğünü ve yorucu olduğu gibi görüşler
belirtmişlerdir. Öğretmenlerin görüşlerinden, DYK hakkındaki genel düşüncelerinin
olumlu olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmanın bu bulgusu Nartgün ve Dilekçi (2016)
tarafından yapılan çalışmanın bulgusu ile benzerlik göstermektedir. Bahsedilen ça-
lışmada destekleme ve yetiştirme kursları ile ilgili olarak öğretmenlerin genel olarak
olumlu görüşe sahip olduğu, kursların öğrenci motivasyonunu, ders performansını
büyük ölçüde arttırdığını düşündükleri belirtilmektedir. Benzer şekilde Canpolat ve
Köçer (2017) tarafından yapılan çalışmada da öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme
kurslarını yararlı buldukları ifade edilmektedir. İncirci ve arkadaşları (2017) tarafın-
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
116
dan yapılan çalışmada da destekleme ve yetiştirme kurslarının öğrenciler tarafından
olumlu algılandığı belirtilmektedir.
Araştırmanın ikinci alt problemi; öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme kursla-
rında hangi öğretme-öğrenme yöntem ve tekniklerini kullandıklarıdır. Bu çalışmanın
bulguları soru-cevap, düz anlatım, test-soru çözme yöntem ve tekniklerinin öğret-
menler tarafından en sık tercih edilen metotlar olduğunu ortaya koymuştur. Yine gör-
sel-işitsel öğeler kullanma, probleme dayalı öğrenme, tartışma yöntem ve teknikleri
öğretmenler tarafından kullanılmaktadır. Bunların dışında öğretmenler az da olsa ya-
parak-yaşayarak öğrenme, etkinlik yoluyla öğrenme, gözlem yoluyla öğrenme, sunuş
yoluyla öğretim, rol yapma, beyin fırtınası gibi yöntem ve teknikleri de kullandıklarını
göstermektedir. Bu bağlamda öğretmenlerin daha çok geleneksel öğrenme-öğretme
yöntem ve tekniklerini tercih ettikleri söylenebilir. Ünsal ve Korkmaz (2016), destek-
leme ve yetiştirme kurslarının işlevlerini araştırdıkları çalışmalarında, öğretmenlerin
kurslarda en sık anlatım ve soru cevap yöntemini tercih ettiklerini belirtmektedir. Ben-
zer şekilde destekleme ve yetiştirme kurslarında öğretmenlerin daha çok soru çözme
yöntemini kullanıldığı ve sıkça soru çözüldüğü ifade edilmektedir (Göksü ve Gülcü,
2016). Öğretmenlerin derslerinde daha çok geleneksel öğrenme-öğretme yöntem ve
tekniklerini tercih etmelerinin kurslara yönelik bir sonuçtan ziyade öğretmenlerimizin
genel bir eğilimi ve eğitim sistemimizin yaygın bir sorunu olduğu düşünülmektedir.
Araştırmanın üçüncü alt problemi; öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme kurs-
larında hangi materyalleri kullandıklarıdır. Çalışmanın bulgularına göre öğretmenle-
rin destekleme ve yetiştirme kurslarında en sık kullandıkları materyaller: akıllı tahta,
testler-fotokopiler, Eba içerik ve dokümanları, yardımcı kaynak kitaplar, destekleyici
görsel-işitsel kaynaklar, ders kitabı, öğretmen tarafından kişisel olarak hazırlanan ma-
teryaller, E-kurs modülü, ders araç-gereçleri ve ash bellektir. Öğretmenler az da olsa
gerçek yaşam hikâyeleri, gerçek nesneler, simülatörler ve bilgisayarları da kurs dersle-
rinde materyal olarak kullanmaktadırlar. Ünsal ve korkmaz (2016) tarafından yapılan
çalışmada, destekleme ve yetiştirme kurslarında görev alan öğretmenler; kitaplar, soru
bankaları ve testleri en sık olarak, daha az yoğun olarak da akıllı tahta ve elektronik
materyalleri kullandıklarını ifade etmektedir. Bahsedilen çalışma ile bu araştırma-
nın sonuçları büyük ölçüde tutarlı olmakla birlikte bu çalışmada öğretmenlerin akıllı
tahta, Eba, video, sunu, resim vb. destekleyici görsel-işitsel kaynakları da sık olarak
kullandıkları bulgusu farklılık arz etmektedir. Bu durum öğretmenlerin çalıştığı sevi-
yeden, okulun teknolojik alt yapısından veya örneklem grubundan kaynaklı olabilir.
