Medya Ahlakı Literatürü Üzerine Bir Değerlendirme - Review Literature Review on Media Ethics

Abstract

Medya ahlakı üzerine bir literatür irdelemesi dört grup kaynak üzerinde bir çalışmayı adeta zorunlu kılmaktadır. Medya ahlakı ile ilgili ilk çalışmalar hukuki düzenlemelerin ortaya koyduğu yasa metinleridir. İkinci önemli ana kaynak grubunu medya profesyonellerine ait meslek örgütlerinin, mesleğin meşruiyetini ve işleyişini sağlamayı hedefleyen meslek ilkeleri bildirgeleri oluşturmaktadır. Medya ahlakının üçüncü bir kaynağı da iletişim fakültesi veya gazetecilik yüksek öğretim kurumları olarak akademide yapılan çalışma- lardır. Dördüncü bir kaynak grubunu ise bir kısmı telif, çoğunluğu derleme olarak Batı dillerinden yapılan tercüme eserlerden oluşan yayınlar teşkil etmektedir.

Full text

Tanıtım ve Değerlendirme
Review
Medya Ahlakı Literatürü Arasında
Bir Gezinti
Literature Review on Media Ethics
Hediyetullah Aydeniz
Medya ahlakı üzerne br lteratür rdelemes dört grup kaynak üzernde br
çalışmayı adeta zorunlu kılmaktadır. Medya ahlakı le lgl lk çalışmalar
hukuk düzenlemelern ortaya koyduğu yasa metnlerdr. İknc öneml ana
kaynak grubunu medya profesyonellerne at meslek örgütlernn, mesleğn
meşruyetn ve şleyşn sağlamayı hedeeyen meslek lkeler bldrgeler
oluşturmaktadır. Medya ahlakının üçüncü br kaynağı da letşm fakültes
veya gazeteclk yüksek öğretm kurumları olarak akademde yapılan çalışma-
lardır. Dördüncü br kaynak grubunu se br kısmı telf, çoğunluğu derleme
olarak Batı dllernden yapılan tercüme eserlerden oluşan yayınlar teşkl
etmektedr.
İlk Kaynak Grubu: Mevzuat
Basın ahlakına lşkn düşünceler, çerçeve metnler ve lke kabuller çn
başvurulacak lk ve temel kaynaklar hukuk düzenlemelerdr. Ntekm
başlangıcı 11 Kasım 1831 yılında Takvim-i Vekâyi gazetesnn lk sayısının
yayımlanmasına tarhlenen Türkye’nn basın tarhnde de medyaya dar
ahlak lkeler öncelkle mevzuat metnlernde aranmaktadır.
Basın tarhmzde basına lşkn lk hukuk düzenlemeler Matbaalar
Nizamnamesi (1857), Ceza Kanunu (1858), Matbuat Nizamnamesi (1864)
ve Kararname-i Âli (27 Mart 1867) gb mevzuat metnlerdr. Örneğn
1864 tarhl Matbuat Nzamnames’nn 14. maddes “Herhang gazete
âdâb-ı umumyeye ve mahâsn- ahlâk-ı mllîyeye mugayr br şey yazar ve
* Literatür derlemesinde ve bunun APA formatına uyarlaması konusundaki katkılarından dolayı Merve
Akkuş ve Muaz Yanılmaz’a teşekkürlerimi sunuyorum.

İş Ahlakı Dergisi
154
edyân ve mezâhb- câryyeden brne gazete vasıtasıyla hakaret ederse br
yüzlük altından yrm beş yüzlük altına kadar ceza-yı nakdî alınır veyahut
br haftadan üç mâha kadar haps olunur.” hükmüyle genel ve mllî ahlaka
aykırılık, farklı dn ve mezhep mensuplarına hakaret etmenn müeyy-
desn düzenlyordu. Aynı nzamnamenn 26. maddes se “Br gazetec
taammüden ve br sû- nyete mebn kasden havâds- kâzbe veyahut
evrak ve senedât-ı musannaa tab’ eder veya bu makûle havads ve evrakı
dğer br gazeteden naklen derc eyler se br aydan br seneye kadar haps
veyahut on altından ell altına kadar ceza-yı nakdî ahzyle mücâzât edlr.”
hükmü le başka gazeteden nakl yoluyla da olsa yalan haber yapmanın
müeyydesn belrlyordu. 1867 tarhl Kararname- Âl’de de yalan habere
dar müeyydeler getrlerek matbuatta ahlaki iyileştirmenn sağlanması
hedeenmştr (Özgen, 2002: 139, 141).
23 Aralık 1876 (7 Zlhcce 1293) tarhl Kanun-u Esâsî’nn 12. maddes
“Matbuat kanun daresnde serbesttr.” hükmünü çeryordu. Bu madde, 1909
tarhl Kanûn-u Esâsî’nin Bazı Mevaddı Muaddelesine Dair Kanun (5 Şaban 1327 /
3 Ağustos 1325) le “Matbuat kanun daresnde serbesttr. Hç br vechle kab-
lettab’ teftş ve muayeneye tâb tutulamaz.” şeklnde yenden düzenlenmştr.
Bu düzenleme Cumhuryet dönemnde de varlığını korumuştur.
14 Temmuz 1909 tarhl Matbuat Kanununda da bugün basın ahlakı veya
etğ bağlamında üzernde durulan hakaret, basın yoluyla şantaj yapıp menfa-
at sağlamak, ahlak kurallarına uymayan yazı ve resim basılması, vatandaşları
suç işlemeye kışkırtan yazı yazılması gb yasaklar belrlenmşt. Matbuat
Kanunu çok sayıda değşklğe uğramışsa da 8 Ağustos 1931 tarhne kadar
yürürlükte kalmıştır (Özgen, 2002: 145).
Cumhuryet dönemnde basına lşkn düzenlemey getren lk düzenle-
me 20 Nsan 1924 tarhl Teşklât-ı Esasye Kanunu’nun 77. maddesnde
“Matbûat, kanûn daresnde serbesttr ve neşredlmeden evvel teftş ve
muayeneye tâb değldr.” şeklnde belrlenen hükümdür. 1909 tarhnde
Kanun-u Esâsî’de yapılan değşklk aynı şeklde korunurken 4 Mart 1925
tarhl Takrr- Sükun Kanunu bu hükmü şlevsz hale getrecek ve basını br
varlık sorunuyla karşı karşıya bırakacak br düzenleme getrmştr: “İrtca ve
syana ve memleketn nzâm-ı çtmâîs ve huzur ve sükûnunu ve emnyet ve
asâyşn hlâle bâs blumum teşklât ve tahrkât ve teşvkât ve teşebbüsât
ve neşryâtı hükûmet, Res- Cumhûrun tasdkyle ve re’sen ve dareten
men’e mezundur. İşbu ef’al erbabını hükûmet İstklâl Mahkemes’ne tevd
edeblr.” (Özgen, 2002: 149).

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
155
Bu tarhten tbaren basının temel sorunu varlığını sürdüreblme meseles-
dr. Br varlık sorunu yaşayan basının etk ve ahlak düzlemnde br tartışma
yürütmes mümkün olmamıştır. Osmanlı gazeteclğnn doğuşundan sonra
ortaya çıkan lk hukuk düzenleme metnler, medya ahlakı arayışlarının
kökenn oluşturması hasebyle lteratürün br parçası olarak buraya alındı.
Günümüz basın ahlakı, medya etğ, letşm etğ tartışmaları, artık hukuk
düzenlemeler, yasal metnler üzernden değl, bunun yerne meslek örgüt-
ler, meslek mensupları ve akadem tarafından kend çalışma alanlarına has
br çerçevede yürütülmektedr. Buna lşkn lk gelşmeler ve tartışmalara
aşağıda yer verlecektr.
Medya etğ lteratürünün br parçası olarak br yasal düzenlemeye daha
değnlmes konunun tamamlanması açısından yararlı olacaktır. Bu düzen-
leme, Basın Ahlâk Esasları başlığını taşıyor olması açısından önemldr.
Basın İlân Kurumu’nun teşklat kanununun 49. maddes doğrultusunda
18 Kasım 1994 tarhl Basın İlân Kurumu Genel Kurulu’nda yargı yolu açık
olmak üzere resmî lanların keslmes gb br müeyyde uygulamasına Basın
Ahlâk Esasları temel olarak kabul edlmştr. Bu kararlar Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe grmştr. Kurum şleyşn sağlayan mevzuatın br
parçası olduğundan Basın Ahlâk Esasları adını taşısa ble yasal br düzen-
lemenn getrdğ ahlak esasları olarak lteratürde, akademk çalışmalarda
buna atıf yapılmaktadır (Grgn, 2000: 231).
İkinci Kaynak Grubu: Meslek Erbabının Girişimleri
Yasal düzenlemelern yanında meslek örgütlenmelere paralel gelşen br
takım meslek uzlaşı metnlernden söz edleblr. Bu çerçevede meslek
örgütlenmelere dar değnlmes gereken lk teşebbüsün İknc Meşrutyet’n
lanıyla başlamış olan ve Cemiyet-i Matbuat-ı Osmaniye adıyla 30 Temmuz
1908 (17 Temmuz 1324)’de kurumsal br çatıya kavuşmuş yapının olduğu
hatırlanablr. Cemyet, kurulmasına ve tüzüğünü oluşturmasına rağmen
amaçladığı “Gazetecler Kongres” toplayamadığından dernek statüsünde
faalyete geçememştr. Cemyetn adı daha sonra 1920’de Türk Matbuat
Cemiyeti’ne çevrlmş, 1923’den sonra Matbuat Cemiyeti, 1930’da İstanbul
Matbuat Cemiyeti adıyla faalyet göstermş ve 1935’te Basın Kurumu adını
almıştır. 1938 yılında üyelğn zorunlu olduğu ve üye olmayanın gazete-
clk yapamadığı Basın Birliği kurulmuştur. Çok partl syasal hayata geçş
sürecnde bu brlk lağvedlerek yerne meslek mensupları tarafından 10
Hazran 1946 yılında Gazeteciler Cemiyeti kurulmuştur.

