Στις περιοχές όπου οι πολίτες είναι ενημερωμένοι και τα σπίτια προετοιμασμένα η δασοπυρόσβεση διευκολύνεται σημαντικά, ενώ ο σχεδιασμός για την αποτροπή καταστροφικών πυρκαγιών υποστηρίζεται σημαντικά από την ανάλυση της απειλής και από αντιπυρικά σχέδια, αν αυτά έχουν εγκαίρως θέσει ρεαλιστικούς στόχους, επιστρατεύοντας κατάλληλα επιστημονικά εργαλεία, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας περιοχής και αξιοποιώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα.
Κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια διαδραματίζει η πρόβλεψη των χαρακτηριστικών ενδεχόμενων δασικών πυρκαγιών και η εκτίμηση της αναμενόμενης εξάπλωσής τους για διάφορα σενάρια μετεωρολογικών συνθηκών. Η μέθοδος, η οποία προτείνεται να εφαρμόζεται κυρίως πριν την αντιπυρική περίοδο έτσι ώστε να υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για προσαρμογές, συνεννοήσεις και βελτιώσεις, πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εγγενείς της αδυναμίες και τους σχετικούς περιορισμούς, έτσι ώστε να διαφυλάττει την αξιοπιστία της.
Figures - uploaded by
Miltiadis Athanasiou Author content All figure content in this area was uploaded by Miltiadis Athanasiou
Content may be subject to copyright.
Discover the world's research
20+ million members 135+ million publications 700k+ research projects Join for free ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication.
ResearchGate has not been able to resolve any references for this publication.
Η εκτίμηση του κινδύνου εδαφικής διάβρωσης και αλλοίωσης της παραλίας των Σεκανίων από διαβρωτικά φαινόμενα και κατολισθήσεις και η μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς στην ευρύτερη περιοχή των Σεκανίων
View project Διαχείριση δασικών πυρκαγιών στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης του Καϊάφα
View project McAgenda is a program funded by Erasmus+ Strategic Partnership and consists of 3 partners: The University of Athens, with Dr. Dr. Niki Evelpidou as project leader, the University of Aix-Marseille,
with Dr. Christophe Morhange as the French team leader and the University of Trieste, with Dr. Stefano Furlani, as the Italian team leader.
McAgenda is focusing on the following subjects and Master courses, with a wider project objective to modernize and update them in line with the European standards:
Quaternary GeoEnvironment - ArchaeoGeomorphology
Analysis and Management of Anthropogenic Natural Hazards and Disasters.
The scope of McAgenda is to enhance the quality of higher education, to overcome the fragmentation of higher education between countries, to enhance inter-disciplinarity and trans-disciplinarity, to enhance the employability of University graduates, to enhance networking among higher education institutions and research institutions across EU Member States, to enhance mutual understanding between people and cultures of the EU. ... [more] View project December 2015
Σκοπός της διατριβής ήταν η ανάπτυξη μεθόδων αξιόπιστης πρόβλεψης της συμπεριφοράς των δασικών πυρκαγιών για την Ελλάδα, ώστε να υποστηριχθεί η λήψη αποφάσεων κατά τη διαχείρισή τους (την πρόληψη, τον προκατασταλτικό σχεδιασμό και την καταστολή) και να βελτιωθεί η ασφάλεια των δασοπυροσβεστών.
Για την επίτευξη του σκοπού απαιτήθηκε η συλλογή μετρήσεων πραγματικής συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών
... [Show full abstract] στο πεδίο κατά τη διάρκεια της εξάπλωσής τους, που επέτρεψαν τον έλεγχο της αξιοπιστίας υφιστάμενων μοντέλων και συστημάτων πρόβλεψης της συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών και τη διερεύνηση της δυνατότητας για τη δημιουργία εμπειρικών μοντέλων πρόβλεψης. Ακόμη, αξιολογήθηκε, με τη βοήθεια ερωτηματολογίων, η δυνατότητα εμπειρικής εκτίμησης της συμπεριφοράς πυρκαγιάς από επαγγελματίες και εθελοντές δασοπυροσβέστες.
Τα αξιοποιήσιμα ευρήματα που προέκυψαν από την ανάλυση, χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία λογιστικού φύλλου εργασίας το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως Σύστημα Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων (DSS) κατά τη διαχείριση δασικών πυρκαγιών.