Bu çalışmaya katılan 33 öğretmenden 29’u Anadolu ve fen liselerinde görev yapmakta,
bahsi geçen çalışmadaki öğretmenlerin ise tamamı ortaokullarda görev yapmaktadır.
Fatih projesi kapsamında okullara kurulan akıllı tahtaların liselerden başlayarak sıra-
sıyla ortaokul ve ilkokul kademelerine kurulmasının bu sonuçta etkisi olmuş olabilir.
Her ne kadar ortaokullarda da akıllı tahtaların kurulumu tamamlanmış ise de lise öğ-
retmenlerinin akıllı tahtalarla daha önce tanışmış olmaları, onların akıllı tahta, Eba vb.
elektronik kaynakları daha sık kullanma durumlarına pozitif katkı sağlamış olabilir.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
117
Araştırmanın dördüncü alt problemi; öğretmenlere göre destekleme ve yetiştirme
kurslarının öğrenciler açısından avantaj ve dezavantajlarının neler olduğudur. Araş-
tırmanın sonuçlarına göre öğretmenlerin en çok avantaj olarak düşündükleri hususlar
sırasıyla şunlardır: derste öğrenilenlerin tekrar edilmesi, pekiştirilmesi, kursun ücret-
siz olması ve fırsat eşitliği, konu eksikliklerinin giderilebilmesi, anlaşılmayan konula-
ra odaklanma, kalıcı öğrenmeye olumlu katkı, uygulamaya imkân tanıması, deneyim
kazandırma, daha fazla soru çözülmesi gibi durumları belirtmişlerdir. Yine az da olsa
öğretmenler kursu kendi okulunda alabilmesi, öğrenme için uygun ortamın sağlan-
ması, istekli, motive olmuş öğrencilerle ders işleme, evde bir sonraki derse hazırlan-
ma süresinin kısalması, özel ders gibi olması, öğrencilerin sorularına cevap verme,
öğretmen-öğrenci iletişimini arttırması vb. durumları kursların öğrenciler açısından
avantajı olarak düşünmektedirler. Ünsal ve Korkmaz (2016), DYK ile ilgili çalışmala-
rında öğretmenlerin kursların öğrencilere yönelik katkıları olarak ders başarısını, soru
çözme becerisini, sınav başarısını arttırdığını, konuları daha iyi anlamalarını sağladı-
ğını ve çalışma alışkanlığı kazandırdığını ifade ettiklerini belirtmektedir. Nartgün ve
Dilekçi (2016) ise makalelerinde öğrencilerin kurslarla ilgili olarak derse katılımı arttır-
dığını, konu tekrarını sağladığını ve ders notlarını yükselttiğini belirttiklerini, öğret-
menlerin ise özgüven sağlaması, daha fazla soru çözme fırsatı vermesi gibi durumları
kursların öğrencilere yönelik katkısı olarak değerlendirdiklerini ifade etmektedir. Bu
çalışmada yer alan öğretmenlerin çoğunluğu DYK’ların öğrenci açısından dezavan-
tajının olmadığını belirtmektedir. Bununla birlikte katılımcıların dezavantaj olarak
gördükleri diğer hususlar ise şunlardır: kurs saatleri, yorucu olması, zaman, bıkkınlık
oluşturması, kurslarda devam sorunu, öğrencinin okulda uzun süre kalması, motivas-
yonun düşmesi, öğrenciye aşırı yük getirmesi, öğrencileri sosyal aktivitelerden uzak-
laştırması gibi durumlardır. Öğretmenlerin kursların öğrenciler açısından herhangi
bir dezavantajının olmadığı düşüncesiyle uyumlu şekilde destekleme ve yetiştirme
kursuna katılan öğrenciler, kursların kendileri açısından herhangi bir negatif durum
oluşturmadığını düşünmektedir (Nartgün ve Dilekçi, 2016). Öğretmenlerin destekle-
me ve yetiştirme kurslarıyla ilgili olarak öğrencilerde yorgunluk ve bıkkınlığa neden
olduğu, devamsızlığın kurslarda yaşanan en önemli sorun olduğuna yönelik düşün-
celeri, bu çalışmanın sonuçlarıyla benzer şekilde Demir-Başaran ve Narinalp-Yıldız
(2017) tarafından yapılan çalışmada da ortaya konmuştur. İncirci ve arkadaşları (2017)
tarafından yapılan ve DYK’larla ilgili öğrencilerin görüşlerinin araştırıldığı çalışmada,
DYK’lara katılan öğrencilerin ilgi ve motivasyonlarının olumlu fakat istenilen düzey-
de yüksek olmadığı, kursların öğrencileri ders çalışmaya güdülemede yetersiz kaldığı
ifade edilmektedir. Bahsi geçen çalışmanın ortaya koyduğu sonuç ile bu araştırmanın
bulgusu olan, öğretmenlerin kursların dezavantajı olarak motivasyonun düşmesine
neden olduğuna yönelik düşünceleri uyumludur.
