Dat in Duitsland directe belastingen niet door het Rijk, maar door de Länder werden geheven, dwong dat Rijk om de oorlog vanaf 1914 goeddeels te financieren door middel van leningen en geldschepping. Belastingverhoging vereiste een constitutionele omwenteling, wat middenin een oorlog haast ondoenlijk was. Daardoor kwam Berlijn al snel in de schulden terecht, niet in de laatste plaats bij de
... [Show full abstract] Rijksbank. Hierdoor nam ook de bankbiljettencirculatie toe. In Berlijn werd gehoopt dat het de vijand voor die schulden op kon laten draaien. Soortgelijke ideeën leefden in Parijs. Daar was de wijze waarop Frankrijk na de oorlog van 1870-71 uitgeknepen was nog niet vergeten. Bovendien was de oorlog goeddeels op Franse bodem uitgevochten. Vandaar dat George Clemenceau zich tijdens de vredesonderhandelingen zou laten ontvallen: Le Boche paiera! Nederland en Duitsland waren financieel al nauw verweven. Hier staat de vraag centraal wat voor gevolgen de wereldoorlog en de naoorlogse Duitse financiële chaos hadden voor die verwevenheid.