Yalvaç Yöresi Heybe Dokumaları

Abstract

El sanatları geçmişten günümüze varlığını koruyan, geçmişi bize aktaran ve kültürel değerlerin sürdürülmesini sağlayan temel taşlardan biridir. Hammaddesi lif işleyen el sanatlarımızdan dokumalar, kültürel bakımdan geçmiş ve gelecek arasında bağ kurabilen en önemli el sanatlarımızdandır. Konar-göçer yaşam biçiminin bir parçası olan dokumacılık, renk, motif, desen özellikleri ve kullanım biçimi bakımından yöreden yöreye farklılık göstermektedir. Taşıma ve saklama amaçlı kullanılan dokumaların başında heybe dokumalar gelmektedir. Konar-göçer yaşamın süregeldiği Isparta ili Yalvaç ilçesinde de dokuma günlük yaşamda özellikle kullanım amaçlı önemli sayılmaktadır. Araştırma kapsamına alınan heybe dokumalar, Yalvaç ilçe ve köylerinin yanı sıra Yalvaç müzesi envanterinde de tespit edilmiştir. Dokumalar renk, motif ve desen özellikleri bakımından incelenmiştir. Yöreye özgü teknik özellikleri ortaya çıkarılmıştır. Heybe dokumalar yörede taşıma ve saklama amaçlı daha çok kullanılmıştır. Çeyiz veya miras yoluyla büyüklerden kalan heybe dokumalarda ilçede önemli görülmektedir. İlçede Yarıkkaya, Körküler, Çakırçal, Yukarıtırtar, Çetince ve Bahtiyar köylerinde heybe dokumalar tespit edilmiştir. İlçe ve köylerinde 16 adet, müze envanterine kayıtlı 2 adet heybe dokuma örneğine rastlanılmıştır. Bu araştırma kapsamına 12 adet yöreye ait örnek dokuma dahil edilmiştir. Diğer örnekler benzer teknik özelliklere sahip oldukları için bu araştırmaya dahil edilmemiştir. Dokumalar ağırlıklı olarak zili ve cicim teknikli olarak yapılmıştır. Tespit edilen örneklerde saçbağı, kurtizi, pıtrak, akrep, koçboynuzu, sığırsidiği, göz, muska, çarpı, küpe ve bukağı motifleri sıklıkla kullanılmıştır. Kırmızı, mavi, siyah, yeşil, vişne çürüğü, bordo, lacivert, bej heybe dokumalarda kullanılan renklerdendir.