Araştırmanın beşinci alt problemi; öğretmenlere göre destekleme ve yetiştirme
kurslarının öğretmenler açısından avantaj ve dezavantajlarının neler olduğudur. Öğ-
retmenlerin kurslarla ilgili olarak kendileri açısından en sık olarak avantaj olarak al-
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
118
gıladıkları durumlar şunlardır: ekonomik katkı, öğrenilmeyen, öğretmenlerin eksik
konulara yoğunlaşması, kişisel ve mesleki gelişim, öğrenciyi tanıma, ön bilgileri hak-
kında bilgi edinme, daha fazla test çözme, tekrar yapma imkânıdır. Sıklığı az olmakla
birlikte öğretmenlerin avantaj olarak gördüğü diğer bazı durumlar ise şunlardır: öğ-
retmenin verimliliğinin artması, öğrencilerle daha çok zaman geçirilebilmesi, mesleki
doyum, hizmet puanıdır. DYK ile ilgili yapılmış çalışmalardan biri olan araştırmada
öğretmenlerin destekleme ve yetiştirme kurslarına katılma nedenleri; ek ders/ücret,
öğrencilerin daha iyi öğrenmelerini sağlamak, konuları tekrarlamak-tamamlamak,
öğrencileri sınava hazırlamak, öğrencilerin başarılarını arttırmak, öğrencilerin soru
çözme tekniklerini geliştirmek, daha fazla soru çözmek olarak belirtilmektedir (Göksu
ve Gülcü, 2016). Konuyla ilgili olarak yapılan bir diğer çalışmada öğretmenler kurs-
ların öğretmenlere en büyük katkısının ekonomik yani ders ücretinin alınması, özlük
katkısı yani ek hizmet puanının alınması, mesleki gelişime katkısının kendisini yeni-
leme fırsatı vermesi olarak ifade ederken kursların öğretmenlere sosyal bir katkısının
olmadığını ifade ettikleri belirtilmektedir (Ünsal ve Korkmaz, 2016). Öğretmenlerin
kurslarla ilgili olarak kendileri açısından en sık olarak dezavantaj olarak algıladıkları
durumlar ise şunlardır: yorucu olması, yok, dinlenme ve tatil süresinin azalması, ai-
lesine yeterli vakit ayıramama. Öğretmenlerin ikinci sıklıkla belirttikleri yok olarak
adlandırılan durum kursların öğretmenler açısından herhangi bir dezavantajının ol-
mamasıdır. Öğretmenler tarafından dezavantaj olarak belirtilen diğer durumlar ise
şunlardır: kurs saatleri, aşırı yük, öğretmenin verimliliğinin düşmesi, öğrenci devam-
sızlık sorunu, mesleki tükenmişlik, öğretme isteğinin azalmasıdır. Göksu ve Gülcü
(2016) tarafından yapılan çalışmada öğretmenlerin kursa katılmama nedenleri ise ders
yoğunluğu ve yorgunluk, aileyle daha fazla zaman geçirmek olarak ifade edilmekte-
dir. Öğretmenler kursların kendileri açısından yorucu olması, kursa özgü doküman
azlığı, yoğunluk, zaman problemi ve sanatsal-sosyal faaliyetleri kısıtlaması gibi bazı
olumsuz yönlerinin bulunduğunu bildirmektedir (Nartgün ve Dilekçi, 2016). Bu çalış-
manın bulgularından farklı olarak Nartgün ve Dilekçi’nin (2016) çalışmasına katılan
öğretmenlerin tümü kursların öğretmenlerle ilgili olarak olumsuz yönlerinin bulun-
duğu krindedirler. Bu çalışmada ise öğretmenlerin ikinci sık olarak ifade ettikleri
görüş kursların kendileri açısından herhangi bir dezavantajının olmadığıdır.
