Content uploaded by Barbara Smolińska-Theiss
Author content
All content in this area was uploaded by Barbara Smolińska-Theiss on Nov 12, 2019
Content may be subject to copyright.
A preview of the PDF is not available
Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. e-book
Figures
Figures - uploaded by Barbara Smolińska-Theiss
Author content
All figure content in this area was uploaded by Barbara Smolińska-Theiss
Content may be subject to copyright.
... Diagnoza sytuacji dzieci w różnego typu środowiskach jest podstawą do tworzenia i nazywania obrazów dzieciństwa. Można je znaleźć w publikacjach takich przedstawicieli pedagogiki społecznej jak: B. Matyjas (2008), B. Smolińska-Theiss (1993, 2014, K. Segiet (2000), E. Jarosz (2017, Jadwiga Izdebska (2015), J. Zwiernik (2001Zwiernik ( , 2007, Anna Józefowicz (2020) czy A. Janik (2021. ...
... Wpływy globalne wraz z rodzinnymi czy środowiskowymi tworzą mozaikę oddziaływań socjalizacyjnych, kulturowych i edukacyjnych, które formują dany obraz dzieciństwa. Jak podkreśla B. Smolińska-Theiss (2014), tym, co różnicuje dzieciństwo i kreuje różne jego obrazy, jest kultura rodzinna, środowiskowa, etniczna przenoszona na teren szkoły, grup rówieśniczych czy towarzyskich. ...
b>Wprowadzenie. Artykuł zawiera teoretyczne rozważania dotyczące dziecka i dzieciństwa w pedagogice społecznej. Przedstawiono różne ujęcia i koncepcje dzieciństwa, uwzględniające szeroki kontekst nauk społecznych (filozofia, psychologia, historia, socjologia). Cel. Celem analiz było przedstawienie współczesnego podejścia do badań nad dzieckiem i jego dzieciństwem. Dziecko stawiane jest w nich w centrum zainteresowań. Traktuje się je podmiotowo, integralnie, jako humanum, i taki punkt widzenia starano się tutaj zaprezentować. Szczegółowe cele to przedstawienie różnych obrazów dzieciństwa, które wyłaniają się z badań pedagogów społecznych, oraz podkreślenie znaczenia diagnozy w tworzeniu konkretnego obrazu dzieciństwa (opis warunków życia dziecka w rodzinie, szkole, środowisku lokalnym). Materiały i metody. Artykuł napisano głównie na podstawie literatury pedagogicznej: monografii o dzieciństwie, artykułów naukowych, rozdziałów w opracowaniach pod redakcją, raportów. Przegląd literatury oparto o analizę treściową. Wyniki. Dzieciństwo to bardzo ważny etap w biografii człowieka, fundament dalszych okresów jego życia. Z tego powodu jest ono przedmiotem badań pedagogicznych, zwłaszcza pedagogiki społecznej, której jednym z zadań jest opis środowiskowych uwarunkowań szeroko rozumianych procesów wychowawczych, socjalizacyjnych i edukacyjnych pod względem ich prawidłowego bądź nieprawidłowego przebiegu. Badania nad dzieciństwem prowadzi się na podstawie różnych paradygmatów teoretycznych i metodologicznych. Najczęściej są to badania tematyczne. Na gruncie pedagogiki społecznej mają one charakter przedmiotowy, podmiotowy, przedmiotowo-podmiotowy, ilościowy i jakościowy lub łączący te orientacje (badania mieszane, triangulacja badań). Można je określić jako tradycyjne i współczesne. Szczególną uwagę zwraca się obecnie na dziecko jako na podmiot rozwoju i wychowania – zakorzeniony w historii i kulturze danego środowiska, zwłaszcza rodzinnego. Podejście do dziecka wiąże się także z poszanowaniem jego godności, praw, aktywnego udziału (partycypacji) we własnym rozwoju oraz w życiu społecznym.