İş Ahlakı Dergisi
156
Gazeteciler Cemiyeti’nn öncülüğünde hazırlanan basın çalışanı gazeteclern
uymayı kabul ettkler, ancak yasal dayanağı olmayan br anlaşma metn
durumunda olan Basın Ahlak Yasası’nı uygulamak çn br öz denetm meka-
nzması olarak 24 Temmuz 1960 tarhnde Basın Şeref Divanı kurulmuştur.
Fazla uzun ömürlü olmayan bu yapı, 1967 tarhnde şlevsz kalarak br nev
kend kendsn feshetmştr.
Dönemn hükûmet ve kamu yetkllernn de teşvkyle 6 Şubat 1988 tar-
hnde Basın Konseyi kurulmuştur. Konsey, gönüllü üyelğe dayanmakta ve
Basın Meslek İlkeleri olarak kabul edlen sözleşmenn mzalanmasıyla br
meslek denetm hedefyle çalışmaktadır.
Basın ahlakı ve meslek lkelernn belrlenmesyle lgl grşmler, 1960
yılına kadar meslek profesyoneller tarafından yapılmamıştır. 27 Mayıs
darbes sonrasında 24 Temmuz 1960’ta Türkye Gazetecler Cemyet’nn
öncülüğünde Basın Ahlak Yasası adını taşıyan dokuz maddelk br metn
hazırlanmış, gazetecler ve yayın kuruluşları temslcler tarafından mza-
lanmıştır. Bu metndek lkeler denetlemek çn de Basın Şeref Divanı
oluşturulmuştur. Uluslararası Basın Ensttüsü’nün İsveçl Başkanı Allan
Hernelus’un önersyle, İsveç’te 1916 yılında kurulan Basın Konseyi’nn
çalışması örnek alınarak Basın Ahlak Yasası hazırlanmıştır. Bu, lk öz
denetm mekanzması denemesdr. Mll Brlk Komtes’nn teşvk ve
yönlendrmesyle kurulan Basın Şeref Dvanı mekanzması 1967’de başa-
rısız br deneme olarak tarhe geçmştr.
Dokuz maddelk Basın Ahlakı Yasası’nın ardından, Türkye’de basın ahla-
kı konusunda kabul edlmş br başka yazılı belge se, Uluslararası Basın
Enstitüsü (IPI) tarafından onaylanmış olan ve ülkemzde de 14 Şubat 1972
tarhnde Gazetecler Cemyet Genel Kurulu’nda kabul edlen Gazetecilerin
Basın Ahlak Kuralları adını taşıyan lkelerdr.” (Özgen, 2002: 186).
Br başka öneml metn se meslek mensuplarının dışında akademsyenlern
de katkılarıyla 21 Aralık 1975 tarhnde İstanbul Ünverstes’nde yapılan
İknc Basın Kurultayı’na sunulan br komsyon raporudur: “Basının Görev
ve Sorumlulukları Komisyonunun hazırladığı rapor da basın ahlakı alanında
hazırlanan ve akademsyenlern de dâhl olduğu öneml br çalışmanın ürü-
nüydü.” (Özgen, 2002: 187).
Basın Konsey’nn 6 Şubat 1988 tarhnde lanıyla mzalanan ve kabul edlen
Basın Konseyi Sözleşmesi ve 16 maddelik Basın Meslek İlkeleri dğer öneml
br metndr. Basın Konsey bu lkelern uygulanablrlğn takp açısından

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
157
br öz denetm mekanzması olarak çalışmalarını dar alanda da olsa hâlen
sürdürmektedr.
En kapsamlı ve yaygın olarak kabul edldğ söyleneblecek meslek lkele-
r metn Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından hazırlanan ve 18 Kasım
1998 yılında lan edlen Türkiye Gazeteciler; Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’dr.
Bu lkelern uygulanablrlğn takp ve denetm çn de Basın Senatosu ve
Meslek İlkelerini İzleme Komitesi oluşturulmuştur.
Meslek örgütü düzeynde Çağdaş Gazeteciler Derneği’nn lan ettğ Çağdaş
Gazeteciler Derneği İlkeleri (ÇGD, 2011) ve Medya Derneği tarafından Ocak
2011’de lan edlen Türkiyeli Gazeteciler İçin Etik İlkeler metnler, meslek
lkeler ve etk bldrgeler kategorsnde son yıllarda ortaya konulan öneml
çalışmalardır. Son olarak Anadolu Ajansı Yönetm Kurulu Başkanı’nın dönem
başkanlığını yürüttüğü Asya Pasifik Haber Ajansları Birliği (OANA)’nn 15
Aralık 2011 tarhnde lan ettğ altı maddelk etk lkeler uluslararası br
meslek örgütünce kabul edlmesne rağmen kurumsal düzeyde br medya
kuruluşunu bağlaması açısından hatırlanması gereken yen br gelşme ola-
rak kaydedlmeldr.
Medya organzasyonları düzeynde kurumsal olarak meslek lkeler çalışma-
sı yapıp lan eden medya kuruluşlarının sayısı çok az deneblecek sayıdadır.
Doğan Yayın Holding, Anadolu Ajansı, Zaman Gazetesi ve NTV televzyonunun
kurumsal düzeyde meslek lkelern belrleyen çalışmaları bulunmaktadır.
Ancak bu sınırlı sayıdak örnek dışında Türkye’de medyanın genel açısın-
dan, takpçlerne karşı sorumluluğu ve hesap verleblrlğ sağlayan yayın
ve meslek lkelernn kurumsal düzeyde hazırlanması, kabul edlmes ve lan
edlmes kültürünün henüz tam olarak oluşmadığı söyleneblr.
Üçüncü Kaynak Grubu: Akademik Camianın Çalışmaları
Basın yayın mesleğ ve bu arada meslek etk kurallar çerçevesnde dkkate
alınması gereken br dğer alan akademdr. 1950 sonrasında mesleki eğitim
çerçevesnde başlayan gazeteclk okulları, 1990’lı yıllara gelndğnde fakül-
te hâlne gelerek kurumsallaşmada öneml br aşama kaydetmşlerdr. Şu
anda Türkye’de ellnn üzernde letşm fakültes mevcuttur. Bu fakülteler-
de okutulan ahlak veya etk derslerne göz atıldığında karşımıza çıkan ders
smler ve çerkler bu alanla lgl lteratüre lşkn de puçları vermektedr.
Medya ahlakının letşm fakültelernde kendne nasıl br yer bulduğuna
dar ünverstelern web steler üzernden yapılan br tarama, seçlen ders

İş Ahlakı Dergisi
158
smlernden hareketle konunun akademdek algılanışı hakkında fkr verr
ntelktedr. Bu çerçevede medya ahlakının, letşm fakülteler ders lste-
lernde Basında Aktöre, Medya Etiği, Kitle İletişim Araçlarında Etik, İletşm
Etğ, İletişim Ahlakı, İletişim ve Etik, Halkla İlişkiler ve Etik adlarıyla, çoğun-
luğu lsans ve az sayıda da lsansüstü ders programlarında yer aldığı görül-
mektedr. Ders brnc sınıfta programına dâhl eden fakülteler olduğu gb
knc, üçüncü ve dördüncü sınıarında dâhl eden fakülteler de mevcuttur.
Ama her hâlükârda medya ahlakı, letşm fakültelernn tüm bölümlernde
ortak veya bölüm ders olarak çoğunlukla da zorunlu br ders şeklnde prog-
ramlarda yer almaktadır. Ancak yukarıda verlen ders smlernden de fark
edleceğ üzere ders sm ve çerğ le lgl ortak br anlayışın ve müfredat
brlğnn olduğunu söylemek zor gözüküyor.
Genel br değerlendrmeyle dersn akademye grşnn basın ahlakı ve öz
Türkçe br smlendrme terchyle basında aktöre şeklnde başladığı, sonra-
sında medya etiği ve en son gelnen noktada se iletişim etiği gb çok kapsamlı
br ders smnn gderek yaygınlık kazanmaya başladığı; mevcut hâlyle basın
kavramının artık kullanılmadığı (açılmamış olsa da Anadolu Ünverstes
İletşm Blmler Fakültes nternet stesnde br stsna olarak Basın Ahlakı
sm ders lstesnde bulunmaktadır), medya ve iletişim üzernden br ortak-
lığın oluştuğu, ahlak yerne de etik kavramının yaygın olarak kullanıldığı
söyleneblr. Ntekm aşağıda sunulan ders smler ve çerklernde görüle-
ceğ üzere br fakültenn programında iletişim etiği adıyla yer alan br derste,
dersn adında etk kelmes geçmesne rağmen şlenecek konular tamamıyla
ahlak merkeze alınarak belrlenmş ve dersn konu başlıklarında br defa
da olsa etk kavramı kullanılmamıştır. Bu durum, etk le ahlak kavramla-
rının eş anlamlı veya brbrlernn yerne kullanılması olarak kabul edldğ
anlamına gelebleceğ gb bu alandak kavram kargaşasının br gösterges
olarak da okunablr. Daha uç br örnek se aynı letşm fakültesnn farklı
bölümlernde hoca farkından dolayı aynı dersn amacı ve çerğ arasında
cdd farkların görüleblmesdr.
İletşm fakültelernn ders programlarında yer alan medya etğ derslernn
çerğnden yola çıkarak medya etğ derslernn uygulamaya dönük boyut-
ları olmakla brlkte daha çok akademk br yetknlğn kazandırılmasının
hedeendğ göze çarpmaktadır (bkz. Tablo 1).