Ειδικότερα, από τις μετρήσεις πεδίου δημιουργήθηκε βάση δεδομένων με 196 περιπτώσεις συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών, που τεκμηριώθηκαν από το έτος 2007 έως και το 2014. Οι μετρήσεις του ρυθμού εξάπλωσης πυρκαγιών επιφανείας σε χαμηλά μακί (αείφυλλα πλατύφυλλα), υψηλά μακί, φρύγανα και χαμηλά χόρτα, που περιγράφηκαν από τα τέσσερα αντίστοιχα Ελληνικά Μοντέλα Καύσιμης Ύλης, συγκρίθηκαν με τις προβλέψεις του συστήματος πρόβλεψης συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών BehavePlus της Δασικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ. Προέκυψαν τέσσερεις στατιστικά σημαντικές εξισώσεις, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προσαρμογή των προβλέψεων του BehavePlus στις αναμενόμενες πραγματικές τιμές του ρυθμού εξάπλωσης για την Ελλάδα και ενσωματώθηκαν στο DSS, διευκολύνοντας την επιχειρησιακή αξιοποίησή τους.
Για τα υψηλά μακί, το BehavePlus προέβλεψε λίγο υψηλότερες τιμές από τις πραγματικές και η συμφωνία των προβλέψεων με τις μετρήσεις ήταν πολύ καλή οπότε η χρήση της εξίσωσης για αυτό το δασικό τύπο, δεν φάνηκε να είναι αναγκαία. Οι προβλέψεις του BehavePlus για τα χαμηλά χόρτα ήταν κατά 50% περίπου χαμηλότερες από τις πραγματικές και η στατιστικά σημαντική εξίσωση, που εξηγεί το 85% της διακύμανσης των τιμών του ρυθμού εξάπλωσης του δείγματος, πρέπει να εφαρμόζεται για την προσαρμογή των προβλέψεων στις αναμενόμενες πραγματικές τιμές του ρυθμού εξάπλωσης των πυρκαγιών, σε αυτά τα λεπτά καύσιμα. Οι εξισώσεις για τα χαμηλά μακί και την αστοιβίδα πρέπει να χρησιμοποιούνται, επίσης, για την προσαρμογή των προβλέψεων του BehavePlus στις αναμενόμενες χαμηλότερες πραγματικές τιμές.
Οι προβλέψεις του μήκους φλόγας από το BehavePlus, για τα χαμηλά μακί, τα υψηλά μακί, τα φρύγανα και τα χαμηλά χόρτα, δεν ήταν αξιόπιστες. Το πλέον σημαντικό εύρημα της ανάλυσης των τιμών του μήκους φλόγας, ήταν ότι για την αστοιβίδα, το BehavePlus υποεκτίμησε συστηματικά και σημαντικά το μήκος φλόγας, υπολογίζοντας τιμές μικρότερες από 1,2 μέτρα, που είναι το όριο για άμεση προσβολή της φλόγας με χειρωνακτικά εργαλεία, ενώ οι πραγματικές ήταν μεγαλύτερες από 1,2 μέτρα. Το συμπέρασμα αυτό είναι χρήσιμο για την ασφάλεια δασοπυροσβεστών που εργάζονται σ’ αυτά τα πολύ εύφλεκτα καύσιμα όπου έχουν συμβεί πολλά δυστυχήματα στην Ελλάδα και πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
Επιπλέον, η ανάλυση οδήγησε στη δημιουργία εμπειρικής εξίσωσης πρόβλεψης του ρυθμού εξάπλωσης πυρκαγιών σε χαμηλά μακί και επίπεδες περιοχές, με εκθετική μορφή, η οποία χρησιμοποιεί ως δεδομένο εισόδου την τιμή της έντασης του ανέμου. Η εξίσωση ενσωματώθηκε στο DSS μαζί με μία δεύτερη γραμμική εμπειρική εξίσωση για τον ίδιο δασικό τύπο η οποία χρησιμοποιεί ως δεδομένα εισόδου την ένταση του ανέμου, την περιεχόμενη υγρασία στα λεπτά νεκρά καύσιμα και την ποσοστιαία μορφολογική κλίση.
Ακόμη, δημιουργήθηκε και ενσωματώθηκε στο DSS εμπειρική εξίσωση πρόβλεψης του ρυθμού εξάπλωσης πυρκαγιών σε χαμηλά χόρτα και επίπεδες περιοχές, εκθετικής μορφής, η οποία χρησιμοποιεί ως δεδομένο εισόδου την τιμή της έντασης του ανέμου.