... Jednocześnie sytuację społeczną dziecka określa brak samodzielności, uzależnienie, pozostawanie w silnych relacjach z rodziną i szkołą. Szkoła staje się dziś centralnym punktem zainteresowań pedagogiki, a dziecko gwiazdą systemu edukacji, przeżywamy renesans badań nad rolą i miejscem szkoły w rozwoju dziecka, nad dziećmi jako zróżnicowaną grupą społeczną (Smolińska-Theiss, 2014). Fenomen dzieciństwa ma charakter relacyjny, w swej konstrukcji pozostaje zjawiskiem dynamicznym, warunkowanym -poza otoczeniem społeczno-kulturowym i cywilizacyjnym -także psychosomatycznym układem między osobą dorosłą i niedorosłą. ...
W artykule zaprezentowano wnioski z przeglądu badań istotnych dla dzieciństwa fenomenów podejmowanych w ramach teorii reprezentacji społecznych (ang. social representations theory). Perspektywa reprezentacji społecznych Moscoviciego (1983, 2000) poszerza i uzupełnia badania nad dzieciństwem, pozwala na ukazanie szerszego kontekstu funkcjonowania dziecka i sposobów jego postrzegania przez dorosłych. Badacze tego nurtu traktują rozwój jako proces społeczny (Duveen, Lloyd, 1990), dlatego łączą odkrycia poczynione na gruncie psychologii rozwojowej i psychologii społecznej, i w takim kontekście analizują, jak dzieci stają się aktorami społecznymi. W tekście przywołano klasyczne badania rodzicielskich reprezentacji rozwoju poznawczego dziecka (D’Alessio, 1990), przedstawiono rolę dziecięcych kultur rówieśniczych, badania koncepcji świata społecznego i wiedzy społecznej dzieci oraz jego fenomenów (w tym wiedzy dzieci na temat ról społecznych pełnionych przez dorosłych). Reprezentacje szkoły i nauczyciela, które tworzą dzieci i dorośli, umożliwiają im radzenie sobie ze złożoną naturą kategorii abstrakcyjnych silnie ukontekstowionych społecznie i tym samym czynią nieznajome znajomym. Pośród kategorii społecznych wspólnych dla rodziców, nauczycieli i uczniów istotne są te, które bezpośrednio związane są z uczeniem się, jak np. zdolności i inteligencja, dlatego też w ostatniej części tekstu przedstawiono wyniki badań społecznych reprezentacji inteligencji dziecka (Carugati, 1990, 2016).
... Badania nad dzieckiem i dzieciństwem ujęte w perspektywie historycznej zajmują się analizą wyobrażeń, pojęć i idei, które istniały i ewoluowały na przestrzeni czasu (Ariès 1995;Matyjas 2008;Matyjas 2012;Smolińska-Theiss 2014;Jakubiak 2017). Były one uwarunkowane wieloma czynnikami: społecznymi, politycznymi, gospodarczymi, religijnymi, historycznymi i kulturowymi (Segiet 2011). ...
Maria Montessori, włoska lekarka i pedagog, żyjąca na przełomie XIX i XX wieku, stworzyła koncepcję pedagogiczną opartą na podmiotowym podejściu do dziecka. Zwracała uwagę, że dzieciństwo jest ważnym etapem w rozwoju człowieka. W związku z tym postulowała, że należy prowadzić badania, aby odkryć jego wartość. Na podstawie eksperymentu przeprowadzonego z dziećmi z deficytami rozwojowymi, a następnie z dziećmi w wieku przedszkolnym w tak zwanym „Casa dei Bambini”, opracowała innowacyjną metodę wspierającą rozwój dziecka. Jej rozumienie dziecka i dzieciństwa wpisuje się w nurt Nowego Wychowania rozwijającego się na początku XX wieku. Celem artykułu jest odczytanie na nowo znaczenia treści pojęć „dziecko” i „dzieciństwo” w antropologicznej i filozoficznej perspektywie badań w myśli pedagogicznej Montessori. Problemy badawcze zostały sformułowane w formie pytań: Kim jest dziecko i jakie znaczenie Montessori nadaje dzieciństwu? Metodą badawczą, która została zastosowana, był narracyjny przegląd literatury, w tym przypadku dzieł Montessori. Badania wykazały, że według Montessori dziecko jest „konstruktorem” własnego bytu, a nie tylko skutkiem działań reprodukcyjnych swoich rodziców. Nie jest też pustym naczyniem, które należy napełnić wiedzą. Dziecko pozostaje w centrum metody Montessori, która uwzględnia specyficzne właściwości poznawania przez dziecko swego otoczenia w okresie dzieciństwa.