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
159
1 Ders amaç ve içeriklerinin yazımlarında üniversitelerin kurumsal İnternet sayfalarındaki ifadelere bağlı kalınmış, sadece imla tashihleri yapılmıştır. Her bir dersle ilgili
kaynak ilgili satırdan çıkılan dipnotla verilmiştir.
2 Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü, http://if.kocaeli.edu.tr/akademik/planlar/gzt_ders_icerik.htm
3 Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi, http://iletisim.gsu.edu.tr/docs/dersler/cm3/COM_305.pdf
4 İstanbul Ticaret Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Sistemleri Bölümü, http://www.iticu.edu.tr/Akademik/Fakulteler/Iletisim/Bolumler/Medya-Iletisim-
Sistemleri/Lisans-Ogrencilerimiz/Pages/Ders-Listesi.aspx
5 İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü, http://www.iau.edu.tr/arel/akademik/fakulteler/iletisim/gazete/ders_icerikleri.html
Tablo 1. Yükseköğretim Kurumlarında Medya Ahlakı Odaklı Dersler, Amaçları ve İçerikleri
Ders Adı Ders Amacı Ders İçeriği
İletişim Etiği Belrtlmemş Ahlak Anlayışına Genel Grş
Ahlak Anlayışının Tarhsel Süreç İçersndek Gelşm
Felsefe Akımlarının İncelenmes
Ahlak Anlayışı ve İletşm Ahlakı
İletşm Ahlakı le İlgl Basılı ve Görsel Materyallern İncelenmes
Medyada Yer Alan Olayların Felsefe Akımlarından ve İletşm Ahlakı Değerlernden Yararlanılarak
Tartışılması2
İletişim Etiği Bu derste ahlak, etk kavramlarını tarhsel, kuramsal ve kurumsal
arka planlarıyla ortaya koymak, medyada karşılaşılan etk sorun-
ları güncel örnekler üzernden tartışmak ve meslek ç denetm
mekanzmalarını öğrencye tanıtmak amaçlanmaktadır.
Ahlakla İlgl Temel Kavramların Aktarılması; Etk, Ahlak, Deontoloj
Etk le lgl temel yaklaşımlar; Normatf Etk – Kant, Faydacılık – Bentham vd.
Medyada Mülkyet ve Medya Denetm
Medyada Yaşanan Temel Etk Sorunlar: Özel yaşam, mahremyet ve kşlk hakları
3. Sayfa Haberler
Haber Kaynağı le İlşkler
Basında Yaşanan Temel Sorunlar: Mllyetçlk ve Medya
Yargı Haberler
Flm İzleme – Tartışma: “El-Cezre: Control Room” veya “Uncovered: Tout Sur La Guerre en Iraq”: Savaş
Gazeteclğ
Seçm Dönemnde Haberclk
Krz Haberclğ
Yen Medya ve Etk Sorunlar
Medyada Yaşanan Deontolojk Sorunlar Karşısında Oto-Kontrol Yöntemlernn İncelenmes: Türkye ve
Yurtdışı Örnekler3
İletişim Etiği Bu dersn amacı, meslek etk kurallarını öğretmek ve mesleğe
lşkn etk kararların verlmesn sağlamaktır.
Ktle letşm araçlarının konumu ve yayın lke ve esasları, basın meslek lkeler, otokontrol gb konular
şlenecektr. Öğrenclern ahlak sorgulamadak becerlern gelştrmek amacıyla medyayla lgl uluslarara-
sı ve yerel yasa düzenlemeler konusunda blglenmeler sağlanacaktır.4
İletişim Etiği Dersn amacı, “İletşm Etğ” kavramının tanımı ve tarhî mra-
sını açığa kavuşturarak öğrenclere letşm alanında etk kavra-
mının önemnn benmsetlmes, görsel ve yazılı basında meslek
etğ uygulamalarının eleştrel br yaklaşımla ele alınarak doğru
br bakış açısı kazandırmaktır.
İletşm Etğ dersnde etk kavramı, ahlak, hukuk, meslek etğ kavramları çerçevesnde ele alınacak; etk
ve toplumsal sorumluluk, gazeteclk-halkla lşkler-reklam-televzyon alanlarında etk yaklaşımlar gb
konular tartışılacaktır. Türkye’den ve dünyadan letşm etk lkeler/kılavuzları ve bldrler ışığında;
yaygın etk sorunlar tartışmaya açılacaktır. Yen letşm teknolojler eksennde yen sorunlar üzernde
durularak, çözüm olasılıkları değerlendrlecektr.5

İş Ahlakı Dergisi
160
Tablo 1. Yükseköğretim Kurumlarında Medya Ahlakı Odaklı Dersler, Amaçları ve İçerikleri
Ders Adı Ders Amacı Ders İçeriği
İletişim ve Etik Gazeteclkte etk karar verme süreçlernn verlmes İletşm Etğ Kavramı
Gazeteclkte, Televzyonculukta, Halkla İlşklerde ve Reklamcılıkta Etk Sorunlar ve Çözüm Önerler
İletşm Mesleklernde Özdenetm Yöntemler6
İletişim ve Etik Etk teorlern sunduğu sosyal ve poltk kurumları nceleme; le-
tşm bağlamında etk sorunları (haklar, yükümlülükler) ve süreç-
ler (kapsam, etkleşm, reklam, teknolojk yenlkler) gözden
geçrme; öğrencler letşm çalışmalarında örnek olay ncelemes
yaparak teor ve pratğ kullanmaya teşvk etmek.
Erdem Etğ
Fayda Etğ
Ahlak Etk
Söylem Etğ
Dünyada Etk
Gazeteclkte Etk
Gerçekler ve Yalanlar
Halka Htap Etğ
Halkla İlşkler Etğ
Reklam Etğ
Etk ve Yen Medya Pratkler7
İletişim Etiği Belrtlmemş Etk Kavramı
Etk le İlgl Temel Yaklaşımlar
Etk, Toplum ve Evrensel Değerler
İletşm Sürecnde Etk Konular
Blg Toplumunda Etk
İletşmde Güven ve Endşe
Toplumda Medyanın Rolü ve Sorumlulukları
Meslek Becerlern Kullanımı ve Etk
Syasal İletşm ve Etk Konular
Medyada Etk ve Tarafsızlık İlkes
Medyada Gerçeklk Olgusu
Söylem ve Etk
Medya, Etk ve İzleyc
Medyada Şddet ve Etk Sorunlar
Özel Yaşam ve Mahremyet
Reklam ve Etk
Yazılı Basında Etk
Televzyon ve Etk8
6 Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü, http://www.ilet.gazi.edu.tr/index.php?gaz821
7 İzmir Ekonomi Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Bölümü, http://ects.ieu.edu.tr/syllabus.php?section=media.comm.ieu.edu.tr&course_code=MMC
302&cer=0&sem=2
8 Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi, http://www.anadolu.edu.tr/ogrenci_isleri/catalog/iltfak.pdf

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
161
Tablo 1. Yükseköğretim Kurumlarında Medya Ahlakı Odaklı Dersler, Amaçları ve İçerikleri
Ders Adı Ders Amacı Ders İçeriği
İletşm Etğ Bu ders, medya ve letşm öğrenclerne, toplumsal yaşamdak
İletşmcler olarak ortak ve genel br etk gelştrmelerne olanağı
sağlar. Bu ders, letşm ve medyada uygulanan etk dersdr ve
gazeteclk, halkla lşkler, reklamcılık ve yayını çne alan tüm
ktle letşmn kapsar.9
Belrtlmemş
İletşm Etğ Belrtlmemş Ahlak Anlayışına Genel Grş: Ahlak Anlayışının Tarhsel Süreç İçersndek Gelşm
Felsefe Akımlarının İncelenmes
Ahlak Anlayışı ve İletşm Ahlakı
İletşm Ahlakı le İlgl Basılı ve Görsel Materyallern İncelenmes
Medyada Yer Alan Olayların Felsefe Akımlarından ve İletşm Ahlakı Değerlernden Yararlanılarak
Tartışılması10
İletşm Etğ İletşm ve aktöre (etk) olgularını kapsamlı şeklde rdelemek;
öğrencler aktöre (etk) konusunda blnçlendrmek.
İletşm ve Aktöre Kavramlarının İrdelenmes
Tarhsel Sürecn İrdelenmes
Yazılı Basında İletşm Etğ (Dünya’da ve Türkye’de)
Görsel Basında İletşm Etğ (Dünya’da ve Türkye’de)
Djtal Çağ ve İletşmde Aktöre11
Medya Etiği Bu dersn amacı medyada etk hakkında öğrencler blglendr-
mektr. Derste medya etğ le lgl tarhsel ve güncel tartışmalar,
farklı konularla lşks bağlamında tartışılacaktır. Ayrıca etk
lkelern, ahlak yargıları ve hukuk yasalarından farkının ortaya
konulmasıyla da, “Neden etk?” sorusuna yanıt bulma denemeler
anlatılmaya çalışılacaktır.
Etk
Medyada Etk
Medyada Etğn Tarhsel Temeller
Medyada Mülkyet ve Kontrol
Medyada Ekonom
Medyada Syaset
Medya ve Demokras
Medyanın Hesap Vereblrlğ
Medyada Etk Değerler
Gazetede Etk
Dergde Etk
Televzyonda Etk
Radyoda Etk
Yen Medya Kanallarında Etk12
9 Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü, http://www.yeditepe.edu.tr/bolumler/gazetecilik/ders-aciklamalari
10 Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi, http://if2.kocaeli.edu.tr/pages/course_content.php?id=29&lg=tr
11 İstanbul Kültür Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi İletişim Sanatları Bölümü, http://www.iku.edu.tr/TR/173-2-51735-203-1259-598-1-1-1/ders_detay
12 İstanbul Kültür Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Sanat Yönetimi Bölümü, http://www.iku.edu.tr/TR/ects_bolum.php?m=1&p=19&f=5&r=0&ders_
id=3838&ects=ders_detay