Araştırmanın altıncı alt problemi; öğretmenlere göre destekleme ve yetiştirme
kurslarında yaşanan en önemli sorunlar ve bu sorunların çözümlerinin neler olduğu-
dur. Bu çalışmanın bulgularına göre kurslarda yaşanan en önemli sorunlar şunlardır:
öğrenci devamsızlığı, öğrenci, öğretmen ve ailelerin motivasyon eksikliği, ulaşım ve
beslenme sorunu, kurs saatlerinin yetersiz, iyi planlanmamış olması, kursun öğren-
ciler için ücretsiz olması, yorgunluk, idareden kaynaklanan sorunlar, kaynak soru ve
disiplin sorunudur. Canpolat ve Köçer (2017) kurslarda öğretmenlerin çeşitli sorunlar
yaşadığını belirterek bu sorunları bakanlık-il-ilçe-okul idaresi, öğretmenler, öğrenciler
ve veliler başlığı altında toplamışlardır. Buna göre bakanlık-il-ilçe-okul idaresi başlığı
altında yer alan sorunlar öğretmen ve öğrenciye verilen angarya görevler, kurs planla-
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
119
ması ile ilgili sorunlar, rehberlik faaliyetlerinin yetersizliği, alt yapı yetersizliği, mater-
yal eksikliğidir. Öğretmenler başlığı altında ise şu sorunlar yer almaktadır: rehberlik
faaliyetlerinin yetersizliği, derslerin yoğunluğu, ulaşım sorunu, ücretli öğretmenlere
yarı ücret verilmesi, öğretmenlerin başarısız olarak algılanması problemleridir. Öğren-
ci kaynaklı yaşanan problemler ise devamsızlık nedeni ile kursların erken kapanması,
öğrencilerin evden kaçmak için kursları araç olarak görmeleri, derslerin yoğunluğu,
ulaşım sorunu, öğrencilerin dershanelere/özel kurslara yönelmeleri gibi sorunlardır.
Aile başlığı altında yer alan sorunlar ise ailelerin ekonomik sorunları, ailelerin eğitim
konusunda bilinçsizliği, kurslardan ücret alınmaması, devamsızlık konusunda ailele-
rin takipçi olmaması, dershanelere/ özel kurslara yönelmeleri gibi durumlar olarak
belirtilmektedir. Benzer şekilde diğer çalışmalarda da devamsızlık, doküman-mater-
yal eksikliği, yorgunluk, disiplin problemleri, performans düşüklüğü, kursların ücret-
siz olması, yardımcı personel sıkıntısı, ders programlarının yoğun olması gibi sorunlar
kurslarda yaşanan problemler olarak göze çarpmaktadır ( Bozbayındır ve Kara, 2017;
Göksu ve Gülcü, 2016; Ünsal ve Korkmaz, 2016). Bu çalışmanın bulguları ve diğer
çalışmaların sonuçlarına bakıldığında kurslarda benzer sorunların yaşandığı söyle-
nebilir. Bu çalışmanın katılımcıları olan öğretmenlerin kurslarda yaşanan sorunların
çözümüne yönelik önerileri ise şöyledir: öğrenci devamı sağlanmalı, kurs saatleri iyi
planlanmalı, dersler için daha fazla kaynak sağlanmalı, ulaşım, beslenme sorunu çö-
zülmeli, okul ders saatleri azaltılmalı, kurslarla ilgili öğrencilere rehberlik yapılmalı,
öğrenciler kursa ücret ödemeli, öğrencilerin ilgilerine yönelik kurslar açılmalı, kurs-
larla ilgili öğrenciler için yaptırım ve ödül uygulanmalı, öğrenci merkezli eğitim ya-
pılmalıdır. Konuyla ilgili diğer çalışmalarda da ( Bozbayındır ve Kara, 2017; Canpolat
ve Köçer, 2017; Göksu ve Gülcü, 2016; Ünsal ve Korkmaz, 2016) benzer önerilerin yer
aldığı görülmektedir. İncirci ve arkadaşları (2017) il ve ilçe merkezindeki öğrenciler
arasında kursların yararına ilişkin görüşlerde farklılık olduğunu belirterek destekleme
ve yetiştirme kursuna katılan öğrencilere kursların öneminin ve yararının anlatılarak
farkındalık oluşturulması gerektiğini ifade etmektedir. Bu çalışma kapsamında yer
alan öğretmenler de öğrencilere kurslar konusunda rehberlik yapılmalı, öğrencilerin
ilgilerine yönelik kurslar açılmalı, öğrenci merkezli eğitim yapılmalı, yaptırım ve ödül
uygulamalı kirleriyle bahsi geçen farkındalığın oluşturulmasına vurgu yapmaktadır.