... -oddziaływaniami i klimatem wychowawczym w rodzinie, -regułami oraz technikami wychowania i kształcenia w rodzinie, -kulturą pedagogiczną rodziny, -funkcjonowaniem i relacjami osamotnionych rodziców po opuszczeniu domu rodzinnego przez dzieci, -funkcjonowaniem rodziny z mikrogrupami i środowiskami wychowawczymi ( Tyszka, 1998;Kawula, Brągiel, Janke, 2009;Nikitorowicz, 1997;Kromolicka, 1998;Olubiński, 2001;Smolińska-Theiss, 2014;Forma, 2011;Nowak-Dziemianowicz, 2002;Ostrouch-Kamińska, 2017). ...
b>Cel. Artykuł dotyczy przemian współczesnej rodziny związanych z wyłanianiem się epoki ponowoczesności. Na wstępie uzasadniono konieczność interdyscyplinarnego podejścia do badań nad rodziną. W dalszej części artykułu ukazano przemiany współczesnego świata i rodziny, obejmujące zarówno nowe sposoby jej defi niowania i funkcjonowania, jak i przemiany struktury i wzorów życia rodzinnego. Materiały i metoda. Analiza tekstu. Wyniki. Obserwowane obecnie przemiany rodziny generują potrzebę wielowymiarowego i wieloaspektowego podejścia badawczego względem niej. Istotne staje się współdziałanie różnych dyscyplin naukowych w celu dokonywania wieloaspektowych analiz funkcjonowania współczesnej rodziny.
It is currently accepted that children are full fledged subjects of social life. Therefore, their perspective in understanding the surrounding reality seems significant. The research undertaken and described in the text was aimed at identifying how second grade students talk about the school class and how they understand the concept of respect to the student and the teacher. For this purpose, focus interviews were conducted with second graders. The results showed the perception of being in a school classroom from the perspective of the teacher’s power or adults in general. Students give their own meanings to their relationship with the teacher, but these are heavily filtered through the perception of the teacher himself. As a result, they do not reflect on the differences they notice in the place of teachers and students in the school classroom, giving them the status of obviousness.
The article concerns school citizenship - children's voices during the pandemic and war in Ukraine. School citizenship is based on viewing children as students able to act in the school environment and entitled to a say in what is done for them and how they are treated. The theoretical framework is the participatory model of childhood. I also draw on the Korczak tradition, which emphasizes the value and importance of children's subjectivity. The aim of my research is to recognize children's voices of participation and citizenship in the socio-political context. The study used the method of free autobiographical statement on the topic "My school day". The research technique was a diary written by students. Being at school is associated with fulfilling duties, controlling, checking and asking questions. There is no space for free conversation and reflection on the difficulties and obstacles that students face in an insensitive institution. An institution that sticks rigidly to the curriculum framework, in which there is no place for students who are "not suited" to school conditions. Such research is very important for children because it gives them the opportunity to express their views on issues that concern them, and often also prompts reflection on students' "existence" at school. This form allows students to unleash their development potential and allows adults to get to know and look at the child from a different perspective. The research is participatory in nature. Participation is speaking and being heard, and it is both an individual right and a practice rooted in a network of intergenerational relationships.
The paper critically analyses a report by the Jagiellonian Club, which is an independent expert organisation on preschool care for children up to the age of 3. The report focuses on the profession of a babysitter (childminder) introduced into Polish legislation in 2011. The Polish version of the babysitter profession is based on the French experience. However, it is not becoming more and more popular in Poland. The occupation is performed especially by women. After reading the report, three questions need to be formulated. What kind of public policy for parents of children under 3 years of age is to be introduced in the future? How is the public family policy to be financed? Is public policy to be more family-oriented or focused on non-family care in the future?
The article analyzes selected theoretical categories relating to parenting from a social perspective. The common denominator of these categories are the intensive actions of parents towards children, aimed at ensuring the best conditions for their development. The main axis of the narrative is the category of overparenting and helicopter parents. Moreover, the text provides hypotheses as to why parents choose this model of supporting their children.