İş Ahlakı Dergisi
162
Tablo 1. Yükseköğretim Kurumlarında Medya Ahlakı Odaklı Dersler, Amaçları ve İçerikleri
Ders Adı Ders Amacı Ders İçeriği
Medya Etiği Bugün dünyada medya br mparatorluk hâlnde nsanların ve
ülkelern kaderleryle oynayacak güçtedr. İletşm ağı tümüyle
donanmış ülkelern aydınlanma, syasal alanda, sosyal alanda,
toplumsal konularda; demokras, nsan hakları, ekonom, hukuk,
yaşam bçm konularında çağdaşlaşmasını sağlamaktadır. Bu su
gb, ekmek gb, hava gb olmazsa yaşanmaz dedğmz kadar
öneml br konuma gelmelern sağlamıştır. İy uygulandığında,
uluslararası ve ulusal etğe de bağlı kalındığında nsana, topluma
br yaşam şekl ve ışığı vereblr. Ters teptğ takdrde se, yan
çıkarlar (kşsel ya da zümresel), etk dışı davranışlar toplumda
yara açablmektedr. Bu nedenle bu ders, medyanın nsanlığa en
genş ölçüde onun çıkarları doğrultusunda haber ve programları
sunarken, nelere dkkat edlmes gerektğn öğretmey amaç-
lamaktadır. Bu bağlamda öğrenc doğru le yanlışı, ak le karayı
ayırt etmey öğrenecektr. Özetle polsn potansyel suçlu aradığı
yerde ktle letşm araçlarının çalışanlarının gerçeğ araştırıp
bulması gerektğn öğrenecektr ve Türk medyasının bu görüşler
ışığında görev yapıp yapamadığını rdeleyecektr.
Medya dedğmz ktle letşm araçlarının nsanlığın hzmetndek rolü
Gazete ve radyonun gelşme çzgs çnde toplumlara verdğ hzmet
Televzyon ve nternetn devreye grmes ve çalışma yöntemler
Syasal rejmlerde ktle letşm araçlarının artı ve eksler
Baskı rejmlernde, tek part hükûmet ya da dktatörlükle yönetlen ülkelerde, yayın zafyet ve sansür
Özgürlükçü, demokratk, nsan haklarına saygılı rejmlerde yayın organlarının çalışma yöntemler
Türk medyasındak tekelleşmenn boyutları ve yayın lkelernn tekellere doğru dönüşmes
Kamusal televzyonla tecmsel televzyonun yayın, aydınlanma, taraf ve tarafsızlık gb temel lkelerdek
ayrılıklarını yaratan nedenlern tartışılması
Türkye’dek kamu yararına görev yapan ktle letşm araçlarındak etk ve meslek sapmaların tespt ve
tartışılması
Kamu yararına yayın le kamu yararına olmayan yayınların toplum üzerndek olumsuz etklernn tar-
tışılması
Türkye’de yayınlanan gazete, derg, radyo, televzyon, nternet ağının hang etk değerlerden yola çıkmış
olduğunun araştırılması ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nn yayınladığı “Hak ve Sorumluluk Bldrges”ne
uyulup uyulmadığının araştırılması13
Medya Etiği Amaç, basın meslek etğnn rdelenmes ve ortaya çıkan uygu-
lamadak eksklern ve / veya hataların kuramsal bağlamda ve
eleştrel br yaklaşımla değerlendrlmesdr.
Tarhsel süreçte br sosyal olgu olarak ahlak ve br felsef kavram olarak etğn ortaya çıkışından başla-
narak, meslek lkelernn ve günümüze gelnceye kadar basında ortaya çıkan meslek etk uygulamalar le
bunlara örnek oluşturacak olay ve olgular dersn çerğdr.
Ahlak, Etk, Meslek Etk kavramları
Basın Ahlak Kuralları ve Basında Özdenetm
Basın Ahlak Kurallarının Uygulanması : Gönüllü ve Yasaya Dayanan Zorunlu Kuruluşlar
Lberal Kuram
Otorter ve totalter rejmlern basına yaklaşımları ve etk anlayış
Toplumsal sorumluluk kuramı ve lberal kuramla karşılaştırılması
Cumhuryet önces dönemde Türk basınında basın ahlakı le lgl yasal grşmler
Cumhuryet sonrası dönemde basın ahlakı le lgl grşm ve gelşmeler; Brnc Basın Kongres,
Gazetecler Cemyet Basın Şeref Dvanı, Basın Konsey Okur Temslclğ14
Medya Etiği Bu dersn gayes öğrenclern, genel olarak medya özel olarak
halkla lşkler etğn ve meslek lke ve prensplern öğreterek
çalışma hayatında bu lkelere göre davranmasını sağlamaktır.
Etk ve ahlâk kavramı, medya etğ
Halkla İlşkler ve reklamcılık alandak basın meslek lkeler
Özdenetm kavramı, özdenetm kuruluşları
Dünya özdenetm uygulamaları
Türkye’de özdenetmn tarhçes15
13 İstanbul Kültür Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi İletişim Tasarımı (Multimedya) Bölümü, http://www.iku.edu.tr/TR/ects_bolum.php?m=&p=18&f=&r=0&ders_
id=2028&ects=ders_detay
14 İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü, http://egitimdeyapilanma.istanbul.edu.tr/izlence.php?id=12619
15 İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü, http://egitimdeyapilanma.istanbul.edu.tr/izlence.php?id=30710

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
163
Tablo 1. Yükseköğretim Kurumlarında Medya Ahlakı Odaklı Dersler, Amaçları ve İçerikleri
Ders Adı Ders Amacı Ders İçeriği
Kitle İletişim
Araçlarında Etik
Ktle letşmndek etk kavramları, sunumları, örnekler rdele-
mey amaçlayan br bakış açısı sunar.
Etğn ktle letşm araçlarında nasıl şledğn ya da şlemedğn ele alan, örneklern ve vertabanını güncel ktle
letşm araçları örneklernden alan br bakış açısı vardır. Tarhte etk kavramını ele alınışını, farklı uygulamaları, farklı
kültürlern, uluslararası yasaların ve Türkye’dek ktle letşm sstemler le teknolojnn gelşmes le ortaa çıkan yen
dnamklern lşksn ele alır ve örnekler.16
Medya Etiği Bu dersn genel amacı; ahlak ve etk kavramlarını tarhsel ve
kuramsal bağlamda ncelemek, özellkle medya alanında haber-
clğn etk yönlern tarhsel ve güncel olaylar üzernden tartış-
mak ve medyada karşılaşılan etk sorunları örnekleryle brlkte
yorumlayablmey amaçlamaktadır.
Bu derste, genel anlamıyla ahlak ve etk kavramları tartışılarak, özelde medya etğ, medyanın syasal ss-
tem çndek etk kodları, medyanın toplumsal sorumluluğu ve haberclk anlayışı rdelenecektr.
Ahlak ve Etk le İlgl Temel Kavramlar
Medya Etğnn Tarhsel Süreç İçnde Değerlendrlmes
Farklı Etk Anlayışlar Bağlamında Medya Etğ
Ulusal ve Uluslararası Gazeteclk Meslek İlkeler
Medyada Mülkyet ve Kontrol
Medya ve Demokras
Medyanın Toplumsal Sorumluluğu ve Hesap vereblrlk
Ombudsmanlık Kurumu
Tablodleşme
Özel Yaşam, Kşlk Hakları
Haber Kaynakları le Madd İlşkler
Ayrımcılık ve Medya
Krz Haberclğ
Seçm Kampanyaları, Yargı Haberler
Yen İletşm Teknolojler ve Etk17
Medya ve Etik Dersn amacı medya ve etk temel tartışma noktalarını tanıma,
etğn tarhsel ve kuramsal boyutlarını rdelemektr.
Ders çerçevesnde ktle letşm araçlarının toplum etğ üzerndek etksn öngöreblme, reklam ve halkla
lşkler uzmanlarının süreçtek rolünü açıklayablmek hedeenmektedr.18
16 İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü, http://egitimdeyapilanma.istanbul.edu.tr/izlence.php?id=12540
17 Mersin Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü, http://oibs.mersin.edu.tr/oibs/_modul/_www_bolo gna/?id=/course&program=259&yil=2&sb_id=23527
18 Okan Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü, http://ubyo.okan.edu.tr/sayfa/halkla-iliskiler-ve-reklamcilik-bolumu-ders-icerik