Η καμένη έκταση και ο ρυθμός εξάπλωσης τμήματος της τεκμηριωμένης πυρκαγιάς της ΒΑ Αττικής του 2009, συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα αποτελέσματα των προσομοιώσεων της χωρικής εξάπλωσής της που παρήχθησαν από τα συστήματα FARSITE, G-FMIS και FLogA. Διαπιστώθηκε αδυναμία του FARSITE να παράγει αποτελέσματα ικανοποιητικής ακρίβειας, παρόλο που για την περιγραφή των υψηλών, χαμηλών μακί, της αστοιβίδας και των χαμηλών χόρτων χρησιμοποιήθηκαν τα τέσσερα Ελληνικά Μοντέλα Καύσιμης Ύλης (Μ.Κ.Υ.). Αντίθετα, με τη χρήση των ίδιων Μ.Κ.Υ., τα συστήματα G-FMIS και FLogA παρήγαγαν προσομοιώσεις αποδεκτής ακρίβειας η οποία βελτιώθηκε περαιτέρω, όταν στις τιμές της έντασης του γενικού ανέμου εφαρμόστηκαν συντελεστές προσαρμογής της έντασής του στο ύψος του μέσου της φλόγας της πυρκαγιάς επιφανείας, ανάλογα με τα εκάστοτε δασικά καύσιμα.
Επίσης, δοκιμάστηκε η εφαρμογή πρόβλεψης της έναρξης και εξάπλωσης πυρκαγιών κόμης (Crown Fire Initiation and Spread - CFIS) των Alexander et al. (2006). Από τη σύγκριση των στοιχείων πεδίου με τις προβλέψεις για δάση Χαλεπίου πεύκης με υπόροφο αειφύλλων πλατυφύλλων, διαπιστώθηκαν σημαντικές αποκλίσεις τόσο ως προς τον τύπο της πυρκαγιάς κόμης (ενεργή, παθητική) όσο και ως προς τον ρυθμό εξάπλωσης. Οι μεθοδολογίες υπολογισμού της πυκνότητας της διαθέσιμης προς καύση βιομάζας του ανωρόφου, που αναπτύχθηκαν για τη Χαλέπιο πεύκη και την Κεφαλληνιακή Ελάτη για να χρησιμοποιηθούν ως δεδομένο εισόδου στο CFIS, μπορούν να υποστηρίξουν τη λήψη αποφάσεων σχετικά με στοχευμένους δασοκομικούς χειρισμούς για τη μείωση του κινδύνου της δασικής πυρκαγιάς. Στο DSS περιλαμβάνονται τρεις εναλλακτικοί τρόποι υπολογισμού της πυκνότητας της διαθέσιμης προς καύση βιομάζας του ανωρόφου της Χαλεπίου πεύκης, ανάλογα με τα διαθέσιμα δενδρομετρικά χαρακτηριστικά.
Ακόμη, δημιουργήθηκε κριτήριο πρόβλεψης της μετατροπής των παθητικών πυρκαγιών κόμης σε ενεργές πυρκαγιές κόμης, σε δάση Χαλεπίου πεύκης με υπόροφο υψηλών μακί. Υπολογίζει τον ελάχιστο ρυθμό εξάπλωσης της πυρκαγιάς επιφανείας ώστε, για δεδομένη τιμή πυκνότητας της βιομάζας του ανωρόφου που είναι διαθέσιμη προς καύση, η παθητική πυρκαγιά κόμης να μετατραπεί σε ενεργή. Το μοντέλο ενσωματώθηκε στο DSS και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στο πλαίσιο της διαχείρισης των δασικών καυσίμων για τη μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς.
Από την ανάλυση επίσης προέκυψε ότι ο ρυθμός εξάπλωσης των καθοδηγούμενων από τον άνεμο ενεργών πυρκαγιών κόμης σε δάση Χαλεπίου πεύκης με υπόροφο υψηλών μακί είναι διπλάσιος από το ρυθμό εξάπλωσης των πυρκαγιών επιφανείας στον υπόροφό τους. Η ισχύς της σχέσης είναι περιορισμένη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για την κατά προσέγγιση εκτίμηση της αναμενόμενης συμπεριφοράς ενεργών πυρκαγιών κόμης σε πευκοδάση.