The study provides an overview of the situation of children, victims of the war nightmare, who found themselves in foster care institutions in Central Pomerania after the end of the Second World War. The post-war period of development of these institutions was very diverse. It was associated with the social, political, administrative and economic changes that were taking place in Poland at the time. In the difficult conditions of life in the Recovered Territories, care activities for abandoned children were carried out by childcare and educational institutions, health care, daycare, and aid institutions of different natures. The aim of the study is to show the theoretical assumptions and practical contexts concerning the child and childhood in the space of foster care institutions in Central Pomerania in the years 1945–1975 and the transformations taking place in these institutions, which had an impact on the quality of childhood of the pupils/foster children.The main research problem of this study is contained in the question: How did the areas of childhood (economic, social-emotional, learning, preparation for independent living) change in foster care institutions in Central Pomerania in the context of the State’s welfare policy between 1945 and 1975?Verifying the research assumption was mainly done using archival document analysis and interviews. The study fills a gap in the regional literature in this scope and provides a basis for further in-depth research.
Niniejszy artykuł stanowi pedagogiczno-bibliograficzną introdukcję związaną z miejscami wspólnymi, obecnymi w życiu i twórczości Janusza Korczaka i Joanny Kulmowej. Zdaniem autorki oryginalne metafory: „żywe wiązanie” i „pastewny świat” łączą się z fenomenem „językowego praktykowania autobiografii”, uprawianym skutecznie przez oboje autorów, stanowiącym swoiste połączenie „sztuki wychowania” z eskapizmem literackim i językiem wczesnej edukacji. Manifestowany jest on przez Kulmową poprzez związki z pedagogiką dzieciństwa i Korczakowskim prawem dziecka do szacunku. Artykuł o „żywych metaforach” to kolejna zapowiedź obszerniejszego opracowania na ten temat.
Reklama i marketing kierowane do dzieci wywołują dużo emocji i szczególnie dużo kontrowersji. W związku z dużym zainteresowaniem społecznym, wielu autorów podejmuje tę tematykę w krótszych i dłuższych opracowaniach. Można w nich zauważyć generalną tendencję do obwiniania kindermarketingu za kształtowanie materialistycznej postawy najmłodszych, lecz brakuje opracowań, które mogłyby być wykorzystane do prowadzenia działań z zakresu edukacji konsumenckiej. Książka „Dorośli reklamują, dzieci kupują. Kindermarketing i psychologia” nie tylko opisuje wpływ działań marketingowych na dzieci i młodzież (zarówno efekty negatywne, jak i pozytywne) w odwołaniu do rzetelnych badań i wiedzy naukowej. Przedstawia szerszy kontekst społeczny, w jakim owo oddziaływanie zachodzi, ogólne reguły rozwoju dziecka, czynniki wpływające na socjalizację konsumencką. I - co najważniejsze z punktu widzenia edukacji konsumenckiej – zawiera praktyczne wskazówki dotyczące możliwości podejmowania działań interwencyjnych w przypadku działań nieetycznych lub naruszających zapisy prawne.
Jarosz Ewa, Społeczne wykluczenie i dyskryminacja dzieci – marginalizowany obszar nierówności społecznych [Social exclusion and discrimination of children – a marginalized area of social inequalities]. Today children are the last large social group affected by the problem of exclusion and discrimination. Scientifi c discourse on this issue started a few decades ago in the world, while in Poland this topic is addressed only occasionally. Janusz Korczak was the fi rst who drew social attention to the inequality and discrimination that occur in the relationship between children and adults, but the development of this perspective really started when the Convention on the Rights of the Child was adopted in 1989. Despite some analyses and attitudes developing intensively since the 1990s in the literature on childhood studies, on the rights of the child and the situation of children, indicating the need for adopting a social position of the child as equal to the adult, i.e. calling for partnership in this relation, in everyday practise the child as a citizen and the child as a partner of an adult is only a political and scientifi c construct. Why is this idea so hard to accept in social life? The paper is an attempt to address the problem and provide an answer.
In 2003 I was appointed by the UN Secretary-General as his Independent Expert to conduct a study with the support of the Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR), UNICEF and WHO. The study will provide an in-depth global picture of violence against children and propose clear recommendations for the improvement of legislation, policy and programmes relating to the prevention of and responses to violence against children. The study will document the magnitude, incidence and consequences of various types of violence against children.