İş Ahlakı Dergisi
164
İletşm fakültelernde ders smlerndek terchler ve ders çerklernn
belrlenmes le aşağıda lstes sunulan ders kaynakları dkkate alındığında,
teork düzeyde ortak kabuller br yana çalışma alanının sınırlarının henüz
netleşmedğ görülecektr.
Yükseköğretmde okutulan derslere dar tabloda sunulan ders blgleryle
brlkte ünverstelern İnternet stelernde duyurulan aşağıda lstes ver-
len medya ve etk eksenl olarak kullanılan ders ktapları, letşm fakültes
öğrenclernn beslendğ ve akademnn dayandığı blg kaynaklarını gös-
termes açısından önemldr.
Akademk çalışmaların en öneml ve somut ürünü olan yüksek lsans ve dokto-
ra tezler de akademnn konuya lgsn, bakışını ve konuyu ele aldığı çerçevey
sunması açısından öneml br göstergedr. Yüksek Öğretm Kurulu’nun tez
tarama merkeznden medya etiği, medya ahlakı, medya ve etik, iletişim etiği, ile-
tişim ve etik, basın ahlakı, gazetecilik ahlakı vb. dz termler üzernden yapılan
tarama le ulaşılablen tezlern künyeler lste hâlnde aşağıda sunulmuştur.
Ders Kitap ve Kaynakları
Ünverstelern letşm fakültelernde verlen medya etğ derslernde kulla-
nılan/önerlen bazı kaynaklar şunlardır:
Alankuş, S. (Ed.). (2003). Medya, etik ve hukuk. İstanbul: IPS İletşm Vakfı
Yayınları.
Alemdar, Z. (1990). Oyunun kuralı: Basında özdenetim. Ankara: Blg
Yayınev.
Basın Konsey. (2003). Basın Konseyi sözleşmesi ve basın meslek ilkeleri.
İstanbul: Cem Ofset.
Bauman, Z. (1998). Postmodern etik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Belsey, A. ve Chadwck, R. (Ed.). (1998). Medya ve gazetecilikte etik sorunlar
(Çev. N. Türkoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bertrand, C. J. (2004). Medya etiği. Ankara: Basın Yayın ve Enformasyon
Genel Müd.
Chomsky, N. (1995). Medya denetimi Immediast bildirgesi. İstanbul: Tüm
Zamanlar Yayıncılık.
Cohen-Almagor, R. (2002). İfade, medya ve etik (Çev. S. N. Şad). Ankara:
Phoenx Yayınları.

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
165
Çaplı, B. (2002). Medya ve etik. Ankara: İmge Ktabev.
Çaplı, B. ve Tuncel, H. (Ed.). (2009). Televizyon haberciliğinde etik. Ankara:
Fersa Matbaacılık.
Erdoğan, İ. (Ed.). (2006). Medya ve etk. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi
Kuram ve Araştırma Dergisi, 23.
Ergül, H. (2000). Televizyonda haberin magazinelleşmesi. İstanbul: İletşm
Yayınları.
Kant, I. (2000). Aydınlanma nedr? Sorusuna yanıt (Çev. N. Bozkurt).
Toplum ve Bilim, 11, 17-21.
Kuçurad, İ. (2003). Etk ve etkler. B. Çotuksöken (Ed.), Felsefe söyleşileri
I-II çnde. İstanbul: Maltepe Ünverstes Yayınları.
ODTÜ (2001). I. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi, 12-13 Kasım 2001,
Bildiriler Kitabı. Ankara: ODTÜ.
ODTÜ (2006). II. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi, 18-20 Ekim 2006,
Bildiriler Kitabı. Ankara: ODTÜ.
Tepe, H. (Ed.). (2000). Etik ve Meslek Etikleri:Tıp, İşletme, Medya ve Hukuk.
Ankara: TFK Yayınları.
Türkye Gazetecler Cemyet. Türkiye gazetecileri hak ve sorumluluk bil-
dirgesi. http://www.tgc.org.tr/bldrge.html. 26 Aralık 2008 tarhnde
ednlmştr.
Uzun, R. (2007). İletişim etiği. Ankara: Gaz Ünverstes İletşm Fakültes
Kırkıncı Yıl Ktaplığı.
Yüksek Lisans Tezleri
Arzova, B. (2006). Reklamveren ve reklam ajansı açısından reklam etiği ve
bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Marmara Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Aslanel, M. N. (1993). Kamuoyu ve kamuoyunun oluşmasında kitle haberleş-
me araçlarının rolü. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Selçuk Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü, Konya.
Atatunç, C. (2006). Ahlak ve etik değerlerin çağdaş basına yansımaları.
Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Kocael Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Kocael.

İş Ahlakı Dergisi
166
Bal, A. (1990). Türkiye’de televizyon reklamlarında gerginlik yaratıcı strateji-
ler ve unsurlar. Yayınlanmamış yüksek lsans tez, Gaz Ünverstes Sosyal
Blmler Ensttüsü, Ankara.
Bşgn, T. (2009). Basın meslek ahlakı ve özdenetimin günümüzdeki uygula-
maları. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Marmara Ünverstes Sosyal
Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Bulut, R. (2002). Türk basınında promosyon ve tüketiciyi koruma çalışmala-
rı. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Gaz Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Ankara.
Çağlak, E. (2006). Basın etiği kapsamında gizli kamera kullanımı ve haberci-
liğin Arena programı örneği ile irdelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lsans
tez, Marmara Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Çavuş, S. (2010). Yerel medya ve etik: Konya örneği. Yayımlanmamış yüksek
lsans tez, Selçuk Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Konya.
Çl, S. (2007). Televizyon haberlerinde etik: Karşılaştırmalı haber içerik ana-
lizleri. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, İstanbul Ünverstes Sosyal
Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Çoban, S. (2006). İletşm fakültes öğrenclernn nternet haberclğnn
güvenlrlğne lşkn tutumları: İstanbul, Ankara ve İzmr llern kap-
sayan br uygulama örneğ. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Anadolu
Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Eskşehr.
Çötel, S. (2009). Güvenilirlik ve etik açıdan sanal gazeteler. Yayımlanmamış
yüksek lsans tez, Fırat Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Elazığ.
Çubukçu, F. M. (2010). Türkiye›de bir uzmanlık alanı olarak savaş muha-
birliği: Irak Savaşı örneği. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Marmara
Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Dalbudak, Ş. (1996). Türkiye’de basın işletmeciliğinin doğuşu ve gelişi-
mi. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Marmara Ünverstes İletşm
Blmler Fakültes, İstanbul.
Demr, Ü. (2006). Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne giriş sürecinde gazetelerin
kamuoyu oluşturma işlevinin haber söylemlerine yansıması. Yayımlanmamış
yüksek lsans tez, Fırat Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Elazığ.
Doğan, Z. D. (2008). Doğru haber ve bilgi verme görevi doğrultusunda gaze-
tecilerin haber kaynaklarını açıklamama haklarının basın özgürlüğündeki yeri.
Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Ankara Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Ankara.

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
167
Emre, H. (2009). Türkiye’deki gazetecilerde profesyonellik düzeyinin belir-
lenmesine yönelik bir alan araştırması. Yayımlanmamış yüksek lsans tez,
Hacettepe Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Ankara.
Erm, A. (1994). Televizyon haberlerinde etik ve toplumsal sorumluluk.
Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Gaz Ünverstes, Ankara.
Ertekn, B. A. (2006). Gazetecilik meslek etiğinin kuramsal açıdan incelenmesi
ve bir uygulama olarak 11 Eylül 2001 olayının Türkiye ve Kanada gazetelerin-
deki yansıması. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Anadolu Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü, Eskşehr.
Gzlgder, F. (2010). Gazetecilik meslek etiğinin kuramsal açıdan incelen-
mesi ve örnek olay olarak Hrant Dink cinayetinin Türk basınına yansıması.
Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Ercyes Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Kayser.
Görkey, D. (2008). İnternet reklamcılığı: Etk ve hukuk sorunsalı.
Yayımlanmamış yüksek lsans tez, İstanbul Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, İstanbul.
Gürda, A. (1994). Haber metinlerinin söylemsel analizi üzerine bir çalış-
ma: Haberin tarafsızlığı açısından Türk basınında temizlik işçileri grevi.
Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Gaz Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Ankara.
Güzel, A. (2010). Cevap ve düzeltme hakkı. Yayımlanmamış yüksek lsans
tez, Marmara Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Işık, D. (2007). 1980 sonrası Türk yazılı basınının etik açıdan değerlendi-
rilmesi. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Selçuk Ünverstes Sosyal
Blmler Ensttüsü, Konya.
Işık, U. (2001). Sanal gazetecilik: Özgürlüğe kaçış aracı olarak internet.
Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Selçuk Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Konya.
Karabıyık, S. (2001). Basın etiği kapsamında gizli kamera kullanımı ve haber-
cilik. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Gaz Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Ankara.
Karahasanoglu, T. (1992). Türkiye’de basın işletmelerinde endüstriyel ilişki-
ler. Yayımlanmamış profesörlük tez, İstanbul.
Koç, A. (2007). RTÜK kararları çerçevesinde Türkiye televizyon haberlerinde
etik. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Gaz Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, Ankara.