Sonuç olarak bu çalışmada destekleme ve yetiştirme kurslarına yönelik öğret-
men görüşleri incelenmiştir. Öğretmenlerin kurslar hakkındaki genel düşüncelerinin
olumlu olduğu, öğrenciler açısından ise kursların önemli bir öğrenme ortamı olduğu
söylenebilir. Henüz yeni denilebilecek bir uygulama olan kurslarda bazı sorunların
yaşanması normal karşılanabilir. Kursların etkili ve verimli geçmesi için kurs saatle-
rinin iyi planlanması, öğrenci devamının sağlanması, kurslarda kullanılabilecek kay-
nakların temin edilmesi, öğrenci-öğretmen-veli iş birliğinin arttırılması, konuyla ilgili
paydaşlara yönelik farkındalık çalışmalarının yapılması, kurslarda yaşanan ulaşım
ve beslenme sorunlarının çözülmesi, öğretmenlere tatmin edici bir ücretin ödenme-
si, öğretmenlere çağdaş öğrenme-öğretme yöntem ve tekniklerin kullanımı hakkında
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
120
bilgilendirme ve özendirme çalışmalarının yapılması, akademik konuların dışında da
öğrencilere yönelik açılan kursların yaygınlaştırılması önerilmektedir.
Kaynakça
Aküzüm, C. ve Saraçoğlu, M. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin destekleme ve yetiştirme kursla-
rına yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Jourmal of Educational Studies, 5(2),97-121.
Aydın, A., Sarıer, Y. ve Uysal, Ş. (2014). PISA sonuçları bağlamında öğrencilerin akademik başarı-
larının değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 13(3), 1065-1074.
Baştürk, S. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öğrencilerin matematik dersindeki başarı ya da başarısız-
lığına atfettikleri nedenler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
4(7), 105-118.
Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine, bölgelere göre
incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 21-35.
Biber, A.Ç., Tuna, Abdulkadir, Polat, A.C., Altınok, F. ve Küçükoğlu, U. (2017). Ortaokullarda
uygulanan destekleme ve yetiştirme kurslarına dair öğrenci görüşleri. Bayburt Eğitim Fa-
kültesi Dergisi, 12 (23), 103-119.
Bozbayındır, F. ve Kara, M. (2017). Destekleme ve yetiştirme kurslarında (DYK) karşılaşılan so-
runlar ve öğretmen görüşleri temelinde çözüm önerileri. Sakarya University Journal of Edu-
cation, 7(2), 324-349.
Bozkurt, B. Ü. (2016). Türkiye’de okuma eğitiminin karnesi: PISA ölçeğinden çıkarımlar. Abant
İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (4), 1673-1686.
Bozkurt, S. (2013). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarını sergilemelerine ilişkin görüşleri.
Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
Bray, M. (2006). Private supplementary tutoring: comparative perspectives on patterns and impli-
cations. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 36(4), 515-530.
Canpolat, U. ve Köçer, M. (2017). Destekleme ve yetiştirme kurslarının TEOG bağlamında sosyal
bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak incelenmesi. AJESI - Anadolu Journal of
Educational Sciences International, 7(1), 123-154.
Creswell, J. W. (2013). Research Desıgn Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches.
Sage Publications.
Dağlı, S. (2006). Özel dershanelere öğrenci gönderen velilerin özel dershaneler hakkındaki görüş
ve beklentileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniver-
sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Darling-Hammond, L.(2000). Teacher quality and student achievement: A review of state policy
evidence. Education Policy Analysis Archives, 8(1), 1-46.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
121
Demir-Başaran, S. ve Narinalp-Yıldız, N. (2017). Türkiye’de ortaokullarda uygulanan destekleme
ve yetiştirme kurslarına ilişkin öğretmen görüşleri. International Journal Of Eurasia Social
Sciences, 8(29), 1152-1173.