Ακόμη, από την ανάλυση προέκυψε ότι ο παράγοντας που επηρεάζει καθοριστικά τη συμπεριφορά και την εξάπλωση των κυριαρχούμενων από ισχυρή κατακόρυφη επαγωγική στήλη πυρκαγιών κόμης, είναι οι συνθήκες που δημιουργούνται από την ανάπτυξη της επαγωγικής στήλης και όχι ο εκάστοτε δασικός τύπος στον οποίον εξαπλώνονται. Οι αποστάσεις μετάδοσης της φωτιάς με καύτρες σε δάση Χαλεπίου πεύκης, για τις πυρκαγιές αυτής της κατηγορίας, ήταν πολύ μεγαλύτερες από τις αποστάσεις που καταγράφηκαν σε καθοδηγούμενες από τον άνεμο ενεργές πυρκαγιές κόμης στον ίδιο δασικό τύπο. Ο αριθμός των καυτρών που καταγράφηκε στις περιπτώσεις ανάπτυξης ισχυρής κατακόρυφης επαγωγικής στήλης, ήταν επίσης πολύ μεγαλύτερος απ’ ό,τι στην κεφαλή των ενεργών, καθοδηγούμενων από τον άνεμο, πυρκαγιών κόμης.
Η τιμή σχετικής υγρασίας του αέρα 40,3 %, ήταν η ανώτατη στην οποία καταγράφηκε έναυση καύτρας σε φρύγανα, στα οποία διαπιστώθηκε μεγαλύτερη ευκολία έναυσης από καύτρες σε σχέση με τη μακία βλάστηση και τα χόρτα. Για τιμές μικρότερες του 25% καταγράφηκαν αρκετές έως και δεκάδες καύτρες ενώ για τιμές μικρότερες του 17% το φαινόμενο ήταν έντονο και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση της πυρκαγιάς συμβάλλοντας στην εμφάνιση ακραίας και, κάποιες φορές, εκρηκτικής συμπεριφοράς της φωτιάς.
Όσον αφορά το ερωτηματολόγιο, οι συμμετέχοντες όλων των επιπέδων εμπειρίας, που εκτίμησαν τη συμπεριφορά της φωτιάς σε 15 περιπτώσεις με βάση τα βοηθητικά στοιχεία που τους δίνονταν, υποεκτίμησαν σημαντικά τη συμπεριφορά της φωτιάς στα φρύγανα και τα χόρτα που είναι λεπτά καύσιμα και δεν συγχωρούν λάθη. Διαπιστώθηκε η αδυναμία των συμμετεχόντων όλων των επιπέδων εμπειρίας, να διακρίνουν την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της συμπεριφοράς της πυρκαγιάς στην πλευρά της, από τη συμπεριφορά στην κεφαλή της. Οι συμμετέχοντες δεν μπόρεσαν, επίσης, να επισημάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης εκρηκτικής συμπεριφοράς της φωτιάς σε μια περίπτωση κλειστού φαραγγιού για την οποία ερωτήθηκαν. Οι μεγάλες αποκλίσεις των εμπειρικών εκτιμήσεων από την πραγματική συμπεριφορά των πυρκαγιών, έδειξαν ότι είναι αναγκαία η δημιουργία κατάλληλα προσαρμοσμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων που να δίνουν στο προσωπικό όλων εμπλεκομένων φορέων, τη δυνατότητα κατανόησης των βασικών μηχανισμών μέσω των οποίων διαδίδονται οι δασικές πυρκαγιές.
Τα κύρια αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της διατριβής χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία πίνακα στον οποίον προτείνονται οι κατάλληλες μέθοδοι πρόβλεψης της συμπεριφοράς των δασικών πυρκαγιών ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και επισημαίνονται τα ερωτήματα ή/και οι περιορισμοί που συνοδεύουν την εφαρμογή τους. Σε πολλές περιπτώσεις, ο πίνακας παραπέμπει στο DSS που δημιουργήθηκε. Σε δεύτερο πίνακα, παρουσιάζεται η δυνητική χρήση μεθόδων του πρώτου πίνακα κατά τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών (από το στάδιο της πρόληψης έως την αποκατάσταση) και για εκπαιδευτικούς σκοπούς, από το Πυροσβεστικό Σώμα, τη Δασική Υπηρεσία, τις υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας και τους πιστοποιημένους εθελοντές. View full-text Chapter
Full-text available
June 2021
Η πρόσκληση του πυρονόμου κ. Στυλιανού Καλαφάτη να προλογίσω το παρόν εγχειρίδιο είναι ιδιαιτέρως τιμητική και με μεγάλη χαρά επίσης, προσφέρω εθελοντικά, την επιμέλεια και υποστήριξη στη σύνταξη κειμένων.