İş Ahlakı Dergisi
168
Muter, C. (2002). Bilinçaltı reklamcılık: Bilinçaltı reklam mesajlarının tüketi-
ciler üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Ege Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü, İzmr.
Onursoy, S. (2001). Online haber yayıncılığında görsel tasarım boyutu: Haber
siteleri örnekleri üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lsans tez,
Anadolu Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Eskşehr.
Özaydın, B. (2010). Teknoloji kültürü ve etik. Yayımlanmamış yüksek lsans
tez, Süleyman Demrel Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü, Isparta.
Özdemr, S. (2006). Türk medyasındaki gazetecilerin medya etiğine yaklaşım-
ları: İstanbul örneği. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Fırat Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü, Elazığ.
Palacı, H. (1998). Yazılı basında memur eylemleri: Egemen söylemin yeniden
inşası üzerine bir örnek olay çalışması. Yayımlanmamış yüksek lsans tez,
Ankara Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Ankara.
Paşalı, N. (1995). Basında oligopostik yapı ve tekelleşme. Yayımlanmamış yük-
sek lsans tez, Marmara Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Savaşer, S. (2003). İnternet ortamında haber sunumunun gazeteclk
bakış açısıyla değerlendrlmes. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Ege
Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İzmr.
Taş, O. (2004). Yöndeşme ve medya endüstrisi: İletişim alanında yöndeşme
eğilimleri. Yayımlanmamış yüksek lsans tez, Ankara Ünverstes Sosyal
Blmler Ensttüsü, Ankara.
Ulaş, S. (2009). Print media advertorilas and ethical dimensions. Unpublshed
master thess, Yedtepe Unversty, İstanbul.
Ülgen Kaya, E. (2006). Basın etiği. Yayımlanmamış yüksek lsans tez,
Maltepe Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Yıldırım, H. (2008). Medya işletmeleri ve yapısal sorunları. Yayımlanmamış
yüksek lsans tez, Marmara Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü,
İstanbul.
Doktora Tezleri
Arvas, İ. S. (2010). Cumhuriyet döneminde basında etik bağlamda ortaya
konulan uygulamalar ve bir meslek örgütü: Basın Konseyi. Yayımlanmamış
doktora tez, İstanbul Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
169
Aytekn, P. (2009). Reklamda etik: Türkiye’de televizyon reklamlarının etik
açıdan incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tez, Celal Bayar Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü. Mansa.
Çaylı Rahte, E. (2009). Kamusallık, mahremiyet, medya: “Kadın tartışma
programları” üzerine etnografik bir inceleme. Yayımlanmamış doktora tez,
Ankara Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Ankara.
Kars, N. (1996). Yazılı basından televizyona geçişte tekelleşme eğilimleri
açısından televizyon haberciliği. Yayımlanmamış doktora tez, Marmara
Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Oğuz, C. (2007). Türk basını’nda etik sorunu ve “tetikçilik” kavramı.
Yayımlanmamış doktora tez, İstanbul Ünverstes Sosyal Blmler
Ensttüsü, İstanbul.
Oktay, M. (1990). Kitle iletişim araçlarının uluslararası sorumluluğu ve ile-
tişim ahlak kuralları. Yayımlanmamış doktora tez, İstanbul Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Özdemr Akbay, H. (2009). Televizyon reklamlarında etik ve marka sadakati
ilişkisi üzerine bir araştırma: Ankara ili örneği. Yayımlanmamış doktora tez,
Gaz Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, Ankara.
Uçak, O. (2010). Mesleki etik kapsamında basının adil yargılanma hakkı ilke-
sine yaklaşımı. Yayımlanmamış doktora tez, Marmara Ünverstes Sosyal
Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Yağlı, S. (2003). 1980 sonrası Türk yazılı basınındaki yapısal değişimin haber
söylemine yansıması. Yayımlanmamış doktora tez, Ege Ünverstes Sosyal
Blmler Ensttüsü, İzmr.
Yaman, F. (2009). Reklamcılık sektöründe reklam etiği algılamasının değer-
lendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tez, Afyon Kocatepe Ünverstes
Sosyal Blmler Ensttüsü, Afyon.
Yurdgül, Y. (2007). Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde ulusal kimlik olgusu
ve ulusal kimliğin televizyon haberlerinde sunumu. Yayımlanmamış doktora
tez, İstanbul Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul.
Dördüncü Kaynak Grubu: Çeşitli Türlerde Yayınlar
1980 sonrasında yapılan akademk toplantılar (panel, sempozyum vs.)
le çoğunluğu 1990’lı yıllardan sonra hazırlanan yüksek lsans ve doktora
tezlernn ktap olarak basılması, medya ahlakı lteratürünün öneml k

İş Ahlakı Dergisi
170
unsurudur. Bunların yanı sıra Batı’da yapılan çalışmaların tercüme edlerek
yayımlanması Türkye’de medya ahlakı lteratürünün öneml br yekûnunu
tutmaktadır. Bu çerçevede yüksek öğretmde okutulan ders ktaplarının
çoğunun tercüme eserler olduğu, yayımlanmış ve çoğu da derleme olan
çalışmaların büyükçe br kısmının Avrupa Brlğ bağlantılı projeler le ulus-
lararası çalışmalar yürüten dğer Batılı vakıf ve basın kuruluşlarının yaptığı
ortak çalışmaların br ürünü olarak ortaya çıktığı söyleneblr.
Medya ve ahlak lşks üzerne yayımlanmış ktaplarda da henüz sınırları
ve kapsamı belrlenmş teork br çerçeveden ve kavramsal düzeyde br
ortaklığın yakalandığından söz etmek güçtür. Ktabın smnde ahlak kavra-
mı terch edlrken, konuların şlenşnde etik kavramının merkeze alındığı
ktaplar ve makaleler –veya ters– görüleblmektedr. Dolayısıyla medya
ahlakı ve meslek lkeleryle lgl yeterl düzeyde stfade edleblecek tutar-
lı, kavramsal bütünlüğü olan, cdd br lteratürün oluşmadığını söylemek
abartı olmayacaktır. En azından konunun basın veya medya ahlakı mı,
yoksa medya veya letşm etğ olarak mı ele alınacağı henüz netleşebl-
mş değldr. Türkye’de yükseköğretmn yaygınlaşması, yükseköğretmde
medya ve letşm alanına dar bölüm ve programların artması, medyanın
yenden yapılanmaya başlaması, yen enformasyon teknolojlernn klask
gazeteclk şleyşnn ötesnde mkânlar sunuyor olması vb. unsurların
oluşturduğu atmosferde medya ahlakının düşünsel kaynakları le teor ve
pratğn buluştuğu zemnlern çoğalacağı ve çoğullaşacağı öngörüleblr. Bu
da yayınları gerek kend çnde gerekse alanın genel sorunları bağlamında
yen ve yenden ele almayı gerekl kılmaktadır.
Aşağıda medya ve etk eksenl olarak yayımlanmış eserlerden bazıları telif
eserler, derleme eserler, çevr eserler ve makaleler başlıklarında sunulmuştur:
Telif Eserler
Adaklı, G. (2006). Türkiye’de medya endüstrisi: Neoliberalizm çağında mülki-
yet ve kontrol ilişkileri. Ankara: Ütopya.
Alemdar, Z. (1990). Oyunun kuralı: Basında özdenetim. Ankara: Blg
Yayınev.
Alver, F. (2007). Gazeteciliğin kuramsal temelleri. İstanbul: Beta.
Arıcan M. Z. (2004). Haber fotoğraarını oluşturan öğeler açısından Türkiye
ulusal basınında fotoğraf seçim ölçütlerinin belirlenmesi. Eskşehr: Anadolu
Ünverstes Yay.

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
171
Aslan, K. (2002). Haberin yol haritası. İstanbul: Anahtar Ktaplar Yayınev.
Atalay, İ. (1984). İletşm olayları ve Türk basınının sorunları: Türk bası-
nında personel yönetm. Ankara: Gazetecler Cemyet Yayınları.
Avşar, B. Z. ve Demr, V. (2005). Düzenleme ve uygulamalarla medyada
denetim. Ankara: Pramt Yayıncılık.
Basın Konsey. (2003). Basın Konseyi sözleşmesi ve basın meslek ilkeleri.
İstanbul: Cem Ofset.
Başbakanlık Ale ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. (2008). Medya
profesyonellerinin ve medyanın aile algısı. Ankara: ASAGEM Yayınları.
Bek, M. G. ve Bnark, M. (2000). Medya ve cinsiyetçilik. Ankara: A. Ü. Kadın
Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkez.
Brsen, H. (2005). İşgören ntelğ ve üretm sürec açısından haber ste-
lernn basın etğ kurallarını uygulayablme yeterllğ. Eskşehr: A. Ü.
Yayınları.
Bumn, K. (1998). Medyakronik. İstanbul: İletşm Yayınları.
Bülbül, R. (2001). Haberin anatomisi ve temel yaklaşımlar. Ankara: Nobel
Yayın Dağıtım.
Bülbül, R. (2001). İletşm ve etk. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Cerec, S. (2003). Medya etiği. İstanbul: Metropol.
Çaplı, B. (2001). Televizyon ve siyasal sistem. Ankara: İmge Ktabev.
Çaplı, B. (2002). Medya ve etik. Ankara: İmge Ktabev.
Dedeoğlu, G. (2009). Etik ve bilişim. İzmr: Etk Yayınları.
Demr, V. (1998). Türkiye’de medya ve özdenetimi. İstanbul: İletşm
Yayınları.
Demr, V. (2006). Medya etiği. İstanbul: Beta.
Dönmezer, S. (1976). Basın ve hukuku. İstanbul: İ.Ü. Yayınları.
Dursun, Ç. (2001). TV haberlerinde ideoloji. Ankara: İmge Ktabev.
Ergül, H. (2000). Televizyonda haberin magazinelleşmesi. İstanbul: İletşm
Yayınları.
Geçgel, B. A. (2005). Medya piyasalarında hukuki düzenlemeler ve rekabet
hukuku uygulamaları. Ankara.
Grgn, A. (2000). Yazılı basında haber ve habercilikte etik. İstanbul: İnkılâp.