Denizli, H. ve Uzoğlu, M. (2016). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamaları
sürecine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Part B: Türk Fen Eğitimi Dergisi, 13(1), 3-37.
Duran, A., Düzgün, O. ve Duran, S. (2014). Sosyo-ekonomik düzeyleri farklı öğrenci velilerinin
özel dershanelere yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi,
4(1), 171-185.
Garipağaoğlu, B.Ç. (2016). Özel dershanelerden özel okullara dönüşüm projesi. Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 140-162.
Gök, R. ve Şekerci, R. (2017). Yetiştirme kurslarının halk eğitimi merkezlerine devredilmesine iliş-
kin paydaş görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 276-296.
Göksu, İ. ve Gülcü, A. (2016). Ortaokul ve liselerde uygulanan destekleme kurslarıyla ilgili öğret-
men görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 153-171.
Günal, H. ve Kaya, R. (2016). Tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konuların öğretimi sıra-
sında yaşadıkları çekince ve sorunlar (Erzurum örneği). Turkish History Education Journal,
5(1), 44-73.
Gündüver, A. ve Gökdaş, İ. (2011). İlköğretim öğrencilerinin seviye belirleme sınav başarılarının
bazı değişkenlere göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim
Bilimleri Dergisi, 2(2), 30-47.
İncirci, A., İlğan, A., Sırem, Ö. ve Bozkurt, S. (2017). Ortaöğretim destekleme ve yetiştirme kurs-
larına ilişkin öğrenci görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42,
50-68.
Kaya, V. H. ve Kaya, E. (2018). Fen başarısını artırmak için ödevler ve kurslar gerekli midir? Ana-
dolu Öğretmen Dergisi, 2(1), 48-62.
Lee, C. J., Lee, H. ve Jang, H.M. (2010). The history of policy responses to shadow education in
South Korea: ımplications for the next cycle of policy responses. Asia Pacic Education
Review, 11(1), 97-108.
MEB, (2017). Destekleme ve Yetiştirme Kursları E-Kılavuzu. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_
dosyalar/2016_08/23110302_20162017dykkilavuzu.pdf adresinden 21/08/2017 tarihin-
de indirilmiştir.
Metin, M. (2013). Öğrencilerin seviye belirleme sınavındaki başarısına etki eden unsurların farklı
değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,
14(1), 67-83.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. Sage Publication.
Nartgün, Ş. S. ve Dilekçi, Ü. (2016). Eğitimi destekleme ve yetiştirme kurslarına ilişkin öğrenci ve
öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(4), 537-564. doi:10.14527/
kuey.2016.021.
MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (91-122)
122
Özoğlu, M. (2011). Özel dershaneler: gölge eğitim sistemiyle yüzleşmek. SETA Analiz Dergisi, 36,
4–26.
Stevenson, D. L. ve Baker, D. P. (1992). Shadow education and allocation in formal schooling:
Transition to university in Japan. American Journal of Sociology, 97 (6), 1639–1657.
Şahin, C. ve Gül, K. (2017). Yetiştirme kursuna devam eden ve etmeyen ortaokul öğrencilerinin
İngilizce ders başarısı ile okul tükenmişliği ilişkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi
(INESJOURNAL), 4(12), 216-229.
Uğurlu, F. ve Aylar, F. (2017). Destekleme ve yetiştirme kurslarına yönelik öğretmen öz algı ölçe-
ğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik Çalışması. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi (GEBD),
3(1), 28-43.
Uzoğlu, M., ve Denizli, H., (2016). Fen bilimleri dersi öğretmeninin kaynaştırma uygulamaları
sürecine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 13(1), 3-37.
Ünsal, S. ve Korkmaz, F. (2016). Destekleme ve yetiştirme kurslarının işlevlerine ilişkin öğretmen
görüşlerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
13(2), 87-118.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Ya-
yıncılık.
Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına İliş-
kin görüşleri. Uluslararası insan bilimleri dergisi, 8(1), 942-973.
Zhang, W. ve Bray, M. (2018). Equalising schooling, unequalising private supplementary tuto-
ring: access and tracking through shadow education in China. Oxford Review of Education,
44(2), 221-238.
Destekleme ve Yetiştirme Kurslarına (DYK) Yönelik Öğretmen Görüşleri