Ο κ. Καλαφάτης υπηρετεί στο Πυροσβεστικό Σώμα (Π.Σ.) περισσότερο από δύο δεκαετίες και είναι μεταξύ εκείνων που καλούνται να πλησιάσουν τις φλόγες και να τις καταστείλουν, είναι μεταξύ εκείνων
... [Show full abstract] των έμπειρων και αποτελεσματικών μόνιμων πυροσβεστών που καταστέλλουν και σβήνουν τις δασικές πυρκαγιές. Επίσης, είναι μεταξύ εκείνων που βοηθούν κάποιους από τους εθελοντές δασοπυροσβέστες να αποκτήσουν τις πρώτες τους απαραίτητες δεξιότητες.
Με προσήλωση και με κόπο, που του είναι όμως ευχάριστος, εφαρμόζει τεχνικές και αξιοποιεί εργαλεία στην καθημερινότητά του, πιστεύει ότι κάποιοι συνδυασμοί τεχνικών θα μπορούσαν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της δασοπυρόσβεσης και γι’ αυτό προτείνει μέσα από το παρόν εγχειρίδιο, την ευρεία τους χρήση.
Χωρίς να θεωρεί ότι μία τεχνική από μόνη της μπορεί να «παρέχει μαγικές λύσεις» θεραπεύοντας τα πάντα, παρουσιάζει προσαρμογές - που έχουν γίνει και χρησιμοποιούνται κατά τη δασοπυρόσβεση στη Χίο - σε υφιστάμενες μεθόδους οι οποίες έχουν αναπτυχθεί στο εξωτερικό. Επισημαίνει ότι οι εν λόγω προσαρμογές προσφέρουν δυνητικά πλεονεκτήματα και μοιράζεται επιπλέον προβληματισμούς του με τον αναγνώστη, με τον μυημένο κυρίως αναγνώστη, τον συνάδελφό του πυροσβέστη. Εκφράζει με απλό τρόπο κάποιες σκέψεις σχετικά με τη δασοπυρόσβεση, δίνει από πρακτική άποψη χρήσιμες συμβουλές και θίγει επίσης ζητήματα χρήσης φορητών οργάνων μέτρησης μετεωρολογικών συνθηκών και συστηματικής αξιοποίησης των χωματουργικών μηχανημάτων.
Ακόμη κι αν υπάρχουν αντιρρήσεις για τις τεχνικές οι οποίες παρουσιάζονται στο παρόν εγχειρίδιο ή για τις προτάσεις του συγγραφέα, αυτό που δεν είναι εύκολο να του αρνηθούμε, είναι ότι ο κ. Καλαφάτης μας παρουσιάζει κάτι που ήδη αξιοποιεί καθώς και ότι συμβάλλει στη συζήτηση για μελλοντικές βελτιώσεις ή/και πιθανά σημαντικές καινοτομίες που βέβαια αγγίζουν και ζητήματα τυποποίησης και συμμόρφωσης με απαιτήσεις συγκεκριμένων προτύπων ή προδιαγραφών.
Ας ακούσουμε τι έχει να μας πει και ας δούμε τι έχει να μας δείξει. View full-text Conference Paper
Full-text available
October 2019
This paper presents an empirical equation that was developed for the prediction of surface fire rate of spread (ROSsurface) in Mediterranean grasslands. Based on 20 field observations of wildfire behaviour in grasslands, ROSsurface was modeled as a power function of midflame wind velocity (Vmidflame) The empirical equation had an exponent equal to 1.199. The value of the exponent of this
... [Show full abstract] empirical equation is in the 1 to 2 range, which is in agreement with the results of other similar published modeling efforts.
Some limitations regarding grass fire ROSsurface prediction, were addressed and discussed, also. Even though further reliability testing is needed, the empiric tool might still: a) support prescribed fire planning and use and b) be quite useful for the safety of firefighters and decision making in wildland fire management. View full-text Conference Paper
Full-text available
October 2019
This paper presents: i) a testing of fifty-six field observations of crown fire behaviour versus predictions from CFIS (Crown Fire Initiation and Spread) software tool, regarding crowning onset, crown fire type and Rate of Spread (ROS), for Mediterranean pine forests and ii) an empirical equation (criterion) that was developed and calculates, for any specified value of Canopy Bulk Density (CBD),
... [Show full abstract] the critical surface ROS value (threshold) above which active crowning can be sustained, in Mediterranean pine forests. Some limitations regarding active crown fire ROS prediction, were addressed and discussed, also. Even though CFIS, was deemed as inappropriate for operational use in Greece before further testing, it might still be quite useful as a training tool for the estimation of crown initiation and could be suitably incorporated in firefighters training courses. View full-text Last Updated: 05 Jul 2022
Discover the world's research
Join ResearchGate to find the people and research you need to help your work.