İş Ahlakı Dergisi
172
Hatem, H. (1976). Basın ahlâkı. İstanbul: Çığır Yayınları.
İçel, K. (1990). Kitle Haberleşmesi Hukuku. İstanbul: Beta.
İnal, A. (1996). Haberi okumak. İstanbul: Temuçn Yayınları.
Kamburoğlu, Ö. (2003). Basında haber fotoğraf kullanımı. Ankara:
Gazetecler Cemyet Yayınları.
Karabay, N. (2000). Gazetecilik ve haber. İzmr: Meta Basım.
Kaya, A. R. (1985). İletşm sstemler: Basın, radyo ve televzyon yayınla-
rının düzenlenmes. Ankara: Teor.
Kızıl, N. E. (1998). İletşm özgürlüğü ve medyada oto-kontrol. İstanbul: Beta.
Nebler, H. (1995). Medyanın ekonomi politiği: Türk basınında tekelleşme ve
basın ahlakının çöküşü. İstanbul: Sarmal Yayınev.
Öngören, G. (1998). Medya ile mücadele rehberi. İstanbul: Çınar Yayınları.
Özek, Ç. (1996). Basın kendini sorguluyor. İstanbul: Türkye Gazetecler
Cemyet Yayınları.
Özer, Ö. (2008). Liberal basın anlayışı: Objektif habercilik ideali, haber değer-
liliği ve gazetecilik etiği. Eskşehr: A. Ü. Yayınları.
Özgen, M. (2002). Gazetecinin etik kimliği. İstanbul: İ. Ü. İletşm Fakültes
Yayınları.
Özgen, M. İ. (1994). İnsanlık ve sosyolojk boyutlarıyla basın meslek ahla-
kı ve yasaları. İstanbul: Flz Ktabev.
Özgen, M.İ. (1988). Basın ahlak kuralları ve yasalar. İstanbul: Kardeşler
Basımev
Parsa, S. (1993). Televizyon haberciliği ve kuramları. İzmr: E.Ü. Basımev.
Pern, C. (1974). Tarih boyunca düşünce ve basın özgürlüğü. İstanbul: Remz
Ktabev.
Reyzoğlu, K. (2003). Medyada etikçiler, tetikçiler. İstanbul: Basın Brlğ
Derneğ Yayınları.
Sağnak, M. (1996). Medya politik. İstanbul: Et Ktapları.
Sen, E. (1996). Özel hayatın gzllğ ve korunması. İstanbul: Kazancı
Yayınev.
Şahn, H. (1991). Yeni iletişim ortamı: Demokrasi ve basın özgürlüğü.
İstanbul: Basın Konsey Yayınları.

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
173
Tılıç, L. D. (1998). Utanıyorum ama gazeteciyim. İstanbul: İletşm Yayınları.
Tılıç, L. D. (2001). 2000’ler Türkiye’sinde gazetecilik ve medyayı anlamak.
İstanbul: Su Yayınları.
Uğurlu, F. ve Öztürk, Ş. (2006). Türkiye’de televizyon haberciliği. Konya:
Tablet Yayınları.
Uzun, R. (2007). İletşm etğ: Sorunlar ve sorumluluklar. Ankara: G. Ü.
İletşm Fakültes.
Derleme Eserler
Alankuş, S. (Ed.). (2003). Gazetecilik ve habercilik: Habercinin el kitabı.
İstanbul: IPS İletşm Vakfı Yayınları.
Alankuş, S. (Ed.). (2003). Medya, etik ve hukuk. İstanbul: IPS İletşm Vakfı
Yayınları.
Alankuş, S. (Ed.). (2003). Yeni iletişim teknolojileri ve medya. İstanbul: IPS
İletşm Vakfı Yayınları.
Alemdar, K. (Ed.). (1999). Medya gücü ve demokratik kurumlar. Ankara:
Tüses-Afa Yayını.
Blgl, C. (Ed.). (2005). Medya eleştirileri: Toplumsal etkiler. İstanbul: Beta.
Çaplı, B. ve Tuncel, H. (Ed.). (2009). Televizyon haberciliğinde etik. Ankara:
Fersa Matbaacılık
Damlapınar, Z. (Ed.). (2005). Medya ve siyaset ilişkileri üzerine, Ankara:
Turhan Ktabev.
İrvan, S. (Ed.). (2002). Medya-kültür-siyaset. Ankara: Alp Yayınev.
Konrad Adenauer Vakfı. (Ed.). (2000). Türkye ve Almanya’da gazeteclk-
te etk. Ankara: Konrad Adenauer Vakfı Yayınları.
Sayımer, İ. ve Eraslan Yayınoğlu, P. (Ed.). (2007). Halkla ilişkiler ve reklam
üzerine etik değerlendirmeler. İstanbul: Beta.
Talu, U. (Ed.). (2000). Dipsiz medya. İstanbul: İletşm yay.
Tan Akbulut, N. (Ed.). (2005). Medya eleştirileri: Gelişime ilişkin değerlen-
dirmeler. İstanbul: Beta.
Çeviri Eserler
Almagor, R. C. (2002). İfade, medya ve etk (Çev. S. N. Şad). Ankara:
Phoenx Yayınev.

İş Ahlakı Dergisi
174
Baudrllard, J. (2001). Tam ekran (Çev. B. Gülmez). İstanbul: Yapı Kred
Yayınları.
Belsey, A. (1998). Mahremiyet, aleniyet, siyaset, medya ve gazetecilikte etik
sorunlar (Çev. N. Türkoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Belsey, A. ve Chadwck, R. (Ed.). (2011). Medya ve gazetecilikte etik sorunlar
(Çev. N. Türkoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bourdeu, P. (2000). Televizyon üzerine (2. baskı, Çev. T. Ilgaz). İstanbul:
Yapı Kred Yayınları.
Budd, F. J. (1998). Halkla ilişkilerde etik ikilemleri (Çev. N. Nrven ve A.
Ünver). İstanbul: Rota Yayınları.
Groombrdge, B. (1991). Televizyon ve insanlar (Çev. İ. Şener). İstanbul:
Der Yayınları.
Herman, E. S. ve Chomsky, N. (1998). Medya halka nasıl evet dedirtir: Kitle
iletişim araçlarının ekonomi politiği (Çev. B. Akyoldaş, İ. Kaplan ve T. Han).
İstanbul: Mnerva Yayınları.
Keane, J. (1992). Medya ve demokrasi (Çev. H. Şahn). İstanbul: Ayrıntı
Yayınları.
Matelsk, M. J. (2000). TV haberciliğinde etik (Çev. B. Ö. Düzgören).
İstanbul: Yapı Kred Yayınları.
MacBrde, S. (Ed.). (2009). Birçok ses tek bir Dünya: İletşm ve toplum
/ bugün ve yarın, UNESCO-MacBride raporu (Çev. E. Özkök). Ankara:
UNESCO Türkye Mll Komtes Yayını.
Morres, E. (2006). Haber etiği: Ahlaki gazeteciliğin kuruluşu ve eleştirisi
(Çev. F. Genç). Ankara: Dost.
Peper, A. (1999). Etiğe giriş (Çev. V. Atayman ve G. Sezer). İstanbul:
Ayrıntı Yayınları.
Postman, N. (2004). Televizyon öldüren eğlence: Gösteri çapında kamusal
söylem (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Radford, B. (2004). Medya nasıl yanıltıyor? Basının, aktivistlerin ve reklamcı-
ların yanlış yönlendirmesi (Ed. A. Akdaş). İstanbul: Güncel Yayıncılık.
Schneder, W. ve Rause, P. J. (2000). Gazetecinin el kitabı (Çev. I. Aygün).
İstanbul: İ. Ü. İletşm Fakültes Yayınları.

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
175
Makaleler
Akçan, L. (1986, Mayıs). Türk basını içinde Anadolu basınının sorunları
ve sorumlulukları: Türk basınının kendi kendini kontrolü. Türk Basınının
Sorunları Sempozyumunda sunulan bldr, Ankara Ünverstes Basın ve
Yayın Yüksek Okulu, Ankara.
Aktuğlu, K.I. (2006). Tüketcnn blglendrlmes sürecnde reklam etğ.
Küresel İletişim Dergisi, 2, s. 1–20.
Atabek, N. (1999). Gazeteclkte tarafsızlık. Marmara İletişim Dergisi, 7, s.
23–36.
Avşar, Z. (2002). Medyada klask etk kodlar br llüzyon mu? Selçuk
İletişim Dergisi, 2 (3), s.35-49 .
Banar, S. (2006). Medyada etk sorumluluk anlayışı: 2005 yılında Türk
medyasına lşkn değerlendrmeler. İstanbul Ünverstes İletşm
Fakültes Dergs, 24, s. 45–53.
Barlas, M. (1986, Mayıs). Basında otokontrol ve Basın Ahlak Yasasının olma-
sı gereken temel ilkeleri. Türk Basınının Sorunları Sempozyumunda sunu-
lan bldr, Ankara Ünverstes Basın ve Yayın Yüksek Okulu, Ankara.
Budak, L. (1995). Baskı grupları - basın lşks: Br baskı grubu olarak
basının değerlendrlmes, düşünceler. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi
Dergisi, 8, s. 199–228.
Büker, S. (1996). Medyanın sunduğu “Yen ahlâk”. Yeni Türkiye (Medya
Özel Sayısı-I), 2 (11), s. 127–130.
Çetnkaya, H. (1996). Basın özgürlüğü mü letşm özgürlüğü mü? Yeni
Türkiye (Medya Özel Sayısı-I), 2 (11), 295–305.
Dönmezer, S. (1969). Basında oto-kontrol. İ. Ü. Hukuk Fakültes
Mecmuası, 34(1–4), 3–6.
Dursun, Y. (2000). Hakkat ve haber lşks. RTÜK İletişim Dergisi, 15, s.
22–30.
Ekş, O. (1996). Basın özgürlüğü dye br kavram yoktur. Yeni Türkiye
(Medya Özel Sayısı- I), 2 (11), s. 251–252.
Elden, M. ve Ulukök, Ö. (2006). Çocuklara yönelk reklamlarda denetm
ve etk. Küresel İletişim Dergisi, 2, s. 1–22.
Engn, A. (1999). Medya ahlâkı, gazetecnn kend ahlâkından barettr.
Birikim Dergisi (Medya ve Etik Özel Sayısı), http://www.brkmdergs.

İş Ahlakı Dergisi
176
com/brkm/dergyaz.aspx?dd=1&dsd=108&dyd=2521 adresnden
24.07.2009 tarhnde ednlmştr.
Erdoğan, İ. (2006). Medya ve etk: Eleştrel br grş. İletşm Kuram ve
Araştırma Dergs, 23, s. 1–26.
Ernç, O. (1986, Mayıs). Türk basınının sorunlarına genel bir bakış. Türk
Basınının Sorunları Sempozyumunda sunulan bldr, Ankara Ünverstes
Basın ve Yayın Yüksek Okulu, Ankara.
Eroğlu, E. ve Atabek N. (2006). İletşm fakültes öğrenclernn ‘Etk
eğtm’ne ve ‘İletşm etğ’ne lşkn görüşlernn değerlendrlmes.
Küresel İletişim Dergisi, 2, s. 1–20.
Eryılmaz, T. (1999). Gazetec kendne de sormalı. Birikim Dergisi (Medya
ve Etik Özel Sayısı), http://www.brkmdergs.com/brkm/dergyaz.asp
x?dd=1&dsd=108&dyd=2520&yaz=Gazetec%20Kendne%20de%20
Sormal%fd adresnden 24.07.2009 tarhnde ednlmştr.
Güllüoğlu, Ö. (2006). Halkla ilişkiler mesleğinde etik anlayışı. http://
f.kocael.edu.tr/htsempozyum2006/ktap/14-Ozlem_Gulluoglu.pdf
adresnden 24.07.2009 tarhnde ednlmştr.
Gürcan, H. İ. (2005). İnternet haberclğnde etk değerler. İstanbul
Ünverstes İletşm Fakültes Dergs, 22, s. 15–21.
Gürel, N. (1996). Basında sorumluluğun çeştl boyutları. Yeni Türkiye
(Medya Özel Sayısı-I), 2 (11), s. 253–259.
Güz, N. (1997). Türk basınında kamuoyu araştırmalarının yönlendr-
me araç olarak kullanılması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (1), s.
45–73.
Işıkoğlu, D. (2003). Gerçeğn peşnde günümüz medyası ve zleycsne br
bakış: Truman show. İstanbul İletşm Fakültes Dergs, 17.
İnal, A. (1994). Haber üretm sürecndek farklı yaklaşım. ILEF Yıllık, 3, s.
155–177.
İnal, A. (1995). Yazılı basın haberlernde yapısal yanlılık sorunu. Toplum
ve Bilim, 67, s. 111–134.
Kapan, İ. (1996). Medya ve ahlak. Yeni Türkiye (Medya Özel Sayısı-I), 2
(11), s. 136–139.
Karaca, Y., Pekayman, A. ve Güney, H. (2007). Ebeveynlern televzyon
reklamlarının çerklernn çocuklar üzerndek etklern etk açıdan

Hediyetullah Aydeniz / Medya Ahlakı Literatürü Arasında Bir Gezinti
177
algılamalarına yönelk br araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, 9 (2), s. 233–249.
Karasmaloglu, E. (1996). Basın ve etk. Yeni Türkiye (Medya Özel Sayısı-I),
2 (11), s. 131–133.
Kaya, F. (2005). Kopyala yapıştır gazeteclğ. Akademi İletişim Dergisi, 1,
s. 63–66.
Kılıç, D. (2005). Haber yapma sürecnn belrleyc unsurları ve basın
ahlak. Selçuk İletişim, 3 (4), s. 130–141.
Kızılbay, İ. (2002). Meslek br lke olarak objektf haber. İstanbul
Ünverstes İletşm Fakültes Dergs, 15.
Kocamem, B. (2002). Reklamlar ve reklam etğ sınırları: Nerede ve nasıl
çzelm? İstanbul Tcaret Ünverstes Dergs, 2, s. 229–238.
Kongar, E. (2003). Medya notu: Medyanın sorumluluğu. http://www.
kongar.org/medyanotu/274_Medyann_Sorumlulugu.php adresnden
24.07.2009 tarhnde ednlmştr.
Korkmaz, F. (2005). Erzurum’da meydana gelen O. T. olayının let-
şm etğ ve letşm hukuku bakımında değerlendrlmes. İstanbul
Ünverstes İletşm Fakültes Dergs, 21.
Kurtböke, O. (1986, Mayıs). Basın ahlakı üzerine. Türk Basınının Sorunları
Sempozyumunda sunulan bldr, Ankara Ünverstes Basın ve Yayın
Yüksek Okulu, Ankara.
Kurtoglu, S. (2003). Habern söylemn çözümlemek. İstanbul Ünverstes
İletşm Fakültes Dergs, 17.
Lubbe, H. ve Blge, G. (2002). Medyayı kullanmanın etğ: Ahlak br
meydan okuyuş olarak medya tüketm. İstanbul Ünverstes İletşm
Fakültes Dergs, 2 (12).
Merrll, C. J. (1994). Machevell’c gazeteclk: Yaşlı kurtla etk üzerne
kısa görüşme (Çev. F. M. Bnark). Marmara İletişim Dergisi, 5, s. 123–136.
Mora, N. (2004). Türk yazılı basınında haber anlayışı. İstanbul Ünverstes
İletşm Fakültes Dergs, 19.
Odyakmaz, N. (2002). Sermayenn gelşm ve br üstyapı öğes olarak
medya. İstanbul Ünverstes İletşm Fakültes Dergs, 18.
Özdemr, U. (2006). Meslek ahlakı ve medya. Köprü Dergisi, 95.

İş Ahlakı Dergisi
178
Özgenç, İ. ve Sözüer A. (1996). Sterl gazetec, pastörze haber, dyet gazete ve
basın özgürlüğü. Yeni Türkiye (Medya Özel Sayısı-I), 11, s. 282–292.
Tepe, H. (2000). Basın etğ ya da basının etk sorunları üzerne. H. Tepe
(Ed.), Etik ve meslek etikleri çnde (s. 121-136). Ankara: Türkye Felsefe
Kurumu.
Tılıç, L. D. (1999). Mllyetçlk ve yen sahplk yapısı kıskacında Türk
medyası. Birikim Dergisi (Medya ve Etik Özel Sayısı), http://www.br-
kmdergs.com/brkm/dergyaz.aspx?dd=1&dsd=108&dyd=2523&
yaz=Mllyet%e7lk%20ve%20Yen%20Sahplk%20Yap%fds%fd%20
K%fdskac%fdnda%20T%fcrk%20Medyas%fd adresnden 24.07.2009
tarhnde ednlmştr.
Topçuoğlu, N. (1996). Basında reklam ve tüketm olgusu. Yeni Türkiye
(Medya Özel Sayısı-I), 2 (11), s. 45–475.
Underwood, M. (2002). Kamusal alan olarak nternet. Cogito Dergisi, 30,
121–142.
Ünlüer, A. O. (2006). Medyada etk söylem ve medya etğn bçmleyen
temel belrleycler üzerne br değerlendrme. Küresel İletişim Dergisi,
http://globalmeda-tr.emu.edu.tr/ adresnden 25.07.2009 tarhnde ed-
nlmştr.
Yolcu, E. (2005). Holdngleşen medya, yen haber söylem ve etk:
Hürryet ve Star Gazetes örneğ. İstanbul Ünverstes İletşm Fakültes
Dergs, 21.
Kaynakça
Aydın, H. (2010). Cemyet- Matbuat-ı Osmanye: Kuruluşu ve basında tartışmalar. Türkiyat
Araştırmaları Dergisi, 27, 553–569.
Çağdaş Gazetecler Derneğ. (2011). İlkelerimiz. http://www.cgd.org.tr/ndex.php?Dd=6 adresnden
28 Aralık 2011 tarhnde ednlmştr.
Doğan Yayın Holdng Yayın Konsey. (2009). 2008 faaliyet raporu. İstanbul: DYH.
Grgn, A. (2000). Yazılı basında haber ve habercilikte etik. İstanbul: İnkılâp.
Özgen, M. (2002).Gazetecinin etik kimliği. İstanbul: İ. Ü. İletşm Fakültes Yayınları.
Türkye Gazetecler Cemyet. Türkiye gazetecileri hak ve sorumluluk bildirgesi. http://www.tgc.org.tr/
bldrge.html. 26 Aralık 2008 tarhnde ednlmştr.